WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY

w OLSZTYNIE

INFORMACJA

o działalności Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie w 2017 r.

(do użytku wewnętrznego)

Olsztyn, styczeń 2018 r.

Spis treści

Uwagi wstępne ………………………………………….................................... 7

Część I. Działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie ………………………………………………….…………………….. 12

1. Wpływ spraw i wyniki postępowania sądowego …..….………..….

…. 12

2. Zagadnienia ogólne ………………………………….……………..

…… 17

1/ sprawność postępowania………………….…………………………………. 17

2/ funkcjonowanie instytucji postępowania mediacyjnego………................. 19

3/ skargi na bezczynność organu i przewlekłe prowadzenie postępowania; postępowanie uproszczone …………………………………………………….

20

4/ podmioty wnoszące skargi …………………..……………………………... 22

5/ udział pełnomocników stron ………….……………..………………………. 22

6/ prawo pomocy ………………………………………..………………………. 23

7/ stosowanie prawa unijnego i pytania prawne…………….………………... 26

Część II. Problemy wynikające z orzecznictwa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie ……………………………………………….. 29

1. Zagadnienia procesowe ……………………………………………………... 29

1/ właściwość wojewódzkiego sądu administracyjnego, zakres kontroli sądowej i wszczęcie postępowania sądowego ……..…………..……….. 29

2/ wyłączenie sędziego …………………………..……………......

………….. 34

3/ wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności ...………..

… 35

4/ doręczenia ……………………………….…………….…………….

……… 38

5/ uchybienia terminów i ich przywracanie ..…………..

……………………. 38

6/ koszty sądowe i zwrot kosztów postępowania między stronami ..….. 41

…

2. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału I orzekającego w sprawach finansowych i celnych ………………………………………...… 43

Uwagi ogólne dotyczące funkcjonowania Wydziału I ...………………...…… 43

1/ stosowanie Ordynacji podatkowej……………………………….

………… 44

2/ sprawy związane z nadzorem oraz skargi na uchwały i zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego dotyczące finansów ….. 47

3/ podatek od towarów i usług ………………………………………………… 49

4/ podatek akcyzowy ………..…………….……….………………………..

… 53

5/ podatek od spadków i darowizn ………………….....

…………………….. 56

6/ podatek dochodowy od osób prawnych

…………………………………... 57

7/ podatek dochodowy od osób fizycznych …….

…………………………… 58

8/ podatki i opłaty lokalne, podatek rolny i leśny, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi ..……………..….… 63

9/ podatek od czynności cywilnoprawnych ..…………………...

……………. 65

10/podatek od gier

……………………………………………………………… 68

11/postępowanie egzekucyjne, egzekucja obowiązków o charakterze

pieniężnym…...……………………………………………….

……………….70

12/sprawy celne …………….……………………….

………………………….. 73

13/pomoc finansowa z Unii Europejskiej ………………...

…………………… 76

14/dofinansowanie programów operacyjnych ……………………………..… 78

15/ ulgi w spłacaniu należności pieniężnych do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej - art. 34 i 34a ustawy o finansach publicznych ..…………..…………………….………………………………. 80

3. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału II ……..…….……… 81

Spostrzeżenia ogólne dotyczące orzecznictwa w sprawach objętych właściwością wydziału ………………………………………………………...

81

4

1/ sprawy z zakresu budownictwa …………….………………………...… 81

2/ planowanie i zagospodarowanie przestrzenne …..…….

……………… 88

3/ gospodarka nieruchomościami, …………….…………………………… 99

4/ sprawy z zakresu gospodarki wodnej, w tym ochrony wód, budownictwa wodnego, melioracji i zaopatrzenia w wodę …………… 105

5/ rolnictwo i leśnictwo……………………………………………….

…….... 106

6/ sprawy z zakresu ochrony środowiska

…………………………………. 107

7/ sprawy z zakresu geodezji i kartografii ……………………….

………... 112

8/ geologia

………………………………………………………………......

..115

9/ sprawy z zakresu ewidencji ludności ……………….

………………….. 117

10/ pomoc społeczna ……………………………………….

………………… 118

11/ świadczenie wychowawcze

……………………………………………… 121

12/ sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe …..…………..

… 124

13/ weterynaria i ochrona zwierząt ….....

…………………………………… 125

14/ zatrudnienie i bezrobocie ...…………………………….……..…….

…… 126

15/ choroby zawodowe i ochrona zdrowia ..………………...

……………... 130

16/ stosunki pracy, stosunki służbowe, zasiłki i inne prawy związane z zatrudnieniem służb mundurowych, sprawy z zakresu inspekcji pracy ………………………………………………………..…………...…. 133

17/ sprawy z zakresu obronności kraju, uprawnienia kombatanckie i wojskowe ………………………………………………..………………. 135

18/ sprawy z zakresu dostępu do informacji publicznej i prawa prasowego ……………………………..…….……………………….….... 135

19/ orzecznictwo w sprawach samorządowych, w tym dotyczące rozstrzygnięć nadzorczych, sprawy z zakresu ustroju samorządu

5

terytorialnego, w tym referendum gminnego ..……………….....……... 138

20/ edukacja i oświata, kultura fizyczna, sport i turystyka kultura i sztuka ...……………………………………………….….…..… 152

21/ sprawy z zakresu dróg publicznych i transportu drogowegoi przewozów …....……………………………………………………….… 157

22/ działalność gospodarcza ……………………………………………….... 166

23/ gry losowe i zakłady wzajemne

………………………………………….

24/ cudzoziemcy

……………………………………………………………….

25/ egzekucja administracyjna; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym …………………………………………………………….

166

166

166

Część III. Pozaorzecznicza działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie ……………………………..………………… 167

1. Inicjatywy w zakresie ujednolicania orzecznictwa i praktyki sądowej .. 167

2. Funkcjonowanie Wydziału Informacji Sądowej ………………….…...… 169

3. Aktywność pozaorzecznicza sędziów. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników sądu .………………………….…… 172

Uwagi końcowe i wnioski ………………………………………………..…….. 175

Tabele …………………………………………………………………..………….. 179

6

UWAGI WSTĘPNE

Rok 2017 był już czternastym rokiem funkcjonowania Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie. Jak funkcjonował Sąd w tym czternastym roku swojej

działalności, przedstawia niniejsza informacja roczna. Przyjąć należy, że nie był to

rok zbyt pomyślny, w którym Sąd uzyskał w pełni zakładane wyniki. Chodzi

szczególnie o spadek wpływu spraw do Sądu.

Przy czym na wstępie należy podać, że działalność Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie w 2017 roku, podobnie jak w latach poprzednich, była

skoncentrowana na trosce o efektywne funkcjonowanie i ten cel został osiągnięty, co

wynika z treści przedstawionej informacji. Do osiągnięcia przedstawionych wyników

przyczynił się z pewnością duży wysiłek sędziów ale także całej kadry urzędniczej,

a w tym asystentów sędziego i osób zatrudnionych w sekretariatach Sądu.

W toku rozpoznawania spraw mieliśmy na uwadze podstawowe zasady

wynikające z art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,

zasady wynikające z art. 45 w związku z art. 184 Konstytucji Rzeczypospolitej

Polskiej, jak też unormowania prawne zawarte w ustawie z dnia 25 lipca 2002 r.

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Istotne znaczenie miały

przepisy ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, a w tym

wprowadzone ostatnio zmiany w tej ustawie pozwalające na sprawniejsze

załatwianie spraw i skrócenie oczekiwania na rozstrzygnięcie.

Podkreślić też należy, że stosowanie prokonstytucyjnej i prounijnej wykładni

przepisów prawa w toku dokonywanej kontroli zaskarżanych aktów organów

administracji pozwoliło na zapewnienie, w odpowiednim zakresie ochronę praw

jednostki z zachowaniem europejskich standardów. Przeprowadzona bowiem analiza

orzecznictwa w minionym roku wskazuje na kontynuację dotychczasowych

kierunków działalności orzeczniczej służącej poszerzeniu sfery ochrony praw

jednostki jak również respektowania zasady sprawiedliwości, zaufania do organów

państwa mając na względzie dobra chronione przepisami prawa.

Analiza ta wykazała, że w 2017 r. odnotowany został wpływ 2118 spraw, co

stanowi niestety spadek wpływu spraw o 17 % w stosunku do roku 2016 r., w którym

do tutejszego Sądu wpłynęły 2552 sprawy. Natomiast na przestrzeni 2017 r.

rozpoznanych w tutejszym Sądzie zostało 2200 spraw względem rozpoznanych

w 2016 roku 2735 spraw. Przy czym w 2017 roku rozpoznawane były również

sprawy, które wpłynęły w 2016 r. nie mniej załatwienie spraw w roku

sprawozdawczym było wyższe niż ich wpływ.

8

Wskazać należy, że w roku sprawozdawczym wpłynęło na orzeczenia Sądu

465 skarg kasacyjnych i 143 zażalenia. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał 513

skarg kasacyjnych. Przy czym jest to wskaźnik uwzględnienia skarg kasacyjnych

niższy niż w roku poprzednim, w którym uwzględniono ponad 25 %. Skarg głównie

dotyczących, podobnie jak w roku sprawozdawczym, kar za prowadzenie gier

hazardowych bez zezwolenia. Zauważyć też należy, że w okresie sprawozdawczym

średni okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy, obliczony na dzień 31 grudnia

2017 r. wynosił 1,95 miesiąca, a więc jest to utrzymany wynik odnotowany w roku

2016, w którym wynosił 1,93 miesiąca. Stwierdzić więc należy, że sprawność

postępowania sądowego została utrzymana na dobrym poziomie. Przyjęto bowiem

praktykę kierowania na rozprawę każdej ze spraw bezpośrednio po jej wpływie do

Sądu, a gdy zachodziła konieczność wezwania do uiszczeniu wpisu lub uzupełnienia

braków formalnych skargi - po uiszczeniu wpisu lub uzupełnieniu tych braków. Przy

czym w 2017 r., podobnie jak w roku poprzednim, aż w 215 sprawach skarżący

wnieśli wnioski o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu, a w 389 sprawach

o przyznanie prawa pomocy, co powodowało znaczne wydłużenie rozpoznania

wnoszonych spraw.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie od początku funkcjonowania

rozpoznaje sprawy w ramach dwóch wydziałów orzeczniczych, do orzekania

w których w latach poprzednich ustalono 19 stanowisk sędziowskich. Jednak

w 2017 r. było już tylko 16 etatów sędziowskich wystąpiły też poważne problemy

kadrowe w związku z długotrwałą chorobą 2 sędziów i w efekcie przyznania im

prawa do urlopu dla poratowania zdrowia. Oznacza to, że faktycznie na przestrzeni

całego 2017 r. w tutejszym Sądzie mogło orzekać tylko 14 sędziów, przy czym po

przejściu w stan spoczynku jednego z sędziów, etat tutejszemu Sądowi został

zabrany. Natomiast przyznane stanowisko asesora sądowego zostało obsadzone

dopiero od 22 listopada 2017 r. Dodać także należy, że dwóch sędziów tego Sądu

orzekało także w ramach delegacji w Naczelnym Sądzie Administracyjnym

w wymiarze jednej sesji w miesiącu. W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym

w Olsztynie zatrudnionych jest też czterech referendarzy sądowych oraz na 46

etatach urzędnicy sądowi i pracownicy obsługi.

W Wydziale I, do którego należą głównie sprawy finansowe i celne orzekało

tylko 6 sędziów bowiem przyznany etat asesora, jak już podano, został obsadzony

dopiero z dniem 22 listopada 2017 r.

W Wydziale II, w którym rozpoznawane są wszystkie sprawy niepodlegające

9

załatwieniu w Wydziale I, dla którego przyznanych jest 10 etatów również nie

wszyscy sędziowie mogli wykonywać obowiązki orzecznicze, bowiem jedna

z sędziów najpierw w związku z chorobą i urlopem dla poratowania zdrowia odeszła

z dniem 16 maja 2017 r. W tym wydziale orzekają też prezes i wiceprezes Sądu,

a wiec w zmniejszonym zakresie. Czynności referendarskie w każdym z Wydziałów

wykonywało po 2 referendarzy.

Trzeba nadmienić, że mimo trudności kadrowych przed sędziami

i pracownikami Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie stało wiele

wyzwań o charakterze zarówno orzeczniczym, jak i organizacyjnym. Jednak mimo to,

udało się opanować wpływ bieżący spraw i rozpoznać sprawy, które wpłynęły w roku

poprzednim oczekujące na załatwienie, a jednocześnie uzyskać przeciętny wskaźnik

załatwienia spraw wynoszący 1,95 miesiąca. Wymagało to dobrej organizacji pracy

i zwiększonego wysiłku orzeczniczego każdego z sędziów.

Kolejne zmiany w procedurze sądowoadministracyjnej wprowadzone od

1 czerwca 2017 r., które w założeniu miały także usprawnić postępowanie przed

sądami administracyjnymi niestety spowodowały wręcz utrudnienia w rozpoznawaniu

spraw np. poprzez brak przepisów przejściowych oraz wprowadzenia rozdziału 3a -

sprzeciw od decyzji w ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami

administracyjnymi. Natomiast ważki problem dla niektórych skarżących stanowi brak

możliwości zastosowania środków komunikacji elektronicznej przy rozpatrywaniu

spraw. Skarżący ci, z różnych adresów najczęściej nie należących do nich,

przesyłają na skrzynkę podawczą Sądu liczne pisma procesowe, domagając się

nadania właściwego biegu bez stosowania formy papierowej. Nie odstępują od

swoich żądań nawet wtedy, gdy otrzymują wyjaśnienie, że taka droga komunikacji

będzie skuteczna dopiero w 2018 r. i na zasadach określonych przepisami.

Istotne problemy pojawiały się natomiast w sprawach dotyczących kar

pieniężnych za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, w których po

przyjęciu uchwały NSA z dnia 16 maja 2016 r. przyjęto linię orzeczniczą wyjątkowo

korzystną dla urządzających gry hazardowe bez zezwolenia i wobec przyjętej

interpretacji art. 89 ustawy o grach hazardowych, większość skarg kasacyjnych

z tego zakresu na wyroki tutejszego Sądu dotyczące wymierzania tych kar zostało

uwzględnionych i spowodowało wystąpienie niekorzystnego wskaźnika

uwzględnienia skarg, jaki nie był notowany w latach poprzednich.

Trudności w orzekaniu przysparzały także te sprawy, w których zastosowanie

znajdowały przepisy ustaw poddanych nowelizacji. Tytułem przykładu wskazać

10

można na gruntowne zmiany kodeksu postępowania administracyjnego.

Innym problemem jest problem występujący w sprawach z zakresu dostępu do

informacji publicznej. Zaobserwować można bowiem było nadużycie prawa dostępu

do tej informacji przez wnioskodawców do celów prywatnych. Niepokojącym

zjawiskiem były też powstające w ostatnim okresie przejawy niewłaściwego,

niegrzecznego i lekceważącego zachowywania się niektórych stron postępowania

przed tutejszym Sądem.

Wskazać także należy, że obok działalności orzeczniczej, w 2017 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie współpracował w zakresie

przygotowywaniem osób do zawodu prawnika, z Wydziałem Prawa i Administracji

Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Udostępniano także

zainteresowanym literaturę znajdującą się w Bibliotece Sądu, poszerzając

systematycznie niezbędne do funkcjonowania Sądu zbiory wydawnictw prawniczych.

Mając zaś na względzie obowiązek systematycznego podnoszenia poziomu

wiedzy i kwalifikacji osób zatrudnionych w Sądzie, sędziowie, referendarze sądowi,

asystenci sędziów, urzędnicy sądowi i pozostali pracownicy Sądu uczestniczyli

w licznych szkoleniach i naradach, organizowanych w siedzibie Sądu oraz

zorganizowanych warsztatach szkoleniowych dla sędziów, referendarzy i asystentów

sędziego Wojewódzkich Sądów Administracyjnych w Białymstoku i Olsztynie.

Sędziowie i pracownicy uczestniczyli również w konferencjach i szkoleniach

organizowanych przez Naczelny Sąd Administracyjny jak też inne wojewódzkie sądy

administracyjne.

Na przestrzeni 2017 r. odbyły się trzy Zgromadzenia Ogólne Sędziów

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, na których: wybrano skład

Kolegium Sądu na lata 2017-2020, przyjęto sprawozdanie Prezesa Sądu z rocznej

działalności Sądu w 2016 r., oraz podjęto uchwałę o przedstawieniu kandydatów

ubiegających się o stanowisko asesora w tutejszym Sądzie. W okresie

sprawozdawczym odbyło się także 12 posiedzeń Kolegium Sądu, których

przedmiotem były sprawy związane z oceną kandydatów na stanowisko asesora,

sprawy związane z przydziałem spraw sędziom oraz inne sprawy organizacyjne jak

też związane z przyjęciem i realizacją planu finansowego Sądu.

Jak wynika z powyższych uwag wstępnych, w 2017 r. działalność

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie realizowana była na wielu

obszarach związanych zarówno ze sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości, jak

również działalnością pozaorzeczniczą. Stąd niniejsze opracowanie zostało

11

podzielone na trzy części.

W części pierwszej przedstawiona została informacja dotycząca wpływu spraw

oraz sposobu i formy ich rozpatrzenia z uwzględnieniem sprawozdania

statystycznego obejmującego funkcjonowanie obu wydziałów orzeczniczych

w 2017 r. Omówiono także wskaźniki dotyczące udziału stron w postępowaniu

sądowym oraz ich pełnomocników w posiedzeniach Sądu.

Część druga opracowania poświęcona została wybranym problemom

wynikającym z praktyki orzeczniczej Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie. W ramach poszczególnych tematów przedstawiono istotniejsze

problemy dotyczące stosowania przepisów prawa stanowiących podstawę

podejmowania zaskarżonych rozstrzygnięć organów administracji publicznej ze

wskazaniem konkretnych orzeczeń Sądu wydanych w następstwie rozpatrzenia

skarg – szczególnie tych, względem których Naczelny Sąd Administracyjny

uwzględnił środki odwoławcze.

Trzecia część sprawozdania dotyczy działalności pozaorzeczniczej Sądu

związanej m.in. z działalnością organizacyjną, obsługą stron postępowania przez

Wydział Informacji Sądowej oraz realizacją inicjatyw w zakresie ujednolicenia

orzecznictwa i praktyki sądowej, doskonaleniem zawodowym kadry oraz

działalnością administracyjno - gospodarczą Sądu.

Uwagi końcowe zawierają wnioski dotyczące funkcjonowania Sądu w 2017 r.

oraz kierunki w zakresie doskonalenia działalności Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie.

Całość opracowania uzupełniona została tabelami graficznymi sporządzonymi

w oparciu o sprawozdanie statystyczne za 2017 r.

Olsztyn, 31 stycznia 2018 r.

12

Część I. Działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

1. Wpływ spraw i wyniki postępowania sądowego

Na przestrzeni 2017 r. w repertoriach WSA w Olsztynie zarejestrowano

łącznie 2118 spraw. Wpływ spraw do Sądu był zatem niższy niż w poprzednim

okresie sprawozdawczym, w którym wpłynęły ogółem 2552 sprawy.

Spośród ogólnej liczby 2118 spraw, 1968 spraw dotyczyło zaskarżenia aktów

i czynności z zakresu administracji publicznej, co stanowi 92,91 % zarejestrowanych

spraw, a 138 spraw - bezczynności i przewlekłości organów administracji publicznej,

co stanowi 6,51 % ogólnego wpływu. Postępowania sądowoadministracyjne zostały

ponadto wszczęte na skutek zgłoszenia przez strony 12 wniosków (0,56 % ogólnego

wpływu spraw).

Analizując strukturę wpływu w 2017 r. skarg na akty i czynności z zakresu

administracji publicznej stwierdzić przede wszystkim należy, że w repertoriach SA

zarejestrowano o 437 spraw tego typu mniej niż w 2016 r. W okresie

sprawozdawczym zmalał bowiem wpływ skarg na decyzje w przedmiocie

wymierzenia kary za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry, a wpływ

takich skarg był znaczny w 2016 roku. Wymaga bowiem podkreślenia, że w 2016

roku największy wpływ odnotowano właśnie w sprawach z zakresu działalności

gospodarczej (symbol 604), których wpłynęło aż 564, co stanowiło 23,45 % ogółu

spraw zarejestrowanych w tutejszym Sądzie w repertorium SA. Tymczasem w 2017

roku wpływ spraw objętych symbolem 604 wyniósł tylko 138 spraw, co stanowi

zaledwie 7 % ogółu spraw zarejestrowanych w Sądzie w repertorium SA na

przestrzeni 2017 roku. Ponadto niższy wpływ odnotowano w sprawach z zakresu

podatków i innych świadczeń pieniężnych (symbol 611) - 587 skarg względem 618

skarg zarejestrowanych w repertorium SA w 2016 roku, z zakresu subwencji

unijnych, funduszy strukturalnych i regulacji rynków branżowych (symbol 655) - 99

spraw względem 152 spraw zarejestrowanych w 2016 r. Niższy wpływ odnotowano

również w sprawach z zakresu: dróg, kolei, lotnictwa i żeglugi (symbol 603) - 112

spraw względem 182 spraw w 2016 r., ochrony środowiska i ochrony przyrody

(symbol 613) - 45 spraw względem 62 spraw w 2016 r., zagospodarowania

przestrzennego (symbol 615) - 96 spraw względem 142 spraw w 2016 r. oraz

z zakresu ustroju samorządu terytorialnego (symbol 626), których odnotowano

w repertorium SA 14, podczas gdy w poprzednim okresie sprawozdawczym 43.

Na podobnym poziomie, jak w poprzednim okresie sprawozdawczym, utrzymywał

się, między innymi, wpływ spraw z zakresu budownictwa (symbol 601), gospodarki 13

mieniem (symbol 607), oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki.

Wyższy w porównaniu z 2016 r. był natomiast wpływ skarg z zakresu obrotu

towarami z zagranicą, należności celne i ochrona przed nadmiernym przywozem

towaru na obszar celny Unii Europejskiej (symbol 630) - 204 sprawy względem 118

spraw w 2016 r., środków publicznych (symbol 653) - 53 sprawy względem 42 spraw

w 2016 r., z zakresu pomocy społecznej (symbol 632) - 173 sprawy względem 141

w 2016 r. Ponadto wyższy wpływ w porównaniu z poprzednim okresem

sprawozdawczym odnotowano w sprawach z zakresu: wywłaszczenia i zwrotu

nieruchomości (symbol 618) - 47 spraw względem 30 spraw w 2016 r., stosunków

pracy i stosunków służbowych (symbol 619) - 33 sprawy względem 19 spraw w 2016

roku, zatrudnienia i spraw bezrobocia (symbol 633) - 29 spraw względem 18 spraw

w 2016 r., informacji publicznej i prawa prasowego (symbol 648) - 17 spraw

względem 9 spraw w 2016 r.

Kategorie skarg na akty i czynności z zakresu administracji publicznej,

z uwzględnieniem ilości spraw zarejestrowanych w repertoriach SA w 2016 r.

i 2017 r. (według symbolu podstawowego) przedstawia poniższe zestawienie

statystyczne:

Lp. Przedmiot sprawySymbo

l spraw

y

Wpływ

2016 2017

1. Budownictwo 601 110 1162. Drogi, koleje, lotnictwo, żegluga 603 182 1123. Działalność gospodarcza 604 564 1384. Ewidencja ludności 605 8 125. Geologia i górnictwo 606 1 1

6. Gospodarka mieniem,(w tym gospodarka nieruchomościami) 607 21 31

7. Gospodarka wodna 609 5 9

8.

Podatki i inne świadczenia pieniężne,do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych

611 618 587

9. Geodezja i kartografia 612 11 910. Ochrona środowiska i ochrona przyrody 613 62 4511. Oświata, szkolnictwo wyższe i nauka 614 27 3312. Zagospodarowanie przestrzenne 615 142 9613. Rolnictwo i leśnictwo 616 13 2614. Wywłaszczenia i zwrot nieruchomości 618 30 4715. Stosunki pracy i stosunki służbowe 619 19 3316. Ochrona zdrowia i choroba zawodowa 620 22 14

14

17. Sprawy mieszkaniowe(w tym dodatki mieszkaniowe) 621 6 11

18. Powszechny obowiązek obrony kraju 624 1 0

19. Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne 626 43 14

20. Cudzoziemcy, repatrianci, nabycie nieruchomości przez cudzoziemców 627 1 0

21. Przejęcie mienia 629 0 1

22.

Obrót towarami z zagranicą, należności celne i ochrona przed nadmiernym przywozem towaru na polski obszar celny

630 118 204

23. Wytwarzanie i obrót bronią i materiałami wybuchowymi 631 2 0

24. Pomoc społeczna 632 141 17325. Zatrudnienie i sprawy bezrobocia 633 18 29

26. Kombatanci, świadczenia z tytułu pracy przymusowej 634 3 5

27. Kultura fizyczna, sport i turystyka 635 3 228. Kultura i sztuka 636 0 3

29. Sprawy o innym przedmiocieniż wymienione 645 29 41

30. Sprawy z zakresu informacji publiczneji prawa prasowego 648 9 17

31. Sprawy ubezpieczeń zdrowotnych 652 0 3

32. Środki publiczne nie objęte innymi symbolami 653 42 53

33. Subwencje unijne, fundusze strukturalnei regulacja rynków branżowych 655 152 99

W repertorium SAB w 2017 r. zarejestrowano 138 skarg, co stanowi

nieznaczny wzrost wpływu skarg tego rodzaju w porównaniu z 2016 r., w którym

wpłynęło 128 takich skarg. Spośród tych 138 skarg, 130 skarg dotyczyło

bezczynności organów administracji publicznej a 8 przewlekłego prowadzenia

postępowania. Najwięcej skarg w omawianym zakresie, tak jak w poprzednim

okresie sprawozdawczym, dotyczyło spraw w przedmiocie informacji publicznej i

prawa prasowego (symbol 648) - 64.

W 2017 roku na podobnym poziomie utrzymywał się wpływ spraw

wszczynanych na wniosek uprawnionego podmiotu, których zarejestrowano 12,

podczas gdy w 2016 r. wpłynęło 19 takich spraw. Przedmiotem wniosków,

odnotowanych w repertorium SO w 2017 r. było, między innymi: wymierzenie

organowi grzywny w trybie art. 55 § 1 p.p.s.a. - 5 i przyznanie prawa pomocy przed

wpłynięciem skargi - 5.

W miesiącach styczeń - grudzień 2017 r. w tutejszym Sądzie odbyło się 186

sesji jawnych (rozprawy) i 871 posiedzeń niejawnych.15

Na dzień 31 grudnia 2017 r. do rozpoznania pozostało 358 spraw, w tym 11

spraw oczekuje na załatwienie powyżej 1 roku od wpływu do Sądu.

Szczegółowe dane liczbowe dotyczące wpływu oraz załatwienia skarg

i wniosków o wszczęcie postępowania sądowoadministracyjnego wniesionych

do Sądu w 2017 roku zawarte są w poniższej tabeli:

Pozostałoz poprzedniego

okresu

Wpływ

spraw

Załatwiono Pozostało na

następny okres

Ogółem

na rozprawi

e

na p. niejawnyc

hOgółe

mw tym:

440 2118 2200 1683 517 358

SA 426 1968 2070 1609 461 324SAB 13 138 117 69 48 34SO 1 12 13 5 8 0

Spośród 358 spraw oczekujących na rozpoznanie po zakończeniu okresu

sprawozdawczego, 263 sprawy oczekują na rozpoznanie od wpływu znacznie

poniżej 3 miesięcy. Wśród skarg oczekujących na rozpoznanie są skargi

funkcjonariuszy celnych dotyczące zaskarżenia bezczynności lub czynności oraz

aktów związanych z wprowadzeniem reformy służby celnej. Sprawy te wobec

wygaszenia dotychczasowego stosunku pracy są wyjątkowo skomplikowane. Będą

wyznaczane do rozpoznania w miesiącach luty, marzec 2018 r.

Dokonując rozróżnienia organów administracji publicznej, których akty lub

czynności zostały zaskarżone - na tle porównawczym z poprzednim okresem

sprawozdawczym - należy odnotować, że spośród 1968 spraw, zarejestrowanych

w repertorium SA w 2017 r.:

a) 74 skargi dotyczyły rozstrzygnięć centralnych i naczelnych organów

administracji publicznej (w 2016 r. - 113 skarg);

b) 582 skargi dotyczyły działalności samorządowych kolegiów odwoławczych

(w 2016 r. - 605 skarg), z tego:

195 - Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu (w 2016 r.

- 143 skargi),

387 - Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Olsztynie (w 2016 r.

- 462 skargi),

c) 251 skarg dotyczyło aktów i czynności terenowych organów administracji

rządowej (w 2016 r. - 388 skarg);

d) 711 skarg dotyczyło działalności Dyrektora Izby Administracji Skarbowej;

16

e) 205 skarg dotyczyło działalności innych organów i podmiotów

wykonujących zadania z zakresu administracji publicznej (w 2016 r. - 62

skargi).

Po rozpoznaniu 2187 spraw, zarejestrowanych w repertoriach SA i SAB

tutejszego Sądu, uwzględniono skargi w 476 sprawach, co stanowi 21,76 % ogółu

rozstrzygniętych spraw tego typu w Sądzie.

Na przestrzeni 2017 r. w tutejszym Sądzie w drodze skargi kasacyjnej strony

zakwestionowały 365 orzeczeń, z tego 102 skargi kasacyjne wniosły organy

administracji publicznej, 263 - skarżący i uczestnicy postępowania, w tym 2

organizacje i stowarzyszenia. Wśród organów administracji publicznej najwięcej

skarg kasacyjnych od tych orzeczeń wniósł Dyrektor Izby Administracji Skarbowej

w Olsztynie (35), Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (11), organy gmin (13),

Wojewoda Warmińsko-Mazurski (7). W okresie sprawozdawczym po wniesieniu tych

365 skarg kasacyjnych, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie odrzucił 19,

1 uwzględnił, a do Naczelnego Sądu Administracyjnego przekazał 279. Pozostałe

oczekują na nadanie biegu. Do 31 grudnia 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny

spośród przekazanych 279 skarg kasacyjnych w 2017 r. rozpoznał 20 w tym 14

oddalił a 6 uwzględnił.

W 2017 r. na wydane postanowienia tutejszego Sądu do końca okresu

sprawozdawczego wniesiono 149 zażaleń, spośród których Wojewódzki Sąd

Administracyjny w Olsztynie odrzucił 33, 11 uwzględnił, a 78 przekazał do

Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pozostałe oczekują na nadanie biegu.

Do 31 grudnia 2017 r. spośród przekazanych w roku sprawozdawczym zażaleń

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał 60 zażaleń z czego 19 uwzględnił, 40

oddalił, jedno zażalenie zostało załatwione w inny sposób.

Wśród podanych wyżej zażaleń były także zażalenia na zarządzenia

Przewodniczącego Wydziału, przede wszystkim w przedmiocie wezwania

do uiszczenia wpisu. Na zarządzenia takie, wydane na przestrzeni 2017 r., do końca

okresu sprawozdawczego wpłynęło 20 zażaleń, z czego tutejszy Sąd 5 odrzucił,

2 uwzględnił, w 3 sprawach umorzył postępowanie zażaleniowe, a 6 przekazał

do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Pozostałe oczekują na nadanie biegu.

Zauważyć także należy, że w 2017 r. ogólny wpływ środków odwoławczych

od orzeczeń tutejszego Sądu był znacznie wyższy niż podany wyżej, gdyż w okresie

sprawozdawczym wnoszone były także środki odwoławcze od orzeczeń wydanych

pod koniec 2016 r.

17

Ogólny wpływ środków odwoławczych na przestrzeni 2017 r. od orzeczeń

tutejszego Sądu wydanych w latach 2016-2017 oraz sposób ich załatwienia przez

tutejszy Sąd – z uwzględnieniem poprzedniego okresu sprawozdawczego –

przedstawia poniższe zestawienie.

RokWpływ skarg

kasacyjnych

Skargi kasacyjne przekazane do NSA

Skargi kasacyjne odrzucon

e

Zażalenia na postanowieni

a o odrzuceniu

sk. kasacyjnej

Zażalenia na zarządzenia

Przewodniczącego Wydziału

Zażalenia na inne post. sądu

Zażalenia przekazane do NSA

2016 821 861 27 7 17 145 114

2017 465 459 29 10 21 143 104

Na przestrzeni 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał łącznie 513

skarg kasacyjnych od orzeczeń tutejszego Sądu wydanych w latach 2013 - 2017,

w tym 331 - oddalił, 123 - uwzględnił, 4 - odrzucił, w 55 sprawach umorzył

postępowanie ze skargi kasacyjnej.

Ponadto, na przestrzeni 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał 89

zażaleń na postanowienia tutejszego Sądu oraz zarządzenia Przewodniczącego

Wydziału wydane w latach 2016 – 2017, w tym 68 oddalił, 20 uwzględnił, 1 zażalenie

zostało załatwione w inny sposób.

W okresie sprawozdawczym odnotowano także wpływ do tut. Sądu 2 skarg

o wznowienie postępowania sądowego. Obydwie skargi zostały załatwione.

W 2017 r. do tut. Sądu nie wpłynęła natomiast żadna skarga o stwierdzenie

niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

2. Zagadnienia ogólne

1/ sprawność postępowania

W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie średni okres

oczekiwania na rozpoznanie sprawy - obliczony wg ilorazu liczby spraw

oczekujących na rozpoznanie do średniomiesięcznego wpływu spraw na dzień 31

grudnia 2017 r. - w zależności od sposobu liczenia 1,95 miesiąca lub 2,02 miesiąca

(w Wydziale I - 2,38, w Wydziale II - 1,73) i był nieco krótszy niż w poprzednim

okresie sprawozdawczym.

Stwierdzić zatem należy, że sprawność orzekania utrzymuje się na bardzo

dobrym poziomie, co możliwe jest dzięki kontynuowaniu praktyki kierowania do

rozpoznania każdej sprawy, bezpośrednio po jej wpływie lub w dniu uzupełnienia

18

przez strony braków formalnych, w tym uiszczeniu wpisu lub nadesłaniu niezbędnych

dokumentów. Tym bardziej, że przyjmując sposób liczenia sprawności postępowania

w oparciu o iloraz liczby spraw oczekujących na rozpoznanie do średniomiesięcznej

liczy spraw załatwionych średni czas oczekiwania wynosi dla Sądu 1,95 (w Wydziale

I - 2,25, w Wydziale II - 1,69).

Analizując terminowość załatwiania spraw w Sądzie, zarejestrowanych

w repertoriach SA i SAB, wskazać należy, że okres oczekiwania na rozstrzygnięcie

sprawy od daty jej wpływu do Sądu w analizowanym okresie sprawozdawczym na tle

porównawczym z 2016 r., kształtował się następująco:

Ilość spraw załatwianych w Sądzie od dnia wpływu

Rok do 2 m-cy od 2m-cy do 3m-cy

od 3m-cy do 4 m-cy

od 4 m-cy do 6 m-cy

od 6 do 12 m-cy

od 12 do 24 m-cy

powyżej 24 m-cy

2016

1005 470 412 513 279 33 2

2017

1198 541 224 105 102 16 1

Powyższe dane jednoznacznie wskazują, że nadal przeważająca ilość spraw

rozpatrywana jest niezwłocznie po ich wpływie do Sądu. W terminie do 2 miesięcy

załatwiono bowiem aż 54,77 % spraw, a w terminie do 3 miesięcy kolejne 24,73 %

spraw zarejestrowanych w repertoriach SA i SAB.

Nie sposób stwierdzić przewlekłości w rozpoznaniu także tych spraw, które

zostały zarejestrowane w repertoriach SA i SAB i pozostały do załatwienia na kolejny

okres sprawozdawczy. Spośród 358 takich spraw, tylko 11 oczekuje bowiem na

rozpoznanie powyżej 12 miesięcy od daty pierwszego wpływu do Sądu.

Szczegółowe dane na temat liczby spraw niezałatwionych od daty pierwszego

wpływu do sądu na tle porównawczym z poprzednim okresem sprawozdawczym

przedstawia poniższe zestawienie:

Liczba spraw niezałatwionych pozostających od daty pierwszego wpływu do sądu(repertorium SA i SAB)

Rok do 3 m-cy od 3 do 6 m-cy od 6 do 12 m-cy od 12 m-cy do 2 lat

powyżej 2 lat

2016 330 60 41 7 1

2017 263 62 22 9 2

W okresie sprawozdawczym do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie wpłynęła 1 skarga na przewlekłość postępowania sądowego, której

wniesienie przewiduje ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie

19

prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym

prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez

nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2016 r., poz. 1259). Skarga ta nie jest zasadna, ale

ostateczne orzeczenie w tej sprawie podejmie Naczelny Sąd Administracyjny.

Warto także odnotować, że w 2017 r. sędziowie orzekający w tutejszym

Sądzie sporządzili 1610 uzasadnień orzeczeń kończących postępowanie - w tym

niestety 24 z przekroczeniem ustawowego terminu ze względu na wykorzystywanie

urlopu przez sędziego oraz przebywanie na dłuższym zwolnieniu lekarskim.

W 4 sprawach ze względu na pobyt sędziego w szpitalu przedłużono termin do

sporządzenia uzasadnienia w trybie art. 141 § 2a p.p.s.a.

W 2017 r. do Sądu wpłynęło 5 wniosków, zgłoszonych w trybie art. 55 § 1

p.p.s.a., o ukaranie organu grzywną za uchybienie obowiązkowi przekazania skargi

wraz z aktami sprawy. Do 31 grudnia 2017 r. postępowania wszczęte na skutek tych

wniosków zakończyły się we wszystkich sprawach, w tym 4 wymierzeniem grzywny

na łączną kwotę 2650 zł.

Ponadto w 2016 r. sędziowie orzekający w tut. Sądzie - po rozpoznaniu

6 skarg o wymierzenie organowi grzywny w trybie art. 154 p.p.s.a. za niewykonanie

prawomocnego wyroku sądu administracyjnego - w 2 sprawach uwzględnili żądanie

strony w tym przedmiocie wymierzając grzywny w łącznej kwocie 1100 zł. Na

przestrzeni 2017 r. w tutejszym Sądzie załatwiono także 22 sprawy o wymierzenie

grzywny, o której mowa w art. 149 § 2 p.p.s.a., w tym w 3 z nich wymierzono grzywny

na łączną kwotę 6500 zł. Ponadto w dwóch sprawach na wniosek zasądzono sumy

pieniężne z art. 149 § 2 p.p.s.a. w kwocie 500 zł (1 sprawa) oraz z art. 154 § 7

p.p.s.a. w kwocie 100 zł (1 sprawa).

W okresie sprawozdawczym składy orzekające tutejszego Sądu nie dostrzegły

natomiast uchybień w działalności organów administracji publicznej wymagających

zastosowania instytucji przewidzianych w art. 55 § 3, art. 64c § 6, art. 112 , art. 145a

§ 2 i 3, art. 151a § 1 oraz art. 155 § 3 p.p.s.a.

Na przestrzeni 2017 r., w uzasadnionych przypadkach, zawieszono

postępowania w 25 sprawach.

2/ funkcjonowanie instytucji postępowania mediacyjnego

W okresie sprawozdawczym do tutejszego Sądu nie wpłynął żaden wniosek

o przeprowadzenie w sprawie postępowania mediacyjnego. Tryb ten nie był także

uruchamiany z urzędu.

20

21

3/ skargi na bezczynność organu i przewlekłe prowadzenie postępowania; postępowanie uproszczone.

W 2017 roku zwiększył się wpływ, wnoszonych do WSA w Olsztynie, skarg na

bezczynność organów. Skarg takich, zarejestrowano w Repertoriach SAB 138, co

stanowi wzrost wpływu tego rodzaju skarg w porównaniu z 2016 r., w którym

wniesiono 128 takich skarg. Nieznacznie natomiast zmniejszyła się ilość wniesionych

skarg na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracyjne;

przewlekłości dotyczyło bowiem tylko 8 skarg.

Większość wniesionych w 2017 roku skarg (131 spraw) dotyczyła

bezczynności organów w sprawach rozpoznawanych w Wydziale II tutejszego Sądu.

Najwięcej skarg (64 sprawy), tak jak w poprzednim okresie sprawozdawczym,

dotyczyło spraw w przedmiocie informacji publicznej i prawa prasowego (symbol

648) Drugą co do liczebności grupą skarg z tego zakresu były skargi, w których

zarzucano bezczynność w sprawach stosunków służbowych; takich skarg wniesiono

30, w tym 27 w sprawach o symbolu 6197, dotyczących służby celno-skarbowej.

Skargi te były wnoszone w związku z reorganizacją służby celnej, wprowadzoną na

mocy ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o

Krajowej Administracji Skarbowej. W dwóch przypadkach skargi zostały odrzucone z

uwagi na niedopuszczalność skargi. W sprawie o sygn. akt II SAB/Ol 68/17 Sąd

uznał, że przedmiotem skargi wniesionej w sprawie jest w istocie bezczynność

organu w nawiązaniu ze skarżącym stosunku pracy w drodze umowy o pracę.

Umowa o pracę nie jest zaś żadnym z aktów lub czynności, wymienionych w art. 3 §

2 pkt 1-4 p.p.s.a., które w razie ich niewydania lub niepodjęcia przez organ mogą być

objęte skargą na bezczynność tego organu, o której mowa w art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a.

W trzech sprawach tego typu postępowanie zostało zawieszone a pozostałe jeszcze

nie zostały rozpoznane. Skargi dotyczyły też m.in.: bezczynności organów nadzoru

budowlanego w rozpoznaniu wniosku o wszczęcie postępowania administracyjnego

w sprawie stanu technicznego budynku; bezczynności organu celnego w doręczeniu

decyzji w przedmiocie kary z tytułu urządzania gier hazardowych; bezczynności

w rozpoznaniu wniosku o wznowienie postępowania w sprawie środowiskowych

uwarunkowań dla przedsięwzięcia; bezczynności wójta gminy w realizacji obowiązku

zapewnienia dowozu niepełnosprawnego ucznia do szkoły.

Zaledwie 7 skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania

dotyczyła spraw rozpoznawanych w Wydziale I tutejszego Sądu. Skargi te dotyczyły

bezczynności w przedmiocie podatku od towarów i usług, podatku od czynności

22

cywilnoprawnych, egzekucji świadczeń pieniężnych oraz środków

publicznoprawnych. Organami zaś, którym stawiano zarzut bezczynności lub

przewlekłego prowadzenia postepowania były: Dyrektor Izby Kontroli Skarbowej,

Wójt Gminy, Naczelnik Urzędu Skarbowego, Dyrektor Oddziału Regionalnego

Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Samorządowe Kolegium

Odwoławcze. Spośród skarg na bezczynność, rozpoznawanych w Wydziale I tylko

w jednej ze spraw zarzut bezczynności w przedmiocie rozpatrzenia odwołania od

decyzji okazał się zasadny.

W okresie objętym sprawozdaniem zarejestrowano wpływ 8 spraw o symbolu

659 ze skarg na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracji

publicznej. Zaledwie 3 z nich zostały uwzględnione.

W 2017 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie niewielki

odsetek stanowiły sprawy rozpoznane w trybie uproszczonym. Do rozpoznania w tym

trybie, na podstawie art. 119 p.p.s.a., skierowano 104 sprawy.

W Wydziale I w trybie uproszczonym rozpoznano 79 spraw (wszystkie z repertorium

SA), a więc o 39 spraw mniej niż w roku poprzednim.

Przedmiotem zaskarżenia w omawianych sprawach były postanowienia

organów administracji publicznej wydane w przedmiocie: zawieszenia postępowania

odwoławczego lub postępowania przed organem I instancji, odmowy wszczęcia

postępowania, odmowy przywrócenia terminu, stwierdzenia uchybienia terminu do

wniesienia środków odwoławczych, pozostawienie odwołania bez rozpatrzenia,

nadania rygoru natychmiastowej wykonalności, stwierdzenia nieważności

postanowienia i odmowy stwierdzenia nieważności postanowienia oraz niektórych

postanowień wydawanych w toku postępowania egzekucyjnego, a także zaliczenia

wpłat, nadpłat, zwrotów i nadwyżki podatku na poczet zaległości podatkowych

zobowiązań.

Natomiast znacznie więcej spraw, w porównaniu z rokiem poprzednim,

rozpoznano w trybie uproszczonym w Wydziale II tutejszego Sądu. W roku 2016

w trybie uproszczonym nie została w tym Wydziale załatwiona żadna sprawa, zaś

w roku 2017 - rozpoznano 25 spraw. W większości były to sprawy zarejestrowane

w Repertorium SAB i dotyczyły bezczynności w udostępnieniu informacji publicznej,

bezczynności w sprawie przyznania zasiłków celowych z pomocy społecznej,

bezczynności w realizacji zapewnienia dowozu ucznia do szkoły. W trybie tym

rozpoznawane były także sprawy zarejestrowane w Repertorium SA, m.in.

w przedmiocie niedopuszczalności odwołania.

23

4/ podmioty wnoszące skargi

W sprawach, które wpłynęły do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie w 2017 r. skargi zostały wniesione przez:

osoby fizyczne – 1530, tj. 72,23 % spraw (w 2016 r. - 1680, tj. w 65,83 %),

w tym w Wydziale I – 616, tj. 64,43 % spraw tego wydziału (w 2016 r. - 724,

tj. w 75,18 %), a w Wydziale II - 914, tj. 78,65 % spraw tego wydziału (w 2016 r.

- 956, tj. w 60,16 %);

osoby prawne – 614, tj. 28,98 % spraw (w 2016 r. - 872, tj. w 34,16 %), w tym

w Wydziale I – 338, tj. 35,35 % spraw tego wydziału (w 2016 r. - 229,

tj. w 23,77 %), a w Wydziale II – 276, tj. 23,75 % spraw tego wydziału

(w 2016 r. - 643, tj. w 40,46 %);

organizacje społeczne – 23, tj. w 1,0,8 % spraw (w 2016 r. - 30, tj. w 1,17 %).

Ponadto w okresie sprawozdawczym w 20 sprawach skargi zostały wniesione

przez Prokuratora oraz 1 skarga przez Rzecznika Praw Obywatelskich.

Wskazać w tym miejscu należy, że liczba podmiotów wnoszących skargi

i wnioski jest wyższa niż odnotowany wpływ spraw, gdyż przy rejestracji spraw

nie uwzględnia się współuczestnictwa formalnego stron.

5/ udział pełnomocników stron

Udział w rozstrzygniętych w 2017 roku sprawach był następujący:

469 pełnomocników administracji państwowej, tj. w 21,31 % ogółu spraw

(w 2016 r. - 1009, tj. w 36,89 %), w tym w Wydziale I - 159, tj. w 15,75 % spraw

tego wydziału (w 2016 r. - 424, tj. w 47,74 %), a w Wydziale II - 310,

tj. w 26,02 % spraw tego wydziału (w 2016 r. - 585, tj. w 31,67 %);

340 - adwokatów jako pełnomocników skarżących i uczestników postępowania,

tj. w 15,45 % ogółu spraw (w 2016 r. - 271, tj. w 9,9 %), w tym w Wydziale I -

173, tj. w 17,14 % spraw tego wydziału (w 2016 r. - 72, tj. w 8,1 %),

a w Wydziale II - 167, tj. w 14,02 % spraw tego wydziału (w 2016 r. - 199,

tj. w 10,77 %);

963 - radców prawnych jako pełnomocników skarżących i uczestników

postępowania, tj. w 43,77 % ogółu spraw (w 2016 r. - 1177, tj. w 43,03 %),

w tym 578 w Wydziale I, tj. w 57,28 % spraw tego wydziału (w 2016 r. - 355,

tj. w 39,97 %), a 385 w Wydziale II, tj. w 32,32 % spraw tego wydziału

(w 2016 r. - 822, tj. w 44,5 %);

24

193 - doradców podatkowych, tj. w 8,77 % ogółu spraw (w 2016 r. - 158,

tj. w 5,77 %) wyłącznie w Wydziale I, tj. w 19,12 % spraw tego wydziału

(w 2016 r. w 17,79 %).

W 2017 r. w 10 sprawach odnotowano udział prokuratorów w postępowaniu.

6/ prawo pomocy

W 2017 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

łącznie 389 (Wydział I - 237, Wydział II - 152) wniosków o przyznanie prawa pomocy.

Z tej liczby: 211 (Wydział I - 149, Wydział II - 62) dotyczyło zwolnienia od kosztów

sądowych w całości lub w części, 115 (Wydział I - 70, Wydział II - 45) przyznania

prawa pomocy w zakresie całkowitym, a 63 (Wydział I - 18, Wydział II - 45)

ustanowienia zawodowego pełnomocnika. W porównaniu do roku poprzedniego

nastąpił niewielki spadek wpływu wniosków (z 413 do 389). Pomimo pewnych wahań

ich liczba w ostatnich latach utrzymuje się na porównywalnym poziomie (w 2015 r. -

364, w 2016 r. - 413, w 2017 r. - 389).

W omawianym okresie sprawozdawczym łącznie rozpoznano 459 (Wydział I -

292, Wydział II - 167) wniosków, w tym 404 wnioski o przyznanie prawa pomocy

(Wydział I - 251, Wydział II - 153) oraz 55 (Wydział I - 41, Wydział II - 14) wniosków

w przedmiocie przyznania wynagrodzenia pełnomocnikowi za zastępstwo prawne

wykonane na zasadzie prawa pomocy oraz zwrotu niezbędnych udokumentowanych

wydatków.

Od wydanych postanowień i zarządzeń w przedmiocie prawa pomocy

wniesionych zostało 96 sprzeciwów (Wydział I - 57, Wydział II - 39). Po rozpoznaniu

w 2017 r. 93 sprzeciwów, w 21 sprawach (Wydział I - 12, Wydział II - 9)

uwzględniono ten środek zaskarżenia i zmieniono postanowienie/zarządzenie

referendarza sądowego, w 70 (Wydział I - 43, Wydział II - 27) - utrzymano w mocy

postanowienie/zarządzenie referendarza sądowego, a w 2 (Wydział II) - załatwiono

sprawę w inny sposób.

W okresie sprawozdawczym przeważały sprawy, w których odmawiano

przyznania prawa pomocy. Z porównania danych z lat ubiegłych wynika jednak, że

odsetek wniosków rozpoznanych w ten sposób z roku na rok maleje (w 2015 r. -

57,10 %, w 2016 r. - 48,90 %, w 2017 r. - 38,86 %). Najczęstszymi przyczynami

odmowy przyznania prawa pomocy, tak jak dotychczas, było zanegowanie istnienia

odpowiednich przesłanek natury materialnej oraz brak możliwości ustalenia

w sposób bezsprzeczny rzeczywistej sytuacji wnioskodawcy, głównie z uwagi na jej

25

przedstawienie w sposób wybiórczy i niepełny.

Podstawą negatywnego rozstrzygnięcia było również nadużywanie przez

wnioskodawcę instytucji prawa pomocy. W tym zakresie na uwagę zasługują sprawy

o sygn. akt I SA/Ol 501/16 (postanowienie z dnia 3 marca 2017 r.) i I SA/Ol 831/16

(postanowienie z dnia 11 kwietnia 2017 r.), w których za „nadużycie prawa” uznane

zostało wielokrotne składanie wniosku o przyznanie prawa pomocy. Przyjęto, że

posiadanie prawa do uzyskania w postępowaniu przed sądem administracyjnym

prawa pomocy nie oznacza, że można z niego korzystać w sposób całkowicie

dowolny. Zachowanie skarżącego, uniemożliwiające procedowanie w sprawie,

a polegające na wielokrotnym ponawianiu wniosków opartych na tych samych

okolicznościach, ocenione zostało jako nadużycie prawa pomocy. W tym zakresie

Sąd powołał się jednocześnie na poglądy doktryny, zgodnie z którymi do nadużycia

prawa dochodzi w sytuacjach, gdy strona podejmuje prawnie dozwolone działania,

lecz dla celów innych niż przewidziane przez ustawodawcę. W konsekwencji,

zachowanie formalnie zgodne z literą prawa, które sprzeciwia się jej sensowi, nie

może zasługiwać na ochronę.

W 2017 r. w praktyce orzeczniczej WSA w Olsztynie poszerzeniu uległ zakres

stosowania art. 249a p.p.s.a. Postępowanie w sprawie przyznania prawa pomocy

umarzano w sytuacjach dwojakiego rodzaju, tj.:

1) w przypadkach cofnięcia wniosku, przy czym w postanowieniu z dnia 11 lipca

2017 r., sygn. akt I SA/Ol 219/17, uznano, iż taki sam skutek powoduje cofnięcie

skargi,

2) w przypadkach, gdy rozpoznanie wniosku stało się zbędne. Tak potraktowane

zostały okoliczności:

a) zwolnienia od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych z mocy art. 239 § 1 pkt

1 p.p.s.a. (np. postanowienia: z dnia 3 sierpnia 2017 r., sygn. akt

II SA/Ol 605/17, i z dnia 6 września 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 287/17),

b) ponowienia wniosku w zakresie, w którym prawo pomocy zostało już

prawomocnie przyznane, czyli sytuacji przewidzianej w art. 239 § 1 pkt 4

p.p.s.a. (np. postanowienia: z dnia 20 lutego 2017 r., sygn. akt II SA/Ol 950/16

i z dnia 7 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 395/17),

c) złożenia kolejnego wniosku o przyznanie prawa pomocy opartego na takich

samych lub bardzo zbliżonych okolicznościach przedstawionych we wniosku już

prawomocnie rozpoznanym (np. postanowienie z dnia 9 maja 2017 r., sygn. akt

I SA/Ol 829/16),

26

d) śmierci wnioskodawcy - z uwagi na osobisty, niezbywalny i niedziedziczny

charakter prawa pomocy (postanowienie z dnia 18 maja 2017 r., sygn. akt

II SA/Ol 1263/15).

Dodać należy, że instytucja umorzenia postępowania znalazła zastosowanie

również w sprawie o sygn. akt II SAB/Ol 11/17 (postanowienie z dnia 31 maja

2017 r.), w której za zbędne uznano rozpoznanie wniosku o zwrot uiszczonego wpisu

od skargi. Stwierdzono w niej, że na skutek wniosku o zwolnienie od kosztów

sądowych, złożonego po wydaniu wyroku, nie jest możliwe uzyskanie - w ramach

instytucji prawa pomocy - zwrotu uiszczonego wpisu od skargi. Wyjaśniono

jednocześnie, że celem instytucji prawa pomocy jest zapewnienie dostępu do sądu

podmiotom, którym sytuacja materialna uniemożliwia pokrycie wymaganych kosztów

postępowania. Zwolnienie od kosztów sądowych w ramach prawa pomocy oznacza

zwolnienie od obowiązku uiszczenia tych kosztów. Nie działa zatem wstecz, lecz „na

przyszłość” - dotyczy bowiem kosztów wymaganych na danym etapie postępowania

i potencjalnych kosztów przyszłych.

Odnosząc się do postanowień w przedmiocie przyznania wynagrodzenia

pełnomocnikowi stwierdzić należy, że regułą było przyznawanie kosztów

nieopłaconej pomocy prawnej świadczonej z urzędu we właściwej stawce bazowej

przewidzianej w stosownym rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości. Przyjmowano

bowiem, że brak jest podstaw do przyznania pełnomocnikowi wynagrodzenia

w wyższej wysokości, w sytuacji gdy czynności podjęte przez ustanowionego

z urzędu pełnomocnika ograniczały się do standardowych czynności polegających

m.in. na zapoznaniu z aktami sprawy, orzecznictwem sądowym, a następnie do

ewentualnego wywiedzenia środka zaskarżenia uznając, że taka potrzeba istnieje

praktycznie w każdej sprawie i stanowi zwykłą czynność zawodowego pełnomocnika,

za którą wynagrodzenie zawarte jest w stawce podstawowej. Niemniej jednak

w sprawach o sygn. akt I SA/Ol 360/17 (postanowienie z dnia 11 lipca 2017 r.),

II SA/Ol 352/16 (postanowienie z dnia 7 lipca 2017 r.), II SA/Ol 506/17

(postanowienie z dnia 12 lipca 2017 r.) przyjęto, że pozytywny dla strony rezultat

wywiedzionej przez ustanowionego z urzędu pełnomocnika skargi kasacyjnej,

stanowił jego wkład pracy w przyczynienie się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia

sprawy. Powyższe skutkowało przyznaniem wynagrodzenia w kwocie wyższej niż

stawka podstawowa. Podobnie w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 734/16 (postanowienie

z dnia 16 maja 2017 r.), uznano, że wkład pracy profesjonalnego pełnomocnika

włożony w konkretnej sprawie m.in. w złożone pisma procesowe i przedstawione

27

w nich zarzuty, jak i fakt stawiennictwa na rozprawie stanowił wystarczającą

podstawę do podwyższenia wynagrodzenia.

Należy wskazać, że w badanym okresie sprawozdawczym odnotowano

również przypadki odmowy zasądzenia wynagrodzenia pełnomocnikowi

ustanowionemu z urzędu w sytuacjach, gdy stwierdzono, że była ona świadczona

z uchybieniem podstawowych zasad staranności i profesjonalizmu, uznając, że nie

jest to wówczas wykonywanie pomocy prawnej (np. postanowienie z dnia 1 grudnia

2017 r., sygn. akt I SA/Ol 844/16). Podstawą do odmowy przyznania wynagrodzenia

pełnomocnikowi było także stwierdzenie, że czynności kolejnego wyznaczonego do

sprawy pełnomocnika stanowiły de facto powielenie istoty działań podjętych przez

poprzedniego pełnomocnika, któremu to z tego tytułu przyznano już stosowne

wynagrodzenie (postanowienia z dnia 12 grudnia 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 415/14 -

I SA/Ol 418/14).

Końcowo należy zwrócić uwagę na sprawę o sygn. akt II SA/Ol 824/17

(postanowienie z dnia 17 listopada 2017 r.). W sprawie tej, w reakcji na zawarte we

wniosku o przyznanie prawa pomocy stwierdzenie skarżącej, że jako kurator strony

nie ma obowiązku ponoszenia kosztów sądowych na podstawie art. 239 § 1 pkt 3

p.p.s.a., wyjaśniono, że w sytuacji, gdy przedmiotem sprawy jest przyznanie

kuratorowi wynagrodzenia oraz zwrotu poniesionych wydatków, działa on we

własnym imieniu, a nie jako przedstawiciel strony. W konsekwencji nie korzysta

z ustawowego zwolnienia od kosztów sądowych. Wniosek skarżącej został zatem

rozpoznany merytorycznie.

7/ stosowanie prawa unijnego i pytania prawne

Stosowanie szeroko rozumianego prawa unijnego jest stałym elementem

orzecznictwa. Szczególnie często występuje to w sprawach dotyczących podatku od

towarów i usług oraz podatku akcyzowego, gdzie sądy odwołują się do norm

dyrektyw oraz w sprawach celnych i dotyczących płatności unijnych dla rolników,

w których przepisy unijne mają bezpośrednie zastosowanie. Ważniejsze

rozstrzygnięcia, odwołujące się do prawa europejskiego, przedstawione zostały

w dalszej części informacji, przy omawianiu zagadnień materialnoprawnych

w poszczególnych rodzajach spraw.

Podobnie jak w latach poprzednich, z grupy spraw, w których bezpośrednio

stosowne były przepisy unijne wskazać należy na orzeczenia dotyczące określenia

zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym, VAT i innych należności od

28

paliwa importowanego na obszar Unii Europejskiej z Rosji. W roku 2017 spraw takich

wpłynęło 117. Zastosowanie miały w nich przepisy art. 41 i 107-111 Rozporządzenia

Rady UE 1186/2009 z dnia 16 listopada 2009 r. ustanawiającego wspólnotowy

system zwolnień celnych (D. Urz. UE L nr 324, s. 23). W powyższym zakresie nie

wystąpiły nowe zagadnienia w stosunku do tych, które były przedmiotem

rozstrzygnięć w roku poprzednim. W tego rodzaju sprawach sąd odwoływał się też

bezpośrednio do art.126 ww. rozporządzenia unijnego, z którego wynika, że ciężar

dowodu, iż warunki do zastosowania zwolnienia od należności przywozowych zostały

spełnione obciąża osobę wprowadzającą towar na obszar celny Unii Europejskiej.

Ponadto w roku 2017 wpłynęło 87 spraw dotyczących weryfikacji zgłoszeń

celnych i zwrotu cła, w związku z wyrokiem TSUE z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie

C-286/15, w których zastosowanie miały przepisy Rozporządzenia Parlamentu

Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r.

ustanawiającego Unijny Kodeks Celny ((Dz.U. UE L 269), Rozporządzenia

Wykonawczego Komisji (UE) 2015/2447 z dnia 24 listopada 2015 r. ustanawiającego

szczegółowe zasady wykonania niektórych przepisów (…) Unijnego Kodeksu

Celnego (Dz.U. UE L 343); a także Nomenklatura Scalona w brzmieniu ustalonym

w załączniku I do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1001/2013 z dnia 4 października

2013 r. zmieniającym załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87

w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy

Celnej (Dz. U.UE L 290 z dnia 31.10.2013 r. ze zm.).

W większości spraw dotyczących podatku od towarów i usług sąd dokonywał

oceny prawa do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturach

dokumentujących zakup towarów i usług w aspekcie tzw. dobrej wiary, należytej

staranności rzetelności i nadużycia prawa. Przywoływano liczne orzeczenia TSUE,

wskazujące na warunki i przesłanki skorzystania z prawa do odliczenia w sytuacji,

gdy faktura dokumentowała czynność fikcyjną. W sprawach ze skarg gmin na

interpretacje podatkowe a także na decyzje wymiarowe, w kontekście

skonsolidowanych rozliczeń, powoływane było orzeczenie TSUE z dnia 29 września

2015 r., C-276/14 jako wpływające na ocenę uprawnienia gminy do otrzymania

zwrotu nadpłaty podatku wraz odsetkami.

W sprawach podatku akcyzowego nałożonego na sprzedawców paliw do

celów opałowych z uwagi na niezłożenie organom podatkowym w terminie

stosownych miesięcznych zestawień sprzedaży, a także nie pobranie oświadczeń lub

oświadczeń wadliwych o przeznaczeniu paliwa do celów opalowych sąd odwoływał

29

się do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z dnia 2 czerwca 2016 r. w sprawie C-

418/14 dotyczącego wykładni art. 2 ust. 3, art. 5 i art. 21 ust. 4 dyrektywy Rady

2003//96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji

wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów

energetycznych i energii elektrycznej (Dz.U. z 2003, L 283, s. 51 ze zm.) a także

zasady proporcjonalności.

W sprawach dotyczących płatności dla rolników, w zakresie przyznawania

płatności jak też obowiązku zwrotu, w orzeczeniach sąd odwoływał się do przepisów:

- Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1306/2013 z dnia 17

grudnia 2013 r. w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarzadzania nią

i monitorowania jej (…) (Dz. U .UE.L 2013.347.549 ze zm.);

- Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1305 /2013 w sprawie

wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz

Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE)

(Dz.U. U.E L 2013 347.487 ze zm.);

- Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1307/2013 z dnia 17

grudnia 2013 r. ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla

rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej (…)

(Dz.U. U.E. L. 2013.347.608 ze zm.);

- Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) Nr 640 z dnia 11 marca 2014 r.

uzupełniającego rozporządzenie Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) nr

1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli oraz

warunków odmowy lub wycofania płatności oraz do kar administracyjnych mających

zastosowanie do płatności bezpośrednich, wsparcia rozwoju obszarów wiejskich

oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz.U. UE 2014.181.48);

- Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) Nr 639/2014 z dnia 11 marca 2014 r

w sprawie uzupełnienia rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr

1307/2013 ustanawiającego przepisy dotyczące płatności bezpośrednich dla

rolników na podstawie systemów wsparcia w ramach wspólnej polityki rolnej oraz

zmiany załącznika X do tego rozporządzenia (Dz. U.UE.L. 2014.181.1. ze zm.);

- Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) Nr 809/2014 ustanawiającego

zasady stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) nr

1306/2013 w odniesieniu do zintegrowanego systemu zarządzania i kontroli, środków

rozwoju obszarów wiejskich oraz zasady wzajemnej zgodności (Dz.U.UE.L.

2014.227.69. ze zm.).

30

W 2017 roku w Wydziale I nie zapadło żadne orzeczenie o wystąpieniu

z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości UE lub o przedstawieniu

pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu.

W 2017 r. w Wydziale II Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

prawo unijne było przedmiotem analizy przede wszystkim w sprawach dotyczących

urządzania gier na automatach poza kasynem gry, w których skarżący podnosili

zarzut braku notyfikacji projektu ustawy o grach hazardowych (dalej jako u.g.h.)

powodujący nieskuteczność norm prawnych stanowiących podstawę wymierzania

kar pieniężnych.

Poprawność stosowania przez organy administracji publicznej przepisów

prawa unijnego badana była przez tutejszy Sąd także w sprawach dotyczących

transportu drogowego. W tych sprawach zastosowanie znajdują bowiem m.in.

przepisy rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych

odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady

(EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady

(EWG) nr 3820/85 (Dz. U. UE. L. 2006, nr 102, s. 1).

W okresie sprawozdawczym składy orzekające w Wydziale II Wojewódzkiego

Sądu Administracyjnego w Olsztynie nie wystąpiły z żadnym pytaniem

prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskich. Nie przedstawiały

także pytań prawnych Trybunałowi Konstytucyjnemu.

Część II. Problemy wynikające z orzecznictwa Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

1. Zagadnienia procesowe

1/ właściwość wojewódzkiego sądu administracyjnego, zakres kontroli sądowej i wszczęcie postępowania sądowego

W 2017 roku, jak w poprzednich latach, najczęstszą przyczyną odrzucenia

skargi było ustalenie, że strona nie dopełniła wszystkich wymogów skutecznego

wniesienia skargi. W szczególności chodzi o przypadki, gdy strona wnosi skargę po

terminie lub bez uprzedniego wyczerpania dostępnych w postępowaniu

administracyjnym środków zaskarżenia zgodnie z art. 52 § 3 p.p.s.a. i art. 53

(w szczególności według stanu prawnego obowiązującego przed 1 czerwca 2017 r.),

bądź po wezwaniu przez sąd nie uzupełniła braków formalnych skargi lub nie uiściła

wpisu sądowego. 31

Kwestia kognicji sądu administracyjnego pojawiała się w sprawach, w których

skarżący zaskarżali różne czynności organów, co do których sąd przyjmował, że nie

były to akty lub czynności z zakresu administracji publicznej, o którym mowa w art. 3

§ 2 p.p.s.a., lub też były to czynności podjęte w ramach postępowania

administracyjnego na podstawie k.p.a. i Ordynacji podatkowej oraz inne czynności na

podstawie tej ustawy, nie podlegające zaskarżeniu do sądu administracyjnego.

W sprawach o sygn. akt I SA/Ol 15/17, I SA/Ol 466/17, I SA/Ol 712/17 sąd

odrzucił skargi na postanowienia zawierające stanowisko w przedmiocie zarzutów

w postępowaniu egzekucyjnym, jako akty wyraźnie wyłączone z katalogu aktów, na

które przysługuje skarga do sądu administracyjnego. W sprawie o sygn. akt

I SA/Ol 759/1 upomnienie doręczone stronie przed wszczęciem postępowania

egzekucyjnego, sąd uznał za czynność nie mieszczącą się w katalogu czynności

wymienionych w art. 3 § 2 p.p.s.a. Z tego samego powodu zostały odrzucone skargi:

w sprawie o sygn. akt I SAB/Ol 2/17 - na przewlekłe prowadzenie postępowania

przez ZUS, (jako organu egzekucyjnego) w przedmiocie zwrotu depozytu; w sprawie

o sygn. akt I SA/Ol 82/17 - na postanowienie wydane na podstawie art. 141

Ordynacji podatkowej, uznające za nieuzasadnione ponaglenie; w sprawie o sygn.

akt I SA/Ol 574/17 - na postanowienie w przedmiocie uznania za bezskuteczne

korekt deklaracji dotyczących podatku od towarów i usług. W sprawie o sygn. akt.

I SAB/Ol 5/17 sąd odrzucił skargę na przewlekłe prowadzenie postępowania przez

Naczelnika Urzędu Skarbowego, w sprawie karnej skarbowej. W sprawach o sygn.

akt I SA/Ol 459/17, I SA/Ol 649/17 skargi zostały odrzucone z powodu ich wniesienia

na czynności inne niż te, na które, w danym postępowaniu co do zasady

przysługiwała skarga do sądu administracyjnego (odpowiednio: w przedmiocie

rozpatrzenia protestu, odmowy prawa do dotacji oświatowych). Z kolei w sprawie

o sygn. akt I SA/Ol 549/17 strona nie miała legitymacji do wniesienia skargi.

Podobnie w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 38/17 sąd stwierdził, że burmistrz, jako

organ podatkowy, który wydał decyzję w pierwszej instancji, nie ma prawa do

wniesienia skargi do sądu na decyzję SKO wydaną na skutek odwołania strony od tej

decyzji.

Z dniem 1 czerwca 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r.

o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych

ustaw (Dz. U. z 2017 r., poz. 935 ze zm.). Mocą tej ustawy, dokonano nowelizacji

także przepisów p.p.s.a., która obejmowała m.in. zmiany we właściwości rzeczowej

wojewódzkich sądów administracyjnej i zakresie kontroli sądowej przeprowadzanej

32

w niektórych sprawach. W art. 3 p.p.s.a. dodany został § 2a uprawniający sądy

administracyjne do orzekania także w sprawach sprzeciwów od decyzji wydanych na

podstawie art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania

administracyjnego. Natomiast do Działu III p.p.s.a., zatytułowanego „Postępowanie

przed wojewódzkim sądem administracyjnym”, został dodany Rozdział 3a

zatytułowany „Sprzeciw od decyzji”, zawierający artykuły od 64a do 64e.

Z mocy art. 17 ustawy nowelizującej z dnia 7 kwietnia 2017 r., do postępowań

przed sądami administracyjnymi, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia

w życie niniejszej ustawy (tj. 1 czerwca 2017 r.), stosuje się przepisy ustawy

zmienianej, w brzmieniu dotychczasowym. Taka treść przepisu przejściowego

oznacza, że do postępowań przed sądami administracyjnymi wszczętych już po

dacie wejścia w życie wskazanej nowelizacji, tj. gdy skarga została wniesiona

najwcześniej w dniu 1 czerwca 2017 r., zastosowanie miały przepisy p.p.s.a.

w brzmieniu znowelizowanym. Pomimo tego, w kolejnych miesiącach od dnia wejścia

w życie ustawy nowelizującej z dnia 7 kwietnia 2017 r., do tutejszego Sądu

kierowane były nadal skargi na decyzje organu odwoławczego wydane na podstawie

art. 138 § 2 k.p.a., a nie sprzeciwy od tych decyzji. Wynikało to z faktu, że

w decyzjach tego rodzaju organy odwoławcze zawierały pouczenia o możliwości

wniesienia skargi a nie sprzeciwu od decyzji. Nie sposób było jednak zarzucić przy

tym organom odwoławczym błędu co do pouczenia o przysługującym środku

zaskarżenia. Zgodnie bowiem z art. 16 ustawy nowelizującej z dnia 7 kwietnia

2017 r., do postępowań administracyjnych wszczętych i niezakończonych przed

dniem wejścia w życie niniejszej ustawy ostateczną decyzją lub postanowieniem

stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym. Przed

nowelizacją, przepisy k.p.a. statuowały zaś w art. 107 § 1 k.p.a. obowiązek

pouczenia w decyzji organu odwoławczego o dopuszczalności wniesienia do sądu

administracyjnego jedynie skargi.

W tych okolicznościach tutejszy Sąd podjął próbę zakwalifikowania

wniesionych skarg jako sprzeciwów od decyzji. Taka kwalifikacja nie doprowadziła

jednak do merytorycznego rozpoznania wszystkich skarg, wniesionych po 1 czerwca

2017 r., których przedmiotem była decyzja organu odwoławczego wydana na

podstawie art. 138 § 2 k.p.a. Wymaga bowiem zaznaczenia, że zgodnie z art. 64c §

1 p.p.s.a., termin do wniesienia sprzeciwu od decyzji wynosi tylko 14 dni od dnia

doręczenia skarżącemu decyzji. Termin ten jest zatem znacznie krótszy niż termin do

wniesienia skargi, który w przypadku skargi na decyzję wynosi 30 dni od dnia

33

doręczenia decyzji (art. 53 § 1 p.p.s.a.). Skargi na decyzje organu odwoławczego

wydane na podstawie art. 138 § 2 k.p.a., które po 1 czerwca 2017 r. zostały

wniesione z uchybieniem 14-dniowego, o którym mowa w art. 64c § 1 p.p.s.a.,

podlegały więc odrzuceniu przez tutejszy Sąd. W uzasadnieniach wydanych w tej

kwestii postanowień, tutejszy Sąd zwracał skarżącym uwagę na możliwość złożenia

wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu od decyzji i szczegółowo

wyjaśniał przyczynę zmiany kwalifikacji prawnej wniesionego środka zaskarżenia

(zob. postanowienia WSA w Olsztynie: z dnia 1 września 2017 r. sygn. akt

II SA/Ol 658/17, z dnia 13 września 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 639/17, z dnia 23

października 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 754/17).

Powyższy pogląd nie znalazł jednak akceptacji w postanowieniu Naczelnego

Sądu Administracyjnego, który postanowieniem z dnia 29 listopada 2017 r. sygn. akt

II OZ 1463/17, uwzględnił zażalenie organu odwoławczego na postanowienie

tutejszego Sądu z dnia 13 września 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 639/17 o odrzuceniu

sprzeciwu z powodu uchybienia terminu do jego wniesienia, w którym tutejszy Sąd

pouczył o możliwości złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia

sprzeciwu. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, „w zaskarżonej decyzji

(wydanej 5 czerwca 2017 r. na podstawie art. 138 § 2 k.p.a.) organ błędnie pouczył

stronę o trybie i terminie jej zaskarżenia, tj. o prawie do wniesienia skargi do sądu

administracyjnego w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji. Zgodnie z art. 112

k.p.a., błędne pouczenie w decyzji co do prawa odwołania albo wniesienia

powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego nie może

szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia. (…) Skutki prawne

błędnego pouczenia o środkach zaskarżenia powinny być jednolite zarówno na

drodze postępowania administracyjnego, jak i postępowania sądowego - odmienna

wykładnia prowadzi bowiem do zbędnego formalizmu i przedłużania postępowania,

albowiem sąd administracyjny w sytuacji złożenia wniosku o przywrócenie terminu

z powodu błędnego pouczenia obowiązany jest przywrócić go stronie. Skutkiem

prawnym ochrony wynikającej z art. 112 k.p.a. w przypadku wniesienia spóźnionego

środka zaskarżenia do sądu, który wpłynął z zachowaniem terminu błędnie

podanego w pouczeniu, jest zatem obowiązek rozpatrzenia go przez ten sąd bez

potrzeby wnoszenia wniosku o przywrócenie terminu. Podkreślenia przy tym

wymaga, że wprawdzie w art. 112 k.p.a. ustawodawca nie wskazał sprzeciwu, jednak

zgodnie art. 64b § 1 p.p.s.a. do sprzeciwu od decyzji stosuje się odpowiednio

przepisy o skardze”.

34

Na przestrzeni 2017 r. istotne problemy prawne związane z zakresem kontroli

sądowoadministracyjnej wyłoniły się także na tle dokonanych w tym okresie

przekształceń ustrojowych w organach administracji publicznej. Z dniem 1 marca

2017 r. powołana została bowiem Krajowa Administracja Skarbowa, która powstała

z połączenia administracji podatkowej, kontroli skarbowej i Służby Celnej. Z tym też

dniem, na mocy art. 165 ust. 3 ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. Przepisy

wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. poz. 1948 ze

zm.); dalej jako „P.w.u.K.A.S.”, pracownicy zatrudnieni w izbach celnych oraz

urzędach kontroli skarbowej oraz funkcjonariusze celni pełniący służbę w izbach

celnych albo w komórkach urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw

finansów publicznych stali się odpowiednio pracownikami zatrudnionymi

w jednostkach organizacyjnych Krajowej Administracji Skarbowej albo

funkcjonariuszami Służby Celno-Skarbowej, pełniącymi służbę w jednostkach KAS

i zachowali ciągłość pracy i służby.

Przepis art. 165 ust. 3 P.w.u.K.A.S. nie nadawał jednak docelowo danej

osobie statusu pracownika lub funkcjonariusza. Zgodnie bowiem z art. art. 165 ust. 7

P.w.u.K.A.S., „Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektor izby administracji

skarbowej oraz dyrektor Krajowej Szkoły Skarbowości składają odpowiednio

pracownikom oraz funkcjonariuszom, w terminie do dnia 31 maja 2017 r., pisemną

propozycję określającą nowe warunki zatrudnienia albo pełnienia służby, która

uwzględnia posiadane kwalifikacje i przebieg dotychczasowej pracy lub służby,

a także dotychczasowe miejsce zamieszkania". Na tle tej regulacji prawnej wyłoniło

się zagadnienie prawne związane z dopuszczalnością wniesienia skargi do sądu

administracyjnego na działanie organu związane ze złożeniem dotychczasowemu

funkcjonariuszowi Służby Celnej, który z dniem 1 marca 2017 r. stał się z mocy

prawa funkcjonariuszem Służby Celno-Skarbowej, propozycji pracy w jednostce

organizacyjnej KAS. Zagadnienie to było przedmiotem rozważań tutejszego Sądu

m.in. w wyroku z dnia 19 października 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 672/17.

W uzasadnieniu tego wyroku tutejszy Sąd ocenił, że złożenie skarżącemu

(będącemu dotychczas funkcjonariuszem) przez organ pisemnej propozycji

określającej warunki zatrudnienia (a więc wydanie aktu) było jedynie skutkiem

podjętej uprzednio przez organ czynności, która w sposób władczy i jednostronny

kształtowała sytuację prawną skarżącego. Sąd wywiódł przy tym, że pomimo

wyposażenia właściwych organów w kompetencje do władczego rozstrzygania

o sytuacji prawnej między innymi funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej,

35

ustawodawca w przepisach P.w.u.K.A.S. nie wskazał formy prawnej działania organu

w tym obszarze. Zdaniem Sądu, analiza przepisów P.w.u.K.A.S. nie pozwala przy

tym na przyjęcie domniemania formy decyzji administracyjnej dla takiego działania,

gdyż taką formę (decyzji) ustawodawca przewidział wprost w art. 169 ust. 4

P.w.u.K.A.S. jedynie dla propozycji pełnienia służby w Służbie Celno-Skarbowej.

W tych okolicznościach Sąd uznał, że działanie organu, poprzedzające złożenie

funkcjonariuszowi Służby Celno-Skarbowej pisemnej propozycji określającej warunki

zatrudnienia, było czynnością z zakresu administracji publicznej, o której mowa w art.

3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Podniósł bowiem, że czynność ta dotyczy uprawnień skarżącego

wynikających z przepisów prawa, skoro w art. 165 ust. 7 P.w.u.K.A.S. ustawodawca

wprowadził szczególną, nadzwyczajną podstawę ustawową o charakterze

przejściowym, umożliwiającą zwolnienie funkcjonariusza ze służby na skutek

przekształcenia stosunku służbowego w stosunek pracy. Stwierdził, że źródłem

uprawnień skarżącego są przepisy art. 2, art. 7 i art. 60 Konstytucji RP, które

stanowiły także wzorzec kontroli sądowoadministracyjnej przeprowadzonej w tej

sprawie.

2/ wyłączenie sędziego

W Wydziale I w roku 2017 nie wystąpiły problemy orzecznicze na tle

stosowania przepisów o wyłączeniu sędziego. W tym przedmiocie sąd wydał w ciągu

roku 2 postanowienia. W sprawach o sygn. akt I SA/Ol 377/17 i I SA/Ol 378/17 sąd

na podstawie art. 22 § 1 i 2 p.p.s.a. oddalił wnioski o wyłączenie wskazanych

imiennie sędziów oraz umorzył postępowanie w zakresie żądania wyłączenia

sędziego, który już nie pełnił służby w związku z przejściem w stan spoczynku. Sąd,

powołując się na utrwalone w orzecznictwie stanowisko oraz okoliczności sprawy

stwierdził, że subiektywne przekonanie strony o możliwym braku obiektywizmu

sędziego w związku z tym, że był on członkiem składu orzekającego w innej sprawie,

w której zapadło niekorzystne dla strony orzeczenie nie stanowi podstawy

wyłączenia sędziego.

W okresie sprawozdawczym do Wydziału II tutejszego Sądu wpłynęło kilka

wniosków tego samego skarżącego o wyłączenie Sądu od orzekania w jego

sprawach zarejestrowanych pod sygn. akt od II SA/Ol 365/17 do II SA/Ol 371/17.

Wszystkie te wnioski zostały odrzucone na podstawie art. 20 § 4 p.p.s.a. W świetle

bowiem tego przepisu, wniosek o wyłączenie sądu jest niedopuszczalny i podlega

odrzuceniu na posiedzeniu niejawnym.

36

Natomiast postanowieniem z dnia 11 stycznia 2017 r. sygn. akt

II SA/Ol 394/14 tutejszy Sąd, powołując art. 22 § 4 p.p.s.a., odrzucił ponowny

wniosek złożony w tej sprawie o wyłączenie referendarza sądowego.

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd podał, że z mocy art. 24 § 1 p.p.s.a., do

wyłączenia referendarza sądowego stosuje się odpowiednio przepisy o wyłączeniu

sędziego. Wskazał, że rozpatrywany wniosek o wyłączenie referendarza sądowego

jest kolejnym wnioskiem w tej sprawie i został już rozpoznany prawomocnym

postanowieniem tut. Sądu z dnia 18 listopada 2015 r. Skonstatował, że skoro

przedmiotowy wniosek nie zawiera żadnych podstaw wyłączenia, gdyż nie wskazuje

na żadne okoliczności, o których mowa w art. 18 lub 19 p.p.s.a., to podlega

odrzuceniu na podstawie art. 22 § 4 p.p.s.a.

3/ wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu lub czynności

W 2017 roku w Wydziale I wraz ze skargami złożono 112 wniosków

o wstrzymanie zaskarżonych aktów, w tym 104 wnioski dotyczyły decyzji a 8

wniosków wstrzymania postanowienia. Uwzględniono 23 wnioski, w 54 sprawach

odmówiono wstrzymania zaskarżonej decyzji. W 7 sprawach odmówiono

wstrzymania zaskarżonych postanowień.

Przy rozpatrywaniu wniosków o wstrzymanie zaskarżonych aktów nie

występowały nowe istotne kwestie prawne. Rozstrzygnięcie ich wymagało przede

wszystkich oceny okoliczności faktycznych powoływanych przez stronę. Aktualność

zachowuje uwaga z lat poprzednich, że w większości wnioski o wstrzymanie

wykonania decyzji zawarte są w skargach niejako rutynowo, bez wskazania

i wykazania okoliczności uzasadniających wstrzymanie zaskarżonej decyzji, często

z powołaniem jako uzasadnienie tylko treści art. 61 § 3 p.p.s.a. Jest to najczęstszą

przyczyną oddalania wniosków.

W 2017 r. sąd wstrzymywał wykonanie zaskarżonych decyzji zasadniczo we

wszystkich przypadkach, gdy zaistnienie przynajmniej jednej z dwu przesłanek

pozytywnego rozpatrzenia wniosku zostało uprawdopodobnione.

Na przestrzeni 2017 r., w wielu postanowieniach wydanych na skutek wniosku

o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu, tutejszy Sąd zwracał uwagę na

konieczność należytego uzasadnienia przez stronę tego wniosku. Wskazywał

bowiem, że jest to warunek konieczny, aby możliwe było dokonanie przez Sąd oceny

wystąpienia w danej sprawie przesłanek, o których mowa w art. 61 § 3 p.p.s.a.

Podnosił, że uzasadnienie wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji powinno

37

odnosić się do konkretnych okoliczności pozwalających wywieść, że wstrzymanie

zaskarżonego aktu jest w danej sprawie obiektywnie zasadne. Twierdzenia zaś

wnioskodawcy powinny zostać poparte dokumentami źródłowymi. Podawał także, że

co prawda Sąd mógłby udzielić tymczasowej ochrony nawet wtedy, gdy strona nie

udowodni, że niebezpieczeństwo takie zachodzi, jednak nie oznacza to, że sąd

w odniesieniu do wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu miałby się

domyślać lub przewidywać, jakie zajdzie realne niebezpieczeństwo wyrządzenia

znacznej szkody lub trudnych do odwrócenia skutków. Wyjaśniał przy tym, że

argumenty wnioskodawcy, mające w jego ocenie wskazywać na wadliwość

zaskarżonej decyzji, nie stanowią okoliczności wypełniających przesłanki udzielenia

tymczasowej ochrony w zakresie wykonalności decyzji. Podawał bowiem, że ocena

legalności zaskarżonej decyzji, w tym i zasadności podnoszonych w skardze

zarzutów względem tej decyzji, dokonywana jest przez Sąd w wyroku, a nie

w postanowieniu wydanym na skutek wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej

decyzji (tak m.in. w postanowieniach WSA w Olsztynie z dnia 4 maja 2017 r. sygn.

akt II SA/Ol 327/17 oraz z dnia 24 kwietnia 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 253/17).

Konieczność należytego uzasadnienia przez stronę wniosku o wstrzymanie

wykonania zaskarżonego aktu akcentowana była przez tutejszy Sąd także

w kontekście ochrony interesu prawnego pozostałych uczestników postępowania.

Tytułem przykładu wskazać można na postanowienie z dnia 23 czerwca 2017 r.

sygn. akt II SA/Ol 270/17, w którym tutejszy Sąd wywiódł, że aby możliwe było

stwierdzenie, czy w sprawie zaistniały przesłanki wstrzymania wykonania decyzji

udzielającej pozwolenia na budowę, wnioskodawca musi wskazać na istnienie

konkretnych okoliczności pozwalających na wniosek, że wstrzymanie wykonania

tego aktu jest zasadne oraz wykazać dlaczego osoba uprawniona do prowadzenia

robót budowlanych, na podstawie zaskarżonej decyzji, ma ponosić ujemne skutki

związane ze wstrzymaniem jej wykonania. Wskazał bowiem, że to inwestor ponosi

ryzyko prowadzenia robót przed rozpoznaniem skargi przez Sąd i to na nim

spoczywać będzie obowiązek przywrócenia stanu poprzedniego, w razie gdyby

okazało się, że w wyniku rozpoznania skargi decyzja zostanie uchylona.

Na szczególny charakter instytucji wstrzymania wykonania decyzji

o pozwoleniu na budowę tutejszy Sąd wskazywał także w postanowieniu z dnia 14

marca 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 1459/16. W orzeczeniu tym Sąd podkreślił, że

wykonanie takiej decyzji stanowi realizację określonego w art. 4 ustawy z dnia 7 lipca

1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r., poz. 290 ze zm.) prawa zabudowy.

38

Ocenił więc, że wstrzymanie wykonania takiej decyzji musi być zawsze traktowane

jako rozwiązanie wyjątkowe i może dotyczyć tylko tych przypadków, w których

rzeczywiście zachodzi prawdopodobieństwo wyrządzenia znacznej szkody lub

trudnych do odwrócenia skutków. Wywiódł, że specjalny charakter wstrzymania

wykonania takiej decyzji został podkreślony przez ustawodawcę w art. 35a Prawa

budowlanego, zgodnie z którym, sąd może uzależnić wstrzymanie wykonania decyzji

od złożenia przez skarżącego kaucji na zabezpieczenie roszczeń inwestora. Uznał,

że z treści tego przepisu wynika, że postanowienie wstrzymujące wykonanie decyzji

o pozwoleniu na budowę stanowić może dużą dolegliwość przede wszystkim dla

inwestora, a jedynie w niektórych przypadkach może odnieść się także do innych

podmiotów. Skonstatował, że inwestor, który prowadzi proces budowlany na

podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, narażony jest na

niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody nie tylko w przypadku

uwzględnienia skargi, ale również w razie wstrzymania wykonania decyzji.

Zdarzały się jednak i takie sprawy, w których pomimo braku należytego

uzasadnienia wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji, uwzględnienie

zgłoszonego wniosku było konieczne z uwagi na stwierdzone przez Sąd zaniedbanie

organu co do realizacji ustawowego obowiązku udzielenia stronie tymczasowej

ochrony po wniesieniu skargi. W postanowieniu z dnia 15 grudnia 2017 r. sygn. akt

II SA/Ol 939/17, tutejszy Sąd podał bowiem, że zgodnie z art. 9 ustawy z dnia 21

sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 2147 ze

zm.), „w sprawach, o których mowa w przepisach działu III, z wyłączeniem art. 97

ust. 3 pkt 1, art. 122, art. 124 ust. 1a, art. 124b ust. 1, art. 126 i art. 132 ust. 1a,

wykonanie decyzji następuje po upływie 14 dni od dnia, w którym upłynął

bezskutecznie trzydziestodniowy termin do wniesienia skargi na decyzję do sądu

administracyjnego. W przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego w tych

sprawach organ, który wydał decyzję, wstrzymuje z urzędu jej wykonanie, w drodze

postanowienia, na które nie przysługuje zażalenie”. Uwzględniając tą regulację

prawną Sąd wskazał, że w sytuacji, gdy organ administracyjny nie wykonał

ustawowego obowiązku nałożonego przez powołany przepis, to niezależnie od

argumentacji powołanej we wniosku o wstrzymanie, czy też jej braku, uzasadnione

jest wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji przez sąd pierwszej instancji. Taki

pogląd wyrażono także w postanowieniach tutejszego Sądu z dnia 31 sierpnia

2017 r. sygn. akt II SA/Ol 667/17 oraz z dnia 29 maja 2017 r. sygn. akt

II SA/Ol 341/17).

39

40

4/ doręczenia

W roku 2017 wystąpił problem związany z doręczaniem pism w sprawie

o sygn. akt I SA/Ol 75/17, uczestnikowi postępowania zamieszkałemu na terytorium

Federacji Rosyjskiej. Wobec nie podejmowania korespondencji, sąd nie mógł uznać

skuteczności pierwszego doręczenia, dokonanego w trybie art. 299 § 4 p.p.s.a

i załatwić sprawy w ciągu całego roku. Pismo - zawiadomienia o rozprawie wraz ze

stosownym pouczeniem było wysyłane kilkakrotnie i zwracane przez pocztę po

okresie przechowywania przewidzianym przepisami Konwencji pocztowej. Pojawiło

się zatem zagadnienie przyjęcia prawidłowego trybu postępowania w związku

z doręczaniem pism stronom lub uczestnikom postępowania nie mającym miejsca

zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Nadal zauważalny jest problem przypadków uchybień w wypełnianiu

urzędowych potwierdzeń doręczenia pism przez pocztę, co powoduje konieczność

składania reklamacji i wpływa na terminy podejmowania czynności w sprawie.

Podobnie, jak w roku poprzednim wystąpiły przypadki składania skarg drogą

elektroniczną. Skarżący, stosujący tzw. podpis elektroniczny w postępowaniu

administracyjnym, przenoszą dopuszczalność takiego podpisu na postępowanie

sądowoadministracyjne. W takich przypadkach zachodzi potrzeba wzywania

skarżących do uzupełnienia braków formalnych pisma i stosowanego pouczania

o skutkach nieusunięcia braku, co przedłuża postępowanie.

W okresie sprawozdawczym nie odnotowano w Wydziale II tutejszego Sądu

poważniejszych problemów z doręczaniem pism procesowych stronom.

5/ uchybienia terminów i ich przywracanie

W roku 2017 w Wydziale I wpłynęły łącznie 22 wnioski o przywrócenie

terminów procesowych. Uwzględniono 2 wnioski, odmówiono przywrócenia terminu

co do 13 wniosków, 5 wniosków odrzucono, a co do 1 umorzono postępowanie.

Przy rozpatrywaniu wniosków o przywrócenie terminu istota rozstrzygnięć

sprowadzała się do oceny, czy podawane przez stronę okoliczności uzasadniają

przyjęcie braku winy w uchybieniu terminu.

Przykładowo w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 77/17 w postanowieniu

odmawiającym przywrócenia terminu do uzupełnienia braków formalnych i wpisu od

skargi kasacyjnej Sąd uznał, że „relacje i organizacja sposobu kontaktowania się

między stroną skarżącą a jej pełnomocnikiem nie mogą stanowić podstawy uznania

braku winy w wykonaniu wezwania Sądu”.

41

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 141/17, w postanowieniu odmawiającym

przywrócenia terminu do wniesienia skargi Sąd stwierdził, że „lakoniczne

uzasadnienie wniosku przez pełnomocnika strony, przedłożenie jedynie wyciągu

z KRS wg stanu na dzień 27 marca 2017 r. i nie wykazanie, stosownymi

dokumentami, że w okresie od doręczenia decyzji, tj. od 28 listopada do dnia

4 stycznia 2017 r. występował brak organu, uniemożliwiający działanie Spółki

oznacza, że strona nie uprawdopodobniła braku winy w uchybieniu terminu”.

Podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, także w 2017 r.

tutejszy Sąd, przy rozpatrywaniu wniosków o przywrócenie terminu do dokonania

określonych czynności procesowych, podzielał poglądy prezentowane w doktrynie

i orzecznictwie sądowym zarówno co do charakteru tej instytucji procesowej, jak

i przesłanek warunkujących uwzględnienie wniosku w tym przedmiocie. Tytułem

przykładu wskazać można na postanowienie tutejszego Sądu z dnia 28 grudnia

2017 r. sygn. akt II SA/Ol 463/17. W orzeczeniu tym Sąd wyjaśnił bowiem, że

intencją ustawodawcy, przy tworzeniu przepisów regulujących instytucję

przywrócenia terminu, było umożliwienie stronie obrony swoich praw, czy interesów

w sytuacji, gdy upływ terminów procesowych wywołał dla niej negatywne skutki

prawne, przy jednoczesnym założeniu, że strona dołożyła wszelkich możliwych

starań, aby takich negatywnych konsekwencji uniknąć. Przyjął, że pierwszorzędne

znaczenie dla rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu do dokonania czynności

w postępowaniu sądowym ma zatem ustalenie, że fakt uchybienia przez stronę

terminowi nie nastąpił z jej winy. Ocenił, że kryterium braku winy, o jakim mowa w art.

87 § 2 p.p.s.a., stanowiące przesłankę zasadności wniosku o przywrócenie terminu,

polega na dopełnieniu przez stronę obowiązku dołożenia szczególnej staranności

przy dokonywaniu czynności procesowej. Podkreślił, iż zarówno w doktrynie, jak

i w orzecznictwie przyjmuje się bardzo rygorystyczne kryteria oceny postawy osoby,

która dokonała czynności procesowej po terminie. Zauważył bowiem, że oceny w tym

zakresie dokonuje się poprzez przyjęcie kryteriów idealnego wzorca osoby należycie

dbającej o swoje interesy. Skonstatował, że przywrócenie terminu nie jest

dopuszczalne, gdy strona dopuściła się choćby lekkiego niedbalstwa w prowadzeniu

swoich spraw.

W postanowieniu z dnia 19 października 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 718/17,

tutejszy Sąd, za okoliczność wyłączającą winę w uchybieniu terminu do wniesienia

sprzeciwu od decyzji wydanej po 1 czerwca 2017 r. na podstawie art. 138 § 2 k.p.a.,

uznał zastosowanie się przez skarżącego do pouczenia zawartego w decyzji

42

o prawie wniesienia od niej skargi. Sąd, za niedopuszczalną uznał bowiem sytuację,

w której strona, mimo prawidłowego zastosowania się do pouczenia zawartego

w decyzji, miałaby ponieść negatywne konsekwencje wynikające ze zmiany stanu

prawnego. Zdaniem Sądu, byłoby to nie do zaakceptowania z punktu widzenia

ogólnych zasad prawa.

Także w postanowieniu z dnia 15 maja 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 351/17

tutejszy Sąd akcentował, że strona nie może ponosić negatywnych skutków

błędnego pouczenia, które jest integralną częścią decyzji administracyjnej. Podał

bowiem, że przepis art. 112 k.p.a. stanowi przykład konkretyzacji, sformułowanej

w art. 9 k.p.a. zasady, według której „organy administracji publicznej są obowiązane

do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych

i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących

przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony

i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu

nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek”.

Biorąc pod uwagę tę zasadę oraz art. 112 k.p.a. Sąd przyjął, że niedopuszczalne jest

przerzucanie na stronę negatywnych konsekwencji zastosowania się do pouczenia

zawartego w decyzji (postanowieniu) odnośnie do terminu złożenia środka

zaskarżenia. Ocenił, że osoba, która działa w zaufaniu do organu administracji,

uznaje, że zamieszczone w decyzji pouczenie jest prawidłowe, zatem stosując się do

niego w przypadku jego wadliwości (błędnego pouczenia), nie może być obciążana

negatywnymi skutkami błędnego pouczenia.

Konieczność zapewnienia stronom skutecznej realizacji należnych im praw

podnoszona była przez tutejszy Sąd także w uzasadnieniach postanowień

o przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowych wydanych na skutek

wniosków złożonych przez pełnomocników ustanowionych w ramach prawa pomocy.

Tytułem przykładu wskazać można na postanowienie tutejszego Sądu z dnia

20 lutego 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 1184/16, w którym Sąd ten podał, że

wywiedzenie skargi kasacyjnej nie jest możliwe bez uprzedniego sporządzenia

uzasadnienia wyroku. Ocenił, że w przypadku późniejszego ustanowienia dla strony

pełnomocnika z urzędu, przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie

uzasadnienia wyroku umożliwi stronie skorzystanie z przyznanego jej prawa pomocy.

Uznał więc, że skoro pełnomocnik strony został zawiadomiony o wyznaczeniu go

pełnomocnikiem w sprawie po upływie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie

uzasadnienia wyroku, a następnie z zachowaniem 7-dniowego terminu, o którym

43

mowa w art. 87 § 1 p.p.s.a., złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia

wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, to wniosek ten należało uwzględnić.

6/ koszty sądowe i zwrot kosztów postępowania między stronami

Orzecznictwo i przyjęta na jego podstawie praktyka pobierania wpisów

sądowych nie wywoływały w 2017 r. istotnych wątpliwości co do rodzaju i wysokości

wpisu. W zakresie zwrotu kosztów między stronami sąd stosował między innymi art.

206 p.p.s.a. W sprawach o sygn. akt I SA/Ol 101/17 i I SA/Ol 111/17 Sąd uznał za

uzasadnione miarkowanie kosztów z uwagi na połączenie spraw do wspólnego

rozpoznania, w których wystąpiły te same zagadnienia i jednakowa była treść skarg.

W postanowieniu z dnia 28 lipca 2017 r. w sprawie o sygn. akt I GZ 181/17 Naczelny

Sąd Administracyjny zaakceptował stanowisko Sądu I instancji, oddalając zażalenie

pełnomocnika strony na rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w wyroku.

W tej grupie zagadnień zwrócić należy uwagą na orzeczenia tutejszego Sądu

wydane z uwzględnieniem regulacji art. 206 p.p.s.a., w świetle którego, sąd może

w uzasadnionych przypadkach odstąpić od zasądzenia zwrotu kosztów

postępowania w całości lub w części, w szczególności jeżeli skarga została

uwzględniona w części niewspółmiernej w stosunku do wartości przedmiotu sporu

ustalonej w celu pobrania wpisu. Przykładowo w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 741/17,

tutejszy Sąd, korzystając z tego przepisu przy ustalaniu wynagrodzenia

pełnomocnika skarżącego będącego adwokatem, wywiódł, że wprawdzie

w sprawach ze stosunku służbowego wpis nie jest pobierany, ale oceniając nakład

pracy pełnomocnika skarżącego Sąd wziął pod uwagę, że aktywność adwokata

sprowadzała się w istocie do napisania skargi, której zakres został następnie przez

tego pełnomocnika ograniczony na rozprawie. Sąd podkreślił, że uwzględnienie

skargi wniesionej w tej sprawie nastąpiło w znacznej mierze na skutek dostrzeżenia

przez Sąd z urzędu naruszeń prawa, a takie działanie Sądu umożliwia art. 134 § 1

p.p.s.a. Skonstatował, że skoro nakład pracy pełnomocnika jedynie w niewielkim

zakresie przyczynił się do wyjaśnienia i rozstrzygnięcia sprawy, to uprawnione było

miarkowanie wynagrodzenia pełnomocnika przez dostosowanie tego wynagrodzenia

do stopnia zawiłości sprawy i koniecznego nakładu pracy pełnomocnika na

podstawie art. 206 p.p.s.a.

Przepis art. 206 p.p.s.a. stanowił także podstawę prawną do oddaleniu

wniosku skarżącej o zasądzenie kosztów postępowania w sprawie o sygn. akt

II SAB/Ol 70/17, która była jedną z wielu spraw sądowoadministracyjnych 44

wywiedzionych przez tą samą skarżącą związanych z bezczynnością organów

w udostępnieniu informacji publicznej. W uzasadnieniu wydanego w tej sprawie

wyroku z dnia 14 grudnia 2017 r. tutejszy Sąd ocenił, że w rozpoznawanej sprawie

zaistniał uzasadniony przypadek, o którym mowa w art. 206 p.p.s.a. W pierwszej

kolejności Sąd wskazał, że - jak wynika z urządzeń ewidencyjnych - skarżąca,

począwszy od 31 sierpnia 2017 r., wniosła do tutejszego Sądu ponad 10 skarg na

bezczynność organów w udostępnieniu informacji publicznej (np. sygn. akt II SAB/Ol:

61-64/17, 70/17, 72/17, 82-84/17 i 94/17). We wszystkich sprawach skarżąca była

reprezentowana przez adwokata, który dołączał do skarg spis kosztów, obejmujący

m.in. koszty zastępstwa prawnego w kwocie 480 zł. W żadnej ze spraw nie zostało

wykazane, że koszty zastępstwa prawnego rzeczywiście zostały przez skarżącą

poniesione. Poza pełnomocnictwem ogólnym do reprezentowania we wszystkich

sprawach przed sądami administracyjnymi i spisem kosztów, nie dołączono bowiem

ani umów pomiędzy udzielającą pełnomocnictwa a adwokatem, ani faktur

dokumentujących opłacenie usługi prawnej. Ponadto Sąd wskazał na

nieskomplikowany charakter rozpoznawanej sprawy i znikomy wręcz nakład pracy

adwokata. Sąd wziął bowiem pod uwagę znany mu z urzędu fakt, że wniesione do

tutejszego Sądu sprawy nie tylko są jednorodzajowe (dotyczą udostępnienia

informacji publicznej o umowach dotyczących obsługi prawnej organu), ale też

analogiczne w swojej treści. Sąd zauważył, że skargi te w zasadzie różnią się tylko

w zakresie dat złożenia wniosków o udostępnienie informacji publicznej i organu, do

którego wnioski zostały złożone. Wszystkie zarzuty skarg i ich argumentacja są zaś

takie same.

W dalszej części uzasadnienia wyroku z dnia 14 grudnia 2017 r., wydanego

w sprawie o sygn. akt II SAB/Ol 70/17, Sąd podał, że w sprawie o sygn. akt

II SAB/Ol 61/17, rozpoznawanej jako pierwsza spośród skarg wniesionych przez

skarżącą, tutejszy Sąd zasądził koszty zastępstwa prawnego w kwocie 480 zł.

Zdaniem Sądu, kwota ta powinna zrekompensować koszty, które skarżąca

ewentualnie poniosła w związku z wnoszeniem kolejnych spraw, w tym

ustanowieniem pełnomocnika, choć celowość takiego działania jest dalece wątpliwa

w aspekcie niezbędności, o jakiej mowa w art. 200 p.p.s.a. Sąd wyjaśnił, że

wątpliwość ta uzasadniona jest, z urzędu wiadomym Sądowi faktem, powziętym

z bazy orzeczeń na stronie https://cbois.nsa.gov.pl/, iż skarżąca tylko w 2017 r.

wnosiła do organów na terenie całej Polski liczne, podobne skargi na bezczynność

organów w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej dotyczącej tego samego

45

przedmiotu (m.in. w sprawach sygn. akt II SAB/Op 126/17, II SAB/Kr 191/17,

II SAB/Ke 55/17, II SAB/Rz 80/17). Podmiotami zaś, od których wnioskodawczyni

domagała się tej samej rodzajowo informacji, zawsze były jednostki budżetowe, takie

jak szkoły, ośrodki pomocy społecznej, publiczne zakłady opieki zdrowotnej.

W ocenie Sądu, jednorodzajowość wnoszonych skarg nie wymagała ustanawiania

w każdej z nich pełnomocnika, gdyż skargi te strona mogła zmodyfikować bez

potrzeby angażowania fachowego pełnomocnika, tym bardziej, że jak wynika

z informacji zamieszczonej na stronie

http://www.lodz.adwokatura.pl/dla-adwokata/lista-adwokat/k, sama jest adwokatem.

Sąd nie zasądził również zwrotu uiszczonego wpisu, który został uiszczony na

wezwanie Sądu ponad miesiąc od udzielenia informacji przez szpital. W tej sytuacji

Sąd uznał, że prowadzenie sprawy przed Sądem nie miało na celu uzyskanie

informacji publicznej, a inny cel, a zatem nie można uznać, aby były to wydatki

niezbędne do celowego dochodzenia praw w rozumieniu art. 200 p.p.s.a.

2. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału I orzekającego w sprawach finansowych i celnych

Uwagi ogólne dotyczące funkcjonowania Wydziału I

W 2017 roku przedmiotowy zakres spraw rozpoznawanych w Wydziale I nie

uległ zmianie w stosunku do roku poprzedniego.

Działalność w 2017 r. Wydział I rozpoczął z zaległością 243 spraw

niezałatwionych w roku poprzednim.

W 2017 roku do Wydziału wpłynęło ogółem 956 spraw, to jest o 7 spraw mniej

niż w roku 2016, w którym wpłynęły 963 sprawy. Spadek wyniósł ok 0,72 %, przy

czym wpływ do Wydziału I stanowił 45,13 % ogółu wpływu spraw do WSA

w Olsztynie.

Największy udział miały we wpływie sprawy celno-podatkowe, których

wpłynęło 204, co stanowiło 21,33 % ogółu spraw z repertorium SA. Znaczny wzrost

wpływu nastąpił w zakresie spraw dotyczących podatku od nieruchomości. Wpłynęło

147 spraw, (15,37 %). Podobnie, jak w latach ubiegłych znaczący udział miały we

wpływie sprawy dotyczące podatku od towarów i usług (VAT), których wpłynęło 127,

(13,28 %). 99 spraw dotyczyło subwencji unijnych i płatności rolniczych. 54 sprawy

dotyczyły interpretacji podatkowych, w tym 18 interpretacji wydanych przez

samorządowe organy podatkowe.

46

W 2017 r. załatwiono w Wydziale 1009 spraw, to jest o 119 więcej niż w roku

poprzednim. Na rozprawie załatwiono 717 spraw, to jest 72,34 % ogólnej liczby

załatwionych spraw w Wydziale I. Na posiedzeniach niejawnych załatwiono 292 (ok.

28,9 %) spraw, w tym wyrokami wydanymi w trybie uproszczonym 79 spraw (11 %

ogólnej liczby wyroków). Załatwienie spraw w Wydziale I stanowiło 45,86 % z ogółu

spraw załatwionych w Sądzie.

Do załatwienia w następnym roku pozostało 190 spraw (wszystkie z rep. SA).

Jest to o 53 sprawy mniej niż na koniec 2016 r., w którym pozostały do załatwienia

243 sprawy. Pozostałość (zaległość) ta stanowiła 53 % ogólnej zaległości w WSA

w Olsztynie.

Szybkość postępowania mierzona stosunkiem zaległości do średniego

miesięcznego wpływu wyniosła 2,38 (2016 r. - 3,02).

Podane dane liczbowe wskazują na utrzymanie dobrej sprawności

postępowania. Podkreślenia wymaga, że do 22 listopada 2017 r. Wydział pracował

w składzie 6 sędziów, łącznie z sędzią pełniącą obowiązki przewodniczącego. Od

dnia 22 listopada 2017 r. stan osobowy został powiększony, gdyż rozpoczęła

pełnienie obowiązków nowo powołana asesor sądowy.

W 2017 r. NSA zwrócił po rozpoznaniu skarg kasacyjnych 236 spraw, spośród

nich skargi kasacyjne od orzeczeń wydanych w Wydziale I uwzględniono w 63

sprawach tj. 26,69 %. Skargi kasacyjne oddalono w 154 sprawach, tj. 65,25 %. Co

do 16 (7,7 %) spraw postępowanie kasacyjne zostało umorzone z powodu cofnięcia

skargi kasacyjnej.

Natomiast po rozpoznaniu zażaleń od orzeczeń zapadłych w Wydziale I,

w roku 2017 zwróconych zostało przez NSA 38 spraw. W 5 (ok. 13,15 %) zażalenia

uwzględniono, a co do 32 (84,21 %) zażalenia oddalono.

1/ stosowanie Ordynacji podatkowej, interpretacje podatkowe

W analizowanej kategorii spraw uwagę należy skierować na orzeczenia,

w których Sąd rozstrzygał w przedmiocie oprocentowania nadpłaty w podatku od

towarów i usług. Spór w tych sprawach dotyczył stwierdzenia, czy nadpłata

i nadwyżka podatku naliczonego nad należnych, wykazane przez gminy w złożonych

korektach VAT-7 za poszczególne miesiące, które powstały w związku z dokonaną

konsolidacją rozliczeń gminy i jej jednostek, powstały w wyniku orzeczenia TSUE

w sprawie C-276/14. W przypadku podzielenia stanowiska gmin i stwierdzenia, że

nadpłata oraz nadwyżka powstały w wyniku ww. orzeczenia TSUE, gminom

47

przysługuje prawo do ich oprocentowania zgodnie z art. 78 § 5 pkt 2 Ordynacji

podatkowej. Według organów podatkowych natomiast nadpłata podlega zwrotowi na

podstawie art. 77 § 1 pkt 6 lit. a Ordynacji i tym samym podlega oprocentowaniu

stosownie do art. 78 § 3 pkt 3 lit. c Ordynacji. W wyroku z dnia 25 stycznia 2017 r.,

sygn. akt I SA/Ol 861/16, Sąd podzielił stanowisko organów podatkowych,

stwierdzając, że nie można uznać, iż z powołanego wyroku TSUE wynika możliwość

konsolidacji rozliczeń gminy i jej jednostek, gdyż Trybunał wypowiedział się w nim

wyłącznie w kwestii statusu prawnopodatkowego gminnych jednostek budżetowych.

Dopiero w uchwale NSA z dnia 26 października 2015 r., sygn. akt I FPS 4/15,

stwierdzono, że gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur

związanych z realizacją inwestycji przekazanych następnie do gminnego zakładu

budżetowego. Ta uchwała zatem, a nie wyrok TSUE, stanowiła podstawę złożenia

korekt przez gminy, które scentralizowały rozliczenia ze swoimi jednostkami

organizacyjnymi, w tym zakładami budżetowymi. Skoro zaś nadpłata nie powstała

wskutek orzeczenia TSUE, to gminie nie przysługiwało oprocentowanie liczone na

podstawie art. 78 § 5 pkt 2 Ordynacji podatkowej. Opisany wyrok został uchylony

przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 12 września 2017 r., sygn. akt

I FSK 668/17. Z kolei w wyrokach: z dnia 8 czerwca 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 305/17

oraz z dnia 8 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 705/17, Sąd podzielił stanowisko

skarżących gmin, wskazując, że powołany wyrok TSUE przesądził, że nieprawidłowe

są zarówno dotychczasowa wykładnia, jak i powszechna praktyka stosowania

przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, w szczególności art. 15 ust. 1 i 2,

w odniesieniu do gmin i ich jednostek budżetowych. Tym samym stwierdził, że

nadpłata powstała w wyniku wymienionego orzeczenia Trybunału, a zatem jej

oprocentowanie winno nastąpić zgodnie z art. 78 § 5 pkt 2 Ordynacji.

Zwrócić ponadto należy uwagę na wyrok z dnia 23 marca 2017 r., sygn. akt

I SA/Ol 76/17, którym Sąd oddalił skargę na decyzję w przedmiocie odmowy

stwierdzenia nieważności decyzji w sprawie zryczałtowanego podatku dochodowego

od osób fizycznych za 2011 r. Sąd zajął w nim stanowisko, że nie doszło do

rażącego naruszenia prawa - art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku

dochodowym od osób fizycznych, w brzmieniu obowiązującym w 2011 r. Podniósł, że

Trybunał Konstytucyjny w dniu 29 lipca 2014 r. wydał wyrok o sygn. akt P 49/13,

w którym orzekł, że powołany przepis jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 84 i art.

217 Konstytucji RP i jednocześnie postanowił, że traci on moc obowiązującą

z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Urzędowym

48

RP. Trybunał wskazał, że możliwe będzie w dalszym ciągu prowadzenie postępowań

w sprawach podatku od dochodów nieujawnionych na podstawie tego przepisu, gdyż

pozostaje on nadal elementem systemu prawa. Sąd stwierdził, że to właśnie

kontrowersje i wątpliwości dotyczące tej normy prawnej skutkowały skierowaniem do

Trybunału Konstytucyjnego pytań w zakresie jego zgodności z Konstytucją, tym

samym nie doszło do rażącego naruszenia prawa.

W kilku sprawach Sąd oddalił skargi na postanowienia w przedmiocie nadania

decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności wskazując, że przesłanki

uzasadniające nałożenie rygoru określone w art. 239b § 1 pkt 1 - 4 Ordynacji

podatkowej dzielą się na dwie kategorie: związane z sytuacją majątkową podatnika

oraz z upływem terminu przedawnienia. Sąd uznał, że jeżeli okres pozostały do

upływu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego jest krótszy niż 3

miesiące, to uprawdopodobnienie przesłanki przewidzianej w art. 239b § 2 Ordynacji

podatkowej polega na wykazaniu, że zachodzą takie okoliczności faktyczne, które

potwierdzają, że z tego powodu zobowiązanie podatkowe wskazane w decyzji nie

zostanie wykonane. W tym zakresie bez znaczenia są wszystkie te okoliczności,

które odnoszą się do sytuacji majątkowej, czy też działań podatnika w stosunku do

jego majątku. Okoliczności te mogłyby mieć bowiem znaczenie wyłącznie

w przypadku pozostałych przesłanek z art. 239b § 1 pkt 1-3 Ordynacji podatkowej

(wyroki: z dnia 12 lipca 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 191/17 i I SA/Ol 228/17, z dnia

9 sierpnia 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 404/17).

Wyrokiem z dnia 11 maja 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 227/17 Sąd uwzględnił

skargę na decyzję w przedmiocie odsetek od nieuregulowanej w terminie zaliczki na

podatek dochodowy od osób fizycznych za grudzień 2015 r. Spór w sprawie dotyczył

interpretacji m.in. art. 53a Ordynacji podatkowej. Sąd stwierdził, że powołany przepis

mógłby mieć zastosowanie w różnych stanach faktycznych, w których wysokość

zobowiązania rocznego byłaby mniejsza niż suma zaliczek zapłaconych w ciągu

ustawowo określonego okresu rozliczeniowego. W ocenie Sądu należy przyjąć, że

upływ terminu wskazanego w art. 44 ust. 6 ustawy o podatku dochodowym od osób

fizycznych, a zakreślonego do wpłaty zaliczki za ostatni miesiąc roku podatkowego,

tak jak i za pozostałe miesiące roku, nie kończy bytu prawnego zaliczek na podatek

dochodowy od osób fizycznych. Po upływie tego terminu istnieje obowiązek zapłaty

zaliczek, aż do dnia, w którym w ich miejsce powstaje obowiązek zapłacenia podatku

za cały rok podatkowy.

49

Interpretacje podatkowe

W analizowanym zakresie spraw należy zwrócić uwagę na wyrok z dnia

7 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 737/17. Przedmiotem sporu była ocena, czy

brak wskazania przez stronę we wniosku o udzielenie indywidualnej interpretacji

symbolu PKWiU świadczonej usługi, uzasadniał pozostawienie wniosku bez

rozpoznania, a w praktyce czy kwestia ta może i powinna być przedmiotem

indywidualnej interpretacji organu podatkowego wydawanej w trybie art. 14b § 3

Ordynacji podatkowej. Złożony przez skarżącą wniosek o wydanie interpretacji

indywidualnej przepisów prawa podatkowego dotyczył możliwości zastosowania

procedury odwrotnego obciążenia podatkiem od towarów i usług przewidzianej w art.

17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT do usług świadczonych przez skarżącą. W złożonym

wniosku oraz w odpowiedzi na wezwanie Spółka, w ocenie Sądu, szczegółowo

opisała zakres, rodzaj i specyfikę świadczonych usług. Nadto wskazała przepisy

prawa podatkowego mające być przedmiotem interpretacji indywidualnej, zadała

precyzyjne pytanie i przedstawiła swoje stanowisko w tej kwestii. W tych warunkach

Sąd stwierdził, że uzależnienie odpowiedzi przez organ od wskazania przez

wnioskodawcę symbolu PKWiU, biorąc pod uwagę treść art. 17 ust. 1 pkt 8

w związku z art. 5a ustawy o VAT, z których jasno wynika, że tylko ściśle określone

usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy o VAT objęte są procedurą

odwrotnego obciążenia, stanowiło w praktyce przerzucenie ciężaru dokonania

interpretacji przepisów prawa na wnioskodawcę, co też zaprzeczało celowi uzyskania

przez stronę interpretacji podatkowej. Zdaniem Sądu, jeżeli konkretny przepis

podatkowy odwołuje się do klasyfikacji statystycznej jako warunku zastosowania

określonego sposobu opodatkowania, to organ nie może się uchylić od oceny

stanowiska wnioskodawcy co do prawidłowości zaklasyfikowania statystycznego (np.

w PKWiU) konkretnego towaru (produktu) lub świadczonej usługi, o ile we wniosku

zostaną przedstawione informacje o rodzaju świadczonych usług, ich specyfice itp.,

czyli okoliczności faktyczne mające znaczenie dla przyporządkowania towarów lub

usług do konkretnych ugrupowań statystycznych.

2/ sprawy związane z nadzorem oraz skargi na uchwały i zarządzenia organów jednostek samorządu terytorialnego dotyczące finansów

W 2017 r. wpłynęło 8 skarg na skargi dotyczących nadzoru Regionalnej Izby

Obrachunkowej. Wszystkie z nich zostały rozpoznane.

50

W wyrokach z dnia 23 maja 2017 r. o sygn. akt I SA/Ol 291/17

i I SA/Ol 292/17, Sąd uznał, że Regionalna Izba Obrachunkowa prawidłowo

stwierdziła, że radny, który złożył jedynie ustną rezygnację z mandatu, powinien

zostać powiadomiony o terminie i miejscu sesji rady gminy, na której procedowano

nad badaną przez organ nadzoru uchwałą, jak również powinien otrzymać materiały

będące przedmiotem obrad. Sąd wskazał, że art. 383 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia

2011 r. - Kodeks wyborczy (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 15) wymienia przesłanki

wygaśnięcia mandatu radnego, pośród których brak jest możliwości złożenia ustnej

rezygnacji. Ustawodawca przewidział wyłącznie pisemną formę zrzeczenia się

mandatu radnego, przy czym podmiotem uprawnionym do stwierdzenia wygaśnięcia

mandatu radnego z ww. przyczyny, jest komisarz wyborczy, który w myśl art. 383 §

2a Kodeksu wyborczego czyni to w drodze postanowienia w terminie 14 dni od dnia

wystąpienia tej przyczyny. Pisemne zrzeczenie się mandatu radnego powinno zostać

złożone bezpośrednio organowi właściwemu do stwierdzenia wygaśnięcia mandatu

tj. komisarzowi wyborczemu. W przypadku zaś złożenia oświadczenia

przewodniczącemu rady, jak w sprawie rozpoznawanej przez Sąd, powinien on

niezwłocznie przekazać je komisarzowi wyborczemu. W takiej sytuacji termin do

stwierdzenia wygaśnięcia mandatu biegnie od dnia otrzymania oświadczenia przez

komisarza wyborczego. Sąd stwierdził zatem, że na gruncie rozpoznawanej sprawy,

stwierdzenie wygaśnięcia mandatu przez komisarza wyborczego nastąpiło w dacie

późniejszej niż data sesji rady gminy. Tym samym, Sąd zgodził się ze stanowiskiem

organu nadzoru, że procedura uchwalenia uchwały rady gminy obarczona została

istotnymi wadami, polegającymi na naruszeniu art. 20 ust. 1 i 3 ustawy z dnia

8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.),

postanowień Statutu Gminy oraz art. 383 § 1 pkt 4 ustawy - Kodeks wyborczy.

DotacjeW sprawach z zakresu dotacji do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie wpłynęło w 2017 r. 13 skarg. Spośród spraw które wpłynęły w 2017 r.

załatwiono 11 skarg. Ponadto w 2017 r. załatwiono 7 skarg, które pozostały do

rozpatrzenia z 2016 r. Łącznie załatwiono 18 spraw.

Tytułem przykładu w tej grupie spraw można przywołać orzeczenie z dnia 9

lutego 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 868/16, w którym Sąd nie podzielił prezentowanej

przez organy administracji publicznej wykładni art. 90 ust. 3d w związku z art. 5 ust. 7

ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz. U. z 2015 r. poz.

2156 ze zm.), zwanej dalej „u.s.o.”, w świetle której zadania organu prowadzącego

51

szkołę lub placówkę takie jak zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków

nauki, wychowania i opieki; zapewnienie obsługi administracyjnej, finansowej, w tym

w zakresie wykonywania czynności, o których mowa w art. 4 ust. 3 pkt 2 - 6 ustawy

z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości i organizacyjnej szkoły i placówki;

wyposażenie szkoły lub placówki w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do

pełnej realizacji programów nauczania programów wychowawczych, (…) oraz innych

zadań statutowych traktuje się jako przeciwstawne „realizacji zadań szkoły lub

placówki w zakresie kształcenia wychowania i opieki”, a zatem finansowo

obciążające wyłącznie organ prowadzący.

Zdaniem Sądu, zadania wymienione w art. 5 ust. 7 u.s.o. wyznaczają ogólnie

obowiązki wszystkich organów prowadzących szkoły lub placówki. Skoro dotacje dla

przedszkoli niepublicznych przysługują w wysokości 75 % wydatków na jednego

ucznia ponoszonych w przedszkolach publicznych, to przy kontroli wykorzystania

dotacji punktem odniesienia powinna być ocena, jakie wydatki bieżące są ponoszone

w przedszkolach publicznych, a nie to, jakie zadania ciążą na organie prowadzącym

przedszkole. Zatem należałoby rozważyć, czy do wydatków bieżących przedszkola

publicznego nie zalicza się wydatków na utrzymanie budynku przedszkola

i otoczenia, konserwacji i przeglądów technicznych, drobnych napraw i remontów, na

zakup materiałów biurowych, środków b.h.p., obsługi księgowej i administracyjnej,

opłat telefonicznych, itp. Tylko stwierdzenie, że w przedszkolu publicznym określone

wydatki nie są zaliczane do wydatków bieżących zapisanych w planie finansowym,

nie są ponoszone, bądź są niedopuszczalne może skutkować uznaniem, że wydatek

na funkcjonowanie przedszkola niepublicznego finansowany z dotacji został

poniesiony niezgodnie z dyspozycją art. 90 ust. 3d u.s.o. W ocenie Sądu, dotyczy to

oczywiście także wydatków na wynagrodzenia, pochodne od wynagrodzeń i innych

świadczeń na rzecz zatrudnionych pracowników.

3/ podatek od towarów i usług

W 2017 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

127 skarg na decyzje i indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego

z zakresu podatku od towarów i usług oraz 1 skarga na bezczynność bądź

przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących podatku VAT.

W 2017 r. rozpoznano 144 sprawy z zakresu podatku VAT, w tym 42, które

pozostały do rozpatrzenia z 2016 r.

W 2017 r. WSA orzekał w sprawach ze skarg na decyzje organów

52

podatkowych, jak też na indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego,

w których materialną podstawę zaskarżonych aktów administracyjnych stanowiły

przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U.

z 2016 r. poz. 710 ze zm.) zwanej dalej ustawą o VAT.

W przypadku skarg na decyzje dotyczące rozliczeń w podatku VAT,

w zasadzie nie pojawiły się zagadnienia prawne, które nie byłyby już wcześniej

przedmiotem analiz w orzecznictwie sądów administracyjnych, wyrokach TSUE czy

uchwałach Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Znaczna grupa spraw rozstrzyganych przez Sąd w 2017 r. dotyczyła

stwierdzonych przez organy podatkowe nieprawidłowości rozliczeń podatku VAT,

polegających na przyjmowaniu przez podatników do odliczenia od podatku

należnego podatku naliczonego z faktur potwierdzających czynności, które nie

zostały dokonane. Chodziło zatem o stosowanie art. 86 ust. 1 i art. 88 ust. 3a pkt. 4

lit. a) ustawy o VAT. W powyższym zakresie Sąd kierował się utrwalonym

w orzecznictwie stanowiskiem, że prawo do odliczenia nie znajduje zastosowania do

podatku, który jest należny wyłącznie z tego powodu, że został wykazany na

fakturze. Część skarg dotyczyła także decyzji organów podatkowych określających

zobowiązania na podstawie art. 108 ust. 1 ustawy o VAT. W powyższym zakresie

Sąd w rozpoznawanych sprawach stwierdzał, że niezależnie od tego czy

w sprawie zaistniał obrót będący podstawą opodatkowania podatkiem od towarów

i usług, jak również niezależnie od rozmiarów i konsekwencji podatkowych tego

obrotu, każdy wystawca faktur niedokumentujących rzeczywistych zdarzeń

gospodarczych powinien liczyć się z koniecznością zapłaty wykazanego podatku.

W przypadku skarg na indywidualne interpretacje przepisów prawa

podatkowego rozstrzyganych przez Sąd w 2017 r. wystąpiły różne zagadnienia

związane ze stosowaniem przepisów ustawy o VAT.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 727/17 Sąd rozstrzygał spór w zakresie

opodatkowania podatkiem VAT czynności zarządzania spółką. Strona skarżąca

dowodziła, że usługi świadczone w oparciu o kontrakt managerski nie podlegają

opodatkowaniu podatkiem VAT. Wnioskodawca nie zachowuje samodzielności

w ramach świadczonych usług, których sposób wykonywania przypomina

w znaczącym stopniu świadczenie pracy. Spółka zapewnia warunki organizacyjne

i infrastrukturę niezbędną do wykonywania umowy, włączając w to służbowy

samochód, telefon i komputer oraz pomieszczenie biurowe. Umowa ustanawia

szczegółowe zasady podejmowania współpracy z podmiotami trzecimi, wyraźnie

53

rozgraniczając działalność konkurencyjną i niekonkurencyjną, a także kompleksowo

reguluje warunki przerwy w wykonywaniu czynności. Wynagrodzenie w zasadniczej

części nie jest uzależnione od ryzyka ekonomicznego, lecz ma charakter stały i jest

należne po upływie każdego miesiąca kalendarzowego. Umowa nie stanowi dla

wnioskodawcy samodzielnego tytułu do ponoszenia odpowiedzialności wobec osób

trzecich i nie zobowiązuje do zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności

wobec osób trzecich. Zakres odpowiedzialności członka zarządu określony

w przepisach Kodeksu spółek handlowych i Kodeksu cywilnego jest niezależny od

rodzaju zawartej umowy, dotyczy on bowiem pełnienia funkcji członka zarządu, a nie

wykonywania umowy o świadczenie usług zarządzania. Nie bez znaczenia pozostaje

również intencja Spółki i Wnioskodawcy, którzy w sytuacji, gdyby nie zachodziła

konieczność dostosowania podstawy stosunku prawnego do przepisów ustawy

o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami, nie

zdecydowaliby o nawiązaniu współpracy w oparciu o umowę o świadczenie usług

zarządzania, lecz zawarliby umowę o pracę w rozumieniu przepisów ustawy z dnia

26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1666). Dyrektor

Krajowej Informacji Skarbowej nie podzielił stanowiska wyrażonego we wniosku

o wydanie interpretacji. W wyroku z dnia 16 listopada 2017 r. Sąd nie podzielił

poglądu organu interpretacyjnego stwierdzając, że działalności strony, nie można

przypisać przesłanki samodzielności, która stanowi immanentną cechę działalności

gospodarczej na gruncie podatku VAT. Realizując czynności na rzecz Spółki, strona

nie występuje zatem w charakterze podatników podatku od towarów i usług. Wręcz

przeciwnie, funkcjonuje on w ramach organizacji Spółki, która zapewnia mu warunki

organizacyjne niezbędne do wykonywania usług objętych umową i ponosi związane

z tym koszty. Zdaniem Sądu nie sposób zatem mówić o mobilizowaniu przez

skarżącego środków na takich samych zasadach, jak przedsiębiorca wykonujący

samodzielnie działalność gospodarczą. Działa on w imieniu i na rzecz zarządzanej

Spółki, która ponosi odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niego osobom

trzecim. Bezspornie nie działa w warunkach ryzyka, niepewności co do ostatecznego

rezultatu przedsięwzięcia. Działalności tej nie wykonuje w swoim imieniu i na własny

rachunek, lecz w imieniu zarządzanej Spółki. W ocenie Sądu z przedstawionego

przez stronę stanu faktycznego jasno wynika, że stosunek prawny łączący

Wnioskodawcę ze Spółką, zawarty na podstawie przepisów ustawy z dnia 9 czerwca

2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórym

i spółkami (Dz. U. z 2016 r. poz. 1202), ma cechy właściwe dla stosunku zbliżonego

54

do stosunku pracy, a nie samodzielnej działalności gospodarczej.

W innej sprawie o sygn. akt I SA/Ol 804/17 kwestią sporną było

opodatkowanie podatkiem VAT przez gminę usług odpłatnej rezerwacji stoisk

handlowych i dzierżawy pawilonów handlowych, jak również w zakresie prawa do

pełnego odliczenia podatku naliczonego wykazanego w fakturach dokumentujących

wydatki inwestycyjne poniesione na budowę targowiska oraz wydatki bieżące na

utrzymanie targowiska. W stanie faktycznym wskazano, że gmina jest czynnym

podatnikiem VAT i składa deklaracje VAT-7 za miesięczne okresy rozliczeniowe.

gmina była odpowiedzialna za realizację projektu inwestycyjnego, którego przedmiot

stanowiła budowa nowego targowiska. W ramach inwestycji wybudowane zostały

środki trwałe, takie jak: ciągi piesze i parkingi, wiaty handlowe, sieci sanitarne,

oświetlenie budynki handlowe oraz budynek administracyjno-socjalny. Wartość

początkowa każdego z ww. środków trwałych przekracza 15.000 zł. Inwestycja

została oddana do użytkowania. Także w przyszłości gmina ponosić będzie

związane z targowiskiem wydatki zarówno inwestycyjne, jak i bieżące. W drodze

uchwały Rady Gminy wprowadzono w regulaminie targowiska dodatkowe opłaty,

tj. rezerwacyjną stoisk handlowych oraz za dzierżawę pawilonów handlowych.

Powyższe opłaty są i będą pobierane na podstawie indywidualnych umów

cywilnoprawnych zawieranych przez gminę z osobami prowadzącymi działalność

handlową na targowisku. Usługi związane z pobieraniem opłaty rezerwacyjnej za

stoiska handlowe oraz opłaty z tytułu dzierżawy pawilonów handlowych są

dokumentowane fakturami VAT, a obrót z tytułu ww. usług jest ujmowany rejestrach

sprzedaży VAT. Obok tych opłat pobierana jest również opłata targowa, która ma

charakter daniny publicznoprawnej, stanowiącej dochód publiczny i pobierana jest na

podstawie i w wysokości określonej odrębnymi przepisami prawa (art. 15 ust. 1

ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych). W zakresie

poboru tej opłaty Gmina nie działa jako podatnik VAT. Gmina dotychczas nie

odliczała podatku naliczonego od wydatków związanych z budową targowiska.

Zdaniem wnioskodawczyni odpłatne usługi polegające na rezerwacji stoisk

handlowych oraz dzierżawy pawilonów handlowych stanowią czynności podlegające

opodatkowaniu VAT, które nie korzystają ze zwolnienia od tego podatku. Ma ona

przy tym prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur

dokumentujących zakupy związane z budową targowiska, jak również podatku

naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących jego wydatki bieżące. Dyrektor

Krajowej Informacji Skarbowej nie podzielił stanowiska wyrażonego we wniosku

55

o wydanie interpretacji. W wyroku z dnia 7 grudnia 2017 r. Sąd nie podzielił poglądu

organu interpretacyjnego stwierdzając, że okoliczność, iż od sprzedaży na

targowiskach należne jest zobowiązanie podatkowe nie oznacza, że targowisko

wykorzystywane jest zarówno do celów prowadzonej przez tego podatnika

działalności gospodarczej (wynajmu powierzchni targowej), jak i do celów innych, nie

mających charakteru działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o VAT. Opłata

targowa nie jest bowiem należna z tytułu wykorzystywania przez gminę targowiska,

skoro jest nieekwiwalentnym zobowiązaniem podatkowym należnym gminie

powstającym z mocy prawa w następstwie prowadzenia sprzedaży na targowisku.

Decydujące przy tym jest faktyczne wykonywanie przez te osoby czynności

sprzedaży, w miejscu wskazanym przez gminę do prowadzenia takiej sprzedaży.

Obowiązek ponoszenia opłaty targowej przez podmioty prowadzące sprzedaż

w miejscu wskazanym przez gminę jako targowisko, nie stanowi zatem

wykorzystywania przez gminę targowiska na inne cele niż prowadzenie działalności

gospodarczej, w ujęciu ustawy o VAT. Należące do gminy targowisko (rozumiane

jako element majątku przedsiębiorstwa) jest wykorzystywane wyłącznie do celów

działalności gospodarczej, tj. osiągania dochodów z wynajmu jego powierzchni.

W rezultacie gmina ma pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT

dotyczących targowiska obejmujących zarówno wydatki inwestycyjne, jak i wydatki

bieżące związane z eksploatacją. Zasada ta wynika z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT.

4/ podatek akcyzowy

W 2017 r. do Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęły 84 skargi w sprawach dotyczących podatku akcyzowego.

Z omawianego zakresu spraw rozpoznano łącznie w 2017 r. 92 sprawy. Do

rozpoznania w 2018 r. pozostało 9 spraw.

W omawianych sprawach dominowała problematyka związana ze

stosowaniem ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29,

poz. 257 ze zm.) i ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst

jednolity Dz. U. z 2014 r., poz. 752 ze zm.), zwane dalej u.p.a.

Odnotować należy sprawy z zakresu zobowiązania podatkowego w podatku

akcyzowym oraz opłaty paliwowej, w których dla poszczególnych rodzajów paliw

(benzyna, benzyna lotnicza, olej napędowy, olej opałowy, pozostałe paliwa silnikowe)

przyjęto stawkę akcyzy w wysokości 1.822 zł/1.000 Iitrów, a nie 1.196 zł/1000 litrów.

Podstawą materialną decyzji określających stronie podatek akcyzowy były przepisy

56

art. 8 ust. 2 pkt 4 i ust. 6, art. 13 ust. 1 pkt 1 oraz art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy

o podatku akcyzowym. Są to sprawy o sygn. akt I SA/Ol 665/16, I SA/Ol 163/17,

I SA/Ol 186/17, I SA/Ol 349/17, I SA/Ol 537/17, I SA/Ol 750/17, w których Sąd

uchylał zaskarżone decyzje.

W jednej z nich Sąd w wyroku z 26 kwietnia 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 163/17,

uchylił zaskarżoną decyzję, a w uzasadnieniu wskazał, że skarżący nabył i zużył na

potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, zgodnie z przedłożonymi fakturami

- olej napędowy a nie inne produkty akcyzowe, o których mowa w art. 89 ust. 1 pkt 9,

10 i pkt 15 lit. a) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym. W ocenie

Sądu, dla określenia zobowiązania należało zastosować stawkę ustanowioną w art.

89 ust. 1 pkt 6 u.p.a. Sąd wyjaśnił, że zróżnicowanie stawek wynika zasadniczo

z przeznaczenia paliwa, zatem kryterium decydującym o wysokości stawki akcyzy

dla oleju napędowego niewątpliwie także jest to, że tego rodzaju paliwo z reguły

służy do napędu silników pojazdów wykorzystywanych w działalności gospodarczej

oraz do napędu silników maszyn. Natomiast połączenie z kryterium jakościowym

oznacza, że aby zastosować stawkę jak dla „pozostałych paliw silnikowych”, w

przypadku opodatkowania oleju napędowego nabytego do celów działalności

gospodarczej należy udowodnić, że olej napędowy nie spełniał wymagań

jakościowych. Nabycie paliwa przez posiadacza, który jest jego konsumentem, który

w dobrej wierze nabywa paliwo od podmiotu profesjonalnie zajmującego się obrotem

paliwami, nie jest przedmiotem opodatkowania w rozumieniu art. 8 ust. pkt 4 u.p.a.

Taki posiadacz paliwa nie jest bowiem zobowiązany do sprawdzenia, że podatek

akcyzowy został zapłacony. Taki posiadacz nie jest również zobowiązany do

dysponowania dowodami jakości nabywanego paliwa.

W dokumentach sprzedaży, którymi są faktury, nie nałożono bowiem

obowiązku odrębnego wykazania w cenie sprzedaży, kwoty podatku akcyzowego.

Ponadto nie ma w nich danych dotyczących kodu CN danego paliwa (art. 89 ust. 1

pkt 6 u.p.a.).

Dla olejów napędowych o kodzie CN 2710 19 41 oraz wyrobów powstałych ze

zmieszania tych olejów z biokomponentami stawka ta wynosi 1.196,00 zł/1000 litrów,

ale jest tak tylko w odniesieniu do paliw spełniających wymagania jakościowe

określone w odrębnych przepisach. Te wymogi określone w odrębnych przepisach

są obowiązane spełnić podmioty zajmujące się profesjonalnie obrotem paliwami

płynnymi.

Skarżący został zobowiązany do uiszczenia opłaty paliwowej, określonej przy

57

zastosowaniu odpowiedniej stawki, właściwej dla oleju napędowego.

Sąd zalecił, aby przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ podatkowy określił

wysokość zobowiązania podatkowego w podatku akcyzowym przy zastosowaniu

stawki określonej w art. 89 ust.1 pkt 6 u.p.a., według stawki dla oleju napędowego.

Podał, że przyjęcie wyższej stawki akcyzy w przedmiotowej sprawie jest

nieuzasadnione.

Szereg skarg dotyczących nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu

osobowego zostało oddalonych. Natomiast wyrokiem z dnia 16 listopada 2016 r.

sygn. akt I SA/Ol 351/16 Sąd uchylił zaskarżoną decyzję w tym przedmiocie.

W uzasadnieniu wyroku z 17 maja 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 201/17 Sąd podał, że

w rozpoznawanej sprawie organ odwoławczy, w sprzeczności z dowodami,

znajdującymi się w aktach sprawy przyjął, że skarżąca dokonała nabycia pojazdu

w Niemczech i przemieściła go do Polski. Jednak w rzeczywistości nabycia pojazdu

w Niemczech dokonał M. N. i fizycznie przywiózł go do Polski na jego zlecenie B.

Sąd powołał się na art. 101 ust. 2 u.p.a. i podał, że organ odwoławczy

w sprzeczności z dowodami, które znajdują się w aktach podatkowych, określił osobę

podatnika i moment powstania obowiązku podatkowego. Skarżąca nie dokonała

nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego. Jej rola ograniczyła się do

rejestracji samochodu, którego właścicielem i dysponentem była inna osoba.

W rozpoznawanej sprawie moment powstania obowiązku podatkowego wynika

zatem z treści art. 101 ust. 2 pkt 1 u.p.a., a nie z treści art. 101 ust. 2 pkt 3.

Z powyższych przyczyn ten przepis w rozpoznawanej sprawie nie miał zastosowania.

Sąd stwierdził, że zastosowanie wymienionych przepisów prawa materialnego jako

podstawy ustalenia powstania obowiązku podatkowego i uznania, że skarżąca była

podatnikiem, nie było prawidłowe.

Wyrokiem z dnia 12 stycznia 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 705/16 Sąd uchylił

zaskarżoną decyzję wydaną w zakresie zobowiązania podatkowego z tytułu

posiadania suszu tytoniowego bez zapłaconego podatku akcyzowego. Prowadząca

działalność gospodarczą skarżąca na początku 2014 r. posiadała 208 kg suszu

tytoniowego oraz zakupiła na początku marca 2014 r. susz tytoniowy o wadze 98 kg.

Następnie 28 marca 2014 r. orzeczono o utracie ważności wydanego podatniczce

pisemnego potwierdzenia przyjęcia powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia

działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot tytoniowy oraz o skreśleniu

z listy pośredniczących podmiotów tytoniowych (PPT). Sąd powołał się na zasady

praworządności oraz zaufania do Państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2

58

Konstytucji RP), zasady wyłączności ustawy w określaniu danin publicznych,

powszechności obowiązku ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym

podatków (art. 84 Konstytucji RP) oraz unormowaną w art. 32 ust. 1 Konstytucji RP

zasadę równości i jednakowego traktowania przez władze publiczne. Sąd stwierdził,

że rozumienie spornych przepisów art. 99a i art. 9b ust. 1 pkt 6) ustawy z dnia 6

grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, przyjęte przez organ w zaskarżonym akcie,

stanowiło w istocie wykładnię contra legem, bowiem organ założył istnienie

w analizowanych przepisach dodatkowych przesłanek, wpływających na kształt

podstawy opodatkowania. Przy czym w niniejszej sprawie rację ma autor skargi, że

zastosowanie ma art. 2a O.p. Istnieją bowiem wątpliwości co do prawa - odnosi się to

do rozumienia ww. art. 99a i art. 9b ust. 1 pkt 6) ustawy o podatku akcyzowym. Nie

sposób odrywać stawki opodatkowania podatkiem akcyzowym w niniejszej sprawie

od podstawy opodatkowania i zastosowania przez organ maksymalnej stawki

podatku akcyzowego. Sąd podał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ

ustali wpływ utraty statusu PPT skarżącej na zastosowanie stawki podatku

akcyzowego po 1 kwietnia 2014 r., zajmie stanowisko czy doszło do zdarzeń, które

mogłyby rodzić konsekwencje na gruncie obowiązującego prawa podatkowego

wymienione w ww. art. 9b ust. 1 pkt 6) ustawy o podatku akcyzowym,

w szczególności ponownie oceni czy wystąpiły wszystkie trzy warunki opodatkowania

akcyzą posiadanego wyrobu akcyzowego.

5/ podatek od spadków i darowizn

W sprawach z zakresu podatku od spadków i darowizn do Wydziału I

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło w 2017 r. 5 skarg.

Łącznie w 2017 r. rozpoznano 3 sprawy (wszystkie załatwione skargi wpłynęły

w 2017 r) .

Orzekając w tym zakresie, w wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 r. o sygn. akt

I SA/Ol 139/17, Sąd uznał, że wskazany w art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca

1983 r. o podatku od spadków darowizn (Dz. U. z 2016 r. poz. 205), dalej jako:

„u.p.s.d.”, 6 - miesięczny termin zgłoszenia nabycia własności rzeczy lub praw

majątkowych jest terminem materialnym i nie podlega przywróceniu. Konsekwencją

uchybienia temu terminowi jest utrata prawa do zwolnienia od podatku i obowiązek

uiszczenia podatku według zasad przewidzianych dla nabywców zaliczonych do

I grupy podatkowej (art. 4a ust. 3 u.p.s.d.). Sąd wskazał, że przepis art. 4a ust. 2

u.p.s.d. (zgodnie z którym, jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy

59

lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lub ust.

1a, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy

lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6

miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt

późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu), ma zastosowanie do takich

przypadków, gdy obdarowany (czy spadkobierca) z przyczyn od siebie niezależnych

nie wie o nabyciu darowizny (spadku) albo nie wie jaki faktycznie majątek był

przedmiotem darowizny (dziedziczenia). Znajdzie on zatem zastosowanie tylko

wówczas, gdy z istoty danego stanu faktycznego wynika, że nabywca dowiedział się

o fakcie nabycia później niż w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 1. Przepis ten

reguluje sytuacje o charakterze wyjątkowym i nie może być interpretowany

rozszerzająco, a więc obejmować takich przypadków, w których to nabywca - przez

swe zaniedbania - uchybił terminowi, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d. W

rozpoznanej przez Sąd sprawie, środki pieniężne uzyskane przez skarżącą tytułem

darowizny od rodziców zostały zaksięgowane na jej rachunku bankowym w dniu 11

marca 2016 r., o czym dowiedziała się 2-3 tygodnie później. Zatem termin 6 -

miesięczny, o którym mowa w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., nie upłynął i strona mogła

złożyć w tym terminie zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych.

Oddalając skargę strony, Sąd ocenił, że dopiero w sytuacji, gdy strona dowiedziałaby

się o nabyciu środków pieniężnych po upływie 6 miesięcy od dnia ich wpłaty na jej

rachunek bankowy zastosowanie mógłby znaleźć przepis art. 4a ust. 2 u.p.s.d.

6/ podatek dochodowy od osób prawnych

W 2017 r. do Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęło 5 skarg w sprawach z zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 15

lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz.

1888 ze zm., dalej jako: „u.p.d.o.p.”). Z omawianego zakresu spraw rozpoznano

łącznie w 2017 r. 7 spraw (w tym 2 sprawy, w których skargi wpłynęły w 2016 r.). Do

rozpoznania w 2018 r. nie pozostała żadna sprawa.

W przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych, analogicznie do lat

poprzednich, przedmiot sporu pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi

zasadniczo dotyczył kwalifikowania wydatków do kosztów uzyskania przychodów.

Przykładowo w wyroku z dnia 25 października 2017 r. o sygn. akt I SA/Ol 524/17,

Sąd nie przychylił się do stanowiska organu interpretacyjnego, że na przeszkodzie

zaliczeniu przez szpital do kosztów uzyskania przychodów wydatków na zapłatę

60

zadośćuczynienia na podstawie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego oraz comiesięcznej

renty na podstawie § 1 Kodeksu cywilnego, będących konsekwencją błędów

popełnionych przy wykonywaniu świadczeń medycznych, stoi brak związku

przyczynowo - skutkowego pomiędzy zapłatą tych kwot a uzyskanym przez szpital

przychodem, czy też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodu.

W ocenie Sądu, skoro celem zapłaty zadośćuczynienia oraz renty na rzecz

pacjentów jest zwolnienie się szpitala ze zobowiązań będących następstwem szkody

wyrządzonej poszkodowanym pacjentom, nie sposób racjonalnie wywodzić, w jaki

sposób ta zapłata miałaby przyczynić się do wzrostu poziomu przychodów szpitala

lub do zwiększenia szans na ich uzyskiwanie bądź na zachowanie lub

zabezpieczenie przychodu.

W uzasadnieniu powołanego wyroku Sąd nie podzielił również argumentacji

skargi co do istnienia związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy zapłatą odsetek

za zwłokę oraz kosztów postępowania sądowego, a uzyskanym przez skarżący

szpital przychodem. Zdaniem Sądu, nie można utożsamiać odsetek za zwłokę ze

świadczeniem odszkodowawczym, czy też innym świadczeniem (naprawieniem

szkody). Wierzyciel może ich żądać dopiero, jeżeli dłużnik opóźni się ze spełnieniem

świadczenia pieniężnego. Stanowią one świadczenie uboczne (akcesoryjne),

realizowane z reguły w takich samych przedmiotach co świadczenie główne

i wysokości obliczonej według stopy procentowej i czasu potencjalnego korzystania

z przedmiotów objętych świadczeniem głównym. Unormowanie art. 481 Kodeksu

cywilnego jest przejawem swoistej „sankcji cywilnej” za sam fakt niespełnienia

świadczenia pieniężnego w terminie. Jest to zarazem sankcja ustawowa

i bezwzględnie obowiązująca, wobec czego strony stosunku zobowiązaniowego nie

mogą jej umownie wyłączyć z uwagi na ograniczenia w zakresie swobody

kontraktowania. Zdaniem Sądu, prawidłowo zatem organ interpretacyjny uznał, że

stanowią one sankcję i pozostają bez wpływu na przychód, czy też zachowanie albo

zabezpieczenie jego źródeł. Ponadto, związku z przychodem nie wykazują też koszty

postępowania sądowego, które są ściśle związane z dochodzeniem roszczeń przez

pacjenta, a nie z przedmiotem działalności szpitala.

7/ podatek dochodowy od osób fizycznych

W 2017 r. w sprawach z zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 26 lipca

1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 2032 ze

zm., dalej jako: „u.p.d.o.f.”) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

61

wpłynęło 94 skarg. Łącznie w 2017 r. rozpoznano z omawianego zakresu 100 spraw,

w tym 25 spraw, w których skargi wpłynęły w 2016 r.

Wydane przez Sąd orzeczenia dotyczące zagadnień prawnych objętych

unormowaniami podatku dochodowego od osób fizycznych dotyczyły w znacznej

części problematyki kwalifikacji prawnopodatkowej przychodów, ale również innych

kwestii pojawiających się także w poprzednich latach, tj. zwolnień podatkowych,

prawa do tzw. ulgi prorodzinnej oraz zagadnień wyłaniających się na gruncie umów

o unikaniu podwójnego opodatkowania.

W wyroku z dnia 5 kwietnia 2017 r. o sygn. akt I SA/Ol 124/17 Sąd, na gruncie

stanu faktycznego, w którym strona w ramach prowadzonej działalności

gospodarczej uwzględniła wydatki na utrzymanie i eksploatację części jej domu

mieszkalnego, wyraził stanowisko, że to powinnością podatnika jest przedstawienie

konkretnych, niebudzących wątpliwości dowodów potwierdzających celowość, jak

i potencjalną możliwość przyczynienia się wydatku do osiągnięcia przychodu.

W sytuacji, gdy na tle zakwalifikowania konkretnego wydatku powstałych wątpliwości

strona dostatecznie nie wyjaśnia, organ jest uprawniony do nieuwzględnienia tej

pozycji po stronie kosztów. Sąd zgodził się z argumentacją badanej decyzji, iż samo

wyposażenie pomieszczeń na piętrze budynku w meble oraz sprzęt mogące służyć

do pracy biurowej, czy też znaczna ilość godzin, jakie strona poświęca obowiązkom

zawodowym wykonywanym w domu, wobec braku innych dowodów rzeczywistego

wykorzystania pomieszczeń na cele działalności gospodarczej, są niewystarczające

do stwierdzenia, iż doszło do zmiany przeznaczenia tej części domu mieszkalnego

na cele prowadzonej działalności. Jak podkreślił Sąd, do kosztów uzyskania

przychodów zaliczyć można wydatki związane z utrzymaniem i eksploatacją lokalu,

czy części budynku mieszkalnego jedynie wówczas, gdy jako całość (lub

przynajmniej wyodrębnione w tym budynku pomieszczenie) służą one tylko

i wyłącznie do celów prowadzonej działalności gospodarczej i jednocześnie nie służą

celom osobistym. Natomiast, gdy pomieszczenia domu są wykorzystywane przede

wszystkim na cele prywatne, a jedynie dodatkowo w ramach prowadzonej

działalności gospodarczej, to również wydatki związane z posiadaniem takich

pomieszczeń mają zasadniczo charakter osobisty.

Wyprowadzając z treści przepisów art. 44 ust. 1 i ust. 2 u.p.d.o.f. oraz art. 53a

§ 1 Ordynacji podatkowej, stanowisko o braku podstaw do naliczania odsetek za

zwłokę od nieuregulowanej w terminie zaliczki na podatek dochodowy od osób

fizycznych, w wyroku z dnia 5 kwietnia 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 121/17 Sąd podzielił

62

pogląd wyrażony we wcześniejszych wyrokach, z dnia 10 kwietnia 2014 r. - sygn. akt

I SA/Ol 207/14 oraz z 30 marca 2016 r. - sygn. akt I SA/Ol 115/16. Zdaniem Sądu,

nie można zgodzić się z oceną organów podatkowych, że po dniu 20 stycznia

następnego roku podatkowego, organ nie może domagać się od podatnika zapłaty

zaliczek na podatek, lecz samego zobowiązania podatkowego. Zobowiązanie

podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za dany rok podatkowy, nie

powstaje bowiem 21 stycznia następnego roku, lecz z dniem rozliczenia go

w rocznym zeznaniu podatkowym, a dopiero z dniem 30 kwietnia następnego roku

ustawodawca wiąże skutki prawne powstania zobowiązania podatkowego. Wobec

powyższego upływ terminu z art. 44 ust. 6 u.p.d.o.f. do wpłaty zaliczki za ostatni

miesiąc roku podatkowego nie kończy bytu prawnego zaliczek na podatek

dochodowy od osób fizycznych. Po upływie tego terminu istnieje nadal obowiązek

zapłaty zaliczek aż do dnia, w którym w ich miejsce powstaje obowiązek zapłacenia

podatku za rok podatkowy.

Uwzględniając powyższe, dokonaną w rozpoznawanej sprawie wpłatę

podatnika w dniu 21 stycznia 2016 r., Sąd zakwalifikował zgodnie z jednoznaczną

i niebudzącą wątpliwości wolą wpłacającego na dokumencie zapłaty, jako zaliczkę na

podatek dochodowy za grudzień 2015 r. wraz z odsetkami za zwłokę za 1 dzień

opóźnienia. W ocenie Sądu, zaliczka ta nie utraciła bytu prawnego w dniu 21

stycznia 2016 r., gdyż wówczas nie przekształciła się jeszcze w zobowiązanie

podatkowe. Tym samym wygasła wskutek zapłaty na podstawie art. 59 § 1 Ordynacji

podatkowej.

W uzasadnieniu tego stanowiska Sąd wywiódł, że odsetki rozumiane są jako

wszelkiego rodzaju należności za korzystanie z cudzego kapitału, wynagrodzenie za

używanie cudzych pieniędzy lub innych rzeczy zamiennych, które określane jest

z reguły w stosunku do wysokości długu i czasu trwania używania. Z powyższego

względu Sąd nie znalazł podstaw do zaakceptowania interpretacji organów

podatkowych, która w rzeczywistości prowadzi do tego, że organ nalicza odsetki od

środków pieniężnych, którymi od 21 stycznia już dysponował. Zdaniem Sądu,

postrzeganie odsetek jako świadczenia ubocznego ściśle związanego ze

świadczeniem głównym, będącego konsekwencją zaistnienia zaległości podatkowej,

prowadzi do stanowiska, że wykładnia prawa zaprezentowana przez organy

podatkowe nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących regulacjach prawnych. Nie

było bowiem podstaw prawnych, aby naliczać odsetki od zobowiązania, które

wygasło na skutek zapłaty w dniu 21 stycznia 2016 r. Sąd stwierdził, że przyjęta

63

przez organy podatkowe interpretacja przepisów prawa narusza przepisy Konstytucji

RP, w tym wyrażoną w art. 2 zasadę demokratycznego państwa prawnego, w której

mieści się również zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego

przez nie prawa.

W kwestii tzw. ulgi prorodzinnej tut. Sąd wypowiedział się m.in. w wyroku

z dnia 13 kwietnia 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 114/17, uznając, że wykładnia językowa,

uzupełniona celowościową i systemową zewnętrzną, przepisu art. 27f ust. 1 pkt 1

u.p.d.o.f. prowadzi do wniosku, iż dla nabycia prawa do odliczenia ulgi prorodzinnej,

konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek, tj. posiadanie władzy

rodzicielskiej (nawet ograniczonej na podstawie wyroku sądowego) i jej faktyczne

wykonywanie w danym roku podatkowym. Sąd rozróżnił posiadanie władzy

rodzicielskiej od jej wykonywania, stwierdzając, że utożsamianie tych pojęć na

gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie znajduje

uzasadnienia. W celu nabycia prawa do przedmiotowej ulgi podatnik powinien

wykazać, że w danym roku podatkowym wykonywał, a nie tylko posiadał, władzę

rodzicielską, odróżniając treść władzy rodzicielskiej, stosownie do przepisów art. 95 §

1 w zw. z art. 96 § 1 oraz art. 97 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Kontynuując analizę problemów orzeczniczych powstałych na tle tzw. ulgi

prorodzinnej, należy też wskazać na wyrok Sądu z dnia 8 lutego 2017 r. o sygn. akt I

SA/Ol 881/16. W jego uzasadnieniu Sąd wyraził stanowisko, że w przypadku sporu

co do sposobu rozliczenia tzw. ulgi prorodzinnej przypadającej na obojga rodziców

wykonujących władzę rodzicielską nad dzieckiem, jednostronna zmiana proporcji,

w jakiej podatnik chce skorzystać ze swojego prawa do ulgi rodzinnej, dokonana po

upływie ustawowego terminu do złożenia zeznania podatkowego, nie upoważnia

organów podatkowych do przyjęcia równego podziału ulgi. W stanie faktycznym

rozpoznawanej przez Sąd sprawy, w złożonych przez matkę i ojca dziecka

w ustawowym terminie zeznaniach podatkowych, wykazali oni odpowiednio: matka -

pełną kwotę odliczenia z tytułu ulgi na 1 dziecko, zaś ojciec - nie wykazał odliczenia z

tego tytułu. Pierwotnie złożone oświadczenia obu rodziców były zgodne i zostały

zaakceptowane przez organ podatkowy. W korekcie zeznania podatkowego ojciec

dokonał jednak odliczenia z tytułu ulgi prorodzinnej. W takiej sytuacji, zdaniem Sądu,

skoro przewidziana przez ustawodawcę w art. 27f ust. 4 u.p.d.o.f. możliwość

ustalenia przez rodziców dowolnej proporcji kwoty ulgi na dziecko, przypadającej na

każdego z nich, wymaga zgodnego ich działania, to także zmiana tej proporcji, czyli

oświadczenia o sposobie jej rozliczenia, również musi być dokonana zgodnie przez

64

nich oboje. Jedynie zgodne ustalenie przez podatników w późniejszym okresie innej

proporcji mogłoby wpłynąć na zmianę wcześniejszej wykazanej przez nich samych

proporcji ulgi.

Sąd przyznał, że ustawodawca nie zagwarantował żadnego skutecznego

rozwiązania pozwalającego w sytuacjach spornych pomiędzy rodzicami dziecka na

weryfikację przez organy podatkowe, czy doszło do skutecznego (wiążącego)

skorzystania przez nich z podziału ulgi. Dlatego też, jedyną formą nieskorzystania

z prawa do ulgi przez jednego z rodziców, z równoczesnym wyrażeniem zgody na

pełne odliczenie jej przez drugiego z nich, jest niewykazanie kwoty odliczenia. Taka

sytuacja miała miejsce w niniejszej sprawie, w której nie budziło wątpliwości

organów, że wykazana przez skarżącą w zeznaniu ulga na dziecko nie przekraczała

ustawowego limitu, a zatem, że doszło do zgodnego ustalenia proporcji innej niż

w częściach równych. W sytuacji zatem, gdy nie doszło do zgodnej zmiany przez

oboje podatników uprzednio wykazanej proporcji ulgi rodzinnej przysługującej

każdemu z nich, organy podatkowe nie miały podstaw do weryfikacji zeznania

podatkowego matki dziecka i obniżenia w jej rozliczeniu do połowy, ustawowego

limitu ulgi na dziecko.

Natomiast w wyroku z dnia 16 lutego 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 866/16, Sąd

dokonał oceny stanowiska organu interpretacyjnego w kwestii możliwości

uwzględnienia podwyższonych kosztów uzyskania przychodów w wysokości 50 %

w odniesieniu do pracowników artystycznych orkiestry kameralnej. W ocenie Sądu,

wykonywanie przez muzyków tej orkiestry, na próbach, utworów znanych klasyków

muzyki orkiestrowej, które później prezentowane są na wydarzeniach koncertowych,

spełnia wymogi ustawowe „wykonania artystycznego” określone w art. 85 i 86 ust. 2

ustawy o prawie autorskim. Nie sposób bowiem muzyki rozbrzmiewającej na próbach

profesjonalnej orkiestry kameralnej zakwalifikować wyłącznie jako „ćwiczenia

technicznego” grupy osób, które nie podlegają jakiejkolwiek ochronie prawa

autorskiego. Działalność artystyczną można bowiem interpretować jako każdą

działalność wykonawczą (w odróżnieniu od wytwórczej) o charakterze twórczym,

indywidualnym, w zakresie której mieści się zarówno artystyczne interpretowanie

utworów, jak i wykonywanie dzieł niepodlegających ochronie prawnoautorskiej.

Działalność taka musi się jednak w sposób oczywisty odróżniać od działalności

mechanicznej, tzn. produkcyjnej czy technicznej, której nie znamionuje cecha

twórczości. Zdaniem Sądu, orkiestra kameralna, wywiązując się z obowiązków

płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych, może stosować koszty

65

uzyskania przychodów w wysokości 50 % kosztów uzyskanego przychodu za udział

w próbach, próbach sekcyjnych oraz w koncertach. Jednak możliwość skorzystania

z tego przywileju jest uzależniona od tego, czy z treści umowy o pracę jednoznacznie

wynika, że obowiązki ze stosunku pracy obejmują także działalność jako artysty

wykonawcy, a wyodrębniona część wynagrodzenia stanowi honorarium za

przeniesienie praw pokrewnych z tytułu artystycznego wykonania utworów na

próbach i koncertach. Do pozostałych bowiem części wynagrodzenia uzyskanego

przez muzyków instrumentalistów z tytułu zwykłych obowiązków pracowniczych

zastosowanie znajdą zryczałtowane koszty uzyskania przychodu wynikające z art. 22

ust. 2 u.p.d.o.f.

8/ podatki i opłaty lokalne, podatek rolny i leśny, opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

W 2017 r. wpłynęło ogółem 181 skarg na akty dotyczące omawianych

podatków i opłat.

Podatku od nieruchomości dotyczyło 147 spraw, łącznego zobowiązania

pieniężnego 17 spraw, podatku od środków transportowych 2 sprawy, opłat za

gospodarowanie odpadami komunalnymi 10 spraw, podatku rolnego 5 spraw.

Załatwiono łącznie spraw 167 spraw w tym 46 spraw z wpływu z roku 2016

i 1 z wpływu z roku 2015.

W 2017 roku, jak w latach poprzednich, najwięcej orzeczeń z zakresu

podatku od nieruchomości rozstrzygało kwestie przedmiotu opodatkowania

podatkiem od nieruchomości. Często przedmiot sporu stanowiła podstawa

opodatkowania, w związku z kwestionowaniem rodzaju budynków i budowli

znajdujących się na gruncie oraz ich wartości, w szczególności zaś pojęcia budowli,

związania lub braku związania danych obiektów z działalnością gospodarczą a także

stosowanie ulg i zwolnień przedmiotowych.

Istotnym i nowym problemem w zakresie stosowania przepisów regulujących

podatek od nieruchomości w 2017 r. było zagadnienie opodatkowania „elektrowni

wiatrowych”. W powyższej kwestii sąd się wypowiadał rozstrzygając szereg spraw ze

skarg na indywidualne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane przez

samorządowe organy podatkowe. W sprawach o sygn. akt I SA/Ol: 17/17, 272/17,

275/17, 290/17, 312/17, 325/17, 363/17, 410/17, 489/17, 541/17, 558/17, 646/17,

754/17 WSA zaakceptował stanowisko organów interpretujących, że w stanie

prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2017 r. za budowlę w rozumieniu art. 1a ust.

66

1 pkt 2 u.p.o.l. należy uznać całą elektrownię wiatrową, na którą składają się

fundament i wieża wraz z elementami technicznymi (tj. wirnik z zespołem łopat,

zespół przeniesienia napędu, generator prądotwórczy, układy sterowania i zespół

gondoli wraz z mocowaniem i mechanizmem obrotu), zgodnie z definicją legalną

elektrowni wiatrowych z art. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 20 maja 2016 r. o inwestycjach

w zakresie elektrowni wiatrowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 961). W sprawie o sygn. akt.

I SA/Ol 540/17 Sąd odnosząc się do będącej przedmiotem interpretacji kwestii

podstawy opodatkowania takiej budowli stwierdził, że dopuszczalne jest ustalenie

podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości w 2017 r. elektrowni

wiatrowej obejmującej: fundament, wieżę, wirnik z zespołem łopat, zespół

przeniesienia napędu, generator prądotwórczy, układy sterowania i zespół gondoli

wraz z mocowaniem i mechanizmem obrotu - w wysokości wartości rynkowej,

zgodnie z art. 4 ust. 5 u.p.o.l. Szczególna sytuacja polega na tym, że do 31 grudnia

2016 r. budowlą w rozumieniu art.1a ust. 1 pkt 2 u.p.o.l. w związku z art. 3 pkt 3

prawa budowlanego były: wieża i fundament elektrowni wiatrowej. Dla takiej budowli

należało przyjmować za podstawę opodatkowania wartość o której mowa

w przepisach o podatkach dochodowych, ustaloną na dzień 1 stycznia roku

podatkowego, stanowiącą podstawę obliczenia amortyzacji w tym roku. Ponieważ

elementy techniczne elektrowni wiatrowej nie były budowlą ani częścią budowli

w rozumieniu przepisów u.p.o.l., to nie można przyjąć, że od elektrowni wiatrowej

rozumianej jako budowla składająca się z fundamentów, wieży i elementów

technicznych wymienionych w art. 2 pkt 2 ustawy o inwestycjach w zakresie

elektrowni wiatrowych, dokonuje się (dokonywało się) odpisów amortyzacyjnych.

Poprzez regulacje prawne doszło do „wytworzenia nowej budowli”, z elementów,

które na ogół już dawno zostały przez podatników nabyte i we właściwy sposób

zaewidencjonowane, jako składniki majątku, przy uwzględnieniu przepisów wówczas

obowiązujących. Wartość takiej budowli nie może być ustalona jako suma wartości

elementów „wyciągniętych” z amortyzowanych środków trwałych i dodania ich do

wartości dotychczasowej budowli (wieży i fundamentów) gdy strona nie dysponuje

danymi odnośnie samoistnej wartości elementów technicznych wymienionych w art.

2. pkt 2) ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. W tej szczególnej

sytuacji uzasadnione jest odejście od stosowania art. 4 ust. 1 pkt. 3 u.p.o.l., mimo, że

strona dokonywała odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych. Ze stanu

faktycznego wynikało, że rodzaj i zakres środków trwałych nie pokrywa się

z pojęciem „elektrowni wiatrowej” w rozumieniu art. 2 ustawy o inwestycjach (..)

67

tj. budowli stanowiącej przedmiot opodatkowania od 1 stycznia 2017 r.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 413/17 sąd podzielił stanowisko strony

skarżącej, że nie była ona zobowiązana do zapłaty podatku od nieruchomości za

dany rok, według stawek ustanowionych w Uchwale Rady Miasta, która nie weszła

w życie przed 1 stycznia danego roku.

W przedmiocie podatku od środków transportowych w 2017 r. nie wystąpiły

problemy interpretacyjne. Skargi dotyczyły kwestii zwolnienia od podatku pojazdów

używanych do nauki jazdy i były rozstrzygane zgodnie z utrwaloną już linią

orzecznictwa.

Opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi

W 2017 r., podobnie jak w roku poprzednim, problematyką występującą na

gruncie stosowania przepisów ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu

czystości i porządku w gminach w skrócie: „u.c.p.g.” Sąd zajmował się w dwóch

aspektach: rozpoznając skargi na uchwały Rad Gmin bądź Związku Gmin

w przedmiocie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami

komunalnymi oraz ustalenia wysokości stawek oraz rozpoznając skargi na decyzje

w przedmiocie określenia zobowiązania z tytułu gospodarowania opłatami

komunalnymi. W sprawach o sygn. akt I SA/Ol: 836/16, 860/16, 892/16 sąd

uwzględnił skargi Prokuratora Rejonowego, stwierdzając nieważność zaskarżonych

w całości lub w części uchwał, natomiast w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 849/16 sąd

oddalił skargę dwóch osób na uchwałę Związku Gmin, nie podzielając zarzutów

o braku kompetencji Związku Gmin do stanowienia aktu prawa miejscowego

dotyczącego ustalania stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.

W zakresie podatku rolnego nie wystąpiły istotne problemy. Zagadnienie

stosowania zwolnienia przewidzianego w art. 12 ust. 4 ustawy o podatku rolnym

wystąpiło w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 715/17.

9/ podatek od czynności cywilnoprawnych

Z zakresu podatku od czynności cywilnoprawnych do Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie w 2017 r. wpłynęły 3 skargi. Łącznie w 2017 r.

załatwiono 3 sprawy z zakresu podatku od czynności cywilnoprawnych, w tym żadnej

skargi, która pozostała do rozpatrzenia z 2016 r.

W sprawach z zakresu podatku od czynności cywilnoprawnych wystąpiły

typowe kwestie sporne na tle stosowania przepisów ustawy z dnia 9 września 2000 r.

68

o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 223 ze zm.),

przewidujących wyłączenie od obowiązku podatkowego, zwolnienie od podatku,

a także ponowne powstanie obowiązku podatkowego, w przypadku powołania się

przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt dokonania

czynności cywilnoprawnej.

Wśród spraw z tego zakresu pojawiły się sprawy, w których spór dotyczył

opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nabycia w postępowaniu

egzekucyjnym, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (sygn.

akt I SA/Ol 234/17).

W przedmiotowej sprawie Spółdzielnia Mieszkaniowa skierowała do organu

egzekucyjnego wniosek o wszczęcie egzekucji z przysługującego osobie fizycznej

ograniczonego prawa rzeczowego, jakim było spółdzielcze własnościowe prawo do

lokalu mieszkalnego, w związku z dużym zadłużeniem z tytułu opłat. W wyniku tego

postępowania Spółdzielnia, działając w oparciu o art. 984 Kodeksu postępowania

cywilnego, skierowała wniosek do Sądu o przejęcie prawa rzeczowego. Sąd

postanowieniem udzielił przybicia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,

a następnie postanowieniem przysądził Spółdzielni spółdzielcze własnościowe prawo

do lokalu mieszkalnego. Strona skarżąca dowodziła, że przejście spółdzielczego

własnościowego prawa do lokalu na właściciela nie wywołuje obowiązku zapłaty

podatku od czynności cywilnoprawnych, ponieważ powoduje ono wygaśnięcie

ograniczonego prawa rzeczowego z powodu konfuzji (art. 247 Kodeksu cywilnego).

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie podzielił stanowiska wyrażonego

we wniosku o wydanie interpretacji i uznał, że organu nabycie spółdzielczego

własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego w postępowaniu egzekucyjnym, na

gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wywołuje takie skutki

prawne jak nabycie tego prawa na podstawie umowy sprzedaży i z tej przyczyny

podlega opodatkowaniu na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) w związku z art. 1 ust.

1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Obowiązek podatkowy

powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądu i ciąży na nabywcy tego

prawa. W wyroku z dnia 31 maja 2017 r. sąd podzielił pogląd organu

interpretacyjnego stwierdzając, że nabywca prawa jest właścicielem nieruchomości,

w której znajduje się lokal mieszkalny, dla którego ustanowiono spółdzielcze prawo

własnościowe, pozostaje bez znaczenia dla celów podatku od czynności

cywilnoprawnych. Zasadnicze znaczenie ma bowiem fakt nabycia prawa

majątkowego na podstawie czynności wywołującej takie same skutki prawne jak

69

sprzedaż. Przy czym odwołując się do art. 247 k.c. w powołanych okolicznościach

najpierw dochodzi do przejścia ograniczonego prawa rzeczowego, a dopiero po

nabyciu tego prawa, do jego wygaśnięcia.

W 2017 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie nie

wpłynęła żadna skarga z zakresu opłaty skarbowej. Rozpoznano jedną sprawę

z 2016 r. (sygn. akt I SA/Ol 927/16), w której Sąd rozstrzygał spór dotyczący

obowiązku zapłaty opłaty skarbowej od składanego komornikowi przy Sądzie

Rejonowym pełnomocnictwa w postępowaniu egzekucyjnym. W uzasadnieniu

wniosku o interpretację indywidualną wskazano, że wnioskodawca jest adwokatem i

działając jako profesjonalny pełnomocnik będzie reprezentował podmioty

gospodarcze w sprawach związanych z windykacją wierzytelności. Na podstawie

udzielonego pełnomocnictwa ogólnego do reprezentowania klienta we wszystkich

sprawach sądowych oraz egzekucyjnych będzie składał pozew przeciwko dłużnikom

klienta za pośrednictwem platformy Elektronicznego Postępowania Upominawczego.

W takiej sytuacji nie będzie składał pełnomocnictwa do akt postępowania, a jedynie

będzie się na nie powoływał w pozwie, dlatego nie będzie uiszczał opłaty skarbowej

od pełnomocnictwa. Po otrzymaniu wydanego przez Sąd nakazu zapłaty

opatrzonego klauzulą wykonalności, złoży do komornika, poprzez platformę

Elektronicznego Postępowania Upominawczego, wniosek o wszczęcie egzekucji. Po

złożeniu wniosku o wszczęcie egzekucji wnioskodawca złoży do komornika

dokument udzielonego mu pełnomocnictwa i będzie to pierwszy moment, gdy

pełnomocnictwo będzie złożone przed jakimkolwiek organem. Zdaniem strony

skarżącej złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa

w postępowaniu sądowym nie jest wystarczającą przesłanką do powstania

obowiązku zapłaty opłaty sądowej (art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej).

Organ interpretacyjny uznał, że pomimo tego, że w art. 6 ust.1 pkt 6 ustawy

o opłacie skarbowej nie wymieniono komornika, to należy w takim wypadku

zastosować pogląd opierający się na rozumieniu pojęcia postępowania sądowego,

które zawiera pojęcie postępowania egzekucyjnego, a to z kolei prowadzi do

wniosku, że złożenie komornikowi w postępowaniu egzekucyjnym pełnomocnictwo

podlega opłacie skarbowej. Sąd nie podzielił pogląd organu interpretacyjnego

stwierdzając, że w przedstawionym stanie faktycznym nie można mówić by zostały

spełnione przesłanki art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o opłacie skarbowej, gdyż

pełnomocnictwo nie zostało złożone w postępowaniu sądowym. Sąd wskazał, że

zgodnie z treścią art. 1 k.p.c. i art. 758 k.p.c. postępowanie egzekucyjne nie mieści

70

się w zakresie pojęcia „postępowanie sądowe”, a raczej są to pojęcia o wspólnym

zakresie w sytuacjach gdy sąd jest sądem egzekucyjnym i w tym zakresie prowadzi

postępowanie sądowe. Komornik jako organ egzekucyjny nie prowadzi postępowania

sądowego. Zdaniem Sądu organ błędnie argumentuje, że pełnomocnictwo

w postępowaniu egzekucyjnym złożone do akt komorniczych jest skuteczne także

w postępowaniu przed sądami, a tym samym podlega opłacie jako złożone

w postępowaniu sądowym. Jest wręcz odwrotnie, zgodnie z treścią art. 91 pkt 2

k.p.c. pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do

wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji; tak więc

pełnomocnictwo procesowe złożone w postępowaniu sądowym jest skuteczne

w postępowaniu egzekucyjnym.

10/ podatek od gier

W 2017 r. wpłynęły 4 skargi (wyłącznie rep. SA) na rozstrzygnięcia organów

w sprawach dotyczących podatku od gier losowych.

Z omawianego zakresu spraw rozpoznano łącznie w 2017 r. 19 spraw. Do

rozpoznania w 2018 r. pozostała 1 sprawa.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 363/16 Sąd oddalił skargę, w której Spółka

podniosła, że art. 139 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych

(t.j. Dz. U. z 2015 r., poz. 612 ze zm., dalej zwanej u.g.h.) nie powinien stanowić

podstawy nałożenia na nią obowiązku zapłaty podatku od gier w działalności

polegającej na urządzaniu gier na automatach o niskich wygranych w 2010 r., gdyż:

art. 139 ust. 1 w związku z art. 129 ust. 3 ustawy o grach hazardowych

stanowią przepisy techniczne, a zatem brak notyfikacji tych przepisów Komisji

Europejskiej powoduje ich bezskuteczność w krajowym porządku prawnym,

ww. przepisy naruszają art. 56 Traktatu wspólnotowego.

Sąd natomiast ocenił, że przepisy art. 139 ust. 1 i art. 129 u.g.h. nie naruszają

standardu konstytucyjnego. Skarżąca nie utraciła żadnego prawa podmiotowego

i nadal mogła prowadzić działalność w ramach posiadanych zezwoleń. Fakt

otrzymania zezwolenia na urządzanie i prowadzenie gier nie gwarantował jej, że

stawka podatku od automatów do gier o niskich wygranych nie zostanie zmieniona.

I choć każde nałożenie podatków lub ciężarów publicznych jest ingerencją w prawo

majątkowe (prawo własności), to sam ten fakt nie przesądza o naruszeniu

konstytucyjnych praw lub wolności. NSA w wyroku z dnia 15 lipca 2016 r. sygn. akt

II FSK 1140/14 wskazał na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 marca

71

2015 r. (sygn. akt P 4/14), w którym Trybunał m.in. stwierdził, że ograniczenie

możliwości organizowania gier na automatach wyłącznie do kasyn jest niezbędne dla

ochrony społeczeństwa przed negatywnymi skutkami hazardu oraz dla zwiększenia

kontroli państwa nad tą sferą, stwarzającą liczne zagrożenia. Wolność działalności

gospodarczej w dziedzinie hazardu może podlegać dalej idącym ograniczeniom

z uwagi na konieczność zagwarantowania niezbędnego poziomu ochrony

konsumentów i porządku publicznego. Trybunał uznał, że kara pieniężna określona

w art. 89 ust. 1 pkt 2 u.g.h. jest środkiem służącym szczególnie istotnemu i ważkiemu

interesowi publicznemu, spełnia postulat adekwatności i nie jest nadmiernie

dolegliwa, zwłaszcza zważywszy na zyski, jakie można osiągnąć z każdego

automatu do gier. Stwierdził, że kwestionowane przepisy art. 14 ust. 1 i art. 89 ust. 1

pkt 2 u.g.h. przechodzą pomyślnie test proporcjonalności wynikający z art. 31 ust. 3

Konstytucji. Sąd orzekający w niniejszej sprawie w pełni podzielił stanowisko NSA,

że ww. argumentację Trybunału należy w pełni odnieść do regulacji art. 139 ust. 1

u.g.h. jako spełniającej test proporcjonalności w zakresie obciążenia daniną

określonego rodzaju działalności. Sąd podał, że w rozpoznawanej sprawie nie

wystąpiła taka sytuacja prawna jak w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii

Europejskiej z dnia 11 czerwca 2015 r., sygn. C-98/14 (pkt 36, 42). Nie wystąpiło

ograniczenie swobody świadczenia usług, zagwarantowanej w art. 56 TFUE.

W wyroku z dnia 21 września 2017 r. sygn. akt I SA/Ol 463/17 Sąd uznał, że nie było

podstaw do uwzględnienia żądania stwierdzenia nadpłaty podatku od gier, opartego

na zarzutach niezgodności art. 139 ust. 1 u.g.h. z prawem Unii. Nie można

kwestionowanych przepisów postrzegać jako ograniczających swobodę

przedsiębiorczości czy swobodę w świadczeniu usług społeczeństwa informacyjnego

(art. 49 i art. 56 TFUE), czy też jako środek o skutku równoważnym do ograniczeń

ilościowych, w rozumieniu art. 34 TFUE. WSA w Olsztynie powołał się na uchwałę

NSA z 16 maja 2016 r. sygn. akt II GPS 1/16, w której NSA orzekł, że „art. 139 ust. 1

u.g.h., stanowiąc o ryczałtowym opodatkowaniu gier na automatach o niskich

wygranych, ze względu na cel ustanowienia regulacji zawartej w tym przepisie

realizuje funkcje, które należy ocenić jako samoistne. Pełniąc funkcje fiskalne, nie

może być on uznany za przepis techniczny w rozumieniu dyrektywy transparentnej,

którego projekt powinien być przekazany Komisji Europejskiej zgodnie z art. 8 ust. 1

akapit pierwszy tej dyrektywy”. WSA w Olsztynie uznał, że powyższej oceny nie

zmienia fakt, iż skarżąca Spółka wywodzi techniczny charakter art. 139 ust. 1 w zw.

z art. 129 ust. 3 u.g.h. Sąd zauważył, że w kwestii charakteru art. 129 ust. 3 u.g.h.

72

wypowiedział się TSUE w wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawach połączonych C-

213/11, C-214/11, C-217/11 (pkt 29 i 30). Ponadto stosowaniu art. 139 ust. 1 u.g.h.

nie stoją na przeszkodzie zasady wynikające z art. 2 Konstytucji RP, albowiem

swoboda prowadzenia działalności gospodarczej, jak i prawo własności, nie stanowią

praw absolutnych.

11/ postępowanie egzekucyjne, egzekucja obowiązków o charakterze pieniężnym

W 2017 r. do Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęło 70 skarg w sprawach dotyczących egzekucji świadczeń pieniężnych.

Z omawianego zakresu spraw rozpoznano łącznie w 2017 r. 65 spraw. Do

rozpoznania w 2018 r. pozostało 10 spraw.

Przedmiotem rozstrzygnięć były sprawy związane ze stosowaniem ustawy

o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz.

599), zwaną dalej u.p.e.a. dotyczące: zwrotu tytułu wykonawczego, odmowy

umorzenia postępowania egzekucyjnego; zarzutów w postępowaniu egzekucyjnym;

kosztów postępowania egzekucyjnego.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 604/17 Sąd uchylił postanowienie Dyrektora

Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie odmowy zwolnienia z egzekucji

nieruchomości - domu wolnostojącego o powierzchni 87 m2. Podstawą rozważań był

art. 13 § 1 u.p.e.a., stanowiący, że organ egzekucyjny na wniosek zobowiązanego

i ze względu na jego ważny interes, może zwolnić, na czas oznaczony lub

nieoznaczony, z egzekucji w całości lub w części określone składniki majątkowe

zobowiązanego. Organ przedstawił analizę sytuacji materialnej dłużnika, z której

wynika, że zobowiązana uzyskuje comiesięczną emeryturę w wysokości ok. 1.800 zł,

nie ma innego majątku aby zaspokoić należności pieniężne w zryczałtowanym

podatku dochodowym od przychodów z nieujawnionych źródeł za 2007 rok, w kwocie

należności głównej 252.822 zł. Sąd stwierdził, że z uzasadnienia zaskarżonej decyzji

nie wynika, aby w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym zostały

dostatecznie rozważone przez organy wszelkie warianty i możliwości zabezpieczenia

interesu Skarbu Państwa, bez stosowania tak drastycznych form zagrażających

podstawom egzystencji skarżącej, jak pozbawienie jej miejsca zamieszkania,

(z eksmisją i bez wskazania dalszego sposobu rozwiązania problemu) - mając

w szczególności na uwadze wynikającą z treści art. 13 § 1 u.p.e.a., możliwość

zwolnienia danego składnika z egzekucji, na czas oznaczony. Z akt nie wynika, aby

w związku z dokonanym zajęciem podjęto stosowne działania w tym kierunku, 73

z uwzględnieniem nie tylko interesu Skarbu Państwa, ale również określonego

powyższym przepisem ważnego interesu zobowiązanej. Nie rozważono

w szczególności z udziałem zobowiązanej, możliwości wstrzymania egzekucji z tego

składnika do czasu uzyskania przez nią innego lokalu mieszkalnego. Brak w sprawie

odniesienia jaki wpływ może mieć zbycie nieruchomości lokalowej, w której mieszka

skarżąca i jakie skutki to działanie wywoła w zakresie jej sytuacji życiowej

i zdrowotnej. Zagwarantowanie egzystencjalnej potrzeby, jaką jest bez wątpienia

ochrona mieszkania, jest zaś w ustalonych w sprawie okolicznościach szczególnie

ważne, skoro wnosząc o zwolnienie z egzekucji nieruchomości zobowiązana

wskazała na jedyne źródło utrzymania w postaci emerytury, a ponadto przedstawiła

dokumentację medyczną potwierdzającą jej problemy zdrowotne. Sąd podał, że

jakkolwiek z istoty art. 13 § 1 u.p.e.a. nie wynika kompetencja sądu

administracyjnego do zobowiązania organu do wydania decyzji o uwzględnieniu

wniosku skarżącej, to jednak poza zakresem sprawowanej kontroli administracji

publicznej nie mogą pozostawać przypadki korzystania przez organy z przyznanej im

kompetencji w sposób dowolny. Można zatem mówić, że są pewne granice uznania

administracyjnego, w obrębie których może poruszać się organ, podejmując decyzję

w następstwie wystąpienia przesłanki „ważnego interesu zobowiązanego”.

Przekroczenie tych granic ma m.in. miejsce wówczas, gdy dochodzi do rażącego

naruszenia ekonomicznych i socjalnych praw konstytucyjnych obywatela (art. 75

Konstytucji RP) oraz zasady sprawiedliwości (art. 2 Konstytucji).

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 286/17 Sąd uchylił postanowienie Dyrektora

Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie określenia wysokości kosztów

postępowania egzekucyjnego. Koszty wyliczono na kwotę 3.788,23 zł na którą

złożyły się: opłata manipulacyjna w kwocie 630,53 zł, opłata za zajęcie rachunku

bankowego w kwocie 3.153,20 zł, wydatki egzekucyjne w kwocie 4,50 zł stanowiące

koszty korespondencji. Sąd stwierdził, że zaskarżone postanowienie wydane zostało

w czasie, gdy przepisy art. 64 § 1 pkt 4, art. 64 § 8 u.p.e.a. nie korzystały już

z domniemania konstytucyjności, gdyż wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia

28 czerwca 2016 r. sygn. akt SK 745/13 (Dz. U. z 2016 r., poz. 1244) orzeczono

o ich niekonstytucyjności. Przepisy będące podstawą wydania zaskarżonego

postanowienia były przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego

w wyroku SK 31/14. Trybunał w wyroku sygn. akt SK 745/13 orzekł, że art. 64 § 1 pkt

4 u.p.e.a. w zakresie w jakim nie określa maksymalnej wysokości opłaty za

dokonane czynności egzekucyjne jest niezgodny z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP

74

zasadą zakazu nadmiernej ingerencji w związku z art. 64 ust. 1 i art. 84 Konstytucji

RP oraz nie jest niezgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, a nadto, że art. 64 § 6

u.p.e.a. w zakresie, w jakim nie określa maksymalnej wysokości opłaty

manipulacyjnej, jest niezgodny z wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadą zakazu

nadmiernej ingerencji w związku z art. 64 ust. 1 i art. 84 Konstytucji RP oraz nie jest

niezgodny z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Sąd podał, że stwierdzenie

niekonstytucyjności przepisów skutkuje niemożliwością zastosowania takiego

przepisu zarówno przez Sąd jak i przez organ w postępowaniu administracyjnym i

sądowoadministracyjnym. Orzeczenie Trybunału powoduje bowiem trwałą eliminację

przepisu z systemu prawnego. W tej sytuacji za nieskuteczne Sąd uznał argumenty

organu, że pomimo stwierdzenia niekonstytucyjności przepisu należy go nadal

stosować gdyż ustawodawca nie wprowadził nowego uregulowania. Bierna postawa

ustawodawcy nie usprawiedliwia stosowania przez organy egzekucyjne

niekonstytucyjnej normy prawnej. Wskazał, że z orzeczenia Trybunału

Konstytucyjnego wynika wprost, że kwestionowany przepis art. 64 § 1 pkt 4 z

systemu prawnego został wyeliminowany (nie kwestionuje tego również zdanie

odrębne złożone do uzasadnienia wyroku Trybunału) w zakresie w jakim nie określa

maksymalnej opłaty za dokonane czynności egzekucyjne. Sąd podał, że w tej

sytuacji organ winien rozważyć czy przepisy art. 64 § 1 pkt 4 mogą być stosowane

jedynie co do minimalnej wysokości czy też w oparciu o wyrok Trybunału

Konstytucyjnego ustalone na podstawie współmierności poniesionych kosztów

organu egzekucyjnego, nakładu pracy w związku z wyegzekwowaniem należności do

kosztów egzekucyjnych jakimi faktycznie zostaje obciążona strona. Dlatego

zasadnym jest zarzut skarżącej, że organ nie wskazał jakie konkretnie koszty i

wydatki egzekucyjne miały wpływ na powstanie kosztów w wysokości 3.788,23 zł.

W sprawie o sygn. akt I SA/Ol 800/17 Sąd oddalił skargę na postanowienie

Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w przedmiocie umorzenia postępowania

egzekucyjnego, prowadzonego na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego

przez Komendanta Wojewódzkiego Policji. Egzekwowano opłatę za pobyt w izbie

wytrzeźwień i kwestią sporną stała się ocena przedawnienia tej należności.

Sąd wskazał, że zasadnie organ powołał się na art. 422 ust. 12 ww. ustawy z dnia 26

października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.

Ust. 13 tego przepisu stanowi, iż obowiązek uiszczenia opłaty za pobyt w izbie

wytrzeźwień, placówce lub jednostce Policji nie powstaje, jeżeli wezwanie, o którym

mowa w ust. 11 (tj. wezwanie do uiszczenia tej opłaty), zostało doręczone po upływie

75

3 lat od dnia zwolnienia z izby wytrzeźwień, placówki lub jednostki Policji. Zgodnie

z art. 422 ust. 12 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 487)

roszczenie o uiszczenie opłaty za pobyt w izbie wytrzeźwień, placówce lub jednostce

Policji przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym upłynął termin płatności.

Skoro termin płatności przedmiotowej należności upłynął w dniu 24 lutego 2014 r., to

dochodzona należność przedawniła się z dniem 24 lutego 2017 r. W konsekwencji

Sąd nie podzielił zarzutu skargi naruszenia art. 422 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu

alkoholizmowi w zw. z art. 60 pkt 7 w zw. z art. 66 i 67 ustawy o finansach

publicznych. Opłata za pobyt do wytrzeźwienia jest należnością stanowiącą dochód

budżetu Skarbu Państwa. Nie stosuje się do tej konkretnej opłaty przepisów

Ordynacji podatkowej o przedawnieniu, w tym o przerwaniu terminu biegu

przedawnienia poprzez zastosowanie środka egzekucyjnego. Kwestia przedawnienia

została uregulowana bowiem w ustawie o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Obowiązuje zasada prawna: lex specialis derogat

legi generali oznaczająca, że prawo o większym stopniu szczegółowości

(pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, w tym przypadku z dwóch ustaw,

obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.

12/ sprawy celne

W 2017 r. do Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęło 204 skargi w sprawach zakresu obrotu towarami z zagranicą, należności

celnych i ochrony przed nadmiernym przywozem towaru na obszar celny Unii

Europejskiej.

Z omawianego zakresu spraw rozpoznano łącznie w 2017 r. 212 spraw. Do

rozpoznania w 2018 r. pozostało 10 spraw.

Wiele z rozpoznawanych spraw z omawianego zakresu dotyczyło kwestii

zastosowania zwolnienia od należności celnych wielokrotnie wwożonego w 2017 r.

z Rosji na obszar Polski (a w konsekwencji na obszar Unii Europejskiej), paliwa

silnikowego do napędu pojazdu prywatnego (por. wyrok WSA z dnia 24 lipca 2017 r.,

sygn. akt I SA/Ol 506/17). Oddalając skargę Sąd wskazał na okoliczności faktyczne

i prawne, które były powoływane w pozostałych sprawach.

Generalną zasadą ustanowioną w przepisach prawa celnego jest zasada

powszechności należności przywozowych, zgodnie z którą, od każdego towaru

przywożonego z terytorium państwa trzeciego na obszar celny Unii, wymagane są

76

należności przywozowe. Zwolnienie z tych należności stanowi wyjątek, który musi

wprost wynikać z przepisów prawa. Podstawowym aktem prawnym ustanawiającym

zwolnienia celne jest rozporządzenie Rady (EWG) nr 1186/2009 z dnia 16 listopada

2009 r. ustanawiające wspólnotowy system zwolnień celnych (Dz. Urz. WE L 324

z dnia 10 grudnia 2009 r.). Możliwość skorzystania ze zwolnień celnych w przypadku

importu paliwa została zaś uregulowana w art. 41 i art. 107-110 tego rozporządzenia.

Przepisy art. 41, art. 107 i art. 110 rozporządzenia Rady (WE) nr 1186/2009

ustalają zasady i warunki zwolnienia od należności publicznoprawnych paliw

importowanych w standardowych zbiornikach pojazdów silnikowych, przy ich

rozróżnieniu, jako używanych do celów transportu (działalności) oraz prywatnych.

Przez towary pozbawione charakteru handlowego, przeznaczone dla celów

prywatnych należy rozumieć towary, gdy objęcie ich daną procedurą celną ma

charakter sporadyczny i których rodzaj i ilość wskazują, że są przeznaczone do

użytku prywatnego, osobistego lub rodzinnego osób je przewożących bądź też, które

są wyraźnie przeznaczone na upominki (art. 1 pkt 6 rozporządzenia Komisji (EWG)

nr 2454/1993 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania

rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r.

ustanawiającego Wspólnotowy Kodeks Celny).

W przypadku pojazdów prywatnych zwolnienie obwarowane jest przesłanką

okazjonalnego charakteru przywozu paliwa, a poza tym ustalone są takie same

warunki określone w art. 110 ust. 1 rozporządzenia nr 1186/2009. Na mocy tego

przepisu paliwo zwolnione z należności celnych nie może być wykorzystywane

w pojazdach innych niż te, w których zostało przywiezione, ani nie może zostać

usunięte z tych pojazdów i przechowywane, z wyjątkiem okresu niezbędnych napraw

tych pojazdów, nie może też zostać odpłatnie lub nieodpłatnie odstąpione przez

osobę korzystającą ze zwolnienia.

Pojawiła się grupa spraw, która związana jest z wyrokiem TSUE z dnia 26

maja 2016 r. w sprawie C-286/15.

Wyrokiem z dnia 26 października 2017 r. w sprawie o sygn. akt I SA/Ol 622/17

Sąd w połączonych sprawach oddalił skargi w przedmiocie weryfikacji zgłoszeń

celnych oraz odmowy zwrotu cła. Sąd podzielił stanowisko Dyrektora Izby

Administracji Skarbowej, że brak jest podstaw prawnych do zwrotu cła prawidłowo

zadeklarowanego w zgłoszeniach celnych i zapłaconego od sprowadzonego przez

skarżącą Spółkę z Rosji propan-butanu w styczniu i lutym 2014 r., a wyrok Trybunału

Sprawiedliwości z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie C-286/15 nie może mieć w tej

77

sprawie zastosowania. Propan-butan był sprowadzany do celów napędowych

i opałowych. Strona deklarowała w zgłoszeniach celnych kod towaru 2711 12 97,

opisując go „skroplona mieszanina propan-butan - jako pozostałe” o podawanej

zawartości propanu. Sąd przytaczając sentencję ww. wyroku TSUE, ocenił, że

analiza treści Tabeli Stawek Celnych, Działu 27 Nomenklatury Scalonej wskazuje, że

w ogóle nie wyodrębniono w niej takich gazów jak metan i etan. Odrębny kod nadano

takim gazom jak etylen, propylen, butylen i butadien. Natomiast ze wskazania w CN

pod kodem 2711 12 11 - Propanu, o czystości nie mniejszej niż 99 %, jako

stosowanego jako paliwo napędowe lub do ogrzewania - ze stawką cła 8 %, i braku

takiego wskazania przy innych gazach można wnioskować, że ten gaz z pewnością

nadaje mieszaninie m.in. charakter opałowy i sprężalność. W ocenie Sądu

rozpoznającego omawianą sprawę, oczywistym naruszeniem przepisów

Nomenklatury Scalonej, w której do wskazanych pod odpowiednimi kodami gazów

skroplonych przypisano określone stawki cła, byłaby taka klasyfikacja mieszaniny

gazów, która prowadziłaby do stosowania stawki 0 do mieszaniny składającej się

w ponad 90 % z gazów: propan i butan, dla których (dla każdego z osobna)

przewidziano stawkę 0,7 % zarówno w sytuacji ich czystości przekraczającej 90 %,

jak i niższej. Jak stwierdzono w uzasadnieniu, np. w dniu 28 stycznia 2014 r.

zgłoszony został gaz o składzie 61,63 % propanu oraz 34,12 % butanu, czyli łącznie

te gazy stanowiły 95,75 % całej mieszaniny. Brak jakichkolwiek przesłanek do

zakwalifikowania takiego produktu do kodu 2711 19 00 - Pozostałe (bez cła)

i uznania, że zapłacone cło wg stawki 0,7 % było nienależne. Zatem w ocenie Sądu

stanowisko TSUE nie może być rozciągane na produkty takie, jak w omawianej

sprawie tj. mieszaniny propanu-butanu niezawierające w swoim składzie etylenu,

propylenu, butylenu, butadienu i w każdym wypadku zawierające przewagę

procentową propanu nad butanem oraz śladowe ilości metanu i etanu.

Podobnie wyrokami z dnia 14 grudnia 2017 r. w sprawach o sygn. akt

I SA/Ol 828/17, I SA/Ol 840/17 i I SA/Ol 845/17 Sąd oddalił skargi w przedmiocie

weryfikacji zgłoszeń celnych oraz odmowy zwrotu cła, gdzie przedmiotem sporu była

kwestia prawidłowości zakwalifikowania mieszanki propan-butan sprowadzonego do

celów napędowych i opałowych. Stanowisko strony skarżącej sprowadzało się do

konkluzji, co zostało wyartykułowane na rozprawie, że w przypadku mieszaniny

gazów, nie jest możliwe ustalenie składnika, który mieszaninie tej nadaje jej

zasadniczy charakter. Takie stanowisko pozostaje w sprzeczności z treścią

powołanego wyroku TSUE. W konsekwencji pełnomocnik skarżącej zwrócił do Sądu

78

o wystąpienie do TSUE z pytaniem prejudycjalnym, celem potwierdzenia swej tezy.

Ponadto zwrócił się on o uchylenie zaskarżonych decyzji, aby organ dopuścił dowód

z opinii biegłego, celem potwierdzenia jego stanowiska w zakresie oceny stanu

faktycznego. Oba wnioski, jako bezzasadne, zostały oddalone przez Sąd. W kwestii

prawnej wypowiedział się TSUE w wyroku z dnia 26 maja 2016 r. w sprawie C-

286/15. Natomiast stan faktyczny Organ ustalił na podstawie dokumentacji, która

została przedstawiona przez Spółkę organom celnym, w trakcie zgłoszenia celnego.

Brak było podstaw do prowadzenia przez Organ dalszego postępowania

dowodowego. Ciężar dowodu spoczywał bowiem na stronie skarżącej. Stan

faktyczny, a wynika to z treści skargi, nie był sporny. Organ celny w zaskarżonych

decyzjach odniósł się do wszystkich okoliczności faktycznych. Te przesłanki nie

zostały skutecznie podważone w zaskarżonych decyzjach. W konsekwencji strona

skarżąca nie wykazała, że w trakcie zgłoszenia celnego stosowała błędną

klasyfikację taryfową sprowadzonego gazu LPG. Przesłanką żądania przez

skarżącego sprostowania zgłoszenia celnego oraz zwrotu cła, nie może być sama

okoliczność wydania wyroku TSUE z dnia 26 maja 2016 r., C-286/15, lecz błędna

klasyfikacja taryfowa sprowadzonego gazu LPG.

13/ pomoc finansowa z Unii Europejskiej

W 2017 r. do Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

wpłynęło 48 skarg w sprawach z zakresu subwencji unijnych i funduszy

strukturalnych. Z omawianego zakresu rozpoznano łącznie w 2017 r. 67 spraw. Do

rozpoznania w 2018 r. pozostało 5 spraw.

W tej kategorii spraw, podobnie jak w latach ubiegłych, najwięcej uwagi Sąd

poświęcił zagadnieniu ciężaru dowodu w toku postępowania administracyjnego.

Przykładowo w wyrokach z dnia 19 października 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 559-

561/17, wskazał, że z art. 21 ust. 1 pkt 1-4 oraz ust. 2 ustawy z dnia 7 marca 2007 r.

o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego

Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu

Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2013 r. poz. 173 ze zm.)

wynika, że w postępowaniu dotyczącym pomocy na zalesianie obowiązki organu

w zakresie prowadzenia postępowania administracyjnego zostały w istotny sposób

zmodyfikowane w stosunku do regulacji Kodeksu postępowania administracyjnego.

Obowiązki te zostały ograniczone do wyczerpującego rozpatrzenia materiału

dowodowego. Organ nie ma natomiast obowiązku aktywnego poszukiwania

79

dowodów na poparcie żądania wnioskodawcy. Ciężar dowodu co do faktów,

z których strona wywodzi skutki prawne, spoczywa bowiem na stronie. Modyfikacji

w tym postępowaniu ulegają również obowiązki organów w zakresie zasady

informowania wyrażonej w art. 9 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz

zasady zapewniania stronom czynny udział w każdym stadium postępowania

wyrażonej w art. 10 Kodeksu postępowania administracyjnego. W postępowaniu

o przyznanie pomocy finansowej ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na

rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, obowiązki organów w zakresie udzielania

stronom niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które

mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem

postępowania oraz zapewnianie stronom czynnego udziału w każdym stadium

postępowania, uzależnione zostały bowiem od zgłoszenia przez stronę żądania

w tym zakresie.

Rozpoznawane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie

zagadnienia prawne w tej kategorii spraw dotyczyły także w szczególności

konsekwencji zmian podmiotowych w toku trwania zobowiązania

rolnośrodowiskowego. W uzasadnieniu wyroku z dnia 11 października 2017 r., sygn.

akt I SA/Ol 511/17, Sąd zwrócił uwagę, że w świetle przepisów § 32 ust. 1

rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2013 r. w sprawie

szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach

działania „Program rolnośrodowiskowy” objętego Programem Rozwoju Obszarów

Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2013 r. poz. 361 ze zm.), zostały określone

następujące przesłanki przejęcia zobowiązania rolnośrodowiskowego:

przejście posiadania gruntów na nowego posiadacza nastąpiło w wyniku

umowy sprzedaży, dzierżawy lub innej umowy;

grunty objęte były zobowiązaniem rolnośrodowiskowym;

przejście to nastąpiło po doręczeniu pierwszej decyzji o przyznaniu płatności

rolnośrodowiskowej;

kolejne płatności mogą być przyznane nowemu posiadaczowi, jeżeli spełnia

on warunki (wskazane powyżej w art. 25 ust. 2 ustawy).

Z kolei w wyrokach z dnia 22 lutego 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 16/17, i z dnia

15 marca 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 12/17, Sąd zajął stanowisko, że utworzenie

w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy czterech spółek z ograniczoną

odpowiedzialnością, celem „przydzielenia” każdej z nich, poprzez umowy

poddzierżawy części gruntów, które uprzednio tworzyły jedno gospodarstwo, należy

80

traktować na równi z sytuacją, w której jeden podmiot posiada gospodarstwo

o dużym areale. Istotne jest, że zyski z takiego działania czerpie ten sam podmiot

(ci sami wspólnicy). Nie ulega przy tym wątpliwości, że przy ocenie, czy widoczny

jest zamiar osiągnięcia korzyści z takiego działania, należy brać pod uwagę przepisy

obowiązujące w zakresie wszystkich systemów wsparcia rolników. O ile bowiem

obowiązujące w dacie powstania spółek w 2009 r. przepisy regulujące zasady

przyznawania płatności bezpośrednich nie przewidywały modulacji, to w przepisach

dotyczących płatności rolnośrodowiskowych już od 2004 r. obowiązywała zasada

stosowania degresywnych stawek w odniesieniu do powierzchni przekraczających

100ha m.in. dla pakietu rolnictwa ekologicznego. Skoro systemy płatności dla

rolników są tak skonstruowane, że do tych samych gruntów (działek) można

otrzymać płatności na postawie różnych tytułów prawnych, to oceniając działania

polegające na utworzeniu przez te same osoby kilka odrębnych podmiotów, należy

mieć na uwadze całokształt możliwych płatności do gruntów rolnych, a nie każdą

z nich odrębnie.

14/ dofinansowanie programów operacyjnych

W 2017 r. w sprawach z zakresu stosowania przepisów ustawy z dnia 11 lipca

2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych

w perspektywie finansowej 2014-2020 (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r., poz. 217 ze

zm.), dalej jako: „ustawa wdrożeniowa”, do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie wpłynęły 52 skargi. Łącznie w 2017 r. rozpoznano z omawianego

zakresu 43 sprawy, w tym 2 sprawy, w których skargi wpłynęły w 2016 r.

Wydane przez Sąd orzeczenia w przedmiocie zagadnień prawnych objętych

ustawą wdrożeniową dotyczyły m.in. zakresu kontroli sądowej. W wyroku z dnia 23

listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 755/17, Sąd wskazał, że stosownie do treści art.

61 ust. 8 pkt 1 ustawy wdrożeniowej, zakres kontroli sądów administracyjnych

w sprawach dotyczących wniosków o dofinansowanie projektów w ramach

określonych tą ustawą ogranicza się do zbadania zgodności z prawem zaskarżonych

aktów wydanych w postępowaniu toczącym się przed właściwą instytucją. Możliwości

sądu administracyjnego w analizowanej kategorii spraw są ograniczone. Jego rolą

jest w szczególności zbadanie, czy zaskarżona ocena organu została sformułowana

w postępowaniu wolnym od naruszeń prawa i odpowiadającym zasadom

wynikającym z art. 37 ust. 1 ustawy wdrożeniowej. Sąd administracyjny nie został

natomiast wyposażony w kompetencje, aby ocenić i podważyć wiedzę fachową

81

ekspertów dokonujących merytorycznej oceny projektu. Nie ma bowiem wiedzy

specjalistycznej, przy czym w postępowaniu przed sądem administracyjnym

wyłączono możliwość przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego. Tym samym sąd

administracyjny nie ma kompetencji ani też odpowiednich narzędzi procesowych, aby

dokonać merytorycznej oceny projektu, co byłoby równoznaczne z niedozwolonym

na gruncie Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (z nielicznymi

wyjątkami), zastępowaniem organu w orzekaniu.

Z kolei w wyroku z dnia 9 listopada 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 672/17, Sąd

stwierdził, że informacja o negatywnej ocenie projektu nie jest decyzją

administracyjną i nieuprawniony byłby wniosek, iż uzasadnienie takiej informacji

powinno odpowiadać wymogom przewidzianym dla decyzji administracyjnej

w Kodeksie postępowania administracyjnego. Ustawa wdrożeniowa nie określa

niezbędnych treści uzasadnienia negatywnej oceny projektu. Uwzględniając to, Sąd

przyjął, że uzasadnienie takiej informacji musi zawierać taką treść, która pozwoli jej

spełnić ustawową rolę tzn. umożliwić stronie wniesienie umotywowanego protestu od

oceny, która jej nie satysfakcjonuje. Uzasadnienie musi zatem być zrozumiałe dla

strony oraz wyraźnie i jednoznacznie wskazywać na przyczyny negatywnej oceny,

a więc wymieniać uchybienia wraz z ich wyjaśnieniem. Strona powinna bowiem

wiedzieć dokładnie dlaczego jej projekt został oceniony negatywnie. Jedynie gdy

uzasadnienie zawiera taką treść, która umożliwia stronie podjęcie polemiki

z dokonaną oceną, można uznać je za odpowiadające prawu. Zdaniem Sądu, pogląd

ten zaprezentowany w wyroku NSA z dnia 4 lipca 2013 r., sygn. akt II GSK 1051/13,

na gruncie analogicznego rozwiązania prawnego przyjętego w ustawie z dnia

6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84,

poz. 712 ze zm.), pozostaje w pełni aktualny na gruncie rozwiązania wynikającego

z ustawy wdrożeniowej.

Natomiast w wyroku z dnia 13 września 2017 r., sygn. akt I SA/Ol 353/17, Sąd

wyraził stanowisko, że zwrotowi na podstawie art. 207 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 9 pkt 1

ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1870

ze zm., dalej jako: „u.f.p.”) podlegają środki przeznaczone na realizację programów

finansowanych ze środków unijnych, jeżeli środki takie są wykorzystywane

z naruszeniem procedur określonych w art. 184 u.f.p. W ocenie Sądu, rozwiązanie

umowy z beneficjentem przez Instytucję Zarządzającą ze względu na

niezrealizowanie jej treści, prowadzi do stanu, w którym środki podlegają zwrotowi

jako wykorzystane z naruszeniem procedur. W umowie beneficjent zobowiązuje się

82

do określonego działania, zatem przyjmuje zobowiązanie do realizacji przewidzianej

w umowie procedury. Naruszenie tych zasad jest naruszeniem procedury, o której

mowa w art. 207 ust. 1 pkt 2 u.f.p., a które to naruszenie może skutkować

wypowiedzeniem umowy. W rozpoznanej sprawie, w chwili wydania decyzji o

zwrocie środków, umowa, na podstawie której przyznano skarżącej środki, nie

wiązała stron, a zatem zgodnie z § 19 ust. 3 umowy o dofinansowanie strona

zobowiązana była do ich zwrotu. Zdaniem Sądu, już samo ziszczenie się przesłanki

rozwiązania umowy o dofinansowanie stanowi wystarczającą podstawę do

zobowiązania strony skarżącej do zwrotu przekazanych jej na realizację projektu

środków.

15/ ulgi w spłacaniu należności pieniężnych do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej - art. 34 i 34 a ustawy o finansach publicznych

W 2017 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wpłynęły 24 skargi

w sprawach dotyczących ulg w spłacie należności pieniężnych do których nie stosuje

się przepisów Ordynacji podatkowej.

W 2017 r. rozpoznano 23 skargi, w tym 7 skarg, które pozostały do

rozpoznania z 2016 r.

Sprawy dotyczące omawianej kategorii dotyczyły działania ZUS oraz Prezesa

KRUS. Podstawą prawną skarżonych decyzji był art. 28 ustawy z dnia 13

października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963

ze zm.) i § 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia

31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu

składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. Nr 141, poz. 1365), oraz art. 36 ust. 1

pkt. 10 i art. 41a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym

rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.).

Analizowane sprawy należy uznać za typowe, dotyczące decyzji

odmawiających umorzenia zaległych składek na ubezpieczenia społeczne, w których

nie wystąpiły nowe problemy interpretacyjne w orzecznictwie. Rozstrzygnięcia

zapadały zgodnie z wypracowaną już linią orzecznictwa w zakresie decyzji

o charakterze uznaniowym, gdzie Sąd kontrolując zgodność z prawem zaskarżonego

aktu, dokonuje oceny prawidłowości ustalenia i oceny stanu faktycznego nie wnikając

w celowość rozstrzygnięcia organu administracji.

W sprawach o sygn. akt I SA/Ol 538/17 oraz I SA/Ol 267/17 Sąd stwierdził

nieważność zaskarżonych decyzji. Organ rentowy w obu sprawach dopuścił się

83

naruszenia prawa, gdyż w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy utrzymał w mocy

decyzje, uchylone na podstawie prawomocnych wyroków Sądu.

3. Zagadnienia dotyczące funkcjonowania Wydziału II

Spostrzeżenia ogólne dotyczące orzecznictwa w sprawach objętych właściwością wydziału

W Wydziale II WSA w Olsztynie rozpatrywane są wszystkie sprawy

z wyjątkiem: zobowiązań podatkowych, ceł, cen, ubezpieczeń majątkowych, spraw

kapitałowych i bankowości, finansów publicznych, subwencji unijnych, funduszy

strukturalnych i regulacji rynków branżowych.

Pozostały, bardzo szeroki zakres tematyczny spraw rozpatrywanych w Wydziale II

nie pozwala opisać wszystkich interesujących przypadków. W związku z tym,

w niniejszym opracowaniu, możliwe było przedstawienie w sposób ogólny tez tylko

tych orzeczeń, które zasługują na szczególną uwagę. Podnieść w tym miejscu

należy, że różnorodność tematyczna tych spraw stanowi istotną przeszkodę

w specjalizacji kadry orzekającej Wydziału i zobowiązuje sędziów, referendarzy

sądowych oraz asystentów sędziów do ciągłego śledzenia zmian w przepisach

regulujących poszczególne dziedziny życia społecznego.

1/ sprawy z zakresu budownictwa Podstawę rozstrzygnięć w sprawach z zakresu budownictwa stanowiły

przepisy ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r., poz. 290

ze zm.), zwanej dalej w skrócie: Prawo budowlane oraz przepisy rozporządzenia

z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1422).

W 2017 r. do Sądu wpłynęło 126 skarg z zakresu budownictwa. Z tego

zakresu pozostało do rozpoznania z poprzedniego okresu 27 spraw. W 2017 r.

załatwiono 132 sprawy z zakresu budownictwa. W porównaniu z ubiegłym rokiem

wpływ spraw z zakresu budownictwa utrzymał się na podobnym poziomie.

Największa liczba rozstrzygnięć z zakresu budownictwa dotyczyła spraw

w przedmiocie pozwoleń na budowę oraz innych spraw objętych symbolem 6010.

W wyroku z dnia 23 listopada 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt

II SA/Ol 809/17, Sąd wyjaśnił, że negatywne oddziaływanie pola

elektromagnetycznego występujące w przestrzeni nad gruntem, nie może naruszać

granic cudzej nieruchomości. Pionowy zasięg własności gruntowej ograniczać może

84

jedynie porządek prawny, w tym przepisy o planowaniu i zagospodarowaniu

przestrzennym i dotyczące ochrony środowiska. Sąd wskazał, że pamiętać należy, iż

społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości nie wyznacza sposób,

w jaki z gruntu dotychczas korzystano, lecz wyznacza sposób, w jaki właściciel

faktycznie i potencjalnie może zgodnie ze swoją wolą z gruntu korzystać. Aktywne

wykorzystanie przez właściciela gruntu przestrzeni powietrznej następuje najczęściej

w toku inwestycyjnej działalności budowlanej i późniejszej eksploatacji obiektów

budowlanych. Skoro według wskazań art. 143 k.c. własność gruntu rozciąga się

również na przestrzeń nad powierzchnią gruntu, to wyłącznie właściciel

nieruchomości gruntowej jest uprawniony do korzystania z przestrzeni powietrznej

nad jego gruntem. Wobec wyłączności uprawnień właściciela należy wykluczyć

ingerencję sąsiadów oraz innych osób trzecich, jak chodzi o korzystanie z przestrzeni

powietrznej nad cudzym gruntem. Sąd argumentował dalej, że negatywne

oddziaływanie pola elektromagnetycznego występującego w przestrzeni nad gruntem

nie może naruszać granic nieruchomości innej niż ta, na terenie której jest

wytwarzane i do której inwestor posiada tytuł prawny. Inwestor zaś przez realizację

zamierzeń inwestycyjnych na własnej nieruchomości nie może ograniczać bądź

pozbawiać właścicieli nieruchomości sąsiednich możliwości korzystania

z przysługującej im własności gruntu. Zdaniem Sądu, w każdym wypadku organ

administracji obowiązany jest do badania i uwzględniania ewentualnej

wysokościowej zabudowy działek leżących w pobliżu projektowanej stacji bazowej.

Z punktu widzenia istnienia miejsc dostępnych dla ludności istotna jest bowiem

okoliczność do jakiej wysokości na terenie będącym w zakresie oddziaływania

planowanej stacji bazowej mogą sięgać budynki.

Natomiast w wyroku z dnia 4 stycznia 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt

II SA/Ol 1247/16 Sąd wskazał, że rozpoczęcie albo wznowienie budowy w przypadku

wygaśnięcia pozwolenia na budowę (pozwolenia na wznowienie robót budowlanych)

z powodu upływu trzyletniego terminu lub uchylenia pozwolenia na budowę, a także

stwierdzenia jego nieważności jest możliwe wyłącznie na podstawie decyzji

o pozwoleniu na budowę (art. 28 ust. 1 Prawa budowlanego). Według Sądu,

wskazany przepis należy rozumieć w ten sposób, że inwestor, który z powyższych

przyczyn utracił pozwolenie na budowę, aby móc legalnie ją rozpocząć lub

kontynuować, musi wystąpić do organu architektoniczno-budowlanego o nową

decyzję o pozwoleniu na budowę. W przypadku gdy budowa była już prowadzona,

podstawę wydania tej decyzji będzie stanowiła inwentaryzacja wykonanych robót

85

oraz projekt budowlany. W przypadku jednak, gdy inwestor zobowiązany w myśl art.

37 ust. 2 do uzyskania decyzji o pozwoleniu na budowę, pomimo utraty

dotychczasowego pozwolenia na budowę, będzie prowadził roboty budowlane (nie

powstrzyma się od prowadzenia robót), należy przyjąć, że zastosowanie będzie miał

art. 50 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego, a w konsekwencji naprawienie sytuacji

z tego wynikłej będzie należało do kompetencji organu nadzoru budowlanego.

Podobnie, w wyroku z dnia 29 listopada 2017 r., w sprawie o sygnaturze akt

II SA/Ol 823/17 Sąd wskazał, że niemożliwe jest wydanie nowego pozwolenia na

budowę na obiekty budowlane, które - tak jak w opisywanej sprawie - zrealizowane

zostały w całości na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, która

następnie została wyeliminowana z obrotu prawnego na skutek stwierdzenia jej

nieważności i to bez względu na przyczynę takiego stanu rzeczy. Nie jest bowiem

celem decyzji o pozwoleniu na budowę legalizowanie już zrealizowanej inwestycji,

ani też dokonanie oceny wykonanych robót. Sąd wyjaśnił, że należy to do

kompetencji organów nadzoru budowlanego, a nie organów administracji

architektoniczno-budowlanej, które wydały decyzje w kontrolowanej sprawie.

Natomiast w wyroku z dnia 29 listopada 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt

II SA/Ol 760/17 Sąd odniósł się do problematyki związanej z możliwością lokalizacji

budynku w granicy działki budowlanej. W wyroku wskazano, że organy w sprawie

w sposób zgodny z prawem przyjęły, że sporna inwestycja zgodna jest z ustaleniami

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Z grafiki planu w opisywanej

sprawie wynikało, że plan przewiduje zabudowę całej działki pod budynek usługowy,

tym samym przewiduje zabudowę bezpośrednio przy granicach działki. Przeszkody

do wydania decyzji pozytywnej dla inwestora nie mogła stanowić także okoliczność,

że w budynku należącym do skarżącego będącego sąsiadem inwestora znajdowało

się okno na pierwszym piętrze budynku. Uznano w wyroku, że w budynku

skarżącego brak było pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi, a inwestor nie

zamierzał zamurować tego okna z uwagi na kształt projektowanego budynku.

Ponadto w opisywanej sprawie Sąd uznał, że otwór okienny na parterze budynku

skarżącego został wcześniej zamurowany na podstawie ostatecznej decyzji organów

nadzoru budowlanego. Nie może więc on stanowić przeszkody do zrealizowania

spornej inwestycji w granicy działki.

Z kolei w wyroku z dnia 14 listopada 2017 r., sygnatura akt II SA/Ol 757/17

podniesiono, że w kontrolowanym przez Sąd postępowaniu, organy obu instancji

niezasadnie przyjęły, że zachodzi związek przyczynowy między wynikiem

86

postępowania nadzwyczajnego w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji

o pozwoleniu na budowę, a rozstrzygnięciem w przedmiocie pozwolenia na

użytkowanie obiektu budowlanego skarżącej. Nie można bowiem uznać, że organ

nadzoru budowlanego jest zobowiązany czekać (zawiesić postępowanie w sprawie

udzielenia pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego) do czasu zakończenia

postępowania nadzwyczajnego, gdyż nie znając nawet jego wyniku, organ ten jest

w stanie prowadzić to postępowanie i zakończyć je, wydając rozstrzygnięcie w jednej

z przewidzianych prawem form. W rozstrzyganiu kwestii wstępnej chodzi bowiem

o uzupełnienie okoliczności sprawy elementem, którego przed zawieszeniem

postępowania jeszcze w ogóle nie było. Wstrzymanie wykonania decyzji

o pozwoleniu na budowę nie stanowiło - zdaniem Sądu - przeszkody w działaniu

organu nadzoru budowlanego w opisywanej sprawie. Sąd wskazał, że decyzja

o pozwoleniu na użytkowanie w trybie art. 59 Prawa budowlanego może być wydana

wyłącznie w stosunku do obiektu, który ma cechę legalności. Skoro zaś

w opisywanej sprawie bezsporne było, że skarżąca nadal posiada ostateczną

decyzję o pozwoleniu na budowę (nie stwierdzono bowiem nieważności tej decyzji),

to decyzja taka korzysta z domniemania prawidłowości i mocy obowiązującej.

A skoro ustawodawca w ten sposób kształtuje byt prawny decyzji administracyjnych,

to należy uznać, że dopóki decyzja uchylająca daną decyzję administracyjną, nie

stanie się decyzją ostateczną, to pierwotna decyzja korzysta z przymiotu

ostateczności, a co za tym idzie jest wiążąca, także dla organów nadzoru

budowlanego.

W sprawie zaś zakończonej wyrokiem dnia 23 sierpnia 2017 r., sygnatura akt

II SA/Ol 379/17 organy nadzoru budowlanego obu instancji uznały, że wniosek

skarżącego, którym zawiadamiał o braku respektowania przez inwestora obowiązku

wstrzymania robót budowlanych na skutek wyroku sądu uchylającego decyzję

zatwierdzającą projekt budowlany zamienny i zezwalającą na wznowienie robót

budowlanych, nie może podlegać merytorycznemu rozpatrzeniu. Wbrew przekonaniu

organu II instancji - zdaniem Sądu wyrażonym w wydanym wyroku - roboty

budowlane realizowane po wydaniu wyroku kasacyjnego muszą być uznane za

bezprawne. Tym samym, wbrew stanowisku organów orzekających, nie było

podstaw do odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wykonywania robót

budowlanych.

W 2017 r. Sąd rozpoznawał także skargi z zakresu budownictwa związane z

postępowaniami administracyjnymi dotyczącymi nakazu rozbiórki oraz innymi

87

sprawami objętymi symbolem 6014. W 2017 r. była to druga pod względem wielkości

wpływu grupa spraw dotyczących budownictwa.

Na gruncie sprawy zakończonej wyrokiem z dnia 12 grudnia 2017 r.,

w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 912/17 Sąd wskazał, że nałożenie obowiązku

uzyskania pozwolenia na budowę, na podstawie art. 30 ust. 7 Prawa budowlanego,

nie jest obligatoryjne. Jak wynika z treści tego przepisu, organ może mieć

wątpliwości, czy w rzeczywistości dane zagrożenia istnieją. Jeżeli organ poweźmie

takie wątpliwości to - zdaniem Sądu wyrażonym w wyroku - jest uprawniony do

wydania decyzji, o której mowa w art. 30 ust. 7, która nie rozstrzyga o tym, czy

zagrożenia wymienione w art. 30 ust. 7 Prawa budowlanego rzeczywiście istnieją

i w jakim zakresie. Te kwestie rozstrzygane są w odrębnym postępowaniu. W ocenie

Sądu przedstawionej w wyroku, trzeba mieć na względzie, że postępowanie w trybie

zgłoszenia jest swego rodzaju postępowaniem uproszczonym. W krótkim czasie do

wniesienia sprzeciwu nie zawsze jest możliwe wyjaśnienie wątpliwości związanych

z wymienionymi zagrożeniami. Ustawodawca w treści art. 30 ust. 7 Prawa

budowlanego wyraźnie użył sformułowania „...jeżeli ich realizacja może...”.

W wyrażonej ocenie Sądu, takie brzmienie przepisu nie wymaga, aby wymienione

zagrożenia były stwierdzone. Już sama możliwość wystąpienia tych zagrożeń

uprawnia organ do wniesienia sprzeciwu. Słusznie zatem zdaniem Sądu organ

stwierdził, że wątpliwości te mogą zostać usunięte w toku postępowania

o pozwolenie na budowę. Jak zauważył Sąd w opisywanej sprawie miało to istotne

znaczenie o tyle, że w projekcie dołączonym do zgłoszenia stwierdzono, że

rozpatrywana stacja bazowa telefonii komórkowej nie zalicza się do przedsięwzięć

mogących zawsze lub mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Sąd wyjaśnił, że twierdzenie to niewątpliwie wymagało weryfikacji, tym bardziej, że

autor opracowania wskazywał, iż równoważną moc promieniowaną izotropowo

wyznacza się dla pojedynczej anteny, a - w jego ocenie - nieuprawnione jest

twierdzenie, że należy sumować moc anten.

W sprawie zaś zakończonej wyrokiem z dnia 9 listopada 2017 r., sygnatura

akt II SA/Ol 705/17 Sąd zauważył, że odmawiając wydania stosownego

zaświadczenia właściwe organy przesądziły, że budowa przedmiotowego budynku

naruszała przepisy ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Na

terenie objętym sporną inwestycją obowiązują (zarówno w dacie posadowienia

inwestycji jak i obecnie) zapisy miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego, które nie dopuszczają jakiejkolwiek zabudowy. Plan nie ustanawia

88

również żadnych wyjątków co do możliwości legalizacji samowoli powstałych po jego

uchwaleniu. Sąd przyjął zatem, że prawidłowo organ odwoławczy uznał, że budowa

budynku garażowo-gospodarczego zlokalizowanego na działce, nie jest zgodna

z przepisami obowiązującego na terenie spornej inwestycji planu miejscowego.

Organ odwoławczy zaś, działając w trybie legalizacyjnym związany był

postanowieniami planu miejscowego i nie miał innej możliwości niż wydanie decyzji

o nakazie rozbiórki, skoro sporna inwestycja okazała się być sprzeczna z tym

planem.

Z kolei w wyrokach z 24 stycznia 2017 r. (sprawy o sygnaturach akt II SA/Ol:

1353/16, 1354/16, 1355/16) w sprawach dotyczących rozbiórki obiektów

kontenerowych pełniących funkcję domków letniskowych Sąd zaznaczył, że na

postanowienie organu nadzoru budowlanego, wydane na podstawie art. 48 ust. 2 i 3

Prawa budowlanego, nie przysługuje zażalenie. W ocenie Sądu, wyrażonej

w wydanych wyrokach, stwierdzić należy, że organ odwoławczy na skutek

zaskarżenia postanowienia w trybie art. 142 k.p.a., którego wniesienie uzależnione

jest od jednoczesnego wniesienia odwołania od decyzji organu I instancji,

uprawniony jest do wydania tylko rozstrzygnięć enumeratywnie wymienionych w art.

138 k.p.a. Żadne z rozstrzygnięć przewidzianych w art. 138 k.p.a. nie odnosi się

jednak wprost do postanowień, które mogą być zaskarżane w trybie art. 142 k.p.a.

Tym samym Sąd wyjaśnił w opisywanych sprawach, że nieuprawnione jest stawianie

organowi odwoławczemu przez skarżącego zarzutu niekompletności rozstrzygnięć

zawartych w zaskarżonych decyzjach i w konsekwencji naruszenia art. 107 § 1 k.p.a.

w zw. z art. 104 § 1 k.p.a. oraz art. 111 § 1 k.p.a. Decyzje te wydane zostały bowiem

na podstawie art. 138 § 2 k.p.a. Uwzględniając brzmienie tego przepisu stwierdzono

w wyrokach, że zaskarżone decyzje organu odwoławczego w swym rozstrzygnięciu

były kompletne. Zdaniem Sądu wyrażonym w wyrokach, w przypadku postanowienia

wydanego na podstawie art. 48 ust. 2 i 3 Prawa budowlanego, to organowi I instancji

przysługuje uprawnienie do jego uchylenia. Zgodnie bowiem z art. 77 § 2 k.p.a.,

organ może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje

postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu. Zdaniem Sądu nie może zaś

budzić wątpliwości, że rzeczone postanowienie jest postanowieniem dowodowym,

skoro wydawane jest w celu zgromadzenia niezbędnej dokumentacji umożliwiającej

następnie organowi nadzoru budowlanego zajęcie stanowiska w kwestii możliwości

legalizacji wykonanej samowoli budowlanej. W takim też przypadku, wykonanie tego

zalecenia będzie wymagało wyeliminowania z obrotu prawnego przez organ

89

I instancji własnego postanowienia.

W 2017 r. Sąd rozpoznawał także sprawy, które zgodnie z zasadami

biurowości w sądach administracyjnych zostały zaliczone do innych spraw z zakresu

budownictwa (większość z tych spraw zarejestrowano pod symbolem 6019).

W wyroku z dnia 9 maja 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 280/17

Sąd powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia

5 października 2016 r., sygnatura akt II OSK 665/16 wyjaśnił dlaczego i kiedy

zarządca nieruchomości gruntowej Skarbu Państwa pokrytej wodami jeziora może

być adresatem decyzji o nakazie rozbiórki obiektu budowlanego znajdującego się na

terenie jeziora, będącego jednocześnie urządzeniem wodnym (art. 48 i art. 49b w zw.

z art. 52 Prawa budowlanego). Według Sądu, w stosunku do urządzeń wodnych,

zdefiniowanych w art. 9 ust. 1 pkt 19 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (t.j.

Dz. U. z 2015 r. poz. 469), stosuje się łącznie przepisy Prawa budowlanego i Prawa

wodnego. Zgodnie bowiem z art. 2 ust. 2 Prawa budowlanego przepisy tej ustawy nie

naruszają przepisów odrębnych, a w szczególności Prawa wodnego - w odniesieniu

do urządzeń wodnych. Z przepisu art. 62 ust. 2 Prawa wodnego wynika natomiast,

że przepisy art. 63-66 (dotyczące budownictwa wodnego) nie naruszają przepisów

ustawy - Prawo budowlane. Oznacza to, że, przy braku szczególnych zwolnień,

wykonanie urządzenia wodnego będzie wymagało uzyskania pozwolenia

wodnoprawnego, a następnie uzyskania pozwolenia na budowę (albo dokonania

zgłoszenia). Tym samym, wszczynając postępowanie legalizacyjne organ nadzoru

budowlanego obowiązany jest kierować się ogólnymi zasadami postępowania

administracyjnego. Nie jest dla niego wiążąca decyzja starosty umarzająca

postępowanie legalizacyjne w trybie art. 64a Prawa wodnego, wobec braku ustalenia

sprawcy. Sąd argumentował dalej w uzasadnieniu cytowanego wyroku, że

właścicielem urządzenia wodnego postawionego na nurcie wody płynącej, która

stanowi wraz z gruntem znajdującym się pod nią własność Skarbu Państwa nie musi

być właściciel wody ani właściciel gruntu, na którym zostało ono posadowione. Sąd

skonkludował, że dopiero wykluczenie możliwości ustalenia sprawcy samowoli

budowlanej, czyli inwestora spornego pomostu, poprzez wyczerpanie możliwości

dowodowych przez organy orzekające w sprawie, uzasadni wdrożenie procedury

legalizacyjnej, a następnie nałożenie ewentualnego obowiązku rozbiórki w stosunku

do skarżącego będącego właścicielem wody, lecz nie będącego właścicielem

urządzenia wodnego.

90

Natomiast w wyroku z dnia 27 kwietnia 2017 r., sygnatura akt II SA/Ol 194/17,

Sąd uchylając decyzje w sprawie zawiadomienia o zakończeniu budowy obiektu

podniósł, że z uwagi na szeroki zakres znaczeniowy przesłanek określonych w art.

36a ust. 5 Prawa budowlanego oraz związane z tym różne możliwości

interpretacyjne, ustalenie, czy w danej sytuacji planowane przez inwestora

odstąpienie zostanie uznane za istotne, czy nieistotne, będzie wymagać wnikliwej

i wszechstronnej oceny organu, przy uwzględnieniu charakteru inwestycji oraz

wartości wyrażonych w art. 4, art. 5 i art. 9 Prawa budowlanego. Sąd zauważył, że

stwierdzenie czy nastąpiło istotne odstępstwo wymaga porównania, funkcji, formy

i konstrukcji obiektu budowlanego, rozwiązań technicznych i przede wszystkim

zamierzonego sposobu użytkowania zawartych w projekcie budowlanym

z rzeczywistym stanem wykonywanych robót budowlanych. Zdaniem Sądu, nie

każde naruszenie przepisów w toku procesu inwestycyjnego musi skutkować

wniesieniem sprzeciwu w trybie art. 54. Zgłaszając bowiem taki sprzeciw, organ

powinien mieć na uwadze cel, jakiemu ma służyć zawiadomienie o zakończeniu

budowy. Jest ono bowiem składane w celu potwierdzenia zgodności wybudowanego

obiektu z projektem i przepisami prawa oraz potwierdzenia zdatności do jego

bezpiecznego użytkowania. Sąd zaznaczył, że samo wyliczenie stwierdzonych

uchybień, w tym w zatwierdzonej przez właściwy organ dokumentacji projektowej,

bez jakiejkolwiek ich oceny, w świetle całokształtu okoliczności faktycznych sprawy

i zasad projektowania, budowy i utrzymania obiektów budowlanych, w tym zdatności

do ich bezpiecznego użytkowania, nie może być uznane za wystąpienie podstawy do

zgłoszenia sprzeciwu. Orzekając w przedmiocie istnienia istotnych odstępstw, organ

nie może poprzestać na ustaleniu jednej z okoliczności wskazanych w art. 36a ust. 5

Prawa budowlanego. Obowiązkiem organu jest przeprowadzenie dodatkowych

rozważań celem ustalenia, czy stwierdzone odstępstwa mają w realiach

rozpoznawanego przypadku charakter istotny.

2/ planowanie i zagospodarowanie przestrzenne

W tej kategorii spraw w 2017 r. do Sądu wpłynęło 96 skarg. Rozpoznano

łącznie 95 skarg. Największą grupę skarg w sprawach z zakresu zagospodarowania

przestrzennego stanowiły skargi na decyzje o warunkach zabudowy (wpłynęło 48

skarg, rozpatrzono 44 skargi). Kolejną liczną grupę stanowiły skargi dotyczące

uchwał w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

(wpłynęło 17 skarg, rozpatrzono 21 skarg). Ponadto skarżono decyzje o lokalizacji

91

inwestycji celu publicznego (wpłynęło 17 skarg, rozpoznano 18 skarg), decyzje

dotyczące lokalizacji dróg i autostrad (wpłynęły 4 skargi, rozpatrzono 3 skargi),

dotyczące uzgodnień z zakresu zagospodarowania przestrzennego (wpłynęły 2

skargi, rozpoznano 2 skargi) oraz dotyczące opłat z tytułu wzrostu wartości

nieruchomości na skutek uchwalenia lub zmiany miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego (wpłynęła 1 skarga, rozpoznano 1 skargę).

W sprawach, w których przedmiotem skargi były decyzje o warunkach

zabudowy oraz decyzje o lokalizacji inwestycji celu publicznego Sąd zajmował się

różnorodną problematyką.

W wyroku z dnia 7 marca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 16/17) Sąd stwierdził, że

w zakresie kontynuacji funkcji mieści się taka zabudowa, która nie godzi w zastany

stan rzeczy. Spełnienie warunku kontynuacji istniejącej już zabudowy w zakresie jej

funkcji, cech architektonicznych i urbanistycznych polega na ocenie, przez wykonaną

w sprawie analizę architektoniczno-urbanistyczną, czy projektowana inwestycja nie

będzie stanowić wyłomu w istniejącej zabudowie i da się z nią pogodzić. Ważne jest,

by planowana inwestycja wpisywała się w istniejącą na obszarze analizowanym

zabudowę, w jej funkcję i parametry architektoniczne. W związku z tym Sąd uznał, że

na terenie zabudowanym budynkami mieszkalnymi i zabudową zagrodową możliwe

jest wprowadzenie funkcji domu weselnego. Kontynuacja funkcji oznacza bowiem, że

nowa zabudowa musi mieścić się w granicach zastanego w danym miejscu sposobu

zagospodarowania terenu, ale nie musi być identyczna istniejącym sposobem

zagospodarowania nieruchomości sąsiednich. Natomiast kwestia wpływu planowanej

inwestycji na sąsiednie nieruchomości, a więc możliwość ewentualnego pogorszenia

się warunków komunikacji, czy też zwiększenia hałasu, może być rozważana dopiero

na etapie ubiegania się inwestora o pozwolenie na budowę, w którym to

postępowaniu następuje konkretyzacja ustaleń wynikających z decyzji o warunkach

zabudowy.

Z kolei w wyroku z 4 kwietnia 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 61/17) Sąd stwierdził,

że skoro organy ochrony środowiska uzgodniły projekt decyzji odmawiającej

ustalenia warunków zabudowy dla przedmiotowej inwestycji ze względu na zapisy

rozporządzenia dotyczącego obszaru chronionego krajobrazu, a postanowienie

organu ochrony środowiska jest ostateczne i prawomocne, to organ nie może wydać

decyzji innej niż została uzgodniona. W związku z tym nawet ewentualne uchybienia

w sporządzonej analizie i brak aktualnych ustaleń co do kwestii legalności zabudowy

na działkach sąsiednich nie mają znaczenia dla podjętego rozstrzygnięcia. Sąd

92

stanął także na stanowisku, że skoro wniosek o ustalenie warunków zabudowy

dotyczy już istniejących budynków, a wymóg uzyskania decyzji o warunkach został

nałożony przez organ nadzoru budowlanego w ramach procedury legalizacyjnej, to

w tej sytuacji to organ nadzoru budowlanego, a nie organ właściwy w sprawie

warunków zabudowy, określa tryb legalizacji obiektu, rozstrzygając przy tym, czy

obiekt wymagał pozwolenia na budowę, czy też zgłoszenia. Przy czym nawet jeśli

procedura legalizacyjna została wszczęta z inicjatywy skarżącego, to nie oznacza że

organ jest zobowiązany ustalić warunki zabudowy zgodnie z wnioskiem strony.

Konstytucyjna ochrona prawa własności nie ma bowiem charakteru prawa

absolutnego i może być ograniczona przez przepisy ustawy, w tym u.p.z.p. Art. 6

u.p.z.p. wyraźnie stanowi, że każdy ma prawo do zagospodarowania terenu, do

którego ma tytuł prawny jeżeli nie narusza to chronionego prawem interesu

publicznego oraz osób trzecich, ale w granicach określonych ustawą i zgodnie

z warunkami ustalonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zatem pozytywna

decyzja o warunkach zabudowy może być wydana tylko wtedy, kiedy spełnione są

wymogi określone przepisami prawa, a nie wyłącznie w przypadku, gdy nie narusza

ona interesu publicznego lub interesu osób trzecich.

W wyroku z dnia 21 marca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 74/17) Sąd wskazał, że

celem zasady tzw. „dobrego sąsiedztwa”, jest zagwarantowanie ładu

przestrzennego, określonego w art. 2 pkt 1 u.p.z.p. Możliwe jest w konkretnym

przypadku rozstrzygnięcie specyficzne, uwzględniające uwarunkowania zaistniałe na

terenie obszaru urbanistycznego w kontekście zamierzenia przedstawionego we

wniosku, ale wymaga to szczegółowego uzasadnienia, które musi być zamieszczone

w decyzji rozstrzygającej sprawę, a wnioski do takiego rozstrzygnięcia powinny przy

tym wynikać z analizy urbanistycznej. Odstępstwo należy zatem umotywować,

powołując się na konkretne okoliczności zawarte w analizie, z których obiektywnie

wynika konieczność odstąpienia od ustalenia danego parametru na podstawie

średniej wartości ustalonej na obszarze analizowanym.

W wyroku z dnia 6 kwietnia 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 192/17) Sąd wyjaśnił,

że, warunek dobrego sąsiedztwa, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p.,

winien być realizowany przy zachowaniu podstawowej zasady planowania

przestrzennego jaką jest zgodność z wymogami ładu przestrzennego. Skoro działka

inwestora, choć położona jest w obrębie miejscowości, nie tworzy z istniejącą zwartą

zabudową tej miejscowości harmonijnej całości, nie jest zatem częścią oddalonego

93

znacznie kompleksu urbanistycznego. W tych okolicznościach wyznaczenie obszaru

analizowanego, obejmującego choć jedną działkę wchodzącą w skład tej zabudowy

byłoby sprzeczne z wymogami ładu przestrzennego. Wiązałoby się ponadto

z koniecznością rozciągnięcia minimalnie ustalonej wartości 50m lub 3-krotności

szerokości frontowej działki do jej co najmniej 5-krotności, co wypaczałoby sens

użytego w art. 61 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p. terminu „działka sąsiednia” i prowadziłoby do

sprzecznego z celem ustawy rozpraszania zabudowy. Zwiększenie granic obszaru

analizowanego bez dowolności i z uwzględnieniem kryteriów obiektywnych, ma

zasadnicze znaczenie dla rzetelności samej analizy i jej wyników, a tym samym

rozstrzygnięcia sprawy zgodnie z wymogami dobrego sąsiedztwa oraz kontynuacji

funkcji zabudowy.

W wyroku z dnia 27 czerwca 2017 r. (sygn. akt. II SA/Ol 251/17) Sąd wskazał,

że do ustalenia warunków zabudowy konieczne jest istnienie działki sąsiedniej, która

dodatkowo jest zabudowana w sposób określony w art. 61 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p. Przy

czym wzorcem dla nowej zabudowy może być tylko zabudowa legalna, tzn.

zabudowa posadowiona na mocy ważnych decyzji właściwych organów wydanych

w sprawie warunków zabudowy i pozwolenia na budowę. Dla potrzeb ustalenia

warunków zabudowy, należy traktować działkę, na której jest rozpoczęta budowa na

podstawie ważnych decyzji lokalizacyjnych i pozwolenia na budowę. Jeżeli

w bezpośrednim sąsiedztwie działki, dla której warunki zabudowy mają być ustalone

nie ma żadnej innej zabudowy, to „ład przestrzenny” nie może być kształtowany

w sposób dowolny, gdyż z oczywistych względów nie można mówić o kontynuacji

istniejącej zabudowy. Nowa zabudowa w przypadku braku miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego może być realizowana jedynie na warunkach

określonych w art. 61 ust. 1 u.p.z.p., co oznacza, że zamierzenie inwestycyjne musi

być zgodne z zastaną zabudową, a jej brak wyklucza możliwość lokalizowania nowej

zabudowy.

W wyroku z dnia 18 maja 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 252/17) Sąd stwierdził, że

przez „front działki”, stosownie do § 2 pkt 5 rozporządzenia z 2003 r. należy rozumieć

część działki budowlanej, która przylega do drogi, z której odbywa się główny wjazd

lub wejście na działkę. Przez „teren” o którym mowa art. 59 ust. 1, a także w art. 61

ust. 1 pkt 4 u.p.z.p. należy rozumieć obszar jednej lub kilku konkretnie określonych

działek ewidencyjnych. Stąd też jeżeli teren inwestycji obejmuje więcej niż jedną

działkę ewidencyjną, to powinny być one traktowane jako pewna całość, a przez

szerokość frontu działki należy rozumieć łączną szerokość frontu działek,

94

przylegających do drogi publicznej, stanowiących teren inwestycji. Na etapie

ustalania warunków zabudowy inwestor nie musi wykazywać się tytułem prawnym do

działek, na których planuje inwestycję. Skoro zatem swoim wnioskiem objął także

działkę, na której znajduje się zjazd z drogi publicznej, to organ musiał okoliczność te

uwzględnić przy ustalaniu granic obszaru analizowanego. Wskazano, że w ustawie

z dnia 21 marca 1985 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1440 ze zm.) oprócz definicji pasa

drogowego jest także definicja zjazdu jako połączenia drogi publicznej

z nieruchomością położoną przy drodze, stanowiącego bezpośrednie miejsce

dostępu do drogi publicznej w rozumieniu przepisów o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym (art. 4 pkt 8). Zatem nie sposób uznać, że zjazd

jest częścią pasa drogowego. Ponadto nawet w pasie drogowym mogą być

lokalizowane obiekty budowlane, a w związku z tym w rozumieniu przepisów u.p.z.p.

działka taka może stanowić działkę budowlaną.

W wyroku z dnia 27 czerwca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 381/17) Sąd stwierdził,

że w sposób dalej idący niż to ma miejsce w przypadku elektrowni wiatrowych,

realizacja zespołu paneli fotowoltaicznych, powoduje zmianę dotychczasowego

sposobu zagospodarowania terenu. Systemy fotowoltaiczne, kwalifikowane jako

instalacje produkcyjne, nie są zwolnione z obowiązku spełnienia warunków, o których

jest mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1 i 2 u.p.z.p. Powstanie takiej instalacji może bowiem

naruszyć zasady ładu przestrzennego na danym terenie i kolidować z sąsiadującą

zabudową. Zespół paneli fotowoltaicznych wraz z układami połączeń pomiędzy nimi

stanowi instalację produkcyjną, w skład której wchodzą urządzenia techniczne

przetwarzające energię słoneczną na energię elektryczną. Zatem warunkiem

wydania pozytywnej decyzji jest spełnienie wszystkich wymogów określonych w art.

61 ust. 1 u.p.z.p.

W wyroku z dnia 17 października 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 442/17)

podniesiono, że stronami w postępowaniu o ustalenie warunków zabudowy

i zagospodarowania terenu mogą być właściciele lub użytkownicy wieczyści działek

sąsiednich. Właściciele nieruchomości niepozostających w bezpośredniej styczności

z terenem planowanej inwestycji mogą być stroną takiego postępowania po

wykazaniu w konkretnej sprawie i w konkretnych okolicznościach sprawy, przesłanek

z art. 28 k.p.a., a więc wpływu wyniku postępowania na własny interes prawny lub

obowiązek, oparty na przepisach prawa materialnego. O interesie prawnym tych

osób przesądza zasięg oddziaływania danej inwestycji na nieruchomości sąsiednie

i stopień jej uciążliwości dla tych nieruchomości. Jednakże przymiotu strony w tym

95

postępowaniu nie określa się przez odniesienie do obszaru oddziaływania obiektu

zdefiniowanego w art. 3 pkt 20 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.

U. z 2017 r., poz. 1332, z późn. zm.), gdyż przepis ten nie znajduje zastosowania

w tym postępowaniu. Oddziaływanie planowanej inwestycji należy ustalać biorąc pod

uwagę przede wszystkim przepisy ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu

i zagospodarowaniu przestrzennym. O istnieniu przymiotu strony spornego

postępowania nie decyduje również znajdowanie się danej nieruchomości

w obszarze analizowanym. Obszar analizy wyznaczony w oparciu o wytyczne

rozporządzenia nie służy ustaleniu kręgu stron postępowania. Nie przeczy to jednak

tezie o możliwości poszukiwania podmiotów mających przymiot strony wśród

podmiotów posiadających tytuł prawny do nieruchomości znajdujących się

w obszarze analizowanym. Rozważając, kto ma przymiot strony w postępowaniu

dotyczącym wydania decyzji ustalającej warunki zabudowy, należy mieć na

względzie treść art. 6 ust. 2 u.p.z.p. O istnieniu interesu prawnego w postępowaniu

w sprawie ustalenia warunków zabudowy nie przesądza nawet niewielka odległość

pomiędzy terenem inwestycji a nieruchomością podmiotu domagającego się

uczestnictwa w postępowaniu. Przy ustalaniu warunków zabudowy danej działki nie

chodzi bowiem jedynie o ocenę odległości pomiędzy nieruchomością objętą

wnioskiem o warunki zabudowy a nieruchomością, której właściciel domaga się

uczestnictwa w tym postępowaniu, lecz o faktyczne oddziaływanie nieruchomości,

która ma być zainwestowana, na nieruchomości sąsiednie. W świetle

obowiązujących przepisów prawa nie stanowi przesłanki umożliwiającej uznanie za

stronę postępowania w postępowaniu w sprawie ustalenia warunków zabudowy

potencjalne utrudnienie związane z dojazdem do budynków posadowionych przy

drodze dojazdowej do nieruchomości, której dotyczą warunki zabudowy. Także fakt,

iż nieruchomość skarżącego została zabudowana wcześniej, nie daje mu żadnych

dodatkowych uprawnień w korzystaniu z dróg publicznych.

W wyroku z dnia 12 grudnia 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 841/17) stwierdzono,

że na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy organ związany jest

wnioskiem inwestora i nie ma uprawnienia do jego weryfikowania, czy tez

podważania jego wiarygodności. Zabudowa zagrodowa nie wymaga

przeprowadzenia analizy pod kątem zachowania wymogów określonych w art. 61

ust. 1 pkt 1 u.p.z.p. Skoro zaś organ nie ma obowiązku prowadzenia takiej analizy, to

nie powinien także nakładać na inwestora obowiązków w tym zakresie. Z treści

bowiem art. 61 ust. 1 oraz ust. 6 i 7 u.p.z.p. oraz przepisów rozporządzenia Ministra

96

Infrastruktury z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalania wymagań

dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku

miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (Dz. U. Nr 164 poz. 1588)

wynika bowiem jednoznacznie, że wymogi określone w decyzji o warunkach winny

być ustalone w oparciu o przeprowadzoną analizę. Ponadto organ nie może zaś

nakładać na inwestora obowiązków, które nie wynikają z przepisów prawa. Przy

czym to inwestor określa, jaki rodzaj zamierzenia inwestycyjnego planuje zrealizować

i to on ponosi ewentualną odpowiedzialność za jego realizację zgodnie z uzyskaną

decyzją o warunkach zabudowy, a następnie z pozwoleniem na budowę.

W wyroku z dnia 17 października 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 133/17)

wskazano, że w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym brak jest

przepisów, które pozwalają oceniać inwestycję pod kątem jej celowości, tzn. oceny,

czy zamierzenie inwestycyjne konieczne jest do pokrycia obszaru sygnałem telefonii

komórkowej, czy też wskazywania inwestorowi, że skoro na osiedlu już znajdują się

stacje bazowe, to planowana inwestycja nie ma racji bytu, czy też nie może zostać

lokowana. Taka argumentacja organu jest argumentacją dowolną, nie znajdującą

oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Podobnie podstawą odmowy wydania

decyzji w przedmiocie lokalizacji inwestycji celu publicznego nie może być sprzeciw

grupy mieszkańców osiedla. Decyzja ta stanowi prawnie określoną formę oceny

dopuszczalności lokalizacji inwestycji w danym miejscu, w świetle powszechnie

obowiązującego prawa. Organ ustalający lokalizację projektowanej inwestycji, aby

odmówić jej lokalizacji w sposób wnioskowany przez inwestora, musi wykazać

niezgodność wnioskowanej lokalizacji z przepisami prawa.

W wyroku z 11 lipca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 450/17) Sąd stwierdził, że

ustawowa definicja „inwestycji celu publicznego” zawiera dwa podstawowe kryteria

odróżniające. Pierwszą cechą charakteryzującą inwestycję celu publicznego jest jej

zakres tj. określenie czy dane przedsięwzięcie można zaliczyć do działań

o znaczeniu lokalnym, ponadlokalnym czy krajowym. Drugą cechą charakterystyczną

tego pojęcia jest cel danego zamierzenia, tj. czy stanowi on realizację celów,

o których mowa w art. 6 u.g.n. Tylko łączne spełnienie tych dwóch przesłanek może

przesądzać, że dane przedsięwzięcie spełnia wymogi by można je zaliczyć do

inwestycji celu publicznego, w stosunku do którego zastosowanie mają przepisy art.

50-58 u.p.z.p. Inwestycja ma znaczenie ponadlokalne lub krajowe, gdy ma

realizować potrzeby wspólnoty tworzącej związek publicznoprawny. Natomiast

okoliczność, że finansowanie inwestycji możliwe jest przy wykorzystaniu środków

97

pochodzących z Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Województwa jest nieadekwatne do celu. Powyższe upoważnia do tezy, że kwestia

(właściwie sposób) finansowania inwestycji celu publicznego jest indyferentna dla jej

prawnego bytu.

Z kolei w wyroku z dnia 23 listopada 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 525/17) Sąd

podkreślił, że realizacja inwestycji, polegającej na budowie gazociągu wysokiego

ciśnienia, mieści się w zakresie celów publicznych objętych art. 6 pkt 2 u.g.n.

Okoliczność, że dostarczanie gazu należy do zadań własnych gminy ma wpływ na

ocenę znaczenia określonej we wniosku inwestycji jako inwestycji celu publicznego.

Jeżeli zatem planowana inwestycja ma na celu dostarczenie odbiorcom na terytorium

gminy gazu - co mieści się w zadaniach własnych gminy - to okoliczność, że

inwestycja ta w swym przebiegu obejmie wycinek terytorium gminy, a nie wszystkie

lub większość położonych na jej terytorium nieruchomości, nie może stać na

przeszkodzie uznania tej inwestycji za inwestycję celu publicznego w rozumieniu art.

2 pkt 5 u.p.z.p. Inwestycja lokalna to nie tylko inwestycja służąca całej gminie jako

podmiotowi władzy lokalnej. Może to być także inwestycja, która swoim zasięgiem

służy węższemu kręgowi mieszkańców gminy, ale pośrednio ma znaczenie dla całej

gminy.

Natomiast w wyroku z dnia 20 grudnia 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 897/17)

podniesiono, że koniecznym elementem inwestycji w zakresie łączności publicznej,

oprócz budowy wieży antenowej jest montaż anten nadawczo-odbiorczych

zapewniających łączność. Tylko inwestycja w takim kształcie stanowi o realizacji celu

publicznego, ponieważ dopiero wtedy może służyć zapewnieniu publicznie

dostępnych usług telekomunikacyjnych. Łączność publiczna to zgodnie z art. 4 pkt

18 ustawy o gospodarce nieruchomościami „infrastruktura telekomunikacyjna

służąca zapewnieniu publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych w rozumieniu

przepisów prawa telekomunikacyjnego”. Zgodnie zaś z art. 2 pkt 31 ustawy z dnia 16

lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800 ze zm.)

publicznie dostępna usługa telekomunikacyjna to usługa telekomunikacyjna

dostępna dla ogółu użytkowników. Cel publiczny w tym zakresie związany jest z

kwestią dostępności usług telekomunikacyjnych dla ogółu użytkowników - nie zaś

stricte z pojęciem infrastruktury telekomunikacyjnej, do której niewątpliwie zalicza się

sam maszt lub wieżę antenową (patrz: art. 2 pkt 8 Prawa telekomunikacyjnego).

Sąd zajmował się także skargami na uchwały w sprawie miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków

98

zagospodarowania przestrzennego gminy.

W wyroku z dnia 28 lutego 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 15/17) Sąd wskazał, że

zgodnie z art. 94 Konstytucji RP organy samorządu terytorialnego wydają akty prawa

miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów, na podstawie

i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Art. 1 ust. 2 pkt 4 u.p.z.p. nakazuje

w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym uwzględniać wymagania ochrony

dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. W planie

miejscowym określa się obowiązkowo zasady ochrony dziedzictwa kulturowego

i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej. Ustalenia dotyczące zasad ochrony

dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej powinny

zawierać określenie obiektów i terenów chronionych ustaleniami miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego, w tym określenie nakazów, zakazów,

dopuszczeń i ograniczeń w zagospodarowaniu terenów. Zakres kompetencji organu

nadzoru konserwatorskiego oraz wymogi, które powinien spełnić inwestor

prowadzący roboty budowlane przy zabytku lub też w otoczeniu zabytku,

szczegółowo określone zostały w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane

(art. 2 ust. 2 pkt 3 oraz art. 39) jak też w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad

zabytkami - zwłaszcza w art. 36 tego aktu. Przedmiotowa materia kompleksowo

uregulowana została w przepisach rangi ustawowej zarówno co do konieczności

uzyskania przez inwestora zgody organu nadzoru konserwatorskiego na

podejmowanie określonych działań inwestycyjnych w odpowiedniej formie, jak też co

do obowiązku współdziałania organów w procesie budowlanym. Skoro zatem

ustawodawca w przepisach rangi ustawowej określił zamknięty katalog działań

wymagających uzyskania pozwolenia konserwatorskiego, a nadto określił, że zakres

i rodzaj niezbędnych badań archeologicznych określa wojewódzki konserwator

zabytków w drodze decyzji, to ani z przepisów ustawy o ochronie zabytków, ani też

w szczególności z art. 15 ust. 2 pkt 4 u.p.z.p. nie można domniemywać kompetencji

rady gminy do określania dodatkowych sytuacji, w których wymagane jest

pozwolenie lub współdziałanie z organem nadzoru konserwatorskiego.

W wyroku z dnia 21 marca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 118/17) Sąd podniósł,

że ratio legis instytucji „uzgodnienia” w procedurze planistycznej, polega na

przesądzającym (relewantnym) wpływie pozytywnego stanowiska organu

uzgadniającego, na kształt normatywny postanowień planu. Ustawodawca,

nakazując organowi wykonawczemu gminy uzgodnienie projektu planu ze

wskazanymi organami, określił konsekwencje prawne takiego uzgodnienia. Art. 21

99

ust. 2 pkt 28 ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. z 2016 r., poz. 605),

według którego do zadań i kompetencji Prezesa Urzędu należy wykonywanie funkcji

organu administracji lotniczej i nadzoru lotniczego, określonych w ustawie, oraz

funkcji władzy lotniczej w rozumieniu umów i przepisów międzynarodowych, w tym

związanych z regulacją rynku usług lotniczych, a w szczególności uzgadnianie

miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w gminach, na terenie

których przewiduje się lokalizację nowego lub modernizację istniejącego lotniska

oraz lotniczych urządzeń naziemnych. Zatem brak takiego uzgodnienia jest istotnym

naruszeniem trybu sporządzania planu miejscowego. W tej sytuacji bez znaczenia

jest, iż na terenie objętym planem nie przewiduje się budowli o wysokości powyżej

15m, czy też to, że w ocenie organu postanowienia planu nie będą kolidowały

z ewentualną rozbudową lotniska. Przywołany przepis jest bowiem w swej treści

jasny. W tej sytuacji to do organu uzgadniającego nie zaś do gminy należy ocena czy

postanowienia planu nie kolidują z modernizacją lotniska.

W wyroku z dnia 22 czerwca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 393/17) podano, że

uregulowania Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,

zakazujące prowadzenia działalności związanej z hodowlą, uśmiercaniem (ubojem)

i przetwórstwem zwierząt futerkowych w sposób definitywny ustalają przeznaczenie

terenów, a ściślej ograniczenia w ich użytkowaniu, w tym zakaz zabudowy, co jest

właściwe dla miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Jednoznaczne

przesądzenie o możliwości i sposobie zagospodarowania terenu wykracza poza art.

10 ust. 2 pkt 1 lit. a u.p.z.p.

W wyroku z dnia 7 listopada 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 716/17) podano, że

zaskarżona uchwała w sprawie zmiany planu zagospodarowania przestrzennego

o została uchwalona jeszcze pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy z dnia

7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1994 r., Nr 89, poz.

415). Stosownie zaś do przepisu art. 10 ust. 1 pkt 7 tej ustawy z dnia 7 lipca 1994 r.

o zagospodarowaniu przestrzennym, w miejscowym planie zagospodarowania

przestrzennego ustala się zasady i warunki podziału terenów na działki budowlane.

Stosownie natomiast do przepisu art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.

o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 1997 r., Nr 115, poz. 741), w brzmieniu

obowiązującym w momencie uchwalania zaskarżonego planu miejscowego, podział

nieruchomości może nastąpić, jeżeli jest zgodny z miejscowym planem

zagospodarowania przestrzennego. Opracowując zatem projekt planu, rada gminy

była uprawniona do określenia liczby i wielkości działek budowlanych, ich

100

przeznaczenia, warunków ich tworzenia, (np. łączenie istniejących działek) oraz do

rozstrzygania innych kwestii związanych z podziałem terenu objętego planem.

Jednakże ani powołane przepisy, ani inne postanowienia ustawy

o zagospodarowaniu przestrzennym, nie upoważniają rady gminy do zamieszczania

w projekcie planu ustaleń prowadzących do wyłączenia możliwości podziału działek

budowlanych. Zawarcie zatem w projekcie miejscowego planu zagospodarowania

przestrzennego „zakazu wtórnych podziałów działek” wykracza poza kompetencje

rady gminy określone w art. 10 ust. 1 pkt 7 ustawy o zagospodarowaniu

przestrzennym. Jeżeli projektowany podział nieruchomości jest zgodny

z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego (decyzją o warunkach

zabudowy i zagospodarowania terenu), nikt poza właścicielem nieruchomości nie

może decydować o sposobie przebiegu granic działek na jego nieruchomości.

Uprawnienia właściciela w tym zakresie mogą być ograniczone tylko w przypadkach,

kiedy z mocy wyraźnego przepisu podział nieruchomości może być dokonany

z urzędu lub na wniosek osoby, która nie jest właścicielem nieruchomości. Podano

przy tym, że w aktualnym stanie prawnym ograniczenia co do podziału

nieruchomości uregulowane zostały w przepisie art. 93 ustawy z dnia 21 sierpnia

1997 r. o gospodarce nieruchomościami (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 2147). Obecnie

dopuszczalny jest tylko taki podział nieruchomości, który gwarantuje, że działki

gruntu powstałe w jego wyniku będą mogły być zagospodarowane zgodnie z celem

przewidzianym dla tych gruntów w planie zagospodarowania przestrzennego.

Z innych spraw z zakresu zagospodarowania przestrzennego Sąd rozpatrywał

m.in. skargę w sprawie dotyczącej zaświadczenia dotyczącego miejscowego planu

zagospodarowania przestrzennego. W wyroku z dnia 9 listopada 2017 r. (sygn. akt

II SA/Ol 682/17) Sąd wskazał, że co do zasady organ może zatem zaświadczyć tylko

o tym, co w bezpośredni sposób wynika z dokumentów pozostających w jego

dyspozycji, które wiążą się z zakresem wykonywanych przez niego ustawowych

kompetencji. Organ powinien zatem wydać zaświadczenie poprzez przytoczenie

konkretnych zapisów obowiązującego planu. Natomiast ocena, czy wybudowanie

konkretnego obiektu jest zgodne z obowiązującym tam miejscowym planem

zagospodarowania przestrzennego nie należy do kompetencji organu wydającego

zaświadczenie, lecz do organu prowadzącego postępowanie legalizacyjne.

Podsumowując stwierdzić należy, iż w roku sprawozdawczym większość

zagadnień wymagających rozstrzygnięcia pojawiała się już w sprawach zawisłych

przez Sądem w latach ubiegłych.

101

102

3/ gospodarka nieruchomościami, w tym sprawy dotyczące użytkowania wieczystego oraz zezwoleń wejścia na nieruchomość

W powyższej kategorii w 2017 r. do Sądu zostało wniesionych 31 skarg. Sąd

rozstrzygnął 32 sprawy, przy czym liczba spraw załatwionych na rozprawie i na

posiedzeniu niejawnym była prawie równa, gdyż na rozprawach rozpoznano 18

spraw, a na posiedzeniach niejawnych o 4 sprawy mniej. W dziesięciu przypadkach

skargi oddalono, w sześciu sprawach skargi zostały uwzględnione, trzynaście skarg

odrzucono, natomiast trzy załatwiono w inny sposób. W powyższej kategorii spraw,

bez włączenia wejścia na nieruchomość, (gdzie wpłynęły również 34 sprawy) można

zauważyć wzrost ilości spraw kierowanych do sądu. W roku poprzednim w tej

dziedzinie wpłynęły do sądu jedynie 22 skargi.

W sprawie o sygnaturze II SA/Ol 626/17 została stwierdzona w części

nieważność zarządzenia burmistrza dotyczącego opłat za usługi na terenie

cmentarzy komunalnych. W obrocie prawnym w dniu wydania zarządzenia

pozostawała uchwała rady miasta ustalająca stawki opłat za usługi na terenie

cmentarzy, uchwała ta upoważniała również burmistrza miasta do zmiany stawek

opłat w przyszłości. Upoważnienie to nie dawało jednak burmistrzowi uprawnienia do

wprowadzenia nowych opłat, które nie zostały wyszczególnione w uchwale, a jedynie

do zmiany wysokości opłat wyszczególnionych w uchwale. Dlatego też postępowanie

burmistrza wprowadzającego nowe opłaty nie miało podstaw prawnych.

Natomiast w sprawie o sygnaturze II SA/Ol 177/17 sąd oddalił skargę

w sprawie dotyczącej ustalenia wysokości opłaty adiacenckiej. Z przepisu art. 98a

u.g.n. wynika, że ustawodawca nie nałożył na organy samorządu terytorialnego

obowiązku ustalenia opłaty adiacenckiej, lecz jedynie zezwolił na ustalenie tej opłaty

w sytuacji, gdy w skutek podziału nieruchomości wzrośnie jej wartość. Organ

ustalający przedmiotową opłatę, jest zatem zobowiązany wykazać, na podstawie

zebranego materiału dowodowego, że w wyniku podziału konkretnej nieruchomości

nastąpił wzrost jej wartości. Określenia wartości nieruchomości dokonuje się na

podstawie sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego operatu

szacunkowego. Organ prowadzący postępowanie nie może wkraczać

w merytoryczną zasadność opinii rzeczoznawcy majątkowego, gdyż nie dysponuje

wiadomościami specjalnymi, które posiada biegły, niemniej jednak powinien on

dokonać oceny tego dowodu według norm jakimi się rządzi postępowanie

dowodowe. To, że nabywcy nieruchomości przed zmianą planu nabyli ją za kwotę

wyższą niż ustalona przez biegłego, nie może stanowić o braku podstaw do ustalenia

103

opłaty, biegły bowiem określa wartość nieruchomości, a nie zasadność uiszczonej

ceny zakupu.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 1320/16 sąd oddalił skargę, w której skarżący

domagali się podziału nieruchomości w trybie art. 95 pkt 7 ustawy o gospodarce

nieruchomościami, tj. niezależnie od ustaleń planu miejscowego. Podział taki jest

możliwy jedynie w celu wydzielenia działki budowlanej niezbędnej do korzystania

z budynku mieszkalnego. Tak więc może on mieć zastosowanie, gdy istnieje

konieczność wydzielenia działki dla posadowionego budynku mieszkalnego

z nieruchomości, której dotychczasowe przeznaczenie lub sposób

zagospodarowania terenu uniemożliwiał właścicielowi, czy właścicielom budynku

mieszkalnego korzystanie z niego w tym realizację uprawnień budowlanych

związanych z tym budynkiem mieszkalnym. Chodzi tu o wyodrębnienie

nieruchomości gruntowej niezbędnej w znaczeniu „koniecznej” do obsługi budynku

mieszkalnego, a nie w znaczeniu „wystarczającej”, co prowadzić mogłoby do

mnożenia podziałów, a tym samym zwiększenia zagęszczenia zabudowy wbrew

ustaleniom miejscowego planu. Interpretacja art. 95 u.g.n. nie może prowadzić do

obejścia zasady, że podział powinien być zgodny z planem miejscowym.

W rozpoznawanej sprawie wnioskowana do podziału działka jest już działką

budowlaną przeznaczoną pod zabudowę wolno stojącą jednorodzinną o powierzchni,

która zapewnia konieczną obsługę posadowionego na niej budynku.

Sprawa o sygnaturze akt II SA/Ol 197/17 rozpatrywana była w ramach

postępowania wznowieniowego i również dotyczyła podziału nieruchomości.

W postępowaniu podziałowym właścicielom działek sąsiadujących z działką

podlegającą podziałowi przysługują prawa strony, choć tylko w takim zakresie,

w jakim organ dokonujący podziału ingeruje swoimi działaniami w wykonywanie

przez nich prawa własności. W sprawie tej podział nieruchomości nie wiązał się

z oddziaływaniem na nieruchomości sąsiednie, jego skutki nie wykroczyły bowiem

poza zewnętrzne granice nieruchomości podlegającej podziałowi. Okoliczność

dotycząca kwestii możliwości udziału w postępowaniu o pozwoleniu na budowę nie

świadczy o istnieniu interesu prawnego w postępowaniu podziałowym. Nie rodzi

także interesu prawnego kwestia ewentualnej niezgodności powierzchni działek

przed podziałem i po podziale, gdyż w postępowaniu podziałowym nie następuje

przesunięcie granic zewnętrznych działek.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 268/17 dotyczącej zwrotu udzielonej bonifikaty

za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności sąd uchylił

104

decyzje organów obu instancji. Organy słusznie uznały, że zastosowanie ulgi

w spłacie należności, czy też umorzenie należności musi wynikać z ważnego

interesu skarżącej lub interesu publicznego. Ważny interes skarżącej został jednak

oceniony w sposób teoretyczny, bez odniesienia się do konkretnych okoliczności

przez nią powoływanych.

Sprawy dotyczące zajęcia nieruchomości i wejścia na nieruchomość związane

były z przystąpieniem do prac związanych z inwestycjami z dziedziny gazownictwa

i energetyki lub naprawą i modernizacją urządzeń przesyłowych. Rzeczą

charakterystyczną jest to, że na 33 rozpoznane sprawy w 32 przypadkach skargi

zostały oddalone.

Jedynie w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 1389/16 została uchylona decyzja

organu II instancji, sprawa ta jednak dotyczyła wysokości odszkodowania,

a przyczyną uchylenia zaskarżonej decyzji, była mało dogłębna ocena materiału

dowodowego.

Sprawa o sygn. akt II SA/Ol 340/17 dotyczyła ograniczenia korzystania

z nieruchomości. Sąd oddalając skargę wskazał, że inwestor prawidłowo

sprecyzował zakres koniecznego ograniczenia, które ma mu jedynie zapewnić prawo

do dysponowania nieruchomością skarżącego w zakresie niezbędnym do wykonania

prac budowlanych służących realizacji ściśle określonej inwestycji celu publicznego.

Rozstrzygnięcie organu zawiera określenie podmiotu, któremu udziela się

zezwolenia, rodzaj inwestycji, która ma być realizowana, przedmiot zajęcia i zakres

ograniczenia, czyli przebieg inwestycji przez nieruchomość oraz powierzchnię

gruntu, co do której konieczne jest uszczuplenie władztwa właściciela. Nadto nowy

gazociąg będzie znajdował się w strefie oddziaływania dotychczasowego gazociągu.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 504/17 sąd stwierdził, że dokonując wykładni

art. 124 ust. 1 u.g.n. należy uwzględnić, że możliwość ograniczenia prawa własności

skarżącego stwarza decyzja o realizacji inwestycji celu publicznego. Tryb

przewidziany w art. 124 ust. 1 u.g.n. ma na celu jedynie umożliwienie sprawnej

realizacji inwestycji, ponieważ przepisy ustawy Prawo budowlane warunkują

udzielenia pozwolenia na budowę od prawa dysponowania nieruchomością na cele

budowlane. Dlatego art. 124 ust. 3 u.g.n. stanowi o tym, że udzielenie zezwolenia,

o którym mowa w ust. 1 powinno być poprzedzone rokowaniami z właścicielem lub

użytkownikiem wieczystym nieruchomości o uzyskanie zgody na wykonanie prac.

Inwestor ma obowiązek wystąpić o zgodę na piśmie, w celu udowodnienia, że o nią

występował, gdyż tylko brak zgody uzasadnia ingerencję władczą organów

105

administracji. Nie należy natomiast do organów w tym postępowaniu ocena, czy

warunki zaproponowane przez inwestora były do zaakceptowania. Powyższa

okoliczność może być dochodzona w odrębnym postępowaniu.

Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości

W 2017 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

47 spraw z zakresu wywłaszczania i zwrotu nieruchomości, a z poprzedniego okresu

do załatwienia pozostało 5 spraw. Wśród spraw nowych 12 dotyczyło wywłaszczenia

nieruchomości i odszkodowania, 34 - zajęcia nieruchomości i wejścia na

nieruchomość i 1 - zwrotu wywłaszczonej nieruchomości i rozliczeń z tym

związanych. Nie było skarg na bezczynność organów lub przewlekłe prowadzenie

postępowania z tego zakresu. W analizowanym okresie zakończonych zostało 45

spraw z omawianej kategorii. Skargi kasacyjne wniesione zostały w 8 sprawach.

W tej kategorii spraw na uwagę zasługują sprawy o sygnaturach

II SA/Ol 108/17, II SA/Ol 475/ 17 i II SA/Ol 937/17, w których Sąd zajmował się m.in.

kwestią wypłaty zwiększonego o 5 % odszkodowania wypłacanego na podstawie art.

18 ust. 1e ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach

przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2015 r.

poz. 2031 ze zm.). W dwóch pierwszych sprawach Sąd wskazał, że kwestia ta nie

może podlegać merytorycznej ocenie, gdyż organ II instancji nie zawarł w tym

przedmiocie rozstrzygnięcia w sentencji decyzji, a na temat ten wypowiedział się

tylko w jej uzasadnieniu, które nie ma mocy wiążącej. Tym samym rozważania

organu II instancji o braku wydania nieruchomości pozbawione są znaczenia dla

wydanej decyzji. Organ II instancji utrzymał w mocy decyzję organu I instancji,

jednak organ I instancji w ogóle nie rozstrzygał w tym zakresie. Sąd wskazał,

podzielając stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego, że zastosowanie art.

18 ust. 1e specustawy drogowej stanowi dodatkowy i odrębny element, który może

być przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia. Zatem organ odwoławczy wadliwie

zajął się tą kwestią, z naruszeniem zasady dwuinstancyjności postępowania.

Natomiast w trzeciej ze wskazanych wyżej spraw Sąd, uchylając w części

decyzję organu drugiej instancji w zakresie odmowy wypłaty powiększonego

odszkodowania, wskazał że doszło do naruszenia art. 18 ust. 1e specustawy

drogowej, poprzez błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że były właściciel musi

udowodnić wydanie nieruchomości poprzez podjęcie jakiejkolwiek czynności

komunikującej to wydanie podmiotowi, na którego rzecz wywłaszczenie nastąpiło.

106

Sąd wyjaśnił, że przesłanki uzyskania podwyższonego o 5% odszkodowania, o jakim

mowa w art. 18 ust. 1e, są spełnione także wtedy, gdy bez czynienia przez byłego

właściciela nieruchomości przeszkód, dochodzi do faktycznego objęcia

340nieruchomości w posiadanie przez zarządcę drogi, zanim dotychczasowy

właściciel zostanie zawiadomiony o wydaniu decyzji rodzącej obowiązek wydania

nieruchomości. Obowiązujące przepisy nie przewidują żadnej szczególnej formy

wydania nieruchomości - w szczególności nie jest wymagane sporządzenie protokołu

zdawczo-odbiorczego, ani złożenia jednostronnego oświadczenia woli o przekazaniu

nieruchomości. Również bierne zachowanie polegające na zaprzestaniu

wykonywania uprawnień właścicielskich oznaczać może przekazanie władztwa

faktycznego. Postępowanie dowodowe w postępowaniu o ustalenie odszkodowania

odbywa się na zasadach ogólnych. Na tle ustawodawstwa regulującego

postępowania administracyjne utrwalony jest pogląd, że niedopuszczalne jest

stosowanie formalnej (legalnej) teorii dowodów przez twierdzenie, że daną

okoliczność można udowodnić wyłącznie określonymi środkami dowodowymi. Jedną

z naczelnych zasad postępowania administracyjnego jest zasada prawdy

obiektywnej - udowodnienie każdego faktu mającego znaczenie prawne może

nastąpić za pomocą wszelkich legalnych środków. W związku z powyższym, aby

prawidłowo ocenić, czy w sprawie zaistniały (bądź nie) przesłanki do zastosowania

art. 18 ust. 1e specustawy drogowej organ musi w sposób niebudzący wątpliwości

ustalić, kiedy doszło do faktycznego wydania nieruchomości i objęcia nad nią

władztwa przez nowego właściciela, nawet jeśli ze swych uprawnień właścicielskich

w pełni nie korzystał. Wyjaśnienia zatem wymaga, czy nowy właściciel we

wskazanym w powołanym przepisie okresie mógł i korzystał z nieruchomości (objął

ją w faktyczne posiadanie) w sposób niezakłócony przez poprzedniego właściciela.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 198/17, której przedmiotem było

umorzenia postępowania w sprawie zwrotu nieruchomości, Sąd oddalając skargę

wskazał, że nieruchomość skarżącej została podzielona na skutek jej wniosku, a nie

dokonanego wywłaszczenia, co wynika jednoznacznie z wcześniejszej decyzji

administracyjnej. Nieracjonalne było domaganie się zwrotu nieruchomości

(przeznaczonej pod drogi) z tego powodu, że nieruchomość ta przeszła na własność

gminy z mocy samego prawa. O podział nieruchomości do organu zwracała się

skarżąca i to z jej inicjatywy nastąpił podział nieruchomości będącej jej własnością.

To, że obecnie skarżąca uważa, iż taki podział nie powinien nastąpić, może

dowodzić tylko tego, że zmieniła ona swoje zdanie co do przydatności posiadanych

107

przez nią gruntów, jednak nie mogło to na etapie postępowania o zwrot

nieruchomości podważyć podjętych przez nią wcześniej kroków. Zwrotu

nieruchomości nie można było dokonać z tego powodu, iż z mocy prawa przeszła

ona na własność gminy i nigdy nie była objęta procedurą wywłaszczeniową. Sąd

powołując się na orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego wyjaśnił, że

w pojęciu nieruchomości rozumianym w ramach art. 216 ust. 2 pkt 3 ustawy

o gospodarce nieruchomościami nie mieści się nabycie prawa własności w trybie art.

10 ust. 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami i wywłaszczaniu nieruchomości i to

z dwóch powodów. Sposób nabycia nieruchomości w myśl art. 10 ust. 5 ustawy

o gospodarce nieruchomościami i wywłaszczaniu nieruchomości następował z mocy

samego prawa, a nie czynności cywilnoprawnych. Nadto nabycie tych nieruchomości

nie następowało na rzecz Skarbu Państwa lecz na własność gminy. W przypadku

gdy nieruchomość wydzielona została w wyniku podziału na wniosek jej właściciela

pod budowę ulic, nie wydawano orzeczenia o przejściu prawa własności na rzecz

gminy, przy czym przejście prawa własności z mocy prawa następowało w dacie, gdy

decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna. Dlatego też w sytuacji

wydzielenia gruntu pod budowę ulic na wniosek właściciela, nie dochodziło do

przymusowego odjęcia prawa własności na rzecz Skarbu Państwa.

Scalanie i podział nieruchomości

Wśród spraw z omawianego zakresu na uwagę zasługuje sprawa

o sygnaturze II SA/Ol 197/17, której przedmiotem była odmowa uchylenia decyzji

o zatwierdzeniu podziału nieruchomości we wznowionym postępowaniu. Sąd

oddalając skargę wskazał, że organy obu instancji słusznie uznały, iż skarżący nie

spełnia przesłanek, które pozwalałyby na przyznanie mu statusu strony

w postępowaniu w sprawie zatwierdzenia podziału działek. Wobec powyższego

zasadne było wydanie rozstrzygnięcia o odmowie uchylenia ostatecznej decyzji

administracyjnej objętej wnioskiem o wznowienie postępowania. Skarżący nie

posiadał żadnych praw rzeczowych do nieruchomości objętych postępowaniem

podziałowym, a co do zasady nie są stronami postępowania o podział nieruchomości

osoby, które nie mają do niej żadnego tytułu prawnego Podział ewidencyjny

nieruchomości nie oddziałuje bowiem na sytuację prawną właścicieli (użytkowników

wieczystych) nieruchomości sąsiednich, gdyż polega na wydzieleniu działek

granicami przebiegającymi wewnątrz nieruchomości, a więc podział taki nie wpływa

na zewnętrzne granice nieruchomości. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy brak tytułu

108

prawnorzeczowego do działki podlegającej podziałowi nie wyłącza możliwości

uznania właściciela działki sąsiedniej za stronę postępowania podziałowego.

Warunkiem przyznania statusu strony w postępowaniu dotyczącym podziału

nieruchomości właścicielowi nieruchomości sąsiedniej jest wykazanie, iż decyzja

podziałowa ingerować będzie w zespół jego uprawnień, bądź obowiązków prawem

chronionych. Jeżeli natomiast podział nieruchomości nie niesie za sobą takich

konsekwencji, to nie oddziałuje na sytuację prawną nieruchomości sąsiednich, zatem

nie ma podstaw do rozszerzania katalogu stron takiego postępowania podziałowego.

Ponadto Sąd odniósł się do zawartych w skardze uwag dotyczących subiektywnej

i obiektywnej koncepcji interesu prawnego, jak również czynnej i biernej legitymacji

procesowej i wyjaśnił, że pojęcia te mają odmienne znaczenie od przyjętej przez

skarżącego. O ile bowiem według koncepcji obiektywnej obiektywne istnienie

interesu prawnego decyduje o statusie strony, o tyle według koncepcji subiektywnej

obiektywne istnienie interesu prawnego decyduje jedynie o sposobie załatwienia

sprawy. Przyjęcie subiektywnej, bądź obiektywnej koncepcji strony wpływa zatem na

możliwość wszczęcia lub prowadzenia postępowania, nie zaś na samo

rozstrzygnięcie. W świetle subiektywnej koncepcji strony samo przeświadczenie

o posiadaniu interesu pozwala na wszczęcie postępowania. Natomiast zwolennicy

koncepcji obiektywnej uważają, że trzeba zbadać treść żądania załatwienia sprawy

jeszcze przed podjęciem czynności postępowania, aby sprawdzić, czy istnieje

przepis prawa materialnego pozwalający zakwalifikować dany interes jako prawny.

Organ przeprowadził postępowanie wznowieniowe i w jego toku wykazał, że

skarżący nie legitymuje się statusem strony postępowania podziałowego. Przy czym

skarżący był stroną postępowania wznowieniowego, a więc w tym zakresie posiadał

interes prawny. Nie jest to jednak równoznaczne z uznaniem go za stronę

postępowania podziałowego. To bowiem uwarunkowane jest potwierdzeniem

istnienia jego interesu prawnego w sprawie o podział, a tych cech skarżący nie

posiadał.

4/ sprawy z zakresu gospodarki wodnej, w tym ochrony wód, budownictwa wodnego, melioracji i zaopatrzenia w wodę

Nieliczną kategorię spraw kierowanych do Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie stanowiły sprawy dotyczące problematyki gospodarki

wodnej. W omawianym okresie zarejestrowano w repertorium SA 7 spraw z tej

kategorii, 1 sprawę zarejestrowano w repertorium SAB. W analizowanym okresie

zakończono postępowania w 7 sprawach (wszystkie zarejestrowane w rep. SA). W 2 109

sprawach skargi oddalono, w 2 sprawach skargi uwzględniono, w 1 sprawie

stwierdzono nieważność zakwestionowanego aktu, w 2 sprawach skargi odrzucono.

W żadnej sprawie nie wniesiono środka odwoławczego.

Nie odnotowano problemów orzeczniczych.

5/ rolnictwo i leśnictwo

W 2017 r. do Sądu wpłynęło 15 spraw z zakresu rolnictwa i leśnictwa, w tym:

z zakresu lasów oraz zalesiania gruntów rolnych 3 sprawy, 7 spraw z zakresu

łowiectwa (w tym 1 skarga na bezczynności organu) i 5 spraw innych o symbolu

podstawowym 616. Sąd rozpoznał 13 spraw z powyższego zakresu, a 2 sprawy

pozostały do rozpoznania na następny okres sprawozdawczy. W sprawach

z omawianego zakresu nie wniesiono skarg kasacyjnych.

Analiza orzeczeń wydanych przez Sąd w sprawach z zakresu rolnictwa

i leśnictwa prowadzi do wniosku, że właściwa interpretacja przepisów prawa

materialnego regulującego omawianą problematykę nie budzi większych wątpliwości.

Sąd oddalił bowiem 7 skarg, odrzucił 3 skargi, zaś tylko w 3 sprawach, o sygn. akt

II SA/Ol 373/17, II SA/Ol 471/17 i II SA/Ol 547/17, dotyczących podziału

województwa na obwody łowieckie, uwzględniając skargi, Sąd stwierdził nieważność

zaskarżonej uchwały w zakresie dotyczącym obwodów łowieckich, obejmujących

nieruchomości stanowiące własność stron skarżących. W sprawach tych Sąd wziął

pod uwagę wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2014 r., sygn. akt

P 19/13, który orzekł o niezgodności art. 27 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października

1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066, z późn. zm.) z ustawą

zasadniczą oraz argumenty Trybunału Konstytucyjnego, które legły u podstaw tego

wyroku. Sąd stwierdził, że skoro Trybunał pozbawił te przepisy domniemania

konstytucyjności, to skutek ten należy rozważać od początku ich obowiązywania.

Podkreślał, że właścicielom nieruchomości objętych granicami obwodu łowieckiego

nie przysługują żadne szczególne środki prawne pozwalające na wyłączenie

nieruchomości stanowiących przedmiot ich własności spod reżimu obwodu

łowieckiego, np. nie może on złożyć sprzeciwu wobec włączenia przedmiotu jego

własności do obwodu łowieckiego, zarówno na etapie stanowienia uchwały przez

sejmik województwa, jak i po jej wejściu w życie. Poza tym, właścicielowi nie

przysługują żadne instrumenty prawne umożliwiające wyłączenie jedynie niektórych

ograniczeń, wprowadzonych w związku z objęciem jego nieruchomości granicami

obwodu łowieckiego, w szczególności nie może on stanowczo sprzeciwić się

wykonywaniu na swoim gruncie polowania przez uprawnione do tego osoby trzecie. 110

Sąd wskazał również, że Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia

3 grudnia 2014 r., sygn. akt II OSK 2311/14, zwrócił uwagę, że ograniczenia prawa

własności związane z prowadzeniem gospodarki łowieckiej, w szczególności

z wykonywaniem polowania, były przedmiotem licznych rozważań Europejskiego

Trybunału Praw Człowieka (dalej: ETPC), w tym w wyrokach: z 29 kwietnia 1999 r.

w sprawie Chassagnou i inni przeciwko Francji (nr skarg 25088/94, 28331/95

i 28443/95), z 10 lipca 2007 r. w sprawie Schneider przeciwko Luksemburgowi

(nr skargi 2113/04) i z 26 czerwca 2012 r. w sprawie Hermann przeciwko Niemcom

(nr skargi 9300/07). Sąd podzielił prezentowany we wskazanych wyrokach pogląd,

że brak jakichkolwiek mechanizmów prawnych umożliwiających właścicielom

nieruchomości wyrażenie woli w przedmiocie włączenia ich gruntów do obwodów

łowieckich i w konsekwencji nałożenia na nich określonych obowiązków, stanowi

nieproporcjonalne naruszenie gwarantowanego konstytucyjnie i konwencyjnie prawa

własności.

6/ sprawy z zakresu ochrony środowiska

W 2017 r. wpłynęło 49 spraw z zakresu ochrony środowiska, a z poprzedniego

okresu pozostało do załatwienia 10 spraw. Wśród spraw nowych 3 dotyczyły opłat za

korzystanie ze środowiska, 6 - odpadów, 8 - ochrony przyrody, 3 - utrzymania

czystości i porządku na terenie gminy, a 25 zarejestrowano jako inne sprawy

z zakresu ochrony środowiska. Skargi na bezczynność organów i przewlekłe

prowadzenie postępowania w omawianej materii wniesione zostały w 4 sprawach.

W analizowanym okresie zakończono 47 spraw z tej kategorii. Skargi kasacyjne

wywiedzione zostały w 7 sprawach.

Spośród spraw związanych z opłatami za korzystanie ze środowiska zwrócić

należy uwagę na sprawę o sygnaturze akt II SA/Ol 37/17, w której Sąd oddalając

skargę wskazał, że zgodnie ze stosownymi regulacjami ustawy - Prawo ochrony

środowiska, to podmiot korzystający ze środowiska sam sporządza wykaz

zawierający informacje i dane niezbędne do ustalenia wysokości opłaty za

korzystanie środowiska, który przedkłada właściwemu marszałkowi województwa,

ustala wysokość tej opłaty i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu

marszałkowskiego. Natomiast decyzję ustalającą różnicę między opłatą należną

a wynikającą z wykazu marszałek województwa wydaje m.in. wtedy, gdy podmiot

korzystając ze środowiska zamieścił w wykazie informacje lub dane nasuwające

zastrzeżenia. Organ zakwestionował sposób ustalenia opłaty za wprowadzanie

111

gazów i pyłów do powietrza z procesów spalania węgla kamiennego ponieważ

skarżąca przyjęła metodę wyliczenia poprzez ustalenie wielkości emisji

poszczególnych zanieczyszczeń takich substancji jak: dwutlenek węgla, tlenki azotu,

tlenek węgla, dwutlenek siarki, benzo(a)piren, pyły z ze spalania paliw, nie naliczając

opłaty za emisję sadzy. Organ uznał jednak, że podczas spalania węgla w kotłach

emitowana jest sadza. W związku z tym ustalił opłatę z uwzględniając powyżej

wskazane substancje oraz sadzę, a pominął pyły ze spalania paliw. Sąd stwierdził,

że stanowisko organu co do sposobu ustalenia rodzaju substancji emitowanych do

powietrza podczas spalania węgla kamiennego oparte zostało na opinii biegłego

powołanego w sprawie. W ocenie Sądu opinia taka mieściła się w zakresie pojęcia

innych danych technicznych i technologicznych, o których mowa w art. 288 ust. 2

P.o.ś., na podstawie których organ może dokonywać własnych ustaleń. Biegły

wypowiedział się co do rodzaju substancji emitowanych z kotłów i wyjaśnił, z jakich

względów przyjął, że należy uwzględnić emisję sadzy.

W sprawach dotyczących odpadów na uwagę zasługuje rozstrzygnięcie

wydane w sprawach o sygnaturach akt II SA/Ol 185-187/17, połączonych do

wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia, w której ocenie legalności poddana została

decyzja reformatoryjna dotycząca składowania odpadów. Sąd, rozważał w tych

sprawach kwestie związane ze składowaniem odpadów na potrzeby własne. Sąd

podzielił prezentowane przez organ stanowisko, że w okolicznościach sprawy nie

sposób twierdzić, że odpady były wykorzystywane przez jedną ze stron na jej własne

potrzeby. Za stanowiskiem tym przemawiała przede wszystkim skala

przedsięwziętego działania (rozmiar odpadów) oraz cel ich wykorzystania

(składowania), którym niewątpliwie miał stricte merkantylny (zarobkowy) charakter,

jakim było budowa przez obiektów budowlanych o typowym usługowym charakterze.

Niekwestionowany, gospodarczy charakter celu wykorzystania odpadów z założenia

wyklucza wykorzystanie ich na własne potrzeby. Przesądzenie, że w okolicznościach

sprawy składowane odpady nie zostały wykorzystane na własne potrzeby

uaktualniało potrzebę weryfikacji posiadacza tych odpadów. Kolegium tejże

identyfikacji dokonało przez pryzmat procesu budowlanego uznając za posiadaczy

odpadów inwestorów. Ta ocena w ocenie Sądu była - co do zasady - uprawniona,

jednak z uwagi na niedostatki postępowania wyjaśniającego, mogła się okazać

przedwczesna, gdyż konsekwencją powyższego jest przyjęcie, że inwestor może być

posiadaczem odpadów składowanych na terenie budowy, ale tylko w czasie

prowadzenia robót budowlanych. Na potrzebę określenia okresu składowania

112

odpadów wskazywał także wcześniejszy wyrok Sądu, statuujący tezę, że

identyfikacja posiadacza odpadów winna nastąpić właśnie poprzez ustalenie okresu

składowania odpadów. Ponadto, w ocenie Sądu, przedwczesne było wykluczenie

jednej ze stron z grona posiadaczy odpadów, ponieważ brak skutecznego wskazania

przez tę stronę innego posiadacza odpadów zlokalizowanych na nieruchomości,

dopóki nie wyzbyła się jej własności, nie będzie skutkował obaleniem domniemania,

że to właśnie władający (właściciel) powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów

składowanych na niej. Kolejnym powodem uwzględnienia skargi było nieprecyzyjne

określenie rozmiaru obowiązku (ilości nielegalnie składowanych odpadów)

nałożonego na posiadaczy odpadów. W tej mierze Kolegium ograniczyło się do

stwierdzenia, że usunięte powinny zostać wszystkie składowane bez zezwolenia

odpady. Sąd podkreślił, że jakkolwiek nie sposób kwestionować słuszność tego

poglądu, to jednak nie można nie dostrzec, że w przypadku braku dobrowolnego

usunięcia odpadów przez ich posiadaczy, egzekwowalność tego obowiązku byłaby

iluzoryczna. W takiej sytuacji doszłoby do trwałej niewykonalności decyzji

w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 5 k.p.a.

Wśród spraw z zakresu ochrony przyrody na uwagę zasługuje sprawa

o sygnaturze akt II SA/Ol 692/17, w której przedmiotem skargi była uchwała sejmiku

województwa wyznaczająca obszaru chronionego krajobrazu. Sąd stwierdzając

nieważność tej uchwały w części wskazał, że w wyznaczonym obszarze zostały

wprowadzone pewne zakazy, w szczególności w § 5 ust. 1 pkt 8 powyższej uchwały

wprowadzono zakaz zgodnie z którym, na obszarze chronionego krajobrazu,

wprowadza się ogólny zakaz lokalizowania obiektów budowlanych w pasie

szerokości 100m od linii brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, ze

wskazanymi wyjątkami. Zakaz ten odpowiada ustawowemu zakazowi, jaki może być

wprowadzony na obszarze chronionego krajobrazu, przewidzianemu w art. 24 ust. 1

pkt 8 ustawy o ochronie przyrody. Oznacza to, że ustrojodawca uznał lokalizowanie

inwestycji budowlanych w pasie 100 m od brzegów wód za szkodliwe dla przyrody.

Uchwałą zmieniającą przyjęto w § 5 ust. 5 pkt 5, że zakaz, o którym mowa w § 5 ust.

1 pkt 8 (lokalizowania obiektów budowlanych), nie dotyczy budowy nowych oraz

odbudowy, nadbudowy i rozbudowy obiektów budowlanych w granicach

zabudowanej budynkiem działki budowlanej w rozumieniu ustawy z dnia 27 marca

2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, z pewnymi

ograniczeniami. Sąd podkreślił, że analizując unormowanie art. 24 ust. 1 pkt. 8

ustawy o ochronie przyrody należy przede wszystkim podkreślić, że ratio legis tego

113

przepisu dotyczy zakazu „lokalizowania” w odniesieniu do zakazu sytuowania

obiektów budowlanych. Przepis ten należy interpretować ściśle, co oznacza, że nie

można w ramach regulacji przyjmowanych w akcie prawa miejscowego modyfikować

treści przepisów powszechnie obowiązujących. Skoro prawodawca w regulacji

ustawowej wprowadził zakaz „lokalizowania” rozumiany jako zakaz wykonania

obiektu budowlanego w określonym miejscu, to postanowienia aktu prawa

miejscowego dopuszczające możliwość odbudowy, nadbudowy i rozbudowy

obiektów budowlanych, pozostają w oczywistej sprzeczności z regulacją ustawową,

zaś w zakresie budowy nowych obiektów w sposób nieuprawniony (abstrahując od

tego, czy desygnaty lokalizowania i budowy nowych obiektów są tożsame) dokonał

modyfikacji ustawowego zwrotu prawnego (art. 24 ust. 1 pkt 8 u.o.p.). Dlatego

uzasadnione było stwierdzenie nieważności § 5 ust. 1 pkt 5 uchwały.

Wśród spraw zakwalifikowanych jako inne z zakresu ochrony środowiska

zwrócić należy uwagę na sprawę o sygnaturze akt II SA/Ol 742/17, w której Sąd

rozpoznawał skargę województwa na rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody, którym

stwierdzono nieważność części uchwały sejmiku województwa w sprawie nadania

nowego statutu wojewódzkiemu funduszowi ochrony środowiska i gospodarki

wodnej. Organ nadzoru zakwestionował regulacje statutu przewidujące ustalenie

przez radę nadzorczą regulaminu rady, określającego szczegółowy tryb

przygotowania i prowadzenia obrad; a także szczegóły głosowania

korespondencyjnego lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, ponieważ

naruszały one art. 400p ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony

środowiska. W ocenie wojewody, sejmik w sposób nieuprawniony scedował swoje

uprawnienia do ustalenia szczegółowego trybu działania organów funduszu na radę

nadzorczą funduszu, upoważniając ją do ustalenia regulaminu rady. Również

wprowadzona zasada podejmowania uchwał w pełnym składzie rady, nawet jeśli

dotyczy ściśle określonych spraw, jest sprzeczna z istotą funkcjonowania organów

kolegialnych, gdzie do ważności obrad i podejmowania uchwał wymagane jest

określone kworum. Ponadto, zdaniem organu nadzoru postanowienie, że podjęcie

uchwały wymaga jednoczesnego głosowania za daną uchwałą Przewodniczącego

i Wiceprzewodniczącego Rady, pozostaje w sprzeczności z § 9 i § 14 statutu, gdyż

jest sprzeczne z rolą, jaką zgodnie z postanowieniami statutu pełnią te podmioty.

Sąd uchylając zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze wskazał, że przywołany przepis

art. 400p stanowi delegację ustawową dla sejmików województw do określenia

w statutach wojewódzkich funduszy ochrony środowiska m.in. szczegółowego trybu

114

działania organów wojewódzkich funduszy. Niewątpliwie zatem w art. 400p P.o.ś.

zawarta została delegacja dla sejmików województw do nadania statutów

wojewódzkim funduszom ochrony środowiska, których zakres przedmiotowy

powinien odpowiadać wymaganiom wynikającym z tego przepisu. Ustawodawca nie

wskazał w art. 400p P.o.ś., jaki konkretny tryb działania zarządu województwa może

zostać uregulowany przez sejmik w statucie. Nie wskazano w sposób pozytywny

także tych spraw, które nie powinny zostać objęte treścią statutu. Prawidłowa

wykładnia tego przepisu pozwala sejmikowi województwa przy określeniu trybu

działania organów wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej

na uregulowanie takich kwestii jak: sposób kierowania pracami rady nadzorczej

wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, częstotliwość

odbywania posiedzeń tej rady, sposób zwoływania posiedzeń rady, tryb

przyjmowania porządku obrad rady, minimalną liczbę obecnych członków rady

konieczną do uznania, że rada może podejmować prawnie skuteczne

rozstrzygnięcia, formę podejmowania rozstrzygnięć przez radę a także sposób

dokumentowania posiedzeń rady. Ponieważ w statucie wojewódzkiego funduszu

określono szczegółowy tryb działania rady nadzorczej, to zapisy § 18 należy

rozumieć jako unormowanie obligujące radę nadzorczą do określenia w drodze

regulaminu jedynie kwestii technicznych, dotyczących przygotowania i prowadzenia

obrad tego organu oraz sposobów głosowania korespondencyjnego lub przy użyciu

środków komunikacji elektronicznej. Sąd podkreślił także, że żaden z przepisów

ustawy Prawo ochrony środowiska nie określa wymaganego składu rad nadzorczych

wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w których rada ta

może podejmować rozstrzygnięcia, jak również większości, którą organ ten

podejmuje uchwały. Wskazaną zaś podstawą wydania rozstrzygnięcia nadzorczego

w tej części nie była sprzeczność zakwestionowanego przepisu uchwały

z określonym przepisem prawa lecz stanowisko, iż regulacja ta jest „sprzeczna

z istotą funkcjonowania organów kolegialnych”, „może powodować obstrukcję

i w rezultacie niemożność podjęcia uchwał”, a także to, że unormowanie to jest

sprzeczne z rolą, jaką zgodnie z postanowieniami statutu pełnią Przewodniczący

i Wiceprzewodniczący Rady Nadzorczej. Wskazane przesłanki zdecydowanie nie

wypełniają kryterium legalności i nie wskazują konkretnego naruszenia prawa przez

kwestionowany zapis. Skoro organ nadzoru nie wskazał żadnego konkretnego

wzorca ustawowego, który miałby zostać naruszony przez wskazany przepis, to nie

można było uznać, że zachodzi sprzeczność z prawem, zwłaszcza, że

115

zakwestionowany zapis wskazuje tylko ściśle określone, najistotniejsze kategorie

spraw, co do których wprowadza się wymóg podejmowania uchwał w pełnym

składzie, tj. wniosków o powołanie i odwołanie członków zarządu. Sąd zaakcentował,

że zgodnie z przepisami ustawy Prawo ochrony środowiska przewodniczący rad

wojewódzkich funduszy są wyznaczani przez ministra właściwego do spraw

środowiska, zaś wiceprzewodniczący rad tych funduszy są wyznaczeni przez sejmik

województwa. Osoby te pełnią zatem niewątpliwie funkcje przedstawicieli

odpowiednio: Ministra Środowiska oraz samorządu województwa. Słuszny zatem jest

pogląd, że wymóg uzyskania głosów zarówno Przewodniczącego Rady Nadzorczej

jak i Wiceprzewodniczącego tej Rady przy podejmowaniu uchwał w sprawach

wniosków do zarządu województwa o powołanie lub odwołanie członków zarządu

wojewódzkiego funduszu, jest równoznaczny z uzyskaniem wymogu akceptacji dla

takiego wniosku zarówno przedstawiciela Ministra Środowiska jak i samorządu

województwa. Za uprawnione uznał również Sąd postanowienie, iż podjęcie uchwały

wymaga jednoczesnego głosowania za daną uchwałą przewodniczącego

i wiceprzewodniczącego rady, gdyż zapis taki nie zaprzecza ich roli wynikającej

z innych postanowień statutu, zwłaszcza, że obowiązek podejmowania uchwał

w pełnym składzie dotyczy tylko dwóch najistotniejszych kategorii spraw

i rzeczywiście w tym przypadku zarówno przewodniczący jak i zastępca są

zobligowani do uczestniczenia w głosowaniach, co w ocenie Sądu jest dopuszczalne.

7/ sprawy z zakresu geodezji i kartografii

W 2017 r. wpłynęło 10 spraw z zakresu geodezji i kartografii; 6 spraw

dotyczyło ewidencji gruntów i budynków, 2 - zasobu geodezyjnego

i kartograficznego, a 1 - innych spraw o symbolu podstawowym 612. Wniesiono

jedną skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w tej

kategorii. W analizowanym okresie zakończono 7 spraw z omawianego zakresu.

Wniesiono jedną skargę kasacyjną w tej kategorii spraw.

Spośród spraw dotyczących ewidencji gruntów i budynków na uwagę

zasługuje sprawa o sygnaturze akt II SA/Ol 438/17, w której kontroli legalności

poddano decyzję o aktualizacji operatu ewidencji gruntów i budynków dokonaną

w trybie - jak wskazano w jej podstawie prawnej - art. 24 ust. 2a pkt 1 i art. 24 ust. 2b

pkt 2 ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne. Sąd uchylając decyzje organów

obu instancji wskazał, że postępowanie zostało wprawdzie wszczęte z urzędu, ale

zostało zainicjowane wnioskiem skarżących o wyjaśnienie kwestii dokonanej zmiany

116

klasyfikacji należącej do nich nieruchomości z „Bi” na „Ls” i „R” bez ich

powiadomienia. Sąd zwrócił uwagę, że skarżący nabyli nieruchomość jako

oznaczoną w ewidencji gruntów symbolem „Bi”, co wynika zarówno z zapisu w akcie

notarialnym, jak i ze znajdującego się w aktach sprawy wypisu z rejestru gruntów.

Z wykazu zmian ewidencyjnych wynika, że oznaczenie działki zostało zmienione

z „Bi” na „Ls” i „R”. Przy czym z wykazu tego nie wynika, na jakiej podstawie i  w jakim

trybie nastąpiła zmiana. Z kolei w zawiadomieniu o zmianie wpisano jako rodzaj

zmiany: „aktualizacja użytków”, a jako opis zmiany: „poprawienie modernizacji

użytków”. Nie wiadomo zatem, czy wpis do ewidencji gruntów nastąpił w trybie

aktualizacji, czy też w trybie modernizacji ewidencji gruntów i budynków. Wprawdzie

w uzasadnieniu decyzji organu I instancji wskazano, że wpis ten został dokonany

w ramach aktualizacji, ale nie wyjaśniono, czy aktualizacja ta została dokonana

w drodze czynności materialno-technicznej czy też decyzji administracyjnej,

a w związku z tym nie można ocenić, czy zaistniały określone w powołanych wyżej

przepisach podstawy do dokonania zmiany oraz czy zmiana została dokona we

właściwym trybie. Ponadto powołano się na operat techniczny, którego nie ma

w aktach sprawy. Brak jest również potwierdzenia zawiadomienia skarżących

o dokonanej zmianie, a obowiązek taki wynika z § 49 ust. 1 rozporządzenia

w sprawie ewidencji gruntów i budynków, który obowiązywał także w dacie

dokonywanej zmiany. W związku z tym, nie była możliwa ocena, czy zmiana

w ewidencji gruntów została dokonana skutecznie, co ma także znaczenie dla

samych skarżących, gdyż dane z ewidencji stanowią m.in. podstawę do określenia

ich obowiązku podatkowego z tytułu posiadanej nieruchomości. Ponadto nie

wiadomo, czy w tej sytuacji w zaskarżonej decyzji zasadnie przyjęto, że działka

przed zmianą miała oznaczenie „Ls” i „R”. Braki w postępowaniu wyjaśniającym

uniemożliwiły Sądowi - na tym etapie postępowania - wypowiedzenie się co do

zarzutów skargi dotyczących ewentualnego naruszenia prawa materialnego.

Z kolei w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 700/17 kontroli Sądu poddano

decyzję inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego odmawiającą

udostępnienia informacji dotyczącej wskazania numerów ksiąg wieczystych.

W sprawie tej skarżąca spółka domagała się udostępnienia numerów ksiąg

wieczystych nieruchomości objętych wnioskiem z rejestru cen i wartości

nieruchomości. Organy orzekające wydały decyzje odmowną, stając na stanowisku,

że objęty wnioskiem zbiór nie obejmuje informacji o numerach ksiąg wieczystych.

W toku postępowania administracyjnego spółka przekonywała, że rejestr cen

117

i wartości nieruchomości musi zawierać żądane dane z uwagi na treść § 74 ust. 2 pkt

6 rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków, zgodnie z którym

rejestracji podlegają w przedmiotowym rejestrze inne dostępne dane

o nieruchomości i ich częściach składowych. Natomiast w skardze skarżąca

dodatkowo powołała się na zasadę jawności ksiąg wieczystych. Wskazała także na

prezentowane w judykaturze stanowisko o przedmiotowym charakterze numeru

księgi wieczystej, akcentując, że podlega on ujawnieniu na wniosek w trybie art. 24

ust. 2 u.p.g.k., bez potrzeby wykazywania przez wnioskodawcę interesu prawnego.

Sąd, oddalając skargę, przede wszystkim wskazał, że skarżąca domagała się

ujawnienia numerów ksiąg wieczystych z rejestru cen i wartości nieruchomości, a nie

z jakiejkolwiek bazy danych. Słusznie zatem organy orzekające ograniczyły analizę

co do zakresu rejestru cen i wartości nieruchomości, dochodząc do prawidłowego

wniosku, że rejestr ten nie obejmuje w ogóle numerów ksiąg wieczystych

nieruchomości. Czym innym jest operat ewidencyjny określony w art. 24 ust. 1

u.p.g.k., a czym innym - rejestr cen i wartości nieruchomości określony w § 74

rozporządzenia w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Zbiory te tworzone są dla

różnych celów i mają różny zakres. Na podstawie art. 7d pkt 1 lit. b) u.p.g.k. starosta

ma obowiązek tworzyć, prowadzić i udostępniać bazy danych, o których mowa m.in.

w art. 4 ust. 1a pkt 7, czyli zbiory danych dotyczące rejestru cen i wartości

nieruchomości. Przepisy te wyszczególniają także inne zbiory danych zakładane

i prowadzone przez starostę jako organ administracji geodezyjnej i kartograficznej na

szczeblu powiatowym. Odrębny zbiór danych tworzony jest w ramach ewidencji

gruntów i budynków. Wynika to jednoznacznie z treści art. 4 ust. 1a, art. 7 d pkt 1 lit.

a) i b), art. 20 oraz art. 26 ust. 2 u.p.g.k. Ten ostatni przepis stanowi delegację do

określenia w drodze rozporządzenia sposobu zakładania i prowadzenia ewidencji

gruntów i budynków oraz szczegółowego zakresu informacji objętych tą ewidencją,

a także zakresu informacji objętych rejestrem cen i wartości nieruchomości. Przepisy

wykonawcze w tym zakresie zawiera rozporządzenie w sprawie ewidencji gruntów

i budynków. Analiza tego rozporządzenia wskazuje, że w przypadku ewidencji

gruntów i budynków, prawodawca wprost wskazał w § 60 ust. 1 pkt 7, § 64 pkt 1 i §

70 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia, że danymi ewidencyjnymi jest oznaczenie księgi

wieczystej działki, budynku, czy lokalu stanowiącego odrębną nieruchomość.

Wskazania takiego brak w § 74 ust. 2 tego rozporządzenia, ustalającego zakres

danych podlegających rejestracji w rejestrze cen i wartości nieruchomości. Zgodnie

z § 74 ust. 2a specyfikę pojęciowego modelu danych rejestru cen i wartości

118

nieruchomości zawiera załącznik nr 7 do rozporządzenia. Treść tego załącznika

tłumaczy, co należy rozumieć pod pojęciem innych dostępnych danych

o nieruchomości i ich częściach składowych, podlegających rejestracji z mocy § 74

ust. 2 pkt 6 rozporządzenia. W załączniku tym jest mowa o potrzebie

uzupełniającego opisu nieruchomości, poprzez wskazywanie np.: rodzaju transakcji,

czy nieruchomość nabyta została na cel publiczny; przeznaczenia nieruchomości

w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego; informacji o budowlach,

urządzeniach i innych elementach wpływających na wartość nieruchomości. Tym

samym, słusznie organ II instancji dostrzegł, że rejestr cen i wartości nieruchomości,

jak sama nazwa wskazuje, służy do gromadzenia informacji stanowiących o cenie

i wartości nieruchomości. Numer księgi wieczystej w takim zakresie nie ma żadnego

znaczenia, gdyż nie tłumaczy w ogóle wartości nieruchomości, ani nie wpływa na

wysokość ceny, nie jest więc wymagana jego ewidencja w tym rejestrze.

8/ geologia

W 2017 r. wpłynęła i została załatwiona 1 sprawa z zakresu geologii

i górnictwa. Nie wniesiono żadnej skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie

postępowania. Wywiedziono 2 skargi kasacyjne w sprawach z tego zakresu.

Rozpoznana sprawa, w której Sąd oddalił skargę (sygn. akt II SA/Ol 515/17),

dotyczyła decyzji zobowiązującej skarżącego do uiszczenia opłaty eksploatacyjnej

w kwocie 881.848 zł za wydobycie 20.042 ton piasku i żwiru ze złoża z rażącym

naruszeniem koncesji. Skarżący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego,

tj. art. 68 § 1 w zw. z art. 21 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej oraz art. 87 ust. 1 i art.

85a ust. 1ustawy - Prawo geologiczne i górnicze z 1994 r. w zw. z art. 138 § 1 pkt 1

k.p.a., poprzez błędne zastosowanie przepisów, polegające na ustaleniu, iż do

nałożonej opłaty stosuje się 5-letni termin przedawnienia, podczas gdy wydana

w sprawie decyzja ma charakter konstytutywny, wobec czego przedawnienie

orzekania nastąpiło z upływem 3-letniego terminu, co tym samym powoduje brak

podstawy do wydania decyzji w sprawie ustalenia opłaty. Podniósł także zarzuty

procesowe. W uzasadnieniu Sąd wskazał, że skoro koncesja była wydana na okres

do 31 grudnia 2011 r., to na mocy art. 84 ust. 8 i 9 u.p.g.g. z 1994 r. w terminie

miesiąca skarżący powinien dokonać samoobliczenia należnej opłaty eksploatacyjnej

za ostatni kwartał, a także udokumentować zakres wydobycia. Istotne znaczenie ma

tu obowiązek udokumentowania zakresu wydobycia, gdyż to pozwoliłoby organowi

na ocenę, czy wydobycie prowadzone było zgodnie z koncesją, czy też z jej

119

naruszeniem. Skarżący przez cały okres trwania koncesji nie wywiązywał się

z obowiązku przedkładania kwartalnych informacji i uiszczania opłaty

eksploatacyjnej. Sąd podniósł, że skarżący bezpodstawnie wywodził, iż brak

orzekania przez organ I instancji, na podstawie art. 84 ust. 10 u.p.g.g. z 1994 r.,

uniemożliwia rozstrzygnięcie kiedy, kto i w jakim zakresie dokonał wydobycia kopalin.

Skoro wskazany przepis art. 84 ust. 9 u.p.g.g. z 1994 r. zakreśla przedsiębiorcy

jednomiesięczny termin na udokumentowanie ilości wydobytej kopaliny, a nadto

z mocy § 6 ust. 3 obowiązującego ówcześnie rozporządzenia Ministra Środowiska

z dnia 6 lipca 2005 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny

odpowiadać dokumentacje geologiczne złóż kopalin (Dz. U. z 2005 r., Nr 136, poz.

1151), przedsiębiorca miał obowiązek rozliczenia zasobów złoża w przypadku

zaniechania lub zakończenia eksploatacji złoża, poprzez przedłożenie dodatku do

dokumentacji geologicznej, to zaniedbanie powyższych obowiązków działa na

niekorzyść strony, która jest zobowiązana do udokumentowania zakresu eksploatacji

złoża. Dopiero przedłożenie wymaganej dokumentacji zwalnia koncesjonariusza

z odpowiedzialności za ewentualne późniejsze wydobycie bez jego wiedzy.

W interesie więc koncesjonariusza jest niezwłoczne po zaprzestaniu wydobycia,

udokumentowanie złoża. Bez takiej dokumentacji nie jest możliwe w ogóle orzekanie

o opłacie eksploatacyjnej, na podstawie art. 84 ust. 10 u.p.g.g. z 1994 r., wobec

braku danych niezbędnych do ustalenia wysokości opłaty. W sytuacji, gdy istniały

dowody wskazujące, że skarżący prowadził wydobycie kruszywa z kopalni na

podstawie posiadanej koncesji i ewidentnie zaniedbał dokumentacji eksploatacji

złoża, to bezpodstawnie domagał się on ustalenia odpowiedzialności za wydobycie

osób trzecich. Prawidłowo organy określiły okres wydobycia, jego zakres, a także

zasadnie przyjęły, że to skarżący jest odpowiedzialny za przypisane naruszenie. Nie

budziło wątpliwości Sądu, że prowadzenie przez skarżącego wydobycia kopalin

nastąpiło z rażącym naruszeniem warunków koncesji. Wynikało to jednoznacznie

z dokumentów sporządzonych przez uprawnionego geologa, zatwierdzonych decyzją

starosty, która uzyskała przymiot ostateczności z dniem 23 listopada 2013 r. Dopiero

z tym dniem możliwe było rozliczenie złoża i ustalenie opłaty, gdyż organ

niepodważalnie powziął z niego wiedzę o wydobyciu kruszywa z rażącym

naruszeniem koncesji. Przyjęcie tej daty jako daty, od której biegnie termin

przedawnienia jest uzasadnione również tym, że przepisy obowiązującego prawa nie

określają terminu rozliczenia złoża, a dopiero rozliczenie złoża implikuje konieczność

pobierania opłaty w przypadku stwierdzenia, że wydobycie nastąpiło z rażącym

120

naruszeniem warunków koncesji. Nie zasługiwał zatem na uwzględnienie,

podniesiony zarzut przedawnienia. Sąd podzielił pogląd organu II instancji, że

w sprawie miał zastosowanie 5-letni, a nie 3-letni, termin na doręczenie decyzji

ustalającej wysokość opłaty. Na potwierdzenie przywołał aktualnie obowiązujące

przepisy Prawa geologicznego i górniczego, precyzujące w art. 143 ust. 1, że

decyzja w sprawie opłaty nie może być wydana po upływie 5 lat od końca roku,

w którym nastąpiło zdarzenie uzasadniające jej wydanie i ocenił, że przepis ten ma

charakter porządkujący w celu uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości co do rozumienia

„odpowiedniego stosowania” art. 68 § 2 Ordynacji podatkowej.

9/ sprawy z zakresu ewidencji ludności

W tej kategorii spraw do Sądu wpłynęło 12 skarg. Rozpoznano łącznie

6 skarg. Wszystkie skargi dotyczyły decyzji z zakresu obowiązku meldunkowego.

W wyroku z dnia 11 maja 2017 r (sygn. akt II SA/Ol 112/17) Sąd stwierdził, że

przepisy meldunkowe nie mogą bowiem służyć utrzymaniu fikcji pobytu w lokalu

osoby, która rzeczywiście w nim nie przebywa. W sytuacjach typowych konieczne

jest wiążące ustalenie, że opuszczenie miejsca pobytu nosiło cechy trwałości

i dobrowolności oraz połączone zostało z założeniem w nowym miejscu ośrodka

osobistych i majątkowych interesów danej osoby. W niektórych sprawach, z uwagi na

okoliczności nietypowe, cecha dobrowolności zastępowana jest przez stwierdzenie

przymusowego opuszczenia lokalu, gdy przymus ten oparty jest na prawie,

a jednocześnie wyłączone są legalne możliwości powrotu do lokalu (wykonanie

wyroku eksmisyjnego, pobyt w zakładzie karnym, konkretne nakazy lub zakazy

orzeczone wyrokami sądowymi, brak prawnych możliwości powrotu lub podjęcie

bezskutecznych środków prawnych celem powrotu do lokalu). Odbywanie kary

pozbawienia wolności co do zasady wiąże się z opuszczeniem miejsca stałego

pobytu i potwierdza wystąpienie przesłanki związanej z ustaniem pobytu, a brak

dowolności w takiej sytuacji opuszczenia miejsca pobytu stałego, nie stanowi

przeszkody do wymeldowania. W tym przypadku opuszczenie lokalu jest bowiem

zdarzeniem spowodowanym i zawinionym przez osobę pozbawioną wolności.

Warunku dobrowolności nie należy więc ograniczać wyłącznie do subiektywnego

przekonania strony, ale również odnosić do zobiektywizowanych okoliczności

faktycznych sprawy i uwarunkowań prawnych.

Z kolei w wyroku z dnia 22 czerwca 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 350/17)

stwierdzono, że przez zamiar opuszczenia miejsca pobytu należy pojmować nie tylko

121

wolę wewnętrzną, ale także wolę dającą się określić na podstawie obiektywnych,

możliwych do stwierdzenia okoliczności. Dlatego też przy ustalaniu zamiaru nie

można poprzestać tylko na oświadczeniach zainteresowanej osoby, lecz należy

zbadać czy okoliczności istniejące w sprawie, które potwierdzają wolę wewnętrzną

osoby zainteresowanej, czy też pozostają z nią w sprzeczności.

Reasumując stwierdzić należy, że ta kategoria spraw jest niewielka

w stosunku do liczby wszystkich spraw załatwianych przez WSA w Olsztynie i ulega

zmniejszeniu z roku na rok. Dominują skargi na decyzje dotyczące wymeldowania

z miejsca pobytu stałego, w których to sprawach stanowisko orzecznictwa dotyczące

kluczowych problemów prawnych i interpretacyjnych jest już utrwalone.

10/ pomoc społeczna

Analiza spraw z zakresu pomocy społecznej, ponownie pozwala stwierdzić, że

również w roku 2017 zdecydowana większość skarg rozpoznawanych z tej dziedziny

była wynikiem niezadowolenia osób z odmowy udzielenia pomocy lub przyznania jej,

w ich odczuciu, w zbyt niskiej wysokości. W sprawach dotyczących zasiłków

celowych i okresowych dominują osoby ubiegające się o udzielenie pomocy

systematycznie, często od wielu lat. Wystarczy wskazać, że z 64 spraw

skierowanych do sądu i dotyczących tych zasiłków aż 37 skarg wywiodły trzy osoby,

przy czym jeden ze skarżących wniósł 19 skarg.

Po roku 2016, w którym nastąpił znaczący spadek spraw, w roku 2017

ponownie nastąpił wzrost wpływu spraw dotyczących pomocy społecznej. Do sądu

wpłynęły w tej kategorii 184, w roku poprzednim były to 143 sprawy. Zauważyć

należy jednak, że w trzech poprzednich latach skierowano do sądu odpowiednio 200,

339 i 412 skarg. W ciągu roku rozstrzygnięto 178 spraw, do załatwienia w roku

następnym pozostało jedynie 29 spraw. Skargi nadal najczęściej były oddalane bo

w 121 przypadkach, natomiast w 37 sprawach skargi zostały uwzględnione.

Jedną ze spraw skierowanych do sądu przez osobę, która wniosła ich

najwięcej była sprawa o sygnaturze akt II SA/Ol 652/17, w której sąd oddalił skargę

na decyzję przyznającą kwotę 150 zł na zakup leków i jednocześnie odmawiającą

przyznania zasiłku celowego w kwocie kolejnych 150 zł, których domagała się osoba

skarżąca. Sąd podzielił motywy organu administracji, że nie jest to jedyne

świadczenie jakie skarżący otrzymuje z ośrodka pomocy społecznej. Skarżący

w dwóch poprzednich miesiącach otrzymał wsparcie odpowiednio w kwotach ponad

800 zł i prawie 1500 zł. Są to kwoty wykraczające poza minimum socjalne i przy

122

racjonalnym gospodarowaniu oraz współdziałaniu z organem pomocy społecznej

skarżący powinien zabezpieczyć podstawowe potrzeby swojego jednoosobowego

gospodarstwa, zwłaszcza, że znajduje się on już w wieku emerytalnym i mógłby

otrzymywać emeryturę, o którą jednak się nie ubiega.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 698/17 sąd uchylił decyzje organów obu

instancji odmawiające skarżącemu przyznania specjalnego zasiłku celowego na

pokrycie opłat za wynajęcie pokoju. W czasie poprzedzającym złożenie wniosku

skarżący przebywał w schronisku dla bezdomnych, a gmina z tego tytułu ponosiła

opłaty w wysokości ponad 1.000 zł. Organ rozpoznając wniosek powinien wziąć pod

uwagę próbę usamodzielnienia się skarżącego, pierwszym krokiem w tej próbie było

wynajęcie pokoju za kwotę 400 zł. Pokrycie pełnych kosztów najmu przekroczyłoby

jednak możliwości finansowe skarżącego, biorąc pod uwagę wysokość jego renty,

wydatki i liczne schorzenia wymagające zakupu leków oraz częstych wizyt u lekarzy.

Bez wątpienia na uwagę zasługuje to, że skarżący nie przebywa w schronisku dla

bezdomnych, co wiązałoby się dla gminy z dużo większym wydatkiem, niż pomoc

w pokryciu kosztów wynajęcia pokoju.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 681/17 dotyczącej umorzenia nienależnie

pobranego świadczenia przyczyną uchylenia decyzji organów obu instancji przez sąd

był brak uwzględnienia we właściwym stopniu okoliczności podnoszonych przez

skarżącą i ich ocena. Skarżąca posiadająca jeden pokój, wychowuje bez pomocy

innych osób pięcioro dzieci, w tym dwoje chorych, nie jest to normalną codziennością

każdej rodziny, w skład której wchodzą dzieci. Także stabilny miesięczny dochód

danej rodziny nie może z założenia wykluczać skorzystania z instytucji umorzenia

nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, o ile tylko szczególnie uzasadnione

sytuacją rodziny będzie przeznaczenie tego dochodu w całości lub w znacznej części

na inne usprawiedliwione potrzeby tej rodziny.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 628/17 sąd uchylił decyzje organów obu

instancji wskazując, że art. 3a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów

warunkuje uznanie dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań od

niewywiązywania się z tych zobowiązań w okresie 6 miesięcy. Skarżący nie

wywiązywał się z obowiązku alimentacyjnego, a w tym czasie przez okres ponad

dwóch miesięcy przebywał za granicą. Jednak proste zestawienie tych dwóch

okoliczności nie pozwala jeszcze na wyprowadzenie jednoznacznego stwierdzenia,

że skarżący nie uiszczał alimentów bez uzasadnionej przyczyny. Wyjazd do pracy za

granicę, co do zasady, wiąże się z uzyskaniem środków finansowych, jednak nie jest

123

to reguła, a organy w rozpoznawanej sprawie nie uczyniły niczego aby to ustalić.

Sprawy o sygn. akt II SA/Ol 419/17 i II SA/Ol 420/17 dotyczyły umorzenia

świadczeń z funduszu alimentacyjnego, sąd uchylił decyzje organów obu instancji

odmawiające umorzenia. W sprawach tych wskazano, że umorzenie takich

należności dopuszczalne jest wyjątkowo i tylko wtedy, gdy zachodzą szczególnie

uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji dochodowej i rodzinnej zobowiązanego.

Organy jednak niezasadnie pominęły okoliczności powstania zobowiązania, skarżący

celowo nie uchylał się od obowiązku alimentacyjnego, sam pozostawał bez pracy

i korzystał z pomocy społecznej. Następnie skarżący podjął się sprawowania opieki

nad 13-letnim synem, zamieszkał z nim, dbał o jego zdrowie, utrzymanie

i wykształcenie, a świadczenie alimentacyjne w tym czasie było wypłacane matce.

Obecnie skarżący pracuje, jednak nie jest w stanie spłacić zadłużenia

z otrzymywanego wynagrodzenia za pracę bez uszczerbku dla koniecznego

utrzymania siebie i syna. Zajęcie komornicze może doprowadzić skarżącego i jego

syna do ubóstwa oraz może zmusić do ponownego korzystania z pomocy

społecznej. Ponadto Sąd zwrócił uwagę na to, że znaczną część żądanej aktualnie

kwoty stanowiły odsetki, które narosły wobec opieszałego działania organu.

Kwestia skierowania do domu pomocy społecznej była przedmiotem sprawy

o sygn. akt II SA/Ol 713/17, na gruncie której sąd podkreślił, że z przepisy ustawy

o pomocy społecznej dokonały podziału świadczeń na pieniężne i niepieniężne.

Ustawodawca uzależnił od wysokości uzyskiwanego przez wnioskodawcę dochodu

przyznanie wyłącznie świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. Organy

orzekające w sprawie wadliwie więc przyjęły, że jedną z przesłanek skierowania do

domu pomocy społecznej jest spełnienie przez skarżącego kryterium dochodowego.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 719/17 sąd uznał, że zgodnie z wykładnią

zewnętrzną, a więc wykraczającą poza ustawę o pomocy społecznej należy przyjąć

definicję dochodu wynikającą z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z tym, że skarżący uzyskaną jednorazowo kwotę ze sprzedaży

mieszkania przeznaczył na zakup innego lokalu mieszkalnego, to otrzymana przez

skarżącego kwota korzysta, na mocy art. 21 ust. 1 pkt 131 ustawy o podatku

dochodowym ze zwolnienia od opodatkowania. Tym samym nie jest spełniona jedna

z przesłanek konstytuujących pojęcie dochodu z art. 8 ust. 3 u.p.s. jako sumę

miesięcznych przychodów pomniejszoną o miesięczne obciążenie podatkiem

dochodowym. W tej sytuacji zakup przez skarżącego lokalu mieszkalnego za środki

uzyskane ze sprzedaży dotychczas zajmowanego lokalu bez uzyskania

124

jakiegokolwiek faktycznego dochodu w związku z tymi czynnościami prawnymi,

pozostaje bez wpływu na wielkość dochodu, od którego zależy wysokość opłaty za

pobyt w domu pomocy społecznej.

Podobnie, w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 523/17 zapadł wyrok uchylający

decyzje organów obu instancji. Jedną z przyczyn takiego rozstrzygnięcia było to, że

organ odmówił skarżącemu całkowitego zwolnienia od odpłatności za pobyt jego

matki w domu pomocy społecznej, nie rozważył natomiast kwestii zwolnienia go z tej

odpłatności częściowo. Sąd nie zgodził się ze stanowiskiem organu II instancji, że

wymaga to odrębnego wniosku. Organ nie może bowiem jedynie rozszerzyć zakresu

wniosku, orzekając np. o całkowitym zwolnieniu z odpłatności wówczas gdy wniosek

dotyczył zwolnienia częściowego. Skoro jednak skarżący wniósł o całkowite

zwolnienie go z odpłatności, to nie było przeszkód, aby rozważyć możliwość także

zwolnienia częściowego, zwłaszcza, że na okoliczność tę wskazywał on

w odwołaniu.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 483/17 sąd stwierdził, że pobieranie zasiłku

macierzyńskiego po ustaniu zatrudnienia nie jest wymienione w art. 17 ust. 5 ustawy

o świadczeniach rodzinnych określającym negatywne przesłanki przyznania

świadczenia pielęgnacyjnego. Zauważyć należy, że wśród tych okoliczności

wyszczególniono m.in. uprawnienie do emerytury lub renty, nie wymieniono

natomiast pobierania zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie zaś z zasadą domniemania

racjonalnego prawodawcy, jeżeli wśród przesłanek uniemożliwiających korzystanie

ze świadczenia wymieniono niektóre świadczenia ekwiwalentne wobec dochodów

z pracy, a pominięto w tym wyliczeniu zasiłek macierzyński otrzymywany po ustaniu

zatrudnienia, to powyższe uznać należy za celowe działanie prawodawcy.

11/ świadczenia wychowawcze

Do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło w 2017 r.

15 spraw z zakresu ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa

w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2016 r., poz. 195 z późn. zm.), zwanej dalej:

u.p.p.w.d. Sąd rozpoznał 17 takich spraw.

Część rozpoznanych skarg stanowiły sprawy dotyczące sposobu ustalania

dochodu rodziny, o którym mowa w art. 5 u.p.p.w.d., od którego zależy przyznanie

świadczenia wychowawczego.

Sąd rozstrzygał też między innymi sprawy dotyczące tzw. opieki

naprzemiennej obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub

125

żyjących w rozłączeniu - sprawy o sygn. akt II SA/Ol 1127/16 i II SA/Ol 1326/16.

W sprawach tych Sąd wskazał, że organ w toku ponownego rozpoznania

sprawy powinien przeprowadzić postępowanie wyjaśniające, mające na celu

ostateczne ustalenie i rozstrzygnięcie sposobu sprawowania opieki. W tym celu

może również rozważyć, jeśli uzna to za stosowane i konieczne, przeprowadzenie,

w myśl przepisu art. 15 ust. 1 ustawy, wywiadu środowiskowego u obojga rodziców.

Przy ostatecznym rozstrzyganiu tego, czy nad pierwszym i drugim dzieckiem

sprawowana jest przez ich rodziców opieka naprzemienna, organ musi mieć na

uwadze, że zgodnie z przepisem art. 113 § 2 k.r.o., kontakty z dzieckiem obejmują

w szczególności przebywanie z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie

dziecka poza miejsce jego stałego pobytu) i bezpośrednie porozumiewanie się,

utrzymywanie korespondencji, korzystanie z innych środków porozumiewania się na

odległość, w tym ze środków komunikacji elektronicznej. Z pewnością jednak

naprzemienny pobyt dziecka u obojga rodziców nie może zostać uznany jedynie za

formę kontaktów rozumieniu tego przepisu, gdyż jest po prostu sprawowaniem opieki

na przemian przez oboje rodziców.

Interesujący problem pojawił się w wyroku Sądu z dnia 16 maja 2017 r.,

uchylającym zaskarżoną decyzję w punkcie 2 oraz decyzję organu I instancji,

w części odmawiającej świadczenia wychowawczego na dziecko.

Sąd, wskazał w uzasadnieniu wyroku, że organy odmówiły przyznania

świadczenia wychowawczego na córkę tylko z tego powodu, że w obrocie prawnym

znajduje się ostateczna decyzja przyznająca to świadczenie ojcu, który wystąpił

wcześniej z wnioskiem i prawo to przyznano mu bez ustalenia sprawowania

faktycznej opieki nad dzieckiem. Domniemywa się, że rodzic sprawuje faktyczną

opiekę nad swoim dzieckiem. Przeprowadzenie rodzinnego wywiadu

środowiskowego, w myśl art. 15 ust. 1 ustawy, uzasadnione jest powstaniem

wątpliwości dotyczących sprawowania opieki. Takie wątpliwości bezsprzecznie

wywołuje wniosek innego podmiotu uprawnionego, na to samo dziecko. W takiej

sytuacji ustawodawca nakazuje ustalić organowi właściwemu, kto faktycznie

sprawuje opiekę nad tym dzieckiem. W przepisach mowa jest o „organie właściwym”,

który ma „zwrócić się”, który ma „ustalić kto sprawuje opiekę”. Należy przez to

rozumieć organ właściwy do rozpatrzenia wniosku złożonego na to samo dziecko,

który ma obowiązek z urzędu dochodzić, kto faktycznie sprawuje opiekę nad

dzieckiem. W rozpoznawanej sprawie będą to dwa różne organy ze względu na

właściwość miejscową, z uwagi na różne miejsca zamieszkania wnioskodawców.

126

Oznacza to, że zarówno organ, który już wydał decyzję, jak i organ właściwy do

rozpoznania wniosku, który wpłynął jako drugi (na to samo dziecko), musi

przeprowadzić postępowanie wyjaśniające i rozstrzygnąć, kto faktycznie sprawuje

opiekę nad dzieckiem. Tym samym, organ orzekający nie może się ograniczyć tylko

do zebrania informacji w tym zakresie, ale musi rozstrzygnąć, komu rzeczywiście

przedmiotowe świadczenie przysługuje i w razie konieczności, podjąć kroki

niezbędne do zmiany bądź uchylenia wcześniejszej decyzji stojącej na przeszkodzie

w uwzględnieniu roszczenia wnioskodawcy spełniającego przesłanki do przyznania

świadczenia wychowawczego. Świadczenie wychowawcze nie jest zależne od

posiadania władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, czy ustalonych kontaktów, ani

zasądzonych alimentów, ale liczy się tylko sprawowanie faktycznej opieki nad

dzieckiem, czyli dbanie na co dzień o jego zdrowie, rozwój i wychowanie.

Świadczenie wychowawcze wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje

opiekę nad dzieckiem. Dopóki organy nie zbiorą informacji na temat realizowanych

obowiązków wobec dzieci przez każdego z rodziców, nie ustalą, czy współpracowali

w zaspokajaniu potrzeb dzieci i procesie ich wychowania, nie można ocenić, czy

przyznane ojcu świadczenie wychowawcze na córkę rzeczywiście przysługiwało,

bądź nie przysługiwało.

Skoro organ właściwy do rozpatrzenia drugiego wniosku na to samo dziecko

ma obowiązek ustalić, kto sprawuje faktycznie opiekę nad dzieckiem we

wnioskowanym okresie, to organ ten musi przeprowadzić postępowanie wyjaśniające

na tę okoliczność i w sytuacji potwierdzenia uprawnienia drugiego wnioskodawcy

w danym okresie do świadczenia wychowawczego powinien wystąpić o wzruszenie

uprzedniej decyzji przyznającej to świadczenie innej osobie, jeżeli, tak jak w tej

sprawie, jest to odrębny organ - w trybie art. 27 ust. 1 omawianej ustawy, jeżeli

podmiot, któremu przyznano świadczenie przestał spełniać przesłanki do pobierania

świadczenia w trakcie obowiązywania decyzji albo w trybie art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a.,

jeśli wyszły na jaw nowe okoliczności, istniejące w dacie wydania decyzji. Oba

organy powinny ze sobą współpracować w celu niezwłocznego rozstrzygnięcia,

komu przysługuje świadczenie, dla dobra dziecka. Rozstrzygnięcie tego zagadnienia

przez organ zobowiązany do weryfikacji własnej decyzji, może stanowić zagadnienie

wstępne, będące, na mocy art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., podstawą do zawieszenia

postępowania administracyjnego. W ocenie Sądu, nie byłoby także przeszkód do

pozytywnego załatwienia wniosku skarżącej w przypadku ustalenia, że to ona

sprawowała faktyczną opiekę nad dziećmi we wskazanym okresie. Nie stanowiłaby

127

takiej przeszkody pozostająca w obrocie prawnym decyzja przyznająca świadczenie

ojcu dziecka, skoro jedyną przesłanką przewidzianą w art. 22 ustawy jest

sprawowanie faktycznej opieki nad dzieckiem. Zwłaszcza, że ustawodawca w art. 27

ust. 1 ustawy przewidział możliwość zmiany decyzji bez zgody strony, a w art. 25

uregulował kwestię nienależnie pobranych świadczeń.

12/ sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe

W roku 2017 do sądu wpłynęło jedynie 12 spraw w tej kategorii. Tak mała

ilość wniesionych skarg jest utrwaleniem się tendencji z lat poprzednich kiedy do

sądu kierowano najwyżej kilkanaście spraw w tej kategorii, w ubiegłym roku było to 7

spraw, a przed dwoma laty 9. Dominowały sprawy dotyczące dodatków

mieszkaniowych, w których wywiedziono 8 skarg.

Sąd rozstrzygnął 10 spraw, na rok następny pozostały do rozstrzygnięcia

tylko 2 sprawy.

Dwie skargi dotyczące dodatków mieszkaniowych (II SA/Ol 421/17

i II SA/Ol 1239/16) zostały wniesione przez tę samą osobę, która od kilku lat

prezentuje pogląd, że odmowa podpisania umowy najmu przez osobę ubiegającą się

o przyznanie dodatku mieszkaniowego nie przesądza, o tym, iż nie jest to najemca

ani podnajemca lokalu mieszkalnego, w związku z tym, że nie posiada on tytułu

prawnego do zajmowanego lokalu. Sąd w rozpoznanych sprawach zajął odmienne

stanowisko i skargi oddalił.

Z kolei w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 779/17 kwestią sporną

pozostawała jedynie wysokość przyznanego dodatku mieszkaniowego, który

w ocenie sądu obliczony został prawidłowo.

W niniejszej kategorii spraw uzasadnienie wyroku zostało sporządzone

jeszcze w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 506/17, w której sąd stwierdził wydanie

z naruszeniem prawa aktu dotyczącego zamiany lokalu komunalnego. Wniosek

strony skarżącej rozpoznany został przez prezydenta miasta, natomiast w tym czasie

obowiązywała uchwała rady miasta dotycząca zasad wynajmowania lokali

stwierdzająca, że w przypadku osób niepełnosprawnych lub ciężko i przewlekle

chorych, gdy warunki mieszkaniowe w znacznym stopniu utrudniają ich

funkcjonowanie wnioski społeczna komisja. Dlatego też w sytuacji, gdy strona

w ponownym wniosku podała nowe okoliczności dotyczące stwierdzenia u niej

poważnej i ciężkiej choroby wniosek ten powinien być rozpoznany przez komisję.

13/ weterynaria i ochrona zwierząt128

W 2017 r. w repertoriach zarejestrowano 12 spraw z powyższej kategorii -

(5 spraw zarejestrowano w 2016 r.). Zakończono wszystkie sprawy zarejestrowane

pod symbolem 6168. W sprawach z omawianego zakresu nie wniesiono skarg

kasacyjnych.

W sprawie, sygn. akt II SA/Ol 434/17, ze skargi prokuratora na uchwałę rady

miejskiej w przedmiocie wprowadzenia programu opieki nad zwierzętami

bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie miasta i gminy,

Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały. Sąd podzielił stanowisko wyrażone

przez Prokuratora wnoszącego skargę, że zaskarżona uchwała - Program opieki nad

zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt, uchwalony na

podstawie art. 11a ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2013 r.,

poz. 856 ze zm.) jest aktem prawa miejscowego. Zaznaczył, że akt ten ma

zróżnicowany charakter normatywny, gdyż zawiera normy o mieszanym

abstrakcyjno-konkretnym charakterze. W orzecznictwie sądów administracyjnych

ugruntowało się stanowisko, że wystarczy, aby chociaż jedna norma uchwały miała

charakter generalno-abstrakcyjny, by cały akt miał przymiot aktu prawa miejscowego.

Z woli ustawodawcy program ma regulacyjny charakter. Biorąc pod uwagę

materię Programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi, skierowaną do

nieokreślonego kręgu odbiorców realizujących zadania w zakresie opieki nad

bezdomnymi zwierzętami oraz zapobiegania bezdomności zwierząt, jak również

powszechność jego obowiązywania, nie ulega wątpliwości, że uchwała ta stanowi akt

prawa miejscowego. Natomiast warunkiem wejścia w życie aktu prawa miejscowego,

podobnie jak wszystkich aktów prawa powszechnie obowiązującego, jest jego

ogłoszenie, co wynika wprost z art. 88 ust. 1 Konstytucji RP. Jeżeli zatem uchwała

zawiera przepisy powszechnie obowiązujące, to powinna być zgodnie z art. 42

ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 446),

ogłoszona na zasadach i w trybie określonym w ustawie z dnia 20 lipca 2000 r.

o ogłaszaniu aktów normatywnych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1523). Przepisy powołanej

ustawy stanowią, że ogłoszenie aktu normatywnego w dzienniku urzędowym jest

obowiązkowe (art. 2 ust. 1), zaś akty normatywne zawierające przepisy powszechnie

obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych, wchodzą w życie po upływie

14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że akt normatywny określi termin dłuższy (art. 4

ust. 1). Niewykonanie tego obowiązku jest równoznaczne z istotnym naruszeniem

prawa, w rozumieniu art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, skoro skutkuje

nieuzyskaniem mocy obowiązującej przez przedmiotową uchwałę. W takiej sytuacji 129

uchwała w całości jest nieważna.

14/ zatrudnienie i bezrobocie

W 2017 r. do tut. Sądu wpłynęło 29 spraw z zakresu zatrudnienia i spraw

bezrobocia. Dotyczyły one: statusu bezrobotnego - 11 spraw, zasiłku dla

bezrobotnych - 11 spraw, stypendiów - 2 sprawy, zwrotu nienależnego świadczenia -

4 sprawy, innych spraw o symbolu podstawowym 633 - 1 sprawa. Z poprzedniego

okres pozostały 2 sprawy. Sąd rozpoznał 30 spraw z powyższego zakresu. Na

następny okres sprawozdawczy pozostała 1 sprawa.

Sąd oddalił skargi w 18 sprawach, uwzględnił 9 skarg i uchylił zaskarżone

decyzje oraz poprzedzające je decyzje organów pierwszej instancji, w 1 sprawie Sąd

umorzył postępowanie, a 2 skargi odrzucił. W sprawach z omawianego zakresu

wniesiono 6 skarg kasacyjnych, które przekazano Naczelnemu Sądowi

Administracyjnemu.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 431/17 Sąd nie podzielił stanowiska organu

odwoławczego, że skoro ustawa z dnia 6 października 2016 r. o zmianie ustawy

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz ustawy o świadczeniach

przedemerytalnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1940), nie zawiera przepisów

przejściowych, regulujących sytuację opiekunów osób niepełnosprawnych,

rejestrujących się w urzędzie pracy do dnia 31 grudnia 2016 r., to wprowadzone tą

ustawą przepisy mają zastosowanie tylko do osób rejestrujących się w urzędzie

pracy już po jej wejściu w życie, tj. po 1 stycznia 2017 r. Sąd stwierdził, że ustawa

zmieniająca nie zawiera przepisów przejściowych, które regulowałyby sytuację osób,

będących opiekunami osób niepełnosprawnych, rejestrujących się w urzędzie pracy

do dnia 31 grudnia 2016 r. Ocenił jednocześnie, że brak takich regulacji nie może

automatycznie skutkować tym, że osoby takie będą ponosić z tego tytułu negatywne

konsekwencje prawne. Takie założenie organu godzi w podstawowe zasady państwa

prawnego, przede wszystkim w konstytucyjną zasadę równości wobec prawa,

wynikającą z art. 32 ustawy zasadniczej, z której wynika nakaz równego traktowania

wszystkich adresatów norm prawnych charakteryzujących się w takim samym

stopniu tą samą, relewantną cechą. Sąd zaznaczył, że takie ujęcie zasady równości

dopuszcza odmienne traktowanie podmiotów, które takiej cechy nie mają. Ustalenie,

czy zasada równości została w konkretnym przypadku rzeczywiście naruszona,

wymaga zatem ustalenia kręgu adresatów, do których odnosi się budząca

wątpliwości norma prawna, oraz wskazania tych elementów, które są prawnie

130

relewantne (zob. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 17 marca 2015 r., K 31/13,

z 29 czerwca 2001 r., K 23/00, OTK ZU nr 5/2001, poz. 124; 14 lipca 2004 r., SK

8/03, OTK ZU nr 7/A/2004, poz. 65; 5 września 2005 r., P 18/04, OTK ZU nr

8/A/2005, poz. 88). Sąd podniósł, że jeżeli prawodawca różnicuje podmioty prawa,

które charakteryzują się wspólną cechą istotną, to wprowadza odstępstwo od zasady

równości. Zaznaczył, że różnicowanie podmiotów prawa charakteryzujących się

wspólną cechą istotną jest dopuszczalne, ale warunkiem sine qua non jest jasno

sformułowane kryterium, na podstawie którego owo zróżnicowanie jest dokonywane.

Kryterium to musi mieć charakter relewantny, czyli pozostawać w bezpośrednim

związku z celem i zasadniczą treścią przepisów, w których zawarta jest kontrolowana

norma oraz ma służyć realizacji tego celu i treści. Kryterium zróżnicowania musi

pozostawać w odpowiedniej proporcji do wagi interesów, które zostają naruszone

w wyniku nierównego traktowania podmiotów podobnych. Musi ponadto pozostawać

w związku z zasadami, wartościami i normami konstytucyjnymi uzasadniającymi

odmienne traktowanie podmiotów podobnych. Wszelkie odstępstwa od nakazu

równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę

w odpowiednio przekonywujących argumentach (zob. wyroki TK z 23 listopada

2010 r. sygn. K 5/10; z 19 kwietnia 2011 r., sygn. P 41/09, OTK ZU nr 3/A/2011, poz.

25; z 18 czerwca 2013 r., sygn. K 37/12, OTK ZU, nr 5/A/2013, poz. 60; z 5 listopada

2013 r., sygn. K 40/12, OTK ZU nr 8/A/2013, poz. 120; z 17 czerwca 2014 r., P 6/12,

niepubl.).

W ocenie Sądu, zróżnicowanie jest uzasadnione, jeśli pozostaje

w bezpośrednim związku z ratio legis ustawy, jakim jest uzyskanie określonego,

zamierzonego efektu. Celem zaś nowelizacji art. 71 ust. 2 pkt 9 ustawy z dnia 20

kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy było objęcie

ochroną zasiłkową osób sprawujących opiekę nad najbliższymi. Zaproponowana

przez organy interpretacja znowelizowanych przepisów prowadziła natomiast do

sytuacji, że mają one zastosowanie tylko do osób rejestrujących się w urzędzie pracy

już po jej wejściu w życie, tj. po 1 stycznia 2017 r. Pozostałe zaś osoby, czyli

pobierające zasiłek dla opiekuna z tytułu opieki nad osobą najbliższą do 31 grudnia

2016 r., nie mogą skorzystać z dobrodziejstwa tego przepisu. W ocenie Sądu była to

interpretacja dyskryminująca te osoby. W takiej sytuacji jedynym elementem

przesądzającym o tym, czy dana osoba skorzysta z rzeczonego uprawnienia miałaby

być sztywno określona data 1 stycznia 2017 r., co nie jest kryterium obiektywnym

i sprawiedliwym, podczas gdy wprowadzone różnicowanie musi mieć charakter

131

racjonalnie uzasadniony. Rzeczą oczywistą jest, że nową regulacją prawną

wprowadzoną od dnia 1 stycznia 2017 r. nie można obejmować wszystkich osób,

które kiedykolwiek pobierały świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek

opiekuńczy lub zasiłek dla opiekuna. Brak jednak przepisów przejściowych we

wprowadzeniu tej bardzo korzystnej regulacji dla osób opiekującymi się swoimi

bliskimi nie powinno oznaczać, że dotyczy ona tylko opiekunów osób, którzy po ich

śmierci zarejestrowali się w biurze pracy dopiero w 2017 r. W ocenie Sądu, w tego

typu sytuacjach nie powinna być rozstrzygająca data pierwszej rejestracji. Organy

administracji powinny uwzględnić również drugą z dat, kiedy to ponownie, po zmianie

unormowania prawnego, skarżący zwrócił się o przyznanie mu zasiłku dla

bezrobotnych.

Jeżeli więc po zmianie normy prawnej decydującej o możliwości przyznania

zasiłku dla bezrobotnych, na dzień złożenia wniosku, to jest na dzień 26 stycznia

2017 r., skarżący od powyższego dnia miałby mieć co najmniej 365 dni zaliczonych

jako okresy równorzędne w ciągu 18 miesięcy od dnia 26 stycznia 2017 r., to zasiłek

dla bezrobotnych powinien mu być przyznany z racji pobierania wcześniej zasiłku dla

opiekuna w związku z opieką nad zmarłą matką. Sąd zobligował organ przy

ponownym rozpatrywaniu sprawy do zastosowania przepisów obowiązujących

w dniu złożenia wniosku o ponowne ustalenie prawa do zasiłku dla bezrobotnych,

a z nie z dnia rejestracji skarżącego w Powiatowym Urzędzie Pracy.

Interesujący problem prawny pojawił się również w wyroku Sądu z dnia

26 stycznia 2017 r. sygn. akt II SA/Ol 1347/16, uchylającym zaskarżoną decyzję oraz

utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji w przedmiocie uznania za osobę

bezrobotną i prawa do zasiłku dla bezrobotnych. Organ pierwszej instancji uznał

skarżącą za osobę bezrobotną oraz odmówił przyznania jej prawa do zasiłku dla

bezrobotnych. W uzasadnieniu podniósł, iż przyczyną odmowy przyznania prawa do

zasiłku jest to, że strona nie udokumentowała 365 dni okresów uprawniających do

zasiłku, o których mowa w art. 71 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r.

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2016 r., poz. 645),

przypadających w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień rejestracji.

W odwołaniu skarżąca podniosła, że w okresie ostatnich 365 dni w ciągu 18 miesięcy

prowadziła działalność gospodarczą i opłacała składki na ubezpieczenie społeczne

od podstawy wymiaru składek równych lub wyższych niż kwota minimalnego

wynagrodzenia z wyłączeniem okresu, w którym była na urlopie macierzyńskim - 1

sierpnia 2015 r. do 29 lipca 2016 r. Wtedy opłacała składkę zdrowotną, a składki

132

społeczne były finansowane z budżetu państwa. Organ drugiej instancji, utrzymując

w mocy zaskarżoną decyzję stwierdził, że nie może zostać zaliczony do okresu

uprawniającego do zasiłku wskazywany przez stronę okres pobierania zasiłku

macierzyńskiego. Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego, o ile podstawę wymiaru

tego zasiłku stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę,

wlicza się do okresu uprawniającego do zasiłku pod warunkiem, że przypada po

zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej. Tymczasem, strona pobierała

zasiłek macierzyński nie po zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej,

lecz w jego trakcie.

Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie. Wskazał, że dokonując

wykładni przepisów prawa, Sąd winien zmierzać do rezultatu wynikającego z takiego

rozumienia prawa, które zapewnia jego spójność oraz konstytucyjność. Sąd jest

zobowiązany wybrać taką interpretację normy ustawowej, która umożliwia

najpełniejsze urzeczywistnienie norm, zasad i wartości zawartych w Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd stwierdził, że art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy

o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, o ile interpretować go literalnie,

narusza zasady wyrażone przepisach art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.W ocenie

Sądu - za równorzędny z okresem „opłacania składek na ubezpieczenie społeczne”

w rozumieniu ww. przepisu art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy o promocji zatrudnienia

i instytucjach rynku pracy, powinien być uznany okres, w którym osoba prowadząca

działalność gospodarczą była zwolniona z obowiązku opłacania tych składek

w związku z pobieraniem zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego. W świetle

art. 16 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń

społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 963 z późn. zm.), w okresie pobierania zasiłku

macierzyńskiego odprowadzane są jedynie składki emerytalne i rentowe, które

finansuje w całości budżet państwa. Natomiast zgodnie z art. 7 pkt 1 lit. b) ustawy

z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń

Społecznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 887), okres pobierania zasiłku chorobowego jest

okresem nieskładkowym (Dz. U. z 2016 r., poz. 887). W demokratycznym państwie

prawnym nie do zaakceptowania jest natomiast rozwiązanie, które z jednej strony

zwalnia osobę, która w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej pobiera

zasiłek chorobowy i zasiłek macierzyński, z obowiązku uiszczania składek na

ubezpieczenie społeczne, pozbawiając ją równocześnie w ten sposób prawa do

uzyskania zasiłku dla bezrobotnych. Literalna wykładnia art. 71 ust. 1 pkt 2 lit. d)

ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy prowadzi zatem do

133

naruszenia zasad wyrażonych we wskazanych przepisach Konstytucji RP.

Przesądza również o niezgodności tak ukształtowanego rozwiązania z wynikającym

z art. 67 ust. 2 Konstytucji RP prawem bezrobotnego do zabezpieczenia

społecznego i kłóci się z ratio legis instytucji zasiłku dla bezrobotnych. Uzyskanie

zasiłku uzależnione jest wprawdzie od spełnienia przez osobę bezrobotną

określonych w ustawie warunków, lecz w spójnym systemie prawnym przepisy ustaw

nie powinny wywoływać skutku w postaci niemożności spełnienia tych warunków

i wprowadzać z tego tytułu sankcji w postaci odmowy przyznania prawa do zasiłku.

15/ choroby zawodowe i ochrona zdrowia

W 2017 r. w repertorium SA zarejestrowano 5 spraw z kategorii choroby

zawodowe (17 spraw zarejestrowano w 2014 r., 6 spraw w 2015 r. i 2016 r.), co

stanowi zaledwie 0,24 % ogółu spraw, które wpłynęły do tut. Sądu w omawianym

okresie sprawozdawczym. W sprawach z omawianego zakresu nie wniesiono skarg

kasacyjnych.

W sprawie, sygn. akt II SA/Ol 522/17, oddalając skargę w przedmiocie

choroby zawodowej Sąd wskazał, że organy inspekcji sanitarnej nie mają uprawnień

do kwestionowania orzeczeń lekarskich w zakresie wymagającym wiedzy

medycznej, gdyż takiej wiedzy nie posiadają. Nie może zaś budzić wątpliwości, że

rozpoznanie konkretnej jednostki chorobowej wymaga wiedzy medycznej.

Orzeczenia jednostek organizacyjnych służby zdrowia w tym zakresie mają zatem

charakter opinii biegłego, o której mowa w art. 84 § 1 Kodeksu postępowania

administracyjnego.

Sąd podkreślił, że omawiane orzeczenia nie stanowią jedynych dowodów

w oparciu o które wydawana jest decyzja w sprawie choroby zawodowej. Zgodnie

bowiem z § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r.

w sprawie chorób zawodowych (tekst jednolity Dz. U. z 2016 r., poz. 1666 ze zm.),

decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do

stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego,

a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny

narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. W świetle zaś art. 80

Kodeksu postępowania administracyjnego, organ administracji publicznej ocenia na

podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została

udowodniona. Warunkiem dokonania takiej oceny jest kompletność materiału

dowodowego i należyte uzasadnienie w orzeczeniu lekarskim postawionej diagnozy

134

z ustosunkowaniem się do zebranej w sprawie dokumentacji.

Z kolei w sprawie, sygn. akt II SA/Ol 717/17, uchylając zaskarżoną decyzję

i utrzymaną nią w mocy decyzję organu pierwszej instancji w przedmiocie choroby

zawodowej, Sąd wskazał na różnice w definicji „choroby zawodowej” i „rolniczej

choroby zawodowej.”

Sąd dokonał porównania definicji „choroby zawodowej” w art. 235¹ ustawy

z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666, ze zm.) oraz

„rolniczej choroby zawodowej” zawartej w art. 12 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.

o ubezpieczeniu rolniczym rolników (Dz. U. z 2008 r., Nr 50, poz. 291, ze zm.)

stwierdzając, że zawartość normatywna tych przepisów nie jest identyczna, bowiem

regulacja Kodeksu pracy jest bardziej szczegółowa i precyzyjna. O ile bowiem

w przypadku choroby zawodowej określonej w K.p. uważa się chorobę, jeżeli

w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim

prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników

szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze

sposobem wykonywania pracy, o tyle pod pojęciem rolniczej choroby zawodowej

uważa się chorobę, która powstała w związku z wykonywaną pracą w gospodarstwie

rolnym, oczywiście o ile choroba ta jest objęta wykazem chorób zawodowych

określonych w przepisach wydanych na podstawie Kodeksu pracy. Różnica

sprowadza się zatem do braku wskazania bezspornie lub z wysokim

prawdopodobieństwem, że choroba ta została spowodowana działaniem czynników

szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze

sposobem wykonywania pracy.

Poza tym Sąd wskazał, że wykaz chorób zawodowych do których odsyła art.

12 ustawy o ubezpieczeniu rolniczym rolników, sposób i tryb postępowania

dotyczący zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób

zawodowych, a także podmioty właściwe w sprawie rozpoznawania chorób

zawodowych określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r.

Ilość spraw z zakresu chorób zawodowych była niewielka, a w toku ich

rozpoznawania nie pojawiły się istotniejsze kwestie prawne.

Nadzór sanitarny

Ogółem zarejestrowano 7 spraw z powyższej kategorii. W analizowanym

okresie zakończono postępowania w sprawach z tego zakresu (w 4 sprawach skargi

oddalono, w 3 sprawach skargi odrzucono). W sprawach z omawianego zakresu

135

wniesiono 2 skargi kasacyjne, z których Naczelny Sąd Administracyjny oddalił jedną

skargę kasacyjną.

W sprawie, sygn. akt II SA/Ol 788/17, oddalając skargę w przedmiocie

odmowy wszczęcia postępowania w przedmiocie ustalenia obowiązkowych

szczepień ochronnych, Sąd podkreślił, że zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy

o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U.

z 2016 r., poz. 1866), osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są

obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym

szczepieniom ochronnym. Analiza powyższego przepisu wskazuje, że obowiązek

poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym wynika z mocy przepisu

prawa, nie ma zatem podstawy prawnej do jej konkretyzacji w formie decyzji

administracyjnej. Tak też stanowi art. 17 ust. 1 tej ustawy wskazując, że osoby,

określone na podstawie ust. 10 pkt 2, są obowiązane do poddawania się

szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym określonym na podstawie

ust. 10 pkt 1. Brak jest więc podstaw do władczego rozstrzygnięcia organu inspekcji

sanitarnej (powiatowego inspektora sanitarnego), w formie decyzji administracyjnej,

które nakazywałoby poddać małoletnie dziecko szczepieniu ochronnemu.

W sprawie, sygn. akt II SA/Ol 434/17, oddalając skargę w przedmiocie

niedopuszczalności zażalenia w sprawie opinii sanitarnej, Sąd wskazał, że organy

administracji publicznej, zgodnie z art. 6 Kodeksu postępowania administracyjnego,

tj. zasadą praworządności administracyjnej (stanowiącą również zasadę

konstytucyjną wyrażoną w art. 7 ustawy zasadniczej), działać mogą tylko na

podstawie i w granicach określonych przepisami powszechnie obowiązującego

prawa. Z powyższego wynika, że organ, może podejmować działania władcze

jedynie, gdy istnieje wyraźna wynikająca z przepisów powszechnie obowiązującego

prawa norma uprawniająca go do tego.

Sąd wskazał, że wobec zmian, jakie wprowadzone zostały w brzmieniu art.

100 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2016 r., poz.

1638), nowelą z 10 czerwca 2016 r., tj. uchyleniu ustępów 4 i 5 tego artykułu,

przestała istnieć podstawa prawna dla wydania przez organy inspekcji sanitarnej

decyzji dotyczącej spełnienia przez określony podmiot warunków z art. 22 ustawy

o działalności leczniczej. Organ pierwszej instancji nie miał zatem podstaw

prawnych, by we władczej i prawnie wiążącej formie wydać tego rodzaju opinię.

Nadto, Sąd wskazał, że w postanowieniu wydanym w trybie art. 61a § 1

Kodeksu postępowania administracyjnego, organ nie może formułować wniosków

136

i ocen dotyczących meritum żądania. Instytucja odmowy wszczęcia postępowania

kończy się aktem formalnym, a nie merytorycznym.

16/ stosunki pracy, stosunki służbowe, zasiłki i inne prawy związane z zatrudnieniem służb mundurowych, sprawy z zakresu inspekcji pracy

W tej kategorii zarejestrowano w 2017 r. w repertorium SA 33 sprawy.

W analizowanym okresie zakończono postępowania w 33 sprawach. W 15 sprawach

skargi oddalono, w 9 sprawach skargi uwzględniono, w 2 sprawach stwierdzono

nieważność zakwestionowanego aktu, w 3 sprawach skargi odrzucono, w 1 sprawie

oddalono wniosek o wymierzenie grzywny organowi, w 1 sprawie stwierdzono

przewlekłe prowadzenie postępowania. W 1 sprawie postępowanie zawieszono.

W 8 sprawach wniesiono skargę kasacyjną, w tym w 3 sprawach skargę kasacyjną

wniosła strona skarżąca.

Godna uwagi jest sprawa o sygn. akt II SA/Ol 489/17, w której Sąd

kontrolował rozkaz personalny Komendanta Wojewódzkiego Policji utrzymujący

w mocy rozkaz personalny Komendanta Powiatowego Policji, którym KPP zwolnił

funkcjonariusza Policji z zajmowanego stanowiska i mianował go na niższe

stanowisko służbowe z jednoczesnym zachowaniem prawa do stawki uposażenia

pobieranego na poprzednio zajmowanym stanowisku, do czasu uzyskania wyższej

stawki. Skarżone rozkazy wydane zostały w oparciu o art. art. 38 ust. 2 pkt 4 ustawy

o Policji, w związku ze zmianą organizacyjną w której nie występuje stanowisko,

zajmowane dotychczas przez skarżącego. W związku z likwidacją stanowiska oraz

brakiem możliwości przeniesienia na równorzędne stanowisko zaistniała konieczność

mianowania funkcjonariusza na niższe stanowisko występujące w nowej

zreorganizowanej strukturze jednostki.

Wyrokiem z dnia 28 września 2017 r. uwzględniając skargę, Sąd wyraził

pogląd, że adekwatną cezurą czasową dla ustalenia możliwości - w kontekście art.

38 ust. 2 pkt 4 ustawy o Policji - przeniesienia policjanta na niższe stanowisko

służbowe jest data likwidacji jego stanowiska, względnie inne przyczyny uzasadnione

potrzebami organizacyjnymi w związku z którymi następuje rzeczone przeniesienie

policjanta. Za powyższym rozumieniem przemawia wewnętrzna spójność czasowa

przyczyny przeniesienia skorelowanej z jednoczesnym brakiem możliwości

mianowania na inne równorzędne stanowisko służbowe. W ocenie Sądu, weryfikacja ewentualnego braku możliwości mianowania na inne stanowisko w czasookresie dalece wykraczającym poza datę zlikwidowania stanowiska służbowego, niewątpliwie czyniłoby zagwarantowane art. 38

137

ust. 2 pkt 4 ustawy o Policji uprawnienie policjanta. Konkludując Sąd uznał, że brak wskazania istniejących (ewentualnie) stanowisk równorzędnych w dacie likwidacji zajmowanego stanowiska i merytorycznych kryteriów ich obsadzania z założenia uniemożliwia ocenę co do istoty przeniesienia policjanta na niższe stanowisku służbowe w trybie art. 38 ust. 2 pkt 4 ustawy o Policji. W takowej sytuacji polityka kadrowa w Policji na kanwie przywołanego przepisu, acz mająca w pełni charakter uznaniowy, byłaby całkiem nietransparentna, co z kolei byłoby zaprzeczeniem celu i sensu art. 38 ust. 2 pkt 4 ustawy o Policji.

Największa ilość skarg z tego zakresu była wnoszona w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej. Skarg tych wpłynęło 45 (27 w Repertorium SAB i 18 w Rep. SA).

Jedną z wielu spraw, które wpłynęły do tutejszego Sądu była sprawa o

sygn. akt II SA/Ol 672/17. Przedmiotem skargi była w niej złożona celnikowi przez

Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, w trybie art. 165 ust. 7 ww. ustawy Przepisy

wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej, propozycja określającą

warunki zatrudnienia w ramach korpusu służby cywilnej w Izbie Administracji

Skarbowej.

Uwzględniając skargę Sąd stwierdził bezskuteczność zaskarżonej czynności

i uznał uprawnienie skarżącego do złożenia mu propozycji służby.

Oceniając dopuszczalność skargi Sąd uznał, że złożenie skarżącemu

pisemnej propozycji, określającej warunki zatrudnienia jest czynnością, o której

mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

Sąd stwierdził, że skoro organ nie wykazał żadnych obiektywnych przesłanek

uzasadniających złożenie skarżącemu propozycji zatrudnienia a nie propozycji

służby, to należało opowiedzieć się za trwałością stosunku służby skarżącego i obok

stwierdzenia bezskuteczności zaskarżonej czynności, na podstawie art. 146 § 2

p.p.s.a., uznać uprawnienie skarżącego do złożenia mu propozycji służby.

Skargi z tego zakresu dotyczyły nie tylko złożenia celnikowi propozycji

zatrudnienia, ale także zaskarżenia decyzji zmieniającej warunki służby,

bezczynności organu w złożeniu propozycji służby, bezczynności w rozpoznaniu

odwołania od propozycji zatrudnienia.

138

17/ sprawy z zakresu obronności kraju, uprawnienia kombatanckie i wojskowe

W kategorii tych spraw w 2017 r. nie zarejestrowano żadnej sprawy.

Sprawy dotyczące problematyki obronności niezmiennie stanowią nieliczną

grupę spraw kierowanych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

(w 2011 r. zarejestrowano cztery sprawy, w latach 2012-2014 po dwie sprawy,

a w 2016 r. zarejestrowano jedną sprawę).

Uprawnienia kombatanckie i wojskowe

W tej kategorii spraw zarejestrowano w 2017 r., w repertorium SA, tylko

1 sprawę. W analizowanym okresie zakończono postępowanie w 2 sprawach

(w 1 sprawie skargę oddalono, w 1 sprawie skargę uwzględniono).

18/ sprawy z zakresu dostępu do informacji publicznej i prawa prasowego

W 2017 roku, w porównaniu z rokiem poprzednim, nieznacznie zwiększył się

wpływ do tutejszego Sąd spraw z zakresu dostępu do informacji publicznej i prawa

prasowego. W repertorium SA i SAB zarejestrowano łącznie 81 skarg. Łącznie ze

sprawami z poprzedniego okresu, do rozpoznania w 2017 r. było 91 spraw

oznaczonych symbolem 648. Z tego załatwiono na rozprawach i posiedzeniach

niejawnych łącznie 85 spraw, w tym 69 spraw zarejestrowanych w repertorium SAB

i 16 w repertorium SA. Duży odsetek stanowiły sprawy, w których skargi zostały

uwzględnione (43 sprawy, co stanowi 53 % spraw załatwionych z tego zakresu).

Podmiotami, do których najczęściej zgłaszano wnioski o udostępnienie

informacji publicznej były organy wykonawcze jednostek samorządu terytorialnego

oraz dyrektorzy ich jednostek organizacyjnych, np. dyrektorzy szkół publicznych,

dyrektorzy publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Odnotowano także skargi na

bezczynność w udostępnieniu informacji publicznej przez inne organy wykonujące

zadania publiczne np. Dyrektora Izby Administracji Skarbowej, Dyrektora

Nieruchomości Rolnych, Dziekana Wydziału Uniwersytetu, Polski Związek

Działkowców, schronisko dla bezdomnych zwierząt, Prezesów spółek prawa

handlowego wykonujących zadania publiczne.

Jeśli chodzi o przedmiot żądanych informacji, to podobnie jak w latach

poprzednich, stosunkowo dużo skarg zostało wniesionych na bezczynność

w udostępnieniu umów cywilnoprawnych zawieranych przez podmioty publiczne.

139

W szczególności dużo skarg dotyczyło bezczynności w udostępnieniu umów

w przedmiocie obsługi prawnej urzędów. Podobnie jak w roku ubiegłym, skargi

dotyczące informacji publicznej o obsłudze prawnej były wielokrotnie wnoszone

przez tą samą osobę, a jak wynika z bazy CBOIS, ta sama osoba wnosiła tożsame

skargi również do innych sądów administracyjnych. Sprawy te zostały omówione

w części informacji dotyczącej kosztów postępowania sądowego. W sprawach tych

nie występowały bowiem istotne dla praktyki orzeczniczej problemy prawne, za

wyjątkiem kwestii kosztów postępowania.

W sprawach z omawianego zakresu skargi były wnoszone m.in.

w przedmiocie udostępnienia raportu z audytu, nagrania z zebrania wiejskiego,

uzasadnienia przyznania nagród pracownikom podmiotu zobowiązanego, kosztów

udostępnienia informacji publicznej.

W sprawie sygn. akt II SA/Ol 183/17, w której przedmiotem kontroli była

decyzja Dyrektora Oddziału NFZ, odmawiająca udostępnienia informacji publicznej,

dotyczącej dokumentów z zakończonych kontroli w okresie wskazanego jednego

miesiąca. W sprawie kwestią sporną, wymagającą rozstrzygnięcia przez Sąd, była

ocena zasadności zakwalifikowania przez organ żądanej informacji, jako

przetworzonej. Sąd oddalając skargę, nie podzielił argumentacji skarżącego,

iż przygotowanie żądanej informacji nie wymaga intelektualnego zaangażowania,

czynności merytorycznych, a jedynie wyszukania i przekształcenia posiadanych

dokumentów z formy papierowej na elektroniczną. Sąd wziął pod uwagę, że wniosek

dotyczył ok. 6000 dokumentów, zawierających różne dane wrażliwe, chronione mocą

różnych ustaw. Zatem przed udostępnieniem skanów tych dokumentów, o co

wnioskowało Stowarzyszenie, niezbędne było, po ich wyszukaniu, a przed ich

przekształceniem, przeprowadzenie analizy treści dokumentów, w celu

zanonimizowania danych wrażliwych, do czego obliguje organ art. 5 ust. 1 i 2 u.d.i.p.

Działania takie wymagają podjęcia czynności analitycznych, a nie tylko prostych

technicznych. Przed przygotowaniem informacji w formie gotowej do udostępnienia

potrzebne było bowiem przeanalizowanie treści wielu dokumentów pod kątem

ewentualnej konieczności ich anonimizacji.

Z kolei w sprawie o sygn. akt II SAB/Ol 11/17 tutejszy Sąd uwzględnił skargę

na bezczynność w udostępnieniu raportu z audytu przeprowadzonego

w stowarzyszeniu korzystającym ze środków publicznych. Organ w tej sprawie

udostępnił wnioskodawcy żądaną umowę zawartą z podmiotem zewnętrznym

o przeprowadzenie audytu informując, że raport z audytu nie stanowi informacji

140

publicznej i nie może być udostępniany. WSA w Olsztynie zakwestionował takie

działanie organu. Stwierdził, że żądany raport z audytu może zawierać dane mające

charakter informacji publicznej. Jest to dokument sporządzony na potrzeby organu

administracji publicznej i sfinansowany ze środków publicznych. Jest on również

związany z oceną wydatkowania środków publicznych, które przekazywane były

audytowanemu stowarzyszeniu oraz realizacji części powierzonych zadań.

Dokument ten zawiera także informacje wykorzystane przez organ do podjęcia

decyzji dotyczącej dalszego dotowania placówki. Ponadto dokument ten został

przekazany audytowanemu stowarzyszeniu co przesądza o tym, iż nie można

zakwalifikować go jako wytworzony wyłącznie na użytek wewnętrzny. Sąd nie

przesądził, że wszystkie dane zawarte w przedmiotowym dokumencie mają

charakter informacji publicznej lub też że wszystkie informacje podlegają

udostępnieniu, gdyż tej oceny winien w pierwszej kolejności dokonać organ. W

obrębie jednego dokumentu mogą się bowiem znajdować dane o różnym

charakterze.

Natomiast w sprawie sygn. akt II SAB/Ol 39/17 przedmiotem rozpoznania była

skarga na bezczynność organu wykonawczego gminy w udostępnieniu nagrania

z zebrania wiejskiego. Sąd w sprawie tej stwierdził, że utrwalone za pomocą środków

technicznych nagranie audio z zebrania wiejskiego dotyczy sfery faktów i stanowi

informację publiczną. Udostępnienie wnioskodawcy protokołu z zebrania wiejskiego

nie zwalniało organu od obowiązku udostępnienia żądanego nagrania. Sąd wskazał

jednak, że udostępnieniu podlega jedynie informacja publiczna, w której posiadaniu

jest organ. Jeżeli więc nagranie audio z zebrania wiejskiego nie zostało zachowane,

to oczywistym jest, że organ tych nagrań nie posiada i nie jest w stanie udostępnić

ich skarżącemu w opisanym wyżej trybie. Niewątpliwie jednak przekazanie

wnioskodawcy informacji publicznej w formie kserokopii sporządzonego z tego

zebrania protokołu nie było prawidłowym rozpoznaniem jego wniosku, który dotyczył

udostępnienia nagrania z zebrania wiejskiego.

W 2017 roku nie odnotowano w tutejszym Sądzie wpływu spraw dotyczących

udostępnienia informacji prasowej oraz informacji z zakresu ponownego

wykorzystywania informacji sektora publicznego.

W Repertorium SO natomiast odnotowano 3 sprawy o symbolu 648

o wymierzenie organowi grzywny w trybie art. 55 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu

przed sądami administracyjnymi. We wszystkich sprawach Sąd wymierzył grzywnę,

z tym że w dwóch sprawach grzywna ta miała wysokość symboliczną (50 zł i 100 zł),

141

a w jednej z nich wyniosła 500 zł, ponieważ organ nie wykonał obowiązku

przekazania skargi Sądowi do dnia orzekania w sprawie wymierzenia grzywny. Sąd

wskazał, że fakt uwzględnienia skargi nie zwalnia organu z wykonywania

obowiązków przewidzianych w p.p.s.a., w tym przekazania skargi wraz

z kompletnymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę.

19/ orzecznictwo w sprawach samorządowych, w tym dotyczące rozstrzygnięć nadzorczych, sprawy z zakresu ustroju samorządu terytorialnego, w tym referendum gminnego

W 2017 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie odnotowano

126 skarg w przedmiocie spraw dotyczących działalności samorządu terytorialnego

(repertorium SA i SAB). Z poprzedniego okresu sprawozdawczego pozostały do

rozpoznania 43 skargi, co stanowiło łącznie do załatwienia 169 spraw. Na

rozprawach i posiedzeniach niejawnych rozpoznano 157 spraw. Na kolejny okres

pozostało do rozpoznania 12 skarg.

Na podjęte rozstrzygnięcia strony wniosły 13 skarg kasacyjnych. W okresie

sprawozdawczym rozpoznane zostały przez Naczelny Sąd Administracyjny 2

sprawy, w których oddalone zostały skargi kasacyjne.

Omawiając sprawy związane z działalnością samorządu terytorialnego należy

odnotować ich podział na:

sprawy dotyczące skarg na uchwały podejmowane przez organy

samorządu terytorialnego (symbol 639),

sprawy ze skarg organów nadzoru na uchwały organów jednostek

samorządu terytorialnego (symbol 640),

sprawy ze skarg jednostek samorządu terytorialnego na rozstrzygnięcia

nadzorcze (symbol 641).

Pierwszą grupę stanowiły sprawy ze skarg na uchwały podejmowane przez

organy jednostek samorządu terytorialnego.

W tej kategorii spraw na uwagę zasługuje wyrok Sądu z dnia 3 października

2017 r., sygn. akt II SA/Ol 461/17 w sprawie, w której była badana zgodność

z prawem uchwały dotyczącej ustalenia strefy płatnego parkowania na terenie Gminy

Miejskiej B., zasad jej funkcjonowania oraz wysokości stawek opłat i sposobu ich

pobierania. Załącznik do wskazanej uchwały stanowił Regulamin Strefy Płatnego

Parkowania, zaś podstawę prawną stanowił art. 40 ust. 1 ustawy o samorządzie

gminnym i art 13 b ust. 3 i 4 oraz art. 13 f ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach

publicznych (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1440 ze zm., dalej jako: „u.d.p.”). Skarżący

142

uchwałę Prokurator wniósł o stwierdzenie nieważności uchwały w zaskarżonej części

zarzucając przepisom uchwały istotne naruszenie prawa materialnego, tj. art. 40 ust.

1 i 2 pkt 4 u.s.g., art. 13 b ust. 3 i 4 u.d.p. oraz art. 7 i 94 Konstytucji, polegające na

przekroczeniu granic upoważnienia ustawowego, a nadto: istotne naruszenie § 146

i § 149 Załącznika do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca

2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. z 2002 r. Nr 100, poz. 908

ze zm., dalej jako: „rozporządzenie”), poprzez sformułowanie zbędnej i wadliwej

definicji „czasu postoju (parkowania)”; istotne naruszenie art. 2 i 32 Konstytucji RP

oraz art. 75 k.p.a., poprzez ograniczenie osobom zameldowanym na stałe lub

czasowo w obszarze strefy płatnego parkowania oraz właścicielom lokali użytkowych

położonych w tej strefie możliwości zakupu abonamentu tylko do pojazdów własnych,

leasingowanych lub użyczonych z wykluczeniem pojazdów użytkowanych na

podstawie innych umów cywilnoprawnych, a nadto poprzez nałożenie wymogu

przedłożenia umowy użyczenia pojazdu potwierdzonej notarialnie, podczas gdy

organy władzy mogą działać tylko na podstawie i w zakresie przewidzianym przez

prawo, a uprawnienie organu do żądania potwierdzenia umowy w określonej formie

nie wynika z przepisów powszechnie obowiązującego prawa, zaś jako dowód należy

dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy; istotne

naruszenie § 137 w zw. z § 143 rozporządzenia poprzez zbędne i niedopuszczalne

powtórzenie przez organ gminy treści przepisu § 58 ust. 4 rozporządzenia Ministra

Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r.

w sprawie znaków i sygnałów drogowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 170, poz. 1393 ze zm.)

w zakresie oznakowania strefy parkowania, jak również poprzez zbędne

i niedopuszczalne powtórzenie przez organ gminy treści art. 2 pkt 30 ustawy z dnia

20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 128 ze zm.)

w zakresie definicji parkowania (postoju), poprzez zbędne i niedopuszczalne

powtórzenie przez organ gminy treści art. 13 ust. 3 u.d.p. w zakresie zwolnień od

uiszczania opłaty za parkowanie; istotne naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 8 u.s.g. w zw.

z art. 13 b ust. 1 u.d.p. poprzez wadliwe wskazanie, że opłata za parkowanie pojazdu

obowiązuje w każdym miejscu strefy płatnego parkowania, podczas gdy zgodnie

z przepisami ustawy opłatę pobiera się za postój pojazdów samochodowych w strefie

płatnego parkowania w wyznaczonym miejscu, w określone dni robocze,

w określonych godzinach lub całodobowo; istotne naruszenie art. 13 b ust. 4 pkt 3

u.d.p. poprzez przekroczenie granic delegacji ustawowej i wprowadzenie do uchwały

postanowień o charakterze wewnętrznym, organizacyjnym, dotyczącym pracowników

143

strefy parkowania.

Uwzględniając skargę Sąd podzielił konieczność stwierdzenia nieważności

zakwestionowanych przez Prokuratora przepisów, bowiem stosownie do art. 40 ust.

1 u.s.g., na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo

stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy, przy

czym przepis ten upoważnia radę gminy do wydawania aktów prawa miejscowego

o charakterze wykonawczym, których zadaniem jest wykonanie upoważnienia

zawartego w ustawie szczególnej w granicach i zakresie przedmiotowym w nim

określonym, z uwzględnieniem specyfiki i potrzeb danej gminy. Zaś odstąpienie od

tej zasady narusza związek formalny i materialny pomiędzy aktem wykonawczym

a ustawą, co z reguły stanowi istotne naruszenie prawa. Oznacza to, że rada gminy

nie ma prawa do samoistnego, czyli nieznajdującego podstawy w normie ustawowej,

kształtowania prawa na obszarze gminy. Wykonawczy charakter aktu prawa

miejscowego oraz zasada prymatu nad nim ustawy w hierarchii źródeł prawa,

obligują organ realizujący ustawową normę kompetencyjną w zakresie tworzenia

aktu prawa miejscowego do wydawania tych aktów wyłącznie w granicach

upoważnienia ustawowego, celem uszczegółowienia zapisów ustawowych.

W niniejszej sprawie organ wykonawczy gminy zgodził się w całości z zarzutami

skargi, uznając je za słuszne i dlatego Rada Miasta podjęła uchwałę, którą uchyliła

w całości zaskarżoną uchwałę, eliminując w ten sposób z obrotu prawnego

zaskarżone przepisy Regulaminu. Okoliczność ta jednak nie mogła skutkować

umorzeniem postępowania sądowoadministracyjnego z powodu odmiennych

skutków prawnych wywołanych uchyleniem aktu a stwierdzeniem jego nieważności.

Z kolei w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 42/17 Sąd badał zgodność z prawem

zarządzenia wójta gminy dotyczącego powierzenia stanowiska dyrektora gimnazjum.

Skarżąca osobiście odebrała powyższe zarządzenie z rąk wójta, który ustnie

uzasadnił skrócenie kadencji z 5-letniej na 3-letnią planowaną reformą oświaty

i stopniowym wygaszaniem gimnazjów. Skarżąca dwukrotnie złożyła wniosek

o doręczenie jej uzasadnienia na piśmie. Po rozpatrzeniu skargi na powyższą

uchwałę, Sąd stwierdził, że jakkolwiek art. 36a ust. 13 ustawy z dnia 7 września

1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 ze zm.), nie formułuje

w sposób literalny obligatoryjności wyartykułowania powodów zaproponowania

nauczycielowi powierzenia stanowiska dyrektora na okres krótszy niż 5-letni, to

jednak istnienie takiego obowiązku wynika z wykładni celowościowej i systemowej

wskazanego przepisu. Ustalenie znaczenia użytego w przepisie art. 36a ust. 13

144

zdanie drugie wskazanej ustawy pojęcia niedookreślonego, jakim jest zwrot

„uzasadniony przypadek”, nie może być dokonane w sposób abstrakcyjny, lecz

winno uwzględniać okoliczności faktyczne, w którym to pojęcie funkcjonuje. Akty

administracyjne wydane na podstawie przepisów zawierających pojęcia

niedookreślone, jak również wydane w warunkach uznania, wymagają starannego

i wyczerpującego uzasadnienia stanowiska zajętego przez organ, w szczególności,

że podlegają kontroli organu nadzoru i sądów administracyjnych pod kątem ich

zgodności z prawem. Organ działający w ramach uprawnienia wynikającego z art.

36a ust. 13 zdanie drugie powołanej ustawy powinien zatem wykazać należytą

argumentacją, czy ziściła się przesłanka „uzasadnionego przypadku”. Polega to na

precyzyjnym i wyczerpującym uzasadnieniu wydanego zarządzenia. Uzasadnienie

takie winno przybrać formę pisemną i zostać doręczone uprawnionemu wraz

z władczym rozstrzygnięciem. Brak sporządzenia pisemnego uzasadnienia

zarządzenia stanowi istotne naruszenie art. 36a ust. 13 ustawy o systemie oświaty.

Drugą kategorię spraw samorządowych stanowią sprawy ze skarg organów

nadzoru na uchwały organów jednostek samorządowych.

W tej grupie skarg należy zwrócić uwagę na skargę Wojewody (sygn. akt

II SA/Ol 40/17) na uchwałę rady gminy w sprawie uchwalenia statutu gminy,

w którym uregulowano zasady tworzenia i funkcjonowania klubów radnych.

Oceniając zaskarżoną uchwałę Sąd zwrócił uwagę, że uchwalając zasady zrzeszania

się w kluby radnych, rada powinna była mieć na uwadze nie tylko przepisy u.s.g., ale

również art. 58 ust. 1 Konstytucji RP, który zapewnia każdemu wolność zrzeszania

się. Sąd podzielił stanowisko organu nadzoru, że wskazanie w kontrolowanej

uchwale pięciu osób jako minimalnej liczby radnych tworzących klub, przy

ustawowym składzie rady wynoszącym 15 radnych, w istotny sposób ogranicza

możliwość zrzeszania się (w formie klubów) wszystkich radnych wchodzących

w skład rady. Przepis art. 23 ust. 2 u.s.g. niewątpliwie przyznaje radzie każdej gminy

kompetencje do określania zasad działania klubów radnych, co w istocie powinno

prowadzić do podporządkowania ich radzie. Zasady te z pewnością obejmują

również określenie minimalnych limitów osobowych uprawniających do utworzenia

klubu. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego, korzystając

z przyznanych im - we wspomnianym zakresie - kompetencji, nie mogą jednak

naruszać przepisów Konstytucji, ani ustaw. W ocenie Sądu, wskazaną regulacją rada

gminy naruszyła art. 58 ust. 1 Konstytucji RP. Określając zasady działania klubów,

rada nie może stwarzać przeszkód w korzystaniu przez radnych z prawa zrzeszania

145

się w klubach według określonych kryteriów, najczęściej politycznych lub

społecznych. Ustalając progi liczbowe uprawniające do utworzenia klubu, rada

powinna więc mieć, co prawda, na uwadze występujące realia, w tym liczebność

rady oraz wytworzony w niej układ społeczno-polityczny. Nie można przecież

wykluczyć wystąpienia ewentualnych zmian w układzie społeczno-politycznym

gminy, dokonanych nawet w najbliższych wyborach do rady, w którym nowy, wyższy

limit (5 osób), którego osiągnięcie uprawni dopiero do założenia klubu radnych, w

istotny sposób ograniczy (lub wręcz wyłączy) możliwość utworzenia takiego klubu

przez nowo wybranych radnych.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 1063/16 Sąd badał zgodność z prawem

uchwały rady gminy w sprawie zasad udzielania i rozmiaru obniżek tygodniowego

obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycielom, którym powierzono stanowiska

kierownicze oraz określenia tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dla

nauczycieli realizujących w ramach stosunku pracy obowiązki określone dla

stanowisk o różnym tygodniowym obowiązkowym wymiarze godzin. W skardze

organ nadzoru stwierdził, że uchwała istotnie narusza przepis art. 19 ustawy z dnia

23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, gdyż zaskarżona uchwała dotyczy materii

objętej zadaniami związków zawodowych (t.j. Dz. U. z 2014 r., poz. 167 ze zm.).

Podniósł, że ani wójt gminy, ani rada gminy nie poinformowali związków

zawodowych, w formie pisemnej, o nieuwzględnieniu ich stanowiska. Brak

pisemnego poinformowania związków zawodowych o nieuwzględnieniu ich opinii

oraz wskazania przyczyn, stanowi istotne naruszenie procedury przy podejmowaniu

zaskarżonej uchwały. Rozpatrując wniesioną skargę Sąd podzielił stanowisko organu

nadzoru, że organ samorządu terytorialnego naruszył ciążący na nim obowiązek

ustawowy polegający na zapewnieniu udziału organizacji związkowej w procesie

legislacyjnym. Wprawdzie rada gminy zwróciła się do odpowiednich władz dwóch

związków zawodowych o zaopiniowanie projektu uchwały w sprawie zasad

udzielania i rozmiaru obniżek tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć

nauczycielom, którym powierzono stanowiska kierownicze oraz określenia

tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dla nauczycieli realizujących w

ramach stosunku pracy obowiązki określone dla stanowisk o różnym tygodniowym

obowiązkowym wymiarze godzin, lecz związki zawodowe wyraziły opinię negatywną.

Rada gminy nie uwzględniła stanowiska związków, jednakże nie poinformowała o

tym związków w formie pisemnej i tym samym nie zapewniła możliwości obrony

stanowiska związku. Nie zostało także podane uzasadnienie ani motywy odrzucenia

146

stanowiska związków. Tymczasem przedstawiony w art. 19 powołanej ustawy tryb

opiniowania projektów aktów normatywnych ma charakter obligatoryjny. W tej

sytuacji Sąd uznał, że zaskarżona uchwała została podjęta z naruszeniem

ustawowego trybu opiniowania projektów uchwał przez związki zawodowe, a w

szczególności z naruszeniem art. 19 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych.

Trzecią grupę spraw samorządowych stanowią sprawy ze skarg jednostek

samorządu terytorialnego na rozstrzygnięcia nadzorcze - zarządzenia zastępcze.

W tej kategorii spraw na uwagę zasługuje wyrok Sądu z dnia 30 listopada

2017 r., sygn. II SA/Ol 819/17 wydany po rozpoznaniu skargi gminy na

rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody dotyczące przekształcenia zespołu szkół

w ośmioletnią szkołę podstawową. Zaskarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym

stwierdzono nieważność uchwały rady gminy w części dotyczącej § 4, w którym

przyjęto, że uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia

w Dzienniku Urzędowym Województwa. Organ nadzoru uznał, że niniejsza uchwała

nie jest aktem normatywnym w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r.

o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (t.j. Dz.U.

z 2017 r. poz. 1523). Wojewoda wskazał, że przedmiotowa uchwała nie jest aktem

prawa miejscowego wymienionym w art. 40 ust. 1 i 2 u.s.g., nie zawiera norm

o charakterze abstrakcyjnym i generalnym. Nie podlega również publikacji na mocy

przepisu szczególnego, co powoduje, iż brak jest prawnej możliwości do jej

ogłaszania w Dzienniku Urzędowym Województwa. Uchwała ta stanowi akt

kierownictwa wewnętrznego, zaś tego typu akty nie wymagają publikacji w organie

promulgacyjnym i co do zasady wchodzą w życie z dniem podjęcia przez radę gminy.

Sąd oddalając skargę na rozstrzygnięcie nadzorcze wskazał, że istota sporu

dotyczyła charakteru prawnego uchwały stwierdzającej przekształcenie zespołu

publicznych szkół w ośmioletnią szkołę podstawową, wydanej na podstawie art. 191

ust. 1-3 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo

oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 60). Skład orzekający w tej sprawie podzielił

wypracowany w orzecznictwie pogląd, zgodnie z którym akt założycielski szkoły nie

jest aktem prawa miejscowego, ale generalnym aktem normatywnym, nie zawiera

jednak przepisów o charakterze abstrakcyjnym, który to warunek musiałby zostać

spełniony kumulatywnie, aby można było uznać przedmiotową uchwałę za akt

normatywny, zawierający przepisy powszechnie obowiązujące. Z tego powodu nie

podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym i nie jest od tego

uzależnione jego wejście w życie.

147

Natomiast w sprawie o sygn. II SA/Ol 742/17 Sąd badał zgodność z prawem

rozstrzygnięcia nadzorczego wojewody stwierdzającego nieważność uchwały

sejmiku województwa w sprawie nadania nowego statutu Wojewódzkiemu

Funduszowi Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w części dotyczącej § 12 ust.

2 zdanie drugie, § 15 ust. 2 i § 18 załącznika do powołanej uchwały. Wojewoda

wskazał, że regulacje zawarte w § 12 ust. 2 i § 18 statutu przewidujące ustalenie

przez Radę Nadzorczą Regulaminu Rady, określającego szczegółowy tryb

przygotowania i prowadzenia obrad; a także szczegóły głosowania

korespondencyjnego lub przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, naruszają

art. 400p ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t.j. Dz.  U.

z 2017 r. poz. 519 ze zm.). W ocenie Wojewody, sejmik województwa w sposób

nieuprawniony scedował swoje uprawnienia do ustalenia szczegółowego trybu

działania organów Funduszu na Radę Nadzorczą Funduszu, upoważniając ją do

ustalenia Regulaminu Rady. Z kolei wprowadzona w § 15 ust. 2 zasada

podejmowania uchwał w pełnym składzie Rady, nawet jeśli dotyczy ściśle

określonych spraw, jest sprzeczna z istotą funkcjonowania organów kolegialnych,

gdzie do ważności obrad i podejmowania uchwał wymagane jest określone kworum.

Zasada podejmowania uchwał w pełnym składzie Rady może powodować obstrukcję

i w rezultacie niemożność podjęcia uchwał. Ponadto zawarte w § 15 ust. 2 pkt 1 i 2

postanowienie, że podjęcie uchwały wymaga jednoczesnego głosowania za daną

uchwałą Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego Rady, pozostaje

w sprzeczności z § 9 i § 14 statutu, gdyż jest sprzeczne z rolą, jaką zgodnie

z postanowieniami statutu pełnią Przewodniczący i Wiceprzewodniczący Rady

Nadzorczej. Sąd uchylił zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze przyjmując, że

prawidłowa wykładnia przepisu art. 400p powołanej ustawy pozwala sejmikowi

województwa przy określeniu trybu działania organów wojewódzkiego funduszu

ochrony środowiska i gospodarki wodnej na uregulowaniu takich kwestii jak: sposób

kierowania pracami rady nadzorczej wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska

i gospodarki wodnej, częstotliwość odbywania posiedzeń tej rady, sposób

zwoływania posiedzeń rady, tryb przyjmowania porządku obrad rady, minimalną

liczbę obecnych członków rady konieczną do uznania, że rada może podejmować

prawnie skuteczne rozstrzygnięcia, formę podejmowania rozstrzygnięć przez radę,

a także sposób dokumentowania posiedzeń rady. Zatem § 18 załącznika

zakwestionowanego przez organ nadzoru, zgodnie z którym „w sprawach

nieuregulowanych niniejszym Statutem, Rada przyjmuje Regulamin Rady, ustalający

148

szczegółowy tryb przygotowania i prowadzenia obrad”, a także zawarte w § 12 ust. 2

zdanie drugie uregulowanie, w myśl którego „szczegóły tych sposobów głosowania

określa Regulamin Rady, o którym mowa w § 18” należy rozumieć jako unormowanie

obligujące Radę Nadzorczą Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska

i Gospodarki Wodnej do określenia w drodze regulaminu jedynie kwestii

technicznych dotyczących przygotowania i prowadzenia obrad tego organu oraz

sposobów głosowania korespondencyjnego lub przy użyciu środków komunikacji

elektronicznej. Odnośnie regulacji zawartych w § 15 ust. 2 pkt 1 i 2 uchwały Sąd

zauważył, że organ nadzoru nie wskazał żadnego konkretnego wzorca ustawowego,

który miałby zostać naruszony przez wskazany przepis, takiego naruszenia nie

dostrzegł również Sąd orzekający w sprawie. Poza tym przepis § 15 ust. 2 pkt 1 i 2

uchwały wskazuje tylko ściśle określone, najistotniejsze kategorie spraw, co do

których wprowadza się wymóg podejmowania uchwał w pełnym składzie. Odnoszą

się one bowiem do wniosków o powołanie i odwołanie członków zarządu. Sąd nie

zgodził się również ze stwierdzeniem, że zawarte w § 15 ust. 2 pkt 1 i 2

postanowienie, iż podjęcie uchwały wymaga jednoczesnego głosowania za daną

uchwałą Przewodniczącego i Wiceprzewodniczącego Rady, pozostaje

w sprzeczności z § 9 i § 14 statutu. Zgodnie z treścią ww. regulacji statutowych

Przewodniczący Rady kieruje pracami Rady i przewodniczy posiedzeniom Rady.

W razie zaś jego nieobecności zadania te wykonuje Wiceprzewodniczący. To, że

w jednej określonej i wyjątkowej kategorii spraw wprowadzono obowiązek

podejmowania uchwał w pełnym składzie, czyli z udziałem Przewodniczącego

i Wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej, nie oznacza zaprzeczenia ich roli

wynikającej z § 9 i § 14 statutu. Jak już bowiem wspomniano obowiązek

podejmowania uchwał w pełnym składzie dotyczy tylko dwóch najistotniejszych

kategorii spraw i rzeczywiście w tym przypadku zarówno Przewodniczący jak

i Zastępca są zobligowani do uczestniczenia w głosowaniach, co w ocenie Sądu jest

dopuszczalne. Natomiast już we wszystkich innych przypadkach nie ma takiego

wymogu i funkcjonują reguły wynikającej z § 9 i § 14 statutu.

Orzecznictwo w sprawach ustroju samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne

W 2017 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie odnotowano

14 skarg w przedmiocie spraw dotyczących ustroju samorządu terytorialnego

(repertorium SA i SAB). Z poprzedniego okresu sprawozdawczego pozostało do

rozpoznania 30 skarg, co stanowiło łącznie do załatwienia 44 sprawy i wszystkie te 149

sprawy zostały rozpoznane.

Statut (6260)

W zdecydowanej większości spraw tej kategorii dotyczyły one statutu gminy

w zakresie zapisów ustanawiających statuty sołectw gminy. W 30 sprawach, które

pozostały do rozpatrzenia z roku poprzedniego, skargi zostały wniesione przez

Prokuratora Rejonowego, który zakwestionował zapisy statutów poszczególnych

sołectw, jako zawierające uregulowania wykraczające poza regulację ustawową. I tak

w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 1449/16 zarzucono uchwale Rady Gminy naruszenie

art. 36 ust. 1 i 2 u.s.g. poprzez nadanie w poszczególnych zapisach Statutu -

organowi uchwałodawczemu, jakim jest zebranie wiejskie, kompetencji do wyboru

Sołtysa i członków Rady Sołeckiej, a także przez wprowadzenie w treści § Statutu,

dla zachowania ważności wyboru Sołtysa i Rady Sołeckiej, wymogu obecności na

zebraniu wyborczym co najmniej 1/5 mieszkańców uprawnionych do głosowania.

Uwzględniając te zarzuty, Sąd stwierdził nieważność § 22 ust. 3 i § 25 Statutu.

Podzielono stanowisko Prokuratora, że upoważnienie do stanowienia przez radę

gminy statutu sołectwa wynikające z przepisu art. 35 ust. 1 u.s.g., zgodnie z którym,

organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym

statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami oraz art. 35 ust. 3 u.s.g.,

w którym ustawodawca określił zakres przedmiotowy unormowań, jakie

bezwzględnie powinien zawierać statut jednostki pomocniczej, doznaje ograniczeń

wynikających z innych ustaw. Samorząd terytorialny nie stoi bowiem ponad

Państwem i stanowionym przez nie prawem. Stwierdzono sprzeczność z prawem

zapisu, który przewidywał, że „Zebranie Wiejskie może odwołać Sołtysa i Radę

Sołecką przed upływem kadencji, jeżeli nie wykonują swoich obowiązków, naruszają

postanowienia niniejszego Statutu i uchwał zebrania”. Wskazano, że z redakcji tej

normy prawnej wynika wprost, iż organowi uchwałodawczemu, jakim zgodnie z art.

36 ust. 1 u.g.n., w sołectwie jest zebranie wiejskie, przyznano kompetencje do

odwołania sołtysa i rady sołeckiej przed upływem kadencji. Jednakże z konstrukcji

tego przepisu nie wynika wcale aby prawo do odwołania sołtysa i członków rady

sołeckiej przysługiwało „zebraniu wiejskiemu” rozumianemu jako zgromadzenie

mieszkańców sołectwa, zamieszkujących stale na jego terenie, zwołane przez

uprawnione podmioty w celu podjęcia rozstrzygnięcia, wyrażenia stanowiska czy

opinii w określonej sprawie. W treści tego przepisu, nie określono bowiem, że to „na

zebraniu wiejskim” lub „podczas zebrania wiejskiego” rozstrzygana będzie kwestia

odwołania sołtysa lub rady sołeckiej. Natomiast zwrócono uwagę, że pojęcie

150

zebrania wiejskiego w ramach uchwalonego Statutu pojawia się w dwóch odrębnych

rolach, po pierwsze jako organ uchwałodawczy, gdzie poprzez zapis art. 35 ust. 3 pkt

3 u.s.g. organ stanowiący gminy posiada kompetencję do uregulowania

i wprowadzenia w ramach organizacji i zadań organów jednostki pomocniczej pojęcia

frekwencji przy podejmowaniu uchwał w zakresie kompetencji uchwałodawczych

takiego zebrania wiejskiego oraz występuje w drugiej roli jako ogół mieszkańców

uprawnionych do głosowania przy wyborze organów jednostki pomocniczej z uwagi

na zapis art. 36 ust. 2 u.s.g. W przypadku tej drugiej roli brak jest upoważnienia dla

organu stanowiącego gminy do wprowadzenia pojęcia kworum dla dokonania

wyborów organów jednostki pomocniczej skoro art. 36 ust. 2 u.s.g. jest regulacją

kompletną i nie przewiduje żadnego kworum dla ważności wyboru sołtysa oraz

członków rady sołeckiej. Poza tym w kwestionowanym Statucie rozstrzyga się

o uprawnieniu do odwołania sołtysa i rady sołeckiej przed upływem kadencji, a nie

budziło wątpliwości Sądu, że odwołanie tych organów winno odbywać się w takim

samym trybie jak ich powołanie, a to oznacza, że stosownie do treści art. 36 ust. 2

u.s.g. winno nastąpić w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, przez stałych

mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.

Radni (6262)

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 382/17 Sąd badał zgodność z prawem uchwały

rady gminy, którą odmówiono wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy

z radną przez Spółkę. Po rozpatrzeniu skargi Spółki, Sąd stwierdził nieważność

zaskarżonej uchwały uznając, że nie zawiera ona żadnego uzasadnienia. Brak

uzasadnienia zaskarżonej uchwały czyni ją niezrozumiałą, nie można odczytać

intencji rady miasta wskazujących na to, dlaczego nie zezwoliła ona na rozwiązanie

stosunku pracy z radną. Sąd podkreślił, że celem regulacji art. 25 ust. 2 u.s.g. jest

zapewnienie radnemu swobodnego sprawowania mandatu, a nie zabezpieczenie go

przed utratą pracy, rada gminy podejmując uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody

na zwolnienie pracownika będącego radnym nie powinna ingerować w prawo

pracodawcy do rozwiązania stosunku pracy, gdy ma to uzasadnienie

w obowiązującym porządku prawnym i nie jest związane z wykonywaniem przez

radnego mandatu. Sąd wskazał, że uzasadnienie uchwały w sprawie wyrażenia

zgody na rozwiązanie stosunku pracy z radnym powinno obejmować elementy

prawa, faktu i wnioskowanie. W przypadku gdy rozwiązanie stosunku pracy nie ma

żadnego związku z działalnością pracownika jako radnego, to odmowa wyrażenia

zgody na rozwiązanie stosunku pracy, zwłaszcza, że jest ona fakultatywna, musi być

151

szczególnie zrozumiała i przekonująco uzasadniona.

Jednostki pomocnicze (6266)

Z kolei w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 529/17 Sąd badał zgodność z prawem

czynności przewodniczącej rady osiedla odmawiającej zainteresowanemu

uczestnikowi wstępu na posiedzenie rady osiedla. Po rozpatrzeniu skargi Rzecznika

Praw Obywatelskich, Sąd stwierdził bezskuteczność czynności odmawiającej wstępu

na posiedzenie rady osiedla i jednocześnie uznał uprawnienie uczestnika do

uczestniczenia w objętym skargą posiedzeniu. Sąd stwierdził, że nie było podstaw do

ograniczenia prawa wstępu na posiedzenie rady osiedla z uwagi na przedmiot obrad.

Tematem posiedzenia nie były zagadnienia, których udostępnienie podlega ochronie

na zasadzie art. 5 ust. 1-2a ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji

publicznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1764). Usprawiedliwienia dla odmowy wstępu na

posiedzenie nie mogła stanowić także akcentowana przez organ okoliczność

wzburzenia uczestnika, któremu przypisano zamiar zakłócenia obrad. Sąd zauważył

również, że statut osiedla nie musi regulować wszystkich dopuszczalnych form

udostępniania informacji publicznych, w tym prawa wstępu na posiedzenia, które

wynika wprost z treści powołanej ustawy i którą organy jednostek pomocniczych

gminy, jako organy władzy publicznej są związane bezpośrednio. Wprowadzenie

zapisu o organizacji dyżuru jako jednego ze sposobów zapewnienia stałej łączności

rady osiedla z mieszkańcami, także nie może być w żaden sposób rozumiane jako

wykluczenie przez lokalnego prawodawcę prawa wstępu na posiedzenia rady osiedla

w charakterze widza i słuchacza, do czego uprawnia art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy

o dostępie do informacji publicznej.

Inne o symbolu podstawowym (6269)

Z kolei w sprawie o sygn. akt II SA/Ol 418/17, w której Wojewoda wniósł

skargę kasacyjną, Sąd badał legalność rozstrzygnięcia nadzorczego uznając, że

podjęto je z naruszeniem prawa, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Skarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym z dnia 21 marca 2017 r. Wojewoda

stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy K. z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie

zmiany nazwy ulicy ,,22 lipca" na ulicę „22 lipca”. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia

organ wskazał, iż w myśl oficjalnego stanowiska Instytutu Pamięci Narodowej -

Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (dalej: IPN), nazwa ,,22

lipca” symbolizuje komunizm i jako taka podlega zmianie, zgodnie z dyspozycją art. 1

ustawy z dnia 1 kwietnia 2016 r. o zakazie propagowania komunizmu lub innego

ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności

152

publicznej (Dz. U. z 2016 r. poz. 744) dalej: ustawa o zakazie propagowania

komunizmu. W związku z powyższym zawiadomiono Radę Gminy o wszczęciu

postępowania nadzorczego względem tej uchwały, wnosząc jednocześnie

o ewentualne przedstawienie wyjaśnień oraz dokumentów, które w ocenie organu

winny być uwzględnione w toku prowadzonego postępowania nadzorczego, jak

również o wskazanie, czy przy podejmowaniu uchwały analizowano i brano pod

uwagę ww. stanowisko IPN. W odpowiedzi na zapytanie, Przewodniczący Rady

wyjaśnił, że kwestionowane rozwiązanie dotyczące zmiany nazwy ulicy, przyjęto

w związku z tym, że nie można jednoznacznie stwierdzić skąd pochodziła nazwa 22

lipca, gdyż ani w urzędzie gminy, ani w archiwach państwowych nie udało się

odnaleźć pierwotnej uchwały nadającej tę nazwę. Zaznaczono, że do 1989 r. w dniu

22 lipca obchodzono Narodowe Święto Odrodzenia Polski na pamiątkę ogłoszenia

Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego w 1944 r., lecz od tamtego

czasu, zostało zniesione ustawą polskiego parlamentu i w żaden sposób nie jest

czczone. Jest to zatem wyłącznie data w kalendarzu. Nazwa ulicy nie kojarzy się ze

świętem komunistycznym, ponieważ ulica nie nosi nazwy Narodowego Święta

Odrodzenia Polski. Stwierdzono także, iż radni kierowali się zasadą oszczędności

i celowości, aby nie narażać mieszkańców i administrację na koszty związane ze

zmianą. Natomiast w piśmie delegatury IPN wskazano, że pomimo braku pierwotnej

uchwały o nadaniu ulicy nazwy 22 lipca z uzasadnieniem, Rada uzasadniając

aktualną uchwałę słusznie wskazała, iż nie ma wątpliwości, że miała ona na celu

upamiętnienie ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.

Przyjęto tym samym, że istnieje przesłanka do zobowiązująca do zmiany tej nazwy

na podstawie art. 6 ust. 1ustawy o zakazie propagowania komunizmu. W opinii IPN

interpretacja ta jest zasadna, a decyzja o powtórnym nadaniu ulicy nazwy 22 lipca,

czyni uzasadnienie sporządzone do uchwały wewnętrznie sprzecznym. Zdaniem IPN

wydźwięk przedmiotowej nazwy nie jest neutralny i nieodmiennie budzi całkowicie

jednoznaczne skojarzenia. Co więcej, uchwałę pozostawiono bez przejrzystego

uzasadnienia, w związku z czym nie sposób dostrzec podstaw do

przewartościowania ładunku znaczeniowego nazwy. Wskazanie, że od 22 lipca

2016 r. dzień ten został ustanowiony w kościele katolickim świętem Św. Marii

Magdaleny i dlatego ta data w żaden sposób nie kojarzy się z ustrojem totalitarnym,

nie zostało powiązane logicznie z treścią uchwały i samą nazwą ulicy (ulica nie nosi

nazwy „22 lipca, święta św. Marii Magdaleny”), nie sposób się więc z tym

argumentem zgodzić. Zwrócono również uwagę na okoliczność, że podnoszony

153

w uzasadnieniu uchwały argument, zgodnie z którym „nazwa ulicy jest wyłącznie

datą w kalendarzu”, można interpretować jako założenie, że patronat ulicy jest nic

nieznaczącą kwestią, a tym samym bez znaczenia jest, jakie postacie i wydarzenia

historyczne upamiętnia. Jednocześnie IPN zauważył, iż stosownie do art. 5 ustawy

o zakazie propagowania komunizmu pisma oraz postępowania sądowe

i administracyjne w sprawach dotyczących ujawnienia w księgach wieczystych oraz

uwzględnienia w rejestrach, ewidencjach i dokumentach urzędowych zmiany nazwy

dokonanej na podstawie ustawy są wolne od opłat. Nadto, zmiana nazwy dokonana

na podstawie ustawy, nie ma wpływu na ważność dokumentów zawierających nazwę

dotychczasową, a zatem dokumenty takie jak np. dowód osobisty, prawo jazdy, etc.

zachowują swoją ważność.

Sąd kontrolując legalność rozstrzygnięcia nadzorczego Wojewody wskazał, że

podjęto je z naruszeniem prawa, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Wskazano, iż przedmiotem kontroli była ocena, czy nazwa ulicy 22 Lipca nadana

uchwałą Rady jest datą symbolizującą komunizm w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy,

bowiem Wojewoda w pełni podzielił i przyjął wnioski płynące z opinii Delegatury IPN

w Olsztynie sprowadzające się do uznania, że nie ma wątpliwości, że uchwała Rady

o zmianie ulicy na 22 Lipca miała na celu upamiętnienie ogłoszenia Manifestu

Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Tym samym wydźwięk przedmiotowej

nazwy nie jest neutralny, więcej nazwa ta nie ma żądnych pozytywnych konotacji

i w konsekwencji nieodmiennie budzi całkowicie jednoznaczne skojarzenia.

Jednocześnie nazwa ta nie zalicza się do ogólnonarodowego i ogólnoludzkiego

systemu wartości zagarniętego przez komunistów, jest tylko i wyłącznie symbolem

manifestu PKWN i w tym sensie - jak ujęła to Delegatura IPN - nie jest symbolem

niczego, co warto by było „odzyskiwać”. W rezultacie stanowisko Rady Gminy

zawarte w uzasadnieniu uchwały wskazujące, że nazwa 22 Lipca od daty zmiany ma

upamiętniać święto Św. Marii Magdaleny i że w konsekwencji data ta w żaden

sposób nie kojarzy się z ustrojem totalitarnym jest całkowicie nieuprawnione, gdyż

nie zostało powiązane logicznie z treścią uchwały i samą nazwą ulicy (ulica nie nosi

nazwy „22 lipca, święta św. Marii Magdaleny”). W rezultacie Wojewoda uznał, że

skoro de facto nazwa ulicy pozostała taka sama, to zmiana nie została w ogóle

dokonana pomimo formalnego podjęcia uchwały w tej sprawie. Powyższe pozwala

odczytywać w działaniu Rady prawdziwą intencję, jaką było obejście obowiązującego

porządku prawnego i niezastosowanie się do dyspozycji art. 6 ust. 1 ustawy. Sąd nie

podzielił poglądu Wojewody, że sama świadomość społeczeństwa (tj. brak

154

pozytywnych konotacji, jednoznaczne skojarzenia), z założenia, jest adekwatnym

dowodem mogącym stwierdzić, że data mierzalna dniem i miesiącem (a zatem nie

data kalendarzowa) symbolizuje komunizm w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy. Sąd

stwierdził, że świadomość społeczeństwa z natury rzeczy nie jest odpowiednim

dowodem na symbolikę dat. W konsekwencji ów „dowód” nie może zostać uznany za

jednoznacznie przesądzający, że nazwa ulicy 22 Lipca symbolizuje komunizm

w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy, tj., że upamiętnia tylko i wyłącznie datę ogłoszenia

manifestu PKWN. W tym też kontekście stwierdzenie, że data „22 Lipca” ma

oczywiste konotacje z komunistyczną rocznicą, jest tak samo „wiarygodne”, jak

twierdzenie Wójta Gminy, że na skutek zmiany pokoleniowej świadomość tej daty się

zatarła i mieszkańcy nie kojarzą jej z manifestem PKWN w tym właśnie znaczeniu, że

pierwsze ani drugie stwierdzenie z założenia nie jest adekwatnym dowodem na

okoliczności dowodzone. Oznacza to, że Wojewoda stwierdzając nieważność

uchwały Rady Gminy o zmianie nazwy ulicy 22 Lipca na 22 Lipca winien przestawić

niepodważalny dowód, że nazwa ta upamiętnia manifest PKWN, a zatem

symbolizuje komunizm. Sąd uznał, że aby data symbolizowała (upamiętniała)

komunizm w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy, to musi wynikać z jej brzmienia,

względnie nazwy własnej opatrzonej dodatkowym kwantyfikatorem, bądź wreszcie

z intencji, jakie przyświecały jej twórcom. Odnosząc powyższe do stanu faktycznego

niniejszej sprawy Sąd stwierdził, że przedmiotowa uchwała zmieniająca nazwę ulicy

nie spełnia powyższych kryteriów. Po pierwsze, rzeczona nazwa ulicy odnosi się

tylko do daty dobowej i miesięcznej, z pominięciem roku, a zatem nie jest to data

kalendarzowa w tym sensie, iż nie cechuje się niepowtarzalnością. Zatem z jej

brzmienia nie wynika, aby symbolizowała ona komunizm, rozumiany w realiach

niniejszej sprawy, jako upamiętnienie ogłoszenia w dniu 22 lipca 1944 r. manifestu

PKWN. Nadto nawiązanie do komunistycznego święta związanego z ogłoszeniem

przez PKWN manifestu byłoby niepodważalne, gdyby nazwa ulicy opatrzona została

dodatkowym kwantyfikatorem łączącym ją z owym wydarzeniem, tytułem przykładu

można wskazać nazwę „Manifestu 22 Lipca”, „22 Lipca - PRL-u”, czy „22 Lipca -

Święto Odrodzenia”, jako, że dzień 22 lipca ustanowiono świętem narodowym

ustawą Krajowej Rady Narodowej w dniu 22 lipca 1945 r. (Dz.U. z 1945 r., Nr 32,

poz. 194), następnie zniesione ustawą Sejmu RP z dnia 6 kwietnia 1990 r. (Dz.U.

z 1990 r., Nr 28, poz. 159).

155

20/ edukacja i oświata, kultura fizyczna, sport i turystyka, kultura i sztuka

W 2017 roku odnotowano niewielki wzrost wpływu skarg z zakresu edukacji

i oświaty. Do sądu wpłynęło 35 spraw w tym przedmiocie. Zauważyć należy, że

w dwóch poprzednich latach liczba skarg wynosiła odpowiednio 30 i 24 skargi.

Liczba spraw rozpoznanych przewyższała liczbę spraw skierowanych do sądu, gdyż

rozpoznano łącznie 37 spraw. Do rozpoznania w roku następnym pozostała tylko

jedna sprawa w tej kategorii. Najwięcej, bo w 16 przypadkach skargi sąd oddalał,

8 skarg zostało uwzględnionych, w pozostałych przypadkach skargi zostały

odrzucone lub załatwione w inny sposób.

Przedmiotem rozstrzygnięcia w sprawie II SA/Ol 818/17 była kwestia

unieważnienia przeprowadzonego postępowania konkursowego na stanowisko

dyrektora szkoły. Sąd stwierdził, że w toku postępowania konkursowego mogą

zaistnieć różnego rodzaju uchybienia, w tym odnośnie do kompletności dokumentów

zawartych w złożonej ofercie, uchybienia te mogą być istotne lub nieistotne, tj. takie

które podlegają uzupełnieniu w ramach prowadzonego postępowania. Do uchybień

nieistotnych należy zaliczyć brak podpisu kandydata na takich dokumentach, jak

życiorys oraz koncepcja funkcjonowania i rozwoju szkoły publicznej, w sytuacji gdy

z okoliczności sprawy wynika, że dokumenty te niewątpliwie pochodzą od danego

kandydata. Podjęcie zatem przez komisję konkursową uchwały w przedmiocie

niedopuszczenia kandydatki do konkursu w przypadku stwierdzenia wyłącznie braku

własnoręcznego podpisu pod wskazanymi dokumentami, bez uprzedniego wezwania

jej do uzupełnienia powyższego nieistotnego uchybienia, należy uznać za

pozbawione podstaw prawnych.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 42/17 sąd stwierdził nieważność

zaskarżonego zarządzenia wójta gminy w części dotyczącej daty końcowej

powierzenia stanowiska dyrektora, stwierdzając, że brak sporządzenia pisemnego

uzasadnienia zarządzenia stanowi istotne naruszenie ustawy o systemie oświaty.

Sporządzenie uzasadnienia zarządzenia dopiero na skutek ponawianych żądań

skarżącej i żądania wojewody było spóźnione i nie mogło konwalidować wskazanego

uchybienia.

Podobnie, w sprawie o sygnaturze II SA/Ol 223/17 sąd stwierdził nieważność

zarządzenia burmistrza w przedmiocie odwołania ze stanowiska dyrektora szkoły.

Możliwość odwołania dyrektora szkoły w trybie art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie

oświaty wymaga zaistnienia szczególnie uzasadnionego przypadku. Organ nie

wykazał, że zaistniała sytuacja wyjątkowa, nagła, powodująca u niego przekonanie,

156

że dalsze kierowanie gimnazjum przez skarżącą stanowi istotne zagrożenie dla

funkcjonowania szkoły. Zarzuty dotyczące negatywnej oceny wykonywanych przez

skarżącą zadań, nawet jeżeli są zgodne z rzeczywistością, nie uzasadniają

odwołania z zajmowanego stanowiska bez wypowiedzenia w trybie art. 38 ust. 1 pkt

1 ustawy. Podnoszone zarzuty nie mają charakteru nagłego, ponieważ nawet

w ocenie organu trwają od dłuższego czasu.

W sprawie o sygnaturze II SA/Ol 675/17 zaaprobowany został pogląd

wojewody zaprezentowany w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym, że na

dyrektora szkoły publicznej nie może być powołana osoba, wobec której toczy się

postępowanie dyscyplinarne. Sąd nie podzielił poglądu zaprezentowanego

w skardze, że sprzeczny z konstytucyjną zasadą domniemania niewinności

wynikającą z art. 42 ust. 3 Konstytucji i tym samym jedną z podstawowych wolności

i praw człowieka jest zawarcie w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia

27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać osoba

zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych

typach szkół i rodzajach publicznych placówek jest zakaz powoływania osoby wobec,

której prowadzone jest postępowanie dyscyplinarne na stanowisko dyrektora.

W sprawie o sygnaturze II SA/Ol 664/17 rozpatrywana była zgodność

z prawem uchwały w przedmiocie dostosowania sieci szkół podstawowych

i gimnazjów do nowego ustroju szkolnego. Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r.

Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe zobowiązała rady gmin do

określenia w uchwałach m.in. planu sieci publicznych ośmioletnich szkół

podstawowych prowadzonych przez gminy i granice obwodów tych szkół na okres od

dnia 1 września 2017 r. do dnia 31 sierpnia 2019 r. Z brzmienia przepisów ustawy nie

wynika, aby w uchwale nie mogły zostać ujęte szkoły publiczne prowadzone przez

inne podmioty. Jednak szkole publicznej prowadzonej przez osobę fizyczną lub

osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego nie ustala się obwodu,

chyba, że osoba prowadząca szkołę wystąpi z takim wnioskiem. Warunkiem

ustalenia obwodu dla szkoły publicznej prowadzonej przez inny podmiot jest zatem

zgłoszenie stosownego wniosku.

W sprawach o sygnaturach akt II SA/Ol 822/17 i II SA/Ol 819/17 składy

orzekające przychyliły się do poglądu, że akt założycielski szkoły nie jest aktem

prawa miejscowego, ale jest generalnym aktem normatywnym. Nie zawiera on

jednak przepisów o charakterze abstrakcyjnym, który to warunek musiałby zostać

spełniony kumulatywnie, aby można było uznać przedmiotową uchwałę za akt

157

normatywny, zawierający przepisy powszechnie obowiązujące. Z tego powodu akt

ten nie podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym i nie jest od tego

uzależnione jego wejście w życie.

Sprawa o sygnaturze akt II SA/Ol 1410/16, w której skarga została oddalona

dotyczyła przyjęcia na studia doktoranckie. W ocenie sądu dziekan wydziału

uniwersytetu w ramach zagwarantowanej prawnie i konstytucyjnie samodzielności

władny był do powołania komisji egzaminacyjnej celem przeprowadzenia procesu

egzaminacyjnego, zadaniem tej komisji była jedynie weryfikacja wiedzy

merytorycznej kandydatów. Taki poziom wiedzy nie musi cechować członków komisji

rekrutacyjnej, która zajmuje się głównie kwestiami natury technicznej

i organizacyjnej.

Sprawy z zakresu kultury fizycznej, sportu i turystyki

W tej kategorii spraw do Sądu wpłynęły 2 skargi. Rozpoznano łącznie 5 skarg.

W sprawie o sygn. akt II SA/Ol 82/17 Sąd rozpoznawał kwestie związane

z przyznawaniem stypendiów sportowych. Z powołaniem się na art. art. 31 ust. 1 i 2

ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 176, ze zm.)

Sąd stwierdził, że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie posiada

umocowania do doprecyzowania tego katalogu przesłanek uprawniających do

przyznawania stypendium. W związku z tym zamieszczone w uchwale zapisy

warunkujące, bądź ograniczające możliwość przyznania stypendium sportowego,

takie jak: wymóg bycia zawodnikiem klubu sportowego działającego na terenie

gminy, osiągnięcia wyniku w barwach tego klubu, posiadania licencji wydanej przez

właściwy związek sportowy oraz uprawiania dyscypliny objętej sportem

młodzieżowym lub w kategorii senior do 25 roku życia, nie mają żadnego

umocowania ustawowego. Są to bowiem dodatkowe, nieprzewidziane

w upoważnieniu ustawowym warunki, jakie winien spełniać sportowiec, by mógł

uzyskać okresowe stypendium sportowe. Ponadto Sąd wskazał, że tylko organ

stanowiący jednostki samorządu terytorialnego ma możliwość stanowienia

o wysokości stypendiów i nagród, które są przyznawane na podstawie art. 31 ustawy

o sporcie. Przyjęcie w uchwale kwoty bazowej, a następnie zastosowanie zapisów

procentowych (w procentach od… - do…) pozwala na stwierdzenie, że Rada

określiła dolną i górną granicę takiego stypendium, ale o jego wysokości w każdym

przypadku decyduje organ wykonawczy, co jest sprzeczne z treścią art. 31 ust. 3

ustawy o sporcie. Stanowi to naruszenie kompetencji organu. Z tych samych

158

powodów Sąd uznał za nieodpuszczalne scedowanie na organ wykonawczy

możliwości przyznania stypendium w szczególnie uzasadnionych przypadkach za

inne osiągnięcia sportowe niż wymienione w uchwale i wyższe niż określone

w uchwale. Orzekając w podobnej sprawie w wyroku z dnia 28 luty 2017 r. (sygn. akt

II SA/Ol 20/17) Sąd dodatkowo stwierdził, że kryterium mogącym być branym pod

uwagę jest znaczenie danego sportu dla jednostki samorządu terytorialnego oraz

osiągnięty wynik sportowy. Nawet gdyby przyjąć, że wskazanie przez Radę

dyscypliny sportowej ważnej dla danej gminy nastąpiło poprzez wskazanie, że są to

dyscypliny, które są prowadzone w klubach sportowych działających na terenie

gminy, to jeszcze nie oznacza, że prawidłowym wskazaniem znaczenia danego

sportu dla jednostki jest określenie, że sport taki może być uprawiany jedynie

w ramach klubu sportowego działającego na terenie gminy. Dyscyplina sportu ważna

dla gminy może bowiem być uprawiana przez osoby fizyczne zarówno w ramach

klubu sportowego działającego na terenie gminy, jak również osoba uprawiająca

określoną dyscyplinę sportową może nie być związana z żadnym klubem

działającym na terenie gminy, lecz uprawiać dyscyplinę sportową ważną dla niej i

osiągać we współzawodnictwie określone wyniki sportowe, przy czym być jej

mieszkańcem. Wskazano także, że przepis art. 31 ustawy o sporcie nie zawiera

upoważnienia dla rady gminy do określania szczegółowych zasad wstrzymywania

stypendiów sportowych przyznawanych ze środków gminy.

Kategoria spraw jest niewielka w stosunku do liczby wszystkich spraw

załatwianych przez WSA w Olsztynie.

Sprawy z zakresu kultury i sztuki

W tej kategorii spraw do Sądu wpłynęły 2 skargi. Rozpoznano łącznie 2 skargi.

W wyroku z dnia 19 września 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 516/17) Sąd

stwierdził, że art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy

o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw

(Dz. U. Nr 75 poz. 474) nałożył na wójtów (burmistrzów, prezydentów miast)

obowiązek założenia gminnej ewidencji zabytków, po przekazaniu przez

wojewódzkiego konserwatora zabytków wykazu zabytków, określonego w art. 7 tej

ustawy, w terminie dwuletnim od dnia przekazania przez wojewódzkiego

konserwatora zabytków wykazu zabytków. Samo zatem przekazanie przez

wojewódzkiego konserwatora zabytków wykazu zabytków nie wywołuje skutku

w postaci założenia gminnej ewidencji zabytków, a jej założenie wymaga aktu organu

159

wykonawczego gminy, z którym jednoznacznie można będzie wiązać skutek

w postaci założenia gminnej ewidencji zabytków. W związku z tym założenie

ewidencji następuje w drodze zarządzenia, które stanowi władcze oświadczenie woli

właściwego organu, skierowane bezpośrednio na wywołanie określonego skutku

prawnego. Objęcie nieruchomości zabytkowej ochroną w świetle przepisów ustawy

o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wynika nie tyle z czynności materialno-

technicznych polegających na opracowaniu dla obiektu zabytkowego karty

ewidencyjnej i dołączeniu jej do prowadzonego zbioru, ale ze stwierdzenia, że dany

obiekt spełnia warunki do ujęcia go w gminnej ewidencji zabytków. Umieszczając

zabytek w gminnej ewidencji zabytków organ gminy stwierdza, że obiekt ten

charakteryzuje się cechami, które uzasadniają objęcie go szczególną formą ochrony

nieruchomości ze względu na posiadaną przez niego wartość historyczną,

artystyczną lub naukową. Tego rodzaju akt kwalifikujący stwarza wymóg określenia

przez organ podstaw sformułowania oceny o wartości zabytkowej obiektu, której

poprawność stanowi przedmiot kontroli sądu administracyjnego.

Podobnie, w wyroku z dnia 26 września 2017 r. (sygn. akt II SA/Ol 616/17)

Sąd stwierdził, że organ prowadzący ewidencję zabytków nie jest zobowiązany do

przeprowadzenia jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego w przedmiocie

włączenia karty danego obiektu do ewidencji i w związku z tym nie wydaje żadnej

decyzji administracyjnej. Działanie organu stanowi czynność (o charakterze

materialno-technicznym) z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub

obowiązków wynikających z przepisów prawa, zaskarżalną do sądu

administracyjnego na mocy art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Nie ma zatem powodów, aby

czynność ta przybierała postać zarządzenia. Ani art. 22 pkt 2 u.o.z., ani § 14 ust. 1

rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r.

w sprawie prowadzenia rejestru zabytków, krajowej, wojewódzkiej i gminnej

ewidencji zabytków oraz krajowego wykazu zabytków skradzionych lub

wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem (Dz. U. Nr 113, poz. 661) nie

nakładają na organ obowiązku takiej formy działania. Tym bardziej obowiązek ten nie

wynika regulaminu organizacyjnego Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków,

nadanego zarządzeniem Wojewody, gdyż przepis ten dotyczy wyłącznie wydawania

aktów kierownictwa wewnętrznego. Nie jest także konieczne, aby na okoliczność

potwierdzenia walorów zabytkowych organ zlecał sporządzenie opinii przez

właściwego biegłego, czy opinii technicznych, gdyż wojewódzki konserwator

zabytków jest wyspecjalizowanym organem dysponującym wykwalifikowaną kadrą

160

kompetentną do badania wartości zabytkowych obiektów na obszarze województwa.

Okoliczność, że organ posiada wiedzę na temat zabytków, nie zwalnia go

z obowiązku umotywowania dokonanej czynności w sposób pozwalający na ocenę

zasadności zajętego stanowiska. Skoro sporna czynność podlega zaskarżeniu do

sądu administracyjnego i wywołuje ona tak znaczne obciążenia po stronie właścicieli

obiektu uznanego za zabytek, to powinna zostać poprzedzona pogłębioną analizą

i badaniami. Brak sformalizowania reguł postępowania wiążącego się z włączeniem

karty zabytku do ewidencji nie oznacza, że dokonanie tej czynności może nastąpić

w sposób dowolny, na podstawie pobieżnych obserwacji i samego przekonania

organu.

21/ Sprawy z zakresu dróg publicznych, transportu drogowego i przewozów

Sprawy z zakresu dróg publicznych

W 2017 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

112 spraw z zakresu dróg publicznych, a z poprzedniego okresu do załatwienia

pozostały 24 sprawy. Wśród spraw nowych 4 dotyczyły dopuszczenia pojazdu do

ruchu, 26 - uprawnień do kierowania pojazdami, 10 - innych z zakresu prawa o ruchu

drogowym, 29 - zajęcia pasa drogowego, 2 - zjazdu z dróg publicznych, 4 - opłat i kar

za przejazd pojazdem nienormatywnym, 3 - innych spraw dotyczących dróg

publicznych oraz 34 - dotyczące transportu drogowego i przewozów. Nie było skarg

na bezczynność organów lub przewlekłe prowadzenie postępowania z zakresu dróg

publicznych. W analizowanym okresie zakończone zostały 122 sprawy z omawianej

kategorii. Skargi kasacyjne wniesione zostały w 25 sprawach.

Wśród spraw związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu na uwagę

zasługuje rozstrzygnięcie wydane w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 535/17,

w której Sądu oceniał zasadność wydania przez organ odwoławczy decyzji

kasatoryjnej w odniesieniu do decyzji odmawiającej zarejestrowania pojazdu. Sąd

oddalając skargę wskazał, że prawidłowo SKO oceniło, iż organ pierwszej instancji

nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego i zgromadzony w toku postępowania

materiał dowodowy nie pozwalał na rozstrzygnięcie sprawy, gdyż brak jest dowodów

przesądzających o tym, czy pojazd jest autobusem, czy samochodem osobowym.

Organ pierwszej instancji ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że istnieją

rozbieżności w przedłożonych przez skarżącego dokumentach, uniemożliwiające

zarejestrowanie pojazdu jako samochodu osobowego. Ustalenie rodzaju pojazdu jest

istotne dla sprawy, gdyż przesądza albo o obowiązku zarejestrowania pojazdu przez

161

uprawniony organ, albo o odmowie jego rejestracji. Organ odwoławczy

w szczególności, zwrócił uwagę na konieczność ustalenia, czy w miejscu poprzedniej

rejestracji nastąpiło błędne oznaczenie rodzaju pojazdu i liczby miejsc, czy też liczba

miejsc i rodzaj pojazdu zostały oznaczone prawidłowo, a w celu wyjaśnienia tych

okoliczności organ pierwszej instancji powinien wystąpić do właściwego organu na

terenie Niemiec, w którym pojazd był poprzednio zarejestrowany i nie musi to być

czynność wystarczająca dla rozstrzygnięcia sprawy.

Wśród spraw związanych z uprawnieniami do kierowania pojazdami wskazać

należy na pogląd prawny zaprezentowany w uzasadnieniu wyroku wydanego

w sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 746/17, której przedmiotem była odmowa zwrotu

prawa jazdy z uprawnieniami kategorii C1, C, C1E, CE. Organy obu instancji

w oparciu o normę zawartą w art. 12 ust. 1 pkt 2 i 3, ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy z dnia

5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 978), uznały, że

osobie, wobec której orzeczony został środek karny w postaci zakazu prowadzenia

pojazdów kategorii B, nie może zostać zwrócone prawo jazdy obejmujące

uprawnienia w zakresie kategorii C1, C, C1E, CE. Skarżący, powołując się na

argumentację przedstawioną przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu

w wyroku z dnia 8 marca 2017 r., sygn. akt II SA/Po 1034/16, zarzucił, że przywołany

przez organy przepis w brzmieniu ukształtowanym ustawą nowelizującą z dnia z dnia

26 czerwca 2014 r., w zakresie w jakim pozbawia on osoby uprzednio posiadające

uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi określonych kategorii prawa

do odzyskania dokumentu potwierdzającego posiadanie tego rodzaju uprawnień

odnośnie do pojazdów mechanicznych, co do których nie orzeczono wobec nich

środka karnego w postaci zakazu ich prowadzenia, jest oczywiście niezgodny

z przepisami art. 2, art. 10 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 175 ust. 1 Konstytucji RP.

Skarżący argumentował, że chociaż art. 12 ust. 2 pkt 2 i 3 ustawy o kierujących

pojazdami wprost stanowi jedynie o odmowie wydania (zwrotu) danej osobie

dokumentu potwierdzającego posiadanie przez nią uprawnień do kierowania

pojazdami, dla kierowania którymi wymagana jest określona kategoria prawa jazdy,

to faktycznie ustanawia swoistą sankcję administracyjną polegającą na

uniemożliwieniu osobie, co do której sąd powszechny orzekł zakaz kierowania

pojazdami mechanicznymi określonej kategorii, kierowania także pojazdami

mechanicznymi innymi niż te, które objęte były orzeczonym przez sąd środkiem

karnym. Ustanowienie tej sankcji narusza zasadę zakazu ponownego karania za to

samo zdarzenie, a zasada ta wynika jednoznacznie z art. 2 Konstytucji, jako jeden

z elementów demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady

sprawiedliwości społecznej. Sąd, oddalając skargę, przedstawił stanowiska prawne

prezentowane w orzecznictwie sądów administracyjnych i wskazał, że pogląd

162

zawarty w powołanym w skardze wyroku jest odosobniony i pomija ważne wartości

konstytucyjne chronione przepisami ustawy stanowiącej podstawę orzekania

w sprawie. Podniósł, że regulacja zawarta w art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących

pojazdami ma bardzo istotne uzasadnienie celowościowe. Jej celem jest (czasowe)

wykluczenie z ruchu drogowego tych kierowców, którzy swoim zachowaniem

wykazali, że zagrażają bezpieczeństwu w komunikacji, zwłaszcza jeżeli uczynili to

znajdując się w stanie nietrzeźwości. Z punktu widzenia racjonalności ustawodawcy,

jak również chronionej konstytucyjnie wartości bezpieczeństwa publicznego, nie da

się bowiem zaakceptować sytuacji, w której osoba naruszająca w bardzo poważnym

stopniu zasady ruchu drogowego, mogłaby nadal być użytkownikiem tego ruchu

prowadząc bez ograniczeń pojazdy wymagające wyższej kategorii uprawnień, niż te,

których czasowo została pozbawiona. Sąd podkreślił, że w orzecznictwie Naczelnego

Sądu Administracyjnego ukształtowane zostało stanowisko, w myśl którego treść art.

12 ust. 2 pkt 2 i 3 omawianej ustawy nie prowadzi do nieuprawnionego rozszerzenia

zakazu orzeczonego prawomocnym wyrokiem sądowym, gdyż skutek zdarzenia

prawnego, jakim jest skazanie prawomocnym wyrokiem, w którym orzeczono wobec

danej osoby zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych w zakresie danej

kategorii, może (zależy od danej sytuacji faktycznej) być rozciągnięty na inne jej

uprawnienia do prowadzania pojazdów, przy czym skutki te dotyczą zarówno

ubiegającego się o wydanie prawa jazdy określonej kategorii, jak i dysponującego już

takim dokumentem. Sam jednak fakt skazania strony i orzeczenie wobec niej środka

karnego może wywoływać różne, niezależne od siebie skutki prawne na gruncie

innych, niż prawo karne, gałęzi prawa. Przepis art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących

pojazdami nie pozostawia zaś wątpliwości, że wolą ustawodawcy było wywołanie

w tym wypadku dodatkowej, niezależnej od sankcji karnej, sankcji administracyjnej,

poprzez uniemożliwienie osobie z orzeczonym zakazem prowadzenia pojazdów

podstawowych kategorii, odzyskania dokumentu umożliwiającego kierowanie

pojazdami innych kategorii i to nawet wówczas, gdy sąd karny nie pozbawił

skazanego uprawnień do kierowania nimi. Za takim rozumieniem kwestionowanych

przepisów przemawia także art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, dopuszczający

ustanowienie w ustawie ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych

wolności i praw w sytuacji, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego

bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia

i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Organ działający na

podstawie wskazanych wyżej przepisów nie ingeruje w prawomocny wyrok sądu

karnego. To właśnie prawomocny wyrok sądu karnego, orzekający zakaz

prowadzenia pojazdów danej kategorii, leży bowiem u podstaw możliwości

zastosowania przez organ art. 12 ust. 2 ustawy o kierujących pojazdami.

163

Zastosowanie tego przepisu opiera się na zupełnie innych przesłankach, gdyż chodzi

tu nie o sankcję, lecz o ochronę bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Decyzja organu

administracji konkretyzuje jedynie obowiązujące (również wobec skarżącego)

zakazy, wynikające z przepisów ustawy o kierujących pojazdami, a które to

dolegliwości są wyłącznie dalszym skutkiem orzeczonego wobec strony przez sąd

powszechny środka karnego.

Wśród spraw dotyczących zajęcia pasa drogowego 19 zostało wniesionych

przez jednego skarżącego. We wszystkich zapadły wyroki uchylające decyzje

organów obu instancji. W uzasadnieniach Sąd wskazał, że przyczyną uchylenia

decyzji zezwalających na zajęcie pasa drogi gminnej w celu umieszczenia w pasie

drogowym urządzenia infrastruktury technicznej w postaci sieci światłowodowej

i ustalających opłaty za zajęcie pasa drogowego były uchybienia organów związane

z nieprawidłowym ustaleniem wysokości tych opłat. Organy orzekające określiły

wysokość opłat w oparciu o stawki wynikające z uchwały rady gminy, która nie

obowiązywała w początkowym okresie zajęcia pasa. Sąd wskazał, że

niedopuszczalne było zastosowanie stawek opłaty określonych w nowej uchwale

także za okres poprzedzający jej wejście w życie, ponieważ postępowanie takie

godzi w podstawowe zasady państwa prawnego, naruszając elementarną zasadę

niedziałania prawa wstecz. W zaskarżonym rozstrzygnięciu Sąd nie dopatrzył się

wartości konstytucyjnej, która uzasadniałaby stosowanie przepisów nowej uchwały

z mocą wsteczną. Dodatkowo Sąd podkreślił, że organy obu instancji nie odniosły się

do przepisów ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci

teleinformatycznych (t.j. Dz. U. 2016 r. poz. 1537 ze zm.) i ich ewentualnego

zastosowania (bądź nie) w rozpoznawanej sprawie. Tymczasem w złożonym

wniosku strona wyraźnie wskazała, że prace związane z instalacją sieci

światłowodowej związane są z realizacją Programu Operacyjnego Rozwój Polski

Wschodniej 2007-2013 Osi priorytetowej II Infrastruktura społeczeństwa

informacyjnego, działania II.1 Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej. Zgodnie

z postanowieniami art. 54 ust. 8 tej ustawy w przypadku, gdy lokalizacja regionalnej

sieci szerokopasmowej wymaga przejścia przez tereny dróg publicznych, linii

kolejowych bądź grunty pokryte wodami płynącymi, inwestor jest uprawniony do

nieodpłatnego zajęcia tego terenu na czas realizacji tej inwestycji. Przedstawione

przez stronę informacje nie były wystarczające dla dokonania jednoznacznej oceny,

czy w stanie faktycznym spraw będą mieć zastosowanie wskazane wyżej przepisy,

jednak organ, biorąc po uwagę treść art. 7 k.p.a., powinien dokonać w tym obszarze

niezbędnych ustaleń, tak dotyczących zebrania materiału dowodowego, jak

164

i przeprowadzenia analizy prawnej zebranych informacji.

W tej samej kategorii spraw złożonych zostało 5 skarg przez Województwo

Warmińsko-Mazurskie na uchwały rad powiatów ustalające wysokość stawek opłaty

za zajęcie pasa drogowego na drogach powiatowych. Po oddaleniu skargi przez Sąd

w jednej z tych spraw skarżący cofnął pozostałe skargi, co skutkowało umorzeniem

postępowania. Powodem oddalenia przez Sąd skargi w sprawie o sygnaturze akt

II SA/Ol 707/17 było ustalenie, że zaskarżona uchwała nie narusza prawa. Skarżący

zarzucił m.in., że doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 40 ust.

9 w zw. z art. 40 ust. 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U.

z 2016 r., poz. 1440 ze zm., dalej jako: „u.d.p.”), poprzez brak zróżnicowania

w zaskarżonej uchwale stawek za umieszczanie w pasie drogowym urządzeń

i obiektów infrastruktury technicznej niezwiązanych z potrzebami zarządzania

drogami lub potrzebami ruchu drogowego ze względu na rodzaj elementu zajętego

pasa drogowego i procentową wielkość zajmowanej szerokości jezdni. Skarżący

wskazał, że posiada interes prawny umożliwiający mu wniesienie skargi, gdyż

uchwała ta wpływa negatywnie na jego sferę materialnoprawną, ponieważ

Województwo jest właścicielem Regionalnej Sieci Szerokopasmowej, a jest to

związane z wykonywaniem zadania własnego samorządu województwa -

działalności telekomunikacyjnej, zgodnie z art. 14 ust. 1 pkt 15a ustawy z dnia

5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2016 r. poz. 486).

Województwo jest właścicielem obiektów umieszczonych w pasie drogowym na

terenie powiatu i ponosić będzie z tego tytułu stosowne opłaty. Sytuacja prawna

skarżącego jest zatem niewątpliwie powiązana z zaskarżoną uchwałą. Sąd uznał, że

skarżący z racji wybudowania w pasie dróg powiatowych urządzeń infrastruktury

technicznej jest adresatem uchwały i podlega rygorom załącznika 1 lp. II do uchwały,

zobowiązującego skarżącego do ponoszenia z podanego tytułu opłaty w wysokości

200 zł na rok, za zajęcie 1m2 pasa drogowego. Skarżący wykazał też, że przepisy

ustrojowe nakładają na województwo obowiązek utrzymania i rozbudowy

infrastruktury społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim, a z drugiej strony

przepisy u.d.p. wymagają od każdego podmiotu uiszczania opłaty za zajęcie pasa

drogowego (art. 40 ust. 3 u.d.p.), której wysokość ustala organ stanowiący jednostki

samorządu terytorialnego. Wysokość ustalonej opłaty w oczywisty sposób wpływa

zatem na realizację ustawowego obowiązku skarżącego. W związku z tym należało

uznać, że zaskarżona uchwała „narusza” interes prawny skarżącego w rozumieniu

art. 87 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, gdyż na jej podstawie skarżący

165

zobowiązany jest do ponoszenia opłat za zajęcie pasa drogowego w określonej

wysokości. Nie oznacza to jednak, że tym samym uchwała jest sprzeczne z prawem.

Sąd wskazał, że zgodnie z art. 54 ust. 8 ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu

rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1537)

w przypadku, gdy lokalizacja regionalnej sieci szerokopasmowej wymaga przejścia

przez tereny dróg publicznych, linii kolejowych bądź grunty pokryte wodami

płynącymi, inwestor jest uprawniony do nieodpłatnego zajęcia tego terenu na czas

realizacji tej inwestycji. Zatem z woli ustawodawcy Województwo mogło liczyć na

zwolnienie z opłat tylko na czas realizacji inwestycji. W pozostałym zakresie musi

ponosić koszty za zajęcie pasa drogowego na zasadach ogólnych. Te zaś wynikają

przede wszystkim z ustaleń lokalnego prawodawcy, czyli uchwał organów

stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, uprawnionych do określenia

stawek opłat. Jedynymi kryteriami, którymi organ uchwałodawczy mógł się kierować

przy określaniu stawek opłat za zajęcie pasa drogowego, są te wymienione w art. 40

ust. 9 u.d.p. Zobowiązany był także do przestrzegania art. 40 ust. 8 u.d.p.,

ustalającego maksymalne wartości stawek, których organ stanowiący powiatu nie

mógł przekroczyć. Nie budziło wątpliwości Sądu, że art. 40 ust. 9 u.d.p. zakreśla

jedynie kryteria, według których rada powiatu może różnicować stawki opłat, jeżeli

uzna, że takie zróżnicowanie jest konieczne. Art. 40 ust. 8 u.d.p. wyraźnie upoważnia

organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do ustalenia stawek opłat,

dopuszczając ich maksymalne wartości. Zatem skarga okazała się niezasadna.

Sprawy z zakresu transportu drogowego i przewozów

Sprawy z zakresu transportu drogowego i przewozów objęte symbolem 6037

dotyczyły w znacznej mierze kar pieniężnych za naruszenie przepisów o transporcie

drogowym.

W wyroku z dnia 14 listopada 2017 r., sygnatura akt II SA/Ol 758/17 Sąd

uchylając decyzje organów obydwu instancji o nałożeniu kary pieniężnej za

naruszenie przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym

(Dz. U. z 2016 r., poz. 1907 ze zm. - dalej jako u.t.d.) zauważył, że organ

odwoławczy przedmiotem rozpatrzenia uczynił całość rozstrzygnięcia organu

pierwszej instancji, mimo, że odwołujący się (identycznie, jak w skardze)

kwestionował tylko jeden z komponentów rozstrzygnięcia, tj. naruszenie warunku

przewozu drogowego sankcjonowane sankcją z lp. 6.3.7 załącznika nr 3 do u.t.d.

W tej mierze skład orzekający Sądu w opisywanej sprawie w pełni podzielił i przyjął

166

za własny pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego zawarty w wyroku z dnia

11 kwietnia 2017 r. (sygnatura akt II GSK 1516/15), że kwestionowanie w odwołaniu

tylko niektórych składników kary, ani nie powoduje uprawomocnienia się decyzji co

do pozostałych naruszeń, ani nie ogranicza zakresu kontroli organu II instancji.

Kontrola ta przy decyzji niepodzielnej, obejmuje całość sprawy administracyjnej

i całość orzeczenia o karze. Wniesienie odwołania od decyzji o nałożeniu kary,

niezależnie od treści odwołania, powoduje kontrolę instancyjną całej sprawy

i konieczność orzeczenia o całej decyzji organu I instancji, zgodnie z art. 138 § 1 pkt

1 albo art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. Jeżeli decyzja jest zgodna z prawem organ utrzymuje

ją w mocy w całości, jeżeli natomiast uznaje, że niektóre składniki kary (kary

jednostkowe) są przy obliczeniu kary uwzględnione nieprawidłowo, uchyla całą

decyzję i orzeka na nowo o karze z uwzględnieniem koniecznych zmian

wpływających na wysokość orzeczonej kary. Może to prowadzić, po uchyleniu całej

decyzji, do wydania decyzji zmieniającej po korekcie obliczeń lub po umorzeniu

postępowania I instancji w zakresie niektórych uchybień. Zdaniem Sądu, wyrażonym

w wyroku, powyższe jest skutkiem uznania, że niezależnie od ilości uchybień oraz

wysokości kar pieniężnych za naruszenie przepisów o transporcie drogowym za

poszczególne uchybienia, kara orzeczona w wyniku jednej kontroli ma określoną

górną granicę i nie może przekroczyć kwoty określonej w ustawie. Nie chodzi więc

o wiele spraw i wiele pojedynczych kar, tylko o jedną sprawę, spowodowaną

niekorzystnym dla strony wynikiem kontroli oraz jedną karę za wszystkie stwierdzone

uchybienia. Sąd zaznaczył, że sposób obliczenia wysokości tej kary ustawodawca

określa w ustawie: stanowi ona sumę kar za poszczególne naruszenia, ale nie może

przekraczać wysokości granicznych dla danego rodzaju kontroli.

Z kolei w wyroku z dnia 24 października 2017 r. w sprawie o sygnaturze akt

II SA/Ol 631/17, Sąd oddalając skargę na decyzje organu w przedmiocie nałożenia

kary pieniężnej za naruszenie przepisów ustawy o transporcie drogowym wskazał, że

nie można zgodzić się z podniesioną w skardze argumentacją, że skarżący zachował

prawidłową organizację pracy w prowadzonym przedsiębiorstwie i właściwy system

motywacyjny kierowców, w tym przez stosowanie upomnień, czy pisemne pouczanie

o obowiązujących przepisach w zakresie czasu pracy kierowców. Sąd wskazał, że

właściwa organizacja i dyscyplina pracy, o której mowa w art. 92b ust. 1 u.t.d.,

obejmuje nie tylko przeprowadzanie szkoleń pracowników czy niezachęcanie ich, np.

w systemie wynagradzania, do naruszania obowiązującego czasu pracy. By móc

uchylić się od odpowiedzialności, przewoźnik winien wykazać, że do naruszeń doszło

167

pomimo sprawowania stałego i wnikliwego nadzoru nad zatrudnionymi przez siebie

pracownikami, a ich wykrywanie wiąże się ze stosowaniem środków

dyscyplinujących przewidzianych w przepisach prawa pracy. Zdaniem Sądu

przedstawionym w opisywanej sprawie, chodzi miedzy innymi o takie dowody,

z których wynikałoby, że przedsiębiorca dokonuje analizy tras do klienta (odległość,

topografia, rozkład parkingów), analizy danych zawartych na kartach kierowców,

stosuje system nagród oraz kar - w przypadku stwierdzenia naruszeń. Sąd zauważył,

że rolą przedsiębiorcy przewozowego jest również właściwy dobór osób i firm

współpracujących, tak aby nie dochodziło do naruszeń ustawy o transporcie

drogowym. Przedsiębiorca, jako profesjonalny podmiot, powinien brać tę okoliczność

pod uwagę przy planowaniu pracy kierowców. Sąd argumentował, że wpływ

przedsiębiorcy na pracę zatrudnionych przez niego kierowców polega nie tylko na

przeprowadzaniu okresowych szkoleń kierowców, czy odbieraniu od nich

oświadczeń o zobowiązaniu do przestrzegania przepisów, lecz przede wszystkim na

doborze kadry w taki sposób, aby do naruszeń nie dochodziło. Zdaniem Sądu, nie

ulega wątpliwości, że przedsiębiorca korzysta z pełnej swobody w wyborze osób,

które na jego rzecz wykonują przewozy oraz takiej formy ich zatrudnienia, która

umożliwi mu zabezpieczenie swoich interesów i należyte wykonanie ciążących na

pracownikach obowiązków. Ponadto Sąd zaznaczył, że to na przedsiębiorcy ciąży

obowiązek regularnego ustalania, czy zatrudniani przez niego kierowcy przestrzegają

stosownych regulacji i nie dopuszczają się w trakcie przewozów naruszeń, gdyż to

jego obciążają negatywne konsekwencje zaniedbań, zaniechań lub działań

świadomych tych osób, konsekwencją których jest poniesienie odpowiedzialności

finansowej.

Natomiast wyrokiem z dnia 12 października 2017 r., sygnatura akt

II SA/Ol 609/17 Sąd uchylił decyzje organów obydwu instancji w przedmiocie

cofnięcia licencji na wykonanie transportu drogowego taksówką. W wyroku tym

podniesiono, że przedsiębiorca posiadający licencję na wykonywanie przewozów ma

obowiązek przedkładania na żądanie organu udzielającego licencji stosownej

dokumentacji, a uchylanie się od tego obowiązku może skutkować cofnięciem

wydanej licencji. Jednakże w powołanym art. 15 ust. 3 u.t.d. ustawodawca posłużył

się zwrotem „licencja może być cofnięta”, a nie zwrotem „licencję cofa się”, tak jak

w treści art. 15 ust. 1 u.t.d. Przepis art. 15 ust. 3 ustawy, w przeciwieństwie do ust. 1

tegoż artykułu nie formułuje bezwzględnego obowiązku organu cofnięcia licencji, lecz

kwestię tę pozostawia uznaniu administracyjnemu. W związku z tym wskazano

168

w opisywanej sprawie, że okoliczności przewidziane w pkt 1 art. 15 ust. 3 u.t.d.

(nieprzedstawienie określonych informacji i dokumentów) nie są wystarczającą

i jedyną przesłanką do zastosowania przewidzianej w tym przepisie sankcji. Gdyby

bowiem intencją ustawodawcy było zastosowanie sankcji (cofnięcie licencji)

w każdym przypadku, gdy zaistnieją okoliczności wymienione w tym przepisie, to

ukształtowałby go w formie obligującej organ do cofnięcia licencji. Tymczasem

ustawodawca kwestię tę pozostawił uznaniu organu. Sąd wskazał w uzasadnieniu

wyroku, że wydanie decyzji uznaniowej winno być poprzedzone przeprowadzeniem

wszechstronnego postępowania wyjaśniającego, a w jej uzasadnieniu organ winien

wskazać z jakich przyczyn zdecydował się na określone rozstrzygnięcie - w tym

przypadku cofnięcie licencji - w sposób pozwalający prześledzić tok rozumowania

organu i poznać kryteria podjęcia danej decyzji. Tymczasem w opisywanej sprawie

organ uznał, że brak przedłożenia dokumentów uniemożliwił kontrolę, której

obowiązek przeprowadzenia nakłada ustawa i zdaniem organów to uzasadniało

cofnięcie decyzji. Tym samym de facto organ ograniczył się wyłącznie do

stwierdzenia, że skarżący nie przedłożył żądanych dokumentów. Sąd stwierdził dalej,

że rozstrzygnięcie organu jest dowolne, a nie mieszczące się w granicach uznania

administracyjnego.

W wyroku zaś z dnia 22 czerwca 2017 r., sygnatura akt II SA/Ol 435/17 Sąd

uchylając decyzje organów obydwu instancji w przedmiocie kary pieniężnej za

naruszenie przepisów ustawy o transporcie drogowym stwierdził, że nie zasługuje na

uwzględnienie stanowisko organów, zgodnie z którym pominięcie pierwszego

przystanku linii regularnej i rozpoczęcie kursu od następnego planowo przystanku

zgodnie z rozkładem jazdy, stanowi naruszenie warunków zezwolenia dotyczących

ustalonej trasy przejazdu lub wyznaczonych przystanków. Zdaniem Sądu wyrażonym

w wyroku, organy dokonały błędnej wykładni lp. 2.2.3 załącznika nr 3 do u.t.d.

Powoływany przez organ II instancji w opisywanej sprawie art. 24 ust. 4 pkt 3 u.t.d.

stanowi, że zezwolenie cofa się w razie niewykonywania przez przedsiębiorcę, na

skutek okoliczności zależnych od niego, przewozów regularnych co najmniej przez 3

miesiące. Z przepisu tego - zdaniem Sądu zajętym w sprawie - wynika, że

niewykonywanie przewozów regularnych, objętych zezwoleniem może być podstawą

do cofnięcia zezwolenia, a nie ukarania. Sąd wyraził stanowisko, że jeżeli przewoźnik

nie realizuje prawa przewozu, nie może być za to ukarany, tylko pozbawiony tego

prawa poprzez cofnięcie zezwolenia. Naruszenie z lp. 2.2.3 należy odnosić do takich

sytuacji, jak: przejazd trasą lub przystawanie w miejscach nie objętych rozkładem

169

jazdy. W opisywanym przypadku taka sytuacja nie zaistniała, dlatego nie można było

przypisać skarżącemu tego naruszenia.

22/ działalność gospodarcza

W 2017 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie wpłynęło

139 spraw z zakresu działalności gospodarczej, to jest: 134 sprawy z zakresu gier

losowych i zakładów wzajemnych (w tym 1 skarga na bezczynność organu

administracji), 3 sprawy dotyczące profilaktyki i rozwiązywania problemów

alkoholowych, ustalenia liczby punktów sprzedaży, zasad usytuowania miejsc

sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych oraz 2 - inne o symbolu

podstawowym 604. Z poprzedniego okresu sprawozdawczego pozostały do

rozpoznania 23 sprawy. Z omawianego zakresu Sąd rozpoznał 160 spraw, 2 sprawy

pozostały na następny okres sprawozdawczy. Sąd oddalił 144 skargi, uwzględnił 8

skarg i odrzucił 8 skarg. W sprawach z omawianego zakresu wniesiono 21 skarg

kasacyjnych, które przekazano Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu.

W sprawach z omawianego zakresu nie wystąpiły problemy prawne, które

wymagałyby omówienia.

23/ gry losowe i zakłady wzajemne

W kategorii tych spraw zarejestrowano w 2017 r. w repertoriach 134 sprawy.

W analizowanym okresie zakończono postępowania we wszystkich sprawach.

Ustabilizowane orzecznictwo w tej kategorii spraw nie nastręczało większych

problemów orzeczniczych.

24/ cudzoziemcy

W kategorii tych spraw w 2017 r. nie zarejestrowano żadnej sprawy.

Podkreślić należy, że sprawy z tego zakresu niezmiennie stanowią nieliczną grupę

spraw kierowanych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

(w 2011 r. zarejestrowano cztery sprawy, a w latach 2012 - 2016 po dwie sprawy).

25/ egzekucja administracyjna; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym

W tej kategorii do sądu wniesiono 13 spraw, 10 spraw zostało rozpoznanych.

W 8 przypadkach skargi oddalono, jedna sprawa została załatwiona w inny sposób,

również jedna skarga została odrzucona. Jedynie w dwóch sprawach sporządzone

zostały uzasadnienia wyroków.170

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 533/17 sąd nie podzielił zarzutu, że

zaistniał błąd co osoby zobowiązanej. Zachodzi bowiem tożsamość podmiotowa

między adresatem ostatecznej decyzji o nakazie rozbiórki, a adresatem

wystawionego przez organ egzekucyjny tytułu wykonawczego. Na tym etapie

postępowania nie jest rzeczą organu egzekucyjnego badanie prawidłowości

określenia adresata decyzji rozbiórkowej, ani tym bardziej poszukiwanie innego

podmiotu zobowiązanego do wykonania decyzji, czy też gromadzenie w tym zakresie

materiału dowodowego i czynienie własnych ustaleń, skoro skarżący w dalszym

ciągu jest właścicielem działki, której częścią składową zgodnie z art. 48 k.c. jest

usytuowany na niej budynek rekreacyjny i to na niego został nałożony obowiązek

rozbiórki.

W sprawie o sygnaturze akt II SA/Ol 445/17 sąd nie podzielił zarzutu spółki,

dotyczącego błędnego odstępowania od dokonania pomiarów hałasu na skutek

wniosku właścicieli sąsiedniego bloku. W ocenie sądu zachowanie organu było

racjonalne, bo skoro mieszkańcy stwierdzili zgodnie, że w danym czasie nie słychać

muzyki, to trudno takie badanie uznać za miarodajne. Pomiar taki nie wniósłby

niczego do sprawy, a wręcz zafałszowałby jej obraz. Dokonywanie pomiarów hałasu

w czasie kiedy imprezy muzyczne się nie odbywają, mają ograniczony zakres lub

zostały celowo wyciszone byłoby pozbawione podstaw.

Część III. Pozaorzecznicza działalność Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

1. Inicjatywy w zakresie ujednolicania orzecznictwa i praktyki sądowej.

W 2017 r. w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie podjęto

szereg czynności zmierzających do zapewnienia jednolitości orzecznictwa,

sprawnego postępowania sądowego oraz poprawności w zakresie zarządzania

i organizacji Sądu.

Podobnie jak w poprzednich okresach sprawozdawczych, w zakresie

ujednolicenia orzecznictwa w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie

przeprowadzono w 2017 r. szereg wewnętrznych - comiesięcznych narad

szkoleniowych z udziałem wszystkich sędziów orzekających w tut. Sądzie oraz -

cotygodniowych narad wydziałowych. Tematyką narad było omówienie bieżącego

orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, przede wszystkim

opublikowanego w zbiorach urzędowych oraz wydanego po rozpoznaniu środków

odwoławczych od orzeczeń Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, 171

zarządzeń Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, aktów Krajowej Rady

Sądownictwa, komunikatów Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz poglądów

sformułowanych w literaturze prawniczej. Analizowano także orzeczenia Trybunału

Konstytucyjnego, Trybunału Sprawiedliwości UE oraz Europejskiego Trybunału Praw

Człowieka wydane w sprawach mających znaczenie dla sądownictwa

administracyjnego. Celem uniknięcia ewentualnych rozbieżności w orzecznictwie

Sądu, pod dyskusję poddawano kwestie sporne.

Ponadto, na naradach w pełnym składzie sędziowskim omawiana

i dyskutowana była problematyka dotycząca między innymi:

zasad techniki prawodawczej;

stosowania prawa unijnego przez sądy administracyjne;

zdolności sądowej gminy i prawa do jej reprezentacji;

wdrożenia ustaw dotyczących reorganizacji administracji skarbowej i celnej;

utrzymania czystości i porządku w gminach w kontekście ustawy

o odpadach;

przesłanek wyłączenia sędziego;

zmian w przepisach p.p.s.a. wprowadzonych ustawą z dnia 7 kwietnia

2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz

niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 935);

sprawności postępowania sądowoadministracyjnego;

sprzeciwu od decyzji organu odwoławczego wydanej na podstawie art. 138

§ 2 k.p.a.;

braków formalnych skargi kasacyjnej;

swobody wypowiedzi sędziego w kontekście zasady bezstronności wymiaru

sprawiedliwości;

ulgi meldunkowej;

płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w świetle nowej

perspektywy finansowej UE;

udziału organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym

i sądowoadministracyjnym dotyczącym innej osoby;

uczestników na prawach strony w postępowaniu sądowoadministracyjnym

o tematyce i wynikach narad odbywających się w Wojewódzkim Sądzie

Administracyjnym w Olsztynie informowani byli Prezesi Izb oraz Biuro

Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Ponadto, w 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie przekazał do

172

Naczelnego Sądu Administracyjnego - z zachowaniem wymaganych terminów -

szereg dokumentów związanych z czynnościami podjętymi w celu zapewnienia

sprawnego postępowania sądowego oraz poprawnego zarządzania Sądem, w tym

przede wszystkim:

1) sprawozdanie z realizacji planu zadań nadzorczych w przedmiocie

zapewnienia sprawności postępowania w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym

w Olsztynie za 2016 r. oraz stosowny plan w tym zakresie przeznaczony do realizacji

w 2017 r.;

2) informację o działalności Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie w 2016 r., która w części opisowej zawierała m.in. przegląd tematyczny

orzecznictwa tut. Sądu, sporządzony przez sędziów i referendarzy sądowych;

3) miesięczne zestawienia statystyczne dotyczące wpływu i sposobu

załatwienia spraw w 2017 r. oraz statystykę półroczną w tym przedmiocie;

4) kwartalne sprawozdania dotyczące wpływu i sposobu załatwienia spraw

w 2017 r. z wybranego zakresu.

W okresie sprawozdawczym podejmowano także liczne działania wewnętrzne,

wynikające m.in. z realizacji planu zadań nadzorczych, które miały na celu

zapewnienie sprawności postępowania i jednolitość praktyki sądowej.

Przewodniczący wydziałów orzeczniczych Wojewódzkiego Sądu

Administracyjnego w Olsztynie przeprowadzali systematyczną - co najmniej raz

w miesiącu - kontrolę biurowości i urządzeń ewidencyjnych oraz terminowości

wykonywania zarządzeń i sporządzania uzasadnień orzeczeń. Wskazane czynności

były przedmiotem lustracji dokonywanej przez Prezesa Sądu.

Sprawność postępowania i jednolitość praktyki sądowej była także - obok

zagadnień merytorycznych - tematyką cotygodniowych narad wydziałowych oraz

comiesięcznych narad sądowych.

2. Funkcjonowanie Wydziału Informacji Sądowej.

W ramach realizacji zadań przewidzianych dla wydziałów informacji sądowej

w § 5 ust. 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 sierpnia

2015 r. Regulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów

administracyjnych w 2017 roku pracownicy Wydziału Informacji Sądowej tut. Sądu

informowali strony oraz osoby zainteresowane o właściwości sądu, a także o stanie

spraw załatwianych w Sądzie. Do Wydziału Informacji Sądowej w roku 2017 r.

skierowane zostały 1562 wnioski o udzielenie takich informacji. Informacje były

173

udzielane niezwłocznie, zarówno telefonicznie jak i w siedzibie Sądu. Dotyczyły,

między innymi, stanu spraw zawisłych przed tutejszym Sądem, trybu wnoszenia

skargi do sądu administracyjnego czy też środków prawnych przewidzianych

przepisami ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Ponadto stronom i uczestnikom postępowania udostępniano do wglądu akta

spraw. W roku objętym sprawozdaniem Wydział Informacji Sądowej udostępnił 197

akt spraw stronom oraz pełnomocnikom stron.

W Wydziale Informacji Sądowej tut. Sądu realizowane były również zadania

związane z trybem publicznego udostępniania wyroków wydanych na posiedzeniu

niejawnym.

W zakresie udostępniania informacji publicznej o działalności Sądu do

Wydziału Informacji Sądowej w 2017 roku wpłynęło 38 wniosków o udostępnienie

informacji publicznej, w tym 9 wniosków zostało wniesionych ustnie. Żaden wniosek

nie dotyczył wydania kopii orzeczenia w trybie dostępu do informacji publicznej

w formie tradycyjnej.

Pozyskiwanie informacji o rozstrzygnięciu w oparciu o bazę orzeczeń sądów

administracyjnych spowodowało ograniczenie wpływu wniosków w tym przedmiocie.

Podobnie jak w latach ubiegłych, po utworzeniu bazy orzeczeń, zaznaczył się ich

spadek w porównaniu do początkowych lat funkcjonowania tutejszego Sądu, kiedy to

wnioski o wydanie kopii orzeczenia w trybie dostępu do informacji publicznej

stanowiły znaczną część wszystkich wniosków o udostępnienie informacji publicznej.

Wnioski, jakie zostały skierowane do Wydziału Informacji Sądowej w trybie

dostępu do informacji publicznej dotyczyły głównie działalności orzeczniczej

Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, związanej z konkretnymi

postępowaniami toczącymi się przed tutejszym Sądem oraz informacji

statystycznych. Kierowane były także do tutejszego Wydziału wnioski obejmujące

pozaorzeczniczą działalność Sądu. W tym zakresie wnioski o udostępnienie

informacji publicznej dotyczyły, między innymi, udostępnienia faktur za dystrybucję

energii elektrycznej, wydatków i dochodów WSA w Olsztynie, wynagrodzeń

asystentów sędziego, pytań konkursowych na stanowisko asystenta sędziego.

Odnośnie do wniosków o udostępnienie informacji publicznej, pochodzących

od organizacji społecznych, w tym stowarzyszeń, do Wydziału Informacji Sądowej

WSA w Olsztynie w roku objętym sprawozdaniem wpłynęły 2 takie wnioski.

Przedmiotem wniosków było udostępnienie treści zawiadomień złożonych

do Prezesa WSA w Olsztynie przez sędziów o zamiarze podjęcia dodatkowego

174

zatrudnienia oraz o treści ewentualnej decyzji o sprzeciwie wobec zamiaru podjęcia

takiego zatrudnienia, a także przesłania skanów skargi i odpowiedzi na skargę

w sprawie ze skargi Prokuratora Okręgowego na uchwałę Rady Miasta

w przedmiocie ustalenia strefy płatnego parkowania.

Wszystkie wnioski o udostępnienie informacji publicznej, jakie wpłynęły

do Wydziału Informacji Sądowej WSA w Olsztynie w 2017 roku zostały

uwzględnione, nie było zatem potrzeby wydawania decyzji administracyjnych

o odmowie udzielenia informacji. Nie były wydawane również decyzje o warunkach

ponownego wykorzystywania informacji publicznej ani akty ustalające wysokość

opłat określonych w art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie

do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 1764).

Ponadto Wydział kontynuował realizację zadań z zakresu sprawozdawczości

statystycznej Sądu. Przygotowywane były informacje statystyczne obejmujące

okresy miesięczne, kwartalne jak również sporządzona była statystyka za pierwsze

półrocze 2017 roku i rok 2016. Wydział prowadził także sprawy petycji, skarg i

wniosków oraz wykonywał pozostałe zadania wynikające ze wskazanego wyżej

rozporządzenia.

Realizowane były także zadania związane z utworzeniem Centralnej Bazy

Orzeczeń. Pracownicy Wydziału Informacji Sądowej WSA w Olsztynie, po uprzedniej

anonimizacji, udostępniali orzeczenia w bazie orzeczeń sądów administracyjnych

w przypadku trwającej ponad 2 dni usprawiedliwionej nieobecności asystentów

sędziego wyznaczonych do tych zadań.

Uwzględniając działania Przewodniczącego Wydziału Informacji Sądowej, jako

rzecznika prasowego sądu, należy wskazać na kilkakrotne wystąpienia dla

przedstawicieli prasy, radia i telewizji po wydaniu orzeczeń przez Wojewódzki Sąd

Administracyjny w Olsztynie w sprawach wywołujących powszechne zainteresowanie

publiczne. Informacje udzielane przedstawicielom mediów dotyczyły także terminów

rozpraw oraz stanu poszczególnych spraw.

W okresie objętym informacją nie było potrzeby występowania do wydawnictw

prasowych, radia i telewizji o opublikowanie wyjaśnień bądź sprostowań w związku

z zamieszczonymi w nich artykułami prasowymi oraz relacjami radiowymi

i telewizyjnymi, ponieważ ukazujące się relacje nie budziły większych zastrzeżeń

merytorycznych, jak również nie pojawiały się artykuły i reportaże wymagające

przedstawienia stanowiska Sądu.

175

3. Aktywność pozaorzecznicza sędziów. Podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracowników sądu.

W okresie sprawozdawczym jak już podano odbywały się comiesięczne

narady wszystkich sędziów orzekających w obydwu wydziałach orzeczniczych

tutejszego Sądu oraz narady wydziałowe.

Na naradach omawiano problemy wynikające z bieżącego orzecznictwa oraz

sprawy, w których zostały uwzględnione skargi kasacyjne od wyroków tutejszego

Sądu. Poświęcono również uwagę bieżącym zmianom przepisów oraz

wypracowywano jednolitość linii orzeczniczej Sądu.

Ponadto celem podnoszenia kwalifikacji zawodowych i poziomu orzecznictwa

sędziowie brali udział w konferencjach i szkoleniach organizowanych przez Naczelny

Sąd Administracyjny lub wojewódzkie sądy administracyjne oraz w konferencjach

naukowych, w tym międzynarodowych:

1/ sędzia Wydziału II wzięła udział w konferencji z zakresu prawa administracyjnego

w Lizbonie w dniach 23-24 marca 2017 r. zorganizowanej przez EJTN, jak również

w seminarium w siedzibie Naczelnego Sądu Administracyjnego w dniach 5-7

kwietnia 2017 r. zorganizowanym przez Akademię Prawa Europejskiego

w Trewirze,

2/ sędziowie, referendarze i asystenci sędziego wzięli udział w warsztatach w dniach

24-26 maja 2017 r. zorganizowanych przez Wojewódzki Sąd Administracyjny

w Białymstoku,

3/ sędzia - Zastępca Przewodniczącej Wydziału I wzięła udział w konferencji

w Jachrance w dniach 5-7 czerwca 2017 r. zorganizowanej przez Wojewódzki Sąd

Administracyjny w Warszawie,

4/ dwóch sędziów uczestniczyło w konferencji w Warszawie w dniach 26-27

września 2017 r. zorganizowanej przez Izbę Finansową Naczelnego Sądu

Administracyjnego,

5/ Prezes Sądu wzięła udział w konferencji w Warszawie w dniu 28 września 2017 r.

zorganizowanej przez Krajową Radę Sądownictwa,

6/ sędziowie, referendarze, asystenci sędziego oraz urzędnicy sądowi wzięli udział

w naradzie szkoleniowej w dniach 12-13 października 2017 r. zorganizowanej przez

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie,

7/ Prezes Sądu uczestniczyła w konferencji Kierownictwa Naczelnego Sądu

Administracyjnego z Prezesami Wojewódzkich Sądów Administracyjnych

176

w Józefowie, która odbyła się w dniach 23-25 października 2017 r.

8/ sędzia Wydziału II wzięła udział konferencji z zakresu prawa administracyjnego

odbywającej się w Sztokholmie w dniach 2-3 listopada 2017 r. zorganizowanej przez

EJTN,

9/ dwóch asystentów sędziego brało udział w szkoleniu w dniu 27 listopada 2017 r.

zorganizowanym przez Naczelny Sąd Administracyjny,

10/ Wiceprezes Sądu uczestniczyła w konferencji w Warszawie w dniu 4 grudnia

2017 r. zorganizowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny.

Dyrektor Sądu brała udział w naradach organizowanych w Warszawie przez

Naczelny Sąd Administracyjny w dniach 29 maja i 14 grudnia 2017 r., które dotyczyły

założeń planów finansowych sądownictwa administracyjnego, jak również ich

realizacji oraz innych problemów z zakresu działalności sądów administracyjnych.

Natomiast Główna Księgowa uczestniczyła w naradzie poświęconej

planowaniu i wykonaniu budżetu sądownictwa administracyjnego oraz w szkoleniu

na temat „Zarządzania ryzykiem w komórce finansowo-budżetowej w ramach kontroli

zarządczej” zorganizowanych przez Naczelny Sąd Administracyjny w dniu

17 listopada 2017 r.

Ponadto urzędnicy sądowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie brali udział w szkoleniach oraz konferencjach dotyczących:

1/ zmian w zakresie dokumentacji pracowniczej,

2/ archiwów instytucji wymiaru sprawiedliwości,

3/ inwentaryzacji w jednostkach sektora finansów publicznych,

4/ przetwarzania danych osobowych w świetle RODO i ABI.

Działalność z zakresu administrowania i gospodarowania składnikami mienia sądowego.

W 2017 r. działania Oddziału Spraw Ogólnych i Osobowych oraz

Administracyjno-Gospodarczego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie ukierunkowane były przede wszystkim na usprawnienie funkcjonowania

pracy Sądu.

Przeprowadzono postępowania przetargowe w trybie ustawy Prawo zamówień

publicznych, w wyniku których dokonano zawarcia umów na zakup energii

elektrycznej, konserwację systemów zabezpieczenia technicznego, usługę

utrzymania serwisu Biuletynu Informacji Publicznej, serwis konserwacyjny urządzeń

wentylacyjno-klimatyzacyjnych, dostawę czasopism i prasy, a także usługi pocztowe.

W celu zapewnienia właściwego stanu technicznego siedziby Sądu dokonano 177

dwóch okresowych, kompleksowych przeglądów budynku.

Prowadzono prace związane z polepszeniem bazy materiałowo-technicznej

oraz transportowej Sądu.

W zakresie pozostałych potrzeb technicznych dokonano niezbędnych

uzupełnień sprzętu komputerowego oraz zawarto umowę na sukcesywne dostawy

materiałów eksploatacyjnych do urządzeń biurowych zainstalowanych w Sądzie.

Biblioteka sądowa systematycznie gromadziła zbiory zawierające przepisy

prawa krajowego i europejskiego oraz komentarze i publikacje naukowe. W 2017 r.

zwiększyła swoje zasoby o nowości wydawnicze z tego okresu.

W Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Olsztynie została

przeprowadzona kontrola w zakresie gospodarki finansowej przez specjalistę ds.

gospodarowania środkami publicznymi NSA. Kontrolą objęto m. in. realizację

wydatków budżetowych, terminowość sprawozdawczości budżetowej, prawidłowość

stosowania ustaleń ustawy Prawo zamówień publicznych, przestrzegania zasad

gospodarki kasowej, celowości i oszczędności ponoszonych wydatków,

gospodarowanie składnikami rzeczowymi majątku. Działania kontrolne ze strony

NSA realizowane były wraz z audytorem wewnętrznym i nie wykazały

nieprawidłowości.

178

UWAGI KOŃCOWE I WNIOSKI

Przedstawione w niniejszej informacji zagadnienia wskazują, że rok 2017

jako 14 rok funkcjonowania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie

przyniósł nowe problemy orzecznicze i organizacyjne. Zatem, mimo różnych

problemów, a w tym kadrowych dotyczących sędziów jak też orzekania w ramach

delegacji w NSA, udało się utrzymać bardzo dobrą sprawność postępowania przed

tutejszym Sądem. Jeszcze raz podkreślić bowiem należy, że na przestrzeni 2017 r.

do tego Sądu wpłynęło 2118 spraw, a załatwiono 2200 spraw, przy czym średni

okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy obliczony na dzień 31 grudnia 2017 r.

wynosił w zależności od przyjętej metody liczenia 1,95 lub 2,02 miesiąca. W 2017 r.

podobnie jak w latach poprzednich nie stwierdzono przewlekłości w postępowaniu

sądowoadministracyjnym w żadnej ze spraw skierowanych do tutejszego Sądu. Zaś

nieliczne skargi powszechne, które zostały złożone nie były zasadne, bowiem

stanowiły o braku znajomości przez skarżących procedur sądowoadministracyjnych,

a także o właściwości sądu administracyjnego i zasadach kontroli zaskarżonych

aktów, czynności lub bezczynności. Potwierdzają to wyniki kontroli przeprowadzonej

w dniach 18 - 20 października 2017 r. przez Wydział Informacji Sądowej NSA.

W 2017 r. strony postępowania wniosły 465 skarg na orzeczenia tutejszego

Sądu, a więc zaskarżyły około 20% wydanych orzeczeń. Natomiast Naczelny Sąd

Administracyjny zwrócił akta w 513 sprawach, po rozpoznaniu skarg kasacyjnych na

wyroki wydane przed naszym Sądem w latach poprzednich.

W stosunku do roku 2016 nastąpiła, chociaż niezbyt istotna, ale poprawa

w zakresie uwzględniania skarg kasacyjnych, bowiem w 2017 r. Naczelny Sąd

Administracyjny uchylił około 23% orzeczeń tutejszego Sądu z czego ponad połowa

dotyczyła spraw związanych z wymierzaniem kar za urządzanie gier hazardowych

bez zezwolenia.

Niestety problem ten wystąpił w związku z brakiem jednolitego stanowiska

w Izbie Gospodarczej Naczelnego Sądu Administracyjnego, przed podjęciem

Uchwały w dniu 16 maja 2016 r. dotyczącej wymierzenia kar za urządzanie gier na

automatach poza kasynem gry. Wcześniejsze rozbieżne interpretacje spowodowały

wzrost skarg i zażaleń, a w związku z jedną z przyjętych interpretacji której nie

podtrzymano we wskazanej Uchwale znaczna część zaskarżanych wyroków

tutejszego Sądu jest uwzględniana w toku rozpatrywania skarg kasacyjnych przed

Naczelnym Sądem Administracyjnym.

Podkreślić też należy, że wdrożenie zmienionych z dniem 1 czerwca 2017 r. 179

zasad postępowania administracyjnego oraz sądowoadministracyjnego ustawą

z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego

oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 935) wymagało zarówno od sędziów,

referendarzy, asystentów sędziego jak i urzędników sądowych zwiększonego wysiłku

i uwagi w wykonywaniu obowiązków orzeczniczych jak i obsługi w zakresie realizacji

zadań wynikających z przyjętych nowych regulacji. Pojawił się też w 2017 roku

istotny problem dotyczący rozpoznawania skarg i wniosków w związku z głęboką

reformą administracji skarbowej i celnej, dotyczący między innymi wprowadzenia

zmian w zakresie kształtowania na nowo stosunku pracy osób dotychczas

zatrudnionych w Służbie Celnej.

Zwrócić też należy uwagę, że orzekanie w takim Sądzie jak Wojewódzki Sąd

Administracyjny w Olsztynie, w którym sprawy rozpoznawane są w dwóch

wydziałach orzeczniczych jest trudne do porównania z sądami administracyjnymi,

w których jest znacznie większa ilość wydziałów orzeczniczych. W sądach z większą

ilością wydziałów orzeczniczych jest możliwe wyspecjalizowanie się sędziów

w konkretnej problematyce orzeczniczej. Natomiast w sądzie, w którym zostały

utworzone tylko dwa wydziały orzecznicze: podatkowy i ogólny, znacznie trudniejsze

jest orzekanie, a w tym przygotowywanie bardzo różnorodnych tematycznie spraw do

rozpoznania, szczególnie gdy w danej dziedzinie zastosowanie ma wiele aktów

prawnych i unormowań często zawierających luki prawne lub rozbieżności

szczególnie w związku z częstymi zmianami przepisów. Ponadto przy tak krótkim

terminie rozpoznawania skarg jak w tutejszym Sądzie (poniżej 2 miesięcy od wpływu

sprawy), gdy jeszcze nie została wypracowana żadna linia orzecznicza konieczne

jest przeznaczenie znacznie dłuższego czasu na przygotowanie spraw do ich

rozpoznania. Przykładowo do Wydziału II tutejszego Sądu należą sprawy z zakresu;

prawa budowlanego. planowania i zagospodarowania przestrzennego (w tym

decyzje o warunkach zabudowy, lokalizacji inwestycji, studiów zagospodarowania

przestrzennego, planowania przestrzennego), gospodarki nieruchomościami,

gospodarki wodnej, ochrony środowiska, ochrony przyrody, komunikacji, transportu

drogowego, pomocy społecznej, dodatków mieszkaniowych, świadczeń rodzinnych,

stosunków służbowych, rolnictwa i leśnictwa, geodezji, geologii, weterynarii,

ewidencji ludności, zatrudnienia i bezrobocia, edukacji, oświaty i kultury, chorób

zawodowych i ochrony zdrowia, gier hazardowych, cudzoziemców, dostępu do

informacji publicznych, działalności gospodarczej, uprawnień kombatanckich, spraw

sanitarnych, odpadów, spraw samorządu terytorialnego, rozstrzygnięć nadzorczych

180

i przepisów stanowionych przez organy rządowe i samorządowe oraz wszystkich

innych spraw należących do właściwości sądownictwa administracyjnego za

wyjątkiem spraw podatkowych, celnych, dopłat unijnych oraz programów

operacyjnych, które rozpoznawane są w Wydziale I tutejszego Sądu.

Zatem tak ważne jest organizowanie narad i szkoleń oraz wymiany

doświadczeń z sędziami innych sądów administracyjnych, co w ostatnim okresie

zostało odgórnie znacznie ograniczone.

Niemniej w kolejnym okresie sprawozdawczym konieczne jest

kontynuowanie dotychczas stosowanych wewnętrznych szkoleń, podnoszenia

kwalifikacji i działań zmierzających do doskonalenia kadry orzekającej oraz

podejmowania inicjatyw w zakresie ujednolicenia orzecznictwa i praktyki sądowej.

Pożądane jest przede wszystkim kontynuowanie praktyki szczegółowej analizy na

naradach wydziałowych spraw rozpoznanych przed NSA w wyniku skarg

kasacyjnych od wyroków tutejszego Sądu. Sprawy te nadal winny być przedstawiane

przez sędziego sprawozdawcę, a pozostali sędziowie (którzy otrzymują kopię wyroku

WSA i NSA) winni rozważać istotne w danej sprawie kwestie prawne. W ten sposób

czynione winny być starania, aby nie powtórzyły się interpretacje prawne przyjęte

przez sędziów WSA, których nie podzieliły składy orzekające w wyrokach NSA.

Niezbędne jest także wspólne wypracowywanie jak dotychczas stanowisk

w sprawach, w których zaskarżane są akty administracyjne wydawane po częstych

zmianach przepisów i wprowadzeniu niejasnych - czasami bez przepisów

przejściowych - unormowań prawnych.

Konieczne jest także kontynuowanie, przyjętych w poprzednich okresach

sprawozdawczych, zasad obsługi administracyjnej orzekania. Dzięki bowiem

wielkiemu wysiłkowi i zaangażowaniu ze strony sędziów, jak i pracowników

zatrudnionych w sekretariatach, w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym

w Olsztynie wszystkie sprawy, po ich niezbędnym uzupełnieniu przez strony,

natychmiast są wyznaczane na rozprawy. Szczególna rola w tym obszarze przypada

także asystentom sędziów, bez których pomocy niemożliwe byłoby przygotowanie

aż tylu spraw do rozpoznania w tak krótkim okresie czasu. Podkreślić należy,

że w okresie sprawozdawczym sędziowie sporządzili łącznie 1610 uzasadnień

orzeczeń kończących postępowanie, od których przysługiwały środki odwoławcze,

w tym kilka z powodów usprawiedliwionych (przewlekła choroba lub wykorzystywanie

dłuższego urlopu wypoczynkowego) z przekroczeniem 14-dniowego terminu na ich

sporządzenie.

181

Żadnych zastrzeżeń nie budzi także organizacja i funkcjonowanie Wydziału

Informacji Sądowej oraz pozostałych jednostek organizacyjnych Wojewódzkiego

Sądu Administracyjnego w Olsztynie.

Na szczególne podkreślenie i podziękowanie wymaga też pomoc i wsparcie

jakie uzyskiwał tutejszy Sąd ze strony Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,

Prezesa Izby Finansowej, a szczególnie oraz Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu

Administracyjnego i Szefa Kancelarii Prezesa NSA. Niezwykle zaś cenne

i oczekiwane są przesyłane opracowania dotyczące analizy orzecznictwa NSA i WSA

w różnych kategoriach spraw objętych właściwością sądów administracyjnych, które

po analizie i omówieniu na naradach sędziów są wykorzystywane w praktyce

orzeczniczej.

Olsztyn, styczeń 2018 r.

PrezesWojewódzkiego Sądu Administracyjnego

w Olsztynie

sędzia NSA Janina Kosowska

182

Lp.

Symbol

sprawy

Opis symbolu, przedmioty spraw w ramach symbolu

Pozostało z

poprzedniego

okresu *)

Wpłynęło Z A Ł A T W I O N O

Pozostało na następ

ny okres

Łącznie /suma rubryk

7 i 12/

N a r o z p r a w i e Na posiedzeniu niejawnym

razem

w tym ponow

nie wpisan

e

Ogółem /suma rubry

k 8 - 11/

Uwzględniono

skargę/sprzeciw

Oddalono skargę/sprz

eciw

Odrzucono skargę/sprz

eciw

W inny sposób

Ogółem

***) ****)

w tym

Uwzględniono skargę/sprzec

iw

Oddalono skargę/sprzec

iw

Odrzucono skargę/sprzec

iw

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

1 601

Budownictwo, nadzór architektoniczno-budowlany i specjalistyczny, ochrona przecipożarowa

26 116 3 124 96 27 62 7 28 1 4 20 18

2 6010

Pozwolenie na budowę, użytkowanie obiektu lub jego części, wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu, przeniesienie pozwolenia na budowę, zatwierdzenie projektu budowlanego

11 52 2 56 44 14 24 6 12 1 2 7 7

3 6012

Wstrzymanie robót budowlanych, wznowienie tych robót, zaniechanie dalszych robót budowlanych

3 3 1 1 2 2

4 6014

Rozbiórka budowli lub innego obiektu budowlanego, dokonanie oceny stanu technicznego obiektu, doprowadzenie obieku do stanu pierwotnego, opróżnienie obiektu lub jego części, wykonanie określonych robót budowlanych

9 44 44 36 8 27 1 8 2 6 9

5 6016 Ochrona przeciwpożarowa 1 2 3 3 1 2

183

6 6019 Inne, o symbolu podstawowym 601 5 15 1 18 12 4 8 6 5 2

7 602Ceny, opłaty, stawki taryfowe, nie objęte symbolem 611

3 2 1 1 1 1 1

8 603

Utrzymanie i ochrona dróg publicznych i innych dróg ogólnodostępnych, ruch na tych drogach, koleje, lotnictwo cywilne, przewozy, żegluga morska i śródlądowa

24 112 3 122 105 42 55 1 7 17 1 14 14

9 6030 Dopuszczenie pojazdu do ruchu 2 4 5 4 4 1 1 1

10 6031Uprawnienia do kierowania pojazdami

6 26 26 19 1 15 3 7 1 6 6

11 6032Inne z zakresu prawa o ruchu drogowym

2 10 11 8 5 3 3 2 1

12 6033

Zajęcie pasa drogowego (zezwolenia, opłaty, kary z tym związane)

2 29 29 28 21 4 3 1 2

13 6034 Zjazdy z dróg publicznych 2 2 2 2

14 6035Opłaty i kary za przejazd pojazdem nienormatywnym

4 4 4 2 2

15 6036Inne sprawy dotyczące dróg publicznych

3 1 3 3 1 1 1

16 6037 Transport drogowy i przewozy 12 34 2 42 39 12 26 1 3 3 4

17 604

Działalność gospodarcza, w tym z udziałem podmiotów zagranicznych

23 138 159 151 8 143 8 8 2

184

18 6041

Profilaktyka i rozwiązywanie problemów alkoholowych, ustalanie liczby punktów sprzedaży, zasad usytuowania miejsc sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych

1 3 4 2 2 2 2

19 6042 Gry losowe i zakłady wzajemne 22 133 155 149 6 143 6 6

20 6049 Inne o symbolu podstawowym 604 2 2

21 605

Ewidencja ludności, dowody tożsamości, akty stanu cywilnego, imiona i nazwisko, obywatelstwo, paszporty

2 12 3 6 3 3 3 1 2 8

22 6050 Obowiązek meldunkowy 2 12 3 6 3 3 3 1 2 8

23 606Sprawy z zakresu geologii i górnictwa

1 1 1 1

24 6063 Opłaty eksploatacyjne 1 1 1 1

25 607

Gospodarka mieniem państwowym i komunalnym, w tym gospodarka nieruchomościami nierolnymi

2 31 7 32 18 6 9 3 14 1 13 1

26 6071 Trwały zarząd nieruchomościami 1 1 1 1

27 6072Scalenie oraz podział nieruchomości

1 4 5 4 4 1 1

28 6073

Opłaty adiacenckie oraz opłaty za niezagospodarowanie nieruchomości w zakreślonym terminie

3 3 3 2 1

29 6074Przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności

3 1 3 2 1 1 1 1

185

30 6079 Inne o symbolu podstawowym 607 1 20 6 20 8 5 2 1 12 1 11 1

31 609

Gospodarka wodna, w tym ochrona wód, budownictwo wodne, melioracje, zaopatrzenie w wodę

1 9 8 6 5 1 2 2 2

32 6091

Przywrócenie stosunków wodnych na gruncie lub wykonanie urządzeń zapobiegających szkodom

2 2 1 1 1 1

33 6092 Melioracje wodne, opłaty melioracyjne

1 1 1 1

34 6099 Inne o symbolu podstawowym 609 1 6 5 5 4 1 2

35 611

Podatki i inne świadczenia pieniężne, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych

163 587 25 617 439 99 242 98 178 12 57 95 133

36 6110 Podatek od towarów i usług 43 127 5 143 111 21 83 7 32 1 7 20 27

37 6111 Podatek akcyzowy 17 84 4 92 76 23 26 27 16 2 13 9

38 6112

Podatek dochodowy od osób fizycznych, w tym zryczałtowane formy opodatkowania

25 94 6 100 83 20 45 18 17 2 7 6 19

39 6113Podatek dochodowy od osób prawnych

2 5 7 6 6 1 1

40 6114Podatek od spadków i darowizn

5 3 3 1 1 1 2

41 6115 Podatek od nieruchomości 35 147 7 131 89 23 40 26 42 3 6 27 51

42 6116

Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty

30 41 3 59 45 6 22 17 14 2 11 12

186

43 6117

Ulgi płatnicze ( umorzenie, odroczenie, rozłożenie na raty itp.)

5 11 13 11 2 9 2 2 3

44 6118Egzekucja świadczeń pienieżnych

5 69 64 13 3 8 2 51 4 32 15 10

45 6119 Inne o symbolu podstawowym 611 1 4 5 2 2 3 2 1

46 612 Sprawy geodezji i kartografii 9 7 6 2 3 1 1 1 2

47 6120Ewidencja gruntów i budynków

6 4 3 2 1 1 1 2

48 6123 Zasób geodezyjny i kartograficzny 2 2 2 2

49 6129 Inne o symbolu podstawowym 612 1 1 1 1

50 613Ochrona środowiska i ochrona przyrody

9 45 1 42 28 12 14 2 14 2 9 12

51 6131Opłaty za korzystanie ze środowiska

3 3 3 3

52 6135 Odpady 1 6 5 5 2 1 2 253 6136 Ochrona przyrody 5 8 11 7 4 3 4 3 2

54 6138Utrzymanie czystości i porządku na terenie gminy

3 3 2 2 1 1

55 6139 Inne o symbolu podstawowym 613 3 25 1 20 11 4 7 9 2 5 8

56 614

Oświata, szkolnictwo wyższe, nauka, działalność badawczorozwojowa i archiwa

3 33 35 30 6 16 1 7 5 3 1

57 6143Sprawy kandydatów na studia i studentów

1 6 7 5 1 3 1 2 1

58 6144Szkoły i placówki oświatowo-wychowawcze

15 15 14 2 7 5 1

59 6145 Sprawy dyrektorów szkół 1 8 8 6 2 3 1 2 2 1

60 6146 Sprawy uczniów 1 3 4 4 1 2 1

61 6149 Inne o symbolu podstawowym 614 1 1 1 1

62 615Sprawy zagospodarowania przestrzennego

18 96 2 95 67 20 39 1 7 28 1 3 20 19

187

63 6150Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

6 17 1 21 17 10 6 1 4 2 2

64 6151 Lokalizacja dróg i autostrad 4 3 1 1 2 2 1

65 6152Lokalizacja innej inwestycji celu publicznego

4 17 18 8 4 3 1 10 1 8 3

66 6153 Warunki zabudowy terenu 8 48 1 44 33 5 27 1 11 1 2 7 12

67 6155

Uzgodnienia w sprawach z zakresu zagospodarwowania przestrzennego

2 2 2 2

68 6157Opłaty związane ze wzrostem wartości nieruchomości

1 1 1 1

69 6159 Inne o symbolu podstawowym 615 7 6 5 1 4 1 1 1

70 616

Rolnictwo i leśnictwo, w tym gospodarowanie nieruchomościami rolnymi i leśnymi, ochrona gruntów rolnych i leśnych, gospodarka łowiecka, rybołówstwo oraz weterynaria, ochrona zwierząt

26 22 18 12 6 4 3 4

71 6161Lasy oraz zalesianie gruntów rolnych

3 3 2 2 1 1

72 6166 Łowiectwo 6 5 3 3 2 2 1

73 6168 Weterynaria i ochrona zwierząt 12 10 9 9 1 2

74 6169 Inne o symbolu podstawowym 616 5 4 4 4 1

75 617Uprawnienia do wykonywania określonych czynności i zajęć

1 1 1 1

76 6179 Inne o symbolu podstawowym 617 1 1 1 1

77 618Wywłaszczanie i zwrot nieruchomości

5 47 45 45 7 38 7

188

78 6180

Wywłaszczenie nieruchomości i odszkodowanie, w tym wywłaszczenie gruntów pod autostradę

12 10 10 6 4 2

79 6181

Zajęcie nieruchomości i wejście na nieruchomość, w tym pod autostradę

4 34 33 33 1 32 5

80 6182

Zwrot wywłaszczonej nieruchomości i rozliczenia z tym związane

1 1 2 2 2

81 619

Stosunki pracy i stosunki służbowe, sprawy z zakresu inspekcji pracy

2 33 27 25 18 7 2 1 8

82 6190Służba Cywilna, pracownicy mianowani, nauczyciele

1 1 1 1

83 6191 Żołnierze zawodowi 5 5 5 1 4

84 6192 Funkcjonariusze Policji 8 7 6 5 1 1 1 1

85 6195 Funkcjonariusze Straży Pożarnej 2 2 2 1 1

86 6197 Służba Celno - Skarbowa 1 18 12 11 10 1 1 7

87 620

Ochrona zdrowia, w tym sprawy dotyczące chorób zawodowych, zakładów opieki zdrowotnej, uzdrowisk, zawodu lekarza, pielęgniarstwa, położnictwa, aptekarstwa i nadzoru sanitarnego

1 14 13 8 1 7 5 1 1 3 2

88 6200 Choroby zawodowe 1 5 5 4 4 1 1 1

89 6203Prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych

1 1 1 1

90 6205 Nadzór sanitarny 7 7 3 3 4 1 3

189

91 6209 Inne o symbolu podstawowym 620 1 1

92 621Sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe

1 11 1 10 9 2 7 1 1 2

93 6210 Dodatek mieszkaniowy 1 8 7 7 7 2

94 6213

Inne świadczenia finansowe związane z lokalem mieszkalnym

1 1 1 1

95 6219 Inne o symbolu podstawowym 621 2 1 2 1 1 1 1

96 626

Ustrój samorządu terytorialnego, w tym referendum gminne

30 14 1 44 42 40 1 1 2 1

97 6260 Statut 30 5 35 34 34 1 198 6262 Radni 1 1 1 1

99 6264Zarząd gminy (powiatu, województwa)

1 1 1 1 1

100 6266 Jednostki

pomocnicze 1 1 1 1101 6269 Inne o symbolu

podstawowym 626 6 6 5 4 1 1

102 629

Sprawy mienia przejętego z naruszeniem prawa

1 1 1 1

103 6293

Przejęcie gospodarstw rolnych

1 1 1 1

104 630

Obrót towarami z zagranicą, należności celne i ochrona przed nadmiernym przywozem towaru na obszar celny Unii Europejskiej

37 204 212 125 35 90 87 87 29

105 6300

Weryfikacja zgłoszeń celnych co do wartości celnej towaru, pochodzenia, klasyfikacji taryfowej; wymiar należności celnych

37 204 212 125 35 90 87 87 29

190

106 631

Wytwarzanie i obrót bronią i materiałami wybuchowymi

1 1 1 1

107 6319 Inne o symbolu

podstawowym 631 1 1 1 1108 632 Pomoc

społeczna 25 173 1 171 156 37 117 2 15 2 11 27109 6320 Zasiłki celowe i

okresowe 8 62 57 53 4 49 4 3 13110 6321 Zasiłki stałe 2 10 10 8 8 2 1 2

111 6322

Usługi opiekuńcze, w tym skierowane do domu pomocy społecznej

4 15 17 14 6 8 3 3 2

112 6324

Rodzina zastępcza, pomoc na usamodzielnienie dla wychowanka rodziny zastępczej

8 8 8 2 5 1

113 6329 Inne o symbolu

podstawowym 632 11 78 1 79 73 25 47 1 6 1 5 10

114 633

Zatrudnienie i sprawy bezrobocia

2 29 30 25 7 18 5 2 2 1

115 6330 Status

bezrobotnego 1 11 12 11 2 9 1116 6331 Zasiłek dla

bezrobotnych 1 11 11 10 5 5 1 1 1117 6334 Stypendia 2 2 2 2

118 6335

Zwrot nienależnego świadczenia

4 4 3 3 1 1

119 6339 Inne o symbolu

podstawowym 633 1 1 1 1

120 634

Sprawy kombatantów, świadczenia z tytułu pracy przymusowej

1 5 6 5 1 4 1

121 6340 Potwierdzenie

represji 4 4 4 1 3

122 6342

Przyznanie uprawnień kombatanckich oraz przyznanie uprawnień dla wdów /wdowców/ po kombatantach

1 1 2 1 1 1

123 635 Kultura fizyczna,

sport i turystyka 3 2 5 5 4 1124 6359 Inne o symbolu

podstawowym 635 3 2 5 5 4 1

191

125 636

Kultura i sztuka, w tym sprawy działalności kultury i twórczości, biblioteki, ochrona zabytków i muzea, sprawy związane z ochroną praw autorskich i pokrewnych

3 3 3 2 1

126 6361 Rejestr zabytków 2 2 2 2

127 6369 Inne o symbolu

podstawowym 636 1 1 1 1

128 645

Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601 - 637 oraz od 646 - 655

2 41 41 26 4 10 3 9 15 1 1 12 2

129 648

Sprawy z zakresu informacji publicznej, prawa prasowego, ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego

2 17 1 16 12 7 5 4 4 3

130

6 480

Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego

2 17 1 16 12 7 5 4 4 3

131 652

Sprawy ubezpieczeń zdrowotnych

3 3 2 1 1 1

132 653

Środki publiczne nie objęte innymi symbolami

17 53 2 60 56 14 29 3 10 4 1 2 10

133 6531

Dotacje oraz subwencje z budżetu państwa, w tym dla jednostek samorządu terytorialnego

3 3 3 1 2

134 6532

Sprawy budżetowe jednostek samorządu terytorialnego

9 22 29 28 4 16 1 7 1 1 2

192

135 6534 Zamówienia

publiczne 1 1 1 1

136 6536

Ulgi w spłacaniu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 i 34 a ustawy o finansach publicznych)

7 24 2 23 22 10 12 1 1 8

137 6539 Inne o symbolu

podstawowym 653 1 3 4 2 1 1 2 1

138 655

Subwencje unijne, fundusze strukturalne i regulacja rynków branżowych

26 99 7 109 93 20 62 1 10 16 2 1 9 16

139 6550 Płatności

obszarowe 11 42 4 48 37 6 28 3 11 2 1 6 5140 6551 Renty strukturalne 1 1 1 1141 6552 Zalesianie

gruntów rolnych 8 3 11 11 3 3 5142 6559 Inne o symbolu

podstawowym 655 6 54 3 49 44 11 30 1 2 5 3 11

143

Ogółem główne symbole 601-637 i 645-655

426 1 968 57 2 070 1 609 405 939 11 254 461 20 76 323 324

z tego o symbolach głównych 638-642, 644, 656, 657

59 219 4 257 224 117 63 4 40 33 1 25 21

144 638

Sprawy egzekucji administracyjnej; egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym

2 13 10 9 8 1 1 1 5

145 639

Skargi na uchwały organów jednostek samorządowych

42 62 3 97 82 65 8 3 6 15 13 7

146 6391

Skargi na uchwały rady gminy w przedmiocie … (art. 101 i 101a ustawy o samorządzie gminnym)

42 48 3 85 73 60 7 3 3 12 11 5

193

147 6392

Skargi na uchwały rady powiatu w przedmiocie ... (art. 87 i 88 ustawy o samorządzie powiatowym)

6 6 5 1 1 3 1

148 6393

Skargi na uchwały sejmiku województwa, zawierającej przepisy prawa miejscowego w przedmiocie ... (art. 90 i 91 ustawy o samorządzie województwa)

8 6 4 4 2 2 2

149 640

Skargi organów nadzoru na uchwały organów jednostek samorządowych

5 58 61 58 18 7 33 3 2

150 6401

Skargi organów nadzorczych na uchwały rady gminy w przedmiocie ... (art. 93 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym)

5 16 19 17 17 2 2

151 6402

Skargi organów nadzoru na uchwały rady powiatu w przedmiocie … ( art. 81 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym)

42 42 41 1 7 33 1

152 641 Rozstrzygnięcia

nadzorcze 1 25 23 23 8 14 1 3

153 6411

Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące gminy; skargi organów gminy na czynności nadzorcze

1 21 20 20 7 12 1 2

154 6412

Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące powiatu; skargi organów powiatu na czynności nadzorcze

2 2 2 2

194

155 6413

Rozstrzygnięcia nadzorcze dotyczące województwa; skargi organów samorządu województwa na czynności nadzorcze

2 1 1 1 1

156 642

Skargi na akty prawa miejscowego wojewodów i organów administracji niezespolonej oraz na niewykonywanie przez nich czynności nakazanych prawem wnoszone w trybie art. 44 ust. 1 i art. 45 ust. 1 ustawy o adm. rządowej w województwie

1 1 1 1

157 644

Środki zapewniające wykonanie orzeczeń Sądu

7 7 4 2 2 3 3

158 656

Interpretacje podatkowe i opinie zabezpieczające

8 54 1 58 47 23 24 11 1 8 4

159 6560

Interpretacje indywidualne wydawane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych

7 36 1 39 29 17 12 10 1 7 4

160 6561

Interpretacje indywidualne wydawane przez organy inne niż minister właściwy do spraw finansów publicznych

1 18 19 18 6 12 1 1

195

Skargi na bezczynność i przewlekłość organów

Lp.

Symbol

sprawy

Opis symbolu, przedmioty spraw w ramach symbolu

Pozostało z poprzedniego okresu

*)

Wpłynęło Z A Ł A T W I O N O

Pozostało na następny okres

Łącznie /suma rubryk 7 i 12/

N a r o z p r a w i e Na posiedzeniu niejawnym

razem

w tym ponown

ie wpisan

e

Ogółem

/suma rubry

k 8 - 11/

Uwzględniono skargę

Oddalono

skargę

Odrzucono

skargę

W inny

sposób

Ogółem

***) ****)

w tym

Uwzględniono skargę

Oddalono skargę

Odrzucono skargę

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

1 601

Budownictwo, nadzór architektoniczno-budowlany i specjalistyczny, ochrona przecipożarowa

1 10 1 8 7 4 1 2 1 1 3

2 6 010

Pozwolenie na budowę, użytkowanie obiektu lub jego części, wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu, przeniesienie pozwolenia na budowę, zatwierdzenie projektu budowlanego

1 5 4 3 1 1 1 1 1 2

3 6 012

Wstrzymanie robót budowlanych, wznowienie tych robót, zaniechanie dalszych robót budowlanych

1 1 1 1

4 6 014

Rozbiórka budowli lub innego obiektu budowlanego, dokonanie oceny stanu technicznego obiektu, doprowadzenie obieku do stanu pierwotnego, opróżnienie obiektu lub jego części, wykonanie określonych robót budowlanych

2 2 2 1 1

5 6 019 Inne, o symbolu podstawowym 601 2 1 1 1 1 1

196

6 604

Działalność gospodarcza, w tym z udziałem podmiotów zagranicznych

1 1 1 1

7 6042 Gry losowe i zakłady wzajemne 1 1 1 1

8 609

Gospodarka wodna, w tym ochrona wód, budownictwo wodne, melioracje, zaopatrzenie w wodę

3 3 3 2 1

9 6 092 Melioracje wodne, opłaty melioracyjne 1 1 1 1

10 6 099 Inne o symbolu

podstawowym 609 2 2 2 1 1

11 611

Podatki i inne świadczenia pieniężne, do których mają zastosowanie przepisy Ordynacji podatkowej, oraz egzekucja tych świadczeń pieniężnych

3 1 2 2 2 1

12 6 110 Podatek od

towarów i usług 1 1 1 1 1

13 6 116

Podatek od czynności cywilnoprawnych, opłata skarbowa oraz inne podatki i opłaty

1 1

14 6 118

Egzekucja świadczeń pieniężnych

1 1 1 1

15 612 Sprawy geodezji i

kartografii 1 1 1 116 6 120 Ewidencja gruntów

i budynków 1 1 1 1

17 613

Ochrona środowiska i ochrona przyrody

1 4 5 4 3 1 1 1

18 6 135 Odpady 1 1 1 119 6 136 Ochrona przyrody 1 1 1 120 6 139 Inne o symbolu

podstawowym 613 3 3 3 3

197

21 614

Oświata, szkolnictwo wyższe, nauka, działalność badawczorozwojowa i archiwa

2 2 1 1 1 1

22 6 146 Sprawy uczniów 2 2 1 1 1 1

23 615

Sprawy zagospodarowania przestrzennego

1 1 1 1

24 6 153 Warunki zabudowy

terenu 1 1 1 1

25 616

Rolnictwo i leśnictwo, w tym gospodarowanie nieruchomościami rolnymi i leśnymi, ochrona gruntów rolnych i leśnych, gospodarka łowiecka, rybołówstwo oraz weterynaria, ochrona zwierząt

1 1 1 1

26 6 166 Łowiectwo 1 1 1 1

27 619

Stosunki pracy i stosunki służbowe, sprawy z zakresu inspekcji pracy

30 1 5 3 1 1 1 2 2 25

28 6 192 Funkcjonariusze

Policji 3 3 3 1 1 129 6 197 Służba Celno -

Skarbowa 27 1 2 2 2 25

30 620

Ochrona zdrowia, w tym sprawy dotyczące chorób zawodowych, zakładów opieki zdrowotnej, uzdrowisk, zawodu lekarza, pielęgniarstwa, położnictwa, aptekarstwa i nadzoru sanitarnego

1 2 1 3 2 1 1 1 1

31 6 203

Prowadzenie aptek i hurtowni farmaceutycznych

1 2 1 3 2 1 1 1 1

32 621

Sprawy mieszkaniowe, w tym dodatki mieszkaniowe

1 1 1 1

198

33 6 211

Przydział i opróżnienie lokalu mieszkalnego oraz kwatery tymczasowej w służbach mundurowych

1 1 1 1

34 632 Pomoc społeczna 9 7 1 1 6 1 5 235 6 320 Zasiłki celowe i

okresowe 2 2 1 1 1 136 6 321 Zasiłki stałe 2 2 2 2

37 6 323

Zezwolenie i cofnięcie zezwolenia na prowadzenie domu pomocy społecznej

1 1

38 6 329 Inne o symbolu

podstawowym 632 4 3 3 3 1

39 645

Sprawy nieobjęte symbolami podstawowymi 601 - 637 oraz od 646 - 655

5 5 2 1 1 3 2

40 648

Sprawy z zakresu informacji publicznej, prawa prasowego, ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego

8 64 3 69 38 29 8 1 31 7 3 18 3

41 6 480

Sprawy z zakresu informacji publicznej i prawa prasowego

8 64 3 69 38 29 8 1 31 7 3 18 3

42 653

Środki publiczne nie objęte innymi symbolami

2 2 1 1 1 1

43 6 532

Sprawy budżetowe jednostek samorządu terytorialnego

1 1 1 1

44 6 537

Egzekucja należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej (art. 34 ust. 3 ustawy o finansach publicznych)

1 1 1 1

199

45 655

Subwencje unijne, fundusze strukturalne i regulacja rynków branżowych

1 1 1 1

46 6550 Płatności

obszarowe 1 1 1 1

47 638

Ogółem główne symbole 601-637 i 645-655

13 138 7 117 69 42 20 5 2 48 9 4 31 34

48

Skargi na niewykonanie w określonym terminie czynności wynikających z przepisów odrębnych

12 130 6 108 63 39 18 4 2 45 9 4 28 34

49

Skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy administracji publicznej

1 8 1 9 6 3 2 1 3 3

Sprawy niezałatwione

Lp. Rodzaj sprawy

Liczba spraw niezałatwionych pozostających od daty pierwszego wpływu skargi do sądu

powyżej 3 do 6 miesięcy powyżej 6 do 12 miesięcy

powyżej 12 miesięcydo 2 lat

powyżej 2 do 3 lat powyżej 3 lat

1 2 3 4 5 61 SA 58 22 9 1 1

2 SAB 4

Terminowość załatwiania spraw przez WSA

L.p. Rodzaj sprawy

Od daty wpływu sprawy w danym lub poprzednim okresie sprawozdawczym do jej załatwienia upłynął okres

Ogółem (kolumny 3-9) do 2 miesięcy

powyżej 2 miesięcy

do 3 miesięcy

powyżej 3 miesięcy

do 4 miesięcy

powyżej 4 miesięcy do 6

miesięcy

powyżej 6 miesięcy do 12 miesięcy

powyżej 12 miesięcy do 24 miesięcy

powyżej 24 miesięcy

200

1 2 3 4 5 6 7 8 91 SA 2 070 1 129 508 213 102 101 16 1

2 SAB 117 69 33 11 3 1

Wpływ skarg kasacyjnych

Lp. Rodzaj sprawy

WpłynęłoOdrzucono

skargę kasacyjną

Umorzono postępowanie

kasacyjne w trybie art. 178a p.p.s.a.

Uchylono zaskarżony wyrok lub postanowienie

i rozpoznano sprawę w trybie art. 179a p.p.s.a.

Przekazanodo NSARazem

w tym od orzeczeń

wydanych w trybie art. 179a

p.p.s.a.1 2 3 4 5 6 7

1 SA 456 28 1 4492 SAB 9 1 103 SO

Prawo pomocy - wnioski zarejestrowane w repertorium SO oraz wnioski w toku postępowania

Lp.Wniosek o

przyznanie prawa pomocy

w postaci:Wpłynęło

Z A Ł A T W I O N O

Ogółem (kolumny 4-

8)

Przyznano prawo

pomocy co do całości

wniosku

Przyznano prawo

pomocy co do części

wniosku

Odmówiono przyznania

prawa pomocyPozostawiono bez

rozpoznaniaW inny sposób

1 2 3 4 5 6 7 8

1 zwolnienia od kosztów 211 203 28 40 90 26 19

2ustanowienia pełnomocnika procesowego

63 64 32 10 16 6

3 zwolnienia od kosztów

i ustanowienia pełnomocnika

115 137 48 19 57 4 9

201

procesowego

202