Brain Ischemia -Vascular territoriesbenhvientimmachangiang.vn/DesktopModules/NEWS/... · 6. ĐM tiểu não sau dưới (Posterior Inferior Cerebellar Artery) 7. ĐM tiểu não trên

11

Brain Ischemia - Vascular territories(BỆNH LÝ THIẾU MÁU NÃO CỤC BỘ - CÁC VÙNG TƯỚI MÁU)

Robin SmithuisRadiology department of the Rijnland Hospital in Leiderdorp, the Netherlands

Publicationdate November 24, 2008

- Hiểu biết các khu vực tưới máu rất quan trọng:. Nó cho phép bạn nhận dạng được nhồi máu não do

nguyên nhân động mạch hay tĩnh mạch.

Lược dịch: Brain Ischemia - Vascular territories (Radiology Assistant).

BS. NGUYỄN VIỆT QUANG

KHOA CĐHA – BV TIM MẠCH AN GIANG

22

@ CÁC VÙNG TƯỚI MÁU NÃO CỦA ĐỘNG MẠCH1. ĐM não trước2. ĐM não giữa3. ĐM não sau4. ĐM mạch mạc trước5. Các nhánh đậu vân (Lentriculostriate arteries).6. ĐM tiểu não dưới (Inferior Cerebellar Artery)7. ĐM tiểu não trên (SCA – Superior Cerebellar Artery).

@ NHỒI MÁU NÃO VÙNG GIÁP RANH TƯỚI MÁU (watershed infarcts).

@ NHỒI MÁU NÃO LỖ KHUYẾT

@ PRES

@ CÁC VÙNG DẪN LƯU MÁU CỦA TĨNH MẠCH1. Huyết khối tĩnh mạch não.

33

1. ĐM não trước (ACA – màu đỏ) tướimáu:- Phần trong thùy trán- Thùy đính- Phần trước thể chai- Các nhân xám đáy não- Bao trong.

Nhồi máu não thuộc vùng tưới máu của ĐM não trước

44

2. ĐM não giữa (MCA – màu vàng) tướimáu:- Bề mặt ngoài của vỏ não (trừ phầntrong thùy trán & thùy đính – do ACA tưới máu) và phần dưới thùy tháidương – do PCA tưới máu).- Các nhánh đậu vân trong.

Nhồi máu não vùng tưới máu của ĐM não giữa.

55

3. ĐM não sau (PCA – màu green):

- Có nhánh nối với động mạch thôngsau tạo thành vòng Willis.

- Có các nhánh xuyên tưới máu cho:

. Đồi thị

. Não giữa (midbrain).

- Nhánh vỏ não của ĐM não sau tướimáu:

. Phần dưới trong của thùythái dương

. Vỏ não thụ giác

. Phần sau thể chai.

NMN vùng tưới máucủa ĐM não sau

66

Hình mô tả chi tiết các động mạch tưới máu cho các nhân xám đáy não (hạch nền - basal ganglia).

Đm não trước

Đm não giữa

Đm mạch mạc trước

Đm não sau

77

5. Các động mạch đậu – vân:- Các nhánh đậu vân bên (LSA – màu cam) là các động mạch xuyên sâu của ĐM não giữa.

. Tưới máu cho hầu hết các nhân xám đáy não- Các nhánh đậu vân trong (medial LCA – màu đỏ đậm) xuất phát từ ĐM não trước.

. Động mạch Heubner là nhánh lớn nhất của các nhánh đậu – vân trong.

. Tưới máu cho phần trước trong của đầu nhân đuôi và phần trước dướibao trong.

Vùng tưới máu củanhánh đậu vân ngoài

Vùng tưới máu củanhánh đậu vân trong

88

@ CÁC VÙNG TƯỚI MÁU NÃO CỦA ĐỘNG MẠCH

1. ĐM tiểu não dưới:. Sau (PICA có màu xanh blue).. Trước (AICA có màu hoa cà).

2. ĐM tiểu não trên (SCA có màu trắng).

Lát cắt thấp hơn Lát cắt cao hơn

ACA: đm não trước; MCA: đm não giữa; PCA: đm não sau; AChA: đm mạch mạc trước; SCA: đm tiểu não trên; PICA: đm tiểu não sau dưới; AICA: đm tiểu não trước dưới.

99

Đm đốt sốt tưới máucho hành tuỷ

Đm thân nền tưới máucho cầu não

Đm mạch mạctrước tưới máu cho1 phần hồi hải mãvà chi sau baotrong.

ACA: đm não trước; MCA: đm não giữa; PCA: đm não sau; AChA: đm mạch mạc trước; SCA: đm tiểu não trên; PICA: đm tiểu não sau dưới; AICA: đm tiểu não trước dưới.

1010

- Nhồi máu não tiểu não (T) thuộc vùng tưới máu của PICA

Nhồi máu tiểu não (P) thuộc vùng tưới máucủa PICA

1111

- Hình MRI nhồi máu tiểu não (T) do tắc PICA:. Thường có bờ sắc nét, ranh giới rõ ràng, không xuyên qua đường giữa.. (Chú ý: hình ảnh trên thường gặp trong giai đoạn muộn). . Trong giai đoạn sớm có phù nề nhiều, có thể thấy tổn thương xuyên qua

đường giữa. Gây khó khăn trong chẩn đoán.

1212

- Nhồi máu tiểu não (P) thuộc vùng tưới máu của SCA

1313

- Hình MRI Nhồi máu não hồi hải mã (P) thuộc vùng tưới máu của ĐM mạch mạctrước.

1414

** Các nhánh động mạch đậu – vân:1. Các động mạch đậu vân trong xuất phát từ ĐM não trước.

2. Các nhánh đậu vân ngoài xuất phát từ động mạch não giữa.

1515

- Nhồi máu não xuất huyết thuộc vùng tưới máu của các nhánh đậu vân bên (xuấtphát từ ĐM não giữa).

NMN cũ

NMN mới

1616

- Hình CT có tiêm thuốc.

- NMN thuộc vùng tưới máu của ĐM não giữa, giai đoạn tái tưới máu (luxury perfusion).

- Rất dễ lầm với tăng quang trong u não.

1717

- NMN thuỳ chẩm (T) thuộc vùng tưới máu của ĐM não sau.- BN bị mất thị giác cấp tính thị trường (P).

1818

- NMN thuộc vùng tưới máu của ĐM não sau.

- Mất ranh giới chất trắng & chất xám vùng chẩm (T).

- NMN liên quan đến ĐM não sau và các nhánh của nó chỉ chiếm # 5%.

1919

@ CÁC VÙNG TƯỚI MÁU NÃO CỦA ĐỘNG MẠCH1. ĐM não trước2. ĐM não giữa3. ĐM não sau4. ĐM mạch mạc trước5. Các nhánh đậu vân (Lentriculostriate arteries).6. ĐM tiểu não sau dưới (Posterior Inferior Cerebellar Artery)7. ĐM tiểu não trên (SCA – Superior Cerebellar Artery).



@ PRES


2020

@@ NHỒI MÁU NÃO VÙNG RANH GIỚI (Border zone or Watershed Infarcts):

- Là NMN ở vị trí giáp ranh 2 vùng tưới máu của các động mạch lớn.1. Vùng giáp ranh ở vỏ não:

- ACA / MCA hay MCA / PCA- Vị trí cạnh sừng trán & cạnh sừng chẩm não thất bên.

2. Vùng giáp ranh chất trắng sâu:- LSA / MCA hay ACA / MCA- Vị trí: Trung tâm bán bầu dục & chất trắng cạnh não thất (periventricular white

matter / corona radiata – vành tia).

Giữa LSA and MCA

2121

- NMN vùng ranh giới tưới máu của ACA / MCA (P).- Trên hình cho thấy tắc động mạch cảnh trong (P).

** Khuyến cáo: khi thấy NMN diện rộng hay NMN vùng giáp ranhlà có tổn thương mạch máu lớn Nên tìm dấu hiệu tắc hẹp độngmạch cảnh.

2222

- Hình MRI xung khuếch tán & FLAIR

- NMN vùng giáp ranh sâu (đầu mũi tên xanh) và nông (mũi tên vàng).

- Có tắc động mạch cảnh trong cùng bên. (mũi tên đỏ).


2323

- Hình MRI xung FLAIR

- NMN vị trí giáp ranh tưới máu của ACA & MCA và LSA & MCA.

- Có tắc động mạch cảnh trong cùng bên.


2424




@ PRES


2525

NHỒI MÁU NÃO LỖ KHUYẾT:

- NMN lỗ khuyết là nhồi máu kích thước nhỏ nằm sâu trong nhu mô não:

. Nhân xám đáy não

. Đồi thị

. Chất trắng sâu (trung tâm bán bầu dục; cạnh não thất bên).

. Thân não.

- Thường do tắc các mạch máu nhỏ (các nhánh xuyên – penetrating arteries).

- Chiếm 25% case nhồi máu não.

Hình MRI T1 & T2

2626

- NMN lỗ khuyết cần chẩn đoán phân biệt với khoang quanh mạch máu (perivascularspaces / Virchow-Robin spaces).- CT thấy vùng giảm đậm độ. (dịch đơn thuần hay nhồi máu).- T2 thấy vùng tăng tín hiệu. (dịch đơn thuần hay nhồi máu)- FLAIR là vùng giảm tín hiệu (dịch đơn thuần).(phân biệt được nhờ xung FLAIR)

2727




@ PRES


2828

@ PRES:- PRES là chữ viết tắt của Posterior Reversible Encephalopathy Syndrome.- Hội chứng não phần sau của não có hồi phục.- Sinh lý bệnh là hiện tượng phù não có hồi phục do mạch máu (reversible vasogenic edema) ở phần sau của não.- Có nhiều nguyên nhân:

. Tăng huyết áp

. Tiền sản giật & sản giật

. Thuốc ức chế miễn dịch (như cyclosporine).- Cơ chế chưa rõ ràng, nhưng người ta thấy:

. Có tổn thương hàng rào mạch máu não.

. Thoát dịch ra khỏi lòng mạch chứa máu & các đại phân tử.

. Phù não vùng vỏ & dưới vỏ.- Dấu hiệu hình ảnh điển hình là tăng tín hiệu trên FLAIR:

. Vùng vỏ não chẩm – đính & phần sau của thuỳ trán.

. Chất trắng dưới vỏ.

. Thân não, nhân xám đáy não và tiểu não (ít gặp hơn).

2929

- Hình FLAIR thấy tăng tín hiệu vùng vỏ não đính - chẩm và các nhân xám đáy não

- Hình FLAIR 4 ngày sau các dấu hiệu biến mất dần.

3030




@ PRES


3131

@ CÁC VÙNG DẪN LƯU CỦA TĨNH MẠCH NÃO:- Có sự biến thể rất lớn trong các vùng dẫn lưu tĩnh mạch.

1. Xoang tĩnh mạch dọc trên (đỏ)

2. Tĩnh mạch Labbé (xanh lá)

3. Tĩnh mạch não trong (xanh blue)

4. Tĩnh mạch vùng đính - bướm (vàng)

3232

@ HUYẾT KHỐI TĨNH MẠCH SỌ:- Các yếu tố thúc đẩy:

. Mất nước

. Có thai

. Nhiễm trùng

. Các bệnh lý tăng đông.- Huyết khối tĩnh mạch sọ là chẩn đoán loại trừ vì biểu hiện lâm sàng khôngđặc hiệu.- Thường là hình ảnh nhồi máu não có xuất huyết ở những vùng không điểnhình của tưới máu động mạch.( ** Ghi chú: chỉ cần nhớ những vùng điển hình của nhồi máu động mạch, nếunằm ngoài những vùng này thì coi chừng là nhồi máu tĩnh mạch…lúc đó sẽ cốgắng đi tìm các yếu tố thúc đẩy của huyết khối tĩnh mạch sọ).

- Huyết khối tĩnh mạch sọ phân thành 2 nhóm:1. Huyết khối các xoang tĩnh mạch màng cứng & tĩnh mạch nông vỏ

não.2. Huyết khối các tĩnh mạch sâu.

3333

• Hình ảnh đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán:- Trên hình chụp có cản quang không thấy xoang tĩnh mạch ngang (T). Có 2 khả năng:

. Biến thể giải phẩu không có xoang tĩnh mạch ngang.

. Huyết khối xoang tĩnh mạch ngang.- Hình T1 thấy có xoang tĩnh mạch ngang (T) và có tăng tín hiệu bên trong (mũi tên đỏdài). Suy ra là có huyết khối xoang tĩnh mạch ngang.- Chú ý: theo nguyên tắc các xung T1, T2 & FLAIR các dòng chảy còn lưu thông sẽkhông có tín hiệu (còn gọi là dòng chảy trống, flow void).

- Dấu dòng chảy trống – fow void, chứng tỏ mạch máu không bị tắc.

1. HUYẾT KHỐI XOANG TĨNH MẠCH:

3434

- Hình CT thấy tăng đậm độ xoang ngang (mũi tên vàng) nghi ngờ có huyết khối.

- Hình xung FLAIR thấy có nhồi máu vùng thái dương (T).

- Hình xung T1 thấy tăng tín hiệu trong xoang ngang (T). (mũi tên xanh),

- Huyết khối xoang ngang (T) gây nhồi máu vùng thái dương (T).

3535

2. HUYẾT KHỐI CÁC TĨNH MẠCH SÂU:- Biểu hiện lâm sàng của KHTMS thường rất nặng nề, hôn mê, rối loạn vận nhãn & đồng tử. Tiên lượng xấu.- Nếu chỉ tắc hẹp một phần thì lâm sàng rất khó chẩn đoán, dễ bỏ sót. (misdiagnoses / underdiagnosed). - Gợi ý đến bệnh khi BN là phụ nữ trẻ.- Tổn thương nhân xám đáy não 2 bên, đồi thị 2 bên…

Hình MRI cho thấy:

. Huyết khối tĩnh mạch sâu. (mt đỏ)

. Nhồi máu nhân xám 2 bên (mt xanh)

3636

- Tăng tín hiệu các tĩnh mạch não trong, xoang thẳng và xoang ngang (P). (mũi tênxanh).

- Trên hình chụp có cản quang không thấy xoang ngang (P). (mũi tên vàng).

Xoang thẳng

Tĩnh mạch não trong.

Documents

Brain Ischemia -Vascular territoriesbenhvientimmachangiang.vn/DesktopModules/NEWS/... · 6. ĐM tiểu não sau dưới (Posterior Inferior Cerebellar Artery) 7. ĐM tiểu não trên