Bilgisayar Ağları

Prof. Dr. Resul KARA

4. Bölüm: Aktarım Katmanı

4. Bölüm: Aktarım Katmanı

Aktarım Katmanının Görevleri Servis Adresleme Protokoller TCP/UDP Karşılaştırması

Aktarım Katmanı Görevleri Uçtan uca haberleşmenin

izlenmesi Veriyi segmentlere bölme Hedefte verilerin yeniden

birleştirilmesi Farklı uygulamaları

tanımlamak için servis adreslemesi

Hata toleransı

Uygulama (Application)

Sunum (Presentation)

Oturum (Session)

Aktarım (Transport)

Ağ (Network)

Veri Bağı (Data Link)

Fiziksel (Physical)

7

6

5

4

3

2

1

Aktarım Katmanı Görevleri

Segment/bölüt (segmentation) Segment birleştirme (reassembly)

Servis Adresleme

Servis adresi=Port adresi=Port numarası 16-bit uzunluk Segment başlığına kaynak ve hedef adresi

olarak yazılır IANA (Internet Assigned Number Aut.)

tarafından tahsis edilir Üç grup

Servis Adresleme

Servis Adres Grupları Grup Adı Port Numarası Aralığı Kullanım Amacı

İyi bilinen portlar

(Well known) 0-1023 Sunucu uygulamaları

Kaydedilmiş portlar

(Registered) 1024-49151 Sunucu veya istemci

uygulamaları

Dinamik portlar

(Dynamic) 49152-65535 İstemci uygulamaları

Servis Adresleme

Servis Adres Örnekleri TCP UDP TCP ve UDP

İyi bilinen

portlar

21 FTP

22 SSH

23 Telnet

25 SMTP

80 http

110 POP3

443 HTTPS

67 DHCP

69 TFTP

520 RIP

53 DNS

161 SNMP

561 IRC (Chat)

Kaydedilmiş

portlar

1863 MSN

Messenger

8080 Alternatif http

1812 RADIUS

2000 Cisco VoIP

5004 RTP

5060 SIP (VoIP)

1433 MS SQL

2948 WAP (MMS)

Servis Adresleme

Servis Adresi Kullanımı

Servis Adresleme

netstat ile port adresi görüntüleme

Servis Adresleme netstat durum seçenekleri LISTEN: Yerel bağlantı, dış bağlantıdan bağlantı isteği bekliyor. ESTABLISHED: Bağlantı açık ve veri gönderme-alma devam

ediyor. TIME-WAIT: Yerel bağlantı, bağlantı sonlandırma isteği

gönderip, bağlantıyı kesmeden önce bekleyeceği süre içinde. CLOSE-WAIT: Bağlantı kapandı ancak, yerel kullanıcıdan

kapatma isteği bekliyor. SYN-SENT: Yerel bağlantı, bağlantı isteği gönderdi cevabı

bekliyor. SYN-RECEIVED: Yerel bağlantı, bağlantı onayı için ACK biti

bekliyor. Eğer çok sayıda SYN-RECEIVED varsa, TCP SYN atağı denilen

saldırı olduğu anlaşılır.

Aktarım Katmanı Protokolleri

Transmission Control Protocol (TCP) User Datagram Protocol (UDP) Internet Control Message Protocol (ICMP)

Aktarım Katmanı Protokolleri Güvenilir Veri Dağıtımı (TCP) Oturum Kurma (Session Establishment) Güvenilir veri dağıtımı (reliable delivery) Alıcı onayı (acknowledgement) Yeniden gönderim (retransmitting) Sıralı Dağıtım Akış Kontrolü (Flow Control) Boğulma kontrolü (congestion control)

Aktarım Katmanı Protokolleri

Güvenilir Veri Dağıtımı (TCP) Güvenilirlik

Gönderilen veriyi izleme (Tracking transmitting data)

Alınan verinin doğrulanması (Acknowledge recieved data)

Alınamayan verinin yeniden gönderimi (Retransmit unacknowledged data)

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Başlık Yapısı

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Sunucu İşlemleri

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Sunucu İşlemleri

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Oturum Kurma- Üç aşamalı el sıkışma

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Oturum Sonlandırma – 4 aşama

Aktarım Katmanı Protokolleri TCP Başlık Kontrol Bitleri URG (Urgent) biti: Acil gönderim RST (Reset): Bağlantı işlemini bitirme ACK (Acknowledgement): Onay biti SYN (Synchronisation): Senkronizasyon PSH (Push): Gönderme biti FIN (Finish): Gönderilecek veri kalmadığı

bildirim biti Her bir bit 0 veya 1 değerlerinden birini

alabilir.

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Segment Yeniden Birleştirme

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Segment Yeniden Birleştirme

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Akış Kontrolü ve Pencere Boyutu

Aktarım Katmanı Protokolleri

TCP Akış Kontrolü-Alınamayan segmentler

Aktarım Katmanı Protokolleri

Hızlı Veri Dağıtımı (UDP) Düşük paket başlığı (8 Byte) Kontrol mekanizmaları yok Segment yerine datagram Güvensiz dağıtım Ses ve video, online oyunlar

Aktarım Katmanı Protokolleri

UDP Başlık Yapısı

Aktarım Katmanı Protokolleri

UDP Datagram Birleştirme

Aktarım Katmanı Protokolleri

UDP Sunucu İşlemleri TCP’deki gibi, alınan kaynak ve hedef port

numaraları ters çevrilerek cevap oluşturulur

TCP ve UDP Karşılaştırması

TCP UDP

Kapsüllediği veriye segment

denir

Kapsüllediği veriye datagram

denir

Veri dağıtımı garanti edilmiş

biçimde gerçekleştirilir,

hedefin veriyi aldığından

emin olunur

Garanti edilmiş veri dağıtımı

yoktur, hedef verileri

alamayabilir

Sıra numarası kullanılarak

segment birleştirme yapılır

Sıra numarası olmadığından

datagramlar alındığı sırada

birleştirilir

Belirli adette segment

gönderiminden sonra onay

segmenti alınır

Datagramlar sadece gönderilir,

onay gelmesi beklenmez

TCP ve UDP Karşılaştırması

TCP UDP

Başlık boyutu 20 Byte Başlık boyutu 8B

Bağlantı temellidir, veri

gönderimi başlamadan önce

oturum kurulur

Bağlantısızdır, veriler oturum

kurma gibi bir işlem yapmadan

gönderilir

Pencere boyutu ile akış

kontrolü yapılır, hedef

boğulmaları önlenir

Akış kontrol mekanizması

içermez

http, SMTP, FTP, Telnet gibi

garantili veri dağıtımı

gerektiren uygulamalarda

kullanılır

VoIP, video ve ses aktarımı gibi

hız gerektiren uygulamalarda

kullanılır

Bölüm Özeti

Aktarım katmanının görevleri Servis adresleri/port numaraları Aktarım katmanı protokolleri Güvenilir veri dağıtımı için TCP protokolü TCP güvenilirlik özellikleri Hızlı veri dağıtımı için UDP protokolü TCP – UDP karşılaştırması