Bronzen koppen gemaakt door J.C.Altorf Opsteller : Rob Visser

In aansluiting op het document “Johan Coenraad (‘Jan”) Altorf een Haagse beeldende kunstenaar”

wat hoofdzakelijk gaat over bouwbeeldhouwwerk, is dit document er één in een reeks van kleine

schetsen die een object of groep gelijkgestemde objecten terug brengt in hun tijdsbeeld en wat

additionele informatie verstrekt over de modellen, doel, functie en of anderszins. Deze documenten

staan ook online op de website www.jcaltorf.info

De reeks bestaat uit:

Bronzen koppen gemaakt door J.C.Altorf

De zilveren bal ontwerp J.C.Altorf

J.C.Altorf op de internationale tentoonstellingen: Turijn 1902 en Parijs 1925

Monogrammen en merktekens gebruikt door J.C.Altorf

Jachthuis St. Hubertus en de werken van J.C.Altorf

Beeld van Raden Mas Jodjana van J.C.Altorf bij Kunst&Kitsch

De stenen koppen gemaakt door J.C.Altorf

Historie Nederlandse Kring van Beeldhouwers – J.C.Altorf

H.P.Bremmmer over J.C.Altorf en zijn werk

Houten panelen in hoofdkantoor De Centrale 1936 door J.C.Altorf

J.C.Altorf in samenwerking met – P.F.Ritter

J.C.Altorf op de Biënnale Venezia

Bronzen koppen gemaakt door Altorf

In 1949 schreef de kunstredacteur van het Vaderland, G.H.’s-Gravensande, in het artikel

“ De beeldhouwer J.C.Altorf ” in het blad “Kunst en kunstleven”;

Ik schreef reeds , dat hij de ziel van de Oosterling zuiver heeft aangevoeld. Dat komt sterk naar voren in de

magistrale kop van de schilder Jan Toorop, maar sterker nog in de kop van de Javaanse danser Jodjana. Hoewel

hij ook in deze plastieken – en die van de Javaanse dichter Noto Soeroto – met vlakken heeft gewerkt, gestileerd

zo men wil, heeft hij niet alleen een treffende gelijkenis bereikt, maar ook, als ware hij zelf Aziaat, het mystieke

wezen van de figuren er in weten te leggen. Het is een portret, maar er is meer dan de uiterlijke gelijkenis,

vooral de kop van de laatste (Jodjana) schrijft Plasschaert, stelde gerust omtrent de mogelijkheid, bij Altorf een

psychologische gelijkenis te kunnen geven. Deze gelijkenis was hier, in een metaal, brons, dat edel van sonore

kleur ons bleek. Altorf had zijn vroeger werk niet verloochend (waarom zou hij dat ook?) een strenge symmetrie

heerste bijvoorbeeld in de kop, maar de vormen van de gekarakteriseerde kop waren bezield van binnen uit. En

dat was wat Altorf moest hebben; zijn smaak moest versterkt worden, verinnigd van binnen uit. Men lette op de

ogen in zijn verschillende koppen en vergelijke eens die van Jan Ligthart, Toorop, Jodjana en Noto Soeroto. Hoe

heeft hij de verschillende naturen aangevoeld; de typische Hollandse pedagoog, de schilder, de danser en de

dichter. In Jodjana is alles sereen, de oogledenhalf geloken, de mond met een hautaine trek; Toorop, in

hardsteen, ziet zijn verbeeldingen; Noto soeroto droomt van de “geur van moeders haarwrong”en Ligthart blijft

onderwijsman. Deze verschillende karakteristieken te hebben gegeven – er zouden nog meer voorbeelden te

noemen zijn – is een verdienste van de beeldhouwer, die men niet hoog genoeg kan schatten.

Het ging over de onderstaande koppen…!

Jan Toorop

Johannes Theodorus (Jan) Toorop, ook: Jean Theodor Toorop, (Poerworedjo, 20 december 1858 –

Den Haag, 3 maart 1928) was de belangrijkste Nederlandse kunstschilder van het symbolisme. Zijn

werk evolueerde echter tot deze stijl langs zijn debuterend impressionisme, waarin hij het licht in

kleur bracht, en zijn daaropvolgend divisionisme. Jan Toorop is de vader van Charley Toorop, de

grootvader van Edgar Fernhout en de overgrootvader van Rik Fernhout - vier generaties

kunstschilders.

1925 Collectie Kroller Muller Collectie museum de Fundatie Zelfportret door Jan Toorop

Over deze kop zegt Just Havelaar in 1925 dit: Buitengewoon intusschen is de strenge, bronzen

Toorop kop, die Altorf dit jaar schiep. Het is een sculptuur, die in haar klare, haast harde bewustheid,

in haar lineaire styleering. den grooten geest van Mendes' kunst zeer dicht nadert. Geen liefelijk

poëtiseerend beeld van den gemalen schilder, misschien zelfs een wat wreed beeld is dit, maar een

groot, eerlijk, mannelijk werk, dat de donkere, lijdende macht van Toorop's wezen machtig vertokt.

Het heeft, in zijn achteroverliggende houding, iets van de ongenaakbaarheid der Egyptenaren. In het

oeuvre van Altorf neemt dit werk een belangrijk plaats in.

In 1951 ter gelegenheid van de 60e verjaardag van

schilderes Charley Toorop, heeft Altorf voor

kunstverzamelaar S.J.Sala een borstbeeld vervaardigd

van haar vader Jan Toorop wat hij heeft aangeboden

aan het gemeentebestuur van Bergen, en wat geplaatst

werd op de hoek van de Buerweg (waar Charley Toorop

woonde) en de Jan Tooropweg. Het beeld staat nu op de

oprijlaan van museum Kranenburgh te Bergen(NH).

Deze buste is naar het ontwerp van de bronzen uit 1925

Jan Ligthart

Jan Ligthart (Amsterdam, 11 januari 1859 — Laag-Soeren, 16 februari 1916) was een Nederlandse

onderwijzer en onderwijsvernieuwer. Hij werd bekend als schoolhoofd van een lagere school in de

Schilderswijk van Den Haag en als schrijver van artikelen en boeken. Hij was betrokken bij de

oprichting van het Nederlandsch Lyceum in Den Haag en adviseerde andere vernieuwingsscholen

zoals de Haagsche Schoolvereeniging (waar zijn kinderen op school gingen).

Onderstaand beeld is een geschenk uit 1929 van de leraren van het Lyceum aan het Nederlands

lyceum en heeft daar jaren gestaan, daarna is het overgebracht naar de Haagse School Vereniging

waar het nog steeds de hal siert.

1929 Bezit HSV

Ui t Jeugdherinneringen

Jodjana

Raden Mas Jodjana (Yogyakarta, 6 februari 1893-La Reole (Gironde)20 september 1972), een

Javaanse prins die naar Nederland kwam om te studeren maar die voor een kunstenaars bestaan

koos o.a. danser werd hij trouwde met een Hollandse vrouw en woonde met zijn gezin vele jaren in

Den Haag, en gaf talloze dansvoorstellingen begeleid door een gamelanorkest. Hij deed dat dikwijls

in combinatie met de Javaanse dichter Noto Soeroto.

1924 Particuliere collectie/ Museum Boijmans van Beuningen

In 1927 maakte hij nog een bronzen kop van Jodjana, de onderstaande foto stond in de Nieuwe

Rotterdamsche Courant van 25 Januari 1928 , de verblijfplaats is mij onbekend!

1927 Particuliere collectie ? Schilderij Isaac Israëls

Noto Soeroto

Raden Mas Noto Soeroto (Jogjakarta, 5 juni 1888 – Solo, 25 november 1951) was een Nederlands-

Indisch journalist, schrijver, cultuuractivist, danser en dichter van Javaanse afkomst. Hij was de eerste

Javaanse dichter die in de Nederlandse literatuur werd opgenomen. Het hoogst gewaardeerd werden

zijn prozagedichten, waaraan de invloed van Rabindranath Tagore (aan wie hij verschillende studies

wijdde) niet vreemd was.

19.. Particuliere collectie?

Naar het gipsen model van Altorf’s brons Schilderij door TH.B.van Lelyveld

De boro-boedoor ; vers I

De heuvel staat, der steenen stad ten schoor,

In zeven ommegangen vast geklonken.

Door vrome hand aan Boeddha’s eer geschonken

verrees de tempel Boro-boedoor

En eenzaam zwijgend in gepeins verzonken

houdt hij daar stand de wankele eeuwen door,

d’eerwaarden kop beglansd door gouden gloor

van dorst’ger aarde koelë avonddronken.

Rivieren ruischen voort naar verre kusten

langs velden groenende aan den heuvelvoet,

waarboven groots zijn schoonheid staat te rusten;

En heerlijk straalt in schemer-donk’re nissen,

schoon niemand meer zijn wij-lamp vlammen doet,

het Licht uit wonderschoone beeltenissen.

De boro-boedoor ; vers II

In wijdsche gewaad van vaal bemoste steenen,

ééns diep doorgeurd van wolken wierookzoet,

zo peinst hij kalm in de avondgloed

en overschouwt den einder om hem henen,

gelijk het beeld, dat met gekruiste benen

glimlacht mat àl den glans uit ’t diepst gemoed,

waarin het kwaad slechts schaduw is van goed

en smart versmelt door Vrede’s licht beschenen.

Nog straalt de wijding van den tempel af,

waar ééns mijn volk den wijzë eere gaf,

wiens hart zich hoog verhief voor God tot troon;

En als wie éénmaal God in zich bekende,

zoo zit ook hij, terwijl de tijden renden,

vol glorie in zijn rust van godlijk Schoon

Uit Noto Soeroto; De Geur van Moeders Haarwrong

Het gedicht “DE BORO-BOEDOOR vers I EN II was door Noto Soeroto opgedragen aan J.W.IJzerman.

Dr. Jan Willem IJzerman (Leerdam, 9 april 1851 - Den Haag, 10 oktober 1932) was een ingenieur bij de

aardoliewinning in Nederlands-Indië, lid van de Tweede Kamer, voorzitter van het Koninklijk Nederlands

Aardrijkskundig Genootschap en een belangrijk persoon voor het behoud van de Borobudur en andere tempels

op Java

Maar in het blad Oedaya 3 uit 1926 , was reeds een stuk gewijd van de hand van Nico Oosterbeek

aan drie van de bronzen koppen gemaakt door Altorf :

In het tijdschrift Oedaya Jaargang 5 1928 blz 81 stond nog dit werk van Jan Altorf,

de kop van Raden Mas Jodjana uitgevoerd in brons, inderdaad dezelfde als in de krant van januari

1928 maar toch….. !!

Bronnen:

René Karels, Mijn aardse leven vol moeite en strijd Noto Soeroto, 2010

Noto Soeroto De Geur van Moeders Haarwrong 1916

Oedaya 3, 1926

Oedaya 5, 1928

Haks&Maris Lexicon of foreign Artists who Visualized Indonesia 1600-1950, 1995

Jan Ligthart Jeugdherinneringen

Wikipedia

Instanties:

RKD - Rijksbureau Kunsthistorische Documentatie

KTI - Koninklijk Instituut voor de Tropen

KB - Digitale krantenarchief