BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü İç Hastalıkları Hemşireliği ve

Halk Sağlığı Hemşireliği Anabilim Dalları ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Narlıdere Huzurevi Yaşlı

Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi işbirliği ile 29-30 Eylül 2016 tarihlerinde gerçekleştireceğimiz 4.

Geriatri Hemşireliği Sempozyumu’na sizleri davet etmekten onur duyuyoruz.

İki yıllık bir aradan sonra tekrar düzenleyeceğimiz bu sempozyumda; geriatri ve gerontoloji alanında

primer olarak görev alan sağlık profesyonellerinin yanı sıra bu alanda çalışmalar yürüten

akademisyenlerin mesleki ve bireysel deneyimlerinin rehberliğinde güncel yaklaşımlar ve kanıta dayalı

uygulamaların ön plana çıkarılması amaçlanmaktadır. Sempozyumda sağlıklı ve üretken yaşlanma,

yaşlılıkta konfor, beslenme stratejileri, yaşlıda acil durumlar ve düşmelerin yönetimi, polifarmasi

yönetimi, nöropsikiyatrik durumlar ve kültürel bakıma ilişkin oturumlara yer verilecektir. Ayrıca;

ülkemizde geriatri alanında çalışan meslektaşlarımızın yaptığı iyi uygulamalar, özgün araştırma

sonuçları ve yaşlı sağlığını ve bakımını geliştiren program örnekleri sözlü/poster sunumlarla

paylaşılacak ve tartışılacaktır.

İzmir’in yaşadığı en güzel mevsimlerden biri olan 2016 sonbaharında yaşlı bakımında ülkemizin örnek

bir kurumu olan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Narlıdere Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi’nde

sizleri ağırlamanın gururu ile hepinizi bilimsel ve sosyal bir paylaşıma davet ediyor, saygılar sunuyoruz.

Sempozyum Başkanları

Doç. Dr. Yasemin TOKEM Doç. Dr. Nil TEKİN Doç. Dr Medine YILMAZ

ONURSAL BAŞKANLAR

Prof.Dr. Galip AKHAN

Prof. Dr. Bumin Nuri DÜNDAR

SEMPOZYUM BAŞKANLARI

Doç.Dr.Yasemin TOKEM

Doç.Dr.Nil TEKİN

Doç.Dr. Medine YILMAZ

SEMPOZYUM SEKRETERYASI

Öğr.Gör. Fatma İLTUŞ

Öğr. Gör. Feyza DERELİ

DÜZENLEME KURULU

Doç. Dr. Elif ÜNSAL AVDAL

Yard. Doç. Dr. Julide Gülizar YILDIRIM DUMAN

Öğr. Gör. Fatma İLTUŞ

Öğr. Gör. Berna Nilgün ÖZGÜRSOY URAN

Öğr. Gör. Feyza DERELİ

Hem. Emine BÖÇKÜN

Hem. Gülşen CANKURT

Hem. Ayşe KARAHÜSEYİN

BİLİMSEL KURUL ÜYELERİ (Soyadına göre alfabetik sırayla)

· Prof. Dr. Nalan AKBAYRAK

· Prof. Dr. Asiye AKYOL

· Prof. Dr. Ayla BAYIK

· Prof. Dr. Sakine BOYRAZ

· Prof. Dr. Çiçek FADILOĞLU

· Prof. Dr. Ayfer KARADAKOVAN

· Prof. Dr. Nimet OVAYOLU

· Prof. Dr. Süheyla ALTUĞ ÖZSOY

· Prof. Dr. Hatice TEL AYDIN

· Prof. Dr. Aynur TÜREYEN

· Doç. Dr. Rahşan ÇEVİK AKYIL

· Doç. Dr. Media SUBAŞI BAYBUĞA

· Doç. Dr. Şafak DAĞHAN

· Doç. Dr. Zeynep GÜNEŞ

· Doç. Dr. Sevgi KIZILCI

· Doç. Dr. Yeter KİTİŞ

· Doç. Dr. Özlem KÜÇÜKGÜÇLÜ

· Doç. Dr. Hatice MERT

· Doç. Dr. Şeyda ÖZBIÇAKÇI

· Doç. Dr. Dilek ÖZMEN

· Doç. Dr. Sibel KARACA SİVRİKAYA

· Doç. Dr. Aynur UYSAL TORAMAN

· Yrd. Doç. Dr. Filiz ADANA

· Yrd. Doç. Dr. Gülbahar KORKMAZ ASLAN

POSTER BİLDİRİLER

1 - TÜRKİYE’DE YAŞLILARDA DÜŞME: SİSTEMATİK DERLEME

Poster Bildiri

Seçil GÜLHAN GÜNER1, Nesrin NURAL1,

1Karadeniz Teknik Üniversitesi,

Bu sistematik derleme Türkiye’de yaşlı bireylerde düşmeyi araştıran çalışmaları tanımlamak ve

sistematik olarak gözden geçirmek amacıyla yapılmıştır.

Yüksek Öğretim Kurumu Tez Tarama veri tabanında “düşme “ anahtar kelimesi ile 2006-2016 yılları

arasında yapılan tezler taranmıştır. Tarama sonucunda 75 tez çalışmasına ulaşılmış olup, Sağlık

Bilimleri Enstitüsüne bağlı ve 65 yaş ve üzeri bireylerle yapılan ve araştırma kriterlerine uyan 25 tez

çalışması araştırma kapsamına alınmıştır. Ancak bir tezin tamamına ulaşılamadığı için araştırma dışı

bırakılmıştır. Çalışma 24 tez çalışması ile tamamlanmıştır. Araştırmaya alınan tezlerden 15’i yüksek

lisans, altısı tıpta uzmanlık ve dördü doktora tez çalışmasıdır.

Araştırma kapsamında taranan 24 tez çalışmasının incelenmesi sonucu elde edilen bulgular

çalışmaların 12’sinin hastane, sekizinin huzurevi, üçünün toplumda ve bir tanesinin hem toplum hem

de huzurevinde yapıldığı belirlenmiştir. Yaşlıların son bir yılda yaklaşık üçte birinin düştüğü, kadın

olmak, ileri yaş, kronik hastalık öyküsü, sağlık sorunları varlığı, ağrı, denge bozukluğu ve ilaç

kullanımının düşme riskini arttırdığı, evde yaşayan yaşlıların çevre koşullarının düşme yönünden daha

riskli olduğu, özellikle huzurevi, bakımevi vb. kurumlarda düzenlenecek olan yürüme, düşme önleme

programlarının düşmeler azaltacağı, düşme risk faktörleri ile ilgili yapılacak eğitimlerin, D vitamini

replasmanının ve egzersizin düşme riskini ve düşmeleri azalttığı saptanmıştır.

Yapılan çalışmalar sonucunda ülkemizde yaşlılar kendi ev ortamlarında yaşlanmak istemektedir. Bu

nedenle yaşlıların düşme riskinin fazla olduğu daha çok yaşadıkları ortamlarının iyileştirilmesi

önemlidir.

2 - YAŞLI BİREYLERİN BAKIMINDA KÜLTÜREL YAKLAŞIM

Poster Bildiri

Yasemin YILDIRIM USTA1, Şeyma DEMİR1, Arzu AKMAN YILMAZ1,

Saadet CAN ÇİÇEK1,

1Abant İzzet Baysal Üniversitesi Bolu Sağlık Yüksekokulu,

Türkiye’de yaşlı nüfus oranı giderek artmış ve %8.2’ye yükselmiştir. Yaşlı nüfusta artış ile birlikte

kültürel çeşitlilik, teknolojik gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan sağlık turizmi ve küreselleşme

yaşlı bireylere yönelik sağlık hizmetlerinde kültürel yaklaşımın göz önüne alınmasını gerekli

kılmaktadır. Kültürel yaklaşım Leininger ve diğer uzman hemşireler tarafından geliştirilen çeşitli

kültürel hemşirelik teorilerine ve modellerine konu olmuştur. Kültürel yaklaşım kültürel olarak

duyarlı, yeterli ve kültüre uygun sağlık bakımını ifade etmektedir. Kültürel yaklaşımda hemşireler

bakım verdikleri bireylerin kültürel özelliklerini belirlemeli; bireylerin inançlarını, değerlerini,

beklentilerini, tercihlerini ve yaşam tarzlarını gözönünde bulundurmalıdır. Sağlık sistemi içerisinde

özel ilgi ve bakım gerektiren, birçok kültürde yüksek saygı duyulan, toplumsal örf ve adetlerine en

fazla bağlılık gösteren yaşlı bireylerin bakımında da bu normlar temel alınmalıdır. Kültürel yaklaşım

doğrultusunda yaşlı bireyin öncelikle kültüre özgü sağlık riskleri, cinsiyet farklılıkları ile ilgili

tutumları, sağlık davranışları, inançları, hastalığa ve tedaviye tepkisi, beden diline ilişkin kültürel

farklılıkları gibi kültürel özellikleri tanımlanmalıdır. Bireyin manevi ve dünya görüşünü şekillendiren

yaşadığı-doğduğu yer/ülke ve birincil yaşam deneyimleriyle ilgili konulara duyarlılık gösterilmelidir.

Yaşlı bireyin gereksinimlerine ilişkin bakım uygulanırken gerekiyorsa etkin bir tercümanlık hizmeti

sağlanmalı; kültüre özgü beden dili/sözsüz iletişim teknikleri kullanılmalı; yaşlı bireylerin duyusal

yetersizlikleri göz önünde bulundurulmalı; saygılı ve güvene dayalı bir iletişim kurulmalıdır. Baskın

dili kullanmayan bireyler için tıbbi hata oranını azaltmak ve iletişimi güçlendirmek amacıyla eğitim

materyalleri ya da diğer tibbi bilgilendirme formları hastanın kullandığı dilde hazırlanmalıdır. Çeşitli

kültürlerde yetişkin çocuklardan ebevenylerinin bakımını üstlenmeleri beklenir. Bu durumda yaşlı

bireyin çocuklarının da bakıma ve bireyin durumu ile ilgili kararlara katılması sağlanmalıdır ancak,

ebeveynlerin kararları ve tercihlerinin çocuklarınınki ile benzer olmayabileceği düşünülmeli ve

ebeveynlerin seçimleri değerlendirilmelidir. Yaşlı bireylerin bakımında kültürel yaklaşım bireyin

sağlığı ile ilgili karar verme ve bakıma katılma durumunu, bakım ve tedavi planına uyumunu ve

bakımın kalitesini olumlu yönde etkilemektedir. Bu nedenle yaşlı bireylerin bakımında bireylerin

kültürel özellikleri dikkate alınmalıdır.

3 - DİYABETLİ YAŞLILARIN GÜÇLENDİRİLMESİ

Poster Bildiri

Saadet CAN ÇİÇEK1, Şeyma DEMİR1, Yasemin YILDIRIM USTA1, Arzu

AKMAN YILMAZ1,

1Abant İzzet Baysal Üniversitesi Bolu Sağlık Yüksekokulu,

Diyabet hızlı kültürel değişim, yaşlanma, kentleşme, değişen beslenme şekilleri, sağlıksız yaşam tarzı

gibi nedenlerle Dünya’da görülme sıklığı gittikçe artan kronik hastalıklardan biridir. Diyabetin

akut/kronik komplikasyonları günlük yaşam aktivitelerinde sınırlılık oluşturmakta, sürekli ve uygun

öz-bakım davranışları gerektirmekte ve yaşam kalitesini düşürmektedir. Bununla birlikte yaşla ilgili

yetersizlikleri yaşayan diyabetli yaşlılarda bağımsızlığın azalması, yetersiz sosyal destek, öz bakım

yeteneğinde azalma ve birden çok hastalığın bulunması gibi nedenler diyabet yönetimini olumsuz

olarak etkilemektedir. Nitekim diyabetli yaşlıların diyabetle ilişkili bakımın temelini oluşturan yaşam

tarzı değişikliği yapmada daha fazla zorlandıkları, yaşa özgü eğitim almaları gerekirken daha az eğitim

aldıkları böylece daha pasif hasta rolü üstlendikleri belirtilmektedir. Bu nedenle, sözlük anlamı “güç

verme/otorite kazandırma, bir şeyi yapabilme yeteneği, yeterliliği ve izin verme” olan güçlendirme

kavramı hemşirelik yaklaşımı olarak diyabetli yaşlıların bakımında önemli hale gelmektedir.

Güçlendirme hastaların haklarını koruyan bir süreç olmanın yanında diyabete ilişkin öz-bakım, öz-

denetim ve öz-yeterliliği geliştiren, benlik saygısını arttıran ve bireylerin sağlığıyla ilgili kararlara

katılımını sağlayan olumlu bir deneyimdir. Diyabetli yaşlıların güçlendirilmesi hemşireler tarafından

etkili eğitim ve danışmanlık vermek, hedefleri belirleyerek beceri kazandırmak, ortak dil kullanmak,

işbirliği yapmak, dinlemek ve güven vermek, bireyi tüm çevresiyle birlikte ele almak ve ihtiyaç

duyduğu gereksinimleri sağlamada destek olmakla mümkündür. Güçlendiğini hisseden/fark eden

bireyin yaşam kalitesi ve diyabete uyumu artmakta, sorunlarıyla daha kolay başa çıkmakta, karar

verme yetisi, özgüveni, becerileri ve olumlu sağlık davranışları gelişmektedir. Diyabetli yaşlılarla

yapılan çalışmalarda diyabetlileri güçlendirmenin diyabet sonuçları üzerindeki olumlu rolü açıkça

gösterilmiştir. Bu çalışmaların birçoğunun ortak noktası hasta eğitiminin bireyleri güçlendirmede

temel faktör olması; eğitim programı alanlarda diğer gruba oranla glisemik kontrolün daha kolay

sağlanması; psikososyal öz yeterliliğin daha fazla gelişmesi ve diyabete karşı tutumun daha olumlu

olmasıdır. Sonuç olarak, sağlık bakım sisteminden maksimum yarar sağlamaları için güçlendirilmiş

hale gelmek her diyabetli bireyin hakkıdır. Bu nedenle, hasta, aile ve hemşireler arasındaki olumlu

etkileşim ve işbirliği ile diyabetli yaşlıların güçlendirilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir.

4 - TÜRKİYE’DE YAŞLILARIN YAŞAM KALİTESİ: SİSTEMATİK

İNCELEME

Poster Bildiri

Nihal TAŞKIRAN1, Fatma DEMİREL2,

1Adnan Menderes Üniversitesi, 2Adnan Menderes Üniversitesi Söke Sağlık Yüksekokulu,

Bu sistematik inceleme, Türkiye’de yaşlıların yaşam kalitelerini ve etkileyen faktörleri araştıran

çalışmaların sistematik bir şekilde incelenmesi amacıyla planlanmıştır.

Çalışmanın evrenini, Temmuz-Ağustos 2016 tarihleri arasında “Medline”, “Nurse/Academic Edition”,

“Ulakbim”, “YÖK tez merkezi” ve ““Google Scholar” kaynaklarından taranarak ulaşılan 41 çalışma

oluşturmuştur. İncelemede “yaşlılık”, “geriatri” ve “yaşam kalitesi” anahtar kelimeleriyle son 10 yılda

(2006-2016) Türkiye’de yapılmış, yayın dili Türkçe ya da İngilizce olan, yayınlanmış ve tam metni

bulunan makaleler seçilmiştir. Yedi makale tam metnine ulaşılamadığından inceleme dışında

bırakılmış, inceleme kriterlerini sağlayan 34 makale örneklemi oluşturmuştur.

Çalışmaya dahil edilen makalelerin tamamı tanımlayıcı tipte olup 13 çalışma huzurevinde yaşayan

yaşlılar ile yapılmıştır. Çalışmaların örneklem popülasyonlarına bakıldığında; bir çalışma 50 yaş üstü,

bir çalışma 55 yaş üstü, dokuz çalışma 60 yaş üstü, 21 çalışma 65 yaş üstü, bir çalışma 70 yaş üstü ve

bir çalışma da 75 yaş üstü yaşlılar ile yürütülmüştür. İncelenen çalışmalardan üç tanesinin inkontinans

ile, dört çalışmanın depresyon, bir çalışmanın ise yaşlılarda kazalar ile yaşam kalitesi arasındaki

ilişkiyi ele aldığı, 26 çalışmanın ise yaşam kalitesini etkileyen faktörleri incelediği görülmüştür.

Yaşam kalitesini etkileyen faktörleri inceleyen çalışmalardan 15 tanesinde Dünya Sağlık Örgütü

tarafından geliştirilen WOQOL-OLD (Who Quality of Life Scala) ölçeği kullanılmış ve bu faktörler

duyusal yetiler, özerklik, geçmiş bugün ve geleceğe ait aktiviteler, sosyal katılım, ölüm ve ölmek,

yakınlık başlıkları altında ele alınmıştır. Diğer çalışmalar ise yaşam kalitesi ve etkileyen faktörleri,

farklı ölçekler ve/veya literatür doğrultusunda oluşturulan sorular ile; fiziksel özellikler, duyusal

işlevler, kognitif düzey, fonksiyonel durum, genel sağlık anlayışı, sosyal katılım, esenlik alt

başlıklarıyla ele almıştır.

Yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar seçilen popülasyonun özelliklerine göre farklılıklar

göstermekle birlikte tüm çalışmalarda, kronik bir hastalığın varlığı ve/veya bağımsızlık düzeyindeki

azalma ile yaşam kalitesinin düştüğü, sağlığı algılama durumu ile yaşam kalitesi arasında doğru

orantılı bir ilişki olduğu ileri sürülmüştür.

5 - YAŞLILIKTA RAHATLIK

Poster Bildiri

Arzu AKMAN YILMAZ1, Şeyma DEMİR1, Saadet CAN ÇİÇEK1, Yasemin

YILDIRIM USTA1

1Abant İzzet Baysal Üniversitesi Bolu Sağlık Yüksekokulu,

Rahatlık kavramı ağrının olmaması, memnun olma, kederi azaltma, maddi olarak rahat olma,

ferahlamış hissetme, huzurlu olma, teselli etme, üzüntüsü ve sıkıntısı olmama gibi karmaşık anlamları

içermektedir. Bu geniş anlamlarıyla birlikte “rahatlığın sağlanması” Florence Nightingale’den beri

hemşirelik bakım aktivitelerinde yer almış ve bakımın hedeflerinden biri olmuştur. Rahatlık kavramı

ilk kez Kolcaba tarafından derinlemesine incelenmiş ve 1994 yılında Rahatlık Teorisi olarak

hemşireliğin bilimsel temelini oluşturan kavram ve kuramlar içerisinde yerini bulmuştur. Kolcaba

rahatlık kavramını bütüncül bir çerçevede analiz etmiş, kavramı açıklarken kullandığı taksonomik yapı

ve bu yapının kavramsal çatısı sayesinde hemşirelerin hastalarını rahatlatmasına ve hemşirelik

sürecine bir rehber oluşturmuştur. Literatürde yaşlı bireylerin rahatlık gereksinimlerine ilişkin sınırlı

sayıda çalışmaya ulaşılabilmiştir. Ancak yaşlı bireyler rahatlık durumunu etkileyen fizyolojik

değişiklikler, çeşitli kronik hastalıklar, bilişsel sorunlar, hareket ve duyusal kısıtlılıklar, günlük yaşam

aktivitelerinde güçlükler ve sosyal izolasyon gibi sorunlarla daha sık karşılaşmaktadırlar. Bireylerin bu

sorunlarla başetmede desteklenmeleri, daha güçlü, aktif ve sağlıklı yaşlanan bir toplumun inşa

edilmesi amacıyla bireylerin rahatlık gereksinimlerinin erken tanılanması, gerekli girişimlerin

planlanması, uygulanması, girişim öncesi ve sonrasında rahatlık düzeylerinin ölçülerek

değerlendirilmesi oldukça önemlidir. Yaşlı bireylerin rahatlık gereksinimlerine ilişkin yapılan

çalışmada rahatlık teorisi kapsamında oluşturulan akut bakım modeli uygulanan yaşlı ortopedi

hastaları hareket, beslenme, uyku/dinlenme, deri bütünlüğü, güvenlik, psikospirütüel, sosyal ve

çevresel rahatlık gereksinimleri, ağrı düzeyleri ve tedaviye yanıt durumları bakımından

değerlendirilmiştir. Akut bakım modeli uygulanan bireyler ile uygulanmayan bireyler

karşılaştırıldığında düşmelerin azaldığı; hareket düzeylerinin; hasta, aile, doktor ve hemşire

memnuniyetinin arttığı; miksiyon-defekasyon kontrolünü ve erken taburculuğu sağlamada, maliyeti

azaltmada, rahatlığı, itibarı geliştirmede daha yararlı olduğu belirtilmiştir. Tutton & Seers (2004)

çalışmalarında yataklı serviste izlenen yaşlı hastaların rahatlık/rahatsızlık deneyimini etkileyen

belirleyicileri; dostça, şefkatli ve nazik bir yaklaşım, hastayı tanıma, rahatlığa yönelik günlük bakıma

odaklanma ve çevre olarak belirtmişlerdir. Sonuç olarak; yaşlı bireylerin bütüncül olarak rahatlığını

sağlamak için kapsamlı bir değerlendirme yapılması, bireye özgü girişimlerin planlanması,

uygulanması ve girişimlerin etkilerinin belirli aralıklarla değerlendirilmesi gerekmektedir.

6 - YAŞLIDA YARA İYİLEŞMESİ VE BESLENME

Poster Bildiri

Serap GÖKÇE1, Serdal ÖĞÜT1, Mahmut ÇERİ1,

1Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi,

Yara iyileşmesi birden fazla biyolojik yolu içeren karmaşık bir süreçtir. Bu süreç son derece gelişmiş

olmasına rağmen, ileri yaş, diyabet, kardiyovasküler sistem hastalıkları, böbrek yetmezliği gibi kronik

hastalıklar, yetersiz beslenme, sigara, enfeksiyon ve bağışıklık sisteminin baskılanmış olması gibi

faktörler yara iyileşmesini olumsuz etkilemektedir. Yaşlanma sürecinde vücuttaki genel fizyolojik

değişiklikler meydana gelmektedir. İlerleyen yaşla birlikte ortaya çıkan dejenerasyonların yanısıra

komorbid hastalıkların neden olduğu patolojik değişiklikler ve beslenme yetersizlikleri yara

iyileşmesinde bazı farklılıkların ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Bu nedenle yaşlı bireylerde yara

iyileşmesi ve beslenme üzerinde durulması gereken önemli konulardır. Başarılı yara iyileşmesi için;

hasarlı bölgeye, yeterli miktarda kanın ve besinlerin ulaşması gerekmektedir. Karbonhidrat ve yağlar

hücrenin enerji kaynağı olarak yara iyileşmesinde rol almaktadırlar. Yeterli protein alımı inflamatuvar

fazın kısalması; fibroblastların yara kenarından göç edip prolifere olması ve kollajen üretimi için

gereklidir. İnflamasyon fazında makrofajların çoğalması, kollajen aktivitesinin düzenlenmesi ve

immün cevabın stimülasyonu için A vitaminine gereksinim duyulmaktadır. Antioksidan özelliği

nedeniyle E vitamini kan pıhtılaşması için K vitamini alımının düzenlenmesi yara iyileşmesi sürecinde

önem kazanmaktadır. Hücre çoğalması ve sinir sistemi ile immün sistemin fonksiyonlarının artması

için B vitaminine gereksinim duyulmaktadır. Kollajen sentezinin artışı ile doku onarımı ve yara

iyileşmesinin hızlanması için çinko, demir, magnezyum gibi mineral desteği sağlanması önemlidir.

Ancak yaşlı bireylerde beslenme planlanırken ve besin desteği sağlanırken bireyin kullandığı ilaçlar,

eşlik eden hastalıklar, enerji gereksinimi ve aktivite durumu, malnütrisyon varlığı dikkate alınmalıdır.

Beslenme planlanırken mutlaka diyetisyen ile işbirliği yapılmalıdır.

7 - FEKAL İNKONTİNANSI OLAN GERİATRİK BİREYLERDE

YAŞANAN SORUNLAR

Poster Bildiri

Figen KAZANKAYA1, Sezer ER GÜNERİ1,

1Ege Ünİversİtesİ Hemşİrelİk Fakültesİ,

İstatistik tahminlerine göre, 2050 yılında, dünya nüfusunun %20'sini oluşturması beklenen geriatrik

popülasyonun sık görülen; bireysel ve toplumsal açıdan birçok sorunu beraberinde getiren önemli

problemlerinden birisi fekal inkontinanstır (Fİ). Fİ, yaşamı tehdit edici bir durum olmamasına karşın

yaşlı bireylerde yarattığı sosyal, ekonomik, hijyenik, duygusal baskılar ve toplumda bildirilen

oranların yüksek olması nedeniyle önemli bir sağlık sorunu olarak görülmektedir. Toplumda Fİ

görülme sıklığı literatürde %2-5 olarak belirtilirken, huzurevlerindeki yaşlılarda %50’ye kadar

ulaşması, bu sorunun yaşlılık döneminde oldukça önemli olduğunu göstermektedir. Fİ olan yaşlıların

yaklaşık 1/5’inin Fİ nedeni ile evden dışarı çıkma korkusu olduğu, bu nedenle ertelediği ya da

yapamadığı aktivitelerinin olduğu bildirilmiştir. Beden imajı, pedleri ve inkontinans olması

durumunda lekeleri gizlemek için ev dışında koyu renkli kıyafetler giydikleri belirtilmiştir.

Amerika’da 2570 huzurevi 6959 kişi ile yapılan bir araştırmada, Fİ görülme sıklığının kadın olma,

yaş, fiziksel kısıtlılıklar ve genel sağlığın kötü olması ile ilişkili olarak arttığı ve yaşam kalitesini

azalttığı saptanmıştır. Fİ yaşlı bireylerin yaşam kalitesini fiziksel olduğu kadar, sosyal ve psikolojik

olarak da etkilemektedir. Kendilerini utanç verici, kirli ya da değersiz olarak görmektedirler. Fİ’lı

bireyler, dışkı yapma ve tutma mekanizmalarının kontrolünü tamamen kaybettikleri için anksiyete,

depresyon, sinirlilik, kendine saygının azalması gibi psikolojik sorunlar yaşamaktadır. Çünkü Fİ, yaşlı

birey için açıklanması zor, utanç verici ve normal toplumsal yaşamını sürdürmesine engel bir durum

olarak görülebilmektedir. Yaşlı bireyin Fİ nedeniyle sürekli ıslak olması, gaz kaçırması, kötü kokması,

genel vücut hijyenini devam ettirememesi ve buna bağlı olarak utanması, sosyal izolasyon yaşaması

yaşam kalitesini azaltabilmektedir.

Türkiye’de yaşlı bireylerde Fİ’ın görülme sıklığı, bunu etkileyen risk faktörleri, yaşanan sorunlar ve

yaşam kalitesine etkisine ilişkin sınırlı sayıda çalışmaya rastlanmıştır. Yaşlıların sağlığını geliştirmek

için Fİ gelişimini önlemek, hemşirelerin önemli sorumlulukları arasında bulunmaktadır. Yaşlı

bireylerde tüm fonksiyonların geriye dönüşümsüz olarak azaldığı ya da kaybolduğu bilincinde olarak

gerekli yaklaşımlarda bulunulmalı ve bakım uygulanmalıdır. Anahtar Kelimeler: fekal inkontinans,

yaşam kalitesi, hemşire

SÖZEL BİLDİRİLER

8 - DİYABETLİ YAŞLILARDA AYAK BAKIMINI GELİŞTİRMEDE

EGİTİM VE İZLEMİN ETKİSİ

Sözel Bildiri

Saadet CAN ÇİÇEK1, Feray GÖKDOĞAN2,

1Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu Sağlık Yüksekokulu, Bolu, 2British University Of Nicosia,

Sağlık Bilimleri Fakültesi, Kıbrıs,

Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de yaşlı nüfus artmakta olup diyabet prevalansı da artış

göstermektedir. Diyabetli yaşlılarda periferik nöropati, ayak deformiteleri ve periferik arteryal

hastalıklar başta olmak üzere yaşa bağlı görme yetersizliği, yürüme anormallikleri, hareket azlığı ve

tıbbi hastalıklar iyileşmeyen yaralara yol açmakta, bu da alt ekstremite ampütasyon riskini

arttırmaktadır. Diyabetik ayak; mortalite ve morbiditeyi arttırmakta, yaşam kalitesini düşürmekte, ağır

iş gücü ve organ kayıplarına yol açmaktadır. Oysa diyabete bağlı ayak sorunları diyabetin önlenebilir

ciddi komplikasyonlarından birini oluşturmaktadır. Bu bağlamda diyabet hemşiresi tarafından düzenli

ayak muayenesi ve eğitimi yapılarak diyabetli yaşlıların izlenmesinin önemli olduğu düşünülmektedir.

Çalışmanın amacı, diyabetli yaşlılarda ayak bakımını geliştirmede eğitim ve izlemin etkisini

belirlemektir.

Kontrollü deneysel nitelikteki araştırma Eylül 2012 –Eylül 2013 tarihleri arasında çalışma kriterlerine

uyan 45 müdahale, 45 kontrol grubu olmak üzere toplam 90 diyabetli yaşlı ile yapılmıştır. Araştırma

verilerinin toplanmasında “Hasta Tanıtım Formu”, “Ayak Muayene Formu”, “Diyabetik Ayak Bilgi

Ölçeği” ve “Ayak Bakımı Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. Müdahale grubundaki diyabetli yaşlılara

başlangıçta, birinci, üçüncü ve altıncı ayda ayak muayenesi yapılarak ayak bakımı konusunda eğitim

ve izlem gerçekleştirilmiştir. Kontrol grubundaki diyabetli yaşlılara ise aynı sıklıkta ayak muayenesi

yapılmış ancak eğitim gerçekleştirilmemiştir. Verilerin değerlendirilmesinde t testi, ki-kare veya

Fisher kesin ki-kare testi, tekrarlı ölçümlerde varyans analizi ve pearson korelasyon analizi

kullanılmıştır.

Ayak muayenesi yapılarak eğitim ve izlem yapılan diyabetli yaşlılarda izlemin başlangıcından itibaren

her ölçümde diyabetik ayak bilgi (p<0.05) ve ayak bakımı davranış puanları (p<0.001) müdahale

grubunda anlamlı derecede daha fazla artış göstermiştir. Ayak muayene toplam puanında ise gruplar

arasında anlamlı fark (p<0.05) ve zaman içinde (p<0.001), her iki grupta benzer değişim (p>0.05)

olduğu belirlenmiştir.

Araştırmanın sonuçları, diyabetli yaşlılarda ayak bakımını geliştirmede eğitim ve izlemin etkili

olduğunu göstermiştir. Bu nedenle ayak bakımını geliştirmede hemşirelik girişimleri arasında eğitim

ve izlem önerilmektedir.

9 - EVDE YAŞAYAN GENÇ YAŞLILARDA YAŞAM KALİTESİNİ

ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN BELİRLENMESİ: ÖN SONUÇLAR

Sözel Bildiri

Seçil GÜLHAN GÜNER1, Nesrin NURAL1, Arzu ERDEN1,

1Karadeniz Teknik Üniversitesi,

Araştırma evde yaşayan genç yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla

yapıldı.

Araştırmanın örneklemini Trabzon il merkezinde belirlenen iki aile sağlığı merkezine kayıtlı, 65-74

yaş aralığında araştırmaya katılmayı kabul eden 35 kadın oluşturdu. Müdahale çalışması olarak

planlanan bu çalışmanın verileri Mayıs-Haziran 2016 tarihlerinde ev ziyaretleri gerçekleştirerek

toplandı. Araştırma için Nisan 2016 tarihinde etik kurul izni alındı. Verilerin toplanmasında

araştırmacılar tarafından oluşturulan Soru Formu, İlaç Kullanıma ve Düşmeye İlişkin Veri Toplama

Formu, Berg Denge Ölçeği (BDÖ), DENN Düşme Risk Değerlendirme Skalası ve SF-36 Yaşam

Kalitesi Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 21.0, analizinde ortalama, frekans,

yüzde değerleri kullanıldı ve korelasyon analizi yapıldı.

Araştırmaya alınan yaşlıların %25.7’si 65 yaşında, %74.3’ü obez, %60’ı okuryazar, %54.3’ü yalnız,

%65.7’si çekirdek aile yapısında ve %37.1’i eşi ile birlikte yaşamaktadır. Yaşlıların tamamının kronik

hastalığı bulunmaktadır. En sık görülen kronik hastalıklar kas iskelet sistemi hastalığı (%62.9) ve

diyabettir (%37.1). Günde 1-2 adet ilaç kullanan yaşlıların oranı %51.4’tür. En sık kullanılan ilaçlar

sırasıyla antihipertansifler (%80), analjezikler (%65.7) ve antikoagülanlardır (%37.1). Yaşlıların %60’ı

ilaçlarını kullanırken düzenli olmasına özen göstermekte ve bunu sağlamaktaydı. BDÖ ile SF-36

Yaşam Kalitesi Ölçeği’nin alt boyutu olan fiziksel fonksiyon, enerji/bitkinlik, ruhsal iyilik hali ve

genel sağlık algısı arasında istatistiksel olarak anlamlı pozitif yönde bir ilişki vardır (p≤0.05). DENN

Düşme Risk Değerlendirme Skalası ile SF-36 Yaşam Kalitesi Ölçeği alt boyutları olan fiziksel

fonksiyon, ruhsal rol güçlüğü, sosyal işlevsellik ve genel sağlık algısı arasında istatistiksel olarak

anlamlı negatif yönde bir ilişki vardır.

Çalışmamızın sonuçları genç yaşlı bireylerde dengenin bozulması ve düşme riskinin artmasının,

bireyin fiziksel rollerinin önemli ölçüde kısıtladığını ve genel sağlık durumunu olumsuz yönde

etkilediğini göstermiştir. Yaşam kalitesini doğrudan etkileyen bu kavramların yaşlı popülasyona

yönelik düzenlenecek eğitim faaliyetlerinde dikkate alınması, yaşlıların kendi ortamlarında sağlıklı ve

kaliteli yaşlanmalarında etkili olacaktır.

10 - TESPİT KULLANIMI ALGI ANKETİ’NİN TÜRK TOPLUMU İÇİN

GEÇERLİK VE GÜVENİRLİĞİNE İLİŞKİN BİR ÇALIŞMA

Sözel Bildiri

Semiha AYDIN ÖZKAN1, Türkan KARACA2, Emine DERYA İSTER2,

1Adıyaman Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu Ebelik Bölümü, 2Adıyaman Üniversitesi Sağlık

Yüksekokulu Hemşirelik Bölümü,

Tespit uygulaması bireyin hareketlerini kısıtlaması nedeniyle bir taraftan hastanın otonomisini

engelleyen, diğer taraftan bireyin kendisine ve başkalarına zarar vermesini önlemek için kaçınılmaz

olarak başvurulan bir uygulamadır. Hasta bakımından ve güvenliğinden birinci derecede sorumlu olan

hemşirelerin tespit uygulamalarındaki algı düzeylerini ölçmek bu konuda farkındalık oluşturmak

açısından önemlidir. Bu araştırmanın temel amacı Tespit Kullanımı Algı Anketinin (PRUQ) Türkçe’ye

geçerlilik ve güvenirliğini yapmaktır.

Metodolojik türde yapılan çalışmaya Adıyaman’da bulunan bir üniversite hastanesinin servislerinde

çalışan 95 hemşire alındı. Ölçeğin geçerliğine ilişkin çeviri ve kapsam geçerliği çalışmaları yapılırken

güvenirliğine yönelik iç tutarlık ve madde toplam puan korelasyonlarına yapıldı.

Ölçeğin geçerliğini değerlendirmede altı öğretim üyesinin görüşü alındı ve öneriler doğrultusunda

hazırlanan ölçeğe pilot uygulama sonrası son şekli verildi. Ölçeğin maddelerinin madde toplam puan

korelasyon güvenirlik katsayıları r=0.26 – 0.81 arasında saptandı. Ölçeğin iç tutarlık analizinde

Cronbach alfa güvenirlik katsayısı α=0.93 olarak bulundu. Ölçeğin zamana göre değişmezliği test-

tekrar test analizi ile incelendiğinde her iki uygulama arasında fark olmadığı saptandı (p>0.05).

Tespit Kullanımı Algı Anketi’nin Türkçe’ye uyarlama çalışmaları sonucunda 17 maddeden oluştuğu,

kolay, anlaşılır ve kısalığı göz önünde bulundurulduğunda yaşlı bireylere bakım veren hemşirelerin

fiziksel kısıtlılık kullanma algısını değerlendirebilecek geçerli ve güvenilir bir araç olduğu

söylenebilir. Ölçeğin ayrıca hemşireler dışında yaşlı bireylere bakım veren diğer sağlık

profesyonellerinde de geçerlik ve güvenirliğinin yapılması önerilmektedir.

11 - HUZUREVİNDE YAŞAYAN YAŞLI BİREYLERDE YALNIZLIK

DURUMU VE SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI

Sözel Bildiri

Ayşegül ÇELİK1, Özlem KARDAŞ KİN1, Ayfer KARADAKOVAN2,

1EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ İÇ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ

ANABİLİM DALI DOKTORA ÖĞRENCİSİ, 2EGE ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK FAKÜLTESİ

İÇ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ ANABİLİM DALI,

Çalışmanın amacı; huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerde yalnızlık durumu ve sağlıklı yaşam biçimi

davranışlarının belirlenmesidir.

Kesitsel tipte bir araştırmadır. Araştırmanın verileri 1 Nisan-15 Mayıs 2016 tarihleri arasında

Karşıyaka Zübeyde Hanım Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi’nde toplanmıştır.

Araştırmanın evrenini, belirtilen tarihlerde Zübeyde Hanım Huzurevi’nde bulunan 137 yaşlı birey

oluşturmuştur. Araştırmaya katılmayı kabul eden, sözel iletişim kurulabilen, 60 yaş ve üzeri,

Standardize Mini Mental Test sonucunda 24’den yüksek puan alan ve en az 6 aydır huzurevinde kalan

65 kişi araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Veriler; “Yaşlı Birey Tanıtıcı Bilgi Formu”,“Yaşlılar

için Yalnızlık Ölçeği(YİYÖ)”,“Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II(SYBD)”, “Standardize

Mini Mental Test” kullanılarak toplanmıştır. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Etik Kurulu’ndan

ve Karşıyaka Zübeyde Hanım Huzurevi’nden yazılı izin, araştırmaya katılım için kişilerden

sözlü/yazılı onam alınmıştır.

Araştırmaya katılmayı kabul eden yaşlı bireylerin %29.2’sinin 70-74 yaş grubunda, %58.5’inin erkek,

%56.9’u boşanmış/ayrı yaşayan, %40’ının ilkokul mezunu, %60’ının sosyal güvencesinin olduğu;

%41.5’i 5 yıldan daha uzun süredir huzurevinde kaldığı, %69.2’sinin ziyaretçisinin geldiği, ziyaretçisi

gelen bireylerin %37.7’sinin ayda bir ziyaret edildiği ve bunların %60’ı birinci derece yakınlarından

oluştuğu belirlenmiştir. Yaşlı bireylerin SYBD toplam puan ortalamaları 143,8±20.8 ve alt

boyutlardan en yüksek puanları sağlık sorumluluğu (26.8±4.9), manevi gelişim (26.0±4.2), kişilerarası

ilişkiler (26,4±5,3), beslenme (26.8±4.2); en düşük puanları fiziksel aktivite (17.8±6.7) ve stres

yönetimi (22.1±4.7) almıştır. YİYÖ toplam puan ortalamaları 8.5±4.6 olarak belirlenmiştir.

Yaşlı bireylerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları puanlarının orta düzeyin üzerinde, yalnızlık

durumlarının kabul edilebilir düzeyde olduğu, SYBD ve YİYÖ puanları ortalamaları arasındaki

ilişkinin istatistiksel olarak anlamlı olmadığı bulunmuştur.

12 - ETİK AÇIDAN YAŞLI MAHREMİYETİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN MANİSA HUZUREVİ

ÇALIŞMASI

Sözel Bildiri

ÇAĞATAY ÜSTÜN1, SEVGİ NEHİR2, NURGÜL GÜNGÖR TAVŞANLI2,

1Ege Ünİversİtesİ Typ Fakültesİ Tıp Tarihi Ve Etik Anabilim Dalı, 2Celal Baiar Ünİversİtesİ Sağlyk

Bİlİmlerİ Fakultesİ,

Bu çalışmada; huzurevi çalışanların etik açıdan yaşlı mahremiyetinin değerlendirilmesine ilişkin

görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır.

Araştırma, Aralık 2015-Ocak 2016 tarihlerinde Manisa Belediyesi Huzurevi ile Manisa Özel Vakıf

Huzurevinde 45 çalışan ile yürütülmüştür. Veri toplama aracı olarak yaş, cinsiyet, medeni durum gibi

soruları içeren 10 soruluk bilgi formu ve İzgi (2009) tarafından geliştirilen 5’li likert tipi 16 maddeli,

Yaşlılara Sunulan Hizmetlerde Mahremiyet Algısı ve Değerlendirilmesi Hizmet Sağlayıcı Nicel

Araştırma Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizi SPSS 15.0 programında yapılmıştır. Verilerin

istatiksel analizinde sayı yüzde dağılımı, t-testi, mann whitney u, Kruskal Wallis testleri

kullanılmıştır.

Huzurevinde çalışan bakım vericilerin yaş ortalaması 38.04±10.33 (19 - 64 yaş)’dir. Bakım vericilerin

%48.9’u kadın %51.1’i erkektir. Bakım vericilerin %28.9’u lise mezunudur, %62.2’si evlidir,

%60.0’nın geliri giderden azdır, %24.4’ü hemşire/sağlık memuru, %22.2’si hasta bakıcı ve % 16.0’sı

temizlik personelidir, %75.6’sının en uzun süre yaşadığı yer ildir ve %77.8’nin ailesinde bakıma

muhtaç birey yoktur. Mahremiyet Ölçeği Cronbah α değeri bu çalışmada 0.78 olarak elde edilmiştir.

Huzurevinde Çalışan Bakım Vericilerin Mahremiyet Ölçeği toplam puan ortalaması 57.91 ±9.39’dur.

Mahremiyet Ölçeği alt alan puan ortalamaları; Mahremiyetin Gerekliliği 34.91±6.94, Mahremiyet

İhmal Edilebilir 23.00±5.33’ tür. Huzurevinde çalışan bakım vericilerin sosyo-demografik özellikleri

ile mahremiyet ölçeği Mahremiyetin Gerekliliği, Mahremiyet İhmal Edilebilir alt alan puan

ortalamaları ve Mahremiyet Ölçeği Toplam puan ortalamaları arasında anlamlı bir ilişki olmadığı

saptanmıştır (p>0.05).

Biyolojik ve bilişsel yetersizlikleri nedeniyle gündelik işlerini ve öz bakımlarını yapamayacak

konumda olan yaşlı bireyler için huzurevleri bir yaşam alanı seçeneğidir. Bu kurumlarda söz konusu

yaşlıların ortak bir mekanda mahremiyetlerinin korunması gerekliliği karşımıza önemli bir sorun

olarak çıkmaktadır. Huzurevlerindeki mahremiyet algısında yaşlıların ve burada görevli personelin

ortak bir payda da buluşması gerekmektedir.

13 - YAŞLILIKTA AĞRININ YAŞAM KALİTESİNE ETKİSİ

Sözel Bildiri

Jülide Gülizar YILDIRIM1, Melek ARDAHAN2,

1İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Halk Sağlığı Hemşireliği AD, 2Ege

Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Halk Sağlığı Hemşireliği AD,

Yaşlılarda akut ve kronik ağrı sık görülen ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen bir durumdur.

Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin bilinmesi gereklidir. Bu araştırmanın amacı, yaşlıların

yaşadıkları ağrı düzeylerinin yaşam kalitesi ile ilişkisini belirlemektir.

Kesitsel araştırmanın evrenini, İzmir’deki üç huzurevinde kalan 60 yaş ve üzeri toplam 596 yaşlı

oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiştir. Araştırma kapsamına; 2016 yılında 65

yaş ve üzeri gönüllü ve yeterli düzeyde anlama kapasitesine sahip 216 yaşlı alınmıştır. Veriler yüz

yüze görüşme yöntemi ile sosyo demografik form, Mc Gill Melzack Ağrı Soru Formu ve SF-36

Yaşam Kalitesi Ölçeği ile toplanmıştır.

Yaşlıların yaş ortalaması 77.19±6.67’dır. %33.3’ü 78-84 yaş, %26.9’u 72-77 yaş grubundadır,

%55.6’sı erkek, %66.2’si dul, %36.6’sı ilkokul mezunudur. Yaşlıların %75’inin ağrısı vardır, %73.6’sı

ağrı kesici kullanmaktadır. Bunlardan %34.3’ü ağrıı olunca ilaç aldığını %25’i ise almadığını bildirdi.

Yaşlıların %32.9’u bel, %48.6’sı diz, %26.4’ü bacak, %25’i baş, %20.8 boyun ve %22.2’si karın

ağrısının derin ve yüzeyel şekilde olduğunu bildirmiştir. Yaşlıların ağrının duyusal niteliğini gösteren

boyuttan aldıkları puan ortalaması 2.48±2.36, algısal boyuttan 1.36±1.71, ağrının değerlendirmesinden

aldıkları puan ortalaması 0.50±0.63 ve karışık boyuttan aldıkları puan ortalaması ise 1.49±1.71’dir.

Yaşlıların ağrı şiddeti puan ortalaması 13.86±6.66’dır. Ağrı varlığı ile yaşam kalitesi ölçeği alt

boyutlarından fiziksel fonksiyon (r=0.38 p<0.001), fiziksel rol (r=0.49 p<0.001), ağrı (r=-0.6

p<0.001), genel sağlık algısı (r=-0.16 p<0.05), sosyal fonksiyon (r=- 0.24 p<0.001), emosyonel rol

(r=0.33 p<0.001) boyutu arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır.

Yaşlılar günlük yaşam aktivitelerini genellikle tam bağımsız veya orta derecede bağımlı bir şekilde

yapmaktadırlar. Yaşlılarda çoğunlukla ağrı sorunu mevcuttur ve ağrı kesici kullanımı yaygındır.

Yaşlılar ağrılarının şiddetini derin ve yüzeyel ağrı olarak tanımlamışlardır. Ağrı yaşam kalitesini ve alt

boyutlarını önemli ölçüde etkilemiştir. Yaşlanmaya bağlı oluşan ağrılarda yaşlılara eğitim programları

düzenlenerek baş etme yöntemleri öğretilmeli ve bu konuda davranış kazandırılma konusunda destek

programları düzenlenmelidir.

14 - EVDE VE HUZUREVİNDE YAŞAYAN YAŞLILARIN BESLENME

ALIŞKANLIKLARININ VE ANTROPOMETRİK ÖLÇÜMLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Sözel Bildiri

GÜLŞAH KANER1, NİLGÜN SEREMET KÜRKLÜ2,

1İZMİR KATİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ BESLENME VE

DİYETETİK BÖLÜMÜ, 2AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ANTALYA SAĞLIK YÜKSEK OKULU,

BESLENME VE DİYETETİK BÖLÜMÜ,

Bu çalışma, huzurevi ve evde yaşayan 60 yaş üstü yaşlıların beslenme alışkanlıklarının ve

antropometrik ölçümlerinin değerlendirilmesi amacıyla yapılmıştır.

Kesitsel tipteki bu araştırma 300 yaşlı üzerinde yürütülmüştür. Kayseri Hacı Rukiye Gazioğlu

Huzurevinde yaşayan 101 birey (erkek: 67, kadın: 34) ve Kayseri’de ev ortamında aileleriyle yaşayan

199 birey (erkek: 61, kadın: 138) araştırma kapsamına alınmıştır. Beslenme alışkanlıklarına yönelik

hazırlanan anket formu yüz-yüze görüşme yöntemiyle uygulanmış, antropometrik ölçümler (vücut

ağırlığı, boy uzunluğu, beden kütle indeksi, bel ve kalça çevresi, bel-kalça oranı, bel-boy oranı, üst

orta kol çevresi, baldır çevresi, ulna uzunluğu, diz boyu, kulaç uzunluğu) araştırmacı diyetisyen

tarafından alınmıştır.

Huzurevinde yaşayan bireylerin 34'ü (%33.7) kadın, 67'si (%66.3) erkek olup yaş ortalamaları

68.7±6.79 yıl olarak belirlenmiştir. Ev ortamında yaşayanların ise 138’i (%69.3) kadın, 61'i (%30.7)

erkek olup yaş ortalamaları 73.6±8.0 yıl olarak bulunmuştur. Huzurevinde kalan yaşlıların tamamına

yakını (%92.1), evde yaşayan yaşlıların ise yarıdan fazlası (%67.8) 3 ana öğün yaptığını belirtmiştir.

İstatistiksel olarak anlamlı olmasa da, evde yaşayan yaşlılarda öğün atlama durumu huzurevinde

kalanlardan daha yüksektir. Evde yaşayan yaşlıların %73.2’si öğle öğününü atladığını, yaklaşık yarısı

(%49.5) canı istemediği için öğün atladığını belirtmiştir. İştah durumu ve çiğneme-yutma güçlüğü

açısından evde yaşayan ve huzurevinde kalan yaşlılar arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark

saptanmamıştır. Hafif şişmanlık ve obezite oranı evde yaşayan ve huzurevinde kalan yaşlılarda

sırasıyla %35.7, %49.7; %32.7, %44.6’dır. Evde yaşayanların %14.6’sı, huzurevinde kalanların ise

%22.8’i normal vücut ağırlığındadır. Boy uzunluğu, kalça çevresi, bel/kalça oranı, baldır çevresi ve

diz boyu dışında ölçülen diğer antropometrik ölçümler açısından iki grup arasında anlamlı bir fark

saptanmamıştır. Evde yaşayanların kalça (113.2±13.7) ve baldır çevresinin (50.0±10.5); huzurevinde

kalanların kalça (110.7±16.7) ve baldır çevresinden (44.5±5.2) anlamlı olarak daha yüksek olduğu

saptanmıştır.

İki gruptaki yaşlıların hiçbirinde malnütrisyon saptanmamış, istatistiksel açıdan anlamlı olmasa da

evde yaşayanlarda obezite oranının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Beslenmenin sağlık üzerine

olan etkileri konusunda her iki gruptaki yaşlıların bilgilendirilmesi gerektiği düşünülmektedir.

15 - YAŞLILIKTA BESİN GÜVENİLİRLİĞİNİN ÖNEMİ

Sözel Bildiri

Dilek ONGAN1, Neslişah RAKICIOĞLU2,

1İzmİr Katİp Çelebİ Ünİversİtesİ Sağlyk Bİlİmlerİ Fakültesİ Beslenme Ve Dİietetİk

Bölümü, 2Hacettepe Ünİversİtesİ Sağlyk Bİlİmlerİ Fakültesİ Beslenme Ve Dİietetİk Bölümü,

Vücuda patojenlerin girişini-çoğalmasını kontrol altında tutan fiziksel bariyerlerin ve immünitenin

azaldığı yaşlanma süreci, yaşlı bireyleri enfeksiyonlar ve besin zehirlenmeleri açısından hassas hale

getirmektedir. Yaşlıların tükettiği besinlerin güvenilir koşullarda satın alınması-hazırlanması-

pişirilmesi-saklanması, diğer yaş gruplarına göre en yüksek besin zehirlenmesi riskine sahip grup olan

yaşlıların sağlığı açısından önemlidir. Bu bildiride yaşlılar için sağlığı tehdit eden besin kaynaklı

enfeksiyonlar, nedenleri ve alınabilecek önlemler hakkında literatür bilgisi vermek amaçlanmıştır.

Literatür taraması yaşlılıkta besin güvenilirliğinin sağlanması, besin zehirlenmeleri, besin hijyeni,

mikroorganizmalar gibi anahtar kelimelerle Science Direct, Scopus, PubMed veritabanlarında

yapılmıştır. Ayrıca Beslenme ve Diyetetik bilimsel otorite kuruluşlarının position paper, guideline vb

rehberleri incelenmiştir.

Hücresel ve sıvısal immünitenin zayıflaması, intestinal floradaki değişiklik, motilitenin ve asiditenin

azalması, antasit kullanımı ve grup halinde-birlikte yaşama biçimi besin zehirlenmesine neden olan

yaşla ilişkili faktörlerdir. Malnütrisyon ve besin ögesi eksikliği bağışıklık sistemini zayıflatarak, besin

kaynaklı ve diğer enfeksiyonların şiddetini arttırabilmektedir. Yaşlılarda en sık görülen enfeksiyon

hastalığı etkeninin, Escherichia coli (%30-60 oranında) olduğu belirtilmektedir. Yaşlıların Clostridium

perfringens ve Staphylococcus aures’a karşı hassas oldukları bildirilmiştir. Listeria monocytogenes ile

karşılaşan yaşlı bireylerin mortalite oranı daha yüksektir. Yayılmacı Salmonella enfeksiyonları yaşlı

bireyler arasında en fazla hastaneye yatışa ve ölüme neden olan enfeksiyonlardır. Toplu yaşanan

kurumlarda besin güvenilirliği açısından tehlikeli/uygun olmayan besin hazırlama-pişirme

uygulamalarının, yaşlı bireylerin hastalanmasında ve zayıf düşmesinde önemli payı olduğu

düşünülmektedir. Besin zehirlenmeleri, kurumlarda kalan yaşlılarda daha tehlikeli sonuçlar

doğurmaktadır; Salmonella türleri, Staphylococcus zehirlenmeleri ve E coli O157:H7 enfeksiyonları

yüksek oranda görülmektedir. S aureus dayanıksız bir bakteri olduğu için mutfakta, ellerde saptanması

bireysel hijyenin kötü olduğunu göstermektedir.

Besin zehirlenmeleri için yüksek riskli grup olan yaşlıların ve onların beslenmesinden sorumlu

bireylerin kişisel hijyen kurallarına dikkat etmesi, el hijyenini sağlaması, besin hazırlama-pişirme araç-

gereçlerinin temizliğine özen göstermesi, yemekleri uygun sıcaklıklarda pişirmesi, çiğ ve pişmiş

besinleri aynı doğrama tahtasında/kapta birbirine temas ettirmemesi besin güvenilirliği için

vazgeçilmez önlemlerdir.

16 - GERİATRİK SENDROMLU BİR OLGUDA HEMŞİRELİK

YAKLAŞIM

Sözel Bildiri

Berna CAFER1, Yasemin TOKEM2, Elif ÜNSAL AVDAL2, Berna Nilgün

ÖZGÜRSOY URAN2, 1İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk EAH, İç Hastalıkları Kliniği, 2İzmir Katip Çelebi Üniversitesi

Sağlık Bilimleri Fakültesi,

74 yaşındaki erkek V.Y ilkokul mezunu. Haziran ayında kardiyak arrest ile bir eğitim araştırma

hastanesi acil servisine getirilen hastaya resüsitasyon yapılmış ve entübe olarak yoğun bakıma

alınmıştır. Yoğun bakımdan taburcu edildikten sonra 1 ay evinde oksijen desteği almış. Daha sonra

genel durum bozukluğu ve idrar çıkışının yeterli olmaması üzerine acil servise getirilmiştir. Hastanın

klinik öyküsünde diyabet (20 yıldır), hipertansiyon (16 yıldır), koroner arter hastalığı (6 sene önce

CABG ve 1 yıl önce bybass), alzheimer (3 yıldır) ve hipotiroidi (2 yıldır) mevcuttur. Hasta 4 senedir

insülin kullanıyormuş. İki aydır diyalize de girmekte olan hastanın Asinobacter enfeksiyon öyküsü de

bulunmaktadır. Geriatrik sendromları düşündüren sorunlar: * Öğünlerini yeterince tüketmemesi, çoğu

zaman reddetmesi * 1 ayda 12 kg vermesi * Yarı bağımlı olması * Evre 1 bası yarası * Düşme riski

yüksek olması * Halüsinasyonlar görmesi, kendi kendine konuşmalarının bulunması * Uykusundan

konuşarak uyanması * İçine kapanık olması, ailesinden başka kimseyle yeterince iletişime geçmemesi

Bu sendromlara yönelik olarak hasta için uygun olan hemşirelik yaklaşımı daha sonra açıklanacaktır.

17 - EVDE BAKIM VE HASTA NAKİL HİZMETLERİ ÇALIŞMALARI

Sözel Bildiri

Esin KOLKESEN1,

1Muğla Büyükşehir Belediyesi,

Muğla İli nüfusu 908 bin 877 olup, bu nüfusun yaklaşık % 55i kırsal yerleşim yerlerinde

yaşamaktadır.Evde Bakım Hizmeti sunumu ile hasta, yaşlı, yatalak, engelli, kimsesiz vatandaşların

kendi yaşam mekanlarında hayatlarının devam ettirilmesinin sağlanması, hastanelerde kalış sürelerinin

kısaltılarak hastane enfeksiyonlarının azaltılması, tespit edilen yada kendi imkanları ile bize ulaşan

kişilere yaşadıkları mekanda tıbbi ve sosyal bakım hizmetlerinin bir bütün olarak verilmesi, hasta ve

hasta yakınlarına beslenme, kişisel hijyen, bası yarasının önlenmesi ve benzeri konularda eğitimler

verilmesi, bilim dışı uygulamaların önlenmesi ve gerek duyulması halinde hasta nakil ambulansı ile

hastalarımızın hastaneye ulaşımlarının sağlanması amaçlanmaktadır.

Muğla İli genelindeki 6 İlçede bulunan Muğla Büyük Şehir Belediyesi Sağlık ve Sosyal Hizmet

Birimlerindeki 9 hizmet noktasında, 16 evde bakım ekibi, 16 hizmet aracı, 7 Hasta Nakil Ambulansı

ile hizmet verilmektedir.Birimlerin her birinde 1 er sorumlu hekim bulunmaktadır.Evde bakım

hizmetleri tıbbi bakım ve kişisel bakım hizmetleri olarak yürütülmektedir.İhtiyacı olduğu saptanan

aileler sosyal yardım programına da alınmaktadır.Evde bakım ekiplerine, ihtiyaç durumunda birim

sorumlu hekimleri de dahil olmaktadır.Evde Bakım ekibi tarafından hastaneye gitmesine karar verilen

hastaların Hasta Nakil Ambulansı ile Hastaneye gidişleri sağlanmaktadır.

Evde Bakım Hizmetlerine 01/08/2014 tarihinde Menteşe hizmet biriminde başlanmıştır 31 TEMMUZ

2016 Tarihi itibari veriler -İlk ziyaret edilen hane: 8344 (24 aylık) -Toplam tıbbi müdahale: 47235 -

Toplam genel bakım : 10691 -Toplam hasta nakil : 5509 (19 aylık)

Hastaneden taburcu olan hastaların; sağlık personeli tarafından evinde tedavilerinin takip edilmesi ile

tedavi sonuçları daha başarılı sonuçlar vermekte, hastaların moral ve psikolojik durumları

yükselmekte, özellikle engelli ve yatağa bağımlı hastalar ile bunların bakıcılarının evinde eğitimleri

sağlanarak bası yaralarının oluşması yada mevcut bası yaralarının daha kısa sürede iyileşmesi

sağlanmaktadır.Engelli, yatağa bağımlı ve yaşlı hastaların engelli araçları ve hasta nakil ambulansları

ile hastaneye ulaşımları sağlanarak bu vatandaşlarımızın yataklı tedavi kurumu hizmetlerinden daha

kolay ve etkin bir şekilde yararlanmaları sağlanmaktadır.