โปรดสงขอคดเหน ค ำแนะน ำหรอค ำถำมท blpd@dss.go.th โทร. 02-2017425 โทรสำร 02-2017429 หำกตองกำรยกเลกกำรรบขำวสำร กรณำแจงท blpd@dss.go.th ขอมลเพมเตม http://blpd.dss.go.th/

ปท 5 ฉบบท 54 เดอน มกราคม 2556

2

หนาวไหมค

ะ

สวสดปใหม 2556

ยนดตอนรบสปงเลกกนนะคะ ปใหมแลวขอใหเจอแตสงทดๆ เขำมำในชวตนะคะ โดยตงอยบนพนฐำน

กำรเปนคนดกนคะ เดอนนมควำมส ำคญอกหลำยๆ เรอง เชน เปนเดอนของวนเดก ซงเปนเยำวชนทเปน

ควำมหวงของชำตในอนำคตตอไป และเปนวนครดวยคะ ดงนนเรำมำรวมกนพฒนำตนเอง ใฝหำควำมรจำก

แหลงตำงๆ กนคะ แผนกำรฝกอบรมประจ ำปของ พศ. สำมำรถมสวนรวมใหทำนทสนใจฝกฝนวทยำยทธใน

ดำนวทยำศำสตรปฏบตกำรเขำมำรวมอบรมกบเรำไดมำกมำยหลำยหลกสตรดวยกนคะ

หลกสตรฝกอบรม เมษายน 2556

Q007 การจดท าเอกสารในระบบคณภาพตามมาตรฐานISO/IEC 17025 2-3 เมษายน 2556

M005 ความไมแนนอนของการวดทางจลชววทยา 2-3 เมษายน 2556

B004 การควบคมและการจดการสารเคมอนตราย 4-5 เมษายน 2556

Q002 การประกนคณภาพผลวเคราะหทดสอบ 9-10 เมษายน 2556

C006 การสอบเทยบเครองมอวดอณหภม 23-24 เมษายน 2556

B002 ความปลอดภยในหองปฏบตการ 25-26 เมษายน 2556

Q003 การค านวณคาทางสถตส าหรบงานวเคราะหทดสอบ 29-30 เมษายน 2556

สถำนทอบรม สถำนทอบรม อำคำรสถำนศกษำเคมปฏบต กรมวทยำศำสตรบรกำร 75/7 ถนนพระรำม 6 แขวงทงพญำไท เขตรำชเทว กรงเทพฯ

รายละเอยดเพมเตมและสมครออนไลนไดท รายละเอยดเพมเตมและสมครออนไลนไดท http://blpd.dss.go.th/ ตดตอสอบถาม ตดตอสอบถาม : คณจรวยพร อเมลอเมล : blpd@dss.go.th

โทรศพทโทรศพท : 0 2201 7460 โทรสารโทรสาร : 0 2201 7461

ดาวนโหลด

แผนฝกอบรม

B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

ชวงน (ธนวาคม-มกราคม) เชอวา

หลายคนในประเทศไทยคงม

ความสขเพมมากขนเลกนอย เนองจากสภาพอากาศท

ดขนมากอยางทรสกได อณหภมทลดต าลงอยางตอเนอง สงผล

ใหมสภาพอากาศทหนาวเยนขน และเปนเวลายาวนานมากขนเมอ

เทยบกบในชวงหลายปทผานมา เชอวา ผอานหลายทานทอยในกรงเทพมหานคร หรอ

เมองใหญๆทไมคอยไดมโอกาสสมผสอากาศหนาวท

ยาวนานเชนนมากอน จะมความแชมชน สดใส อารมณด

มากขนกบบรรยากาศเชนนนะคะ อยางไรกตาม

เหตการณนอาจจะเปนเรองดของคนบางกลม แตในสงทด

ของใครบางคน กอาจจะเปนสงทเลวรายของใครหลายๆ

คนไดเชนกน ดงค ากลาวของคตจนทเชอวาสรรพสงใน

สากลจกรวาล ลวนมสองดานคอ “หยนและหยาง” เปน

กฎแหงความสมดลของธรรมชาต เปนปรชญาของลทธ

เตาทเชอวาสรรพสงบนโลกใบนจะตองมสงคกนเสมอ มมดกตองมสวาง มรอนกตองมเยน มผหญงกตองมผชาย หาก

ขาดสงใดสงหนงไป หรอมสงใดสงหนงมากหรอนอยเกนไปกจะเกดภาวะไมสมดลซงจะน าหายนะมาให ดงนน การท

สภาพอากาศทเปลยนแปลงไปเชนน นอกจากจะใหความสดชน แจมใสกบคนเมองแลวกตาม กอาจจะมผลรายตอคน

ตางจงหวดในถนทรกนดารทขาดสาธารณปโภคทครบครน พวกเคากอาจจะไมมความสข สนกสนานสดชนเหมอนคนใน

เมองอยางเราๆ นะคะ ดงนน ถาเรามก าลงทมากกวาและพอทจะชวยเหลอพวกเคาเหลานนไดบาง กขอเสนอใหพวกเรา

แบงปนเสอผา เครองนงหมหรออปกรณทชวยคลายหนาวไดใหกบสวนงาน หรอหนวยงานทเปดรบความชวยเหลอ

เหลาน เชน กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยประจ าจงหวดตางๆ เปนตน เพอแบงปนความสขของพวก

เราใหถงกนทวประเทศนะคะ

3

หนาวไหมค

ะ ดร. ณฏฐกำนต เกตคม :

natthakarn@dss.go.th

B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

การวเคราะหองคประกอบยาเมดโบราณทพบในซากเรอ Pozzino

>>>> เมอเรวๆน นกวทยาศาสตรไดท าการ

วเคราะหองคประกอบของยาเมดโบราณอายกวา 2,000

ป (140 – 130 ปกอนครสตกาล) โดย Maria Perla

Colombini ศาสตราจารยทางเคมแหงมหาวทยาลย Pisa

กลาววาใชเทคนคการแยกชนสวนบางๆจากเมดยาดวยมด

ผาตด แลวน าไปวเคราะหดวย Mass Spectrophotometer

พบองคประกอบทางเคมหลายชนดในยาเมดโบราณ

เหลาน เชน เหลกออกไซด สารประกอบของสงกะส

แปง ไขผง ยางสน น ามนมะกอก และอนพนธจากพช

อนๆ อก และรสกประหลาดใจทสวนประกอบเหลาน

ยงคงสภาพดอยแมจมอยในน าทะเลลกเปนระยะเวลานาน

นบพนปกตาม

4

ภาพภาชนะบรรจยาโบราณ (A) ภาชนะท าจากดบกทปดสนท (B) เมอเปดออกมาพบวายาทง 6 เมดยงคงสภาพดอย (ภาพจากวารสาร Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) โดย Giachi และคณะ)

ปวน งำมเลศ : pawin@dss.go.th

B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

ยาเมดโบราณทพบในซากเรอ Pozzino หรอ

“Relitto del Pozzino” ไดรบการคนพบเมอป ค.ศ.

1974 หลงจากจมอยใตน าลก 18 เมตร ทชายฝง Tus-

cany ประเทศอตาล แมจะคนพบยานหลายสบปแลว

แตการวเคราะหองคประกอบอยางเตมรปแบบเพงเรมขน

เมอ เร วๆน โดยดร . Gianna Giachi นกวจยแห ง

หนวยงานอนรกษมรดกทเปนหลกฐานทางโบราณคดแหง

Tuscany ไดเขยนบทความไวในวารสาร Proceedings

of the National Academy of Sciences (PNAS) ว า

ยาเมดเหลานใชรกษาอาการตดเชอทดวงตา และเมอท า

การเปรยบเทยบกบยาโบราณทคนพบจากทองท อนๆ

ไดแก Theophrastus (371 -286 ปกอนครสตกาล),

Pliny the Elder and Dioscorides (1 ศตวรรษแรกหลง

ครสตกาล ) อานรายละเอยดตอหนา 8

การใชชวตในปจจบนของเรานน

“ไวรสทกอโรค อาจจะแบงไดเปนกลมทท าใหเกดโรคอาหารเปนพษตอระบบทางเดนอาหารเหมอนแบคทเรย ซงพบวากอโรคไดทกเพศ ทกวย และกลมทกอใหเกดโรคตบอกเสบ”

5

ดลยำ สขปต : dollaya@dss.go.th

เชอโรคทมาจากเครองใช IT

มเครองอ านวยความสะดวกมากมาย โดยเฉพาะกลมเครองใชไอท (IT) เชน โนตบก คอมพวเตอรพกพา ซงสวนประกอบของอปกรณทง คยบอรดและเมาส ลวนสมผสโดยตรงกบตวผใช แลวอปกรณเหลานนเองทเปนประตของเชอโรคสรางกาย

เชอวาคนสวนมาก ไมคอยไดท าความสะอาดหรอฆาเชอโรคหนาสมผสของอปกรณ IT ตงแตเรมใชงานนกระทงเครองช ารดหรอเลกใช

B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

ประเดนทอยากจะกระตนเตอนบรรดาผใชงานคอ ใหระมดระวงเรองความสะอาด รวมไปถงการปนเปอนของเชอโรค ซงการใชมอ นวมอแตะสมผสกบคยบอรด กมเมาส เพอสงงานคอมพวเตอรนนยอมไดรบเชอโรค ส าหรบอปกรณทใชงานสวนบคคลกอาจจะพอควบคมความสะอาดไดบาง แตอปกรณทมการใชงานอยางสาธารณะโดยเฉพาะรานอนเตอรเนต จดบรการอนเตอรเนตทสนามบน โรงพยาบาล โรงแรม ฯลฯ ทไมมการจ ากดผใชงานตองระมดระวง

เชอโรคแฝงจาก IT เชอโรคทควรใหความระมดระวง

กคงหนไมพน 2 กลมใหญ คอ แบคทเรยและไวรส ซงทง 2 กลมน ท าใหเจบปวยได

อยางรนแรงไมยงหยอนไปกวากนเลยกวาได

แบคทเรยทปนเปอนมกจะท าใหเกดอาการ ไข อาเจยน ปวดทอง ถายเหลวเปนน า บางกรณอาจจะรนแรงกระทงถายเปนมกเลอดเลยทเดยว นอกจากนแลวอาการโรคอาหารเปนพษจากแบคทเรยบางชนดอาจจะท าใหเกดอาการไตวายในเดกไดดวย

ไวรสทกอโรค อาจจะแบงไดเปนกลมทท าใหเกดโรคอาหารเปนพษตอระบบทางเดนอาหารเหมอนแบคทเรย ซงพบวากอโรคไดทกเพศ ทกวย และกลมทกอใหเกดโรคตบอกเสบ

อานรายละเอยดตอหนา 8

6

Spark emission spectrometer เปนเครองมอทใชส าหรบการวเคราะห ทดสอบปรมาณธาตในตวอยางโลหะประเภทตางๆ ไดพรอมกนหลายธาตในเวลาเดยวกน โดยสามารถทดสอบไดทงเชงคณภาพ (Qualitative analysis) และเชงปรมาณ (Quantitative analysis) โดยใชหลกการ atomic emission spec-troscopy

ดงนนเทคนคสปารกอมสชนสเปกโทรเมตร (Spark emission spectrometry) จงเปนวธทสามารถใชทดสอบโลหะ เพอหาองคประกอบหลก องคประกอบรอง สารปนเปอนในโลหะ และตวอยางทน าไฟฟาไดโดยตรง สามารถทดสอบตวอยางในสถานะของแขงโดยไมตองยอยตวอยางใหเปนสารละลาย เทคนคนไดรบการยอมรบในอตสาหกรรมโลหะ เนองจากสามารถใหผลการทดสอบทรวดเรว และมความเทยงในระดบความเบยงเบนสมพทธรอยละ 2 –3 ท าใหกระบวนการผลต

ผลตภณฑด าเนนอยางตอเนองไมตองหยดชะงกเพอรอผลการทดสอบ ปจจบนมวธมาตรฐานทใชเทคนคนในการทดสอบโลหะตางๆ เชน ASTM E415-99a, ASTM E2151-2004

ส านกพฒนาศกยภาพนกวทยาศาสตรหองปฏบตการ เปดอบรมหลกสตร “การวเคราะหองคประกอบทางเคมของโลหะดวยเทคนคสปารกอมสชนสเปกโทรสโกป” ระหวางวนท 14 – 15 มนาคม 2556 เนอหาหลกสตรประกอบดวย

1. ทฤษฎ หลกการของเทคนคสปารกอมสชนสเปกโทรเมตร 2. การประยกตใชเครองสปารกอมสชนสเปกโทรมเตอร

และการบ ารงรกษาเครองมอ 3. การตรวจสอบความใชไดของวธ การสอบกลบได และ

การประมาณคาความไมแนนอน 4. ขอก าหนดดานวชาการส าหรบเทคนคสปารกอมส

ชนสเปกโทรเมตร 5. การควบคมคณภาพผลทดสอบและการตรวจสอบ

สมรรถนะของเครองมอ 6. ปฏบตการวเคราะหตวอยางโดยใชเครองสปารกอมส

ชนสเปกโทรมเตอรและศกษาเอกสารระบบคณภาพของหองปฏบตการ

ผสนใจสามารถสมครไดท http://blpd.dss.go.th/ หรอสอบถามรายละเอยดทโทรศพท 0 2201 7460 อเมล blpd@dss.go.th

นพเกำ เอกอน : noppakao@dss.go.th

การวเคราะหองคประกอบทางเคมของโลหะดวยเทคนคสปารกอมสชนสเปกโทรสโกป

B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

ขอแนะน า: เพอปองกนการปนเปอนของเชอโรคในสถานการณตางๆ คนท าความสะอาดและฆาเชอโรคทผวสมผสของคยบอรดและเมาสอยางสม าเสมอ กอนการใชงานอปกรณเหลาน ควรมการลางท าความสะอาดมอและนวมอดวย โดยเฉพาะอยางยงหลงจากการใชหองน า เพอปองกนเชอโรคทอาจจะมาจากทางเดนอาหารและปนเปอนไปสหนาสมผสของอปกรณ ซงเทากบเปนการวางแพรเชอโรค ไปสผใชงานคนถดๆ ไป (หมายความวา อาจจะมเหยอมากกวา 1ราย) แมวาเชอโรคสวนมากจะไมสามารถเจรญเตบโตบนผวสมผสเหลานได แตเชอโรคทปนเปอนอยอาจจะยงไมตาย เพยงแตรอเวลาใหผโชครายรายตอไป รบเอาเชอโรคเขาสทางเดนอาหาร แลวกอใหเกดโรคตอไป

นอกจากนใหอนมานวาอปกรณ IT สาธารณะไมสะอาด ดงนน ระหวางการใชงาน ไมควรใชมอหรอนวมอ น าอาหารเขาปากเปนอยางยง และ ทลมไมได คอ

การลางมอท าความสะอาดหลงการใชงานอปกรณ I Tสาธารณะทกชนด ในทกสถานทดวย เอกสำรอำงอง โดย: ผศ.นสพ.ดร.ศภชย เนอนวลสวรรณ ภาควชาสตวแพทยสาธารณสข คณะสตวแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย แหลงทมำ : http://momypedia.com

7

การวเคราะหองคประกอบทางเคมของโลหะดวยเทคนคสปารกอมสชนสเปกโทรสโกป เชอโรคทมาจากเครองใช IT ตอจากหนา 5

การวเคราะหองคประกอบยาเมดโบราณทพบในซากเรอ Pozzino ตอจากหนา 4

พบความเชอมโยงกนในองคประกอบของยาโบราณดงกลาว โดยเฉพาะการใชสารประกอบของสงกะสในยาเมดโบราณ

แหลงขำว http://www.abc.net.au/news/2013-01-08/shipwreck-tablets-shed-light-on-roman-healthcare/4456732 http://www.aolnews.com/2010/12/21/shipwrecked-2-000-year-old-pills-give-clues-to-ancient-medicine/ http://www.bbc.co.uk/news/science-environment-20937910

http://news.discovery.com/history/ancient-medicinal-ingredients-shipwreck-130107.html

B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

ค าถามจากผเขาอบรมหลกสตรความปลอดภยในหองปฏบตการ เมอวนท 10-11 มกราคม 2556 ทผำนมำ ผเขำอบรมถำมวำ “ท ำอยำงไรเมอคนในองคกรไมให

ควำมรวมมอในกำรจดท ำระบบควำมปลอดภยในหองปฏบตกำร” เปนค ำถำมท

แสดงถงควำมตงใจของผเรยนทจะน ำควำมรและหลกกำรทไดจำกกำรฝกอบรมไป

ประยกตใชในหองปฏบตกำรของตน แตในฐำนะวทยำกรตองตอบวำ เปนค ำถำมท

เกดขนในทกครงทบรรยำยหลกสตรดงกลำว เนองจำกตำมหลกกำรแลวนน กำรจดท ำระบบควำมปลอดภยใน

หองปฏบตกำรเปนเรองทไมยำกและสำมำรถท ำไดจรง แตทงน ตองไดรบควำมรวมมอจำกบคลำกรในองคกรจำก

ทกหนวย ซงกำรสรำงควำมรวมมอในกำรท ำงำนนนยำก เนองจำกคนเรำนนมควำมตระหนกในเรองควำม

ปลอดภยในระดบทแตกตำงกน กำรใหควำมรวมมอในกำรจดท ำระบบควำมปลอดภยในหองปฏบตกำรจงมควำม

มำกนอยตำงกนไปดวย จะเหนวำองคกรทสำมำรถจดท ำระบบฯ ไดอยำงเปนรปธรรมนน ผบรหำรองคกรจะตอง

ใหกำรสนบสนนอยำงเขมแขง ไมวำจะเปนเรองของกำรผลกดนนโยบำยควำมปลอดภย กำรสนบสนนดำน

งบประมำณและสงเสรมกจกรรมดำนควำมปลอดภยอยำงจรงจง มทมงำนและบคลำกรในองคกรใหควำมรวมมอ

อยำงแขงขน ซงหำไดยำกนก ผเขำรบกำรฝกอบรมบำงทำนใหขอคดเหนวำ “นำจะใหผบรหำรเขำเรยนหลกสตร

น” สวนผบรหำรบำงบรษทจดหลกสตรนใหบคลำกรในองคกรเพรำะ “ผปฏบตงำนไมมควำมร และไมใหควำม

รวมมอในกำรท ำงำนอยำงปลอดภย” เจำหนำทควำมปลอดภยในบรษทบำงแหงถงกบปวดศรษะเพรำะ

“ผปฏบตงำนในหองปฏบตกำรไมใหควำมรวมมอในกำรใส PPE” ดงนน จงมควำมจ ำเปนตองสรำงควำมตระหนก

ใหกบบคลำกรใหทวถง ทงองคกร อนเปนกำวแรกในกำรสรำงระบบควำมปลอดภยในหองปฏบตกำร ควำม

ตระหนกสำมำรถสรำงไดดวยกำรใหควำมร ควำมเขำใจในเรองควำมปลอดภยในหองปฏบตกำร ไมวำจะเปนกำร

จดฝกอบรมหรอกำรจดกจกรรมสงเสรมวนยเพอกำรปฏบตงำนอยำงปลอดภย ซงขนอยกบวธกำรจดกำรของแต

ละหนวยงำน หำกทกคนในองคกรมควำมตระหนกและใหควำมรวมมอ ควำมปลอดภยในหองปฏบตกำรจะเกดขน

ไดไมยำกนก

ดร. ปวณำ เครอนล paweena@dss.go.th

8 B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

อาคารสถานศกษาเคมปฏบต 75/7 ถนนพระรามท 6

แขวงทงพญาไท เขตราชเทว กรงเทพฯ 10400

ส านกพฒนาศกยภาพ นกวทยาศาสตรหองปฏบตการ

กรมวทยาศาสตรบรการ

Phone: 0 2201 7425 Fax: 0 2201 7429

E-mail: blpd@dss.go.th

ทปรกษำ

ดร. จนทรเพญ เมฆำอภรกษ

นำยอนสทธ สขมวง

บรรณำธกำร

นำงอมำพร สขมวง

กองบรรณำธกำร

นำงสำวปทมำ นพรตน

นำงชตมำ วไลพนธ

นำงอำรย คชฤทธ

9 B L P D N E W S L E T T E R ป ท 5 ฉ บ บ ท 5 4 เ ด อ น ม ก ร ำ ค ม 2 5 5 6

โปรดสงขอคดเหน ค ำแนะน ำหรอค ำถำมท blpd@dss.go.th โทร. 02-2017425 โทรสำร 02-2017429 หำกตองกำรยกเลกกำรรบขำวสำร กรณำแจงท blpd@dss.go.th ขอมลเพมเตม http://blpd.dss.go.th/