dr Krzysztof Kołodziejczyk

Bezrobocie i inne wyzwania dla polityki

rynku pracy

Plan

1. Bezrobocie – definicja, rodzaje, przyczyny

2. Państwo a bezrobocie

3. Inne wyzwania rynku pracy

4. Wskaźniki rynku pracy w Polsce

Bezrobocie i inne wyzwania… – słowa kluczowe

bezrobotni/zatrudnienistopa bezrobocia

aktywni/bierni (ekon.)bezrobocie frykcyjne

bezrobocie strukturalnebezrobocie cykliczne

aktywna polityka państwapasywna polityka państwa

BAEL

4

Bezrobocie i inne wyzwania… – pytania na dziś

Jak brzmi definicja bezrobocia?

Jakie są rodzaje bezrobocia i ich przyczyny?

Jak państwo rozwiązuje problem bezrobocia?

Jakie są inne, poza bezrobociem, wyzwania dla polityki rynku pracy?

Jak kształtują się wskaźniki opisujące rynek pracy w Polsce?

5

Co to jest bezrobocie? – makro w teorii

• Bezrobocie - sytuacja, w której istnieje grupa pracowników

zdolnych do pracy oraz gotowych ją podjąć, lecz nie

znajdujących możliwości zatrudnienia

• Stopa bezrobocia - stosunek liczby osób bezrobotnych do

liczby ludności aktywnej ekonomicznie (zasobu siły roboczej

danej populacji).

➢ Stopę bezrobocia oblicza się różnie, w zależności od przyjętej

definicji osoby bezrobotnej.

6

Co to jest bezrobocie? – makro w teorii

7

zatrudnieni bezrobotni

Ludność w wieku

produkcyjnym

aktywni ekonomicznie bierni ekonomicznie

Co to jest bezrobocie? – makro w teorii

• W Polsce najczęściej jest podawana stopa bezrobocia

rejestrowanego, do wyliczenia której przyjmuje się, że

bezrobotny, to osoba, która jest aktualnie zarejestrowana

zgodnie z prawem danego kraju, jako poszukująca pracy.

• GUS bada także stopę bezrobocia według definicji

Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), wg której za

bezrobotną uważa się osobę, która spełnia równocześnie

poniższe warunki:

o ukończyła 15 lat;

o aktualnie nie pracuje (w rozumieniu definicji MOP), ani nie

odbywa przyuczenia do zawodu z elementami nauki

praktycznej;

o poszukiwała aktywnie pracy w tygodniu badania lub w

ciągu 6 tygodni poprzedzających badanie;

o jest zdolna do podjęcia pracy w tygodniu badanym lub

następnym i wyraża gotowość podjęcia takiej pracy.

➢ Stopa bezrobocia rejestrowanego wypada przeciętnie ok.

1,5 p.p. poniżej stopy bezrobocia wg definicji MOP.

8

Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii

9

frykcyjne

strukturalne

z wyboru cykliczne

ukryte

długotrwałe

długookresowe

BEZROBOCIE

Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii

10

• Bezrobocie frykcyjne

o związane z naturalną płynnością siły roboczej;

o w rozwijającej się gospodarce często pojawiają się

niedopasowania między wolnymi miejscami pracy, napływem

i odpływem siły roboczej z rynku pracy oraz zmianie miejsc

pracy przez pracowników;

o występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób

bezrobotnych, co jest to spowodowane niedostatecznie

szybkim przepływem informacji między pracodawcami a

pracownikami (musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą

czekające na nich miejsca pracy);

o decyzje o zwolnieniu z pracy w celu znalezienia innego

zajęcia podejmują sami pracownicy, a czas poszukiwania

nowej pracy jest krótki (poniżej 3 miesięcy).

Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii

11

• Bezrobocie strukturalne

o występuje niedopasowanie struktury podaży pracy i popytu

na pracę ze względu na posiadane kwalifikacje,

wykształcenie, zawód czy miejsce zamieszkania;

o Wynika ono z niedopasowania kwalifikacji pracowników do

nowej technologii i braku kompetencji, trudności w

dostosowaniu się do zmian systemu produkcyjnego;

o występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób

bezrobotnych, co jest to spowodowane niedostatecznie

szybkim przepływem informacji między pracodawcami a

pracownikami (musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą

czekające na nich miejsca pracy);

o może mieć charakter stosunkowo trwały, gdyż jego likwidacja

wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji czy też

miejsca zamieszkania.

Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii

12

• Bezrobocie długookresowe

o spore ryzyko bezrobocia długotrwałego dot. osób, które

pozostają bez pracy od 6 do 12 miesięcy (im dłuższa

przerwa w pracy, tym maleją szanse na ponowne jej

uzyskanie);

o może wynikać z rosnących wymagań pracodawców (zmiany

technik i organizacji pracy, konieczność uzupełniania

kwalifikacji);

o może mieć charakter stosunkowo trwały, gdyż jego

likwidacja wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji

czy też miejsca zamieszkania.

Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii

13

• Bezrobocie ukryte

o dot. osób nie ujętych w statystykach bezrobocia, nie

rejestrujących się w urzędach pracy;

o osoby te posiadają dochód, a nie mają zawartego stosunku

ubezpieczeniowego.

Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii

14

• Bezrobocie cykliczne

o ujawnia się w warunkach dekoniunktury (spadku popytu

w gospodarce);

o producenci w celu zmniejszenia kosztów produkcji

zwalniają pracowników (np. prace sezonowe, urlopy).

Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii

15

• Bezrobocie z wyboru

o wysokość zasiłków przyznawanych stwarza zachętę do

pozostawania zawodowo biernym

o pracownicy nie akceptują wysokości płacy;

o gdy ludzie nie podejmują pracy ze względu na dobrą

sytuację finansową rodziny.

Państwo wobec bezrobocia – makro w teorii

16

• Aktywna polityka państwa (makroekonomiczna)

o stymulowanie popytu na towary;

o obniżanie podatków i stóp procentowych;

o obniżanie obciążeń składkowych (ZUS);

o dostęp do chłonnych rynków zbytu.

• Aktywna polityka państwa (mikroekonomiczna)

o publiczne programy zatrudnienia;

o bezzwrotna pomoc finansowa przedsiębiorstwom, które

rezygnują z planowej redukcji zatrudnienia lub tworzą

nowe miejsca pracy;

o pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia działalności

gospodarczej na własny rachunek;

o szkolenia zawodowe umożliwiające bezrobotnym

zdobywanie i zmianę kwalifikacji;

o usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy.

Państwo wobec bezrobocia – makro w teorii

17

• Pasywna polityka państwa

o zasiłki dla bezrobotnych;

o jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z

pracy;

o dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na

emeryturę.

Inne wyzwania rynku pracy – makro w teorii

• Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie

województwa wielkopolskiego

o Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL)

stanowi podstawowe źródło informacji o sytuacji na rynku

pracy. Badanie obejmuje wszystkie osoby w wieku 15 lat i

więcej, będące członkami wylosowanych gospodarstw

domowych.

o Podstawowym kryterium podziału ludności, z punktu

widzenia aktywności ekonomicznej (na pracujących,

bezrobotnych i biernych zawodowo), jest praca, tzn. fakt

wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy w

badanym tygodniu.

18

Inne wyzwania rynku pracy – makro w praktyce

• Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie

województwa wielkopolskiego

19

Źródło:

http://poznan.stat.gov.pl/download/gfx/poznan/pl/defaultaktualnosci/744/1/35/1/bael_4kwartal_2

016.pdf

Inne wyzwania rynku pracy – makro w praktyce

• Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie

województwa wielkopolskiego

20

Źródło:

http://poznan.stat.gov.pl/download/gfx/poznan/pl/defaultaktualnosci/744/1/35/1/bael_4kwartal_2

016.pdf

Rynek pracy w Polsce w liczbach - makro w praktyce

21

Źródło: opracowanie własne na podstawie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-

pracy/bezrobocie-rejestrowane/stopa-bezrobocia-w-latach-1990-2017,4,1.html

Rynek pracy w Polsce w liczbach - makro w praktyce

22

Źródło:

https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5473/3/

28/1/bezrobocie_rejestrowane_2kw2017.pdf

Wnioski

Wraz z trwałym spadkiem stopy bezrobocia

maleje znaczenie tego problemu społeczno-

gospodarczego w Polsce.

Problemem nr 1 polskiego rynku pracy

jest aktualnie niski wskaźnik aktywności

zawodowej.