Elektrik tesisatı sektörü için çok önemli bir kılavuzolacak bu teknik dokümanda akıllı binalardan, parafudrlara

çok önemli teknik bilgi ve şemalarıbulabilirsiniz.

Bir ElektrikçininBilmesi Gerekenler

ON

OFF

ON

OFF

Bölüm 3

1

İçindekiler

Aydınlatma devrelerinde kontaktör kullanımı ............................................................... 2

Kaçak akımlarda seçicilik (selektivite) ......................................................................... 5

Endüstriyel Kullanımda Güç Kaynakları..................................................................... 10

Neden güvenlik rölesi kullanmalıyız? ......................................................................... 14

Güneş enerjisi tesislerini CMS sistemi ile izlemenin faydaları ................................... 19

HVAC sistemlerinde AC sürücüler - özellikleri ve avantajları ......................................... 21

Voltimum Hakkında ................................................................................................... 25

2

Aydınlatma devrelerinde kontaktör kullanımı

Kontaktör seçimi - IEC60947-4-1 standardına göre aydınlatma devreleri için

kontaktör seçerken AC5-a ve AC5-b kullanım kategorisine göre seçim

yapılmalıdır.

Belli bir devrede, lambaların sayısı ve güç değeri bellidir ve genellikle normal çalışmada aşırı yük

oluşturmazlar.

AC5-a kullanım kategorisinde yük olarak civa buharlı lambalar, AC5-b de ise akkor

flamanlı lambalar kullanılmaktadır. Aydınlatma devrelerinde kontaktör kullanımında

göz önünde bulundurulması gereken parametreler şunlardır:

Aydınlatmanın tipi, kullanılan aydınlatma elemanı sayısı ve güç değeri

Bağlantı şekli

Kapama ve tutma akım değerleri

Güç faktörü

Kapasitörlerin devredeki varlığı.

Aydınlatma devreleri

Belli bir devrede, lambaların sayısı ve güç değeri bellidir ve genellikle normal

çalışmada aşırı yük oluşturmazlar. Sadece kısa devre koruma sağlanmalıdır. gG

sigortalar veya modüler devre kesiciler bu amaçla kullanılır.

Lambaların dış yapısına göre çok spesifik teknik değerleri vardır.

– Akkor flamanlı lambalar başlangıç sırasında nominal akımın 15 katından fazla aşırı

akımlar çekebilir. Akım ve gerilim arasında fazla bir faz kayması oluşturmazlar.

3

– Floresan lambalar balastlarla donatılmıştır. Balastlar ateşleme işlemini yapar ve

sabit duruma ulaşıldığında akımı nominal değerde sınırlar. Balast bir reaktördür ve

güç faktörünü düşürür.

Kontaktörlerin seçimi

Aşağıda verilen tablolarda her kontaktör tipi için faz başına müsaade edilen lamba

bağlantı sayısı yer almaktadır. Kontaktörün etrafındaki hava sıcaklığı 60 °C olarak

düşünülmüştür ve faz-nötr arası gerilim 230 V olarak değerlendirilmiştir:

Tek faz (faz + nötr) veya üç faz (3 faz + nötr) dağıtımda, lambalar yıldız olarak

bağlanır. 230 V faz-faz nötrsüz üç faz besleme durumunda verilen tablolardaki

müsaade edilen lamba sayısı 0,58 ile çarpılmalıdır.

4

Örnek:

Elimizde 120 adet 100 W, 230V akkor flamanlı lamba olsun (400 V üç faz şebeke

nötr topraklı)

Faz başına lamba kullanımını hesaplarsak: 120 : 3 = 40. Akkor flamanlı lambalar

tablosunda 100W satırında AF09 için faz başına kullanılabilecek lamba sayısı

38’dir. Bu durumda 43 adet kullanılabilecek AF12 kontaktör seçilmelidir.

5

Kaçak akımlarda seçicilik (selektivite)

Açma zamanlarına göre, kaçak akım koruma röleleri (KAKR) 2 şekilde gruplandırılır. IEC / EN 61008 ve 61009 standartları, KAKR tipine ve IΔn’e göre açma sürelerini tanımlamıştır.

F204 A APR

Ani (hızlı veya genel)

S tipi seçici (selektif veya gecikmeli)

Seçici KAKR'ler (KAKR, Kombine KAKR’ler veya Kaçak Akım Koruma Blokları)

gecikmeli açmaya sahiptir ve diğer ani açma yapan KAKR’lerin üst devrelerine

bağlandığında, seçiciliği garanti eder ve hata anında sistemin sadece hatanın

oluştuğu kısmının enerjisiz kalmasını sağlar.

Açma zamanı ayarlanabilir değildir. Küçük akımlar için, akım büyüdükçe yok olma

eğilimindeki, bir iç gecikme ile önceden tespit edilmiş bir akım-zaman karakteristiğine

göre ayarlanmıştır. IEC / EN 61008 ve 61009 standartları, KAKR tipine ve IΔn’e göre

açma sürelerini tanımlamıştır.

6

Belirtilen maksimum açma süreleri A tipi KAKR’ler için de geçerlidir, ancak akım

değerleri IΔn> 0.01 A için 1,4 katsayısı ve 0.01 A ≤ IΔn için 2 katsayısı ile

çarpılmalıdır.

ABB KAKR ürün gamında bulunan AP-R (yıldırım darbeleri ve elektriksel parazitlerde

istenmeyen açmalara karșı dayanıklı özel tip) kaçak akım koruma anahtarının açma

zamanları da, standartlarda ani açma yapan KAKR için izin verilen açma zamanı

aralığındadır. Bu özel ürün, standart ani açma yapan KAKR’lere göre hafif açma

gecikmesine (yaklaşık 10 ms) sahiptir.

APR tipi, güncel şartnamelerde asansörler için talep edilen “gecikmeli 30mA”

özelliklerini karşılamaktadır.

Grafik nitel açma eğrilerinin karşılaştırılmasını göstermektedir:

30 mA ani KAKR

30 mA AP-R KAKR

100 mA seçici KAKR (S tipi)

Seçicilik

KAKR'ler için; otomatik sigortalardakine benzer şekilde, bir hata durumunda, sistemin

enerjisiz kalan kısımları azaltılmak ve minimumda tutulmak istenir. KAKR’ler için kısa

devre akımlarında seçicilik sorunu otomatik sigortalarla aynı kriterlere göre

çözümlenebilir.

KAKR'ler için; otomatik sigortalardakine benzer şekilde, bir hata durumunda,

sistemin enerjisiz kalan kısımları azaltılmak ve minimumda tutulmak istenir. KAKR’ler

için kısa devre akımlarında seçicilik sorunu otomatik sigortalarla aynı kriterlere göre

çözümlenebilir.

7

Bir elektrik sisteminde, normal değerleri aşan toprak kaçak akımlarına sahip kullanıcı

cihazları varsa (örn: cihazın faz ve toprak kabloları arasına yerleştirilen kondansatör

giriş filtreleri varlığı) veya sistem birçok kullanıcı cihazından oluşuyorsa, ana

linyelerde birden çok KAKR bağlamak ve üst devrede bir ana KAKR veya devre

kesici kullanarak devreyi tesis etmek, tüm devreyi yalnızca bir ana KAKR ile

korumaktan çok daha iyidir.

Yatay Seçicilik

Kaçak akım korumaya sahip olmayan ana devre kesici, devrenin herhangi bir

noktasındaki toprak hatası veya istenmeyen açmalara sebep veren küçük artık

akımlardan dolayı açmasını engelleyerek "yatay seçicilik" sağlar, tüm sistemin

enerjisiz kalmasını engeller.

Ancak bu şekilde, ana devre kesici ve KAKR arasındaki devrenin K bölümü "aktif"

korumasız kalmaktadır. Ana devre kesiciyi korumak için ana bir KAKR kullanmak

“dikey seçicilik” sorunlarına sebep olur. Servis sürekliliği ve sistem güvenliğini

sağlamak için de farklı KAKR’lerin açma zamanı koordinasyonu sağlanmalıdır. Bu

durumda seçicilik amperometrik (kısmi) veya kronometrik (toplam) olabilir.

Dikey Seçicilik

KAKR’ler için dikey seçicilik; sistemin tali devrelerinden, ana elektrik

panolarına doğru deneyimsiz personelin çalışma sırasında tehlikeli parçalar ile

temas riskini önemli ölçüde düşürecek şekilde kurulmalıdır.

Amperometrik (kısmi) seçicilik

8

Seçicilik, üst devrede düşük hassasiyete (IΔn >0.03 A) ve alt devrede yüksek

hassasiyete(IΔn: 0.01…0.03 A) sahip KAKR’ler ile oluşturulabilir. Seçicilik

koordinasyonunu sağlamak amacıyla yerine getirilmesi gereken temel koşul üst

devredeki kesicinin (ana kesici) IΔ1 değerinin, alt devredeki kesicinin IΔ2 değerinin iki

katından fazla olmasıdır. Amperometrik (kısmi) seçiciliği elde etmek için pratik kural;

üst devredeki kesicinin IΔn hassasiyet değerinin, alt devredeki kesicinin 3 katı

olmasıdır (örn: üst devrede F 204, A tipi, 300 mA ve alt devrede F 202, A tipi, 100

mA). Bu durumda, seçicilik kısmidir ve IΔ2

Kronometrik (toplam) seçicilik

Toplam seçiciliği sağlamak için, gecikmeli veya seçici KAKR'ler ile devre

oluşturulmalıdır. Seri olarak bağlanmış iki cihaz; herhangi bir akım değeri için alt

devredeki kesicinin toplam açma süresi t2’nin, üst devredeki kesicinin tepki

verilmeyen zaman limiti süresi t1’den daha az olacak şekilde koordine edilmelidir. Bu

şekilde, alt devredeki kesici, üst devredeki kesici açmadan, açma işlemini tamamlar.

Toplam seçiciliği garanti altına almak için, üst devredeki KAKR’nin IΔ değeri de IEC

64-8/563.3 standardı uyarınca alt devredeki KAKR’nin iki katından fazla olmalıdır.

Kronometrik (toplam) seçiciliği elde etmek için pratik kural; üst devredeki “seçici”

kesicinin IΔn hassasiyet değerinin, alt devredeki kesicinin hassasiyetinin 3 katı

olmasıdır (örn: üst devrede F 204, S tipi, 300 mA ve alt devrede F 202, A tipi, 100

mA). Güvenlik nedenlerinden dolayı, üst kesicinin gecikmeli açma süreleri her zaman

emniyet eğrisinin altında olmalıdır.

9

LEJAND;

1. Teorik emniyet eğrisi

2. A tipi KAKR açma eğrisi

3. Tepki verilmeyen zaman limiti

4. Tepki verilmeyen zaman limiti

10

Endüstriyel Kullanımda Güç Kaynakları

Elektriksel tasarım - Güç kaynakları basitçe giriş kısmı ve çıkış kısmı olan, giriş

kaynağından verilen akım ve gerilimi yükte kullanılmak üzere başka bir

seviyeye dönüştüren elektriksel cihazlar olarak düşünülebilir. Bu iki kısım

birbirlerinden elektriksel olarak izole edilmiştir.

Güç kaynağı türleri ve tasarımı

Güç kaynakları regüle güç kaynakları ve regüle olmayan güç kaynakları olarak iki

farklı tipte incelenebilir. Regüle güç kaynakları da kendi içerisinde lineer ve

anahtarlamalı güç kaynakları olarak ikiye ayrılır.

Aşağıda bu farklı tipler ayrıntılı olarak anlatılmıştır. Yapılan inceleme güç kaynakları

hakkında temel teknolojilere değinmekte, devre mühendisliğinin detaylarına

derinlemesine girmemektedir.

1.Regüle olmayan güç kaynakları

11

Girişe uygulanan AC besleme gerilimi (50/60 Hz) trafo vasıtasıyla daha düşük bir

seviyeye indirilir ve bir redresör ile doğrultulur. Redresörün çıkış gerilimi bir kapasitör

ile düzeltilir. Kullanılan trafo ölçüsü istenen çıkış gerilimine bağlı olarak değişir. Devre

tasarımına göre, çıkış gerilimi giriş gerilimine bağlı olduğundan giriş gerilimindeki

dalgalanmalardan çıkış gerilimi direkt olarak etkilenecektir.

Sekonder tarafında bir regülasyon yapılmadığından çıkış gerilimindeki dalgalanmalar

voltlar mertebesindedir ve DC çıkış geriliminin yüzdesi şeklinde belirtilir. Basit

tasarımlarından dolayı regüle olmayan güç kaynakları oldukça sağlam ve uzun

ömürlüdür. Verimlilik yaklaşık %80 seviyelerindedir. Regüle olmayan güç kaynakları

genellikle net çıkış gerilimine gereksinim duyulmayan basit elektromekanik

uygulamalarda kullanılır. Örn. Kontaktör beslemelerinde

Avantajlar Dezavantajlar

Yüksek verimlilik Büyük boyutlar

Uzun ömür Yüksek gerilim dalgalanması

Ekonomik DC besleme mümkün değil

2.Lineer regüle güç kaynakları

Girişe uygulanan AC besleme gerilimi (50/60 Hz) trafo vasıtasıyla daha düşük bir

seviyeye indirilir ve bir redresör ile doğrultulur. Redresörün çıkış gerilimi bir kapasitör

ile düzeltilir. Daha sonra bir güç transistörü yardımıyla gerilim regülasyonu yapılır.

Transistör bir ayarlı direnç gibi davranır ve çıkış gerilimini sabit tutmaya çalışır.

Transistördeki yüksek kayıplardan dolayı lineer regüle güç kaynaklarındaki verim

yaklaşık %50’ler civarındadır. Geriye kalan enerji ısı formuna dönüşeceğinden güç

kaynağını soğutmak için havalandırma yapmak gereklidir. Regüle olmayan güç

12

kaynaklarına kıyasla lineer regüle güç kaynaklarının çıkış gerilimindeki dalgalanmalar

daha az olur. (milivoltlar mertebesinde) Lineer regüle güç kaynakları net çıkış

geriliminin istendiği uygulamalarda kullanıma uygundur. Örn. Medikal servisler;

Avantajlar Dezavantajlar

Kısa regülasyon süreleri Düşük verim

Düşük gerilim dalgalanması Büyük boyutlar

Basit devre tasarımı DC besleme mümkün değil

3.Primer anahtarlamalı güç kaynakları

AC besleme gerilimi ilk önce doğrultulup düzeltilir ve daha sonra kıyılır. Kıymadan

kasıt bir güç transistörü kullanarak DC gerilimin 40…200 kHz aralığında periyodik

olarak anahtarlanmasıdır. Lineer regüle güç kaynaklarının aksine transistör ayarlı

direnç değil de bir anahtar gibi davranır. Bu anahtarlama işlemi kare dalga şeklinde

bir AC gerilimi bir yüksek frekanslı trafo ile sekonder devreye aktarır. Sekonder

devrede gerilim doğrultulur ve düzeltilir. Sekonder tarafa gönderilen enerji miktarı

yüke bağlı olarak, kıyılma değerinin değişimiyle kontrol edilir. Transistör ne kadar

iletken ise sekonder devreye aktarılan enerji de o kadar kalitelidir (darbe genişlik

modülasyonu).

Yüksek frekanslı AC gerilimin kullanımından dolayı iç yapıda kullanılan trafolar çok

daha küçük boyutlu olur; ayrıca güç kaynağı ünitesi daha az ısı yayar ve daha hafif

yapılı olur. Bu tipteki güç kaynaklarının verimlilikleri %85-95 seviyelerindedir. Çıkış

gerilimi direkt olarak giriş gerilimine bağlı olmadığından bu üniteler geniş giriş gerilim

aralığında kullanılabilir ve hatta DC gerilim ile de beslenebilir.

200ms kadar olan gerilim kesintilerini tamponlanabilir. Bu tamponlama zamanı

kullanılan C1 kapasitesinin boyutuna bağlıdır. Uzun bir süre isteniyorsa yüksek bir

kapasiteye ihtiyaç vardır ve kullanılan kapasitör büyük boyutlu olur. Ancak küçük

yapılı güç kaynaklarında büyük kapasitör kullanımı istenen bir durum değildir. O

yüzden güç kaynağı boyutu ve tamponlama zamanı arasında uyum yakalanmalıdır.

Primer anahtarlamalı güç kaynakları tüm elektronik ekipman beslemelerinde ve tüm

elektromekanik uygulamalarda kullanıma uygundur.

Avantajlar Dezavantajlar

13

Küçük boyut Karışık devre tasarımı

Hafif Elektromanyetik girişim

Geniş giriş besleme aralığı Pahalı

Ayarı kolay DC besleme olanağı Yüksek verimlilik Besleme gerilim kesintisi durumunda tamponlama

4.Sekonder anahtarlamalı güç kaynakları

Dizayn olarak sekonder anahtarlamalı güç kaynaklarının primer anahtarlamalıdan tek

farkı kıyılmanın sekonder tarafta gerçekleşmesidir. Bunun sonucunda büyük boyutlu

bir trafo kullanılması gerekir ancak bu trafo da bir filtre görevi görür girişteki girişimi

azaltır.

Avantajlar Dezavantajlar Yüksek verimlilik Büyük boyutlar

Ayarı kolay DC besleme mümkün değil

Geniş giriş besleme aralığı Pahalı

Elektromanyetik girişim

Özet

Son yıllarda primer anahtarlamalı güç kaynakları geniş giriş gerilim aralıkları, yüksek

verimlilikleri ve kompakt tasarımları gibi artılarından dolayı tüm uygulamalarda yaygın

olarak kullanılmaktadır.

ABB’de güç kaynağı üretiminde primer anahtarlamalı güç kaynaklarına yönelmiştir.

CP-D, CP-E, CP- T, CP-S ve CP-C serisi güç kaynakları ile müşterilerinin her

ihtiyacını karşılayan geniş bir ürün portföyü sunmaktadır.

Aşağıda farklı tipteki güç kaynaklarının en önemli karakteristiklerinin

karşılaştırmalarını bulabilirsiniz.

Regüle olmayan Lineer regüle Primer anahtarlamalı

Verimlilik + - - ++ Ayar zamanı - - ++ + Ağırlık ve boyut - - - ++ Gerilim dalgalanması - - ++ + Maliyet ++ - - - Uygulama sahası - - + ++

14

Neden güvenlik rölesi kullanmalıyız?

Var olan güvenlik standartlarına için güvenlik röleleri neden kullanmalıyız.

Standartlar gereği makinelerin insanlara zarar vermesi önlenmelidir. Bu

önlemleri de güvenlik cihazları ile alabiliriz.

Güvenlik rölesinin normal bir röleden farkı nedir?

Bu gereklilikleri güvenlik rölesi ve ürünleriyle yerine getirebiliriz. Peki güvenlik

rölesinin normal bir röleden farkı nedir? Güvenlik rölesinde kısa devre kontrolü yapan

inputlar ve her operasyonu kontrol eden fazladan devreler mevcuttur. Bu özellik

arabaların çift devreli fren sistemine benzetilebilir. Eğer devrelerin bir tanesinde hata

varsa, ikincisi arabayı frenler. Güvenlik rölelerinde ise ek bir fonksiyon mevcuttur. Bu

fonksiyon yalnızca iki devrede de hata yoksa makinenin çalışmasına izin verir.

Böylece hata durumunda kaza riskini önlemiş oluruz.

15

Standartlara göre bu güvenli kontrol sistemlerinin uygulama ve risk seviyesine göre

çeşitli güvenlik kategorileri ( performans seviyesi) bulunuyor. Belirlenen bu güvenlik

seviyesini koruyabilmek içinde kullanılan güvenlik elemanlarıyla beraber güvenlik

rölesi kullanmamız gerekiyor.

Güvenlik ürünleri; Tek ışınlı güvenlik fotoselleri, ışık perdeleri, güvenlik şalterleri,

acil stoplar, çift el butonu, emniyet şeritleri, emniyet paspası gibi ürünlerdir.

Güvenlik rölesi fonksiyonları ;- Kapı açıldığında çift durdurma ( dual stop)

sinyali gönderir;

16

Tehlikeli alana el, kol veya insan girmesi durumunda insan hayatını tehlikeye atacak

veya yaralanmalara sebep olabilecek çalışan makinenin güvenli bir şekilde

durdurulması gerekir. Bütün ciddi kazalar makinenin tamamen durduğu düşünülen

ancak sadece duraklatıldığı için oluşan kazalardır. Güvenlik rölesiyle, kilitli kapı

şalterleri ve kablolar sürekli kontrol edilir ve çift durdurma sinyali gönderilir.

- Riskli alanda bir insan olduğunda resetlemeyi denetler (supervised reset);

Sistemi resetlerken riskli alanda kimsenin bulunmadığından emin olmak gerekir.

Reset butonu aktif olması için önce Supervised reset butonuna basılmalı ve serbest

bırakılmalıdır. Çoğu ciddi kaza dikkatsiz ve denetlenmeyen resetlemelerden

meydana çıkmaktadır.

- Bütün riskli alanı göremediğimizde zaman ayarlı resetleme yapar;

Bazen bütün riskli alanı göremediğimizde içeride kimse kalmadığından emin olmak

için çift reset fonksiyonu kullanmak gerekir. İlk olarak riskli alan içindeki pre reset

butonu içeride kimse olmadığından emin olduktan sonra aktif edilmelidir, akabinde

17

riskli alan dışında bulunan reset butonuna yaklaşık 10 sn içerisinde basılmalıdır.

Böylece içeriyi göremeyen bir operatör kontrolsüz bir şekilde resetleme yapamamış

olacak. Güvenli zamanlayıcı ve güvenlik rölesiyle bu fonksiyon sağlanabilir.

- Küçük kapılar ve pencelereler için otomatik reset

İnsan geçemeyecek kadar küçük bir kapının güvenlik sisteminde otomatik resetleme

yapılabilir. Penceredeki kapı svici kontakları kapandığında güvenlik rölesi anında

resetlenir.

- Pazardaki en esnek güvenlik rölesi RT7 !

ABB Jokab Safety olarak pazardaki en esnek güvenlik rölesine sahibiz. İlk evrensel

rölemiz 1988 yılında geliştirildi. Günümüzde de esnekliği arttırılmış ve boyutlar %85

oranında azaltılmıştır.

Evrensel rölenin farklı güvenlik ürünleri ve performans seviyeleri için çeşitli input

opsiyonları bulunur. Güvenlik rölesi en yüksek güvenlik seviyesine sahiptir. (PL e

accord. To EN ISO 13849-1) Bir makine imalatçısı tek bir güvenlik rölesiyle,

müşterisinin güvenlik şartlarına uygun input konfigürasyonunu seçerek çözüm

sunabilir. Ek olarak ayrılabilen konektör bloklarıyla yenileme ve test yapılabilir.

Evrensel güvenlik rölemiz önceki seri rölelerle ve ayrıca farklı üreticilerin güvenlik

ürünleriyle de uyum sağlar.

18

Çeşitli güvenlik ürünleri için inputlar Manual veya otomatikj resetleme için

inputlar

19

Güneş enerjisi tesislerini CMS sistemi ile izlemenin faydaları

Yenilenebilir enerji tesislerinde kullanılan izleme, çok çeşitli ihtiyaçlar için

kullanılır, esas olarak üretimin izlenmesi ile ilgili olmak üzere, örneğin emniyet

gibi diğer ihtiyaçlar için de önemlidir.

Her bir dizenin DC akımlarını ölçerek olumsuz etkileyen faktörler erken bir aşamada tespit edilerek,

güneş enerjisi santralinin performansı arttırılabilir.

Dize kutusu / dize birleştirici kutusu

Paneller güneş ışınlarını absorbe ettiği sürece güneş panelleri enerji üretimi

yapmaktadır. Bunun anlamı, eğer herhangi birşey panellere ışınların ulaşmasını

engelliyorsa, enerji üretmek mümkün olmayacaktır. Engeller çok farklı şeyler olabilir.

Bazılarını ortadan kaldırmak mümkün değildir (genellikle geçici olanlar), örneğin gece

karanlığı, bulutlar, kuşlar, uçaklar ve diğerleri.

Yapraklar, kuş dışkısı, kar ve daha fazlası gibi diğer etkenler ortadan

kaldırabilir. Güneş enerjisi tesislerinin büyüklüğü nedeniyle makul bir süre içinde

tüm panellerin etrafında yürüyerek kontrol etmek mümkün değildir. Bu nedenle her

dizeyi uzaktan izleyerek, paneller üzerindeki gölgeleme durumunda veya örneğin

kopuk bir kablo gibi diğer kesintiler durumunda hemen haberdar olunabilir.

20

Farklı dizeleri izleyerek bunların verimliliğini karşılaştırmak mümkündür. Bir dizenin

ne kadar verimli olduğunu veya değişen dize davranışını bulmak için izlenecek ana

parametre akımdır. Her bir dizenin DC akımlarını ölçerek olumsuz etkileyen faktörler

erken bir aşamada tespit edilerek, güneş enerjisi santralinin performansı

arttırılabilir. İzleme cihazı genellikle dize kutusuna monte edilir.

Dize kutuları yaygın olarak DC panolar, birleştiriciler veya bağlantı kutuları olarak da

adlandırılır, aşırı akım ve aşırı gerilimlerde korumak ve hata durumunda devreyi

kesmeye izin verirler. Devre kesiciler, kartuş sigorta taşıyıcılar, parafudurlar ve yük

ayırıcılar gibi koruma cihazları içerirler. Çoğunlukla şebeke ölçekli projelerde, bu dize

kutuları, koruma, performans ve verimlilik ile ilgili farklı izlemeleri gerçekleştirmek için

izleme sistemleri ile donatılmıştır.

Görsel 1-Şebeke ölçeğindeki güneş enerjisi tesisinin genel sistem yapısı

Görsel 2-Birleştirici kutu içerisinde CMS akım ölçüm sisteminin uygulanması

21

HVAC sistemlerinde AC sürücüler - özellikleri ve avantajları

Motor devrini kontrol eden AC sürücüler, bir HVAC sisteminde çalışma veya

yaşam alanlarının hava kalitesini sağlamak ve korumak açısından çok

önemlidir. AC sürücüler geleneksel metodlara kıyasla; sistem kontrolü, düşük

gürültü seviyesi ve enerji tasarrufu gibi konularda birçok üstünlük sağlar.

AC sürücü, gerçek soğutma talebine göre kompresör motor hızını optimum hale

getirir.

1. Sıvı soğutma fanları

2. Kondenser su pompası

3. Soğutucu kompresör

4. Soğuk su pompası

5. Besleme fanı

6. Geri dönüş fanı

Bu çizim, yaygın HVAC uygulamalarının değişken hızlı AC sürücülerle nasıl kontrol

edileceğini gösterir. Şekil, klima sisteminin tüm parçalarını içerir, ancak bu

değişik HVAC uygulamalarının AC sürücü ile kontrolüne ait verilebilecek örneklerden

sadece biridir.

1. Sıvı soğutma fanları

Avantajları:

Enerji tasarrufu

Düşük gürültü seviyesi

İstenen kondenser su sıcaklığının hassas kontrolü

22

İşlevi:

Su soğutma fanları, kondenser su çıkışının sıcaklığına göre kontrol edilir. Kondenser

su sıcaklığı, PID kontrolü ile sabit tutulur. Su soğutma fanları, gereksiz soğutmayı

engellemek için, kondenser su pompası maksimum hızı aşana kadar çalıştırılmaz. Su

sıcaklığı çok düşerse, sirkülasyon bir selenoid valf ile durdurulabilir. Fanlar,

motorlarda yoğuşmayı engellemek için, haftada bir kere gibi belirli süreler için sabit

hızda çalışacak şekilde programlanabilir.

2. Kondenser su pompası

Avantajları:

Enerji tasarrufu

İstenen kondenser su sıcaklığının hassas kontrolü

Yumuşak kalkış ve duruş sayesinde suyun ani darbelerinin engellenmesi

Daha düşük pompa ve boru boyutları

İşlevi:

Kondenser su pompası, kondenser su sıcaklığına göre bir PID kontrolörü ile kontrol

edilir. Soğuk su pompası ve soğutucu kompresör çalışırken kullanılabilir.

3. Soğutucu kompresör

Avantajları:

Enerji tasarrufu

Anlık aşırı yüklenmelerde azalma

Yumuşak kalkış ve duruş sayesinde suyun ani darbelerinin veya hidrolik şokun

engellenmesi

Daha uzun soğutucu ömrü

Daha iyi soğuk su sıcaklık kontrolü

Daha az bakım talebi

İşlevi:

23

AC sürücü, gerçek soğutma talebine göre kompresör motor hızını optimum hale

getirir. Kompresör, soğutulmuş suyun sıcaklığına göre kontrol edilir.

Kompresörün minimum hızı, nominal hızının yüzde altmışıdır. Soğuk su pompası ve

kondenser su pompası çalışırken kullanılabilir.

4. Soğuk su pompası

Avantajları:

24

Enerji tasarrufu

İstenen kanal sıcaklığının korunması için hassas kontrol

Yumuşak kalkış ve duruş sayesinde suyun ani darbelerinin engellenmesi

Daha düşük pompa ve boru boyutları

İşlevi:

Soğuk su pompası, soğuk suyun besleme havasının sıcaklığına göre bir soğutma

bobini içinde sirkülasyon yapmasını sağlar. Kanal sıcaklığı önceden belirlenen bir

seviyeyi aştığında ve soğutma kompresörü çalışırken devreye girer.

5. Besleme fanı

Avantajları:

Enerji tasarrufu

İstenen hava kalitesinin/CO2 içeriğinin sağlanması için hassas kontrol

Düşük çalışma hızları ve AC sürücünün sağladığı yumuşak kalkış ve duruş

sayesinde bantlar ve yataklar gibi mekanik ekipmanların daha az bakıma ihtiyaç

duyması.

Düşük gürültü seviyesi

İşlevi:

Ortam hava kalitesi, besleme fan hızının, egzoz havasındaki CO2 miktarına göre

değiştirilmesi ile kontrol edilir. Fan çalıştırıldığında, dış mekan hava damperi

açılacaktır. Damper tamamen açıkken kullanılabilir (damper sonlandırma anahtarı)

6. Geri dönüş fanı

Avantajları:

Enerji tasarrufu

İstenen kanal basıncının korunması için hassas kontrol

Düşük çalışma hızları ve AC sürücünün sağladığı yumuşak kalkış ve duruş

sayesinde bantlar ve yataklar gibi mekanik ekipmanların daha az bakıma ihtiyaç

duyması.

Düşük gürültü seviyesi

İşlevi:

Ortam basıncı, geri dönüş fan devrinin, egzoz kanal basıncına göre PID kontrolü

kullanılarak değiştirilmesi ile kontrol edilir. Fan çalıştığında, egzoz hava damperleri

açılır. Damper tamamen açıkken kullanılabilir. (damper sonlandırma anahtarı)

0212 231 62 53voltimum_tr@voltimum.com

Cumhuriyet Caddesi Sipahi Apt. No: 115/4 Şişli / İstanbul

www.voltimum.com.tr

VOLTİMUM HAKKINDA

-

-sına destek oldular.