B¸o c¸o vÒ líp tËp huÊn l©m s¶n ngoµi gç vµ nghiªn …...Danh môc b ng biÓu Chi tiÕt 2.1 C¸c th«n b n vµ nhãm d©n téc thiÓu sè ® îc chän tham gia nghiªn

B¸o ço vÒ líp tËp huÊn l©m s¶n ngoµi gç vµ nghiªn cøu sö dông l©m s¶n ngoµi gç cÊp x· t¹i tØnh Hµ Giang

Dù ¸n HPM / KiÓm l©m Hµ Giang

Th¸ng 12 n¨m 2000

Bé N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n Ch ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói ViÖt Nam - Thôy §iÓn 1996-2001

Lêi nãi ®Çu

Kho¸ tËp huÊn vµ Nghiªn cøu L©m s¶n ngoµi gç ® îc thùc hiÖn víi sù phèi hîp gi÷a Chi côc KiÓm L©m tØnh Hµ Giang vµ çc çn bé cña Ch ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói ViÖt nam-Thuþ §iÓn vµ® îc xem nh mét phÇn hç trî kü thuËt cña tæ chøc SIDA cho Dù ¸nHç trî çc d©n téc thiÓu sè miÒn nói TØnh Hµ Giang (gäi t¾t lµ Dù ¸n HPM). Nhãm nghiªn cøu xin ch©n thµnh c¶m ¬n ¤ng Hoµng V¨nS¬n, Gi¸m ®èc Dù ¸n HPM, ¤ng Bjorn Hansson, Cè vÊn tr ëngCh ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói Viªt Nam - Thuþ §iÓn, ¤ng C ¬ng, Gi¸m ®èc Chi côc KiÓm l©m ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì thùc hiÖn líp tËp huÊn vµ nghiªn cøu nµy.

Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù tham gia tÝch cùc t×nh cña çc çn bé Chicôc KiÓm L©m tØnh vµ huyÖn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho chóng t«i thùc hiÖnnghiªn cøu nµy, ®Æc biÖt chóng t«i ®¸nh gi¸ cao sù quan t©m nhiÖt t×nh cña hä ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan tíi qu¶n lý hiÖu qu¶ ®Êtrõng t¹i tØnh Hµ Giang.

Nhãm nghiªn cøu còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n ®éi ngò çn bé x· ViÖt Vinh, ViÖt Quang huyÖn B¾c Quang, x· Qu¶n B¹, Thanh V©n thuécHuyÖn Qu¶n B¹ ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó chóng t«i ® îc lµm viÖc t¹i çc th«n b¶n trong x·. Nh÷ng ng êi d©n tõ çc th«n b¶n T©n TiÕn, T©n S¬n, NËm §Ëm vµ M· Hïng ®· dµnh nhiÒu thêi gian quý b¸u vµtham gia tÝch cùc vµo nghiªn cøu. §iÒu nµy cho thÊy tÇm quan trängvµ gi¸ trÞ to lín cña çc s¶n phÈm ngoµi gç trong ®êi sèng hµng ngµycña ng êi d©n vµ ® îc ph¶n ¸nh rÊt râ nÐt trong b÷a c¬m tr a th©n mËt gi÷a chóng t«i t¹i th«n T©n TiÕn víi nh÷ng mãn ¨n ® îc chÕ biÕn tõ çc s¶n phÈm cña rõng nh tr¸m, m¨ng, th¶o qu¶ v.v....

3

Môc lôc

Lêi nãi ®Çu .................................................................................3

Môc lôc ......................................................................................5

Danh môc b¶ng biÓu .................................................................7

Danh môc b¶n ®å ......................................................................7

1. Giíi thiÖu ....................................................................................... 9

Môc tiªu vµ tÇm quan träng cña Nghiªn cøu vÒ L©m s¶n ngoµi

gç ë tØnh Hµ Giang.....................................................................9

B×nh luËn vÒ qu¸ tr×nh tËp huÊn vµ h íng dÉn ..........................9

Néi dung vµ c¬ cÊu cña b¸o ço .............................................12

2. Ph©n tÝch d÷ liÖu sau Kho¸ nghiªn cøu vµ TËp huÊn vÒ L©m

s¶n Ngoµi gç ................................................................................... 13

Lùa chän th«n b¶n...................................................................14

H×nh thøc nghiªn cøu...............................................................14

1. Nh÷ng vÊn ®Ò ® îc nªu trong Héi th¶o tËp huÊn ................15

2. Th«n T©n TiÕn, x· ViÖt Vinh, HuyÖn B¾c Quang .................24

3. Th«n T©n S¬n, x· ViÖt Quang, huyÖn B¾c Quang...............26

4. Th«n NËm §¨m, x· Qu¶n B¹, huyÖn Qu¶n B¹....................27

5. Th«n M· Hång, X· Thanh v©n, HuyÖn Qu¶n B¹ .................30

6. Th«ng tin tæng hîp...............................................................34

3. Dù th¶o KhuyÕn ço vµ Tæng hîp............................................. 41

1. TÇm quan träng cña çc lo¹i rõng ®èi víi hé gia ®×nh .........42

2. TÇm quan träng cña çc kÕ ho¹ch lång ghÐp ®Ó t¨ng thu

nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng............................................................44

3. Céng ®ång vµ hé gia ®×nh tham gia vµo viÖc lËp kÕ ho¹ch

qu¶n lý rõng b¶o vÖ vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã. ......................45

4. Qu¶n lý tÝch cùc çc lo¹i l©m s¶n ngoµi gç..........................50

5. ChiÕn l îc thùc hiÖn ............................................................51

Phô lôc............................................................................................. 55

1. §Ò c ¬ng nghiªn cøu l©m s¶n ngoµi gç - Hµ giang .............55

HPM:........................................................................................59

2. H íng dÉn nghiªn cøu (21 th¸ng 8) - Söa ®æi sau ®µo t¹o .60

5

B¶n ®å .....................................................................................79

6

Danh môc b¶ng biÓu

Chi tiÕt

2.1 Çc th«n b¶n vµ nhãm d©n téc thiÓu sè ® îc chän tham gia nghiªn cøu.

5

2.2 Danh môc çc L©m s¶n Ngoµi gç. 62.3 Nguyªn nh©n gi¶i thÝch viÖc thu h¸i çc L©m s¶n ngoµi

gç tõ çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau taÞ HuyÖn Qu¶n B¹. 7

2.4 TÇm quan träng t ¬ng ®èi cña çc L©m s¶n Ngoµi gç. 82.5 TÇm quan träng (cã tÝnh tu¬ng ®èi) cña çc lo¹i ®Êt rõng

kh¸c nhau vµ çc lo¹i L©m s¶n Ngoµi gç - Quan Ba. 9

2.6 TÇm quan träng (cã tÝnh tu¬ng ®èi) cña çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau vµ çc lo¹i L©m s¶n Ngoµi gç - Bac Quang

9

2.7 BiÓu çc L©m s¶n Ngoµi gç chÝnh: Nhãm Qu¶n B¹ 102.8 BiÓu çc L©m s¶n Ngoµi gç chÝnh: Nhãm B¾c Quang 112.9 Ph©n lo¹i ®Êt vµ thÞ tr êng - Nhãm Qu¶n B¹ 122.10 Ph©n lo¹i ®Êt vµ thÞ tr êng- Nhãm B¾c Quang 122.11 Sè l îng gia sóc çc lo¹i, Th«n N¨m §Ëm 182.12 DiÖn tÝch rõng kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM (®¬n vÞ

Ha)- X· Thanh V©n20

2.13 Sö dông s¶n phÈm, Tªn ®Þa ph ¬ng, tªn khoa häc: 242.14 Lo¹i s¶n phÈm, çc loµi c©y vµ thÓ lo¹i rõng cho thu

ho¹ch s¶n phÈm nµy 26

3.1 Çc chñng lo¹i ®Êt rõng t¹i çc x· nghiªn cøu vµ nhiÒu vïng kh¸c cña tØnh Hµ Giang.

30

Danh môc b¶n ®å

(Çc b¶n ®å ® îc ®Æt ë phÇn cuèi cña môc 2)

Chi tiÕt

1. Th«n T©n TiÕn - X· ViÖt TiÕn - HuyÖn B¾c Quang - TØnh Hµ Giang2. Th«n T©n S¬n - ThÞ x· ViÖt Quang- HuyÖn B¾c Qung - TØnh HµGiang3. Th«n Nam §Ëm - X· Qu¶n B¹ - HuyÖn Qu¶n B¹ - TØnh Hµ Giang 4. Th«n M· Hïng - X· Thanh V©n - HuyÖn Qu¶n B¹ - TØnh Hµ Giang

7

1. Giíi thiÖu

Môc tiªu vµ tÇm quan träng cña Nghiªn cøu vÒ L©m s¶n ngoµi gç ë tØnh Hµ Giang

Cã thÓ thÊy râ trong ho¹t ®éng l©m nghiÖp cña Dù ¸n Ph¸t triÓn çc d©n téc thiÓu sè tØnh Hµ Giang (HPM) r»ng vÊn ®Ò s¶n xuÊt vµ sö dông l©m s¶n ngoµi gç ®ãng vai trß quan träng trong ngµnh KiÓml©m. §iÒu nµy cã thÓ thÊy râ ® îc qua çc kho¸ tËp huÊn vÒ n©ng cao n¨ng lùc ®· ® îc thùc hiÖn ë Hµ Giang vµ nh÷ng vÊn ®Ò sö dông l©m s¶n ngoµi gç chi tiÕt trong çc hîp ®ång kho¸n ký gi÷a KiÓm l©m vµ dù ¸n HPM. Nã còng ® îc ph¶n ¸nh trong c«ng t¸c t¨ng c êngkh¶ n¨ng qu¶n lý rõng ®Çu nguån ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu cña céng ®ång vµ c¶i thiÖn cuéc sèng cña ng êi d©n tham gia kho¸n b¶o vÖrõng, vµ çc céng ®ång sèng quanh çc vïng l©m nghiÖp nµy.

§Ó tiÕp tôc thùc hiÖn môc tiªu nµy trong ho¹t ®éng l©m nghiÖp cña Dù ¸n HPM, mét nghiªn cøu kh¶o s¸t thö nghiÖm vÒ sö dông l©m s¶nngoµi gç ®· ® îc tiÕn hµnh vµo th¸ng 8/2000 t¹i Hµ Giang tõ nguånng©n s¸ch hç trî cho dù ¸n HPM th«ng qua ch ¬ng tr×nh Trî gióp kü thuËt cña Sida.

TËp huÊn vµ nghiªn cøu ®· ® îc tiÕn hµnh theo 3 phÇn. PhÇn 1 nãivÒ tËp huÊn kü thuËt vµ thèng nhÊt vÒ h íng dÉn ®· nªu ra cña V¨n phßng KiÓm l©m tØnh Hµ Giang. TiÕp sau ®ã lµ thö nghiÖm h íng dÉn nghiªn cøu t¹i hiÖn tr êng th«n T©n TiÕn, x· ViÖt Vinh, huyÖn B¾c Quang. Çn bé tham gia vµo c¶ hai phÇn nµy lµ çn bé KiÓm l©m cña çc th«n, x·, huyÖn vµ tØnh Hµ Giang. Cïng tham gia cßn cã Mr. Bo Lager, cè vÊn cña dù ¸n HPM vµ Ms. Sheelagh O'reilly, cè vÊn cñadù ¸n MRDP, çn bé hç trî vµ phiªn dÞch.Sau khi kÕt thóc tËp huÊnvµ nghiªn cøu hiÖn tr êng ban ®Çu, c¶ ®oµn quay vÒ vµ thùc hiÖn tiÕp phÇn nghiªn cøu cuèi cïng. T¹i huyÖn B¾c Quang ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ë th«n T©n S¬n do çc çn bé KiÓm l©m huyÖn ®iÒu phèi ho¹t ®éng. T¹i huyÖn Qu¶n B¹, çn bé KiÓm l©m tØnh Hµ Giang vµ cè vÊn dù ¸n MRDP ®· hç trî çc çn bé huyÖn vµ x· tiÕn hµnh nghiªn cøu ë hai x· Qu¶n B¹ vµ Thanh V©n.

§Ò c ¬ng ban ®Çu cho nghiªn cøu nµy ® îc nªu trong Phô lôc 1.

B×nh luËn vÒ qu¸ tr×nh tËp huÊn vµ h íng dÉn

§©y lµ tãm t¾t nh÷ng söa ®æi ® îc ® a ra trong tµi liÖu tËp huÊn nhmét kÕt qu¶ tËp huÊn ban ®Çu vÒ KiÓm l©m (17/18 th¸ng 8) vµ c«ng t¸c hiÖn tr êng ® îc tiÕn hµnh t¹i th«n T©n TiÕn, x· ViÖt Vinh, huyÖnB¾c Quang, tØnh Hµ Giang (19/20 th¸ng 8).

Tµi liÖu tËp huÊn ban ®Çu

Toµn bé tµi liÖu tËp huÊn ban ®Çu ® îc Ts. Sheelagh O'reilly, cè vÊn Tµi nguyªn thiªn nhiªn cña Ch ¬ng tr×nh MRDP chuÈn bÞ. Tµi liÖu

9

nµy mét phÇn dùa theo c«ng viÖc ® îc thùc hiÖn trong ho¹t ®éng Qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng céng ®ång cña Ch ¬ng tr×nh MRDP ë hai tØnh Yªn B¸i vµ Hµ Giang. Tuy nhiªn, tµi liÖu còng chuÈn bÞ vÒ ®¸nh gi¸Hîp ®ång kho¸n L©m nghiÖp cña dù ¸n HPM tiÕn hµnh trong th¸ng 11 vµ 12/1999 cïng víi KiÓm l©m.

Nh÷ng thay ®æi

PhÇn nµy sÏ ph¸c th¶o nh÷ng thay ®æi trong tµi liÖu tËp huÊn vµnh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn thay ®æi nµy. Nh÷ng thay ®æi chÝnh lµ®¬n gi¶n ho¸ viÖc chän th«ng tin, vµ b¬t ®i mét sè vïng cã vÎ hîp lý h¬n trong çc cuéc th¶o luËn tiÕp sau vÒ qu¶n lý çc vïng ®Êt ®· chÝnh thøc ® îc giao cho çc th«n vµ x·. B¶n söa ®æi ® îc dïng cho cho c«ng t¸c hiÖn tr êng ë hai huyÖn B¾c Quang vµ Qu¶n B¹ (v× chØ ® a ra nh÷ng thay ®æi nhá sau c«ng t¸c hiÖn tr êng t¹i B¾c Quang).

1. Cã thÓ thÊy râ lµ tµi liÖu cè g¾ng tËp trung vµo mét sè vÊn ®ÒvÒ qu¶n lý çc lo¹i ®Êt kh¸c nhau, riªng ®èi víi vïng kho¸nl©m nghiÖp céng ®ång cña dù ¸n HPM kh«ng ® îc ® a vµo trong nghiªn cøu nµy. CÇn tËp trung vµo qu¶n lý vµ ph¸t triÓnçc ph ¬ng thøc l©m sinh trong giai ®o¹n tiÕp sau. Do vËy,toµn bé tµi liÖu liªn quan tíi vÊn ®Ò nµy ®· ® îc lo¹i bá.

2. Còng thÊy ® îc r»ng çc vïng ®Êt sÏ thay ®æi tuú theo çc ®Þa®iÓm kh¸c nhau. ë Hµ Giang, çc khu v ên hé ® îc gäi b»ng çc tªn kh¸c nhau ë mçi vïng, v× vËy cÇn ®¶m b¶o r»ng tÊt c¶ chóng ta sö dông cïng mét ký hiÖu cho tõng lo¹i ®Êt l©m nghiÖp kh¸c nhau.

3. Mét lÜnh vùc quan träng ®· bÞ bá sãt ®ã lµ sè l îng s¶n phÈm ®· ® îc thu ho¹ch vµ ®em b¸n. CÇn biÕt ® îc tû lÖ phÇn tr¨m nguyªn vËt liÖu ®· ® îc b¸n/sö dông phôc vô cuéc sèng tõçc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ khi cïng mét lo¹i s¶nphÈm nh ng cã thÓ ® îc thu ho¹ch tõ çc lo¹i ®Êt rõng kh¸cnhau. T«i nghi ngê r»ng trong nghiªn cøu nµy, chóng ta ch a®i s©u vµo møc ®é thu ho¹ch. Tuy nhiªn, mét sè vÊn ®Ò vÒ ph ¬ng ph¸p thùc sù ®· ® îc nªu ra trong viÖc nµy vµ cÇn ® îc ® a vµo qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý dµi h¹n. Trong mét sè tr êng hîp, viÖc chØ râ vÒ çc nguån lùc t¨ng/gi¶m nhhiÖn nay cã thÓ ® a ra mét sè kÕt luËn vÒ tiÒm n¨ng thu ho¹ch.

4. Qua tËp huÊn, çc hé ®· x¸c ®Þnh ® îc tû lÖ phÇn tr¨m nguyªn vËt liÖu ®em b¸n vµ sö dông.

5. MÉu 5C ® îc söa ®æi vÒ c«ng dông cña çc lo¹i s¶n phÈm do cã sù ph¶n håi m¹nh cña hÇu hÕt häc viªn. Hä muèn ph©nh¹ng tÇm quan träng t ¬ng ®èi cña çc lo¹i ®Êt rõng cã çc lo¹i l©m s¶n kh¸c nhau.

6. Danh môc loµi ch a cã nh ng tËp trung vµo mét sè nhãm loµi chÝnh trªn c¬ së c«ng dông cña chóng nh cñi, c©y thuèc, m¨ng tre nøa, v.v… Theo t«i vÒ møc ®é qu¶n lý ë cÊp céng

10

®ång kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ph©n tÝch chi tiÕt vÒ tõng loµi mµng êi d©n hay sö dông. CÇn n¾m ® îc m«i tr êng sèng cña nh÷ng loµi chÝnh vÝ dô nh loµi a s¸ng, loµi a Èm v.v… NhvËy cã thÓ ® a ra ® îc chiÕn l îc qu¶n lý thÝch hîp. HiÖn t¹i ch a cÇn t×m hiÓu kü vÒ çc loµi c©y thuèc – vµ trong thùc tÕ viÖc x¸c ®Þnh çc loµi c©y ngoµi gç lµm nguån thøc ¨n gia sóccho nhu cÇu t ¬ng lai cña çc céng ®ång cÇn ph¶i cã chuyªn gia thùc vËt häc.

7. Khi lµm viÖc víi hé gia ®×nh ®ßi hái ph¶i cô thÓ. Mét phÇn v×mét sè çn bé ch a quen víi kü thuËt PRA. Tuy nhiªn còng ®· thu thËp ®ñ th«ng tin theo mÉu biÓu ®Ó hiÓu ® îc tÇm quanträng t ¬ng ®èi vÒ çc lo¹i c©y rõng kh¸c nhau ®èi víi çc hégia ®×nh.

8. Cuèi ®ît nghiªn cøu chóng t«i kh«ng ®iÒu tra thÞ tr êng nh dù ®Þnh nh ®· tõng lµm ë chî huyÖn Qñan B¹ vµ B¾c Quang. PhiÕu ®iÒu tra ® îc göi l¹i ®Ó ng êi d©n tù ®iÒn vµo nh ngtrong mét sè tr êng hîp kh«ng thùc hiÖn ® îc.

B×nh luËn vÒ h×nh thøc vµ ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu

1. Râ rµng lµ viÖc sö dông ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu nµy cña çn bé Chi côc KiÓm l©m lµ kh«ng l¹c quan ®Æc biÖt lµ tiÕng Kinhkh«ng phæ biÕn. Tuy nhiªn víi sù hç trî cña çn bé huyÖn nªnnghiªn cøu nµy kh«ng gÆp khã kh¨n nh ng trong giai ®o¹n nµy còng cÇn ph¶i cã sù hç trî tõ çc nguån ë bªn ngoµi. Tuynhiªn nÕu vÊn ®Ò nµy cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn ph¸t triÓnchiÕn l îc qu¶n lý ®Êt rõng th× ®iÒu nµy trë nªn kh«ng quanträng v× viÖc ph©n tÝch ® îc thùc hiÖn t¹i hiÖn tr êng.

2. Çn bé b¶o vÖ rõng t ¬ng lai cã rÊt Ýt kinh nghiÖm vÒ PRA, ®ã lµ mét khã kh¨n. C¶ çn bé th«n vµ x· ë ®©y ®Òu kh«ng cã kinh nghiÖm vÒ PRA nh nh÷ng th«n x· kh¸c trong vïng Ch ¬ng tr×nh MRDP.

3. §iÒu quan träng lµ çc thuËt ng÷ ® îc sö dông ®· ® îc lµm s¸ng tá ngay tõ ®Çu cña nghiªn cøu nµy nh v ên nhµ ë Hµ Giang. Ngoµi ra cßn cã vÊn ®Ò liªn quan ®Õn giao ®Êt rõng cã'Sæ §á'. T¹i mét sè vïng s©u vïng xa viÖc giao sæ ®á chØ ® îcthùc hiÖn ë cÊp x· vµ ch a giao ®Õn hé gia ®×nh. ViÖc tËp trung vµo viÖc giao ®Êt cho hé gia ®×nh cã phÇn lóng tóng.

4. Sè liÖu thèng kª vÒ sö dông ®Êt còng ® îc lµm râ ngay tõ ®Çu cuéc nghiªn cøu - ®èi víi nh÷ng n¬i cã thÓ lµm ® îc. Mét sè x· th«n gÆp khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm nguån th«n tin vÒ sö dông ®Êt do cã sù kh¸c nhau vÒ sè liÖu gi÷a c¬ quan nµy vµ c¬ quan kh¸c cã liªn quan ®Õn ®Êt ®ai. §©y còng lµ mét vÊn®Ò quan träng khi ng êi ta xem xÐt ®Õn vÊn ®Ò sö dông ®Êt trèng. §«i khi lo¹i ®Êt nµy ® îc sö dông lµm ®Êt trång cÊy hoÆc ®Ó thu h¸i thøc ¨n gia sóc nh ng l¹i ® ¬cj coi lµ ®Êt rõng. Vµ nÕu cã thÓ khi ph©n tÝch nªn ® a lo¹i ®Êt nµy vµoh¹ng môc ®Êt cho l©m s¶n ngoµi gç mµ thøc ¨n gia sóc lµ mét

11

s¶n phÈm quan träng trong vïng. NÕu x©y dùng kÕ ho¹chtrång rõng cho t ¬ng lai trªn diÖn tÝch nµy phï hîp víi Ch ¬ngtr×nh cña Nhµ n íc th× viÖc chän loµi vµ sù tham gia cña céng ®ång vµo viÖc b¶o vÖ rõng cã nhiÒu thuËn lîi v× rõng kh«ngchØ cho gç mµ cßn nhiÒu s¶n phÈm ngoµi gç kh¸c phôc vô nhu cÇu tiªu dïng cña ®Þa ph ¬ng. VÊn ®Ò nµy sÏ ® îc ®Ò cËp kü h¬n trong b¸o ço cña nghiªn cøu nµy.

Néi dung vµ c¬ cÊu cña b¸o ço

Sau phÇn giíi thiÖu lµ PhÇn 2, th«ng tÞ vÒ viÖc thu thËp sè liÖu ë 4th«n. bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò nh sau:

1. lo¹i ®Êt rõng hiÖn cã

2. loµi c©y ® îc thu h¸i tõ çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau

3. loµi c©y sö dông cho çc môc ®Ých kh¸c nhau

4. loµi c©y ® îc sö dông ë çc vïng kh¸c nhau

5. sù quan t©m ®Õn tÇm quan träng cña çc loµi kh¸c nhau thuéc çc lo¹i ®Êt rõng cho kinh tÕ hé gia ®×nh – tù cung tù cÊp vµ b¸n ra thÞ tr êng

PhÇn 3 lµ phÇn tæng hîp tõ çc sè liÖu vµ mét sè khuyÕn ço. Nh÷ngkhuyÕn ço ®Ò cËp ®Õn mét sè lÜnh vùc ® îc coi lµ quan träng nhÊt cña nghiªn cøu nµy:

1. TÇm quan träng cña çc lo¹i rõng ®èi víi kinh tÕ hé gia ®×nh

2. TÇm quan träng cña viÖc lËp kÕ ho¹ch lång ghÐp ®Ó c¶i thiÖn ®êi sèng

3. Sù tham gia cña céng ®ång vµ hé gia ®×nh trong Qu¶n lý b¶ovÖ rõng vµ Thùc hiÖn .

4. Çc lo¹i l©m s¶n ngoµi gç cÇ cã sù qu¶n lý tÝch cùc.

PhÇn nµy bao gåm phÇn b×nh luËn vÒ çc chiÕn l îc cã thÓ thùc hiÖntheo khuyÕn ço trªn.

PhÇn phô lôc ngoµi §Ò c ¬ng cña Nghiªn cøu vµ H íng dÉn cña Nghiªn cøu cßn cã çc biÓu thu thËp sè liÖu tõ 4 th«n trong vïng nghiªn cøu ®ã lµ T©n TiÕn (ViÖt Vinh) T©n S¬n (ViÖt Quang) huyÖnB¾ quang, NËm §¨m (Qu¶n B¹) and (Qu¶n B¹) huyÖn Qu¶n B¹

12

2. Ph©n tÝch d÷ liÖu sau Kho¸ nghiªn cøu vµ TËp huÊn vÒ L©m s¶n Ngoµi gç

Tr íc hÕt phÇn nµy sÏ ® a ra mét sè th«ng tin thu thËp ® îc trong cuéc héi th¶o tæ chøc t¹i Hµ Giang nh mét tµi liÖu tham kh¶o h÷uÝch, sau ®ã sÏ tr×nh bµy vÒ ph©n tÝch d÷ liÖu cña 4 th«n b¶n ® îcchän nghiªn cøu. Nghiªn cøu ® îc thùc hiÖn víi sù phèi hîp cña Chicôc KiÓm l©m Hµ Giang tõ ngµy 17 ®Õn 27 th¸ng 8 n¨m 2000. Çc th«n b¶n ® îc chän nghiªn cøu lµ:

1. Th«n T©n TiÕn, X· ViÖt Vinh, HuyÖn B¾c Quang

2. Th«n T©n S¬n, X· ViÖt Quang, HuyÖn B¾c Quang

3. Th«n NËm §¨m. HuyÖn Qu¶n B¹

4. Th«n M· Hång, X· Thanh V©n, HuyÖn Qu¶n B¹

Th«n T©n TiÕn lµ th«n ®Çu tiªn ® îc chän nghiªn cøu cã sù tham gia cña çc l·nh ®¹o x· vµ tr ëng th«n cña huyÖn B¾c Quang vµ huyÖn Qu¶n B¹.

§Çu tiªn th«n sÏ tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu çc L©m s¶n phô cña m×nh. Çc l©m s¶n thu h¸i tõ nhiÒu vïng kh¸c nhau sÏ ® îc lËp thµnhmét sè mÉu biÓu kh¸i qu¸t. Néi dung tæng hîp vµ nh÷ng vÊn ®Ò trängt©m ® îc tr×nh bµy trong Ch ¬ng 3. Çc sè liÖu thu thËp ® îc t¹i thùc ®Þa ® îc tr×nh bµy trong phô lôc 3. Çc mÉu biÓu vÒ d÷ liÖu cña th«nb¶n nªu ® îc nh÷ng lÜnh vùc sau:

MÉu 2C Lo¹i ®Êt rõng vµ c¬ chÕ qu¶n lý ®Êt rõng t¹i th«n b¶nMÉu 3C Çc loµi s¶n phÈm ® îc thu h¸i, n¬i thu h¸i, ai thu h¸i

vµ nh÷ng thay ®æi gÇn ®©y vÒ sè l îngMÉu 4C Lý do sö dông çc loµi L©m s¶n ngoµi gç cña tõng vïngMÉu 5C TÇm quan träng cña rõng ®èi víi tõng lo¹i l©m s¶n MÉu 6C Møc thu h¸i çc l©m s¶n chÝnh cña tõng vïng cho môc

®Ých sö dông hoÆc b¸nMÉu 7C Nh÷ng quy chÕ vÒ thu h¸i L©m s¶n ngoµi gç.

B¸o ço nµy kh«ng ®i s©u vµo ph©n tÝch chi tiÕt çc sè liÖu vÒ hé gia ®×nh mÆc dï trong Phô lôc 3 tr×nh bµy ®Çy ®ñ çc s« liÖu cña 4 th«nb¶n ® îc chän nghiªn cøu vµ ë phÇn cuèi cña ch ¬ng giíi thiÖu çc b¶n ®å cña tõng vïng. Néi dung chÝnh cña phÇn nµy tËp chung tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò kh¸i qu¸t vÒ viÖc thu h¸i çc L©m s¶n ngoµi gç t¹ith«n b¶n. Ngoµi ra, nh nãi râ trong ch ¬ng sau, sÏ ®i s©u h¬n vµo tÝnh kinh tÕ cña viÖc khai th¸c çc L©m s¶n Ngoµi gç ®èi víi kinh tÕ

13

hé gia ®×nh còng nh ph©n tÝch chi tiÕt h¬n vÒ sè l îng thu h¸i L©m s¶n ngoµi gç vµ n¬i tiªu thô.

Lùa chän th«n b¶n

Bèn th«n b¶n ® îc lùa chän theo ®Ò xuÊt cña Chi côc KiÓm l©m Hµ Giang. Çc huyÖn cã th«n ® îc lùa chän nghiªn cøu ® îc yªu cÇucung cÊp mét biÓu c©n b»ng gi÷a sù phong phó h¬n vÒ L©m s¶n ngoµi gç ë B¾c Quang vµ sù nghÌo nµn víi ®Þa thÕ s©u vµ xa h¬n cñaQu¶n B¹. Ngoµi ra, mét lý do kh¸c lµ çc huyÖn nµy hiÖn t¹i ®Òu tham gia ho¹t ®éng b¶o vÖ rõng cña Chi côc KiÓm l©m vµ dù ¸n HPMth«ng qua HÖ thèng hîp ®ång kho¸n b¶o vÖ rõng cña Dù ¸n HPM. Çc th«n b¶n lùa chän ® îc yªu cÇu chän ra nh÷ng nhãm d©n téc thiÓu sè kh¸c nhau nh tr×nh bµy trong BiÓu 2.1.

BiÓu 2.1 Çc th«n b¶n vµ nhãm d©n téc thiÓu sè ® îc chän tham gia nghiªn cøu.

Th«n b¶n Nhãm d©n téc thiÓu sè

T©n TiÕn, ViÖt Vinh, B¾c Quang TayT©n S¬n, ViÖt Quang, B¾c Quang DaoNËm §¨m, Qu¶n B¹, Qu¶n B¹ DaoM· Hång, X· Thanh V©n, Qu¶n B¹ H'm«ng

H×nh thøc nghiªn cøu

§©y lµ ch ¬ng tr×nh nghiªn cøu thÝ ®iÓm ® îc thùc hiÖn víi mongmuèn n¾m b¾t ® îc mét sè vÊn ®Ò liªn quan tíi viÖc sö dông vµ qu¶n lý çc L©m s¶n Ngoµi gç t¹i tØnh Hµ Giang. Nghiªn cøu nµy chØ lµ mét kh¸m ph¸ ban ®Çu chø kh«ng cã tham väng hiÓu ® îc vÊn ®Ò mét çch toµn diÖn, h¬n n÷a còng kh«ng nh»m kh¶o s¸t vÒ sè l îng cña tõng loµi l©m s¶n. Nghiªn cøu ® îc thùc hiÖn dùa trªn c¬ së nh÷ngth«ng tin thu thËp b»ng ph ¬ng thøc cã sù tham gia cña ng êi d©n nh»m n¾m b¾t ® îc vÊn ®Ò vµ nh÷ng thùc tÕ hiÖn hµnh. §ång thêiqua nghiªn cøu nµy, chóng t«i còng mong muèn r»ng çc çn bé KiÓm l©m huyÖn vµ x· cã thÓ tù lµm ® îc nh÷ng ®ît nghiªn cøu t ¬ng tù trong t ¬ng lai - ®Æc biÖt khi mµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn céng ®ång trong kÕ ho¹ch qu¶n lý sÏ trë thµnh hiÖn thùc. Xin nhÊn m¹nh r»ng, ph ¬ng thøc nghiªn cøu nµy chØ lµ c¬ së chø kh«ng ph¶i lµ çch thøc nghiªn cøu Ên ®Þnh vµ duy nhÊt. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, chóng ta cã thÓ thªm hoÆc bít nÕu cÇn. ë nh÷ng vïng s©u vïngxa n¬i thËm chÝ nhiÒu ng êi d©n kh«ng biÕt tiÕng Kinh th× cÇn ph¶i cã nh÷ng thay ®æi thÝch hîp vµ sù linh ho¹t trong çch tiÕn hµnh nghiªn cøu.

14

1. Nh÷ng vÊn ®Ò ® îc nªu trong Héi th¶o tËp huÊn

L©m s¶n ngoµi gç lµ g× ?

VÊn ®Ò ®Çu tiªn ® îc ® a ra trong héi th¶o lµ ®Þnh nghÜa vÒ L©m s¶n Ngoµi gç hay S¶n phÈm Rõng Ngoµi gç. Danh s¸ch çc L©m s¶nNgoµi gç mµ çc häc viªn nªu trong héi th¶o ® îc liÖt kª ë biÓu 2.2. §Ó nghiªn cøu cã hiÖu qu¶, héi th¶o thèng nhÊt sÏ kh«ng ®Ò cËp tíi nh÷ng vÊn ®Ò vÒ n íc vµ nh÷ng lîi Ých to lín h¬n cña çc L©m s¶n ngoµi gç. Ngoµi ra nghiªn cøu nµy tËp chung vµo nh÷ng s¶n phÈm thùc vËt nhiÒu h¬n lµ nh÷ng s¶n phÈm tõ ®éng vËt. Còng cÇn ph¶i nhÊn m¹nh ë ®©y lµ nghiªn cøu chØ quan t©m tíi viÖc thu h¸i l©m s¶n hîp ph¸p cña céng ®ång chø kh«ng muèn ®Ò cËp tíi viÖc thu h¸i vµ tiªu thô bÊt hîp ph¸p.

Bªn c¹nh sù thèng nhÊt vÒ ý nghÜa cña L©m s¶n Ngoµi gç vµ quy m« nghiªn cøu, héi th¶o còng ®i tíi thèng nhÊt r»ng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ® îc tÊt c¶ çc loµi L©m s¶n ngoµi gç vµ tèt h¬n nªn tËp chung nghiªn cøu çc loµi chÝnh vµ n¬i sinh tr ëng. Trong bÊt kú hÖ thèng ho¹ch ®Þnh l©u dµi nµo, ch¾c ch¾n çc kÕ ho¹ch qu¶n lý sÏ dùa trªnnh÷ng lo¹i s¶n phÈm chÝnh vµ m«i tr êng sèng cña chóng vÝ du: ®èi víi çc loµi d îc th¶o, viÖc x¸c ®Þnh tÊt c¶ nh÷ng loµi d îc th¶o ® îcsö dông t¹i ®Þa ph ¬ng lµ kh«ng cÇn thiÕt (vµ cã thÓ - nÕu ® îc c«ng bè th× sÏ lµm ¶nh h ëng tíi viÖc khai th¸c vµ b¶o vÖ sau nµy). Cã thÓchØ cÇn biÕt ® îc m«i tr êng sèng cña chóng lµ ®ñ, vÝ dô: loµi a sèng ë m«i tr êng Èm ít cã bãng r©m trªn ®Êt nghÌo dinh d ìng. ViÖc ®i s©u nghiªn cøu vÒ m«i tr êng sèng cña çc lo¹i thùc vËt n»m ngoµiquy m« cña nghiªn cøu nµy, nh ng sÏ cÇn thiÕt nÕu qu¶n lý vµ gi¸m s¸t tÝch cùc tû lÖ thu h¸i vµ ¶nh h ëng cña nã ®èi víi viÖc t¸i t¹o/® avµo trång nh÷ng loµi thùc vËt míi cho môc ®Ých sö dông sau nµy.

15

Table 2.2: Danh môc çc L©m s¶n Ngoµi gç.

Tªn loµi (tiÐng Kinh) Tªn loµi (TiÕng Anh) Tre Nøa Bamboo shoot Song m©y RattanMéc nhÜ, nÊm MushroomsTrôc, Vçu BambooHoa Phong Lan OrchidC©y thuèc/d îc th¶o HerbsD©y leo Climbing herbs Çc loµi cñ RootsMËt ong HoneyQu¶ lµm thuèc (tam thÊt) Fruit as medicine Çc lo¹i hoa qu¶ (qu¶ tr¸m, su su...)

Fruit for food

H¹t gièng Seeds (Styrax etc.) §éng vËt rõng WildlifeChim BirdsLîn rõng Wild pig Cñi FirewoodThøc ¨n gia sóc Fodder

Sau ®©y lµ mét sè tiªu chÝ ®Ó chän ra nh÷ng loµi l©m s¶n ngoµi gç chÝnh:

1. Çc loµi ® îc thu h¸i víi sè l îng lín nhÊt.

2. Çc loµi thu h¸i b¸n ® îc nhiÒu tiÒn nhÊt

3. Çc loµi ® îc thu h¸i ®Ó lµm thuèc t¹i ®i¹ ph ¬ng

4. Çc loµi ® îc thu h¸i lµm thøc ¨n cho ng êi

5. Çc loµi ® îc thu h¸i lµm thøc ¨n gia sóc

6. Çc loµi kh¸c cã gi¸ trÞ sö dông t¹i ®Þa ph ¬ng.

Gi¸ trÞ sö dông kh¸c nhau cña çc loµi L©m s¶n ngoµi gç ® îc thu h¸i

MÆc dï trong kho¸ nghiªn cøu vµ tËp huÊn, chóng t«i t×m ra ® îc mét sè ®iÓm gièng nhau gi÷a hai huyÖn ® îc chän lµm nghiªn cøu nh ngchóng t«i còng thÊy râ r»ng cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau chñ yÕu vÒ chñng lo¹i còng nh sè l îng cña çc l©m s¶n ® îc thu h¸i tõ rõng.VÝ dô cñi ®èt ® îc thu h¸i tõ hai th«n b¶n kh¸c nhau nh ng gi¸ trÞ sö dông t ¬ng øng cña chóng kh¸c nhau trªn hai lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau. T¹i B¾c Quang, loµi l©m s¶n quan träng lµ l¸ cä vµ m¨ng tretrong khi ë Qu¶n B¹ ng ¬i d©n rÊt coi träng çc s¶n phÈm nh c©y lµm thuèc, su su vµ nÊm. Qua kho¸ tËp huÊn nµy, chóng t«i rót ra® îc mét kinh nghiÖm lµ bÊt kú nghiªn cøu nµo còng cÇn ph¶i chó ý

16

tíi sù kh¸c biÖt trong vÊn ®Ò khai th¸c cña tõng ®Þa ph ¬ng vµ kh«ng nªn chØ ¸p dông theo nh÷ng kÕ ho¹ch ®· lËp s½n.

BiÓu 2.7 & 2.8 liÖt kª nh÷ng s¶n phÈm chÝnh ® îc thu h¸i t¹i haiHuyÖn B¾c Quang vµ Qu¶n B¹ do chÝnh çc häc viªn tù ®iÒn. BiÓu 2.4 lµ danh môc çc l©m s¶n ngoµi gç hµng ®Çu chØ râ sù kh¸c biÖtvÒ gi¸ trÞ sö dông cña çc loµi l©m s¶n Ngoµi gç gi÷a hai huyÖn B¾cQuang vµ Qu¶n B¹. Ngoµi cñi ®èt vµ cá (thøc ¨n gia sóc) danh s¸ch mµ çc häc viªn cña hai huyÖn ® a ra trong héi th¶o tËp huÊn rÊtkh¸c nhau.

Çc lo¹i ®Êt rõng

Cã rÊt nhiÒu lo¹i ®Êt rõng ® îc ph©n bæ cho çc hé gia ®×nh theo h×nh thøc ph©n bæ trùc tiÕp, ph©n bæ theo hîp ®ång kho¸n b¶o vÖ hay d íisù qu¶n lý cña ®Þa ph ¬ng/th«n b¶n/x·. Cã mét sè diÖn tÝch ®Êt rõng ® îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng nguån tµi nguyªn khÐp kÝn vµ ® îc qu¶n lý bëi Hîp t¸c x·, vÝ dô nh ë Qu¶n B¹. BiÓu 2.3 d íi ®©y lµ nh÷ng nguyªn nh©n do hai nhãm häc viªn ® a ra gi¶i thÝch t¹i sao cïng mét s¶n phÈm l¹i ® îc thu h¸i tõ nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau. ViÖc n¾m b¾t ® îc ®éng c¬ cña ng êi d©n vÒ chiÕn l îc thu h¸i vµ ¶nh h ëng cña nã ®èi víi qu¶n lý l©u dµi lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt. ViÖc t¨ng c êngg¾n ®Êt rõng víi hé gia ®×nh vÝ dô d íi h×nh thøc v ên nhµ hay v ênrõng cã thÓ lµm gi¶m ® îc ¸p lùc thu h¸i çc l©m s¶n ngoµi gç tõ diÖn tÝch rõng tù nhiªn/®Êt rõng thuéc qu¶n lý cña Dù ¸n HPM.

Thu h¸i cho môc ®Ých sö dông trong gia ®×nh hay ®em b¸n

Trong líp héi th¶o tËp huÊn, çc häc viªn tham dù ®Òu cho biÕt sÏ rÊtquan träng nÕu biÕt ® îc s¶n phÈm nµo ® îc thu h¸i tõ lo¹i ®Êt rõngnµo vµ cho môc ®Ých sö dông hay b¸n. Trong mét sè tr êng hîp, cïng mét lo¹i s¶n phÈm ® îc thu h¸i tõ çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau cã thÞ tr êng tiªu thô kh¸c nhau. Néi dung nµy ® îc tr×nh bµy trong BiÓu 2.9 & 2.10 d íi ®©y trªn c¬ së th«ng tin do chÝnh çc häc viªn cung cÊp trong thêi gian tËp huÊn.

17

BiÓu 2.3: Nguyªn nh©n gi¶i thÝch viÖc thu h¸i çc L©m s¶n ngoµi gç tõ çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau taÞ HuyÖn Qu¶n B¹.

BiÓu 2.4: TÇm quan träng t ¬ng ®èi cña çc L©m s¶n Ngoµi gç.

Lo¹i rõng §¸nh gi¸ s¶n phÈm

V ên t¹p Cñi: TiÖn lîi Tam thÊt: Cã gi¸ trÞ Susu: TiÖn lîi Cá: Nhu cÇu khi cÇn thiÕt Méc nhÜ: TËn dông

V ên rõng Cñi: Nhu cÇu trung b×nh Susu: ThuËn lîi (Kh«ng nhiÒu) Cá: TiÖn lîi theo nhu cÇu Méc nhÜ: TËn dông

V ên céng ®ång Cñi: Nhu cÇu Th¶o qu¶: Cã gi¸ tr× Susu: Nhu cÇu hµng ngµy Cá: Phôc vô ch¨n nu«i Méc nhÜ: Cã gi¸ trÞ

Hîp t¸c x· Kh«ng sö dông

S¶n phÈm Loµi Bac Quang Quan Ba

Firewood Cñi 1 1

Grasses Cá 3 2

Honey MËt ong 3

Su Su (vegetable) Susu 4

Medicinal plant Th¶o qu¶ 5

Medicinal herb Tam thÊt 6

Bamboo Shoots M¨ng 2

Leaves for square cake L¸ dong 3

Palm leaves L¸ cä 3

Tram fruits Qu¶ tr¸m 3

Mandarin Quýt 4

Medicinal plant Thiªn niªn kiÖn 5

18

BiÓu 2.5: TÇm quan träng (cã tÝnh tu¬ng ®èi) cña çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau vµ çc lo¹i L©m s¶n Ngoµi gç - Quan Ba.

Loµi V ên t¹p V ên rõng V ên céng ®ång Hîp t¸c x· §iÓm Ph©n lo¹i

Cñi 2 8 9 0 19 ICá 3 7 3 0 13 IITam thÊt 2 0 0 0 2 VIMéc nhÜ 1 3 8 0 12 IIITh¶o qu¶ 5 0 5 VSusu 4 1 6 0 11 IV

BiÓu 2.6: TÇm quan träng (cã tÝnh tu¬ng ®èi) cña çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau vµ çc lo¹i L©m s¶n Ngoµi gç - Bac Quang

LoµI V ên t¹p V ên rõng Rõng tù nhiªn Tæng ®iÓm Ph©n lo¹i Cñi 2 10 6 18 IM¨ng 3 6 7 16 IIL¸ cä 2 10 0 12 IIIQu¶ tr¸m 2 8 2 12 IIIQuýt 10 0 0 10 IVL¸ dong 0 4 8 12 IIIThiªn niªn kiÖn

0 2 7 9 V

19

BiÓu 2.7: BiÓu çc L©m s¶n Ngoµi gç chÝnh: Nhãm Qu¶n B¹

Tªn loµi Tr÷ l îng Thay ®æitrong 5 n¨m

T×nh tr¹ng khai th¸c

§Þa ®iÓm khai th¸c Ai khai th¸c TrÞ gi¸

To ChÊu (Cñi ®èt)

Dåi dµo Ýt Cã V ên t¹p V ên rõng

V ên céng ®ång

§µn «ng Phô n÷

400®/kg

S¸n sö H.M«ng(Tam thÊt)

Ýt NhiÒu Cã V ên t¹p Phô n÷ ®µn «ng

140.000®/kg

H¬ (th¶o qu¶)

Ýt NhiÒu Cã Rõng céng ®ång Phô n÷ §µn «ng

70.000®/kg

Susu NhiÒu NhiÒu Cã V ên t¹p V ên rõng

V ên céng ®ång

Phô n÷ §µn «ng

1000®/kg

Cá ¨ng g«la Ýt NhiÒu Cã V ên t¹p V ên rõng

Phô n÷ §µn «ng

Méc nhÜ, nÊm

NhiÒu NhiÒu Cã V ên t¹p V ên rõng

V ên céng ®ång

§µn «ng Phô n÷

15.000®/kg

20

BiÓu 2.8: BiÓu çc L©m s¶n Ngoµi gç chÝnh: Nhãm B¾c Quang

Tªn loµI Tr÷ l îng Thay ®æi T×nh tr¹ng Khai th¸c tõ ®©u Ai khai th¸c §¬n gi¸

Rµng rµng NhiÒu T¨ng (nhiÒu) Cã V ên rõng Nam + n÷ 60.000 ®/ste L¸ cä NhiÒu T¨ng (nhiÒu) Cã V ên rõng Nam + n÷ 300 ®/l¸ Thiªn niªn kiÖn Trung b×nh Gi¶m (Ýt) Cã Rõng tù nhiªn

V ên rõng Nam + n÷ 3000 ®/kg

M¨ng NhiÒu Ýt Cã Rõng tù nhiªn V ên rõng

N÷ 2000 ®/kg

Chuèi rõng Trung b×nh Ýt Cã Rõng tù nhiªn V ên rõng

Nam + n÷

Qu¶ tr¸m Ýt Ýt Cã V ên rõng Nam + n÷ 5000 ®/kg

21

BiÓu 2.9: Ph©n lo¹i ®Êt vµ thÞ tr êng - Nhãm Qu¶n B¹

Products S¶n phÈm V ên t¹p V ên rõng Rõng céng ®ångSö dông % B¸n% Sö dông % B¸n% Sö dông % B¸n%HOUSEHOLD Sold HH Sold HH Sold

Firewood Cñi 100% 0 90% 10% 90% 10%Grasses Cá 100% 0 100% 0 100% 0Medicinal plant Tam thÊt 0 100% 0 0 0 0Honey Méc nhÜ 100% 0 50% 50% 10% 90%Medicinal Plant Th¶o qu¶ 0 5% 95%Su Su (fruit) Susu 100% 0 100% 0 10% 90%

BiÓu 2.10: Ph©n lo¹i ®Êt vµ thÞ tr êng- Nhãm B¾c Quang

Product S¶n phÈm V ên t¹p (H'Garden) V ên rõng(F'garden) Rõng céng ®ångHé % B¸n % Hé % B¸n % Hé % B¸n % HH Sold HOUSEHOLD Sold HH Sold

Firewood Cñi 100 0 60 40 20 80Bamboo Shoots M¨ng 40 60 30 70 30 70Square cake leaf L¸ cä 100 0 35 65 0 0

Tram fruit Qu¶ tr¸m 30 70 10 90 10 90Palm Leaf L¸ dong 0 0 10 90 0 100Mandarin Cam quýt 10 90 0 0 0 0Medicinal herb Thiªn niªn kiÖn 0 0 5 95 5 95

22

NhËn xÐt vÒ c«ng t¸c lËp b¶n ®å

Theo kÕ ho¹ch çc ho¹t ®éng ë mçi th«n b¶n sÏ ® îc tiÕn hµnh b¾t ®Çu tõ kh©u lËp b¶n ®å ®Þa ph ¬ng. Trong nhiÒu tr êng hîp, mÆc dï cã mét sè b¶n ®å kh¸i qu¸t vÒ giao ®Êt nh ng th êng kh«ng cã s½n b¶n ®å cã kÝch th íc lín cã thÓ sö dông cho c«ng t¸c lµm PRA. §iÒu nµy cã nghÜa lµ mçi lÇn lµm PRA, céng ®ång ®Þa ph ¬ng ®Òu ph¶i lËp l¹i b¶n ®å th«n b¶n vµ x¸c ®Þnh râ vÞ trÝ khu ®Êt chÝnh v.v...

Trong nghiªn cøu nµy, qu¸ tr×nh lËp b¶n ®å kh«ng chØ x¸c ®Þnh ranhgiíi cña th«n b¶n mµ ph¶i ®¸nh dÊu ® îc nh÷ng diÖn tÝch ®Êt rõng sÏ ® îc nghiªn cøu. VÊn ®Ò næi bËt lµ ë chç, trong mét sè lÜnh vùc kh«ngcã sù thèng nhÊt vÒ diÖn tÝch ®Êt rõng, ®Êt n«ng nghiÖp thùc tÕ vµtæng diÖn tÝch ®Êt cña çc x·. §ång thêi, trong khi ®Êt ®ai ®· ® îcgiao cho çc hé gia ®×nh nh ng sæ ®á vÉn cho tõng th«n b¶n hiÖn vÉn ® îc gi÷ t¹i cÊp x·, ng êi d©n vÉn ch a nhËn ® îc sæ ®á. Khi t×m hiÓu vÒ çc lo¹i ®Êt, quy chÕ ph©n bæ vµ diÖn tÝch ®Êt, cÇn ph¶i rârµng ®Ó tr¸nh lÉn lén vµ g©y mÊt niÒm tin trong d©n.

Khi sö dông b¶n ®å cña Së ®Þa chÝnh ® îc copy tõ nh÷ng b¶n ®å gèc ph¶i cã c¶ phÇn copy con dÊu x¸c nhËn b¶n ®å ®· chÝnh thøc ® îcphª duyÖt ®Ó ®¶m b¶o r»ng b¶n ®å ® îc tÊt c¶ çc bªn th«ng qua. §iÒu nµy ®Æc biÖt rÊt quan träng khi cã sù thay ®æi vÒ viÖc lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý cho çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau. TiÕp sau ®ã, viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi râ rµng vµ diÖn tÝch chÝnh x¸c còng lµ nh÷ng c«ng viÖc v« cïng quan träng. NÕu cã thÓ, diÖn tÝch ®Êt ®ai cña mçi th«n b¶n/x· nªn ® îc lªn b¶n ®å víi tØ lÖ 1:5000 cho tiÖn qu¶n lý vµ kh«ng v ît qu¸ tû lÖ 1:10 000.

Trong khi vÊn ®Ò vÒ sö dông ®Êt ®ang ®uîc gi¶i quyÕt t¹i cÊp x· vµcÊp th«n b¶n, Dù ¸n HPM trong giai ®o¹n ®Çu rÊt quan t©m tíi viÖcb¶o ®¶m r»ng cã sù thèng nhÊt chung gi÷a çc c¬ quan tæ chøc liªnquan vÒ çc lo¹i ®Êt trong x·/th«n b¶n, t×nh tr¹ng giao, diÖn tÝch thùc tÕ v.v... §iÒu nµy sÏ tiÕt kiÖm ® îc nhiÒu thêi gian vµ søc lùc cho d©n®Þa ph ¬ng vµ çn bé ®Õn nghiªn cøu v× cã thÓ dÔ dµng lËp ra nh÷ngdanh s¸ch vµ b¶n ®å kÕt hîp ®· ® îc phª duyÖt ®Ó trao ®æi nghiªn cøu.

23

2. Th«n T©n TiÕn, x· ViÖt Vinh, HuyÖn B¾c Quang

Chó ý: Do ®©y lµ th«n ® îc chän ®Ó tËp huÊn nªn cã hai b¶n copy phÇn lín çc mÉu biÓu d÷ liÖu t¹i hiÖn truêng. Hai biÓu d÷ liÖu nµykh«ng cã sù thèng nhÊt hoµn toµn. §iÒu nµy cho thÊy râ sù cÇn thiÕtcña viÖc lªn kÕ ho¹ch chi tiÕt nh»m cã ® îc nhiÒu th«ng tin liªn quanh¬n vµ rÊt cÇn ®Ó sö dông.

Th«ng tin c¬ b¶n - X ViÖt Vinh

1. Chñ tÞch x·: ¤ng L ¬ng

2. Lo¹i ®Êt rõng: Rõng ®Çu nguån

3. Tr÷ l îng çc L©m s¶n Ngoµi gç rÊt dåi dµo chñ yÕu ® îc thu h¸i cho môc ®Ých sö dông, tuy nhiªn còng cã mét sè ®Ó b¸n nh : c©y th¶o, m¨ng, l¸ cä.

4. D êng nh çc hé gia ®×nh kh«ng tËn dông ® îc hÕt tiÒm n¨ng cña rõng.

5. Thèng nhÊt r»ng cÇn tiÕp tôc qu¶n lý vµ b¶o vÖ rõng.

6. DiÖn tÝch rõng kho¸n b¶o vÖ trªn toµn x· lµ 437 ha. Cã trªn 1400ha ®Êt rõng thuéc hîp ®ång kho¸n cña ch ¬ng tr×nh sè 661. Ch ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói còng ®ang hç trî t¸i t¹o rõng trªn ®Þa bµn x·.

7. Tõ tr íc tíi nay, c«ng t¸c t¸i t¹o rõng tù nhiªn quan t©m nhiÒu tíi çc loµi c©y, Bè ®Õ (Styrax) vµ gièng xoµi.

8. §Êt n«ng nghiÖp vµ çc lo¹i ®Êt v ên rõng cã ®é dèc thÊp ®· ® îc ph©n bæ cho hé gia ®×nh d íi h×nh thøc Sæ ®á. Çc lo¹i ®Êtrõng kh¸c ® îc giao cho x· qu¶n lý råi ® îc ph©n chia cho tõng th«n b¶n.

Th«ng tin c¬ b¶n - Th«n T©n TiÕn

1. Hîp ®ång giao kho¸n 172 ha rõng phßng hé thuéc Dù ¸n HPMcho th«n ®· ® îc phª duyÖt vµo ngµy 1 th¸ng 6 n¨m 1999. Cã tÊt c¶ 66 hé gia ®×nh trong th«n ®· tham gia hîp ®ång kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM. !5 ng êi trong ®ã cã 4 phô nø ® îc tr¶ l ¬ng cho c«ng t¸c b¶o vÖ rõng víi møc l ¬ng lµ 50.000 ®ång/ha/n¨m tõ nguån ng©n s¸ch cña Dù ¸n HPM. LÇn thanh to¸n ®Çu tiªn ® îcthùc hiÖn vµo ngµy 2/11/1999 víi tæng sè tiÒn lµ 5 025 600 ®ång.

2. DiÖn tÝch ®Êt rõng ® îc chia thµnh 12 khu do côc KiÓm l©m tiÕnhµnh.

3. Toµn bé diÖn tÝch ®Êt ®ai do th«n qu¶n lý vµ d êng nh kh«ng gÆp trë ng¹i g× trong viÖc x¸c ®Þnh ai cã thÓ thu h¸i, thu hai çi g× vµ thu h¸i ë ®©u.

24

4. HiÖn t¹i vÉn cßn t×nh tr¹ng x©m nhËp vµo thu h¸i trém çc s¶nphÈm rõng cña ng êi bªn ngoµi ®Æc biÖt ®èi víi m¨ng. VÞ trÝ ®Þa lý cña th«n b¶n vµ ®Êt rõng rÊt gÇn ® êng chÝnh ®· t¹o thuËn lîi cho hiÖn t îng nµy x¶y ra. Kho¶ng çch tõ th«n tíi thÞ trÊnB¾c Quanglµ 5 km.

5. Ngoµi diÖn tÝch rõng kho¸n b¶o vÖ, th«n cßn cã 9,6 ha ®Êt ®ang ® îc t¸i trång thuéc Dù ¸n HPM.

Rõng vµ diÖn tÝch ®Êt rõng

Th«n cã 4 lo¹i rõng kh¸c nhau. Trong ®ã cã 172,7 ha rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM vµ 9,2 ha rõng trång thuéc dù ¸n HPM. Toµn bédiÖn tÝch ®Êt rõng nµy do th«n qu¶n lý. Ngoµi ra cßn cã 54,1 ha ®Êtv ên rõng vµ 4,6 ha v ên nhµ do hé gia ®×nh qu¶n lý.

Çc s¶n phÈm thu h¸i

Cã rÊt nhiÒu s¶n phÈm ® îc thu h¸i tõ 3 lo¹i ®Êt rõng cña th«n (kh«ng tÝnh diÖn tÝch ®Êt trång trät). MÆc dï tr÷ l îng çc s¶n phÈm thu h¸i hiªn t¹i Ýt h¬n so víi çch ®©y 5 n¨m nh ng theo nhËn ®Þnh cña çc hé gia ®×nh, tr÷ l îng nµy cã xu h íng t¨ng lªn kÓ tõ khi cãhîp ®ång kho¸n b¶o vÖ vµ c«ng t¸c qu¶n lý ®Êt rõng. T¹i th«n T©nTiÕn do gÇn víi thÞ x· B¾c Quang vµ trôc ® êng chÝnh nªn m¨ng tre cã lÏ lµ s¶n phÈm cã gi¸ trÞ nhÊt. Lo¹i ®Êt rõng chÝnh trång m¨ng lµ vuên rõng vµ rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM. Çc s¶n phÈmchÝnh ®Òu ® îc trång trªn ®Êt v ên nhµ nh ng Ýt cã gi¸ trÞ h¬n so víi nh÷ng s¶n phÊm ® îc trång trªn ®Êt vuên rõng vµ rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc dù ¸n HPM. Cñi ®èt ® îc coi lµ cã tÇm quan träng hµng ®Çu vµ chñ yÕu ® îc thu l îm tõ ®Êt v ên rõng vµ rõng kho¸n b¶o vÖ. Rõng kho¸n b¶o vÖ còng lµ n¬i trång l¸ dong ®Ó b¸n cho gi¸ trÞ kinh tÕ cao.

Sù x©m nhËp

VÞ trÝ ®Þa lý cña th«n cã ®Æc ®iÓm lµ gÇn thÞ trÊn B¾c Quang vµ trôc ® êng chÝnh ®em l¹i nhiÒu l¬Þ Ých vÒ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn thÞ tr êng.Tuy nhiªn còng t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x©m nhËp vµ thu h¸i tr¸i phÐp çc s¶n phÈm tõ rõng- ®Æc biÖt lµ m¨ng. §©y thùc sù lµ vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i cña th«n b¶n. Hä thÊy r»ng t×nh tr¹ng nµy cã thÓ ®ùoc cïthiÖn do viÖc giao ®Êt ® îc th«ng b¸o c«ng khai. Song hä còng nhËnthÊy cÇn ® îc hç trî trong c«ng t¸c b¶o vÖ v× hä ®ang ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng thu h¸i tr¸i phÐp cña nh÷ng nhãm ng êi bªn ngoµi. Çc ph ¬ng tiÖn th«ng tin liªn l¹c hiÖn ®¹i gi÷a th«n b¶n vµ çn bé kiÓml©m (vÝ dô : ®iÖn tho¹i) cã thÓ gióp b¾t gi÷ dÔ dµng h¬n nh÷ng nhãmng êi thu h¸i tr¸i phÐp nµy.

Ph©n ®Þnh ranh giíi th«n còng ® îc coi träng.

Qu¶n lý rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc dù ¸n HPM

25

HiÖn t¹i hé gia ®×nh ®Þnh c t¹i th«n b¶n ® îc phÐp thu h¸i c«ng khai nh÷ng l©m s¶n hä muèn tõ rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM. Donh÷ng m©u thuÉn cã thÓ x¶y ra gi÷a viÖc thu h¸i hiÖn thêi ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cho lîi Ých sö dông tr íc m¾t vµ nh÷ng s¶n phÈm cho lîi Ých sö dông l©u dµi, cã thÓ cÇn thiÕt ph¶i x©y dùng kÕ ho¹chqu¶n lý trùc tiÕp tÝch cùc. §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c«ngt¸c qu¶n lý rõng l©u dµi vµ ®em l¹i lîi Ých tèt h¬n cho ng êi d©n trongt ¬ng lai.

Tãm t¾t

1. §Ó cã ® îc nh÷ng th«ng tin râ rµng vµ chÝnh x¸c th× cÇn ph¶i cã nhiÒu ng êi tham gia thùc hiÖn. Bªn c¹nh ®ã cÇn ph¶i liªn tôc liªn l¹c víi çc th«n b¶n ®Ó ®¶m b¶o ®é chÝnh x¸c cña nh÷ng th«ngtin thu thËp. NÕu cã sù thay ®æi vÒ viÖc lªn kÕ ho¹ch qu¶n lý céng ®ång th× viÖc liªn hÖ th êng xuyªn víi th«n b¶n cµng trë nªn quan träng h¬n v× sÏ cÇn ph¶i thu thËp nh÷ng th«ng tin chÝnh nh th«ng tin vÒ m«i tr êng sèng cña çc loµi cã gi¸ trÞ.

2. V ên rõng ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc khai th¸c L©m s¶n ngoµi gç trong th«n. RÊt nhiÒu s¶n phÈm ® îc çc hé d©n cthu h¸i ®Ó b¸n vµ sö dông ®Òu ph¸t triÓn trªn ®Êt v ên rõng. Do®ã cÇn ph¶i quan t©m h¬n n÷a tíi c«ng t¸c qu¶n lý vµ nh÷ng kün¨ng cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao h¬n n÷a tiÒm n¨ng cña lo¹i ®Êt nµy.

3. X©y dùng chiÕn l îc qu¶n lý cã sù tham gia cña céng ®ång ®èi víi diÖn tÝch rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM sÏ n©ng caon¨ng suÊt thu h¸i tõ diÖn tÝch nµy ®ång thêi vÉn duy tr× ® îc chøc n¨ng phßng hé.

3. Th«n T©n S¬n, x· ViÖt Quang, huyÖn B¾c Quang

C«ng t¸c nghiªn cøu t¹i th«n nµy do çc çn bé cña Côc KiÓm L©mhuyÖn B¾c Quang thùc hiÖn víi sù phèi hîp cña çc l·nh ®¹o x· vµth«n b¶n, kh«ng cã sù hç trî vµ gióp ®ì cña çc çn bé tØnh vµ cñaCh ¬ng tr×nh Ph¸t triÓn N«ng th«n MiÒn nói. Toµn bé çc biÓu d÷ liÖu ® îc tr×nh bµy trong Phô lôc 3b.


C¶ th«n cã 5 lo¹i ®Êt rõng trong ®ã cã 866,7 ha lµ rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM vµ 76,5 ha lµ rõng phßng hé ® îc ph©n bæ d íih×nh thøc v ên rõng. Çc tµi nguyªn rõng thuéc sù qu¶n lý cña th«n b¶n vµ hé gia ®×nh, l©m tr êng kh«ng qu¶n lý diÖn tÝch ®Êt nµo.


Cã nhiÒu s¶n phÈm chÝnh ® îc thu h¸i tõ ba lo¹i ®Êt rõng do d©n qu¶n lý. M« h×nh thu h¸i tõ çc lo¹i ®Êt nµy còng rÊt kh¸c nhau vÒ chñng lo¹i s¶n phÈm. VÝ dô tr¸m cã thÓ thu h¸i ® îc tõ tÊt c¶ çc lo¹i ®Êt rõng, quÝt chØ ® îc trång t¹i v ên nhµ, l¸ dong ® îc trång ë v ênrõng. Quy chÕ qu¶n lý cÊp th«n b¶n ® îc thiÕt lËp quy ®Þnh vÒ viÖc

26

thu h¸i çc s¶n phÈm chÝnh. V ên rõng ®Æc biªt cã tÇm quan träng cung cÊp sè l îng lín cñi ®èt cho çc hé gia ®×nh. L¸ cä vµ l¸ dong ® îc trång trªn tÊt c¶ çc lo¹i ®Êt rõng vµ chñ yÕu ®Ó b¸n.

Tr÷ l îng s¶n phÈm

Çch ®©y 5 n¨m çc L©m s¶n ngoµi gç rÊt khan hiÕm nh ng gÇn ®©y tr÷ l îng cña chóng ®· t¨ng lªn. Mét sè lo¹i s¶n phÈm- vÝ dô nhRµng rµng vµ m¨ng tre 5 n¨m vÒ tr íc sè l îng gi¶m ®i ®¸ng kÓ nh ng hiÖn nay ®ang t¨ng l¹i. Tuy nhiªn, nhiÒu s¶n phÈm kh¸c vÉncã xu h íng gi¶m vÒ sè l îng nh tre nøa.

Tãm t¾t

1. Sù phong phó ®a d¹ng cña çc s¶n phÈm ® îc thu h¸i tõ çc lo¹i ®Êt rõng lµ rÊt quan träng. Kh«ng mét chiÕn l îc qu¶n lý ®Êt rõng nµo trong th«n b¶n cã thÓ thùc hiÖn ® îc. Mçi lo¹i ®Êt rõng cÇn ® îc qu¶n lý ®éc lËp vµ çch thøc qu¶n lý cÇnph¶i phï hîp víi yªu cÇu sö dông lao ®éng cho çc ho¹t ®éng kh¸c trong ®ã cã ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.

2. Cã mèi quan hÖ g× gi÷a viÖc bu«n b¸n m¨ng tre vµ thu h¸i tre nøa ®Ó x©y dùng vµ cho nhiÒu môc ®Ých kh¸c. CÇn lªn kÕho¹ch g× ®Ó duy tr× cho tre sinh tr ëng vµ ph¸t triÓn cho môc®Ých sö dông l©u dµi thay v× lÊy m¨ng tre ®em ra chî b¸n v× lîi Ých tr íc m¾t?

3. ViÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn v ên rõng vµ rõng kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM b»ng çch khoanh vïng sÏ cho phÐp çc c©y con ® îc ph¸t triÓn hoµn toµn thay v× bÞ thu h¸i sím.

4. Th«n NËm §¨m, x· Qu¶n B¹, huyÖn Qu¶n B¹

Toµn bé kÕt qu¶ nghiªn cøu chi tiÕt cña th«n ® îc tr×nh bµy trong Phô lôc 3c.

Th«ng tin c¬ b¶n cÊp x

Qu¶n B¹ lµ mét x· míi thµnh lËp. X· cã kho¶ng 1600 ha ®Êt rõngb¶o vÖ. 936 ha lµ rõng vµ 663 ha lµ ®Êt trèng. 377 ha ®· ® îcph©n bæ cho çc hé gia ®×nh theo h×nh thøc v ên rõng vµ 104 ha lµ rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM. 158 ha ®Êt trèng còng ®· ® îc giao cho çc hé gia ®×nh. NhiÒu diÖn tÝch ®Êt kh¸c ®· ® îcph©n bæ cho th«n b¶n/x· d íi h×nh thøc rõng phßng hé. PhÇn lín ®Êt rõng ®· ph©n bæ lµ lo¹i ®Êt rõng phßng hé Ýt xung yÕu.

Trong x· hiÖn cã 7 d©n téc thiÓu sè ®ang sinh sèng: Tµy. Haoham. Dao, Nïng, Gai vµ H'm«ng.

X· cã 300 ha ®Êt canh t¸c (® îc ph©n bæ cho 400 hé gia ®×nh) trong ®ã cã 82 ha ®Êt trång lóa sè cßn l¹i ® îc sö dông ®Ó trång

27

ng«. Cã kho¶ng150 hé gia ®×nh trong x· thuéc hé nghÌo. 109 hébÞ thiÕu ®ãi trong ®ã phÇn lín sè hé lµ ng êi H'M«ng.

PhÇn lín ®Êt ®ai trong x· ®· ® îc ph©n bæ cho çc hé gia ®×nhd íi h×nh thøc "Sæ ®á". §©y lµ x· thuéc Vïng II.

Theo «ng Hung, phã chñ tÞch x· cho biÕt, mçi téc ng êi thiÓu sè kh¸c nhau cã çch qu¶n lý ®Êt kh¸c nhau. Ng êi Tµy vµ ng êiDao cã nhiÒu ®Êt ®Ó trång lóa vµ ng« h¬n nªn s¶n l îng n«ng nghiÖp cña hä cao h¬n. Hä cã kü n¨ng trång trät cao h¬n vµ lu«nmong muèn thö nghiÖm çc gièng míi vµ trång nhiÒu lo¹i c©y ¨nqu¶. Ng êi H'm«ng canh t¸c trªn phÇn diÖn tÝch ®Êt ®ai cã ®é dèc lín nªn s¶n l îng l ¬ng thùc hä thu ® îc thÊp h¬n rÊt nhiÓu so víi ng êi Tµy vµ Dao. Kü n¨ng trång trät cña hä còng thÊp h¬n vµhä chØ trång çc gièng ®Þa ph ¬ng.

Th«ng tin kh¸i qu¸t cÊp th«n b¶n

N¨m §Ëm lµ mét th«n t ¬ng ®èi míi ® îc thµnh lËp tõ n¨m 1992 sau vô ch¸y tõ th«n ban ®Çu lµ th«n Tróc S¬n. HiÖn cã 29 hé gia ®×nh sinhsèng trong th«n víi d©n sè lµ 174 trong ®ã cã 88 lµ nam vµ 86 n÷. §Êt ®ai ® îc ph©n chia cho çc hé gia ®×nh ngay khi th«n thµnh lËp. §iÒu nµy lµm cho t×nh h×nh h×nh trë nªn râ rµng lµ khi lËp b¶n ®å, TrócS¬n cã ®Êt rõng riªngtrong ph¹m vi ranh giíi ph©n chia chÝnh thøc cña th«n Nam §µn. Ngoµi ra t¹i Cæng trêi còng cã diÖn tÝch ®Êt trèng.

D íi ®©y lµ sè liÖu diÖn tÝch ®Êt cã trong th«n:

12 ha Lóa 5,5 ha Ng«

1 ha §Êt thæ c21,16 ha V ên rõng

2,3 ha V ên nhµ 74,6 ha Rõng phßng hé10,5 ha §Êt trèng

Lo¹i ®Êt rõng

Th«n N¨m §Ëm cã 5 lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau trong ®ã cã rõng hîp®ång kho¸n b¶o vÖ cña dù ¸n HPM ® äc giao cho th«n vµ çc hé gia ®×nh qu¶n lý. Thùc tÕ hiÖn t¹i cã 24 ha ®Êt rõng trong th«n do ng êid©n th«n Tróc S¬n sö dông.


Cá vµ cñi ®èt lµ nhøng s¶n phÈm cã gÝ trÞ nhÊt trong th«n. ChØ cã mét l îng nhá cñi ®èt thu h¸i tõ v ên rõng ® îc ®em ®i b¸n (®iÒu nµy kh¸c so víi huyÖn B¾c Quang n¬i phÇn lín cñi ®em b¸n ® îc lÊy tõ rõng hîp ®ång giao kho¸n b¶o vÖ thuéc dù ¸n HPM). Ngoµi ra çc lo¹i c©y lµm thuèc còng lµ nh÷ng s¶n phÈm chÝnh cña th«n ® îc thu h¸i ®Ó b¸n.

28

Ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm

Ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm lµ ho¹t ®éng chÝnh trong th«n. S« l înggia sóc gia cÇm trong th«n ®ang t¨ng lªn lµ nguån cung cÊp ph©n ®Ó cµy cÊy vµ cho thÞt ®em b¸n lÊy tiÒn. S« l îng gia sóc gia cÇm hiÖn cã trong th«n ® îc liÖt kª trong BiÓu 2.11. Ph©n gia sóc ® îc sö dông lµm ph©n bãn. Mét sè d©n trong th«n hiÖn vÉn ®ang ch¨n nu«i gia sóc. DiÖn tÝch ®Êt trèng vµ ®Êt rõng trong th«n lµ nhøng n¬i cã thÓ thuh¸i cá/l¸ c©y quan träng cho gia sóc.

BiÓu 2.11 Sè l îng gia sóc çc lo¹i, Th«n N¨m §Ëm

Lo¹i Sè l îng Môc ®Ých sö dôngTr©u 91 S¶n xuÊt vµ b¸nBß 14 S¶n xuÊt vµ b¸nNgùa 34 Søc kÐo vµ b¸nDª 11 B¸nLîn 109 ¡n vµ b¸n

C©y lµm thuèc

C©y d îc liÖu chÝnh xuÊt hiÖn trong th«n lµ c©y Kim TuyÕn lµ lo¹i c©ymäc tù nhiªn trong vuên rõng/vµ rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc dù ¸n HPM. Loµi c©y nµy th êng ® îc phô n÷ vµ trÎ em trong th«n b¶n thu h¸i vµ mang ®i b¸n ë chî Qu¶n B¹. Lo¹i c©y nµy ® îc thu ho¹ch quanh n¨m nh ng víi sè l îng rÊt Ýt chØ vµi tr¨m gam. Mét vµi ng êid©n trong th«n ®ang thö trång lo¹i c©y nµy trong vuên rõng v× thÊy r»ng lo¹i c©y nµy cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao kho¶ng 80,000 ®ång/kg. Loµic©y nµy cÇn ® îc trång trong khu vùc nhiÒu bãng r©m. Cã loµi c©ygièng ®ùc vµ gièng çi cho l¸ cã ® êng g©n rÊt m¶nh. C©y thuèc l¸ còng ®ang ® îc trång vµ thu h¸i trong th«n.

Cñi ®èt

Cñi ®èt lµ s¶n phÈm cã tÇm quan träng. Cñi ® îc nhÆt tõ khu ®Êttrèng. §èi t îng nhÆt cñi th êng lµ phô n÷. Hä ph¶i mÊt 3 tiÕng ®i bé vµ v¸c trªn vai nh÷ng g¸nh cñi nÆng tõ 20 ®Õn 25 kg. Ngùa còng® îc ®em theo ®Ó trë cñi.

Tãm t¾t

1. Do ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm lµ ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ chÝnh trong th«n, nªn lÜnh vùc nµy cÇn ® îc l u t©m trong qu¸ tr×nh t¸i trång rõng vµ c¶i t¹o ®Êt trèng còng nh lùa chon loµi c©y. Bªn c¹nh ®ã, cÇn trång c©y trªn diÖn tÝch ®Êt cã thÓ qu¶ng canh ®Ó diÖn tÝch ®Êt trèng lu«n ® îc duy tr× trong ®Êt rõng ®Ó trång cá. H¬n n÷a h×nh thøc qu¶n lý b»ng ... (®èi víi mét gièng ®Þa ph ¬ng/gièng ngo¹i lai nµo ®ã) cÇn ® îc kiÓm tra xem xÐt.

29

2. ViÖc x©y dùng hÖ thèng canh t¸c phï hîp ®èi víi c©y d îc liÖu cã thÓ ® îc tiÕn hµnh trong c¶ v ên nhµ vµ v ên rõng sÏ ® îc céng ®ång ®Þa ph ¬ng ®ãn nhËn. HÖ thèng nµy sÏ gióp b¶o vÖ t×nh tr¹ng thu h¸i qu¸ nhiÒu çc loµi c©y d¹i.

5. Th«n M· Hång, X· Thanh v©n, HuyÖn Qu¶n B¹

Toµn bé kÕt qu¶ nghiªn cøu chi tiÕt cña th«n ® îc tr×nh bµy trong Phô lôc 3d.

Çc th«ng tin c¬ b¶n cÊp x

Cã tÊt c¶ 7 th«n b¶n trong x·. Mçi th«n cã diÖn tÝch ®Êt canh t¸c lóalµ 14 ha. Trong th«n cã 5 téc ng êi sinh sèng: H'm«ng, Nïng, Tµy,Dao vµ H¶o H¸n. HiÖn t¹i cã hai th«n ch a ® îc giao ®Êt do ch a® îc th«ng qua. HiÖn t¹i ®Êt rõng ® îc ph©n bæ d íi h×nh thøc cÊp sæ xanh vµ çc çn bé x· kh«ng biÕtt khi nµo sÏ ® îc chuyÓn sang sæ ®á. X· cã tæng sè 836 ha diÖn tÝch ®Êt rõng kho¸n b¶o vÖ. Cã 16,9 ha rõng thuéc Dùa ¸n HPM ® îc trång vµo ®Çu n¨m 1999. Çc c©y ® îctrång chñ yÕu lµ xa méc, th«ng vµ mì. HiÖn nay diÖn tÝch ®Êt rõng nµy ® îc giao cho x· qu¶n lý. ChÝnh quyÒn x· ® îc thu h¸i çc l©ms¶n tõ khu rõng nµy.

X· n»m trong Vïng III, hiÖn còng ®ang ® îc ®Çu t x©y dùng tr êng,® êng vµ tr¹m x¸ tõ Ch ¬ng tr×nh 135 cña ChÝnh Phñ.

Çc th«n trong x· bao gåm: th«n Ma Hïng,Lung Cung, Lung Cang,Lang Tan, Mo Sai, m· Lïng vµ Thanh Long. Cã 647 hé gia ®×nh ®Þnhc trong x· víi sè d©n lµ 3333 ng êi. 25% sè hé gia ®×nh thuéc diÖn hé ®ãi nghÌo. Th«n M· Hïng thuéc x· Thanh V©n cã céng ®ångng êi H'm«ng sinh sèng.

Çc s¶n phÈm chÝnh trong x· lµ:Cñi, tre nøa, m¨ng, çc lo¹i d îc th¶o nh th¶o qu¶ vµ c©y hoaphong lan ph¸t triÓn trong m«i tr êng nhiÒu bãng r©m (rõng nguyªn sinh vµ rõng tr ëng thµnh), mËt ong, nÊm, m©y. susu. NhiÒu s¶n phÈm thu h¸i rÊt khã b¸n trªn thÞ tr êng vµ gÝa b¸n th êng rÊt thÊp.

Tr©u, bß, ngùa lµ nh÷ng ®¹i gia sóc quan träng ® îc ch¨n nu«i b»ng c©y thøc ¨n gia sóc vµ gièng cá Guatamala.

§Ó c¶i thiÖn vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a trong t ¬ng lai, x· ®ang rÊt quan t©m viÖc th©m canh hÖ thèng trang tr¹i th«ng qua viÖc ® a vµo sö dông çc gièng míi vµ cã thÓ lµ hai vô ng«/n¨m. Ngoµi ra viÖc t¸i t¹o rõng vµ tiªu thô çc L©m s¶n ngoµi gç còng lµ vÊn ®Ò rÊt quan träng.

Çc vÊn ®Ò vÒ ph©n bæ ®Êt

Nh÷ng th«ng tin vÒ tæng diÖn tÝch ®Êt ®ai trong x· vµ vÒ tõng lo¹i ®Êtrõng hoµn toµn kh«ng ® îc râ rµng. PhÇn lín ®Êt ®ai trong x· dïng trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ tr íc tíi nay chØ ® îc ph©n bæ d íih×nh thøc Sè ®á cho çc hîp t¸c x·. VÊn ®Ò ph©n bæ ®Êt cho çc hé

30

gia ®×nh trong th«n b¶n vÉn ch a ® îc th«ng qua. ViÖc ph©n bæ ®Êt cho çc hé gia ®×nh ® îc tiÕn hµnh chËm mét phÇn lµ do thiÕu râ rµng trong viÖc ph©n ®Þnh ranh giíi gi÷a çc th«n trong x·. H¬n n÷acòng ch a x¸c ®Þnh râ ® îc tæng diÖn tÝch ®Êt rõng trong x·. DiÖn tÝch ®Êt trèng réng lín cña th«n ® îc ph©n thµnh hai lo¹i ®Êt rõng vµ nói ®¸. Lo¹i ®Êt trèng nµy rÊt nghÌo dinh d ìng ®ßi hái nhiÒu c«ng søcc¶i t¹o ®Ó ® a vµo sö dông cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp - trång c©y thøc¨n gia sóc. Chóng t«i kh«ng thu thËp ® îc nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c vÒ çc lo¹i ®Êt trong x· mÆc dï theo sè liÖu cña Chi côc KiÓm l©m, x· cã tæng diÖn tÝch rõng phßng hé lµ 2197,8 ha trong ®ã cã 1488,1 ha rõng c©y tù nhiªn vµ 709,7 ha rõng hoang. Tæng diÖn tÝch ®Êt ®· ® îcph©n bæ (® îc dù kiÕn ph©n bæ) cho çc hé gia ®×nh d íi h×nh thøc Sæ ®á lµ 694,6 ha trong ®ã cã 470,8 ha lµ ®Êt rõng vµ 223,8ha lµ ®Êttrèng. Tæng diÖn tÝch ®Êt rõng kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM lµ 905,8 ha trong ®ã cã 600 ha ® îc phßng hé nh rõng thiªng.

DiÖn tÝch rõng kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM trong th«n vµ x

Tæng diÖn tÝch rõng kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM giao cho x· ThanhV©n lµ 905,8 ha vµ ® îc ph©n chia cho çc th«n nh tr×nh bµy trong BiÓu 7. Mçi th«n b¶n ®Òu ® îc giao hîp ®ång kho¸n b¶o vÖ riªng trong ph¹m vi hîp ®ång giao kho¸n cña x· vµ ® îc tr¶ 50.000 ®ång/ha cho c«ng b¶o vÖ.

BiÓu 2.12: DiÖn tÝch rõng kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM (®¬n vÞHa)- X· Thanh V©n

Th«n b¶n Rõng tù nhiªn Rõng trångX· 5.5Mo sui 185.6Luong cung 332.0Lang Tan 150.7Luong Cang 85Ma Hung 79.9Ma Lung 20.9 7.6Tang Long 46.0 6.9Tæng sè 905.8

Theo sè liÖu do côc KiÓm L©m cung cÊp, cã 1503,3 ha diÖn tÝch rõngphßng hé ®· ® îc ph©n bæ vµ giao kho¸n cho th«n b¶n. 1017,3 ha lµ®Êt rõng vµ 485,9 ha ®Êt trèng. 694,6 ha ®· ® îc ph©n bæ cho hé gia ®×nh (d íi h×nh thøc cÊp Sæ ®á) trong ®ã 470,8 ha lµ rõng vµ 223,8 ha lµ ®Êt trèng.

Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ lËp kÕ ho¹ch sö dông ®Êt

§Êt ®ai trong x· nh×n chung rÊt nghÌo chÊt dinh d ìng do vËy ng êid©n trong x· kh«ng thùc hiÖn ® îc mong muèn trång c©y ¨n qu¶. Ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm lµ ho¹t ®éng chñ yÕu trong th«n b¶n/x·. Ch¨n nu«i gia sóc gia cÇm ®Ó b¸n ®Æc biÖt lµ ch¨n nu«i lîn, ®Ó mua l ¬ng thùc thùc phÈm. §Ó t¨ng s¶n l ¬ng lîn thÞt cÇn ph¶i t¨ng l îng

31

c©y thøc ¨n gia sóc. Th«n M· Hïng lµ th«n trung t©m cña x· cã thÓ trång c©y thøc ¨n gia sóc, tuy nhiªn th«n n»m ë vïng ®Þa h×nh thÊpkhi m a lín th êng x¶y ra lò lôt do ®ã ®Êt ®ai rÊt nghÌo dinh d ìng.Ngoµi ra th«n M· Hïng còng chÞu ¶nh h ëng cña khÝ hËu kh¾c nghiÖt trong mïa cã s ¬ng gi¸.

HiÖn t¹i c©y thøc ¨n gia sóc ® îc gÆt h¸i trong v ên rõng ®Ó lch¨nnu«i ®¹i gia sóc/lîn. Mét cËu bÐ ng êi ®Þa ph ¬ng 11 tuæi ph¶i dµnh 1,5 tiÕng ®Ó gÆt ® îc mét bã cá nÆng tõ 6 ®Õn 7 kg bao gåm tõ 10 ®Õn 12 gièng cá kh¸c nhau.

V ên rõng hiÖn t¹i vÊn ® îc ph©n bæ d íi h×nh thøc cÊp Sæ b×a xanh, nh ng sÏ ® îc thay b»ng Sæ b×a ®á ngay khi toµn bé diÖn tÝch ®Êtrõng ® îc chuyÓn giao cho ng êi d©n.

Ph¶i mÊt kho¶ng tõ 2 ®Õn 3 tiÕng ®Ó ®i bé tõ diÖn tÝch rõng kho¸n b¶ovÖ thuéc Dù ¸n HPM lªn nói vuît xa khái vÞ trÝ cña v ên rõng. Th«n M· Hïng nhËn 79,9 ha rõng kho¸n b¶o vÖ. Trong th«n gÇn nh kh«ng cã v ên nhµ mµ chØ cã mét hoÆc hai c©y® îc trång s¸t nhµ. Toµn bé ®Êt b»ng ph¼ng ® îc canh t¸c ®Ó trång khoai/®Ëu vµ ch¨n th¶ chø kh«ng ® îc sö dông ®Ó lµm v ên nhµ.


Cã 4 lo¹i ®Êt rõng trong th«n M· Hïng, Hai lo¹i ®Êt (rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM vµ ®Êt trèng) do th«n b¶n vµ çc hé gia ®×nh qu¶n lý. Hé gia ®×nh còng qu¶n lý v ên rõng. Toµn x· ® îc giao qu¶n lý rõng.

9 loµi L©m s¶n ngoµi gç ® îc coi lµ cã gÝa trÞ sö dông ®Òu ® îc thu h¸i tõ ®Êt rõng cña x· trong ®ã ®a sè lµ tõ rõng hîp ®ång giao kho¸n cña Dù ¸n HPM. NhiÒu s¶n phÈm hiÖn ®ang gi¶m xuèng vÒ sè l îngtrong khi l îng mËt ong thu ® îc l¹i t¨ng lªn. Nh×n chung ®©y cã thÓ lµ dÊu hiÖu cña t¨ng diÖn tÝch phñ rõng trong khi mét sè loµi ®Æc chñng trong vïng ®ang gi¶m. Sù t¨ng sè l îng Su su ®ßi hái c¬ cÊu rïng ph¶i t ¬ng ®èi më. Còng thÊy râ lµ mÆc dï diÖn tÝch phñ rõng t¨ng lªn nh ng nh÷ng c©y gâ lín l¹i dÇn mÊt ®i. Tr÷ l îng cá vµ l¸ c©y s½n cã ®Ó thu h¸i ®ang gi¶m xuèng, g©y khã kh¨n cho viÖc ch¨nnu«i gia sóc gia cÇm vµ dÉn tíi ng êi d©n kh«ng cã tiÒn mua l ¬ngthùc thùc phÈm ®Ó sinh tån. TËn dông ®Êt trèng ®Ó trång nhiÒu lo¹ic©y thøc ¨n gia sóc cho s¶n l îng cao lµ çch lµm gi¶m søc Ðp ®èi víi mét sè tµi nguyªn rõng.

Thu h¸i

§èi t îng thu h¸i l©m s¶n ngoµi gç trong x· bao gåm c¶ ®µn «ng,phô n÷ vµ trÎ em. Phô n÷ th êng thu h¸i mét sè s¶n phÈm nh çc loµi c©y thuèc, trong khi ®µn «ng cã vÎ quan t©m tíi viÖc lÊy mËt ong. Kh«ng ® îc phÐp thu h¸i ë ®Êt rõng do x· qu¶n lý. Nh÷ng s¶n phÈm quan träng nhÊt ®èi víi th«n b¶n lµ cñi ®èt vµ c©y thøc ¨n gia sóc. Cñi ®èt ® îc gom nhÆt tõ vuên rõng vµ rõng kho¸n b¶o vÖ thuéc Dù ¸n HPM. §©y còng lµ n¬i thu h¸i Susu.V ên rõng cung cÊp nhiÒu s¶n

32

phÈm chñ yÕu dïng trong sinh ho¹t gia ®×nh trõ mËt ong vµ Phonglan. Rõng kho¸n b¶o vÖ cña Dù ¸n HPM l¹i cho nhøng s¶n phÈm chñ yÕu ®Ó b¸n ngoµi chî - trõ cñi ®èt vµ c©y thøc ¨n gia sóc. §Êt trèngcho nh÷ng s¶n phÈm sö dông trong gia ®×nh - nh cñi ®èt vµ c©y thøc¨n gia sóc.

Çc quy chÕ

Cã nhiÒu quy chÕ cña ®Þa ph ¬ng vÒ viÖc thu h¸i s¶n phÈm tõ rõng. Mét sè loµi muèn thu h¸i cÇn ph¶i ® îc sù ®ång ý cña Së N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n tØnh Hµ Giang (chñ yÕu qua hîp ®ångkho¸n b¶o vÖ).

Tãm t¾t

Sau ®©y lµ mét sè vÊn ®Ò n¶y sinh trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu t¹i th«nM· Hïng

1. §Êt rõng cña th«n M· Hïng ®ãng vai trß quan träng trong sù sinh tån cña ng êi d©n vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr êng.

2. Mçi lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau cã tÇm quan träng kh¸c nhau vÒ loµi s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng tiªu thô trªn thÞ tr êng.

3. HiÖn cã nhiÒu thay ®æi ®ang diÔn ra trong çc lo¹i ®Êt rõng cñath«n M· Hïng dÉn tíi nh÷ng thay ®æi vÒ tr÷ l îng s¶n phÈm s½n cã tõ çc lo¹i ®Êt rõng nµy. V× vËy cÇn ph¶i nghiªn cøu nguyªn nh©n cña nh÷ng thay ®æi nµy vµ ¶nh h ëng cña chóng.

4. CÇn l u t©m tíi çc L©m s¶n ngoµi gç nh cñi, cay thøc ¨n gia sóc, susu vµ mét sè loµi ®Æc dông kh¸c ®Ó thÊy ® îc møc ®é l©u dµi cña c«ng t¸c qu¶n lý rõng.

5. CÇn quan t©m tíi ®iÒu kiÖn sèng cña çc s¶n phÈm chÝnh nhPhong lan lµ loµi a bãng r©m vµ th êng ph¸t triÓn trong nh÷ng rõng cÊm, susu mäc trªn ®Êt trèng. CÇn x©y dùng chiÕn l îc qu¶n lý trªn c¬ së h×nh thøc ph©n vïng ®Ó cã thÓ x©y dùng ® îc m«i tr êng sèng phï hîp cho çc loµi.

6. Ch¨n nu«i gia sóc lµ ho¹t ®éng chÝnh vµ lµ c¬ së ®Ó n©ng cao ®êi sèng cña hé gia ®×nh trong th«n. Do ®ã cÇn quan t©m ®Õn c«ng t¸c x©y dùng chiÕn l îc qu¶n lý rõng t¹i ®Þa ph ¬ng ®Æc biÖt ®èi víi vïng ®Êt trèng.

7. S¶n l îng s¶n phÈm thu h¸i tõ v ên rõng níi cã ®é dèc thÊp t¨ng sÏ ®em l¹i lîi Ých ®¸ng kÓ v× ng êi d©n luon mong muèn r»ng sÏ kh«ng ph¶i th êng xuyªn trÌo nói ®Ó nhÆt cñi vµ thu h¸i c©y thøc¨n gia sóc.

8. CÇn tiÕn hµnh xong viÖc giao ®©t ®Ó n©ng cao c«ng t¸c qu¶n lý thÝch hîp ®èi víi tµi nguyªn ®Êt trong th«n/x·.

33

9. Lo¹i ®Êt vµ ®iÒu kiÖn ®Êt nghÌo dinh d ìng (chñ yÕu lµ nói ®a) ®ßi hái ph¶i cã chiÕn l îc c¶i t¹o cô thÓ. Cã thÓ ¸p dông çc h×nh thøc t¸i t¹o thiªn nhiªn nh ng cÇn ph¶i cã thêi gian. Khai hoang vµ c¶i t¹o ®Êt ®ãng vai trß quan träng tr íc hÕt ®Ó gi¶m ® îc ¸p lùc trªn nhòng vïng ®Êt kh« c»n nh b»ng çch khÐp kÝn mét khu ®Êt nµo ®ã mµ kh«ng lµm ¶nh h ëng tíi ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia®×nh.

6. Th«ng tin tæng hîp

D íi ®©y lµ hai b¶ng ® a ra mét sè th«ng tin tËp hîp ® îc tõ 4 th«n n¬i tiÕn hµng nghiªn cøu. Çc b¶ng nµy ® îc lµm dùa theo nh÷ng th«ng tin mµ 4 th«n cung cÊp ®Ó chØ ra çc lo¹i s¶n phÈm ® îc thu ho¹ch vµ çc lo¹i ®Êt l©m nghiÖp cho thu ho¹ch nh÷ng s¶n phÈm nµy. Cã thÓ thÊy râ r»ng cã nhiÒu lo¹i tªn kh¸c nhau cho cïng méts¶n phÈm trong ng«n ng÷ cña ng êi Kinh vµ Tµy, cña ng êi Dao vµ H'Mong. Çc tªn ® îc ® a ra nh mét phÇn trong nghiªn cøu nµy, ® îc nªu trong b¶ng 2.13, cho dï ch a cã kiÓm nghiÖm çc loµi c©y t ¬ng tù ®ã lµ c©y g×, vÝ dô ë çc th«n kh¸c gäi lµ c©y R¸ng R¸ng. V×vËy, x¸c ®Þnh chÝnh x¸c çc loµi c©y lµ mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i lµm. Trong nghiªn cøu thö nghiÖm nµy, móc ®Ých kh«ng tËp trung x¸c ®Þnh chi tiÕt tªn çc loµi c©y, nh ng khi chuyÓn sang phÇn qu¶n lý chi tiÕt h¬n- nÕu nh kh«ng chØ xem xÕt ®Õn m«i tr êng sèng- th× vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i x¸c ®Þnh çc loµi c©y chÝnh thøc h¬n. ViÖc nµy cÇn® îc tiÕn hµnh ®èi víi mét sè çc loµi c©y vµ s¶n phÈm cña ®Þaph ¬ng.

B¶ng 2.14 chØ ra çc loµi c©y chÝnh, lo¹i s¶n phÈm vµ thÓ lo¹i rõng cho thu ho¹ch nh÷ng lo¹i c©y vµ s¶n phÈm nµy. Trong 36 loµi c©y® îc miªu t¶, 14 loµi ® îc thu ho¹ch tõ v ên nhµ, 23 loµi thu ho¹ch tõ v ên rõng, 11 loµi thu ho¹ch tõ ®Êt l©m nghiÖp céng ®ång víi 17 loµi ® îc thu ho¹ch tõ rõng tù nhiªn, rõng phßng hé theo hîp ®ångkho¸n cña dù ¸n HPM. §iÒu nµy cho thÊy r»ng kh«ng thÓ cã mét lo¹i ®Êt rõng cã thÓ cung cÊp tÊt c¶ çc s¶n phÈm l©m nghiÖp cho çc hégia ®×nh trong çc vïng nµy. ViÖc tiÕp cËn víi nhiÒu nguån tµi nguyªn nµy lµ rÊt quan träng vµ cÇn ® îc ®¸nh gi¸ cao. Trong nhiÒu tr ênghîp, nghiªn cøu l©m s¶n ngoµi gç tËp trung vµo çc lo¹i rõng tù nhiªn, rõng phßng hé, rõng nhËn theo hîp ®ång kho¸n cña dù ¸n HPM cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ®¸nh gi¸ thÊp tÇm quan träng cña çcs¶n phÈm ngoµi gç ®èi víi cuéc sèng cña çc hé gia ®×nh.

34

BiÓu 2.13: Sö dông s¶n phÈm, Tªn ®Þa ph ¬ng, tªn khoa häc:TËp hîp tõ Nghiªn cøu L©m s¶n ngoµi gç tõ 17-27 /8/2000 t¹i 4 th«n: th«n T©n TiÕn, x· ViÖt Vinh, huyÖn B¾c Quang; th«n T©n S¬n, x· ViÖt Quang, huyÖn B¾c Quang; th«n NËm §¨m, huyÖn Qu¶n B¹; th«n M· Hång, x· Thanh V©n, huyÖn Qu¶n B¹.

S¶n phÈm Kinh Tµy Dao M«ngCñi(Firewood) Cñi Phµng T« ChÊn

Rµng rµng §i vui NhÆn tr©u Bµ so May T¹u Kh¸o Nhµng có

Tre, nøa, Song/m©y, Çc lo¹i kh¸c (Bamboo, rattan etc.) VÇu Hµo Im

Nøa Hµo PÞaSong m©y V¸i §µng phÝn Tre Lµ m¹ Tróc Lµ bØn

Qu¶(Fruit trees) Susu TÊn dµng

Tr¸m M¸c C ím KiÒu l¸mCä M¸c cä Trµn nßm piÕu SÎ Cä caQuýt M¸c nghÌChuèi qu¶ CuæiMÝt M¸c Tû

35

Døa Nßm d¸oa chuét Dao

S¶n phÈm Kinh Tµy Dao M«ngÇc lo¹i cá & l¸ (Grasses and leaves) Cá Ma

Cá çc lo¹i Trµn nßm B ¬n cä B«ng chÝt B«ng mu L¸ cä B ¬n cä Trµn nßm L¸ dong Träng trinh N¨m hÞp

MËt ong (Honey) DÝ mu

C©y thuèc (Medicinal Plants) Thiªn niªn kiÖn V¾t vÎo XiÒn nhiÒn trÊn

HuyÕt ®¾ng Pï hïo Khóc kh¾cL¸ kh«i C¶n t¸u ¹p d¸m n÷a

Çc s¶n phÈm kh¸c. (Other products) ChÌ Trµ

HuyÕt chã Pï lua ChÌ d©y, nh©n trÇn GuétPhong lanM¨ng B¶i

D

36

B¶ng 2.14: Lo¹i s¶n phÈm, çc loµi c©y vµ thÓ lo¹i rõng cho thu ho¹ch s¶n phÈm nµy TËp hîp tõ Nghiªn cøu L©m s¶n ngoµi gç tõ 17-27 /8/2000 t¹i 4 th«n: th«n T©n TiÕn, x· ViÖt Vinh, huyÖn B¾c Quang; th«n T©n S¬n, x· ViÖt Quang, huyÖn B¾c Quang; th«n NËm §¨m, huyÖn Qu¶n B¹; th«n M· Hång, x· Thanh V©n, huyÖn Qu¶n B¹. VT: V ên t¹p; VR: V ên rõng; RC§: V ên céng ®ång RTN/RBV/R-HPM: Hop dong HPM

S¶n phÈm Kinh Tµy/Dao/M«ng VT VR RC§ RTN/RBV/R HPMCñi(Firewood) Cñi Phµng (Dao)

T« ChÊn (H’M«ng)C C

CCC

C

Rµng rµng §i vui (Tµy) NhÆn tr©u (Dao)

CC

Bµ so May T¹u (Tµy) C CC©y cã kh¶ n¨ng tËn dông

Phõn (Tµy) C C C

Kh¸o Nhµng có (Dao) CTre, nøa, Song/m©y,Çc lo¹i kh¸c (Bamboo, rattanetc.)

Vçu Hµo Im (Dao) C C

Nøa Hµo pÞa (Dao) Song m©y §µng phÝn (Dao)

V¸i (Tµy) C

CC

Tre Lµ m¹ (Dao)

37

Tróc Lµ bØn (Dao) Giang C C

S¶n phÈm Kinh Tµy/Dao/M«ng VT VR RC§ RTN/RBV/R HPMQu¶(fruit trees) Susu TÊn dµng (H’M«ng) C

Tr¸m M¸c Cä (Tµy) KiÒu l¸m (Dao) C

CC

CC

Cä M¸c C ím (Tµy) Trµn nßm piÕu (Dao)

CC

SÎ Cä Ca (Dao) C CQuýt M¸c nghÌ (Dao) CChuèi qu¶ Cuæi (Tµy) CMÝt M¸c Tû (Tµy) CDøa Nßm d¸o (Dao) C

a chuét Qu¸ (Dao) CÇc lo¹i cá & l¸ (Graases and leaves) Cá Ma (Dao) C C C C

L¸ cä B ¬n cä (Tµy) Trµn nßm (Dao)

CC

Cá çc lo¹i NhÑ nhïng, nh¹ ten (Tµy) C CB«ng chÝt B«ng mu (Tµy) C CL¸ dong Träng trinh (Tµy)

N¨m hÞp (Dao) Tong khÈu bÌn (Tµy)

CC

C

MËt ong (honey) DÝ mu (H’M«ng) C C

D

38

S¶n phÈm Kinh Tµy/Dao/M«ng VT VR RC§ RTN/RBV/R HPMC©y thuèc (Medicinal plants) Thiªn niªn kiÖn V¨t vÎo (Tµy)

XiÒn nhiÒn trÊn (Dao) C C

CHuyÕt ®¾ng Pï hïo (Tµy) CKhóc kh¾c Chiu nhiªu lú C CL¸ kh«i ¹p d¸m n÷a (Dao)

C¶n t¸u (Tµy) C

CC

Çc s¶n phÈm kh¸c. (Other) ChÌ Trµ (Dao) C C C

HuyÕt chã Pï lua (Tµy) C

ChÌ d©y, nh©n trÇn C C C

Guét C C

Phong lan C

M¨ng B¶i (Dao) C C C

39

3. Dù th¶o KhuyÕn ço vµ TænghîpPhÇn nµy tæng hîp çc ph©n tÝch t×nh h×nh kh¸c nhau ë çc th«n, x·thùc hiÖn nghiªn cøu vµ bao gåm khuyÕn ço chung trªn c¬ sënghiªn cøu. Tuy nhiªn khi xem xÐt nh÷ng khuyÕn ço nµy xin l u ý nh÷ng ®iÓm sau:

1. Nghiªn cøu nµy chØ thùc hiÖn ë 4 th«n 2 x· thuéc 2 huyÖn cña Hµ Giang

2. Sù ®a d¹ng ë nh÷ng x· nµy thÓ hiÖn tÝnh ®a d¹ng to lín cña c¶ tØnh v×:

a. sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn rõng vµ ®Æc tr ng cña tõng ®Þa ph ¬ng

b. sù kh¸c nhau vÒ nguån ®Êt ®ai tù nhiªn ë tõng x· kÓc¶ sè l îng vµ chÊt l îng ®Êt n«ng nghiÖp

c. møc ®é vµ viÖc kiÓm so¸t nguån tµi nguyªn tù nhiªncña céng ®ång , hé gia ®×nh , çc l©m tr êng vµ KiÓm l©m

d. ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi kh¸c nhau ë tõng ®Þa ph ¬ng

e. tiÕn ®é giao ®Êt cña mçi x·

f. sù kh¸c nahu vÒ møc ®é an ninh l ¬ng thùc vµ møc ®é®ãi nghÌo ë çc vïng kh¸c nhau cña Hµ Giang

g. sù kh¸c nhau vÒ c¬ së h¹ tÇng ë çc vïng kh¸c nhau kÓ c¶ viÖc tiÕp cËn víi thÞ tr êng còng rÊt kh¸c nhau

3. Nghiªn cøu ® îc thiÕt kÕ ®Ó ® a ra ® îc nh÷ng ý t ëng cô thÓcã liªn quan ®Õn nh÷ng s¶n phÈm chÝnh ®· thu ® îc vµ kh«ng ® a ra danh môc tÊt c¶ çc s¶n phÈm cho tÊt c¶ çc mïa

4. Nghiªn cøu nµy kh«ng ® îc thiÕt kÕ vµo giai ®o¹n nµy ®Ó t×m hiÓu çch qu¶n lý chi tiÕt vµ ph¸t triÓn nguån tµi nguyªn nµy - ®ã lµ mét phÇn cña nghiªn cøu s©u sau nµy

Nh÷ng khã kh¨n trong qu¶n lý l©m s¶n ngoµi gç

ViÖc qu¶n lý l©m s¶n ngoµi gç còng g¨p ph¶i mét sè khã kh¨n. Nh÷ng khã kh¨n nµy kh«ng chØ ®èi víi Hµ Giang tuy nhiªn mét sè®iÒu kiÖn cña ®Þa ph ¬ng cã t¸c ®éng ®Õn gi¶i ph¸p v ît qua nh÷ng khã kh¨n nµy. Nh÷ng khã kh¨n ®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò kü thuËt nh tr×nh bµy trong phÇn 3.4 d íi ®©y.

41

Víi nh÷ng b×nh luËn trªn ®©y th× nh÷ng khuyÕn ço d íi ®©y dùa vµo kÕt qu¶ c«ng viÖc ®i hiÖn tr êng vÒ s¶n phÈm ngoµi gç (SPNG) cïng víi Chi côc KiÓm l©m vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc ®· thùc hiÖn tr íc ®©y cïng víi dù ¸n HPM th¸ng 12 n¨m 1999 vÒ kho¸n b¶o vÖ rõng. Tuynhiªn viÖc ph©n lo¹i rõng do ng êi d©n thùc hiÖn lµ ®iÒu quan träng (Xem phÇn 2) träng t©m cña khuyÕn ço lµ ë chç lo¹i ®Êt ® îc coi lµ Rõng b¶o vÖ. Râ rµmg lµ cã sù trïng lÆp vÒ lo¹i ®Êt nµy (RBV).

1. TÇm quan träng cña çc lo¹i rõng ®èi víi hé gia ®×nh

Râ rµng lµ tµi nguyªn rõng rÊt kh¸c nhau gi÷a çc céng ®ång. Çc hékhai th¸c sö dông cïng mét lo¹i s¶n vËt tõ çc lo¹i rõng kh¸c nhau. V× thÕ nã cßn quan träng khi ta xem xÐt ®Õn viÖc qu¶n lý tµi nguyªn rõng ë mét th«n hay mét x· thùc hiÖn c¶ viÖc s¶n xuÊt lÉn b¶o vÖ tµi mguyªn rõng ® îc coi lµ mét bøc tranh tæng hîp. Çc lo¹i s¶n phÈmtrong nghiªn cøu nµy thÓ hiÖn ë biÓu 3.1 còng nh lµ nh÷ng lo¹i tµi nguyªn ® îc ng êi d©n ë nh÷ng vïng kh¸c cña Hµ Giang sö dông.

42

BiÓu 3.1: Çc lo¹i s¶n phÈm rõng thuéc çc x· nghiªn cøucña Hµ Giang

Lo¹i rõng ViÖtVinh

ViÖtQuang

Qñan B¹ ThanhV©n

N¬i kh¸c

Rõng s¶n xuÊt

V ên nhµ X X X

V ênrõng b¶o vÖ

X

Rõng s¶n xuÊt

X X

Rõngtrång cñax·

Rõng s¶n xó©t

V ênrõng b¶o vÖ

X X X X

Hîp ®ångb¶o vÖ rõng HPM

X X X X

H§ b¶o vÖ theo 661

X (Hé gia ®×nh)

RõngtrångHPM

X X

Rõng do x· b¶o vÖ

X (Th«n) X (X·)

Çc vïngdo dù ¸n kh¸c tµi trî.

X (327)Trångrõng

X

Rõngthiªng

X

§Êt trèng (rõng b¶o vÖ ?)

X X

43

Kh«ng chØ cã sù kh¸c nhau vÒ nguån tµi nguyªn rõng hiÖn cã gi÷a çc hé gia ®×nh mµ cßn c¶ chÊt l îng çc lo¹i ®Êt còng lµ vÊn ®Òquan träng. NÕu rõng hiÖn t¹i cã kh¶ n¨ng cho nhiÒu s¶n phÈm – nhtr êng hîp cña T©n TiÕn vÒ m¨ng tre vµ hoa qu¶ ®Ó b¸n th× céng®ång ®Þa ph ¬ng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp tôc qu¶n lý , b¶o vÖ rõng khi kh«ng cßn ® îc tr¶ c«ng b¶o vÖ. Tuy nhiªn, ë nh÷ng vïng kh¸c b¶o vÖ rõng theo hîp ®ång víi HPM mét sè çch lµm kh«ng phï hîp víi çch thøc khai th¸c s¶n vËt tõ lo¹i ®Êt rõng nµy. Tuy nhiªn trong cïng mét th«n NËm §¨m cã nhiÒu diÖn tÝch “®Êt trèng” mµ c¶ kiÓml©m lÉn céng ®ång ®Òu thÊy ® îc kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trªn diÖn tÝch ®Êttrèng Êy. §©y còng lµ ®iÒu khÝch lÖ cho c«ng t¸c b¶o vÖ rõng. NÕutrång rõng trªn diÖn tÝch nµy ® îc thùc hiÖn kÕt hîp viÖc mang l¹i lîi Ých ng¾n h¹n vµ cho hé gia ®×nh nghÜa lµ nÕu céng ®ång tham gia tÝch cùc vµo viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ qu¶n lý kh«ng chØ viÖc trång rõng mµc¶ b¶o vÖ rõng ®Ó cã ® îc lîi Ých trùc tiÕp. VÊn ®Ò nµy sÏ ® îc thùc hiÖn ë phÇn sau.

KhuyÕn ço:

1. Thèng nhÊt vÒ B¶n ®å vµ Sè liÖu sö dông ®Êt; CÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè ho¹t ®éng trong çc x· HPM ®Ó thu thËp vµ tæ chøc chØnh söa nh÷ng kh¸c nhau vÒ sè liÖu sö dông ®Êttrong çc x· nµy . Mçi x· (th«n) ph¶i cã b¶n ®å ®Êt vµ cã sèliÖu cô thÓ vÒ t×nh h×nh giao ®Êt hiÖn nay. Sè liÖu çc lo¹i ®ÊthiÖn cã nh -®Êt rõng, ®Êt n«ng nghiÖp cña x· ®ã, cña hé gia ®×nh … ph¶i thèng nhÊt vµ ® îc x· chÝnh thøc c«ng nhËn. §iÒu nµy gióp cho ng êi d©n, quan chøc vµ kh¸ch dÔ hiÓu t×nhh×nh sö dông ®Êt cña th«n, x· ®ã vµ nã còng rÊt thiÕt thùc choc«ng t¸c quy ho¹ch sö dông ®Êt.

2. HiÓu biÕt sù kh¸c nhau vÒ tµi mguyªn rõng trong th«n/x·:Khi xem xÐt sù ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng trong mét x· th×ph¶i ®Ò cËp ®Õn tÊt çc lo¹i ®Êt rõng. Thùc tÕ lµ mét lo¹i s¶nvËt ® îc khai th¸c tõ nhiÒu lo¹i ®Êt rõng ®Ó tiªu dïng hay b¸nlµm cho vÊn ®Ò nµy trë nªn cÇn thiÕt.

3. Sö dông ph ¬ng ph¸p cã ng êi d©n tham gia ®Ó qu¶n lýrõng: Mäi kÕ ho¹ch vÒ ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng ®Òu ph¶i® îc thùc hiÖn theo çch cã ng êi d©n tham gia cïng víi céng ®ång (kÓ c¶ nh÷ng ng êi nghÌo vµ ng êi Ýt cã c¬ héi)

2. TÇm quan träng cña çc kÕ ho¹ch lång ghÐp ®Ót¨ng thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng.

Râ rµng lµ ng êi d©n vµ x· kh«ng ph©n biÖt ® îc sù kh¸c nhau gi÷a çc lo¹i ®Êt mµ hä ®· tõng tiÕp cËn vµ qu¶n lý, thêi gian giao vµ tiÒn®Ó c¶i t¹o nh÷ng diÖn tÝch cã thÓ mang l¹i lîi nhuËn cao nhÊt.

HiÖn nay t¹i mäi ®Þa ph ¬ng an ninh l ¬ng thùc lµ vÊn ®Ò lín ®Æc biÖt lµ ®èi víi vïng xa nh Qu¶n B¹ th êng xuyªn x¶y ra.

44

ViÖc ph¸t triÓn thÞ tr êng cho çc s¶n phÈm rõng ® îc coi lµ b íc®Öm cho çc hé ®Ó hä cã tiÒn mua g¹o hay ng« phôc vô nhu cÇu hµng ngµy cña hä. §iÒu nµy rÊt ®óng ®èi víi nh÷ng vïng Ýt ®Êt n«ng nghiÖp nh x· Thanh V©n

T¹i nhiÒu x· vïng nói rõng bµo b¶o vÖ chiÕm nöa diÖn tÝch tù nhiªn cña mçi x· nh Thanh V©n tæng diÖn tÝch rõng b¶o vÖ lµ 2.197,8 hatrong khi ®Êt tù nhiªn lµ 4.150 ha trong ®ã 695 ha ®· giao cho hé vµ 906 ha thuéc diÖn b¶o vÖ cña HPM. 905 ha lµ rõng thiªng vµ do x·b¶o vÖ. T ¬ng tù, x· Qu¶n B¹ 663 ha trong tæng sè 1600 ha lµ ®Êt trèng. Nh vËy viÖc c¶i t¹o diÖn tÝch nµy kÕt hîp víi çc ho¹t ®éng n«ng l©m nghiÖp ë nh÷ng vïng kh¸c cña x· vÝ dô nh ch¨n nu«i lµ mét vÊn ®Ò quan träng trong t ¬ng lai.

VÒ ph¸t triÓn ch¨n nu«i ë th«n/x· cã thÓ thÊy r»ng ®Êt rõng ë ®©y cãtiÒm n¨ng lín. §ã lµ nguån lîi trùc tiÕp nh m¨ng tre nøa , cñi còng nh lîi Ých gi¸n tiÕp nh nguån n íc cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t.VÒ vÊn ®Ò thiÕu l ¬ng thùc cña nh÷ng x· nµy th× c«ng t¸c b¶o vÖ rõng vµ trång rõng ph¶i mang l¹i hiÖu qu¶ ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n cho ng êi d©n.

KhuyÕn ço:

1 Lång ghÐp víi qu¸ tr×nh quy ho¹ch sö dông ®Êt: ViÖc ph¸t triÓn b¶o vÖ tµi nguyªn rõng ë th«n/x· ph¶i ® îc coi lµ mét bé phËn g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh quy ho¹ch sö dông ®Êt.

2 ¦u tiªn cho viÖc n©ng cao ®êi sèng: ViÖc ph¸t triÓn b¶o vÖ tµinguyªn rõng ph¶i ®¶m b¶o r»ng nhu cÇu tr íc m¾t cña ng êi d©n vÒ l ¬ng thùc, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ dÞch vô y tÕ ph¶i ® îc ®¸p øng.

3 §Èy m¹nh s¶n xuÊt tõ nguån “®Êt trèng”: TÊt c¶ çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng ph¶i thÓ hiÖn ® îc hiÖn tr¹ng sö dông nguån tµi nguyªn nµy kÓ c¶ ®Êt trèng. Lo¹i ®Êt nµy th êng dïng lµm ®Êt ch¨n th¶ (theo nghiªn cøu nµy), ®ång cá vµ n¬i kiÕm cñi - ®Æc biÖt lµ nh÷ng hé cã Ýt ®Êt.

4 Sö dông ph ¬ng ph¸p cã ng êi d©n tham gia ®Ó qu¶n lýrõng b¶o vÖ: LËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn tµi nguyªn rõng b¶o vÖph¶i ® îc thùc hiÖn theo çch cã ng êi d©n tham gia. Ph¶i baogåm çc tÊt c¶ çc giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh tõ thùc hiÖn ®Õn theo dâi, ®¸nh gi¸.

3. Céng ®ång vµ hé gia ®×nh tham gia vµo viÖc lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng b¶o vÖ vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®ã.

Râ rµng lµ çch tiÕp cËn cña Chi côc KiÓm l©m Hµ Giang nh»m ph¸t triÓn ph ¬ng ph¸p giao ®Êt rõng b¶o vÖ vµ ®Êt V ên rõng cho hé gia ®×nh, hîp ®ång dµi h¹n víi céng ®ång vµ kh¶ n¨ng trång rõng trªn ®Êt

45

trèng ®· mang l¹i lîi Ých vÒ ®é che phñ vµ viÖc sö dông ®Êt rõng cña ng êi d©n. Tuy nhiªn ®iÒu quan träng trong viÖc x©y dùng chiÕn l îcdµi h¹n nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çn bé KiÓm l©m huyÖn vµtØnh, khi ®Õn cÊp x·, lµm viÖc ® îc víi çc hé, çc céng ®ång ®Ó x©y dùng rõng b¶o vÖ nh»m ®¸p øng môc tiªu cña céng ®ång vµ hé gia ®×nh ®Ó n©ng cao ®êi sèng. GÇn ®©y, ng êi ta quan t©m ®Õn viÖc x©ydùng hîp ®ång vµ lµm thñ tôc chÝnh thøc vÒ quyÒn sö dông ®Êt ®èivíi ®Êt rõng b¶o vÖ. §iÒu quan träng hiÖn nay lµ chuyÓn sang lÜnh vùcmang tÝnh kü thuËt vÒ lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng l©u dµi cho çc lo¹irõng b¶o vÖ kh¸c nhau. Nh vËy nã ®ßi hái ph¶i cã çc chiÕn l îcmÒm dÎo. Trong hoµn c¶nh phøc t¹p vÒ mÆt tù nhiªn cña ®Êt rõng còng nh çc céng ®ång cña Hµ Giang viÖc ph¸t triÓn sù tham giacña c¶ céng ®ång sÏ kh«ng ® îc dùa vµo mét ph ¬ng ph¸p tiÕp cËn duy nhÊt.

Hîp ®ång b¶o vÖ rõng céng ®ång víi HPM

Sau khi ngõng viÖc tr¶ tiÒn b¶o vÖ rõng th× ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó céng®ång cã thÓ thu ho¹ch ® îc mét sè s¶n vËt nhÊt ®Þnh ®Ó tiÕp tôc c«ngviÖc b¶o vÖ rõng cña hä. Ph ¬ng ph¸p nµy cho r»ng thêi h¹n 5 n¨m®ñ ®Ó rõng t¸i sinh vµ t¹o ra ® îc lîi tøc cã hiÖu qu¶ cho céng ®ång. Tuy nhiªn , cã nh÷ng vïng viÖc qu¶n lý tèt mang l¹i hiÖu qu¶ nhiÒu h¬n cho hé gia ®×nh vµ céng ®ång th«ng qua çc ho¹t ®éng b¶o vÖ.Nh thÕ nã cã t¸c ®éng tèt ®Õn hiÖu qu¶ b¶o vÖ rõng sau nµy. Cuèi cïng kÕ ho¹ch qu¶n lý chi tiÕt ph¶i ® îc ® a vµo sö dông ®èi víi çc lo¹i ®Êt rõng nµy trªn c¬ së tÝch cùc chø kh«ng ph¶i lµ kiÓu qu¶n lý bÞ ®éng. Nh÷ng kÕ ho¹ch qu¶n lý ph¶i ph¶n ¸nh ® îc nhu cÇu b¶o vÖ rõng ®Çu nguån vµ t¸i sinh rõng l©u dµi nh môc tiªu cña Côc KiÓm l©m ®Ò ra nh ng còng ph¶i quan t©m ®Õn tiÒm n¨ng thËt sù cñarõng ®èi víi kÕ sinh nhai cña ng êi d©n. Mét sè khuyÕn ço d íi ®©y cho vÊn ®Ò nµy lµ dùa vµo nh÷ng viÖc mµ «ng Rolf Gullisson víi CôcKiÓm l©m thùc hiÖn n¨m 1999 – 2000.

KhuyÕn ço cho giai ®o¹n sau khi dù ¸n hîp ®ång b¶o vÖ rõngkÕt thóc:

1. Môc tiªu qu¶n lý : HiÖn nay, môc tiªu qu¶n lý ph¶n ¸nh hÇu hÕt çc môc tiªu b¶o vÖ rõng ®Çu nguån. Víi çch lµm cñaHPM hîp ®ång dµi h¹n nã thÓ hiÖn mét çch réng r·i çc môctiªu cña céng ®ång sÏ hç trî cho viÖc ph¸t triÓn nh÷ng kÕ ho¹ch qu¶n lý tÝch cùc .

2. H íng tíi ph ¬ng thøc qu¶n lý tÝch cùc: §Ó ®¹t ® îc môc tiªu chung nh nãi trªn ®èi víi hÇu hÕt çc lËp ®Þa cÇn ph¶i ® îc qu¶n lý mét çch tÝch cùc thay v× kiÓu qu¶n lý “rµo kÝn xung quanh”. ChØ quyÕt ®Þnh tû lÖ khai nhÊt ®Þnh th× kh«ng ph¶i lµ kiÓu qu¶n lý tÝch cùc. Çi cÇn lµ hµng lo¹t çc vïng (kh«ng hoµn toµn lµ trªn cïngmét l« rõng) ph¶i ® îc thö nghiÖm çc ph ¬ng ph¸p kh¸c nhau vÝ dô vô chåi ®Ó s¶n xuÊt cñi, gç môc ®Ó lµm nÊm, hç trî t¸i sinh tù nhiªn ë mét sè n¬i rõng bÞ c¹n kiÖt … Nh÷ng vïng ® îc chän ®Ó thùc hiÖn qu¶n lý tÝch cùc ph¶i ® îc thèng nhÊt gi÷a céng ®ång vµ

46

kiÓm l©m còng nh tho¶ thuËn vÒ lîi tøc. NÕu vïng nµo ®ã ® îcdµnh riªng ®Ó s¶n xuÊt gç th× viÖc chia lîi tøc sÏ hoµn toµn kh¸c víi nh÷ng vïng qu¶n lý ®Ó lÊy l©m s¶n ngoµi gç.

3. Theo dâi vµ §¸nh gi¸: HiÖn t¹i viÖc theo dâi vµ ®¸nh gi¸ nh÷nglËp ®Þa rõng cã liªn quan ®Õn çc thñ tôc theo dâi cña Chi côckiÓm l©m. Ngoµi nh÷ng lÇn ®Õn th¨m nµy nÕu thÊy lËp ®Þa rõng® îc qu¶n lý tÝch cùc th× trong ®ît tr¶ tiÒn sau ph¶i x©y dùng c¬chÕ thu thËp nh÷ng kÕt qu¶ vµ nh÷ng t¸c ®éng cña c«ng t¸c qu¶nlý. ViÖc sö dông çc m« h×nh x·/th«n b¶n còng nh b¶n ®å ®· tho¶ thuËn sÏ rÊt cã t¸c dông. Kü thuËt linh ho¹t sÏ lµ ®iÒu quanträng ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng vïng ®ång bµo kh«ng nãi ® îctiÕng Kinh.

Trång rõng b¶o vÖ trªn ®Êt trèng

Ph ¬ng ph¸p ®Ò xuÊt d íi ®©y cho çc céng ®ång cã liªn quan ® îcx©y dùng trªn c¬ së lùc l îng kiÓm l©m hiÖn hµnh trong ®ã cã çn béx· ®ang tham gia c«ng t¸c b¶o vÖ ë hÇu hÕt çc x· cña Hµ Giang. HÖthèng çn bé x· tham gia c«ng t¸c b¶o vÖ ph¶i ® îc çc cÊp huyÖn, tØnh hç trî kÓ c¶ kü thuËt. HÖ thèng nµy khi ® îc ®µo t¹o sÏ lµ lùc l îng lý t ëng ®Ó lµm viÖc víi çc céng ®ång vÒ qu¶n lý b¶o vÖ rõngl©u bÒn. Hä cã thÓ theo dâi tiÕn ®é t¨ng tr ëng cña c©y, kú h¹n thu ho¹ch vµ sù x©m lÊn cña çc th«n b¶n kh¸c vµ cÇn ph¶i cËp ®Õn mét çch chÝnh thøc.

KhuyÕn ço cho trång rõng céng ®ång trªn ®Êt trèng:

1. Thö nghiÖm x¸c ®Þnh lËp ®Þa: KiÓm l©m ph¶i x¸c ®Þnh mét sè lËp ®Þa chñ yÕu n¬i cã nhiÒu diÖn tÝch ®Êt trèng mµ d©n lµng hay ®Õn lÊy cñi, c¾t cá … NÕu çc x· nµy quan t©m ®ÕnviÖc ph¸t triÓn trªn lo¹i ®Êt nµy th× ph¶i x©y dùng quy chÕ cñacéng ®ång vÒ viÖc sö dông ®Êt trèng.

2. Sù tham gia cña mäi cÊp mäi ngµnh: Qu¸ tr×nh lËp kÕ ho¹ch qu¶n lý céng ®ång cÇn ph¶i cã sù tham gia cña çnbé l©m nghiÖp x·, huyÖn, tØnh. Ban ®Çu ph ¬ng ph¸p ® îcx©y dùng ®Ó x¸c ®Þnh mét qu¸ tr×nh mÒm dÎo nh»m ph¸t triÓn viÖc qu¶n lý céng ®ång ®Ó gia t¨ng nguån tµi nguyªn rõng. Cè vÊn cña MRDP sÏ hç trî c«ng t¸c nµy vµ lµm viÖc trùc tiÕpvíi Chi côc kiÓm l©m Hµ Giang.

3. X©y dùng nhãm c«ng t¸c qu¶n lý rõng ®Þa ph ¬ng: §Óhç trî qu¸ tr×nh nµy ph¶i x©y dùng “Nhãm c«ng t¸c qu¶n lý lýrõng” t¹i cÊp ®Þa ph ¬ng t¹i mét th«n/x· nµo ®ã vÝ dô NËm §¨m (Qu¶n B¹) vµ Ma Hïng, Thanh V©n ®Ó ph¸t triÓn ph ¬ng ph¸p cã ng êi d©n tham gia nh»m thùc hiÖn viÖc trång rõng trªn ®Êt trèng cña céng ®ång. Nhãm c«ng t¸c nµyph¶i x¸c ®Þnh:

a. t×nh h×nh sö dông çc s¶n phÈm rõng cña ng êi d©n

47

b. nhu cÇu trong t ¬ng lai (ng¾n, trung vµ dµi h¹n) vÝ dô nhu cÇu l©m s¶n ngoµi gç, loµi gç a dïng, b¶o vÖ ®Çu nguån

c. nguån lùc hiÖn cã cho qu¸ tr×nh nµy (tµi chÝnh , lao®éng vµ nguån c©y con),

d. quy chÕ qu¶n lý vµ qu¶n lý l©u dµi

e. chia lîi tøc gi÷a nh÷ng ng êi tham gia – hé gia ®×nh. th«n b¶n, x· , KiÓm l©m … sÏ ph¶i ® îc tho¶ thuËn vµ coi ®ã lµ mét phÇn trong qu¸ tr×nh nµy.

Çc vÊn ®Ò hç trî kü thuËt vµ Tµi chÝnh:

HPM & Sida sÏ hç trî tµi chÝnh ngay tõ khi khëi x íng x©y dùng ph ¬ng ph¸p.. Môc tiªu l©u dµi lµ tiÕn hµnh trång rõng cã sù hç trî cña KiÓm l©m b»ng tiÒn lÊy tõ viÖc chia lîi tøc vµ tõ viÖn trî cña çcCh ¬ng tr×nh tØnh, Quèc gia . PhÇn lín vèn hç trî nµy dïng vµo ®µo t¹o çn bé ®Þa ph ¬ng vÒ ph ¬ng ph¸p míi trong qu¶n lý céng ®ång, vÒ mÆt l©m sinh vµ ph¸t triÓn ph ¬ng ph¸p cã ng êi d©n tham gia trong viÖc thùc hiÖn theo dâi, ®¸nh gi¸ l©m s¶n ngoµi gç (kÓ c¶ trenøa). Theo dâi, ®¸nh gi¸ viÖc khai th¸c l©m s¶n ngoµi gç tõ rõng tùnhiªn/rõng t¸i sinh lµ kü thuËt hÕt søc khã kh¨n, cÇn ph¶i hç trî vµ ph¸t triÓn ph ¬ng ph¸p thÝch hîp víi t×nh h×nh ®Þa ph ¬ng.

T¨ng c êng s¶n xuÊt trong v ên rõng cña hé gia ®×nh

Tuy nhiªn bªn c¹nh nh÷ng çc ho¹t ®éng cña céng ®ång cã liªn quan, rÊt nhiÒu diÖn tÝch rõng b¶o vÖ ®· ® îc giao cho hé gia ®×nh – 50 n¨m – coi ®ã lµ v ên rõng. S¸ng kiÕn nµy ®· ® îc ng êi d©n ë nh÷ng th«n x· mµ chóng t«i ®Õn nghiªn cøu nhiÖt t×nh ®ãn nhËn.Nh÷ng n¬i v ên rõng cã tr÷ l îng tèt th× ng êi d©n ® îc h ëng lîi ngay, ng îc l¹i mét sè n¬i kh¸c th× v ên rõng cã phÇn nghÌo kiÖt. Do vËy nhu cÇu ®Èy m¹nh s¶n xuÊt trong v ên rõng lµ cÇn thiÕt. Tuy nhiªn trong nhiÒu tr êng hîp ph ¬ng ph¸p nµy kh«ng ® îc sö dông vµo môc ®Ých trång c©y ¨n qu¶ ë v ên nhµ còng nh trång xen çc loµi c©y kh¸c, nh ng träng t©m lµ c©y b¶n ®Þa kÓ c¶ tre nøa vµ c©ycho qu¶/l¸. Trong mét sè tr êng hîp ch¨n nu«i gi÷ vai trß quan träng hoÆc cã ý t ëng ph¸t triÓn ch¨n nu«i th× viÖc sö dông v ên rõng lµm n¬i trång c©y thøc ¨n gia sóc ®Ó ph¸t triÓn ch¨n nu«i (cá, c©ythuèc, c©y lµm thøc ¨n gia sóc ) lµ hÕt søc qua träng. NhiÒu n¬i dïng v ên rõng ®Ó trång c©y thuèc ®Æc biÖt lµ trång nh÷ng loµi ®· trë nªnkhan hiÕm ë rõng tù nhiªn. Râ rµng lµ ph¶i cã sù hç trî viÖc b¶o vÖrõng ë nh÷ng n¬i ®· giao ®Êt cho çc hé lµm v ên rõng. D íi ®©y lµkhuyÕn ço vÒ hç trî kü thuËt cho hé gia ®×nh ph¸t triÓn v ên rõng.

KhuyÕn ço vÒ hç trî kü thuËt cho hé gia ®×nh ph¸t triÓn v ên rõng:

48

1. TÇm quan träng cña çn bé b¶o vÖ rõng cÊp x·: Qua viÖc çn bé cÊp x· tham gia b¶o vÖ rõng nh hiÖn nay th× sù hç trîkü thuËt cña KiÓm l©m xuèng ®Õn tËn hé gia ®×nh cã thÓ thùc hiÖn ® îc ë Hµ Giang. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ nhu cÇu hç trî küthuËt cho hé gia ®×nh ®Ó ph¸t triÓn v ên rõng lµm n¶y sinh vÒ mèi liªn hÖ gi÷a hé gia ®×nh vµ çc gi¶i ph¸p kü thuËt nh»m®¸p øng yªu cÇu nµy cña hé gia ®×nh. Cuèi cïng lµ nhu cÇu(nã cã thÓ kÕt hîp çc vÊn ®Ò qu¶n lý céng ®ång) phèi hîpchÆt chÏ gi÷a ng êi d©n vµ KiÓm l©m sao cho gi¶i ph¸p liªnkÕt ® îc ph¸t triÓn cho nh÷ng vÊn ®Ò qu¶n lý rõng b¶o vÖ cña hé gia ®×nh.

2. Sö dông loµi c©y ®Þa ph ¬ng: ViÖc khai th¸c l©m s¶n ngoµi gç, ph¸t triÓn çc loµi b¶n ®Þa, ®ßi hái ph¶i cã biÖn ph¸p kü thuËt thÝch hîp ë Hµ Giang. ViÖc ph¸t triÓn kü n¨ng sö dông çc loµi b¶n ®Þa lµ v« cïng quan träng vµ kü n¨ng ph¶i ® îc ph¸t triÓn ë cÊp x·. NÕu viÖc tuyªn truyÒn sö dông loµi b¶n ®Þa ch a ® îc xóc tiÕn th× ph¶i lµm ngay.

3. S¶n xuÊt quy tr×nh ®µo t¹o vÒ sö dông çc loµi c©y b¶n®Þa: CÇn so¹n th¶o ngay sæ tay vÒ nh÷ng loµi c©y b¶n ®Þa chñ yÕu ®Ó trång lµm giµu v ên rõng. Sæ tay bao gåm nh÷ng mÆt nh sau:

f. chän loµi g. chän c©y mÑ thÝch hîp h. chän h¹t, c©y m¹ i. kü thuËt v ên ¬m chñ yÕu j. kü thuËt trång, ch¨m sãc v ên rõng

4. Phèi hîp víi kinh nghiÖm ®Þa ph ¬ng: §èi víi loµi b¶n ®Þa ®Æc biÖt lµ nh÷ng loµi ®· trë nªn hiÕm th× kiÓm l©m ph¶i trùc tiÕp lµm viÖc víi d©n ®Ó thö nghiÖm viÖc nh©n gièng, trªn c¬ së kinh nghiÖm cña d©n kÕt hîp víi kü thuËt.

5. Ph¸t triÓn v ên ¬m cÊp x·: Hç trî x©y dùng v ên¬m cÊp x· phôc vô ®Þa ph ¬ng ®Æc biÖt lµ khi cÇn nhiÒu loµi

b¶n ®Þa. ViÖc nµy cã liªn quan ®Õ ®µo t¹o qu¶n lý v ên ¬m,kü thuËt trång vµ b¶o qu¶n, Cã n¬i ng êi d©n còng cã kü thuËt ¬m c©y th× nªn hç trî hä ®Ó hä s¶n xuÊt c©y con phôc vô nhu cÇu t¹i chç. Môc ®Ých lµ hç trî céng ®ång/x· qu¶n lý v ên ¬m vÒ sau nµy trong khi kiÓm l©m chØ ph¶i hç trî küthuËt ban ®Çu.

6. ThuÇn ho¸ çc loµi c©y ®Þa ph ¬ng chñ yÕu: Ph ¬ngph¸p, thuÇn ho¸, çc s¶n phÈm rõng chñ yÕu nh»m n©ng caos¶n xuÊt trong v ên rõng hoÆc v ên nhµ, hç trî cho b¶o vÖ rõng vÒ l©u dµi vµ gia t¨ng thu nhËp cho ng êi d©n. Nh÷ng n¬i ®· x¸c ®Þnh ® îc çc loµi trong rõng tù nhiªn/rõng t¸i sinh nÕu cã thÓ th× ® a vµo v ên rõng ®Ó dÔ qu¶n lý vµ g©y trång. §©y còng lµ nguån lîi bæ sung cho viÖc b¶o vÖ nh÷ng loµihoang d¹i nh g©y trång phong lan ch¼ng h¹n.

49

4. Qu¶n lý tÝch cùc çc lo¹i l©m s¶n ngoµi gç

Râ rµng lµ çc s¶n phÈm ngoµi gç hÕt søc phong phó. Tõ loµi gi¸ trÞthÊp ®Õn cao tõ cñi ®Õn c©y thuèc. Khã cã thÓ nãi cô thÓ s¶n phÈm nµo lÊy tõ rõng nµo vµ ai lµ ng êi sö dông cuèi cïng. Trong nhiÒu tr êng hîp mét lo¹i s¶n phÈm ® îc khai th¸c tõ mét hay nhiÒu lo¹i rõng nh m¨ng tre ®Ó dïng vµ ®Ó b¸n. Kh«ng cã mét loµi ngoµi gç ®éc nhÊt nµo cã thÓ lµm gia t¨ng møc sèng ®¸ng kÓ cho d©n trongcéng ®ång. Nh vËy lµ viÖc qu¶n lý tÝch cùc vµ sö dông kÕt hîp cã hiÖu qu¶ mét sè loµi th× tèt h¬n lµ cung cÊp ®Çu vµo trùc tiÕp cho hén«ng d©n. ThËt vËy çc loµi kh¸c nhau cã tÇm quan träng kh¸c nhauë çc céng ®ång kh¸c nhau. Mäi cè g¾ng g©y trång thµnh c«ng çc loµi ngoµi gç mµ kh«ng cã thÞ tr êng cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¶n xuÊt qu¸ møc vµ lµm gi¶m gi¸ trÞ nguyªn thuû cña chóng.

HiÓu biÕt hiÖn t¹i vÒ ®iÒu tra l©m s¶n ngoµi gç vµ qu¶n lý hÇu hÕt çclo¹i s¶n phÈm cßn rÊt s¬ sµi (kh«ng chØ ë ViÖt Nam mµ hÇu nh toµn cÇu). Qu¶n lý bÒn v÷ng th× qu¶ lµ ®iÒu khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ ®èi víi nh÷ng loµi c©y gç quý hiÕm. Çi khã kh¨n lµ thiÕu kiÕn thøc chÝnhthèng vÒ chóng.

Hç trî kü thuËt ®Ó hiÓu biÕt sinh th¸i çc loµi c©y b¶n ®Þa lµ ®iÒu quanträng.

Nh÷ng khã kh¨n chñ yÕu trong viÖc theo dâi kh©u kü thuËt vµ qu¶n lý l©m s¶n ngoµi gç

1. sù ®a d¹ng loµi lµm cho viÖc ®snh gi¸ thªm phøc t¹pvµ ®ßi hái cãsù quan t©m nhiÒu h¬n trong viÖc thiÕt kÕ lËp ®Þa còng nh quyÕt ®Þnh çc lo¹i s¶n phÈm b»ng ph ¬ng ph¸p ®Æc biÖt

2. l©m s¶n phÞ ph©n bè kh«ng ®Òu trong rõng nªn viÖc ®¸h gi¸, khaith¸c, qu¶n lý phøc t¹p h¬n

3. th êng thiÕu hiÓu biÕt vÒ l©m s¶n phô vµ ngay c¶ n¬i sinh sèng cña chóng. §iÒu nµy còng g©y khã kh¨n cho viÖc x©y dùng c¬ chÕ qu¶n lý vµ nh vËy ph¶i dùa nhiÒu vµo kinh nghiÖm ®Þa ph ¬ng

4. tËp trung vµo mét sè lo¹i l©m s¶n cã hiÖu qu¶ cao kh«ng cã nghÜa lµ chØ chó träng vµo nh÷ng loµi nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lµm gi¶m çc loµi kh¸c. BiÖn ph¸p qu¶n lý trªn c¬ së duy tr× tÝnh ®a d¹ng laßi vµ m«i tr êng sèng cña chóng

5. kh¶ n¨ng kü thuËt cho viÖc ®iÒu tra l©m s¶n phô (nÕu cã ph ¬ngph¸p thich hîp) ®ßi hái ®Çu vµo ®¸ng kÓ cho viÖc ®µo t¹o cho çc cÊp Chi côc KiÓm L©m vµ céng ®ång cã liªn quan ®Õn b¶o vÖrõng.

50

6. chÕ ®é khai th¸c bÒn v÷ng ph¶i ®Ò cËp ®Õn sè l îng, mï thu h¸i vµ mét sè loµi c©y cÇn ph¶i dµnh l¹i cho t ¬ng lai. CÇn ph¶i phèihîp víi çc céng ®ång ®Ó thùc hiÖn viÖc nµy v× hä cã nhiÒu kinh nghiÖm.

KhuyÕn ço ph ¬ng ph¸p qu¶n lý tÝch cùc viÖc s¶n xuÊt l©m s¶n ngoµi gç vµ tiªu thô:

1. Qu¶n lý tÝch cùc: Qu¶n lý ph¶i n»m trong kÕ ho¹ch ph¸ttriÓn ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i rõng b¶o vÖ.

2. Khai th¸c bÒn v÷ng? Nghiªn cøu lµ cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓnçc ph ¬ng ph¸p bÒn v÷ng vµ ®¸nh gÝa møc ®é khai th¸c ®èi víi rõng s¶n xuÊt. Phèi hîp víi nh÷ng c¬ quan kh¸c cña ViÖt Nam (vµ §«ng Nam ¸) vÒ vÊn ®Ò nµy lµ cÇn thiÕt. KÓ c¶ trungt©m nghiªn cøu l©m s¶n ngoµi gç thuéc Viªn Khoa häc L©mnghiÖp ë Hµ Néi. Trung t©m nµy ® îc nhiÒu tæ chøc cña §«ng Nam ¸ hç trî, c¶ vÒ çc lÜnh vùc kh¸c.

3. Sè liÖu ®iÒu tra? Phèi hîp th«ng tin vÒ nh÷ng loµi l©m s¶n ngoµi gç chÝnh trong qu¶n lý sè liÖu ®iÒu tra rõng trong ph¹mvi tØnh. Hç trî kü thuËt ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc sö dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt vÒ qu¶n lý sè liÖu.

4. Dùa vµo sù hiÓu biÕt c¶u ®Þ ph ¬ng: CÇn ph¶i sö dông hiÓu biÕt cña ®Þa ph ¬ng vÒ lÜnh vùc nµy sao cho thu ® îcnh÷ng ph¶n håi linh ho¹t cho viÖc ph¸t triÓn l©m s¶n ngoµi gç ë çc huyÖn vµ x· cña Hµ Giang.

5. T¹o hiÓu biÕt vÒ thÞ tr êng, chiÕn l îc tiÕp thÞ vµ chÕ biÕn ë vïng h¹ l u: Trong nhiÒu tr êng hîp s¶n phÈm b¸n t¹i ®Þa ph ¬ng cho t th ¬ng vµ hä l¹i b¸n l¹i cho ng êi tiªu dïng, cã khi ® îc chÕ biÕn cã khi kh«ng. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ ng êi s¶n xuÊt kh«ng thu ® îc gi¸ trÞ cao nhÊt. Tuy nhiªn còng cã nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ b¸n ® îc víi gi¸ cao h¬n khi ® îc chÕ biÕn t¹i ®Þa ph ¬ng - x· hay huyÖn. VÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i ® îcnghiªn cøu, tuy nhiªn nh ®· nãi cã nh÷ng s¶n phÈm gi¸ trÞ cao cÇn cã sù quan t©m ®Æc biÖt.

6. C©y thuèc: §©y lµ nguån cã gi¸ trÞ cho sö dông ®Þa ph ¬ngnh ng gi¸ l¹i cao nh ng hiÖn nay chØ khai th¸c ë rõng tù nhiªn do ®ã cÇn cã sù qu¶n lý tÝch cùc, ®Æc biÖt lµ m«i tr êng s«ng cña chóng. Tuy nhiªn quy luËt thÞ tr êng vµ khai th¸c c©yd îc liÖu hiÖn nay trªn thÕ giíi (vÝ dô mét sè loµi ®Æc biÖt) ®ßihái ph¶i cã ng êi cã tr×nh ®é cao nghiªn cøu tr íc khi ®Çu ts¶n xuÊt.

5. ChiÕn l îc thùc hiÖn

Nghiªn cøu nµy phèi hîp víi Chi côc KiÓm l©m Hµ Giang vÒ qu¶n lýl©m s¶n ngoµi gç vµ céng ®ång tham gia vµo qu¶n lý b¶o vÖ rõng lµ

51

quan träng. Cuèi cïng xin khuyÕn ço cho Sida vµ HPM r»ng cÇnph¶i tiÕp tôc hç trî kü thuËt cho ho¹t ®éng nµy, ®Æc biÖt lµ viÖc thönghiÖm.

Mét sè khuyÕn ço trong b¸o ço nµy n»m ngoµi kh¶ n¨ng cña Chi côc KiÓm l©m vÒ viÖc thùc hiÖn. Tuy nhiªn ®©y l¹i lµ nh÷ng vÊn ®Òquan träng ® îc thõa nhËn vµ nã ph¶n ¸nh nhu cÇu b¶o vÖ rõng cÇnph¶i ® îc nh×n nhËn réng h¬n vÒ viÖc c¶i thiÖn ®êi s«ngs cho ng êid©n.

Nh»m thùc hiÖn nh÷ng kc nµy xin tãm t¾t nh sau:

Cho khuyÕn ço ë môc 3.1 vµ 3.2

§Ó thùc hiÖn nh÷ng khuyÕn ço nµy cÇn ph¶i dµnh nhiÌu søc lùc cña nhiÒu ®¬n vÞ cña tØnh (HG). CÇn ph¶i tæ chøc méi Héi th¶o do HPM vµMRDP thùc hiÖn vÒ “vai trß cña Qu¶n lý §Êt Lång ghÐp” v× sù c¶ithiÖn ®êi sèng cho ng êi d©n vïng cao Hµ Giang.

Héi th¶o nµy sÏ cung cÊp phÇn gi¶i thÝch c¬ b¶n vÒ c«ng viÖc mµHPM vµ MRDP ®· vµ ®ang thùc hiÖn. Héi th¶o bao gåm nh÷ng çnbé cña nhiÒu lÜnh vùc cña HG , bao gåm:

1. Uû ban Nh©n d©n tØnh

2. §Þa chÝnh

3. Së NNPTNT; Chi côc Ph¸t triÓn LN; Trung t©m khuyÕnN«ng - L©m; B¶o vÖ thùc vËt; Thó y

4. KiÓm l©m

5. Uû ban Nh©n çc huyÖn cã liªn qua

6. Çc th«n, x· ®· chän

7. §¹i diÖn cña çc tæ chøc quÇn chóng (héi phô n÷, héin«ng d©n v.v)

Môc tiªu

1 C©n nh¾c ph ¬ng ph¸p lång ghÐp vµ x©y dùng ph ¬ng ph¸p cña MRDP vµ HPM

2 Xem xÐt t×nh h×nh hiÖn t¹i vµ bµi häc kinh nghiÖm cho viÖcthùc hiÖn

3 X©y dùng chiÕn l îc thùc hiÖn dµi h¹n çc m« h×nh tr íc khi MRDP vµ HPM kÕt thóc nÕu viÖc qu¶n lý sö dông ®Êt kh«ngcã hiÖu qu¶ so víi thêi kú cßn çc dù ¸n

52

4 Xem x Ðt ®Þa bµn ®Ó cã ® îc sù phèi hîp hioªô qu¶ gi÷a çc c¬ quan cã liªn quan ®Õn qu¶n lý ®Êt vµ viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng cho ng êi d©n cña Hµ Giang

5 T×m ra nh÷ng lÜnh vùc cÇn ®µo t¹o vµ cñng cè nh÷ng bµi häckinh nghiÖm cÇn ph¶i ® îc thùc hiÖn

6 T×m ra nh÷ng lÜnh vùc cÇn ph¶i nghiªn cøu cïng víi n«ng d©n vµ çc céng ®ång s©u h¬n ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò lµm t¨ng s¶n l îng n«ng nghiÖp vµ qu¶n lý rõng b»ng ph ¬ngph¸p bÒn v÷ng

VÒ phÇn tµi chÝnh cho héi th¶o sÏ do 2 ®¬n vÞ MRDP vµ HPM chÞu tr¸ch nhiÖm. §ã còng lµ mét h×nh thøc cñng cè cña c¶ 2 Ch ¬ng tr×nh . Nã còng cho phÐp kh¸m ph¸ nh÷ng vÊn ®Ò ¶nh h ëng ®Õn ph¸t triÓn rõng ë Hµ Giang mét néi dung mµ TØnh cÇn ph¶i quan t©m.

§èi víi khuyÕn ço ë môc 3.3 vµ 3.4

Hai môc nµy cã liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò mµ Chi côc kÕ ho¹ch lµng êi trùc tiÕp thùc hiÖn cho nªn cÇn cã thö nghiÖm theo mét sè khuyÕn ço. Nh÷ng viÖc quan träng nhÊt tr×nh bµy d íi ®©y.

Çc ho¹t ®éng thö nghiÖm gîi ý dùa vµo nh÷ng khuyÕn ço cô thÓ ëmôc 3 vµ cã thÓ tãm t¾t nh sau:

1. Lµm viÖc víi çc x· chän (cã thÓ lµ nh÷ng x· ®ang thùc hiÖn b¶ovÖ rõng theo hîp ®ång ë MÌo V¹c, Yªn Minh, XÝn MÇn ) ®Ó ph¸t triÓn chiÕn l îc qu¶n lý tÝch cùc ë nh÷ng vïng b¶o vÖ rõng theohîp ®ång thuéc HPM. (Hîp ®ång Céng ®ång víi HPM phÇn 5)

2. Lµm viÖc víi çc x· chän (nh Quan Ba vµ Thanh Van cña huyÖnQuan Ba ®Ó t×m ra nh÷ng ph ¬ng ph¸p cã ng êi d©n tham gia thÝch hîp cho viÖc trång rõng trªn ®Êt trèng ®Ó ®¹t ® îc môc tiªu cña Chi côc vµ céng ®ång còng nh çc hé gia ®×nh.

3. Lµm viÖc víi çc x· chän (nh Viet Vinh vµ Viet Quang cña huyÖn Bac Quang, vµ c¶ hai x· nãi trªn) ®Ó ph¸t triÓn ph ¬ng ph¸p lµm giµu v ên rõng. (Lµm giµu rõng p. 7)

4. X©y dùng sæ tay kü thuËt ®Þa ph ¬ng nh»m ph¸t triÓn vµ qu¶n lý çc loµi b¶n ®Þa ®Ó çn bé l©m nghiÖp ®Þa ph ¬ng sö dông khi lµm viÖc víi çc hé trong céng ®ång. (Lµm giµu rõng p. 7)

5. X©y dùng chiÕn l îc chÝnh thøc cho viÖc ph¸t triÓn L©m s¶n phô®èi víi céng ®ång cã liªn hÖ chÆt chÏ víi nh÷ng h¹ng môc trongphÇn ®Ò xuÊt thùc hiÖnvµ nh÷ng khuyÕn ço trong môc 3.3 vµ 3.4.T¹o ®iÒu kiÖn cho çn bé KiÓm l©m cña tÊt c¶ çc cÊp tiÕp cËn ® îc víi ý t ëng míi vÒ kü thuËt qu¶n lý l©m s¶n ngoµi gç cã ng êi d©n tham gia vµ ph ¬ng ph¸p khai th¸c hîp lý còng nh kü thuËt míi ®Ó lång ghÐp vµo viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý rõng.

53

PhÇn hç trî lµ ® a ra ® îc nh÷ng khuyÕn ço. Th«ng qua nh÷ng®iiªï ®Ò cËp trªn ®©y còng nh vÊn ®Ò ®µo t¹o khi cã ®iÒu kiÖn. /.

54

Phô lôc

1. §Ò c ¬ng nghiªn cøu l©m s¶n ngoµi gç - Hµ giang

MRDP/HPM-Kh¶o s¸t thÞ tr êng çc s¶n phÈm ngoµi gç

Çc tham chiÕu cho nghiªn cøu ban ®ÇuDù th¶o cho nghiªn cøu kh¶o s¸t vÒ t×nh h×nh sö dông s¶n phÈm ngoµi gç: Hµ Giang, 2000

(Ngµy thiÕt lËp dù th¶o: 3/8/2000: Ng êi lµm dù th¶o: Sheelagh O’Reilly)

C¬ quan thùc hiÖn:

HPM, chi côc kiÓm l©m Hµ Giang, cïng nh÷ng hç trî kÜ thuËt tõ ban cè vÊn dù ¸n ph¸t triÓn n«ng th«n miÒn nói MRDP.

C¬ së nghiªn cøu

ViÖc nghiªn cøu kh¶o s¸t t×nh h×nh sö dông vµ khai th¸c çc s¶n phÈm ngoµi gç cña çc hé gia ®×nh vµ céng ®ång ë tØnh Hµ Giang (vµçc tØnh kh¸c thuéc dù ¸n MRDP) ®· ® îc th¶o luËn vµ lËp kÕ ho¸ch tõ tr íc ®©y. Sö më réng thÞ tr êng cho mét sè lo¹i s¶n phÈm cã thÓ lµ mét ph ¬ng çch lµm c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng êi d©n ë mét sè ®Þa ph ¬ng, vµ sù më réng çc s¶n phÈm cã thÓ khai th¸c sÏ ¶nh h ëng tíi môc tiªu cña c«ng t¸c qu¶n lý rõng s¶n xuÊt vµ rõng phßnghé. HiÖn nay kiÕn thøc vÒ khai th¸c vµ sö dông çc s¶n phÈm ngoµi gç cña Hµ Giang cßn h¹n chÕ, nªn môc ®Ých tiÕn hµnh nghiªn cøunµy lµ ®Ó:

X¸c ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm chÝnh ® îc çc hé gia ®×nh khai th¸c tõ rõng phßng hé vµ rõng ®Æc dông; ¦íc tÝnh sè l îng tõng s¶n phÈm HiÓu vÒ n¬i ®Õn cuèi cïng cña çc s¶n phÈm nµy, ®ã lµ çc hé gia ®×nh ®Ó sö dông hay ®Ó b¸n NÕu s¶n phÈm ® îc b¸n th× qu¸ tr×nh mua b¸n diÔn ra nh thÕ nµoNh÷ng khã kh¨n chÝnh cña c¬ chÕ hiªn nay, ch¼ng h¹n nh khã kh¨n vÒ lao ®éng, tiÕp cËn víi thÞ tr êng, kiÕn thøc, t×nh tr¹ng rõng...Cã nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n lý nµo cña céng ®ång, nhµ n íc...®ang ® îc thùc hiÖn ®Ó kiÓm so¸t ho¹t ®éng khai thac çc s¶n phÈm nµy.

Cïng víi céng ®ång t×m ra nh÷ng vïng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn çclo¹i s¶n phÈm nµy.

55

Nghiªn cøu sÏ tËp trung vµo nh÷ng vïng thuéc ®èi t îng hîp ®ång kho¸n b¶o vÖ rõng cña HPM còng nh nh÷ng vïng rõng s¶n xuÊt ®·® îc giao cho çc hé gia ®×nh hay céng ®ång. Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu tÊt nhiªn còng sÏ gióp Ých cho çc tØnh vµ huyÖn kh¸c thuéc dù¸n MRDP vµ HPM, mµ ë nh÷ng n¬i nµy viÖc khai th¸c vµ t×m thÞtr êng cho çc s¶n phÈm ngoµi gç ® îc quan t©m. Sù hiÓu biÕt vÒ lo¹i s¶n phÈm nµo ® îc khai th¸c tõlo¹i rõng nµo sÏ lµ mét yÕu tè rÊt quan träng trong viÖc lËp kÕ ho¹ch dµi h¹n cho ph¸t triÓn rõng vµ c¶ithiÖn ®êi sèng ng êi d©n.

Ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu

Chóng t«i ®Ò xuÊt r»ng nghiªn cøu sÏ ® îc tiÕn hµnh d íi d¹ng çc bµi tËp thùc hµnh cã sù tham gia cña ng êi d©n cïng phèi hîp víi Chi côc kiÓm l©m tØnh Hµ Giang. Nghiªn cøu vÒ c¬ b¶n sÏ dùa vµo sù thuthËp vµ ph©n tÝch th«ng tin cña chÝnh ng êi d©n trong céng ®ång. Néi dung chÝnh cña ph ¬ng ph¸p ban ®Çu sÏ ® îc ®Ò xuÊt bëi ban cè vÊndù ¸n MRDP, vµ sau ®ã sÏ ® îc hoµn thiÖn dÇn trong líp häc tËphuÊn ph ¬ng ph¸p ë Hµ Giang. §ît tËp huÊn sÏ bao gåm c¶ ®i thùctÕ ë mét x· ®Ó ¸p dông thö ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu. Sau khi ®i thùc tÕ vÒ, ph ¬ng ph¸p sÏ ® îc tiÕp tôc th¶o luËn vµ söa ®æi ®Ó ¸p dôngcho çc x· cßn l¹i.

Çc ®èi t îng sau dù kiÕn sÏ tham gia ®ît tËp huÊn:

- Çn bé kiÓm l©m x· tõ 4 x· thuéc vïng nghiªn cøu - Çn bé kiÓm l©m huyÖn, nh÷ng ng êi phô tr¸ch çc x· thuéc

vïng nghiªn cøu - §¹i diÖn çc th«n tõ çc x· thuéc vïng nghiªn cøu (® îc chän) - Çn bé kiÓm l©m tØnh, nh÷ng ng êi sÏ tham gia vµ ®iÒu hµnh

nghiªn cøu - Çn bé cè vÊn tõ MRDP

Çn bé tõ Së NN &PTNT nÕu ® îc yªu cÇu (sÏ kh«ng tham gia lµm trªn hiÖn tr êng trõ khi hä sÏ tham gia c«ng t¸c trªn hiÖntr êng vÒ sau)

Nh÷ng ng êi tham gia ® îc söa ®æi nh sau:

1 Çn bé kiÓm l©m x· tõ 4 x· 42 Çn bé kiÓm l©m huyÖn 23 §¹i diÖn çc th«n tõ çc x· ® îc chän 44 Çn bé kiÓm l©m tØnh 35 Cè vÊn cña dù ¸n MRDP 46 Çn bé së NNPTNT tõ phßng khuyÕn n«ng vµ ph¸t

triÓn rõng 2

Tæng céng 19

C«ng t¸c thùc ®Þa sÏ ® îc tiÕn hµnh dùa vµo ph ¬ng ph¸p ®· ® îcx©y dùng vµ thùc hiÖn bëi çc çn bé kiÓm l©m x· cïng víi ng êi d©n trong céng ®ång d íi sù hç trî cña çc çn bé kiÓm l©m huyÖn.

56

Nh÷ng ph©n tÝch ban ®Çu sÏ ® îc thùc hiÖn bëi çc çn bé huyÖn cïng phèi hîp víi çn bé x·, cßn nh÷ng ph©n tÝch chi tiÕt vµ tæng hîpcòng nh kÕ ho¹ch cho çc ho¹t ®éng giai ®o¹n sau sÏ ® îc tiÕn hµnh vµ quyÕt ®Þnh ë mét ®ît héi th¶o thø hai sÏ diÔn ra vµo th¸ng 9 tíi.

Thêi gian:X©y dùng ph ¬ng ph¸p ban ®Çu vµ tËp huÊn vÒ ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu sÏ diÔn ra ë Hµ Giang trong thêi gian 2 tuÇn vµo th¸ng 8, vµ tiÕp ®ã sÏ lµ lµm thùc tÕ ë 2 x·. ViÖc xem xÐt sè liÖu vµ ® a ra nh÷ng ý kiÕn cho nh÷ng ho¹t ®éng tiÕp theo sÏ ® îc tæ chøc ë Hµ Giang ngaysau ®ã.

Ph¹m vi nghiªn cøu:§ît tËp huÊn ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu sÏ thö nghiÖm ë 1 x· trong khi ®ã viÖc thö nghiÖm sÏ ® îc tiÕn hµnh réng h¬n. C«ng t¸c hiÖn tr êngsÏ ® îc tiÕn hµnh ë 4 x· n¬i mµ ®· cã hîp ®ång b¶o vÖ rõng víi HPM – 2 x· ë Qu¶n B¹ vµ 2 x· ë B¾c Quang. NÕu sau khi th¶o luËnxem xÐt sè liÖu mµ thÊy cÇn thiÕt th× mét ®ît tËp huÊn kh¸c sÏ ® îctæ chøc cho viÖc tiÕn hµnh nghiªn cøu ë çc x· kh¸c ë Hµ Giang.

57

Thêi gian biÓu cho nghiªn cøu çc s¶n phÈm ngoµi gç cña rõng - Hµ Giang Ngµy: 2/8/2000 Sau ®©y lµ thêi gian biÓu míi nhÊt (®· ® îc söa ®æi) cho nghiªn cøu:

Ngµy Ho¹t ®éng Ghi chó §i l¹i 17 Thø

n¨mTËp huÊn: ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu s¶n phÈm rõng

Chi côc KiÓm l©m Hµ Giang

18 Thøs¸u

TËp huÊn: ph ¬ng ph¸p nghiªn cøu s¶n phÈm rõng


19 Thøb¶y

Thö nghiÖm ph ¬ng ph¸p, ®i thùc ®Þa ë B¾c Quang

Chi côckiÓm l©m sÏquyÕt ®Þnh n¬i tiÕn hµnh

4 xe

20 ChñnhËt

Thö nghiÖm ph ¬ng ph¸p, ®i thùc ®Þa ë B¾c Quang

Chi côckiÓm l©m sÏquyÕt ®Þnh n¬i tiÕn hµnh

4 xe

21 Thøhai

Héi th¶o söa ®æi ph ¬ngph¸p


22 Thøba

§i B¾c Quang vµ Qu¶n B¹ ®ÓchuÈn bÞ cho c«ng t¸c thùc ®Þa

2 nhãm tõ tØnh vµ cèvÊn

CÇn xe

23 Thø t Th¶o luËn chuÈn bÞ cho c«ng t¸c thùc ®Þa víi huyÖn/x·

Thu thËp tÊt c¶ çc th«ng tin vµ sè liÖu cÇnthiÕt nhb¶n ®å...

24 Thøn¨m

TiÕn hµnh c«ng t¸c thùc ®Þa ëçc x· ® îc chän

¨n ë t¹ith«n b¶n

CÇn xe

25 Thøs¸u

TiÕn hµnh c«ng t¸c thùc ®Þa ëçc x· ® îc chän

¨n ë t¹ith«n b¶n

CÇn xe

26 Thøb¶y

2 x héi th¶o ë huyÖn ®Ó th¶oluËn çc kÕt qu¶ thu ® îc tõ çc x·/th«n

Bao gåmnh÷ngng êi tham gia tõ tØnh, huyÖn, x·, th«n

CÇn xe

27 ChñnhËt

Trë vÒ thÞ x· Hµ Giang

28 Thøhai

Héi th¶o tæng kÕt ë Chi côc kiÓm l©m Hµ Giang ®Ó tængkÕt çc kÕt qu¶ thu ® îc tõ huyÖn vµ chuÈn bÞ cho çc kÕ ho¹ch t ¬ng lai.

KiÓm l©m tØnh, phßng ph¸t triÓn rõng, HPM, MRDP

58

Tr¸ch nhiÖm vµ c«ng viÖc cña mçi c¬ quan tham gia

HPM:

1 T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nghiªn cøu d íi sù ®ì ®Çu cña dù ¸n HPM ë Hµ Giang

2 ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ chi phÝ ®i l¹i cho nh÷ng çn bé tham gianghiªn cøu tõ çc c¬ quan thùc thÓ cña HPM, ®ã lµ KiÓm l©m.

3 ChÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tiÒn l ¬ng vµ chi phÝ thùc ®Þa cho çc çn bé cña HPM trùc tiÕp tham gia nghiªn cøu.

4 ChÞu tr¸ch nhiÖm dÞch çc tµi liÖu cÇn thiÕt cho kho¸ tËp huÊn 5 ChÞu tr¸c nhiÖm dÞch çc tµi liÖu cÇn thiÕt cho/tõ kiÓm l©m

MRDP:

1 Cung cÊp trî gióp vÒ kÜ thuËt cho KiÓm l©m tiÕn hµnh nghiªn cøu, ®ång thêi hç trî nghiªn cøu

2 Cung cÊp mét phÇn tµi liÖu trî gióp kÜ thuËt vµ tµi liÖu h íng dÉn cho nghiªn cøu, nh÷ng tµi liÖu nµy sÏ ® îc th¶o luËn vµ söa ®æi (nÕu cÇn thiÕt) trong ®ît tËp huÊn lóc ban ®Èu ë thÞ x· Hµ Giang.

3 Cung cÊp nh÷ng hç trî vÒ tµi chÝnh nh ë trong b¶n dù kiÕn ng©n s¸ch ®i kÌm, vµ chi phÝ sÏ ® îc thanh to¸n qua MRDP dùa vµo nh÷ng ho¸ ®¬n chøng tõ chi tiªu.

Chi côc kiÓm l©m tØnh Hµ Giang:

1 Cung cÊp çc çn bé kiÓm l©m tõ tØnh, huyÖn, x· ®Ó tham gia tiÕn hµnh nghiªn cøu

2 §iÒu hµnh c«ng t¸c thùc ®Þa vµ thu xÕp, bè trÝ çc c«ng viÖc trªn hiÖn tr êng ë 4 x· ® îc chän ë B¾c Quang vµ Qu¶n B¹

3 ChuÈn bi b¶n ®å, dông cô lµm PRA...tõ c«ng t¸c b¶o vÖ rõng ®· thùc hiÖn trªn ®Þa bµn

4 Qua HPM chuÈn bÞ xe ®i l¹i phôc vô c«ng t¸c ®i thùc ®Þa vµ hiÖn tr êng

59

2. H íng dÉn nghiªn cøu (21 th¸ng 8) - Söa ®æisau ®µo t¹o

Dù th¶oKh¶o s¸t thÝ ®iÓm vÒ çc l©m s¶n phô t¹i Hµ Giang - n¨m 2000

PhÇn A

Ph©n tÝch cÊp x·/th«n

HPM

(Ngµy: 21/8/2000)

Dù th¶o h íng dÉn viÖc kh¶o s¸t thÝ ®iÓm çc l©m s¶n phô ë Hµ Giang, 2000.

Sheelagh O'Reilly, Ngµy 21/8/ 2000

L u ý mçi phÇn h íng dÉn ®Òu cã phô ®Ýnh vÒ b¶ng biÓu kÌm theo®Ó sö dông trong suèt thêi gian kh¶o s¸t.

PhÇn A - Ph©n tÝch cÊp X·/th«n

CÇn tæng hîp çc th«ng tin c¬ b¶n vÒ x·/th«n ®ã lµ mét phÇn cña ®ît nghiªn cøu nã bao gåm t×nh tr¹ng vÒ cù ly ® êng ®i l¹i, çc lo¹i ® êng, ®iÖn v.v. Th«ng tin nµy do çn bé kiÓm l©m x·/huyÖn thu thËpnh»m lµm c¬ së cho ®ît nghiªn cøu. Çc lo¹i th«ng tin cÇn tæng hîp bao gåm nh :

VÞ trÝ/®Þa ®iÓm cña x·

Cù ly ® êng

Møc ®é vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng (nh tr êng häc, tr¹m x·, c¬ së chÕ biÕn .v.v)

Sè hé cña x·, cña th«n bao nhiªu

Ph©n lo¹i hé vµ t×nh h×nh kinh tÕ cña hä ra sao

Møc ®é vÒ an toµn l ¬ng thùc nh thÕ nµo, vÝ dô cã bao nhiªu hé ®ãi/bao nhiªu th¸ng.

v.v..

B¶n ®å

60

a. YÕu tè ®Çu tiªn lµ thu thËp tÊt c¶ çc lo¹i b¶n ®åhiÖn cã cña x· vµ çc th«n, bao gåm nh :

B¶n ®å kho¸n b¶o vÖ rõng;

B¶n ®å qui ho¹ch sö dông ®Êt;

B¶n ®å giao ®Êt;

B¶n ®å lµm PRA nÕu cã

Çc lo¹i b¶n ®å kh¸c cña th«n

b. §¸nh dÊu trªn b¶n ®å çc diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp nh :

§· giao ®Êt theo nghÞ ®Þnh 02 (sæ b×a ®á)

§ang kho¸n b¶o vÖ bëi:

hé gia ®×nh

nhãm hé

céng ®ång

§Êt kho¸n b¶o vÖ

§Êt çc l©m tr êng

§Êt kh¸c

(NÕu cã thÓ th× x¸c ®Þnh riªng tõng lo¹i ®Êt nh ®· ® îc ph©n lo¹i, vÝ dô, ®Êt l©m nghiÖp ®· lµm hîp ®ång kho¸n b¶o vÖ víi hé gia ®×nh). ThÞ tr êngvµ bu«n b¸n çc s¶n phÈm rõng ngoµi gç.

Danh s¸ch liÖt kª çc loµi.

PhÇn nµy cÇn x©y dùng mét danh s¸ch çc lo¹i s¶n phÈm th êng® îc thu nhÆt vµ sö dông ë çc khu vùc rõng kh¸c nhau trong x·/th«n. phÇn nµy cÇn ® îc thùc hiÖn qua 3 b íc. Thø nhÊt liÖt kª çc s¶n phÈm ®· ® îc khai th¸c. Thø hai x©y dùng mét sè tiªu chuÈn mµ céng ®ång ®Þa ph ¬ng cho lµ nh÷ng s¶n phÈm quan träng cña tõng loaÞ rõng. Thø 3 liÖt kª çc lo¹i s¶n phÈm theo u tiªn ph©n lo¹i ®· ® îc x¸c ®Þnh ë phÇn trªn cña tõng loaÞ rõng vµ x¸c ®Þnh n¬i tiªu thô.

61

B íc 1 : Danh s¸ch liÖt kª çc lo¹i s¶n phÈm. (BiÓu 3)

B íc nµy ® îc tiÕn hµnh theo nhãm víi sù tham gia cña nam vµ n÷ vµ mét sè ng êi giµ, nh÷ng ng êi cã thÓ tham gia ý kiÕn nhËn xÐt vÒviÖc khai th¸c/thu nhÆt tõ tr íc tíi nay. Bµi tËp nµy còng cã thÓ ®ithùc tÕ hiÖn tr êng trong th«n/x·. CÇn tËp trung liÖt kª çc s¶n phÈm ® îc khai th¸c tõ trong th«n/x·, vµ chØ ra ai lµ ng êi khai th¸c vµ çc mèi liªn quan kh¸c v.v. Nh÷ng chØ sè thay ®æi vÒ çc s¶n phÈm trong 5 n¨m qua cã g× biÕn ®æi (tèt h¬n hay xÊu ®i).

B íc nµy cÇn thiÕt cã thÓ thu thËp b»ng tiÕng ®Þa ph ¬ng (b»ng tiÕng M«ng, dzao ...) hoÆc tiÕng kinh/hay chÝnh x¸c tªn lo¹i ®ã. Tr êng hîp cã s¶n phÈm cho lµ quan trong song kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ® îc tªn th× lÊy mÉu ®Ó x¸c ®Þnh sau (Ýt nhÊt biÕt ®ã lµ hä g× ?).

B íc 2 - Tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ tÇm quan träng :

B íc nµy chóng ta cè g¾ng x¸c ®Þnh çc lo¹i s¶n phÈm chÝnh cña çclo¹i ®Êt rõng ®· x¸c ®Þnh ngay tõ ban ®Çu. §Ó lµm viÖc nµy chóng tacÇn yªu cÇu céng ®ång liÖt kª vµ x©y dùng çc tiªu chuÈn u tiªn mµ hä cho lµ cÇn thiÕt ®èi víi tõng khu vùc. Tiªu chuÈn ®· ® îc sö dông cho çc lo¹i ®Êt cÇn ® îc ghi vµo trong biÓu 4.

§Ó x¸c ®Þnh ® îc çc lo¹i s¶n phÈm chÝnh ®iÒu cÇn thiÕt ®èi víi çc thµnh viªn cña nhãm lµ ®Þnh ra çc tiªu chuÈn mµ hä ®· ph©n lo¹icho tõng vïng, tiªu chuÈn cã thÓ bao gåm:

§em l¹i lîi Ých kinh tÕ trùc tiÕp

DÔ khai th¸c

S½n cã, vÝ dô: c¶ vÒ mïa ®«ng ...

C©y thuèc nam v.v..

Ph ¬ng ph¸p:

Ph ¬ng ph¸p lµm lµ th¶o luËn theo nhãm cã c¶ nam vµ n÷ cïng tham gia. Çc tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ ( tõ 1-6 tiªu chuÈn) ® îc phÐp so s¸nh cho tõng lo¹i. Tiªu chuÈn ph©n lo¹i cÇn ® îc ghi vµo biÓu 4 ®Ódïng cho b íc 3.

TiÕp theo bµi tËp nµy lµ quyÕt ®Þnh vÒ tiªu chuÈn, mÉu cho ®iÓm çclo¹i s¶n phÈm ®· nªu trªn. Khung cho ®iÓm cña çc lo¹i s¶n phÈm lµtõ ®iÓm 1- 10 víi sù nhÊt trÝ cña ®Þa ph ¬ng. Tæng sè ®iÓm ®· cho cña nhãm sÏ ® a ra mét chØ sè chung cho tõng lo¹i s¶n phÈm. Çchcho ®iÓm sÏ dùa vµo biÓu 5. VÊn ®Ò quan träng ë ®©y lµ trong qu¸tr×nh lµm bµi tËp ph¶i ® îc mäi ng êi cïng th¶o luËn, bµn b¹c, çc vÊn ®Ò cÇn thiÕt liªn quan trong qu¸ tr×nh ph©n lo¹i vµ cho ®iÓm sÏ® îc ghi chÐp l¹i. V× qu¸ tr×nh cho ®iÓm cã thÓ cã sù kh¸c nhau gi÷a nam vµ n÷, gi÷a ng êi nghÌo vµ ng êi giµu. NÕu trong qu¸ tr×nh lµm

62

cã v íng m¾c lín kh«ng ®ång quan ®iÓm th× cã thÓ chia thµnh çc nhãm nhá kh¸c nhau hay nhãm nam riªng, n÷ riªng vµ lµm l¹i.

B íc 3 : ph©n lo¹i çc s¶n phÈm chÝnh ®èi víi tõng lo¹i rõng vµnh÷ng n¬i tiªu thô s¶n phÈm.

§èi víi tõng lo¹i s¶n phÈm chÝnh ®· ® îc x¸c ®Þnh vµ ph©n lo¹i t¹i b íc 2 trªn, th× dïng biÓu 6 ®Ó x¸c ®Þnh n¬i tiªu thô, vÝ dô: S¶n phÈm ®ã ® îc gia ®×nh dïng trùc tiÕp hay ®em b¸n hay do ng êi tõ bªn ngoµi ®Õn lÊy ? (kÓ c¶ çc l©m tr êng, hay çc c¬ quan nhµ n íc...).

Ph©n tÝch çc tæ chøc liªn quan.

PhÇn nµy cÇn thùc hiÖn th«ng qua ®¹i diÖn cña ban l·nh ®¹o th«n, ban l·nh ®¹o x·, çn bé kiÓm l©m huyÖn, chñ tÞch hay phã chñ tÞch x·, ®¹i diÖn cña héi phô n÷ .v.v. Môc tiªu chñ yÕu lµ nh»m biÕt ® îcvÒ c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t hiÖn nay ®ang ® îc ¸p dông ®èi víiviÖc khai th¸c s¶n phÈm vµ ®èi víi thÞ tr êng ra sao. §èi víi çc lo¹is¶n phÈm chÝnh (cña rõng ®· ph©n lo¹i) ®· chØ ra ë trªn cÇn liÖt kª raçc lo¹i h×nh thøc kiÓm tra, kiÓm so¸t, vÝ dô : Qui ®Þnh cña tõng ®Þa ph ¬ng, qui chÕ cña x·, çc lo¹i giÊy phÐp nhµ n íc v.v. Dïng biÓu7.

Phô ®Ýnh : Çc mÉu biÓu ph©n tÝch cho cÊp th«n vµ cÊp x· trong ®ît nghiªn cøu çc l©m s¶n phô ë Hµ Giang - Th¸ng 8/2000

BiÓu Dïng cho

2C Lo¹i rõng vµ çc vÊn ®Ò qu¶n lý liªn quan

3C Danh s¸ch liÖt kÕ çc loµi

4C Tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ çc s¶n phÈm cña tõng lo¹i rõng

5C Ph©n lo¹i s¶n phÈm tõ çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau.

6C Ph©n lo¹i ®Êt l©m nghiÖp vµ n¬i tiªu thô s¶n phÈm

7C KiÓm tra/kiÓm so¸t vµ nh÷ng qui ®Þnh vÒ khai th¸c vµ thÞtr êng l©m s¶n.

63

BiÓu 2C: Lo¹i rõng vµ çc vÊn ®Ò qu¶n lý liªn quan

Lo¹i rõng (Theo danh s¸ch trªn)

Do th«nqu¶n lý

Do héQu¶n lý

Do x· Qu¶n lý

Kho¸n b¶o vÖ Víi l©m tr êng,

Hé, nhãm hé

Do L©m tr êngqu¶n lý trùc tiÕp

Do KiÓm l©m qu¶n lý

64

BiÓu 3C: Danh s¸ch liÖt kª çc loµiDanh s¸ch Çc loµi X· Th«n/b¶n Ngµy hoµn

thµnh

S¶n phÈm Tªn çc loµi (tiÕng ®Þa ph ¬nghay tiÕng kinh)

Dåi dµo ÝtTrung b×nh NhiÒu

Thay ®æi 5n¨m vÒ tr íc? (nhiÒu/Ýt)

T×nh tr¹ng khai th¸c hiÖnnayCãKh«ng

Khai th¸c tõ ®©u ? (®Êt: cã sæ b×a ®á,b¶o vÖ, kho¸n b¶o vÖ)

Ai khai th¸c §µn «ngPhô n÷Ng êi ngoµi

§¬n gi¸ nÕu nh®Ó b¸n (vÝ dô: 1.000®/kg)

Cñi

Gç

Cét/kÌo

GiÊy

Tre, n÷a Song/m©y,Çc lo¹i kh¸c Qu¶

Çc lo¹i cá & l¸MËt ong

C©y thuèc

Çc s¶n phÈm kh¸c

NhËn xÐt/b×nh luËn bæ sung:

65

BiÓu 4C: Lý do t¹i sao l¹i trång vµ khai th¸c tõ lo¹i ®Êt rõng nµy

Lo¹i rõng (Nhdanh s¸ch trªn)

Tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ çc s¶n phÈm quanträng

1.2.3.4.5.6.

66

BiÓu 5C: Ph©n lo¹i s¶n phÈm tõ çc lo¹i ®Êt rõng kh¸c nhau

Lo¹i ®Êt rõng:

Lo¹i s¶n phÈm V ên t¹p / nhµ V ên rõng Rõng b¶o vÖ Rõng HTX ....... .........

67

BiÓu 6C Ph©n lo¹i ®Êt rõng vµ n¬i tiªu thô

V ên t¹p V ên rõng Rõng céng®ångS¶n phÈm

Hé B¸n Hé B¸n Hé B¸n Hé B¸n Hé B¸n

68

BiÓu 7C: KiÓm tra/kiÓm so¸t vµ nh÷ng qui ®Þnh ®èi víi viÖc khai th¸c vµ thÞ tr êng l©m s¶n

S¶n phÈm Lo¹i ®Êt V.dô: cã sæ b×a ®á, b¶o vÖ,L©m tr êng

Çc qui ®Þnh cña th«n/(ai cÊp/khi nµo çi g× /gi¸ c¶)

GiÊy phÐp cña x· (ai/khi nµo çi g× /gi¸ c¶)

GiÊy phÐp cñahuyÖn(Ai cÊp/khi nµo çi g×/gi¸ c¶)

GiÊy phÐp cña tØnh (Ai cÊp/khi nµo çi g×/gi¸ c¶)

Çc lo¹i giÊy phÐp kh¸c?

69

Dù th¶o

Kh¶o s¸t thÝ ®iÓm vÒ çc l©m s¶n phôT¹i Hµ Giang - n¨m 2000

PhÇn B

Ph©n tÝch cÊp hé gia ®×nh

HPM

(Ngµy: 21/8/ 2000)

70

PhÇn B - Ph©n tÝch cÊp hé gia ®×nh


Môc tiªu

Çc lo¹i l©m s¶n ® îc khai th¸c tõ v ên rõng, rõng kho¸n b¶o vÖ vµ rõng b¶o vÖ theo céng ®ång ®Òu ®ãng mét vai trß quan träng trong cuéc sèng cña çc hé gia ®×nh. §ît nghiªn cøu nµy sÏ kh«ng kh¶o s¸t çc hé mét çch chi tiÕt, mµ ëmçi th«n chØ pháng vÊn mçi lo¹i hé mét nhµ ®Ó xem xÐt nh÷ng vÊn ®Òc¬ b¶n. Cã ph¶i lo¹i hé nghÌo nhÊt th êng dùa vµo Ýt hay nhiÒu çcl©m s¶n? lo¹i s¶n phÈm g× lµ quan träng nhÊt ®èi víi tõng lo¹i hé ? çc l©m s¶n ®· bÞ thay ®æi nh thÕ nµo trong vßng 5 n¨m qua ?.

Phèi hîp víi çn bé x· vµ th«n chän lÊy 4 hé (mçi lo¹i hé mét nhµ) ®Ó pháng vÊn theo d¹ng c©u hái ng¾n “®Ó ngá” cã liªn quan ®Õn viÖct¸c ®éng ®Õn rõng. ViÖc trao ®æi nµy sÏ sö dông çc c©u hái chuÈn bÞ s½n d íi ®©y, nh ng còng ®Ò cËp tíi çc néi dung liªn quan vÒ khai th¸c vµ ®êi sèng cña hä.

Pháng vÊn çc hé ® îc tiÕn hµnh sau khi kÕt thóc c«ng viÖc cña nhãm t¹i th«n.

Ph ¬ng ph¸p

Ph ¬ng ph¸p chñ yÕu dïng d¹ng c©u hái ®Ó ngá theo çc mÉu chØ dÉn d íi ®©y:

1. Th«ng tin c¬ b¶n vÒ hé gia ®×nh (BiÓu 1)

2. Çc lo¹i ®Êt: (BiÓu 2)

§Êt n«ng nghiÖp/l©m nghiÖp ®· giao sæ b×a ®á

§Êt l©m nghiÖp ®ang thùc hiÖn kho¸n b¶o vÖ

Çc lo¹i rõng kh¸c mµ gia ®×nh ®ang sö dông

3. Ph©n tÝch çc lo¹i s¶n phÈm chÝnh ®· ® îc khai th¸c (BiÓu 3 )

Tõ lo¹i rõng nµo

Dïng ®Ó lµm g× (Tiªu thô trong gia ®×nh, b¸n trùc tiÕp, b¸n cho thÞ tr êng ®Þa ph ¬ng

ChÕ biÕn

ViÖc ®ãng gãp çc l©m s¶n phô ®èi víi ®êi sång con ng êi:

71

VÒ an ninh l ¬ng thùc - ®èi víi nh÷ng n¨m ® îc mïa/kh«ng ® îcmïaThu nhËp b»ng tiÒn - ®èi víi nh÷ng n¨m ® îc mïa/kh«ng ® îc mïa TiÒn thu ® îc tõ çc l©m s¶n phô ® îc dïng ®Ó lµm g× ? Chi phÝ thuèc thang Chi phÝ häc hµnh Söa sang nhµ cöa/®Çu t s¶n xuÊt/ch¨n nu«i Chi phÝ kh¸c

PhÇn 3: Ph©n tÝch çc s¶n phÈm chÝnh ®· khai th¸c:

PhÇn nµy cÇn sö dông mÉu danh s¸ch liÖt kª nhãm lo¹i (mÉu 3 - cÊp hé) cho tõng lo¹i ®Êt kh¸c nhau, çc lo¹i ®Êt nµy ®· ® îc kiÓm tra chÐo gi÷a çc hé ® îc lùa chän ®Ó kh¶o s¸t. Môc ®Ých cña bµi tËpnµy lµ ®Ó xem cã sù kh¸c nhau vÒ çc lo¹i s¶n phÈm ® îc khai th¸c tõ çc hé gia ®×nh cña mçi lo¹i hé kh¸c nhau nh ph©n lo¹i. VÊn ®Ò nµy cßn cã thÓ cho biÕt ® îc ®èi víi tõng lo¹i d©n téc ë çc khu vùc kh¸c nhau lµ quan träng h¬n chç kh¸c nh thÕ nµo. ViÖc kiÓm tra çc kÕt qu¶ cña nhãm lµ ®¸nh gi¸ çc s¶n phÈm cña chÝnh çc hé cho sö dông vµ ®em b¸n.

Dïng biÓu d íi ®©y (cã thÓ thay ®æi tuú theo nhãm c«ng viÖc) cho çché chØ ra s¶n phÈm g× lµ quan träng ®èi víi hä, ai khai th¸c/thu nhÆt,dïng ®Ó lµm g× .

PhÇn 4 : ¦íc tÝnh viÖc ®ãng gãp çc l©m s¶n phô ®èi víi ®êisèng con ng êi:

(Cã thÓ quyÕt ®Þnh lùa chän ph ¬ng ph¸p nµo nhanh nhÊt)

PhÇn 5: Th«ng th êng tiÒn thu ® îc tõ çc lo¹i l©m s¶n ® îcdïng vµo nh÷ng viÖc g× ? Ai khai th¸c /thu nhÆt s¶n phÈm ?(th«ng th êng lµ phô n÷) hoÆc ai lµ ng êi ®em b¸n (th«ngth êng lµ ®µn «ng) ?

(CÇn t×m ra ph ¬ng ph¸p phï hîp ®Ó thu thËp th«ng tin mét çch tÕnhÞ h¬n)

Phô ®Ýnh : çc BiÓu cÊp hé gia ®×nh

BiÓu Lo¹i1H Th«ng tin c¬ b¶n hé gia ®×nh

2H Çc lo¹i ®Êt

3H Hé gia ®×nh sö dông çc s¶n phÈm chÝnh.

72

BiÓu 1H: Th«ng tin c¬ b¶n hé gia ®×nh

Tªn chñ hé

Th«n/b¶n

X·

HuyÖn

D©n téc

Lo¹i hé

Sè ng êi trong hé:

Nam

N÷

TrÎ con

73

Biªu 2H: Çc lo¹i ®Êt:

Nh÷ng lo¹i ®Êt g× ®· ® îc giao cho hé vµ ®· cã giÊy chøng nhËn sö dông ®Êt l©u dµi /hay t¹m thêi ®èi víi tõng lo¹i ®Êt hay kh«ng ?

Lo¹i ®Êt HiÖn tr¹ng giao ®Êt DiÖn tÝch®Êt

GiÊychøngnhËn södông ®Êt l©u dµi?

GiÊychøngnhÊnödông ®Êt t¹m thêi?

§· giao Ch agiao

Ha/sµo/m2

Rõng b¶o vÖ

Rõng s¶n xu©t

V ên nhµ

V êng rõng

§Êt ë

§Êt ®åi

§Êt ruéng

Ao

§Êt bê s«ng

Çc lo¹i ®Êt kh¸c mµ hé ®ang sö dông :

Lo¹i ®Êt cã Kh«ng Lµ bao nhiªu?

Rõng kho¸n b¶o vÖ

Kho¸n b¶o vÖ víi l©m tr êng

Çc lo¹i kh¸c

74

BiÓu 3H: Hé gia ®×nh sö dông çc s¶n phÈm chñ yÕu (Çc biÓu kh¸c nhau sÏ ® îc hoµn thiÖn cho tõng lo¹i ®Êt l©m nghiÖp)

Çc s¶n phÈm chñ yÕu tõ çc lo¹i rõng ®· x¸c ®Þnh: Th«ng tin hé ëçc nhãm ph©n lo¹i.

Lo¹i ®Êt l©m nghiªp: X·: Th«n:

Hé: Ph©n lo¹i:

S¶n phÊmchÝnh theoph©n lo¹i

TÇm quanträng ®èi víikinh tÕ gia®×nh

Ai khai th¸c/thu(Phô n÷ hay Nam giíi)

S¬ chÕ, Dïng®Ó lµm gÝ?

75

Dù th¶o

Kh¶o s¸t thÝ ®iÓm vÒ çc l©m s¶n phôT¹i Hµ Giang - n¨m 2000

PhÇn C

Ph©n tÝch thÞ tr êng

HPM

(Ngµy: 21/8/ 2000)

76

PhÇn C - Kh¶o s¸t thÞ tr êng


Môc ®Ých cña phÇn nµy lµ b¸m s¸t 2 hay 3 s¶n phÈm cã tÝnh chÊt næibËt h¬n c¶ ë trong th«n, th«ng qua viÖc mua b¸n vµ chÕ biÕn. TÇm quan träng cña phÇn nµy lµ nh»m biÕt ® îc çc lo¹i s¶n phÈm nµy sÏ ® îc chuyÓn ®i ®©u, cho ai, ai tæ chøc mua b¸n, cã nh÷ng lo¹i giÊy phÐp g× ®ang ® îc ¸p dông trong qu¸ tr×nh mua b¸n v.v.. ngoµi raviÖc kh¶o s¸t cã thÓ thu thËp thªm th«ng tin tõ çn bé th«n, çn bé x·trong khu vùc ®ã, hay th«ng qua ng êi bu«n b¸n... §èi víi mét sè s¶n phÈm chÝnh ®· ® îc x¸c ®Þnh ë th«n/x· th× viÖc kh¶o s¸t tiÕp theo do çn bé kiÓm l©m x· vµ çn bé kiÓm l©m huyÖn tiÕn hµnh.

Môc ®Ých lµ theo dâi mét s¶n phÈm tõ lóc b¸n ban ®Çu, qua kh©u b¸n l¹i, hay ® îc chÕ biÕn cho tíi khi cuèi cïng nã ® îc b¸n ë ®©u t¹i HµGiang. NÕu s¶n phÈm ®ã ® îc b¸n cho çc th ¬ng gia th× ai lµ ng êimang ra khái Hµ Giang, cÇn xem xÐt lµ s¶n phÈm cã bÞ t¾c nghÐntrong qu¸ tr×nh l u th«ng kh«ng, tõ ®ã t×m ra gi¶i ph¸p th¸o gì khãkh¨n. H¬n n÷a cÇn xem cã nh÷ng lo¹i giÊy phÐp g× trong qu¸ tr×nh mua b¸n, vµ nã ¶nh h ëng nh thÕ nµo trong viÖc quyÕt ®Þnh cñang êi d©n ®Þa ph ¬ng trong mua b¸n s¶n phÈm.

Mçi mét s¶n phÈm sÏ ® îc ®iÒn vµo mét biÓu 1M vµ theo dâi tõ lóc khai th¸c cho ®Õn ng êi mua cuèi cïng.

77

BiÓu 1M: Nghiªn cøu l©m s¶n Hµ Giang - Ph©n tÝch thÞ tr êng -th¸ng 7/2000

Lo¹i s¶n phÈm: Tõ:

§Þa danh Ng êi b¸n Ng êi mua §¬n gi¸ Lý do mua Th êng xuyªnnh thÕ nµo?

NÕu ®Ó chÕ biÕn th× s¶n phÈm cuèi cïng ® îcb¸n ë ®©u/®Ó lµm g×

Çc lo¹i giÊy phÐp : Mua/ b¸n ? ë ®©u cÊp ?

NhËn xÐt:

78

B¶n ®å

79

80

81

82

Documents

B¸o c¸o vÒ líp tËp huÊn l©m s¶n ngoµi gç vµ nghiªn …...Danh môc b ng biÓu Chi tiÕt 2.1 C¸c th«n b n vµ nhãm d©n téc thiÓu sè ® îc chän tham gia nghiªn