SZPM BESPLATEN VESNIK ZA SEGA[NI I ZA IDNI PENZIONERI

VO OVOJ BROJ...

str. 10

IZBOR NAALBANSKI

HRONIKA

PANORAMA

ZDRAVSTVO

ZABAVA

INTERVJU SOSTANKATRAJKOVA

]E IZLEZAT13. dekemvrivo "Nova Makedonija#- Penzionerski vidici20. dekemvri- Prilog za penzionerivo "Koha#28. dekemvri "Penzioner plus#

str. 13

str. 15

str. 3

str. 5

str. 7

NASTANI

AKTIVNOSTI

INFO

str. 12

str. 11

str. 8

str. 9

30 noemvri

2018 godinabroj 124

str. 2

PROMOCIJANA KNIGATA"MAKEDONIJAVO RINGOT#

str. 16

str. 4

PENZIONERGodina XI Izleguva edna{ mese~no

www.szpm.org.mk e-mail: vesnik@szpm.org.mk Redakcija tel. 02 3223 710

Po povod Denot na osloboduvaweto na Skopje,13 Noemvri, po {esnaesetti pat se odr`a tra-

dicionalniot {ahovski turnir „13 Noemvri# voorganizacija na Sojuzot na zdru`enijata na penzi-

onerite na Skopje, a pod pokrovitelstvo na gra-dona~alnikot na gradot Petre [ilegov. Na otvo-raweto zboruva{e pretsedatelot na Sojuzot nazdru`enijata na penzionerite na Skopje MetodijaNovkovski, koj pritoa re~e:

- Upatuvam pozdrav do zdru`enijata od gradotSkopje i do nivnite {ahovski natprevaruva~kiekipi. Ovoj turnir se odr`uva po povod Denot naosloboduvaweto na Skopje vo 1944 godina, a vos-postaven e od 2003 godina, {to zna~i ova e ve}e{esnaesetti turnir vo kontinuitet. Ja koristamovaa prilika da go ~estitam praznikot na GradotSkopje i na organite na lokalnata samouprava vogradot. Poseben pozdrav upatuvam do gradona~al-

nikot Petre [ilegov i do pretsedatelkata naSovetot na Grad Skopje Qubica Jan~eva koi pora-di slu`beni obvrski ne mo`ea da prisustvuvaat.Osobeno go pozdravuvam prisustvoto na pretseda-

telot na SZPM Dragi Ar-girovski, potpretsedate-lot na IO na SZPM Sal-tir Karovski i pretseda-telite na skopskite zd-ru`enija na penzionerite~ii ekipi se natprevaru-vaat vo ovaa prekrasnaatmosfera. Za dosega{-nite turniri }e izdademeilustriran Bilten. Nasite u~esnici im posaku-vam dobra igra i drugaru-vawe so ubavo raspolo-`enie i da sorabotuvame

vo mnogu sli~ni aktivnosti u{te mnogu godini.Potoa kon natprevaruva~ite i site prisutni se

obrati pretsedatelot na SZPM Dragi Argirov-ski, so zborovite:

- Dragi penzionerki i penzioneri, dozvolete mi,so golemo zadovolstvo da vi posakam deneska daimate ubav den. Ovoj tradicionalen turnir na gra-dot Skopje sekoj pat bil poddr`uvan od Sojuzot nazdru`enijata na penzionerite na Makedonija. Sese}avam, koga stanav pretsedatel na SZPM vo 2011godina deka i toga{ imav ~est i zadovolstvo da giotvoriv ovie sredbi. Taa godina odbele`uvavme 65godini penzionersko organizirawe vo Makedonija.Vie ste sportisti i odbrani lu|e koi sekoga{ ste

bile pome|u najdobrite. Bez sportski duh, bez ona{to e odlika na {ahistite, majstorite na tie 64poliwa, ne e mo`no da se postignuvaat rezultati ina drugo pole kako {to e prijatelstvoto i zaed-ni{tvoto za koe najmnogu se zalaga SZPM. Ve poz-dravuvam mnogu i go proglasuvam ovoj {esnaesetti{ahovski turnir „13 Noemvri# za otvoren, - re~eme|u drugoto pretsedatelot Argirovski.

Turnirot se odviva{e spored Pravilnikot zasportski natprevari na SZPM. Na turnirot zedoau~estvo ma{ki ekipi od zdru`enijata na penzio-neri: Butel, Voeni penzioneri, Gazi Baba, \or~ePetrov, Ilinden, Kisela Voda, OVR na RM, Saraj,Solidarnost - Aerodrom, Taftalixe, Centar i^air, a so `enski ekipi bea zdru`enijata na pen-zioneri: \or~e Petrov, Solidarnost - Aerodrom iKisela Voda. Prvoto, vtoroto i tretoto mesto voma{ka konkurencija go osvoija ekipite od: Centar,Butel i Ilinden. Dodeka redosledot na ekipiteod `enska kategorija be{e sledniot: \or~e Pet-rov, Solidarnost - Aerodrom i Kisela Voda. Pododeluvaweto na diplomite bea vra~eni blagoda-rnici za zdru`enijata. Posebna blagodarnica be-

{e vra~ena na pretsedatelot na SZPM Dragi Ar-girovski za dolgogodi{nata poddr{ka i sorabot-ka so SZP na Grad Skopje. Potoa sredbata prodo-l`i so zaedni~ko drugaruvawe. Ilija Gligorov

Sojuz na zdru`enija na penzioneri na Grad Skopje

Tradicionalen {ahovski turnir „13 Noemvri# vo 2018 godina

Na 7 noemvri 2018 godina, predpretsedatelite na zdru`enijata,

~lenki na Sojuzot na zdru`enijatana penzionerite na Makedonija, Ce-ntarot za upravuvawe so promeniima{e interesna prezentacija naanaliza na funkcioniraweto na do-

movite i stanovite za `iveewe napenzionerite vo Republika Makedo-nija, so koi stopanisuva FPIOM.Analizata e podgotvena od Centarotza upravuvawe so promeni, a nara-~atel na istata e Ministerstvoto zatrud i socijalna politika na Repub-lika Makedonija.

Na po~etokot na prezentacijataprisutnite gi pozdravi Stanka Traj-kova, sekretar na IO na SZPM ipotpretsedatel na Sovetot za soci-jalna sigurnost, koj raboti vo ram-kite na Ministerstvoto za trud isocijalna politika, izrazuvaj}i za-dovolstvo {to Centarot za upravu-vawe so promeni }e gi iska`e svoitesogleduvawa i pred SZPM. Posebnogi pozdravi direktorkata na Centa-rot Neda Maleska - Sa~maroska,prisutnite od MTSP i pretsedate-lot na SZPM Dragi Argirovski.

Trajkova istakna deka Prezenta-cijata e zna~ajna zatoa {to i vo na-{ata zemja ima s¢ pobrojna vozrasnapopulacija, a penzionerite se koris-nici na penzionerskite domovi i mo-`at da dadat svoe mislewe i prido-

nes vo re{avawe na ovoj problem koji dosega SZPM go podiga na mnogu ni-voa bidej}i glaven prioritet i kajnas i na Evropskata unija i na Svet-skata zdravstvena organizacija eborbata protiv socijalnata isklu~e-nost na starite lica i unapreduvawe

na kvalitetot na nivnoto `iveewe.Slu{navme deka obezbeduvawe nadomuvaweto e edna od uslugite zagra|ani koi se vo socijalen rizik iovoj tip usluga se razlikuva od dr-`ava vo dr`ava. Fakt e i toa dekapostoi jasna tendencija da se krei-raat uslugi za stari lica koi{to ne-ma da pretstavuvaat golem tovar zabuxetot na dr`avata. Od analizatase vide deka glavniot fokus e ins-titucionalnata postavenost na pen-zionerskite domovi i menaxment pr-aktikite. Taa opfa}a tri segmenti:

1. koi se najdobrite praktiki vosvetot (so fokus na politiki na EU);

2. kakva e sega{nata sostojba napenzionerskite domovi vo RM;

3. koja e promenata {to treba da seslu~i za postignuvawe na „pametno#re{enie.

Direktorkata na Centarot NedaMaleska - Sa~maroska ima{e vove-dno izlagawe za proektot vo koe giiska`a celite na analizata kako ipredlozite koi proizlegle od ista-ta i pri toa re~e:

- Vrz baza na podatocite dobieni

na teren niz cela Makedonija utvr-deno e deka funkcioniraweto nadomovite i stanovite za `iveewe napenzionerite vo Republika Makedo-nija, so koi stopanisuva FPIOM, eoceneto so 3, no op{t vpe~atok e de-ka sostojbata fakti~ki e pod ovaaocenka. Ovie domovi i stanovi sokoi stopanisuva FPIOM se vo lo{asostojba od pove}e pri~ini. Glavnapri~ina e niskata stanarina koja erazli~na vo razli~ni gradovi i vopove}eto od niv nema upravitel.Kako rezultat na analizata ponude-ni se 4 modeli za podobruvawe nasostojbata zaedno so nivnite dobrii lo{i strani, a koj model }e bideodbran }e zavisi od instituciitezadol`eni za ovaa problematika.Pri toa koristeni se svetski iskus-

tva i iskustva od porane{nite so-cijalisti~ki zemji.

Komparativnata analiza za for-mite i oblicite na socijalnoto do-muvawe kaj nas i po{iroko gi preze-ntira{e Natalija [ikova, a pred-lo`enite modeli kako izlezni re-{enija bea obrazlo`eni od RisteJurukovski.

Vo svojata diskusija Dragi Argiro-vski, pretsedatel na SZPM istakna:

- Re{enieto e vo gradewe novi dr-`avni penzionerski domovi bidej}i483 legla se ni{to vo odnos na320.000 penzioneri. Treba da se gra-dat i penzionerski i starski domovi

za site penzioneri, a osobeno za onieso niski primawa, bidej}i 30 godinine e sozdadeno nitu edno leglo. Mno-gu e bitno {to Ministerstvoto zatrud i socijalna politika go aktue-lizira ova pra{awe koe e mnogu zna-~ajno za penzionerskata populacija.

Po prezentacijata ima{e diskusi-ja vo koja site diskutanti gi iska`aasvoite sogleduvawa za potreba oduedna~uvawe na uslovite i kriteri-umite za prestoj vo ovie ustanovi, aposebno za razre{uvawe na imotno-pravnite pra{awa.

Na krajot Stanka Trajkova istak-na deka od analizata i diskusijataostvarena po prezentacijata proiz-leze konstatacijata deka penzione-rskite domovi se gradeni so sreds-tva na penzionerite i nivnoto mesto

e vo penziskata sfera. Toa e mestokade {to isklu~itelno treba da sesmestuvaat korisnici na penzija.Pokraj nivna rekonstrukcija potre-bno e i podobruvawe na pravnataramka vo odnos na uslovite za kori-stewe na domot, vremeto na prestojod zdravstven aspekt, kontrola narabotata, me|uinstitucionalnatasorabotka i merki za finansiskaodr`livost na domot. Od sostanokotse upati i barawe do nadle`nitedeka e potrebno da se gradat novipenzionerski domovi i nivnite ce-ni da odgovaraat na visinata na ma-kedonskite penzii. K.S. Andonova

Centar za upravuvawe so promeni

Vo SZPM, Prezentacija so interesna analiza zafunkcioniraweto na penzionerskite domovi vo RM

pplluuss

PENZIONERSKATAPROBLEMATIKA

E POSTOJANO VO FOKUSOT

NOVO"ZLATOUSNOSLOVO# NAVASIL

TOCINOVSKI

TRETA TRADICIONALNAPENZIONERSKA SREDBAPO POVOD 8 NOEMVRI

AKTIVNOSTI PENZIONER plus 124 noemvri 20182

Izvr{nite odbori vo pro{irensostav na zbratimenite ZP Oh-

rid i Debrca i ZP Solidarnost -Aerodrom od Skopje, ja odr`aa de-vettata zaedni~ka sednica. Doma}inbe{e ZP Ohrid i Debrca i istata seodr`a vo Manastirskiot kompleks

„Sveti Naum Ohridski# vo Ohrid. ^lenovite na izvr{nite odbori

raspravaa po Izve{tajot za zaedni-~kiot nastap na Me|unarodniot fe-stival „Treta `ivotna doba#, koj ne-odamna se odr`a vo Qubqana, popovod Prvi oktomvri - evropskiotden na starite lica.

Pretsedatelot na ZP Ohrid i De-brca \or|i Trp~eski na penzione-rite od Skopje im posaka dobredojdei prijaten prestoj vo kompleksot namanastirot i pri toa istakna dekaso ovaa sednica se zaokru`uva ed-nogodi{nata zaedni~ka rabota nadvete bratski zdru`enija sporedProgramata za 2018 godina, usvoenaod zaedni~kiot Koordinativen od-bor. Trp~eski re~e deka 2018 be{eispolneta so mnogu zaedni~ki kul-turni, sportski nastani i drugi ak-

tivnosti od raboten karakter. Za impresiite, nastapot i sredbi-

te so pretstavnicite na sojuziteprisutni na festivalot vo Qubqa-na, Slovenija, pred ~lenovite nadvata izvr{ni odbori, zboruva{e iDimitrija Bogatinoski, koj be{e

voda~ na delegacijata na SZPM naovoj festival. Bogatinoski, gi pre-nese pozdravite na pretsedatelotna SZPM Dragi Argirovski i negovi-te ~estitki za odli~niot nastap nadvete zdru`enija vo Qubqana, koimu bile preneseni i od ZDUS odSlovenija.

\or|i Trp~eski, koj be{e ~len nadelegacijata na SZPM vo Qubqana,re~e deka zaedni~kiot nastap bilgolema afirmacija za SZPM, Ohridi Makedonija, so izvedbata na sple-tot na starogradska i izvorna muzi-ka, pesni i igri od koi iljadnata pu-blika bila voodu{evena. Trp~eski,izrazi golema blagodarnost i do~lenot na Komisijata za me|unarod-na sorabotka pri SZPM d-r IlijaGligorov za uspe{nata organizacijai bilateralnite sredbi na makedo-

nskata delegacija, kako i na umet-ni~kite rakovoditeli na folklor-nite dru{tva Risto Trajkoski i KiroBo{koski i doktorite zadol`eni zazdravjeto na folkloristite d-r Di-mitar Spaseski i d-r Ilija Gligo-rov.

Na zaedni~kata sednica ~lenovi-te na dvata izvr{ni odbora bea in-formirani i za predlozite i mis-lewata preneseni od ~lenovite nadvete zdru`enija Stefan Vladimi-rov i Manojlo Dameski na sostano-kot na Pravno-ekonomskiot forum,koi bile re~isi prifateni od ovojorgan, i deka istite }e bidat imple-mentirani vo Predlog-zakonot zapenzionersko organizirawe.

Po zavr{uvaweto na zaedni~katasednica na izvr{nite odbori na zb-ratimenite zdru`enija, ~lenovitenapravija obikolka na Manastirs-kiot kompleks, pri {to se fotogra-firaa za spomen od prestojot i odubavite momenti od ova nadalekupoznato izletni~ki mesto na izvo-rite na Ohridskoto Ezero.

K. Spaseski

ZP Ohrid i Debrca - ZP Solidarnost - Aerodrom

Zaedni~ka sednica na izvr{nite odbori na dvete zdru`enija

Po povod 40 godini od formira-weto na Zdru`enieto na penzio-

nerite - Karpo{ na 20 oktomvri2018 godina se odr`a sve~ena sed-nica na koja prisustvuvaa delegaci-ja na Op{tinata na ~elo so gradona-~alnikot Stefan Bogoev, delegacijana SZPM so pretsedatelot DragiArgirovski, potpretsedatelot na IOSaltir Karovski i sekretarot na IOStanka Trajkova, pretstavnici na ZPBitola, ZP Ki~evo i drugi. Sve~eno-sta so prigoden govor ja otvori Jo-van Ginovski, pretsedatel na Sob-ranieto na zdru`enieto, pri {to is-takna deka vo izminative deceniise rabotelo na podobruvawe na sta-tusot na penzionerite i povozrasni-te gra|ani na nivna socijalizacija ime|usebna komunikacija, organizi-rawe na sportski i kulturni nastanii drugi aktivnosti. Toj se osvrna napove}e aktuelni pra{awa i potrebikoi gi imaat penzionerite kako {toe spojuvaweto so ZP Taftalixe i sezablagodari i za poddr{kata {to ja

dobivaat od strana na lokalnatasamouprava.

Zemaj}i zbor gradona~alnikotStefan Bogoev napomna deka kakonajmlad gradona~alnik vo Republi-ka Makedonija ima ~est da ja vodiOp{tinata so najgolem broj vozrasnigra|ani i dodade:

- Dadenata doverba zna~i obvrs-ka. Vo izminatiov period poka`av-me deka }e vodime ednakva gri`a zasite penzioneri. Toa {to go plani-rame za slednata godina e Proektotza humani patroli koj }e ovozmo`ipomo{ i poddr{ka na penzioneritena koi im e najpotrebno, zdravstvenipregledi ili zavr{uvawe na nekoja

sekojdnevna rabota. Isto taka, pre-dviduvame i otvorawe na pove}e pe-nzionerski klubovi.

Na sve~enata sednica svoe obra-}awe ima{e i pretsedatelot naSZPM Dragi Argirovski koj otkakogo ~estita{e jubilejot, zboruva{e zainicijativniot predlog za Zakon zapenzionersko organizirawe vo RM,za zna~eweto na sorabotkata so lo-kalnata samouprava, za potrebata odobjektivno informirawe kako branaod {irewe la`ni vesti i drugo. Nakrajot akcentira deka Zdru`enietona penzionerite Karpo{ i pokrajscilite i haribdite vo koi minuva-{e vo izminatiot period so delbitena ZP \or~e Petrov, ZP Saraj i ZPTafatalixe, ostvaruva zna~ajni po-stigawa na poleto na kulturata isporot, na humanitarnite aktivnos-ti, pri {to posebno se istaknuvaAktivot na penzionerkite, a raduvai toa {to ima zalo`bi za novi anga-`irawa i harmonija so gradewe noviprijatelstva.

Po povod jubilejot bea vra~enipla}eti na Stefan Bogoev, DragiArgirovski, Saltir Karovski, Stan-ka Trajkova, Jovan Ginovski, RatkaKokolanska, Blagoja Cvetanovski idrugi, a pretsedatelot na SZPMDragi Argirovski na gradona~alni-kot na Op{tina Karpo{ Stefan Bo-goev, mu ja vra~i Monografijata za70-godi{ninata na penzionerskoorganizirawe vo Makedonija i Bil-ten od godina{nive Republi~ki pe-nzionerski sportski natprevari.Prijatnata atmosfera vo restoran-tot „Kaskada# prodol`i so muzika idru`ewe.

M.I.

ZP Karpo{

Sve~eno odbele`ani 40 godini aktivna rabota

Dosega{niot sostav, so mandat od~etiri godini, Sobranieto na Zd-

ru`enieto na penzionerite Tetovo,pod pretsedatelstvo na Stojan Soko-lovski, napravi presek na aktivnos-tite {to se ostvarile vo poslednatagodina, so {to prakti~no se zaokru`ieden mo{ne uspe{en ~etirigodi{enperiod. Ova zdru`enie, koe spa|a voredot na najgolemite vo ramkite naSZPM, poka`a kako se vodi gri`a zapenzionerite, kako se ~uvstvuvaat ni-vnite barawa i `elbi i {to treba da

se stori u{te pouspe{no da se raboti.ZP Tetovo funkcionira kako najmaso-vna NVO organizacija na podra~je naGorni Polog, vo ~ij sostav, osven Teto-vo, spa|aat i op{tinite Bogoviwe, Br-venica, Jegunovce, @elino i Tearce.

Na ot~etnata sednica na sobranietobe{e razgleduvan izve{tajot za edno-

godi{nata rabota, a se usvoeni prog-ramata za naredna aktivnost i finan-siski plan za 2019 godina. Vo rabota-ta na Sobranieto u~estvuvaa i gostiod zdru`enijata na Saraj, \or~e Pet-rov, Taftalixe, Gostivar, na invali-dite od Tetovo, a SZPM go pretstavu-vaa Besnik Pocesta, pretsedatel naSobranieto i Saltir Karovski, pot-pretsedatel na Izvr{niot odbor naSZPM.

Vo izve{tajot be{e naglaseno dekakako formi i sodr`ini na aktivnost

vo zdru`enieto, neguvani se onie ak-tivnosti koi proizleguvaa od progra-mata i barawata na ogranocite i pen-zionerite neposredno. Odmorot, rek-reacijata i kulturno-zabavnite akti-vnosti oceneti se kako pridones zarazli~uvawe na `ivotot na penzione-rite, kako neminovnost za zbogateni

sodr`ini nadvor od semejnite obvrs-ki. Organizirani se pove}e ekskurziivo razni istoriski i turisti~ki mestana zemjata i sosedstvoto, vostanovenae tesna sorabotka so bawskite leku-vali{ta, u~estvo na eko hepeninzi,organizirawe multietni~ka sredbakako tradicionalna manifestacija voTetovo, u~estvo na folklorni reviina koi se prika`ani izvornite narod-ni tradicii na Makedoncite i Alban-cite od tetovskiot kraj, dodeleni sefinansiski pomo{ti na okolu 200penzioneri vo iznos od okolu 700.000denari, vospostavena e tesna sorabot-ka so penzionerskite asocijacii naPrizren i Obili} od sosedno Kosovo,so organite na lokalnata samoupravavo {este op{tini, osobeno so Tetovo,odr`ani se predavawa od oblasta nazdravstvenata za{tita i drugi. Po re-

~isi osum godini u~estvo na sportski-te natprevari na penzionerite, godi-nava Tetovo e proglaseno za najuspe{-no. Sorabotkata so ogranocite se ost-varuva preku poseti i dogovorni sos-tanoci so pretsedatelite.

Presekot za ednogodi{nata rabota,potvrduva kontinuitet {to e rezultatna rabotata ne samo na organite i te-lata na Zdru`enieto tuku i na ~lens-tvoto. Vo taa smisla i potpredseda-telot na IO na SZPM Saltir Karov-ski istakna deka se raboti za aktivnoZdru`enie i uspe{no ostvarena edno-godi{na programa.

- Na{iot Sojuz go so~inuvaat 53zdru`enija so okolu 267.000 ~lenovi ispa|ame vo redot na najmasovnite NVOi gra|anska asocijacija {to motiviraaktivnost na sekoj penzioner. Va{etozdru`enie spa|a vo redot na mo{ne

aktivnite, so primena na metodi natransparentnost, otvorenost i odgo-vornost. Ostvaruvate sorabotka sopove}e asocijacii, no treba pove}e daposvetite vnimanie na pobliski od-nosi so op{tinite, vo ~ii organi nalokalnata samouprava treba da u~est-vuvaat i penzioneri. Toj zboruva{e iza sorabotkata so penzionerskite or-ganizacii od sosedstvoto, so Fondotna PIOM i MTSP i so mnogu drugi aso-cijacii koi pridonesuvaat vo zbogatu-vaweto na sodr`inata na aktivnos-tite na penzionerite i ostvaruvawena nivnite prava i obvrski.

Na krajot, Sobranieto donese odlu-ka da se formira u{te eden ogranok sosedi{te vo Kamewane, a vo koe }e~lenuvaat i penzioneri od sosednitesela, so {to brojot na ogranocite sezgolemuva na 22. Gojko Eftoski

Finansiskata rabota vo Zdru`e-nieto na penzioneri Gazi Baba vo

tekovnata 2018 godina, be{e predmetna razgleduvawe i ocenka na sedni-cata na Sobranieto, {to se odr`a na

13 noemvri 2018 godina vo restoranot„Panini#, kaj ezeroto Mladost. Bea ra-zgledani i usvoeni rebalansot na fi-nansiskiot plan za 2018 godina, fina-nsiskiot plan za narednata 2019 godi-na i be{e donesena nova programa zarabota. Vo toj pravec se odviva{e se-

dnicata na Sobranieto na ZP Gazi Ba-ba, vo pro{iren sostav, na koja pokraj~lenovite na Sobranieto, prisustvu-vaa i ~lenovite na Izvr{niot odbor,pretsedatelite na odborite na mesni-

te razgranoci, klubovite i komisiite.Finansiskiot izve{taj go obrazlo`i

Stojna Todorovska, pri {to mo`e{e dase vidi deka se rabotelo doma}inski iodgovorno. Taa gi obrazlo`i prihoditei rashodite, {to poka`uva deka so pogo-lema dinamika mo`e da se prodol`i vo

idnata godina.Vo vovednite napomeni na pretse-

datelot na zdru`enieto \orge Ando-nov, po Programata za rabotata, be{epodvle~eno deka, kako ovaa, taka i voidnata godina gi o~ekuva {iroka pale-ta na aktivnosti. Toj naglasi deka ce-lokupnite aktivnosti vo izminatiotperiod se ostvaruvaa soglasno so Pro-gramata za rabota i drugite akti nazdru`enieto. Operativnata programaza idnata godina sodr`i mnogubrojniaktivnosti, zna~ajni za uspe{no funk-cionirawe na zdru`enieto. Najgolemakcent e staven na rabotite koi se odgolemo zna~ewe za penzionerite, kako{to se: socijalno-humanitarnata ak-tivnost, podobruvawe na `ivotniotstandard na penzionerite, na kultur-no-zabavnite i sportsko-rekreativ-nite aktivnosti i na zdravstvenataza{tita na penzionerite.

Rezultatite poka`uvaat deka serabotelo doma}inski vo potro{uva~-kata na finansiskite sredstva koiglavno se potpiraat na ~lenarinata.Sednicata na Sobranieto pomina vokonstruktivna rasprava i ednoglasnobe{e zaklu~eno deka Zdru`enieto vosite oblasti poka`uva razvoj vo kva-litetot na rabotata i postignuva za-bele`itelni uspesi soglasnost Sta-tutot na zdru`enieto i zakonskitepropisi. V. Pa~emski

ZP Gazi Baba

Zalo`ba za podobri uspesi

ZP Tetovo

Potvrdena ~etirigodi{nauspe{na rabota

INTERVJUPENZIONER plus 124 noemvri 2018 3

Kako sekretar na IO na SZPM vie ste involvirana re~isivo site aktivnosti na SZPM. Sepak na {to ste vo momentovnajposvetena?

- Vo momentov moetovnimanie e naso~eno vopodgotovka na kone~niottekst na Predlogot na Za-konot za penzionersko or-ganizirawe po koj se spro-vede javna rasprava vo zd-ru`enijata na penzinerite,~lenki na site ~etiri so-juzi. Po negovo usvojuvawena sednica na Izvr{niotodbor istiot }e bide dos-taven do Ministerstvotoza trud i socijalna poli-tika na RM, za natamo{nonegovo procesuirawe. Voova prilika }e gi navedamosnovnite pri~ini za do-nesuvawe na ovoj zakon vo

interes na penzionerskoto organizirawe. Osnovna intencija na Predlogot na Zakonot za penzioner-

sko organizirawe kako poseben zakon e da se re{at poinakunekoi zna~ajni pra{awa od penzionerskoto organizirawe itoa: Formirawe zdru`enie na podra~je na op{tina

za da mo`e poednostvano i neposredno da se os-tvaruvaat aktivnostite na vozrasnata penzioner-ska populacija (socijalni, solidarni, sportski,kulturni, zdravstveni, inkluzivni, humaniterni idrug vid aktivnosti); Potoa, da mo`e da se obezbedi pravilno i to-

~no dozna~uvawe na sredstvata na ime ~lenarinado zdru`enijata zaradi ispolnuvawe na zakonski-te obvrski od ~lenot 116 od Zakonot za penzisko-to i invalidskoto osiguruvawe, bidej}i evidenci-jata za korisnici na penzija od FPIOM se vodi nanivo na op{tina; Utvrduvawe na 3 vida zdru`enija zaradi obe-

zbeduvawe na principot na dobrovolnost i slobo-dno dvi`ewe na penzionerite, a uslovite za for-mirawe zdru`enija e sodr`ano vo ~lenot 7 vo ZPOvo koe e utvrdeno deka zdru`enie mo`e da se formira napodra~je na op{tina dokolku ima ~lenovi pove}e od polovinaod vkupniot broj penzioneri vo op{tinata. Vakva posebna od-nosno specijalna odredba nasproti Zakonot za zdru`enija ifondacii e predvidena zaradi faktot {to vo ZZF e utvrdenodeka samo 5 gra|ani mo`e da formiraat zdru`enie. Re{enietovo ZPO spre~uva formirawe paraleni zdru`enija vo edna op-{tina koi }e bidat slabi ekonomski subjekti vo ostvaruvawena aktivnostite vo interes na penzionerite. Na toj na~in seza{tituvaat postojnite zdru`enija, bidej}i ovoj period doSZPM ima{e pove}e barawa na registrirani zdru`enija zapriem vo SZPM i za dodeluvawe sredstva od ~lenarinata koiporadi razni pri~ini se odbieni, a so toa i natamu sredstva-ta gi primaat na{ite ~lenki. Vo ovoj kontekst se dava i obraz-lo`enie deka ovoj zakon se odnesuva i na drugite sojuzi odnos-no zdru`enija opfa}aj}i go celokupnoto penzionersko orga-nizirawe. Predlagawe na vakov zakon od SZPM kako reprezentati-

ven Sojuz vo penzionerskoto organizirawe e vo nasoka na po-veduvawe inicijativi i davawe predlozi vo kreirawe na jav-noto mislewe vo politikite koi se odnesuvaat na penzioneri-te. Samo taka mo`e Sojuzot pokraj svoite aktivnosti da bide iop{testveno korisen ~initel vo funkcioniraweto na penzio-nerskoto organizirawe. Isto taka, so ovoj Predlog na ZPO se re{avaat i niza drugi

pra{awa: racionalizacija na sojuzite, po pravna osnova da nese formiraat profesionalni zdru`enija, eventualen nedostigna sredstva za isplata na posmrtnata pomo{ da se obezbeduvaod Buxetot na RM, statusot na penzionerski domovi vo slu~ajprestanok na zdru`enieto, statusot na registriranata organi-zacija za solidaren fond i ~lenarina, podigawe na stepen nazakon na oddelni dosega{ni statutarni re{enija, op{ta prav-na ramka vo organizacionata postavenost, sozdavawe na prav-na osnova dokolku oddelni zdru`enija go tu`at Sojuzot vo od-nos na dozna~enata ~lenarina so predlagawe na zakonska od-redba zdru`enijata na penzionerite da gi nadomestat sitesredstva vo slu~aj na izguben sudski spor.

Na krajot bi zavr{ila so toa deka novite re{enija podgot-veni po prifa}aweto na zabele{kite na zdru`enijata vidnouka`uvaat na toa deka ne se naru{uva avtonomijata na zdru`e-nijata na penzionerite i toa e eksplicitno utvrdeno vo ~lenot4 kade {to e utvrdeno deka so zdru`uvawe vo Sojuzot zdru`e-nijata ne go gubat svojstvoto na pravno lice i svojata avtono-mija so zaemno po~ituvawe i sproveduvawe na svojot statut istatutot na sojuzot. Somne`ot deka Sojuzot se me{a vo kadro-vata politika i vo materijalno-finansiskoto rabotewe vozdru`enijata, se pra{awa sosema nadminati so dadenite re-{enija vo ~lenot 9 kade {to e utvrdeno deka Sojuzot samo jasledi kadrovata politika vo zdru`enijata i dava soodvetnipreporaki bez da se me{a vo avtonomijata na zdru`enijata. Vodosega{nata praktika toa se preporaki koi se davaat pred iz-borite vo nasoka da se vnimava na rodovata zastapenost vo or-ganite, ~lenovite {to se biraat da bidat stru~ni i kompeten-tni lica koi imaat ugled vo svojata sredina, bez konkretno na-metnuvawe na mislewe koi lica }e bidat nositeli na odgovo-rnite funkcii vo zdru`enijata na penzionerite. Dokolku nekojod izbranite lica od Sojuzot direktno se me{aat i vr{at vli-

janie za izbor na odreden pretsedatel na nekoe zdru`enie napenzioneri ili zazemaat uloga na pretsedatel na kadrovskakomisija i pritoa se aktivira osven vo svojot i drugi razgrano-ci vo nasoka na agitacija e rabota koja povlekuva soodvetnikonsekvencii.

Se pribli`uva krajot na 2018 godina. Na {to u{te rabo-tite vo momentov?

- Moja omilena zada~a sekoja godina e Programata na Sojuzotna zdru`enijata na penzionerite na Makedonija. Programata ezna~aen dokument za Sojuzot i vo nea se opfa}aat zada~i koiproizleguvaat od celite utvrdeni vo Statutot na Sojuzot. Zaovaa godina ima zada~i koi postojano se vo fokusot na Sojuzot,a toa e za{tita na steknatite prava od penziskoto i invalids-koto osiguruvawe, redovna isplata i usoglasuvawe na penzii-te zaradi odr`uvawe na nivnata realna vrednost i zdravstve-nata za{tita kako va`na oblast za penzionerite. Programatai ponatamu }e gi poddr`uva i razviva sportskite i kulturniteaktivnosti so podobruvawe na nivnata pravna ramka. Za dvetetradicionalni aktivnosti koi zavr{uvaat so republi~ki re-vii i sportski igri mo`e da se dade mo`nost za eventualnoodr`uvawe na istite vo dva regioni od na{ata dr`ava, no soprethodno podgotven proekt odnosno mislewe dadeno od zdru-`enijata na penzionerite. Vo novata Programa se dava novadimenzija na socijalno-humanitarnata dejnost. Nema da izos-tanat zgolemeni inkluzivni aktivnosti vo sorabotka so sitegra|anski organizacii ~ija dejnost e za{tita na starite lica.

Idnata 2019 godina }e bide iskoristena za sorabotka so Mi-nisterstvoto za trud i socijalna politika so organizirawe napromocija i informirawe na socijalnata penzija koja so godi-ni nanazad be{e pragramska zada~a na SZPM. Isto taka, soMTSP na RM intenzivno }e se sora-botuva na spre~uvawe na semejnotonasilstvo, promovirawe na volon-terstvoto i natamo{na zdravstvenaedukacija na penzionerite.

Vo Programata za 2019 godina,zna~ajno mesto }e ima i korigirawena pravnata ramka za poddr{ka naizdava~kata dejnost na penzioneri-te, kako i vo odnos na utvrduvawe namerilata i kriteriumite vo davawematerijalna poddr{ka na zdru`eni-jata za aktivnosti od sekakov vid, akoi se od interes na penzionerite.

So Programata }e se pottiknuvaat site aspekti koi se odne-suvaat na klubovite na penzionerite bidej}i ima {areno-likost vo nivnoto funkcionirawe, a nema da ostane nadvor odfokusot i temata za penzinerskite i starskite domovi. Toa }ebidat programski zada~i za koi }e se debatira i na sostanociso rakovoditelite na zdru`enijata.

Nesomneno e deka }e se napravi analiza na celokupnoto in-formirawe {to se ostvaruva vo SZPM, a posebniusilbi }e se napravat da se ostvari emisijata naMTV naslovena kako „Treta doba#, kako i emisii zapenzionerite i na site drugi RA i TV na lokalno inacionalno nivo.

Vo dosega{nata praktika IO i Sobranieto naSZPM ja donesuvale Programata za rabota predkrajot na mandatot, no bidej}i taa e od otvoren ka-rakter noviot sostav na organite mo`e da ja menu-va i dopolnuva.

Vie ste i potpretsedatel na Sovetot za soci-jalna sigurnost koj raboti vo ramkite na Minis-tersvoto za trud i socijalna politika. Ka`eteni ne{to za va{iot anga`man vo Sovetot.

- Sovetot za socijalna sigurnost e telo koe fu-nkcionira vo Ministerstvoto za trud i socijalnapolitika, a vo nadle`nost ima unapreduvawe nasocijalnata polo`ba, integracija i podobruvawena materijalniot status na korisnicite na penzi-ja. Vo Sovetot ~lenuvaat tri ~lena od Sojuzot me|ukoi i jas i ovaa rabota ja izvr{uvame na volonter-ska osnova. Poslednive dve godini Sovetot ostva-ruva intenzivna aktivnost. Na sednici glavno e prisutna i mi-nisterskata za trud i socijalna politika Mila Carovska. Naprvata sednica ministerkata od nas pobara da dostavime pro-ekti za podobruvawe na standardot na penzionerite od na{a-ta dr`ava. Od na{a strana bea predlo`eni deset proekti itoa: na rabotnici idni penzieri koi se 2-3 godini pred penzi-ja FPIOM po slu`bena dol`nost da im gi utvrdi podatocite zasta` i plata kako pobrzo bi dobile re{enie za penzija; akti-virawe na neiskoristeniot prostor vo op{tite bolnici za ge-

rontolo{ki oddelenija; zgolemuvawe na lekovi na pozitivna-ta lista i snabdenost na aptekite so lekovi vo tekot na celi-ot mesec; osloboduvawe od participacija na penzionerite zabolni~ko lekuvawe i istovremeno rabotewe na terenski dok-tor i podvi`na apteka vo ruralnite sredini; zgolemena kotro-la nad rabotata na privatnite penziski domovi i izgradba nadr`avni domovi kade {to cenata }e odgovara na visinata namakedonskite penzii i drugo. Skoro site proekti bea prifa-teni osven onie kade {to treba{e da se napravi promena napravnata ramka i da se napravi analiza kakvi }e bidat finan-siskite tro{oci. Nekoi od proektite ve}e se ostvareni: celo-sno osloboduvawe na penzionerite od bolni~ka participaci-ja, izgradba na gerontolo{ki oddelenija vo op{tite bolnici,unapreduvawe na rabotata vo penzionerskite domovi so koiupravuva FPIOM i drugo. Na slednata sednica predmet zarabota }e bidat pra{awata od zdravstvoto i prezentacija nasocijalnata penzija. Li~no davam silna pozitivna poddr{ka iaktivno u~estvuvam vo raboteweto na ovoj Sovet i toa go pre-nesuvam vo SZPM vo socijalno-humaniternata dejnost vo Soju-zot, a so toa i vo zdru`enijata. Zatoa, sre}na okolnost za pen-zionerite e {to postoi takvo telo kade {to isklu~itelno seraboti na pra{awa zna~ajni za penzionerskata populacija. Nasednicite ponekoga{ prisustvuva i ministerot za zdravstvo izaedno so ministerkata aktivno u~estvuvaat vo rabotata naSovetot.

Vo 2019 godina }e ima novi izbori vo zdru`enijata i So-juzot. Spored vas zastapeni li se dovolno `enite?

- Op{to bi rekla deka ramnopravnosta me|u polovite e ednaod temelnite vrednosti na Ustavot na RM koe se bazira nacelosno priznavawe i promovirawe na ednakvite mo`nosti na`enite i ma`ite. Vrz osnova na ovaa Ustavna opredelba i voZakonot za ednakvi mo`nosti na ma`ite i `enite e pravnaramka koja dava ednakov niven tretman vo sferite vo na{etoop{testvo. Neednakvoto u~estvo postoi koga zastapenosta nakoj bilo od polovite e pomalo od 40%. Zaradi postignuvawe naovaa cel donesen e i Nacinalen plan za akcija za postignuva-we ednakvi mo`nosti na ma`ite i `enite. Toj pretstavuva ba-zi~en dokument i e simbioza na site najraznovidni merki vonasoka na vospostavuvawe na principot na ednakvi mo`nosti.Spored izlo`enoto stoi faktot deka ako postojat zdru`enijakoi se borat za ednakvi mo`nosti na ma`ite i `enite toga{toa pra{awe e mnogu va`no i za penzionerskite zdru`enija iSojuzot.

Pred izvesno vreme vo SZPM pred pretsedatelite od zdru-`enijata ~lenki na Sojuzot se prezentira{e Analizata za fu-nkcionirawe na domovite i stanovite na penzionerite vo RMi na samoto otvorawe na prezentacijata direktorkata na Cen-

tarot za upravuvawe so promenikoja{to ja podgotvila ovaa studijaNeda Maleska - Sa~maroska, sponta-no se obrati do prisutnite pra{u-vaj}i gi zo{to me|u niv nema `eni.Nastana molk. Eve go odgovorot nava{eto pra{awe: od 53 zdru`enijana penzioneri samo tri pretsedatelise `eni, vreme e vo ZP i Sojuzot od-govorni funkcii da se dodeluvat ina `eni.

Pokraj toa {to ste op{testvenoanga`irana vo SZPM imate li vre-

me i za semejstvoto i za sebe?- Celoto moe slobodno vreme go posvetuvam na semejstvoto,

na mojot soprug, na moite dve }erki i {est vnuci! Sekoj uspeh namoite vnuci neizmerno me ispolnuva. Me pravi sre}na nivna-ta ubavo nacrtana slika, uspe{no izvedena kompozicija od Bahi izvonredniot [open, sekoja nivna nasmevka. No, tuka se zgo-dite i nezgodite kako {to e skriena poslaba ocenka od rodi-

telite, ili nivna zabele{ka deka jas ne znam ubavo da crtamama znam da pravam ubavi kifli, lazawi i sarmi.

[to se odnesuva do mene li~no sakam da {etam, da slu{ammuzika, da odam na kafe so prijatelkite. Da si penzioner ne ehendikep tuku radost i vreme koga go sumirate seto ona {to smego postignale i go pravime ona {to vi bilo nedosti`no, ona{to go sakate, ona {to ve ispolnuva i ve pravi se}na.

Razgovorot go vode{e Kalina S. Andonova

Intervju so Stanka Trajkova sekretar na IO na SZPM

Site moi aktivnosti se vo interes na penzionerite

NASTANI PENZIONER plus 124 noemvri 20184

Klubot "Dostoinstven `ivot# kojfunkcionira vo sklop na OO Cr-

ven Krst - Kriva Palanka, vo sorabo-tka i finansiska podr{ka od op{tinaKriva Palanka go realizira{e proek-tot "Tuka mo`eme i nie#. Vo ramkite naproektot se realiziraa nekolku ra-botilnici na razli~ni temi koi gi za-segaat licata od tretata doba. Preda-vawata gi vodea volonteri na Crveni-

ot krst. Proektot se zaokru`i so sre-dba na me|unarodno nivo so Crveniotkrst od Kustendil - R. Bugarija, so ma-nifestacijata "Makedonsko-bugarskakujna# - zaedni~ka trpeza na ~lenkiteod dvata kluba na penzioneri koi fu-nkcioniraat vo sostav na Crveniotkrst od dvata grada. Na manifestaci-jata gi pozdravi gradona~alnikot naKriva Palanka, Borjan~o Micevskikoj iska`a golema blagodarnost kon

penzionerkite za nivniot anga`manokolu celiot proekt. Manifestacija-ta ja zbogatija ~lenovite na gradskiothor pod rakovodstvo na profesorkataLarisa Mitovska kako i promocijatana knigata "Kameno zaglavje# od Van~oNakev. Promotor na knigata be{e Ef-tim Kletnikov. Penzionerki i u~eniciod op{tina Rankovce ~itaa pesni odnegovata stihozbirka. Celata mani-

festacija se odviva{e vodvorot na LU Gradski muzej- Kriva Palanka.

Na 4 oktomvri vo golematasala na LU Gradski Muzej -Kriva Palanka se promovi-ra{e almanahot br. 6 "Poe-tski ~ekorewa na Klubot napisateli od Kumanovo. Vonego ~lenuvaat lica od 7 do77 godini kako {to izjavipretsedatelot na klubot ipromotor na almanahot Bo-`ana Pero Trajkovska. Taa

se zablagodari na rakovodstvoto namuzejot za dobrata me|usebna sorabot-ka, blagodarenie na {to ve}e tret patklubot gi promovira svoite izdanijatavo muzejot. Kratok osvrt na almanahotdade i Filip Petrovski, a del od av-torite koi bea prisutni se pretstavi-ja so svoi pesni, me|u niv i dopisnikotna "Penzioner plus# Blagorotka Stoj-~evska koja e ~len na ovoj poetskiklub. S.B.

ZP Kriva Palanka

Oktomvriski aktivnosti

So cel da se pro{irat i utvrdatvzaemnite odnosi pome|u ZP Ve-

les i ZP Makedonski Brod, Izvr{-niot odbor na ZP Veles na svojatasednica od 17.10.2018 godina donese

odluka za zbratimuvawe na dvetezdru`enija. Za taa cel se potpi{aMemorandum za sorabotka pome|uovie dve Zdru`enija. Cel na ovojmemorandum e da se prodlabo~atvzaemnite odnosi pome|u ovie zdru-`enija na plan na zaedni~ko dru`e-we, podobruvawe na kvalitetot na

`ivot na ~lenovite na zdru`enija-ta, zaedni~ki proslavi na razni ma-nifestacii, organizirawe na zaed-ni~ki ekskurzii, sorabotka na seka-kvo nivo vrz osnova na Statutot na

dvete zdru`enija i mnogudrugi raboti.

Za taa cel Zdru`enietood Veles na 23 oktomvrigodinava napravi poseta naZdru`enieto od Makedons-ki Brod kade be{e potpi-{an memorandumot od dvaj-cata pretsedateli, VeleAleksoski i Ilija Lazeskivo prisustvo na ~lenovi oddvete zdru`enija.

Po potpi{uvaweto namemorandumot, denot be{e ispolnetso pro{etki niz okolinata na Make-donski Brod, poseta na izvorite naBeli~ka reka, pe{terata Pe{na idrugo. Na krajot dru`eweto zavr{iso sve~en zaedni~ki ru~ek i so ve-tuvawe za povtorna sredba.

N. Aleksoska

Potpi{an Memorandum zasorabotka pome|u ZP Velesi ZP Makedonski BrodGradona~alnikot na Op{tina Ra-

dovi{ Gerasim Konzulov i sek-retarot na op{tinata Dragi Stoja-nov napravija priem na sportitstitei folkloristite od ZP Radovi{ iKon~e koi vo tekot na 2018 godinapostignaa najdobri rezultati.

Pretsedatelot na zdru`enietoJordan Kostadinov mu se zablagoda-ri na gradona~alnikot za priemot, apotoa zboruva{e za zalo`bata nazdru`enieto vo organizirawe nakulturniot i sportskiot `ivot napenzionerskata organizacija. Tojpotseti deka vo 2015 god. KUD „Pen-zioner# u~estvuva{e na 15-ot me|u-naroden festival vo Qubqana, a

ovaa godina Radovi{ be{e doma}inna 16-te regionalni revii i na 5 ju-ni ima{e zabele`itelen nastap naOsmata republi~ka penzionerskarevija koja se odr`a vo Domot naARM vo Skopje.

- Za istaknuvawe e i toa {to na-

{ite folkloristi i instrumenta-listi se zakitija so pove}e prizna-nija i na festivalot „Gajda Iwevo2018# i na 44-ot festival na izvor-ni instrumenti i pesni „Pece Atana-sovski, Dolneni 2018#. Na ovoj fes-tival Zdravko Andonov ja osvoi pr-vata nagrada vo solo-gajda, a ZorkaRistova, Rajna Vasileva i Loza To-dorova ja osvoija prvata nagrada za

`enskoto vikoi~ko peewe.Sportistite od ZP Radovi{ i Ko-

n~e se dosta uspe{ni i se redovniu~esnici vo site 23 Republi~ki spo-rtski natprevari. Vo 2008, 2010,2016 i 2018 god. Radovi{ be{e uspe-{en doma}in na Republi~kite spor-tski natprevari. Ovaa godina vo di-sciplinata frlawe |ule @ivko Mi-lev se zakiti so srebren medal, ka-ko i \orgi Dimanov vo disciplinatatabla.

- Gord sum na ovie postignuvawa,no tie ne bi bile tolku zabele`i-telni dokolku ja nemavme poddr{-kata od Sovetot na op{tinata i odvas kako gradona~alnik na Op{tinaRadovi{ - re~e pretsedatelot Kos-tadinov.

Potoa gradona~alnikot na pobed-nicite im gi ~estita{e postignuva-wata, a na drugite u~esnici im po-saka podobar uspeh vo idnina. Tojnaglasi deka sekoj uspeh na penzio-nerite e uspeh na zdru`enieto, no iuspeh na op{tinata, zatoa ZP Ra-dovi{ i Kon~e vo ramkite na mo`-nostie sekoga{ }e ja ima poddr{ka-ta od Sovetot na op{tinata i od ne-go li~no. Penzionerite se obvrzaana pogolemo anga`irawe i na grado-na~alnikot mu podarija po eden pri-merok od biltenite za folklorniterevii i za sportskite natprevari, atoj im podari prigodni podaroci.

L. Mladenovska

ZP Radovi{ i Kon~e

Sportistite i folkloristitena priem kaj gradona~alnikot

Neodamna, be{e potpi{an Memo-randum za sorabotka pome|u ZP

Ohrid i Debrca so op{tinata Debr-ca. Memorandumot go potpi{aa pre-

tsedatelot na ZP Ohrid i Debrca\or|i Trp~eski i gradona~alnikotna op{tina Debrca, Zoran Noga~es-ki. Potrebata od potpi{uvawe naovoj dokument proizleguva od fak-tot {to okolu 400 penzioneri od op-

{tinata Debrca ~lenuvaat vo ZPOhrid i Debrca, u{te od samoto ne-govo formirawe od 1950 godina, i voovie izminati godini, aktivno sevklu~eni vo site rakovodni organi,komisii, sportot, kulturata i dru-gite oblici na deluvawe.

Povodot za vospostavuvawe na so-rabotka so ruralnata op{tina Debr-ca, proizleguva osobeno poradi po-ve}e godi{niot problem na penzio-nerite koi so godini nemaat organi-zirana zdravstvena za{tita, poradinemaweto sluh na prethodnata vlastna op{tinata Debrca. Od ovie pri-~ini penzionerite od Debrca i zanajmal zdravstven pregled i snabdu-vawe so lekarstva, treba{e da patu-vaat po 30 kilometri do gradot.

So Memorandumot za sorabotkarakovodstvoto na ZP Ohrid i Debrcai na op{tinata Debrca, so poseben~len se obvrzaa od po~etokot na na-

rednata godina da obezbedat bes-platen avtobuski prevoz za penzio-nerite od selata od ova podra~je dogradot, za po~etok barem edna{ ne-delno, poto~no samo vo ponedelnik,koga e pazaren den vo Ohrid, bidej}ivo toj den najmnogu penzionerite odDebrca doa|aat vo Ohrid da zavr{atzdravstven pregled ili druga admi-nistrativna potreba vo slu`bite naOp{tinata, sudot i drugi javni ins-titucii.

So ovoj praven akt, ZP Ohrid i De-brca se obvrzuva da organizira vk-lu~uvawe na penzionerite od Debr-ca vo organite i telata na zdru`e-nito, tie da bidat vklu~eni vo siteaktivnosti, potoa vo obezbeduvawena ogrevno drvo, pomagawe so sport-ska oprema, narodni nosii, u~estvona kulturni manifestacii, kako imo`nost za vklu~uvawe na penzio-nerite vo edukativni kursevi vo ra-mkite na proektot "Do`ivotno u~e-we, za edukacija za pogolema samo-za{tita i bezbednost vo slu~aj nafizi~ka i druga opasnost i aktivno-sti# koi proizleguvaat od proektotza inkluzija na starite lica.

K. Spaseski

ZP Ohrid i Debrca

Potpi{an memorandum zasorabotka so op{tina Debrca

Vo prostoriite na ZP [tip na 29.10.2018 godina se odr`a preda-

vawe od doktor Elena Li~kova, aekipata na medicinski sestri naNervnoto oddelenie vo [tip napra-vi proverka na pritisokot i {e}e-rot vo krvta na prisutnite. Mototo„Ispravi se pred mozo~niot udar# epredupreduvawe za navremen preg-led, posebno kaj povozrasnata popu-lacija.

Elena Li~kova, im uka`a na pri-sutnite penzioneri, deka treba da sevnimava na rizik-faktorite koimo`at da predizvikaat mozo~enudar, a toa se: visokiot krven priti-sok, masnotiite i {e}erot vo krvta.

- Mozo~niot udar ima jasni pred-znaci kako {to se, asimetrija na li-ceto, ote`nat govor, odzemenost naednata strana od teloto, nestabil-nost vo dvi`eweto, silna glavobol-

ka i naglo povra}awe bez prethodnogadewe. Mora da potenciram, oti sonavremena prevencija, mo`e da seizbegne pogolemo o{tetuvawe. Dne-vno primame po 100 slu~aevi vo Ne-rvnoto oddelenie so mozo~ni udari,- dodade Li~kova.

Kako li~na prevencija taa uka`ana zdrava ishrana, dvi`ewe, izbeg-nuvawe na stres i pravewe ~esti

kontroli.Potoa na prisutnite im be{e me-

ren pritisokot i {e}erot vo krvta, arezultatot od ispitanite penzione-ri poka`a deka 90% se so poka~enkrven pritisok, a 50% so poka~enivrednosti na glikemija. Na edno li-ce mu be{e otkriena aritmija i be{eupateno kaj mati~niot lekar. Kakoblagodarnost na doktorkata ElenaLi~kova i ekipata od Nervnoto odd-elenie vo [tip, pretsedatelot naZP [tip Riste Netkov, im vra~iBlagodarnica za sorabotka i gri`a-ta za ovaa populacija, a penzioner-kata Stojka Ordeva, go naglasi ovojhuman priod so pregled na ovaa pop-ulacija, koi sekoga{ ne se vo mo`-nost da platat redovni kontroli.Zatoa mo`ebi treba po~esto da seorganiziraat vakvi poseti za lu|etood tretata doba. Cveta Spasikova

ZP [tip

Predavawe i proverka na zdravjeto popovod svetskiot den na mozo~ni udari

Vo organizacija na Zdru`enietona penzionerite Tetovo i fir-

mata „Energoinvest centar# Skopje,se odr`a zaedni~ka sredba na kojabea prezentirani najnovite proiz-vodi za pobezbolna starost i pomi-nuvawe na penzionerskite godini.Na prezentacijata {to se odr`a vokompleksot „Kaj Sime# vo Vrutok,

u~estvuvaa 50 penzioneri. Kako {tone informira{e [aban Azizi, pre-tsedatel na Izvr{niot odbor na ZPTetovo, na ovaa neobi~na i neseko-jdnevna sredba bile zastapeni ~le-novi na Zdru`enieto od site 22 og-ranoci.

Skopskata firma prezentiralapove}e od deset proizvodi nameneti

pred s¢ za ubla`uvawe na posledi-cite i sozdavawe preduslovi za po-bezbolna starost. Penzionerite odTetovo projavile golem interes zasite prezentirani materijali, oso-beno za uslovite za nivna primena iefikasnost. Spored Azizi, grupatapenzioneri od Tetovo, koja na ovaaneobi~na ekskurzija otpatuvala soposeben avtobus, organizirano goposetile izvorot na rekata Vardar,u`ivaj}i vo izvonrednata prirodnaubavina. G.E.

ZP Tetovo

Prezentacija na pobezbolna starost

Denovive vo ramkite na odbele-`uvaweto na Nedelata za gri`a

na stari i nemo}ni lica vo Domotna ZP Veles, Crveniot krst vo so-rabotka so Aktivot na penzionerkipri zdru`enieto, izvr{i proverkana zdravstvenata sostojba na pen-zionerite so merewe na pritisok iglikoza vo krvta. Vo ramkite naovaa akcija bea poseteni pove}estari i nemo}ni lica, kade im be{eposveteno posebno vnimanie od~lenkite na Zdru`enieto, no i pod-mlatkarite na Crveniot krst.

Zdru`enieto na penzioneri imapotpi{ano Strategija za gri`a nastari i iznemo{teni lica so Op{-tina Veles, no za `al gri`ata os-tana samo vo ramkite na Zdru`e-nieto i toa prodol`i da se gri`iza svoite ~lenovi i ne samo za niv.Toa se oglasuva na mnogu barawa nabolni i nemo}ni, na opo`areni se-mejstva, na mladi talentirani u~e-nici koi ne se vo mo`nost da fina-nsiraat nekoja svoja aktivnost, na

sportisti, na lu|e koi zimata ja do-~ekuvaat stutkani vo izliteni }e-biwa i na site koi imaat bilo ka-kva potreba vo gradot i vo drugitenaseleni mesta. ^lenovite na Ko-misijata za socijalni pra{awa re-dovno gi posetuvaat baratelite,razgovaraat so niv i odreduvaatkako i so {to da im se pomogne. I nee sekoga{ s¢ vo parite. Ponekoga{lu|eto se `elni za razgovor, za ne-koj da im kupi leb ili bilo kakvinamirnici. Taka pred nekoja nedelapostavi klupi za po~ivka na patotVeles - ^a{ka, vovede internet vopove}e naseleni mesta kade izgra-di domovi za prestoj vo: Bogomila,^a{ka, Otovica, Gradsko. Vo ram-kite na Strategijata godi{no Zdru-`enieto tro{i pove}e od 500.000denari. Penzionerite od Veles seneumorni. I pokraj s¢ nastojuvaatda mu se najdat sekomu komu mu e ne-ophodna topla raka za poddr{ka iubav ~ove~ki zbor.

N. Aleksoska

ZP Veles

Gri`ata za zdravjeto na penzionerite na prvo mesto

TRIBINAPENZIONER plus 124 noemvri 2018 5

Republika Makedonija e socijal-na dr`ava koja treba da obezbe-

duva kvaliteten `ivot i kvalite-tni uslugi na site gra|ani nezavi-sno od nivnata vozrast. Vo vrska soova vo posledno vreme me|u penzi-onerite i gra|anite naj~uvstvite-lni temi se tri zna~ajni pra{awa: redovnata isplata na penziite, da ne se zgolemuva starosnata

granica za penzionirawe i potrebata od re{avawe na so-

cijalnata sigurnost na staritelu|e.

Kaj nas penzija i natamu se ostva-ruva so 62 godini starost za `eni i64 godini za ma`i, koi imaat naj-malku 15 godini potvrden rabotensta`. Me|utoa ima pove}e vozrasnilu|e koi ne go ispolnuvaat uslovotna raboten sta` za penzija i so toaseriozno se postavuva problemotna nivnata egzistencija. Re{ava-weto na ovoj problem nad edna de-cenija e programska zada~a naSZPM. Za taa cel dr`avata pred-lo`i Zakon za socijalna sigurnostza starite lica. Vo Zakonot sepredlaga Socijalna penzija da do-bijat licata koi imaat najmalku 65godini vozrast, 15 godini da `ive-ele vo Republika Makedonija i daimaat eden den sta`. Procenki sedeka vakva penzija }e mo`at da ko-ristat okolu 6.000 lica. Visinatana socijalnata penzija }e bide 40procenti od prose~no isplatenatapenzija vo dr`avata ili okolu5.800 denari.

So ovoj propis }e se obezbedi:promovirawe i odr`uvawe na so-cijalnata sigurnost na starite li-ca, spre~uvawe na socijalnata is-klu~enost i podobruvawe na kva-litetot na `ivotot, no i zajaknuva-we na kapacitetite na starite li-ca za vodewe nezavisen, aktiven ikvaliteten `ivot.

Govorej}i za merkite za stabili-zirawe na Fondot za penziskoto iinvalidskoto osiguruvawe minis-terkata za trud i socijalna poli-tika Mila Carovska naglasi dekanema da ima zgolemuvawe na staro-snata granica za idnite penzione-ri, nitu zamrznuvawe na penziite,a }e ima reformi na penziskiotsistem za re{avawe na raste~kiotdeficit. Vo ramkite na toa }e imaminimalna korekcija na penziskiotpridones od 0,4 procenti, taka {tokompaniite na svoite vraboteninarednata godina }e im pla}aat18,4 procenti penziski pridonesod {to 12,4 }e odat vo Fondot naPIOM i 6 vo privatnite penziskidru{tva. Se voveduva i kriteriumza vlez vo vtoriot stolb od pen-ziskiot sistem, a toa e denot i go-dinata na ra|awe. Site onie koi serodeni do 1 januari 1967 godina }emo`e da se vratat vo prviot stolbi da dobivaat popovolna penzija.Toa va`i i za korisnicite na ben-eficiran sta`, kako {to se vrabo-tenite od Ministerstvota za vnat-re{ni raboti, za odbrana i za ru-darite, odnosno za okolu 28 iljadiosigurenici. So toa se dava mo`-nost tie da imaat povisoki penzii.

Ve}e dve godini penziite sporedZakonot redovno se usoglasuvaatso 50 procenti od prose~noto zgo-lemuvawe na `ivotnite tro{oci iplatite. Od ova najmnogu se pogo-

deni korisnicite na najniskite pe-nzii. Jazot pome|u ovie i najviso-kite penzii, kako i so zgolemeniteprose~ni plati se pove}e se zgole-muva.Toa uka`uva na potrebataVladata da go analizira ovoj prob-lem za da mo`e na korisnicite soniski penzii edna{ godi{no da imgi zgolemuva primawata. Ne slu~a-jno vakva praktika e vovedena vonekolku dr`avi od ovoj region.Treba da se razmisluva i za pore-metenite sodnosi na postoe~kitepenzii.

Sredstvata {to dr`avata gi da-va za Fondot za penziskoto i inva-lidskoto osiguruvawe za redovnaisplata na penziite postojano sezgolemuvaat, iako podatocite po-ka`uvaat deka niz godinite se zgo-lemuva brojot na korisnici na pen-zija, no i brojot na vraboteni. Soogled na toa {to deficitot vo Fo-ndot na PIOM vo poslenite godinie zgolemen i iznesuva nad 309 mi-lioni evra, so predlo`enite re-formi na penziskiot sistem seo~ekuva vo 2019 godina toj da bidenamalen za 35 milioni evra i daiznesuva 275 milioni evra.

Podatocite poka`uvaat deka vo2011 godina imalo okolu 642 ilja-di vraboteni lica, a vo 2017 okolu730 iljadi, dodeka vo 2011 godinaimalo 281 iljada penzioneri, a go-dinava ima nad 320 iljadi koris-nici na penzija. Za sozdavawe odr-`liv penziski fond potreben epogolem rast na ekonomijata {to }evlijae i na zgolemuvaweto na bro-jot na vrabotenite i na platite ka-ko glavni indikatori za povisokipridonesi za penziskiot fond. Zanepre~ena isplata na penziite i zatranziciskite tro{oci za vtoriotpenziski fond so rebalansot nagodina{niot buxet za Fondot naPIOM se nameneti dopolnitelni660 milioni denari. Presmetkitespored analiti~arite poka`uvaatdeka stabilizirawe na Fondot mo-`e da se o~ekuva vo 2027 godina,koga prelevaweto sretstva od dr-`avnata vo kasata na Fondot }e sesvede na nula, a potoa postepeno }ese sozdavaat i vi{oci vo penzis-kata kasa, bidej}i brojot na penzi-onerite vo prviot penziski stolb}e se namaluva. Ekspertite uka`u-vaat i na toa deka dokolku vo na-{ata zemja se ostvarat realnitepredviduvawa na ekonomskiot rasti na demografskite tendencii, nazgolemuvaweto na vrabotenosta, nabrojot na penzionerite, na visina-ta na platite i penziite do 2030godina, i Fondot na PIOM celosnobi se stabiliziral, pa duri }e za-bele`uva i vi{ok na sredstva.

Da dodademe i toa deka na sred-bata so penzionerite premierotZoran Zaev istakna deka gri`ata iza{titata na penzionerite e i os-tanuva vrven prioritet na Vladatana Republika Makedonija.

- Gi sledime evropskite prakti-ki, gledame kako `iveat penzione-rite vo zemjite od Evropska unija,pospokojno i pokomotno, i tokmuzatoa sekojdnevno rabotime nastrate{kite ~ekori koi gi preze-mame tokmu kon EU. Tie ~ekori seza da go kreneme standardot na pe-nzionerite na dostoinstveno nivo.

Poradi seto toa se o~ekuva pen-ziskite reformi da pridonesat nasekoj koj ~esno si gi izrazbotilsvoite produktivni godini da mo`epenzionerskite denovi da gi u`ivaispraveno i gordo bidej}i penzio-nerite toa go zaslu`uvaat.

Zna~i, za pra{awata povrzani sovozrasnata populacija, ona {to gopredlaga SZPM se zema predvid ise ostvaruva ~ekor po ~ekor, vogranicite na mo`nostite.

Penzionerskata problematika e postojano vo fokusot Sojuzot na zdru`enijata na penzi-

onerite na Makedonija vo ram-kite na svoite aktivnosti pokrajdrugoto se pogri`i za ostvaruvawena pravata i obvrskite na penzio-nerite koi proizleguvaat od dano~-nata zakonska regulativa, a osobenoda im pomogne na pogolem broj pen-zioneri za osloboduvawe od obvrs-kata za registracija na sistemot e-Personalen danok na dohod.

So donesuvaweto na izmenite idopolnuvawata na Zakonot za per-sonalen danok na dohod („Sl. ves-nik na RM# be 190/2017) se propi{adeka Godi{nata dano~na prijava nadano~nite obvrznici za pla}awe napersonalen danok na dohod }e ja iz-gotvuva Upravata za javni prihodi i}e ja dostavuva za potvrduvawe naistata po elektronska po{ta.

Ottuka prizleze i potrebata odregistracija na sistemot e-Perso-nalen danok, za {to Sojuzot davasilna poddr{ka na primenata naovaa zakonska odredba, no taa dava`i samo za dano~nite obvrznicivklu~itelno i za penzionerite koi

pokraj penzijata ostvaruvaat i do-polnitelni primawa.

Sojuzot na zdr`enijata na penzi-onerite na Makedonija napravianaliza za opravdanosta i konsta-tira deka od okolu 320.000 penzio-neri od koi nad 200.000 ne ostvaru-vaat dopolnitelni primawa po ni-edna druga osnova osven penzijata,ne e opravdano da se registiraat nasistemot e-Personalen danok nadohod, i nema da ima nikakov efektsamo }e se sozdadat pote{kotii,dopolnitelni tro{oci vo ispolnu-vawe na ovaa obvrska. Dotolku po-ve}e {to me|u tie {to ne ostvaru-vaat dopolnitelni primawa imapove}e koi `iveat vo ruralni sre-dini, bolni se i iznemo{teni starilica.

Od pogore navedenite pri~iniSojuzot blagovremeno reagira{e, aneodamna dostavi i Barawe do Mi-nisterstvoto za finansii - Sektorza danoci i carinska politika sokoe pobara od ovaa obvrska da seizzemat site penzioneri koi osvenpenzijata ne ostvaruvaat dopolni-

telni primawa po niedna druga os-nova.

Denovive se oglasija visoki vla-dini funkcioneri vo mediumite iizjavija deka site penzioneri koine ostvaruvaat dopolnitelni pri-mawa }e se oslobodat od registra-cija na sitemot e-Personalen danokna dohod. Od ovaa obvrska do 2024godina }e bidat oslobodeni nad270.000 penzioneri. Ostanatiot delod 45.000 penzioneri koi pokrajpenzijata ostvaruvaat i dopolnite-lni primawa potrebno e do 31.12.2018 godina, da se registriraat vopodra~nite edinici na Upravata zajavni prihodi vo mestoto na `ive-ewe, po elektronski pat ili li~noda otidat so li~na karta, e-mailadresa i broj na kontakt telefon.

Spored toa na{eto barawe e is-polnoto i }e pretstavuva golemoolesnuvawe i na penzionerite i nanadle`nata institucija, Upravataza javni prihodi.

Mitre Stojanovski, pretsedatel na NO

Penzioneri na koi edinstven prihod im epenzijata nema da se registriraat vo UJP

Na tema „Nasilstvo nad starite lica# vo organizacijana aktivot na penzionerki pri razgranokot „Cvetan

Dimov# pri ZP Kisela Voda, be{e organizirana tribinana koja zboruvaa pred penzionerite od site razgranocina Zdru`enieto, Nena Smilevska, koordinator na SOSnacionalna linija za semejno nasilstvo za `eni i deca`rtvi na nasilstvo pri organizacijata na `eni na gradSkopje i Tomka Dilevska, pretsedatelka na organiza-cijata na `eni na grad Skopje. Na tribinata prisustvu-vaa 60-tina penzioneri od ZP Kisela Voda, koi se zapo-znaa so pravata na starite lica, za{titata od semejno-to nasilstvo i zloupotrebata.

Na tribinata, najprvo gostite i prisutnite gi pozdra-vi i im posaka dobre dojde Marionka Petrovska, pret-sedatelka na razgranokot „11 oktomvri# - zgradi, kojame|u drugoto re~e deka so podolg razgovor so penzione-rite, konstatirale deka e potrebno da se napravi ednatribina koja {to }e im pomogne na starite lica za da gisovladat pre~kite na nivnite problemi i semejnoto na-silstvo.

- Naj~esto nasilstvoto e psihi~ko i fizi~ko. Ne sme-eme da go premol~ime i nasilstvoto nad starite lica.Toa go pravat decata, vnucite, a naj~esto poradi fina-nsisko - materijalni potrebi. Nasilstvoto se obiduva-me da go sopreme so aktivnosti, vakvi tribini, edukacii

da ja podigneme svesta kaj licata od tretoto doba i iz-nemo{tenite - izjavi Nena Smilevska.

Tribinata ima{e za cel da se prika`e vistinskatastrana i zna~eweto na semejnoto nasilstvo i nasilstvo-

to kon starite lica, kako i da se razvie svesta za ovojvid na diskriminacija. Be{e ubavo i seopfatno objas-neto i locirano kade istoto se pojavuva, na koi katego-rii se odnesuva, kako i za toa kakvi prevencii i merkisleduvaat so primena na zakonskite regulativi. Pri-sutnite na tribinata iznesoa svoi mislewa i postavijapra{awa, na koi prezenterkite im davaa iscrpni odgo-vori so primeri. Kako i voobi~aeno ovie tribini seko-ga{ se dobro prifateni i poseteni. V. Pa~emski

ZP Kisela Voda

Tribina, nasilstvo nad starite lica

Dragi Argirovski

Samo 1,5 otsto od starite lica vo zemjava nemaatzdravstveno osiguruvawe. Na hroni~ni zaboluvawa

se `alat nad 64 procenti od `enite i okolu 53 otsto odma`ite. Nad 60 procenti od starite odgovorile dekaimat lesen pristap do uslugite,no ostanatite te`ok ili neznaat. Okolu 28 procenti odstarite lica odvojuvaat 1.200denari za lekovi, no ima i tak-vi koi pla}aat nad 3.000 dena-ri. Pomagala koristat 42,5 pro-centi od `enite i 28,5 procen-ti od ma`ite. Za potreba od do-ma{na nega se izjasnile pak 31,6 procenti, podatoci{to poka`uvaat deka na sekoe treto staro lice vo zem-java mu e potrebna doma{na nega. Ova go poka`alo ednood retkite istra`uvawa vo zemjava za sostojbata sostarite lica, napraveno na 1004 ispitanici od Crvenkrst vo sorabotka so zdru`enieto „Humanost#, a pod-gotveno od profesorkata Sun~ica Dimitrijoska.

- Pri pravewe na anketata posetivme dve babi. @i-veat na devetti kat vo zgrada i tie so godini ne se sim-nale od zgradata, nekoga{ liftot ne rabotel ili tiene mo`ele. Podatocite poka`uvaat deka duri 34 pro-centi od starite lica `iveat na kat, a golem del se ne-podvi`ni. U{te vo sedumdesetite koga odevme vo Slo-venija ima{e dnevni centi za stari lica. Potrebno epodignuvawe na svesta za otvorawe na dnevni centi icentri za davawe pomo{ vo doma{ni uslovi. Neohodnoe odvojuvawe finansiski sredstva od buxetot na dr`a-vata, no i od lokalnata vlast za razvoj na ovie centriza davawe pomo{ vo doma{ni uslovi, prepora~a pro-fesorkata Dimitrijoska.

Sekoja godina Crven krst na Makedonija tradiciona-lno ja odbele`uva „Nedelata na stari lica# so cel dase zgolemi svesnosta na javnosta za pravata na staritelica i nivnata poddr{ka i pomo{. Treta godina po red

Crven krst na RM zaedno so zdru`enieto „Humanost# gosproveduvaat proektot „Prezemawe na aktivnosti zasocijalna inkluzija na starite lica#.

- Vo ramkite na proektot se sprovede istra`uvawekolku e potrebno otvora-we na servisi za postari-te gra|ani.Od 1.000 ispi-tani 41% ja potvrdilepotrebata od otvorawe naservisi za zdravstveni isocijalni uslugi, veli Qu-pka Petkovska - stru~ensorabotnik na Crven krst

na RM.Emilija Romanovska od „Humanost# veli deka celta

e da se podigne javnata svest za starite lica bidejkistarite lica nitu se informirani za nivnite pravanitu pak nivnite prava nekako se ostvaruvaat.

- Prvi~no otkrivme koi se potrebite na staite licai kako najbitni izlegoa socijalno zdravstvenite siste-mi {to im nedostigaat na starite lica. Momentolnorabotime na socijalen servis za nega na stari lica vodoma{ni uslovi so Op{tina Centar i Crveniot krst.Neguvame okolu 100 lica na teritorijata na op{tinaCentar. Sakame da apelirame deka vakvi servisi rea-lno se potrebi i lokalnite vlasti vo buxetite treba daplaniraat i socijalna za{tita na starite lica. Da na-pravat socijalni mapi so kolkavo staro naselenie ra-spolagaat i ako ima golem procent na stari lica nietreba tuka da pomagame, veli Romanovska.

Starite lica ~esto ostanuvaat sami vo sopstvenitedomovi vo nemo`nost da napravat ne{to sami. Socija-lno zdravstveni usugi se nekakov vid na porane{nata„Vizita#, vo koja timot se sostoi od socijalen rabotnik,neguvateli i fizioterapeft, medicinska sestra i le-kar.

(S.M.) "VE^ER#

Sekoe treto staro lice vo zemjava ima potreba od doma{na nega

REKLAMI PENZIONER plus 124 noemvri 20186

HRONIKAPENZIONER plus 124 noemvri 2018 7

Kumanovskoto zdru`enie e ednood pogolemite vo Republikata. Voposlednite 8 godini rakovodej}i gozdru`enieto, se redea rezultati vosite dejnosti. Ka`ete ni ne{to zava{eto rabotewe i dru`ewe so pen-zionerite?

- U{te vo dale~nata 1996 godina,rakovodstvoto na ZPK me pottikna dase vklu~am vo aktivnostite i nared-nata godina bev izbran za potpretse-datel na Sobranieto i na Izvr{niotodbor, a eden mandat bev delegat voSobranieto na SZPM i ~len na Komi-sijata za kultura vo Sojuzot. Kako re-zultat na poka`anite aktivnosti vo2011 godina i povtorno vo 2015 godinabev izbran na funkciite pretsedatelna Sobranieto i na Izvr{niot odborna ZP Kumanovo i za ~len na Redakci-skiot odbor na „Penzioner plus# priSZPM, na koi funkcii sum i denes.

Vo izminative godini se posvetiv naprogramskite aktivnosti vo ZP Kuma-novo i po{iroko. Blagodarenie na so-lidnite personalni kadrovski re{e-nija vo organite i telata vo pogolemdel od razgranocite zdru`enieto souspe{ni aktivnosti e primer za dru-gite vo Republikata, za del od sosed-nite dr`avi, pa se do Qubqana. Goleme brojot na realiziranite proekti,programi i novi idejni ostvaruvawa zapodobar i poaktiven `ivot i dostoin-stveno stareewe na ~lenstvoto. Me|u-toa, za najvredni kapitalni proekti sesmetaat prostornite re{enija kakouslov za raboteweto. Vo mandatot ka-ko potpretsedatel go re{ivme prviotsopstven prostor, a godinava na 4 majgo stavivme vo upotreba noviot delo-ven prostor za sostanoci, KUD, za sa-lonski sportski disciplini i drugo.Prostorot e lociran vo centarot nagradot. Sredstvata se obezbedeni odzdru`enieto so pove}egodi{no {te-dewe i doma}insko, ekonomi~no i od-govorno rabotewe. Na preden plan e gri`ata za zd-

ravjeto na penzionerite, za bolnite,no i za preventivata. Koi se postiga-wata?

- Proektite bea so vpe~atlivi nas-lovi: „Mal ~in - golema pomo{#, „Voposeta so dobra namera#, „Lokalnapregratka# i sli~no, a bea nameneti zabolnite i osamenite penzioneri. Zaovie nameni vo dvata mandata se do-deleni nepovratni finansiski sreds-tva na 1.200 ~lenovi, bawsko-klimat-ski odmor koristea 900, a na eksurzi-ite i izletite vo priroda u~estvuvaanad 11.000 penzioneri.

Vo funkcija za za~uvuvawe na zdra-vjeto na ~lenstvoto, so pove}e zdravs-tveni organizacii se organzirani pre-davawa za razni bolesti, se organizi-raa akcii za merewe na {e}er vo krv-ta i krven pritisok i drugo. Godi{nose odr`uvani vo prosek po 10 preda-vawa, a {e}er vo krvta e mereno naokolu 550 lica. Vo ramkite na gri`ataza penzionerite za aktivno i socijal-no stareewe godinava go realiziravmeproektot „Samodoverba i socijalnainkluzija na penzionerite preduslovza dostoinstveno stareewe# i zaednoso ZG Justicija, realiziravme 8 rabo-tilnici so u~estvo na 160 penzioneri.

Kulturata i sportot animiraatpogolem broj aktivisti. Ka`ete niza nekoi od mnogute proekti na ovojplan.

- Na kulturno-zabavniot i sports-kiot `ivot na penzionerite posvetu-vame zna~ajno vnimanie. Gledano nizbrojkite vo KUD se vklu~eni 60, a vosportski aktivnosti 180 ~lenovi vopove}e sekcii. Posebno vo KUD za obe-le`uvawe e funkcioniraweto na dra-mskata rabotilnica i na sekcijata zalikovno-umetni~koto tvore{tvo. Vodeset godini se realizirani nad 280javni nastapi. Na{ite aktivisti spo-red kriteriumite za kvalitetot seu~esnici na site regionalni i repub-li~ki natprevari i revii i postigaatvidni rezultati. Vo oblasta na kultu-rata se napraveni zna~ajni ~ekori i vosorabotkata so del od sosednite dr-`avi i so Slovenija. Prvi od Makedo-nija preku SZPM nastapivme na Me|u-narodniot festival za trata `ivotnadoba vo Qubqana, a poslednite godi-ni redovno, recipro~no sorabotuvameso odredeni zdru`enija od Srbija, Bu-garija, Albanija, Hrvatska i Kosovo,zaradi {to sme lideri vo penzioner-skata sorabotka na Balkanot. Vo ram-kite na kulturata i sportot realizi-rani se i proekti za multietni~ka ime|ugeneraciska sorabotka. Vo tie ra-mki organizirani se: Me|unarodnatasredba na penzionerite vo Pelince popovod Ilinden i Me|unarodniot fes-tival na horsko peewe i multietni~kasredba na penzioneri vo Lipkovo. Postignati se rezultati i vo ra-

botata so razgranocite. Ka`ete nine{o za toa.

- Vo rabotata na razgranocite pos-tignavme odredeni rezultati koi ne sedovolni. Otvoreni se 11 klubovi zadneven prestoj, kade {to se zabavuva-at dnevno 250-300 penzioneri. Klubo-vi ima i vo ruralnite sredini koi{tose poblisku do gradot. Vo idnina tre-ba da se napravat pove}e napori zapogolema aktivnost na razgranocite.Osobeno zagri`uva nedovolnoto pris-ustvoto na ~lenovite na sostanocite. Informiraweto e brend na Zd-

ru`enieto. Kako dojde do toa da bi-dete inicijator na „Penzionerskiotinformator# na ZP Kumanovo?

- Vo oblasta na informiraweto senapraveni zna~ajni postigawa. Prvi vodr`avata, vospostavivme informira-we na ~lenstvoto so sopstven lokalenvesnik „Penzionerski informator#u{te vo 2001 godina. Vo mesec maj iz-leze prviot broj na makedonski, alba-nski i srpski jazik (izvesno vreme).Vesnikot izleguva na {est meseci, asega se podgotvuva i 36-ot broj. Se ko-ristat i izdanijata na SZPM „Penzio-ner plus#, „Penzionerski vidici# i„Koha#. Taka godi{no na{ite penzio-neri koristat okolu 5.600 primerociod spomenatite izdanija. Informira-weto se izvr{uva i preku razgranoci-te, preku lokalnite televizii i sl.Penzionerite me narekuvaat „tatko” na„Penzionerskiot informator#, bidej}iza izdavawe na vesnikot idejata pote-kna od mene i bev prv urednik.

Na krajot u{te edno interesnopra{awe: {to ponatamu, {to po za-vr{uvawe na mandatot?

- ]e ostanam aktiven ~len vo mojotrazgranok, kako i vo Zdru`enieto, do-kolku me dr`i zdravjeto. Se zablago-daruvam na dosega{nata poddr{ka od~lenstvoto, razgranocite, organite ipomo{nite tela na ZP Kumanovo i naSZPM. Dlaboko sum ubeden deka se so-zdadeni povolni uslovi, Zdru`enietoda prodol`i po trasiraniot pat vosite segmenti na penzionerskoto orga-nzirawe, na {to sum posebno gord za-radi mojot pridones vo toa.

Mirko Makre{anski

Intervju so Spirko Nikolovski, pretsedatel na ZP Kumanovo

20 godini so penzioneriteSredbata so Marija Donevska, do-

ktor na Humanisti~ki nauki priUniverzitetot vo Lo| - Polska, i posocijalna rabota i socijalna poli-tika pri UKIM - Skopje, kako i re-doven profesor na Institutot zasocijalna rabota i soc. politika"Majka Tereza# i Filozofskiot fa-kultet - Skopje, ja ostvarivme vo toapreubavo oktomvrisko pretpladnekade sonceto be{e se rasposlalokako vo najtoplite proletni denovi.

Dr. Marija koja ve}e nekolku godi-ni e vo penzija, vidno raspolo`enaza ovaa na{a sredba me pre~eka sozborovite "kako {to ka`uvaat moitesogra|ani-polskite turisti, so nas-mevka na liceto i sekako so mekotokarakteristi~no "L#, na{ata Make-donija ima vo sebe nekoja vol{ebnasila koja privlekuva, da se vrati{povtorno za da ja po~uvstvuva{ setaubavina {to ja ima ovaa zemja, za{to vpro~em i jas ostanav i go ofo-rmiv moeto semejstvo vo ovaa ~udes-na zemja.

Rodena sum vo Polska, vo gradotLo|, vo intelektualno semejstvo,tatko mi be{e ma{inski in`iwer, amajka mi be{e nastavni~ka po pred-metot - doma}instvo. U{te kako ma-la bev temperamentna i ambiciozna,a so poseben entuzijazam ~lenuvavvo izvidni~koto zdru`enie kadeobo`uvav da bidam vo i so priroda-ta, da ja nabquduvam i sekako da sedru`am so moite drugari i prijate-li. Pametam, sekoga{ se vra}av do-ma umorna, izvalkana i gladna, amajka mi, sekoga{ me pre~ekuva{e sona{ite tradicionalni polski jade-wa, supa od domati, pjeroti (vid napita), kopitka, i sl. So mojot soprugse sretnav sudbonosno vo Polskapred negoviot ispit na doktorskistudii, i istiot namesto da se pres-

tavi deka e oddruga zemja, sodlabok izraz naliceto i so zbu-netost bez pret-hodno da me po-znava, me zapra-{a "koga be{eprvata kriza nakapitalizmot#!?Na toa jas odva`no mu odgovoriv"ako ne znaete osnovni pra{awa ne-mojte da doa|ate na ispit#.

So ta`na nasmevkata potencira{edeka ve}e tri godini nejziniot sop-rug e po~inat i mnogu i nedostiga vosekojdnevieto.

Vo Makedonija sretnav i se zapoz-nav so mnogumina prijateli koi dodendenes sme vo neposredna komuni-kacija. Zapoznav isto taka i poznatili~nosti od mnogu sferi vo op{tes-tvoto. Posebna ~est i zadovolstvomi be{e zapoznavaweto so pisatelotPetre M. Andreevski so kogo imampreubavi spomeni, a i negovata "Pos-ledni selani# e mojata omilena kni-ga. Makedonskata muzika ja obo`u-vam, sakam da gi slu{am narodnitepesni, no klavirot vo moeto semejs-tvo be{e tradicionalen instrument,pa, taka vo ovia moite penzionerskidenovi, umeam ponekoga{ da sednami da se dru`am so mojot "[open#.

Koga }e poglednam od dene{na pe-rspektiva na svojot profesionalenrazvoj, priznavam, deka najzna~ajni-te raboti gi napraviv koga se dobli-`uvaa godinite za penzija, i posletoa. Kone~no se soglasiv so stavo-vite i mislewata na moite postarikolegi deka vo ovoj period doa|a dosumirawe na dosega{nite znaewa.Na mojot profesionalen pat koj be-{e realiziran vo Polska i eden po-dolg period vo Makedonija, u~estvu-

vav vo proekti, sredbi, konferen-cii, seminari, obuki. Poleka so tekna vremeto vo mojot um se formira-{e pra{awe koe me vodi vo mojatanau~na kariera, koi se glavni i spo-redni faktori koi popre~uvaat vonormalen - psiho-socio-fizi~kirast i razvoj na sekoj ~ovek?! No, toane be{e dovolno. Znaev deka so toapra{awe, ne ja otkrivam Amerika, noisto znaev deka pra{aweto e su{ti-nsko za socijalnata politika vo da-dena zemja. Predavav teorija i me-todi na socijalnata rabota - stru~-ni predmeti koi gi podgotvuvaat id-nite socijalni rabotnici za nivnatasekojdnevna rabota. Za sekoj pred-met napi{av uxbenik vrz osnova nasovremenata svetska literatura. Voistra`uvawata i proektite vernabev na svoeto pra{awe. Ottuka sepojavi potrebata za analiza na si-roma{tvo, socijalnata isklu~enosti potrebata od merewe na tie pojavi.Vo vrska so toa napi{av za prvpatvo Makedonija, trud za bezdomnici,a posle nekolku godini vo gra|ans-koto zdru`enie bev glaven konsul-tant na proektot "Bezdomni{tvotookolu nas#, kade me|u drugoto uspeavda go podgotvam i instrumentot zamerewe na dlabo~ina na bezdomni-{tvoto.

@ivotot vo tretata doba iako naeden na~in e "svirep# bidej}i vi za-minuvaat najbliskite, mojot soprug~inam me napu{ti koga najmnogi sitrebavme, a sinot so svoeto ofor-meno semejstvo `ivee nadvor od Ma-kedonija kade odvreme navreme us-pevam da gi posetam za da im se ra-duvam na moite prekrasni vnuki, koimnogu mi nedostigaat. I ponatamu, seinteresiram i davam svoj pridonesvo delot na socijalnite raboti i senadevam deka so siot moj kapacitetseu{te mo`am da doprinesam za po-dobruvawe na toj plan.

S. Cvetkovska Sotirovska

Za~uvaj od zaborav

Vesnik za sega{nite i za idnitepenzioneri

Izdava~:SZPM

Godina XI - broj 124noemvri 2018 god.

BESPLATEN MESE^EN VESNIK

Izdava~ki sovet:

Dragi Argirovski (pretsedatel)Besnik PocestaSaltir KarovskiStanka TrajkovaGido Boj~evskiLena SemenakovaPavle SpasovD-r Vele AleksoskiGruica ManasievE-mail: argirovski@szpm.org.mk

Redakciski odbor:

Kalina Slivovska - Andonovaglaven i odgovoren urednik;

^lenovi:Cvetanka Ilieva, Baki Bakiu,Spirko Nikolovski,Vadije ZendeqiDimitar ^avdarov

Lektor:Verica Tocinovska

Adresa:

SZPM Bul. "Ko~o Racin”br. 14 - SkopjeP.fah. 440

Telefon: 02 3223 710tel-faks: 02 3128 390

Web: www.szpm.org.mkE-mail: vesnik@szpm.org.mk

Kompjuterska obrabotka:Tome Angelovski

Pe~ati:Pe~atnica Serafimovski - Skopje

Distribucija: "Nova Makedonija#

Rakopisite i fotografiite ne sevra}aat.

Spored Zakonot, za vesnikot sepla}a danok spored posebnanamalena dano~na stapka.

PENZIONERplus

Imaj}i go vo predvid interesot nasvoeto ~lenstvo, ZIT KIP Butel,

pri planiraweto i ostvaruvawetona godi{nata programa za rabota,pokraj aktivnostite od oblasta nasportot, kulturata, edukativnitepredavawa, a vo ramkite na svoitemo`nosti, predviduva za svoeto~lenstvo i turisti~ko-rekreativniaktivnosti.

Spored programata na ZIT KIPButel, vo poslednite dva meseca,septemvri i oktomvri, se realizi-rani tri ednodnevni ekskurzii.Pretsedatelot Velibor Risti},veli deka dinamikata vo ostvaruva-

weto na ekskurziite e glavno po ona{to go povrzuvaat mestoto na pose-tata za nekakvo kulturno ili isto-risko obele`je.

- Blagodarni sme na gradona~al-nikot na op{tina Butel, VelimirSmilevski, so koj imame dobra sora-botka, a koja se potvrdi so odobru-vawe na odredena materijalno-fi-nansiska pomo{ za potrebite na na-{ite penzioneri so naru{eno zdra-vje, - ni izjavi pretsedatelot Ri-sti}.

Vo sredinata na mesec septemvri,be{e realizirana ekskurzija do[tip, kade e razgledan gradot i po-

seten Istoriskiot Muzej, pri {todirektorot na Muzejot, Mitko [ter-jov im ovozmo`il poseta vo nerabo-ten den i razgleduvawe i prezenta-cija na pove}e zbirki od oblasta naarheologijata, etnologijata i isto-rijata. Vo po~etokot na mesec okto-mvri, penzionerite od ZIT KIP Bu-tel, go posetija i Kru{evo, kade girazgledaa ubavinite na gradot. Po-setata na Spomen ku}ata i ve~niotdom na To{e Proevski, im ostavisilen vpe~atok. Na po~etokot odmesec noemvri, penzionerite od ZITKIP Butel ja realiziraa i posled-nata ekskurzija za ovaa kalendarskagodina do Vrawska Bawa vo Repub-lika Srbija. Pokraj ekskurziite re-alizirani se i drugi predvideniprogramski aktivnosti. V. Pa~emski

ZIT KIP Butel

Dru`ewe preku aktivnosti

Po~nuvaj}i od 2014 godina pa na-vamu uspe{no se sproveduva

proektot „Mre`a od uslugi za edna-kvi mo`nosti za site# so koj se vklu-~eni pove}e op{tini od RM me|u koii Op{tina Probi{tip. Najnapred sezemaa starite i snemo`eni lica odruralnite sredini koi te{ko mo`atda dojdat do gradot da kupat lekovii da ispazarat vo denovite koga epazarniot den. Site ovie godiniproektot e finansiran od UNDP. Vo{este meseci kolku {to }e traeproektot }e im se pomaga na lu|eto,na starite lica da ne se po~uvstvu-vaat zaboraveni, tuku naprotiv da

po~uvstvuvaat deka sepak nekoj segri`i za niv, deka ne se prepu{tenisami na sebe. Spored op{tinskiotkoordinator Ankica Kijajova anga-`irani se nevraboteni lica prekuAgencijata za vrabotuvawe od kate-gorijata mladi lica do 29 godini,koi se prijaveni vo AVRM najmalku 1godina, potoa samohrani roditeli,roditeli na deca so popre~enost vorazvojot, roditeli na tri i pove}edeca i dr. Ovaa godina za ovaa kate-gorija na lica anga`irano e samoedno lice koe opslu`uva okolu de-setina stari lica. Pomo{ta se sos-toi od ~etiri~asovna anga`iranost

i poseta na starite lica, pomo{ vokupuvawe prehranbeni produkti, na-bavka na lekovi, podgotovka na hra-na, odr`uvawe na higiena vo domot isli~ni aktivnosti povrzani so naj-neophodni dnevni potrebi. Na bara-we na starite lica tie mo`e da bi-dat i del od kulturni slu~uvawa imanifestacii organizirani od st-rana na Op{tina Probi{tip.

Vo razgovor so nekolkumina kori-snici, od niv doznavme deka tie seprezadovolni od uslugata, deka do-bivaat mnogu pove}e otkolku {too~ekuvale. Koordinatorot Kijajovaveli deka proektot }e trae 6 meseci,i deka se sre}ni {to i Op{tina Pro-bi{tip e del od ovoj proekt i deka ivo idnina op{tinata }e bara i drugina~ini, mo`nosti i sredstva za daprodol`i da im pomaga na postaritesogra|ani, so cel da im gi napraviposre}ni stare~kite denovi. M.Z.

ZP Probi{tip

Proekt „Mre`a od uslugi za ednakvi mo`nosti za site#

PROMOCII PENZIONER plus 124 noemvri 20188

Na 15 septemvri 2018 godina se odr`a promocija naknigata „Poetski branuvawa# od Milevka Zdravkovs-

ka. Na promocijata prv na prisutnite im se obrati GruicaManasiev koj istakna deka ZP Probi{tip pokraj drugiteaktivnosti sekoga{ gi podr`uva i tvore~kite aktivnostina svoite ~lenovi, a Zdravkovska podr{kata ja zaslu`uva

kako edna od najaktivnite osobeno vo kulturata.Potoa vo ime na op{tiata Probi{tip prisutnite gi

pozdravi Radoslav Ilievski rakovoditel na odd. zajavni dejnosti koj potencira{e deka so Zravkovska us-pe{no sorabotuva pove}e godoini.

Od imeto na SZPM i od pretsedatelot na Sojuzot Dra-gi Argirovski, prisutnite gi pozdravi Kalina S. Ando-nova, ~len na IO na SZPM i recenzent na knigata „Po-etski branuvawa# i re~e deka ZP Probi{tip iako e po-malo zdru`enie so svoite aktivnosti mo`e da slu`i zaprimer. Vo vrska so knigata Andonova re~e:

- Ona {to e najubavo vo pesnite od poetskata zbirka„Poetski branuvawa# od poetesata Milevka Zdravkovskae emotivniot izraz na vnatre{nite misli, trepeti i po-etski branuvawa koi proizleguvaat od nejzinoto bitie,

preto~eni vo literaturna forma.Ako se napravi sporedba so pesni-te od nejzinata prva kniga poezija„Pesni od damarite# koja Zdravko-vska ja izdade vo 2013 godina, }e sezabele`i deka i ovie pesni izvi-raat od dlabinite na nejzinata du-{a. ^itaj}i gi, na ~itatelot otpr-vin }e mu se pristori deka nejzi-nata poezija e smirena i realna, nonabrgu }e otkrie deka toa e poezija na avtor so sopstvensvet. Vo pesnite }e gi otkrie site ~ove~ki odliki i ka-rakteristiki na Zdravkovska, no vo prv red qubovta kononie koi ja opkru`uvaat, a i kon nejziniot grad Probi-{tip, starata tatkova ku}a, za biserite na Ohrid, i konnajgolemata i ve~na qubov, qubovta kon svojata zemja,kon Makedonija. Sekoja pesna pomestena vo „Poetskibranuvawa# e ubava i pretstavuva sliki~ka od `ivototna Zdravkovaka. Knigata e eden vid kov~e`e ispolnetoso spomeni i nejzini viduvawa, poetski biser~iwa skri-eni vo {kolkata na `ivotot koi mo`e da gi vidi i ras-ka`e samo taa i toa na nejzin prepoznatliv na~in. Kogagi ~itate nejzinite pesni, Zdravkovska vi stanuva blis-ka, li~nost so koja ve povrzuvaat mnogu ne{ta, li~nostkoja vi stanuva draga, bidej}i vi poso~ila ne{ta koi mo-`ebi nikoga{ nemalo da gi zabele`ite, kako qubovta ivernosta na lebedite, nostalgijata po starata tatkovaku}a... Kako i da e, pro~itajte ja knigata „Poetski branu-vawa# od Milevka Zdravkovska, }e si go razubavite de-not bez razlika na vozrasta! Na krajot Zdrakovska se za-blagodari za ubavite zborovi i na site prisutni im po-dari po eden primerok od knigata. Knigata finansiskie poddr`ana od SZPM. L.Z.

Na 15.10.2018 godina na sve~ena sednica na Sobrani-eto na penzionerite na ZP Bogdanci be{e promovi-

rana Monografijata „Vo amanet na idnite generacii#,podgotvena i uredena od Dimitar ^avdarov.

Na sve~enata sednica bea prisutni ~lenovite na Sobranieto, Izvr{niotodbor, ~lenovite na komisiite na zdru`enieto i gosti so koi Zdru`enietosorabotuva. Godinava OZP Bogdanci slavi 20 godini od svoeto postoewe.

Pretsedatelot na Zdru`enieto Dimitar ^avdarov so impresii se osvr-na na zna~eweto na Monografijata kako kniga koja ima golemo zna~ewe ikoja }e ostane kako amanet, no i kako patokaz za idnite generacii.

- Niz vekovite knigata kako civili-zaciski izum pomognala i pomaga da seza~uva od zaborav ona {to go sozdal ~o-vekot materijalno i duhovno, kako vre-dnost za narednite generacii, kakopottik i osnova za novi sozdavawa. Mo-nografijata ima cel da go pretstaviZdru`enieto kako del od penzioners-koto organizirawe i dejstvuvawe voMakedonija. Sekoj dobronamernik i ~i-tatel lesno }e go dolovi ambientot vokoj Zdru`enieto dejstvuvalo i raboti.

Ovaa kniga neka bide patokaz i amanet na idnite generacii da tvorat i danapi{at u{te mnogu monografii za penzionerskoto opstanuvawe i penzion-erskata populacija vo Bogdanci, - istakna ^avdarov.

Vo desette poglavja se pomesteni tekstovi i fotografii od formirawe-to na Zdru`enieto od 1998 godina do denes koi govorat za organiziranataaktivnost na penzionerskata populacija vo maloto grat~e Bogdanci na jugotod na{ata tatkovina. Site aktivnosti soglasno so programata na Zdru`eni-eto, site uspesi i dostignuvawa na kulturen i sportski plan, kako i huma-nosta i tolerancijata, dru`eweto na ekskurziite vo na{ata dr`ava i nad-vor od nea se slu~uvawa koi trajno se pametat. ^.D.

ZP Bogdanci - Promocija na Monografija

„Vo amanet na idnite generacii#

Denovive od pe~at izlezeknigata na Kiro Gerasi-

mov „Bogatstvo zapi{ano vovremeto# koja pretstavuvazbir na statii za Ko~ani iKo~ansko objavuvani vo raz-ni mediumi. Toj na ko~ans-kata javnost i po{iroko i epoznat kako poet, prozaist,istori~ar, hroni~ar, li~-nost koj siot raboten vek goposvetuva na sobiraweto,bele`eweto i objavuvawetona istoriskite podatoci zaKo~ani i Ko~ansko, no i na kulturnioti op{testveniot `ivot, koj od izne-

senoto vo ovaa kniga, nav-istina bil bogat.

Denes Gerasimov e pen-zioner, no negovoto pi{u-va~ko pero ne miruva, sa-kaj}i da im ostavi {topove}e materijali na id-nite generacii za izu~u-vawe i prou~uvawe na mi-natoto.

- Knigata "Bogatsvo za-pi{ano vo vremeto# e sos-tavena od {est dela nas-loveni kako: I-Istoriski

vistini, II-Ko~ani niz istorijata, III-Muzika i teatar, IV-Tragi ostanati vo

vremeto, V-Folklorni tradicii i VI-Zdravstvo. Od samata struktura naknigata mo`e da se zabele`i deka Ki-ro Gerasimov pi{uval za celokupniotop{testveno-istoriski razvoj na ne-govoto rodno Ko~ani, pritoa istra`u-vaj}i i bele`ej}i gi site zna~ajni nas-tani i li~nosti.

Ovie sobrani tekstovi na Kiro Ge-rasimov objavuvani vo razni vesnici ispisanija, pretstavuvaat vistinskariznica na materijal. Sobereni na ed-no mesto pretstavuvaat osnoven pojdo-ven materijal za podlaboka analiza iistra`uvawe, istaknuva vo svojatarecenzija m-r. Qupka Stojmenova,profesor po makedonski jaziik i li-teratura.

Knigata e pe~atena vo pe~atnicata„Evropa 92#, i vo nea na 155 stranicise pomesteni 50 reporta`i i 120 fo-tografii. K.G.

ZP Ko~ani

Istorija za Ko~ani i Ko~anskovo zapisite na Kiro Gerasimov

Knigata „Makedonija vo ringot# odAleksandar Dimkovski, glaven i

odgovoren urednik na vesnikot „No-va Makedonija# ima{e promocija na30 oktomvri vo Klubot na qubiteli-

te na knigata pri ZP Solidarnost -Aerodrom, vo Skopje, koja be{e vis-tinsko kulturno do`ivuvawe. Pose-ben beleg na nastanot mu dade sov-pa|aweto so odbele`uvaweto na 74-godi{ninata od izleguvaweto naovoj prv makedonski dneven vesnik.Promotori bea: Dragi Argirovski,Aleksandar Prokopiev, Eftim Kle-tnikov i medijatorot Vasil Tocino-vski. Sodr`inata na ovaa interesnai nesekojdnevna kniga ja sostavuvaat120 uredni~ki kolumni napi{ani voperiodot od 2014-ta do 2018-ta go-dina koi anga`irano gi prosleduva-at i vrednuvaat burnite vremiwa,nastani i promeni sprotivstavenivo borili{teto za opstanuvawe.Pretsedatelot na Sojuzot na zdru-`enijata na penzionerite na Make-

donija Dragi Argirovski me|u dru-goto zabele`a deka „koga se ~itaatkolumnite na Dimkovski se otkrivavistinoqubivosta, talentot i vizi-onerstvoto, no i hrabrosta na avto-

rot, bidej}i mnogumina mo`ebi mo-`at da napi{at ne{to sli~no, nonemaat hrabrost. Dimkovski ne e sa-mo ednostaven nabquduva~ na nas-tanite i slu~uvawata. Toj e aktivenborec protiv nepravdata koja pove-}e godini mu se nanesuva na na{iotnarod i na site koi `iveat vo Make-donija. Seto toa go pravi vo svoitekolumni so golema inventivnost ipravdoqubivost#. Pritoa posebnobe{e istaknata nivnata sorabotkavo inicijativata i ureduvaweto naprilogot „Penzionerski vidici# vo„Nova Makedonija#.

Knigata na Dimkovski mo`e da se~ita i kako svoevidno kriti~ko sve-do{tvo na izminatite turbulentnigodini i zatoa u{te pove}e plenidoslednosta i argumentiranosta na

avtorot i negovata hrabrost da giuo~i praznite i la`ni retoriki na-sproti istoriskite i pravni argu-menti, zabele`uva Prokopiev. ZaEftim Kletnikov zbirkata kolum-

ni se iljada i ednata prikazna na[eherezada, kade {to slu{atelot(~itatelot) postojano e vo is~ekuva-we i vozbuda {to sleduva ponatamu,ponesen od slatkore~ivosta i ve{-tinata na raska`uva~ot, vo slu~ajovavtorot na „Makedonija vo ringot#.Pi{uvaj}i za zabrzanoto stoletiemedijatorot Vasil Tocinovski is-takna oti avtorot na knigata e ispo-lnet so pozitivna energija, so dob-ronamernost i so uka i pouka kako~ovekot, prostorot i vremeto da bi-dat podobri i pouspe{ni. Obra}aj}ise na prisutnite koi ja ispolnija sa-lata do posledno mesto, Dimkovskiistakna deka kako novinari i pro-fesionalci sekoga{ treba da se bo-rime i da tragame po vistinata.

V.T.

Klub na qubiteli na knigata pri ZP Solidarnost - Aerodrom

Promocija na knigata "Makedonija vo ringot#od Aleksandar Dimkovski

Neodamna be{e promovirana u{teedna nova kniga na pravnikot,

~lenot na dru{tvoto za nauka i ume-tnost od Prilep, penzionerot, TodorAleksoski. Ovaa posledna me|u de-sette negovi dosega izdadeni knigiso naslov „Sekoj se smee na ist jazik#e nameneta za site qubiteli na na-rodnata filozofija. Taa, po pove-}eto sobira~i na narodni umotvor-bi, mudrosti i izreki, e vo funkcijana vtemeluvawe na makedonskiotidentitet, folklor, jazik, kultura iistorija vo semejstvoto na svetskatariznica na narodite i civiliza-ciite.

- Makedonskite narodni umotvor-bi se polni so mudrosti i filozo-fija za `ivotot. Nastanale niz ve-kovite od iskustvoto na na{itepredci, a i od iskustvoto na na{itesovremenici. Ovie umotvorbi se odgolemo zna~ewe za makedonskatalingvistika, etnologija i istorija ise izraz na bogatata makedonska ku-ltura, tradicija i obi~ai, - veliavtorot Aleksoski. Toj, dodava deka

makedonskite narodni pogovorki sekratki i mudri literaturni formi isamo eden segment od mnogu bogatatamakedonska folkloristika. Prekuniv se izrazuva dlaboka misla za`ivotot i mentalitetot na ~ovekot,obi~aite, qubovta, moralot, rabo-tata, prijatelstvoto i s¢ ona {to neopkru`uva. Vsu{nost, ova izdanieso kratki makedonski umotvorbi,ovaa kniga e so~ineta so podredu-vawe na kratki mudri misli po re-dosled od prvata do tretata bukvaod makedonskata azbuka, pa i pona-tamu, i sodr`i 4 020 pogovorki, mu-drosti i izreki. Pogovorkite senapi{ani na literaturen makedons-ki jazik vo koj funkcioniraat i ar-haizmi i dijalektizmi, koi zaradinivnata {iroka primena se vnesenivo makedonskata standardna leksi-

ka. Knigata e prodol`enie na avto-rovite prethodno napi{ani knigi„Zborovite se zaboravaat, napi{a-noto ostanuva#, izdadena vo 2010 go-dina so 30 650 paremski edinici i„Samo Sonceto e postaro od Make-donija# izdadena 2014 godina so 5706, {to zaedno so ovaa so 4020,vkupno iznesuva 40 376 makedonskipogovorki, mudrosti i izreki. Ovie,a i nekolku drugi knigi od oblastana pravnite nauki gi ima izdadenoavtorot preku Dru{tvoto za nauka iumetnost od Prilep, ~ij ~len e. Po-rano, ovoj avtor koj sega e penzionerima izdadeno i Prira~nik za rabot-nite odnosi, Pravo za ekonomisti,Komentar na zakonot za rabotniteodnosi, Zbirka na propisi za vrabo-tuvawe na licata so hendikep, Pra-ven sovetnik, Govorete makedonskii drugi. Todor Aleksoski e roden voPrilep 1951 godina kade zavr{ilosnovno obrazovanie i gimnazija.Aktivno bil u~esnik vo op{testve-no-politi~kiot `ivot vo zemjata istranstvo. Bil pretsedatel na Es-peranskoto dru{tvo i negov preda-va~ na esperantski jazik.

- Mislata e govorna dekoracija.Toa e bogatstvo, ako e vo vistinskimoment, i na vistinsko mesto upot-rebena vo razgovorot, kade se iska-`uva mudra izreka so moralna pou-ka, slu`i kako vrednosen sud. Sopogovorkite naj~esto se iznesuvakritika, sud, za na krajot da se iz-vle~e i glavnata pouka, - veli av-torot.

Eve i nekolku misli i izreki po-mesteni vo ovaa kniga: Satirata e seriozna strana na

sme{niot svet. S¢ mo`e da bide, samo drven

{poret ne! S¢ {to se pravi skri{no izle-

guva na megdan. Ribata vo vodata nema cena. Roditelite gi sakaat svoite de-

ca pove}e otkolku decata niv. Sakaj me kakov {to sum, a ne ka-

kov {to saka{ da bidam.... Malku polza od o~ite, ako umot

e slep. Meanata podobro }e ja is~isti

ku}ata od metlata. Ma`ite sakaat da se prva sevda

na `enite, a `enite nivna posledna. Znaeme {to sme, no ne znaeme

{to }e bideme. Sabjata mo`e da te ise~e, a

lo{iot zbor da te izgori. Samo Gospod mo`e da dade, bez

da zeme. K. Risteski

Nova kniga na penzionerot Todor Aleksoski

„Sekoj se smee na ist jazik#

ZP Probi{tip - Promocija na knigata „Poetski branuvawa# od Milevka Zdravkovska

„Kov~e`e# ispolneto so spomeni i viduvawa, so poetski biser~iwa

INFOPENZIONER plus 124 noemvri 2018 9

Penzionerite od ZP Gazi Baba projavuvaat se pogolem interes za pro{e-tki kako vo zemjata taka i vo stranstvo. Toa se potvrduva so dosega{nite

ekskurzii {to gi organizira{e Zdru`enieto na penzioneri. Tie se kreiranida obezbedat ubavo i nezaboravno drugaruvawe, no i da se zapoznaat so pri-rodnite ubavini i istoriskite znamenitosti. Vo sredinata na mesec oktom-vri, takva ekskurzija be{e organizirana za okolu pedesetina penzioneri natridnevna ekskurzija, na relacija: Skopje, Belgrad, Novi Sad, Fru{ka Gora.

Po dolgoto patuvawe, po pristignuvaweto vo Novi Sad i smestuvaweto,pro{etkata bila neminovna, znaej}i ja istorija na gradot, koja e ispolnetaso golem broj nastani koi ostavile etnografski i etnolo{ki tragi, razgle-

duvaweto na gradot bilo interesno za penzi-onerite. Prvo bil razgledan centarot na gra-dot, a potoa i Petrovaradinska tvrdina nadesniot krak na Dunav i mnogubrojnite inte-resni mostovi.

Ubaviot i son~ev den, utredenta, a vo dobroraspolo`enie, penzionerite imaa mo`nost dago zapoznaat nacionalniot park Fru{ka Gora,koja so svojata okolina izobiluva so prirod-ni ubavini, so kulturno-istoriski spomeniciod golemo zna~ewe i drugi znamenitosti iprirodni retkosti. Istiot den zaminaa zaSremski Karlovac, grad opkru`en so nasadiod vinova loza, kade {to penzionerite beaiznenadeni od ubavinata na gradot i negoviteznamenitosti. Neodminliva be{e posetata napoznatata vinarija, vo sklop na Srpskatapravoslavna crkva, so muzejot na gradot, koebilo posebno do`ivuvawe za penzionerite.Penzionerite od Gazi Baba, posledniot den,go posetija Belgrad i pro{etaa po Kalemeg-dan, najgolemiot belgradski park i najzna~aen

kulturno-istoriski kompleks, so poznatata tvrdina. Ja posetija i Ku}ata nacve}eto, memorijalniot centar „Josip Broz Tito#, kade {to polo`ija sve`ocve}e.

Spored ka`uvawata na pove}emina ekskurzijanti, pokraj ubavinite naovie predeli i gradovi, nezaboravni }e ostanat i dru`eweto me|u penzio-nerite i ve~erinkite koi sami gi organizirale so pesni i vo dobro raspolo-`enie. Vasil Pa~emski

ZP Gazi Baba

Voodu{evenost od ekskurzijata na Fru{ka Gora

Vo Makedonija stana tradicijamnogu gradovi i sela da imaat

svoj den povrzan so nekoj nastan, so-stojba, religiozen praznik ili zem-jodelski proizvod koj za niv e zna-~aen. Pa taka ima: prazijada (Vasi-levo), kostenijada (MakedonskiBrod), kompirijada (Kriva Palanka),pastrmalijada ([tip, Veles), smok-vijada (Gevgelija), den na orizot(Ko~ani), den na jabolkoto (Prespa) i

t.n. Ovie manifestacii se povrzaniso uspe{no proizvodstvo na zemjo-delski proizvodi ili kvalitetno ivkusno podgotveni specijaliteti odistite.

Na edna takva manifestacija pri-

sustvuvaa i grupa penzioneri od ZPKisela Voda - Skopje. Tie organi-zirano go posetija seloto Grado{or-ci - op{tina Vasilevo na 16.10.2018godina. Ve}e 16 godini vo seloto seorganizira „Den na prazot#. Mani-festacijata ima za cel da go promo-vira prazot kako zemjodelska kul-tura, a seloto Grado{orci i op{ti-na Vasilevo kako podnebje i regionkade {to se proizveduva najkvali-teten praz, koj, kako {to naglasijagovornicite na binata, e prirodenantibiotik koj pomaga pri varewe nahranata, rabotata na srceto, bubre-

zite, izgledot nako`ata i seto toaso malku kalorii.

Doma}inkite odova selo, po povodovoj den, napravilemnogu proizavodi.Ima{e ubavi piti,poga~i, kifli, supi,sarmi, kolbasi, ke-bapi i drugo, i sitebea so praz. Mani-festacijata ima{e

humanitaren karakter i be{e izvo-nredno organizirana so priredba nau~enicite od seloto, bogat pana|ur,ubava muzika, pesni i oro.

Vasilka Topalovska

ZP Kisela Voda

Den na prazot

Na 4.11.2018 godina eden avtobusna turisti~kata agencija „Dori#

poln so penzioneri se upati konStrumica. Vo avtobusot qubeznata isimpati~na voditelka na agencijataKate ni ja ka`uva{e mar{utata naednodnevnata ekskurzija. Celta naekskurzijata be{e „Kostenijadata#vo Smolari. Ja pominavme Strumicai go pievme utrinskoto kafe na pre-krasnoto „Lebedovo ezero#, kadeinovativni i kreativni lu|e napra-vile ubavini na povr{ina od 30 he-ktari. Potoa se upativme do selotoSmolari kade po desetti pat se od-r`uva manifestacijata „Kostenija-da#. Seloto se nao|a na podno`jetona planinata Belasica koe e nare-~eno Podgor i e oddale~eno 25 km.od Strumica. Tuka gostoprimliviteme{tani n¢ pre~ekaa so pe~eni kos-

teni i specijaliteti napraveni odkosteni i drugi kulinarski ve{tinikarakteristi~ni za ovoj kraj. Sela-nite velat deka za ovoj nastan sepe~at i do eden ton kosteni. Pokrajubavite kosteni ovoj kraj e poznat ipo fascinantniot smolarski vodo-pad na rekata Lomnica koj se nao|ana nadmorska viso~ina od okolu 600metra i e dolg 40 metri. Izvorot narekata Lomnica se vika „Kazan#. Po300 skali napraveni od lokalnotonaselenie site penzioneri se iska-~ija za da se slikaat pred ubavatagletka, pred vodopadot, koj e navis-tina `ivopisen bo`ji dar od priro-data. Penzionerite so ubavi do`i-vuvawa se vratija zadovolni vo Ge-vgelija, vo ve~ernite ~asovi.

Janka Uzunova

ZP Kumanovo

[esto izdanie na „[uti i rogati#

Kostenijada - Smolarski vodopadi

Ubavinite vo podno`jeto na Belasica

Zdru`enie na invalidi natrudot i Zdru`enie na gluvi

i nagluvi od Sveti Nikole us-pe{no sorabotuvaat na pove}epoliwa duri od dale~nata 2006godina. Ovaa godina aktivnos-tite se pro{irija. Vo organiza-cija na Zzdru`enieto na gluvi inagluvi, a vo sorabotka so Zdru-`enieto na invalidi na trudot,na 24 oktomvri 2018 godina zaprv pat se odr`a natprevar vo {ah. Turnirot se odr`avo prostoriite na klubot na Zdru`enieto na gluvi i na-gluvi. Vo sekoja ekipa se natprevaruvaa po pet takmi~a-ri, a se igra{e vo kup-sistem natprevar. U~esnicite giodmerija silite i ekipno i poedine~no. Atmosferata za

vreme na natprevaruvaweto be{e vesela. Se slu{aa{egi, no se natprevaruva{e sportski i fer.

Ekipno podobri bea natprevaruva~ite od ZIT, a poe-dine~no najdobar be{e Rade Mladenov ~len na ekipa od

ZIT. Vtoroto mesto go osvoi Stoj~e Mi-lanov ~len na ekipata isto taka odZIT, a tretoto mesto go osvoi Bor~eStefanov od ZGN.

Po zavr{uvawe na turnirot, Mi{koTasev pretsedatelot na ZGN na pobed-nicite im dodeli blagodarnici. Nakrajot od rabotniot del od sredbata,doma}inot - ZGN priredi koktel za si-te u~esnici. Dvete zdru`enia imaat`elba ovoj {ahovski tirnir da se odr-

`uva i ponatamu, da bide pomasoven i vo nego da u~est-vuvaat i drugi zdru`enija.

Ova be{e u{te eden den koj im pomina prijatno izabavno, zatoa site si zaminaa zadovolni.

Vukica Petru{eva

Vo ramki na odbele`uvaweto na 45-ta godi{nina od po-~etokot so rabota na fabrikata za akumulatori vo Pro-

bi{tip, od 16-ti do 19-ti oktomvri, taa gi otvori vratiteza gra|anite na op{tinata pod mototo „Denovi na otvorenivrati”. Celta na vakvata ideja, e da se zapoznaat gra|anite

za rabotata i napredokot na ovoj edinstven gigant od aku-mulatorskata industrija na Balkanot. Vo ~etirite denovi,kolku {to traea „Denovite na otvoreni vrati”, fabrikata

ja posetija u~enicite, penzionerite i semejstvata na vra-botenite.

Tretiot den za poseta be{e rezerviran za penzionerite,me|u koi ima{e dobar del od nekoga{ni akumulatorski ra-botnici. So samoto pristignuvawe do kapijata na fabrika-ta, penzionerite bea pre~ekuvani od zadol`enite in`ene-ri i rakovoditeli na pogonite. Na samiot po~etok im be{eprika`an i kratkometra`en dokumntaren film, preku kojgo prosledija celokupniot razvoj na fabrikata, od posta-vuvawe na temelite vo 1973 godina pa do denes.

Potoa tie gi razgledaa site pogoni. Ona {to im ostavisilen vpe~atok e golemiot napredok na tehnologijata, go-lemata gri`a za za{tita na vrabotenite, higienata vo po-gonite i fabri~kiot krug. Najva`no e {to se postaveni vi-sokokvalitetni pro~istuva~i i filtri so {to e postignatnapredok vo za~uvuvawe na okolinata i zdravjeto na lu|e-to. Penzionerite postavuvaa mnogu pra{awa, se interesi-raa za novata tehnologija. Nekoi od niv i se potsetija nadenovite koga i tie rabotele vo fabrikata. Vo momentot vofabrikata rabotat 400 rabotnici od site profili, no se-kojdnevno se baraat novi rabotnici. Sega{noto proizvod-stvo iznesuva 1 milion i 300 iljadi akumulatori, no celtae ovaa brojka da bide u{te pogolema, osobeno so dobivawena robotot koj }e pristigne pred Nova Godina. Za penzione-rite ova be{e nesekojdnevna i nezaboravna poseta, osobenoza nekoga{nite nejzini rabotnici. M. Zdravkovska

ZP Probi{tip

Nesekojdnevna poseta

Po najavata i se po~estite infor-macii po elektronskite i pe~a-

tenite mediumi okolu toa kako dase registriraat penzionerite voUJP za prijavuvawe na danok, odnos-no kade }e se najdat penzionerite sosvoite penziski primawa, denovive,poto~no na 9 noemvri 2018 godina,ekipa od Upravata za prihodi gostu-va{e vo Centralniot klub na ZPPrilep. Celta na slu`benicite odUpravata be{e da im gi objasnat na

penzionerite izmenite ili {to s¢tie treba da napravat okolu novotodano~no prijavuvawe. Ekipata odUJP na pove}e od stotina penzione-ri {to sakaa elektronska da se re-gistriraat im pomaga{e vo toa. Takapokraj objasnuvaweto penzioneriteiskoristija i registrirawe bidej}itie kako povozrasna populacija po-te{ko se snao|aat so novite tehno-logii, a i nemaat kompjuteri doma.Pokraj drugoto ekipata od UJP na

penzionerite od ZP Prilep im vetideka za novite dano~ni izmeni na-vremeno }e bidat informirani.

Ova bi bilo ubavo da bide organi-zirano i vo drugi zdru`enija i vodrugite gradovi. K.R.

ZP Prilep

Ekipa na UJP kaj penzionerite

Vo ~est na 11 oktomvri, Denot navostanieto na makedonskiot na-

rod protiv fa{isti~kiot okupator,

ZP Makedonski Brod za 56 penzine-ri i penzionerki, od pove}e razgra-noci, organizira{e ednodnevna eks-

kurzija. Prva destinacija be{e `ivopis-

noto mesto Matka vo kawonot na re-

kata Treska, vo blizina na na{iotglaven grad, Skopje.

Denot oktomvriski, son~ev, kako

nara~an za ekskurzija.Ekskurzijantite bea im-presionirani od gletkatana kawonot, na ezeroto,

no i od sve`iot vozduh. Imaa ~uvst-vo kako da vlegle i se nao|aat vonekoj drug nepoznat i nestvarensvet. [etaj}i pokraj ezeroto, u`i-vaa i se voshituvaa od raznobojnatabujna priroda, strmnite sivi karpi,betonskata la~na brana „Matka#, ta-instvenata ti{ina, terenite za ka-jakarstvo na divi vodi... Prope{a-~ija poleka po patekata do manasti-rskata crkva „Sveti Andreja# izgra-dena vo 14 vek.

Sledna destinacija be{e Skopje.Tuka, vo centralnoto gradsko pod-ra~je, imaa mo`nost relaksirano dagi razgledaat spomenicte i da se os-ve`at vo ugostitelskite objekti,zadovolni od videnite ubavini nana{ata tatkovina, Republika Make-donija. M. Trenkoski

ZP Makedonski Brod

Ubavinite na na{ata tatkovina

ZIT Sveti Nikole

Uspe{na sorabotka

Dramskata rabotilnica na KUD „\o-ko Simonovski# prodol`uva so

prika`uvawe na serija pretstavi nadramskoto delo „[uti i rogati#. [es-toto izdanie na ova humoristi~no-sa-tiri~na drama so tekst na Slavko Di-movski i Dragoqub Dimovski, a vo re-`ija na @ivoin Trajanovi}, be{e pri-ka`ano na penzionerite i gra|anite naKumanovo, na 5 oktomvri 2018 godinana scenata na Mladinskiot kulturencentar. Po~etokot na pretstavata janajavija bieweto na crkovnite kamba-ni, i prvata re~enica na pretstavataizgovorena od naratorite: „Op{tinaza sve e kriva...#, pridonese publikata

da reagira so aplauz. Toa gi ohrabriartistite da prodol`at so pogolemasmelost da gi interpretiraat ulogite.

Kako iskusni artisti, zad koi se na-ni`ani 5 bitovi drami i 2 kabaretskipretstavi, so dosega izvedeni nad {e-esetina pretstavi, prodol`ija da giigraat svoite ulogi. Site bez isklu-~ok, bea na visina na zada~ata. Pret-stavata se odviva{e te~no, bez preki-ni. Prisutnite vo salata se so`iveajaso igrata. ^esti bea aplauzite po se-koja vistinita kreacija na artistite.Ovde nema{e podobri ili poslabi,za{to site bea dobri. Kompaktno iz-vedeneta pretstava, so prika`anata

akterska igra tie ja odu{evija publi-kata i £ ovozmo`ija celosno u`ivawe.Gledaj}i ja, prisutnite se navratija voedno minato vreme, vo koe vo edna ru-ralna sredina sekoga{ dobitnici bi-le bogatite (rogatite), a gubitnici si-roma{nite ({utite).

Po zavr{uvawe na pretstavata,~lenovite na artisti~kiot ansambl naDramskata rabotilnica bea nagradeniso dolgotraen aplauz. ^estitki sle-dea od site. Najvpe~atlivi bea komen-tarite so zborovite: „Bravo penzione-ri, bravo glumci, samo takoj produ`i-te...#

Spirko Nikolovski

PANORAMA PENZIONER plus 124 noemvri 201810

Edna od najstarite tradicionalni„fabriki# za }umur se nao|a vo

Demirhisarsko, vo slavnoto seloSmilevo. Gradeweto na vakvi fab-riki e tradicija stara pove}e od 100godini. Proizvodstvoto na }umur eedna od osnovnite egzistencionalnidejnosti na Smilevci, pri {to na

najdobar na~in se koristat prirod-nite resursi.

- Tuka vo seloto nemame nivi,samo planina i drva i zavisime odproizvodstvo na drven jaglen koj seupotrebuva vo ugostitelstvoto - niveli 68-godi{niot penzioner IlijaGenevski, koj dobar del od `ivototgo pominal vo dru{tvo so ~adot. Po-gledot mu e umoren, no ostar, racetecrni so pluskavci, ama po{teni ivredni. Ilija ne kopa jaglen, toj gopravi. Toj e }umurxija.

Familijata Genevski dolgo vreme

se zanimava so proi-zvodstvo na }umur. Voseloto ima okolu 10familii koi s¢ u{tego neguvaat ovoj za-

naet od koj{to i `iveat. Roden e vo1950 godina vo Smilevo kade {to igo zavr{il svoeto obrazovanie. Ra-botniot vek go pominal kako voza~vo „Transkop# i Smilevskata zadru-ga, a so proizvodstvo na skaraxiski}umur po~nal pointenzivno da sezanimava posle penzioniraweto.

- Proizvodstvoto na }umur e slo-`ena fizi~ka i te{ka rabota. Neo-phodno e da se soberat drva koi }eodgovaraat, se redat okolu 6 m vo„rupata# (dupkata) i se pokrivaat sozemja. Otkako }e se zapali ognot,treba da gori bez plamen 10-15 de-na. Toa se vika „suva destilacija nadrvoto#. Potoa istoto se ladi 7-8dena. Od ovaa koli~ina drva se o~e-kuva da se dobijat okolu 800 kg }u-mur ili 40 vre}i so te`ina do 20 kg.

Do pred nekolku decenii }umur-xiite proizveduvale }umur isklu-~itelno za potrebite na kova~ite,no kako {to izumira i toj zanaet,denes se proizveduva }umur samo zaugostitelskite potrebi.

- Da e lesno - ne e. Odi{ vo {uma,pilata i sekirata vo race i sobera{drva. Nema odmor. Pri goreweto, akomalku popu{ti koncentracijata za-mina trudot vo nepovrat - na {egani veli Ilija. Za da se dobie kvali-teten }umur koj nema da go zapali

ili izgori mesoto na `ar, neophodnoe mnogu iskustvo i znaewe. Treba dase znae kako da se postavi lo`i{-teto i sekako proveruvawe na sekoidva ~asa i {to e mnogu va`no da sekontrolira propu{taweto na vozdu-hot vo „rupata# za da ne dojde doplamen.

Ilija ni objasni deka od podgoto-vkata na drvata, pa se do pakuvawena gotoviot proizvod vo vre}i morada se raboti bez prekin 2-3 nedeli.Inaku pokraj smilevskiot, najbarani najdobar skaraxiski }umur e imreno{kiot i virovskiot. Inaku vozima od 1 m3 dabovo drvo se dobivado 80 kg }umur, a vo leto od istatakoli~ina drva okolu 120 kg. So kva-liteten }umur se zadovoluva poba-ruva~kata vo cela Makedonija, pataka Ilija so svojot nadaleku poznat}umur gi snabduva poznatite }ebap-~ilnici vo Skopje.

- Jas gi snabduvam najgolemiterestorani i hoteli. Pobaruva~katae mnogu golema i mo`am da biram odkade sakam da kupam, no ovoj }umurod Smilevo e najkvaliteten, a ima idobra cena - ni veli S.N. od Skopje,koj so prepolno kombe so vre}i }u-mur popoleka zaminuva{e kon glav-niot grad. Go ostavame dedo Ilo so~adot, negoviot veren drugar. Nas-koro od negovata }umurxilnica }eizleze }umur, koj }e zavr{i vo nekojrestoran, vo koj gazdata }e se falideka vkusot na negovata skara e vk-usna zatoa {to e na }umur. Z.S.

ZP Demir Hisar

Ilija }umurxijata

Site mislat deka starosta e mnogudaleku, no taa brzo doa|a. Taa

mo`e da bide ubava i da u`ivate vos¢ {to ste postignale, opkru`eni soqubov na najbliskite. Da go praviteona {to ne ste imale mo`nost pora-no da go storite. Vo topla soba dapro~itete nekoja kniga, da posetiterodnini za koi porano ne ste imalevreme. No s¢ e taka ako ne si poigrasudbinata.

Stojan bil edno od trite deca kojostanal `iv po soobra}ajna nesre}avo koja site negovi gi izgubile svo-ite `ivoti. Za nego ostanal da segri`i negoviot vujko, koj uspeal durii da go vraboti iako bil invalid.No, koga invalidnosta mu ja namali-la rabotnata sposobnost vo vreme natranzicijata, kako i mnogu drugi tojostanal bez rabota, a ve}e bil vopoodminati godini...

Vo me|uvreme vujko mu po~ina, avujna mu otide da `ivee kaj nejzina-ta }erka vo stranstvo. Ta`en, sam,razo~aran, Stojan zapo~na da `iveevo gara`ata od vujko mu so dozvolana noviot sopstvenik na stanot. Ro-dnini nema{e osven eden dale~enbratu~ed, no i toj be{e penzioner i`ivee{e so negoviot sin i ne mo`e-{e da go primi da `ivee kaj niv. Od-vreme navreme }e dojde{e Stojan kajnego, }e kasne{e topla supa, }e mu giisperea ali{tata i }e se po~ustvu-va{e deka e ~ovek. No, i toj edinst-ven ~ovek koj mu pomaga{e po~ina.Stojan prodol`i da `ivee vo gara-`ata, no kako staree{e mu stanuva-{e se polo{o i pote{ko. Letno vre-me be{e polesno, no koga }e dojde{e

zimata po~nuvaa negovite maki. Po-nekoga{ }e dojde{e kaj tetka mi kojabe{e prva kom{ivka na negoviot po-~inat rodnina, no i taa si ima{esvoi obvrski. Koga }e dojde{e seko-ga{ }e mu dade{e po ne{to. Nekoga{par~e pita, nekoga{ 100 denari, ne-koga{ ~orapi... Be{e mnogu humanali~nost i be{e mnogu `alostiva.Eden den koga Stojan dojde kaj nea mure~e:

- Ve}e ne mo`e{ da prodol`i{ da`ivee{ vaka. Ajde zaedni~ki da po-barame nekoe re{enie da se smes-ti{ vo nekoja institucija kade dr-`avata }e se gri`i za tebe. - Stojanse soglasi. Taa iako be{e vo pood-minati godini re{i da najde trajnore{enie za negovoto socijalno do-muvawe. Utredenta otide vo Centa-rot za socijalni raboti. Be{e prija-tno iznenadena od priemot vo Cen-tarot i od sovetite {to tamu gi do-bi. Vrabotenite ja pofalija dekataa iako e lice od tretata doba nezaboravila na svojata gra|anska do-l`nost da se bide human i da se po-maga na onoj koj e vo nevoqa. Po po-dolgiot razgovor i site sprovedeniproceduri i dokazi za statusot naStojan, bila utvrdena fakti~katasostojba: Stojan e star, bolen, bezdeca koi imaat zakonska obvrska dase gri`at za svoite roditeli, i sedonelo re{enie so koe Stojan najdo-bro e da bide smesten vo socijalnainstitucija za stari lica. Taka tojsi najde topol krevet, ~ista postel-nina, jadewe i novi prijateli. Sespasi od mrakot na ladnata gara`avo koja se ~ustvuva{e kako vo zatvo-

rska }elija, kade mnogu pati pomis-luva{e i na najlo{oto i go prokol-nuva{e denot koga samo toj od svoe-to semjstvo ostanal `iv.

Stojan iako be{e smesten vo domza stari lica, sepak od vreme navreme ja posetuva{e negovata dob-rodetelka koja ja ~uvstvuva{e kakonajbliska rodnina. Vo eden razgovorpri edna poseta i rekol deka e za-dovolen i zgri`en, no nema pari dasi kupi nekoja sitnica, bidej}i nedobiva ni{to drugo osven smestuva-weto. Vakvite lu|e kako Stojan ima-at dostoinstvo i ne mo`at da zasta-nat na ulica i da prosat! Toa bi bilaedna preporaka do nadle`nite dekalu|eto pokraj domuvawe treba dadobivaat barem 1000 denari za damo`at da si kupat ne{to {to }e imgo razubavi `ivotot bidej}i sepakse raboti za ~ove~ko su{testvo. Sepostavuva pra{aweto zo{to sredst-vata od odredni humanitarni aktiv-nosti inkluzivno organizirani odCrveniot krst so zdru`enija na gra-|ani ne bi mo`ele od sobranite sre-dstva da im dadat na ovie socijalniustanovi za toj "mal xeparlak# kojtolku go posakuvaat licata vo soci-jalen rizik. Na toj na~in }e se spre-~i tie na ulica da gi pobaraat tiesredtva! I u{te ne{to. Slu~ajot naStojan ni ka`uva deka za da dojde tojdo institucijata kade sega e smestennekoj mu pomogna. Toj imal sre}a, nomnogumina talkaat bez da znaat kakoda go najdat patot. Tuka mo`at dapomognat invalidskite zdru`enija idrugi gra|anski nevladini odgani-zacii koi se bavat so za{tita nastari lica.

Maja Beleva

Humani lu|e s¢u{te postojat

Neodamna, interesna i nezabora-vna dvodnevna ekskurzija be{e

organizirana i realizirana vo so-sedna Srbija. Ekskurzijata ja orga-nizira{e Aktivot na penzionerkipri ZP Prilep.

- Vo drevniot i bi rekla „holivu-

dski grad# na Emir Kosturica kadeima snimeno pove}e filmovi stig-navme vo utrinskite ~asovi i imav-me mo`nost da go razgledame i dau`ivame vo ubavinite na ovoj film-ski grad, ni re~e pretsedatelkatana Aktivot na penzionerki Sne`ana

Dimeska. Trgnavme nave~er od Pri-lep i prete`no bevme samo penzio-nerki, ~lenki na na{iot aktiv. Goposetivme i Zlatibor. Bevme voodu-{eveni od ubavinata na Zlatibors-kite {umi, koi sega vo esen se navi-stina „zlatni#, a go posetivme i Zla-tiborskoto Ezero ~ija voda izgledakako da e zelena. Imavme mo`nostda se nadi{ime ~ist i prijaten {u-mski vozduh, minuvaj}i po tesnitepateki me|u visokite borovi.

Na ovaa nezaboravna ekskurzijabe{e poseten i Mile{evskiot ma-nastir, nadaleku poznat po ubavouredeni parkovi i gradini so raz-nobojni cve}iwa. Tamu, vo manastir-skite konaci se no}eva{e. Na vra-}awe prilepskite penzioneri go po-setija i manastirot Sveti Nikolaevo blizina na ^a~ak, kako i parkot[umarice kraj Kraguevac. Se na seinteresna ekskurzija koja dolgo }ese pameti.

K. Risteski

ZP Prilep

Penzionerkite vo Mokra Gora

Po povod 74 godini od denot na os-loboduvaweto na Radovi{, na

sve~enata akademija koja se odr`avo Centarot za kultura „Aco Karama-nov#, gradona~alnikot Gerasim Kon-zulov, na pretsedatelo na ZP Ra-dovi{ i Kon~e mu dodeli „Plaketaza osobeni dostignuvawa vo rabota-ta na Zdru`enieto na penzionerite iafirmacija na op{tina Radovi{#.

Toa be{e povod za razgovor sopretsedatelot na ovaa zdru`enie. Po~ituvan pretsedatele, po va-

{eto doa|awe na ~elo na ZP Rado-vi{ i Kon~e, zdru`enieto postignu-va zabele`itelni uspesi vo pove}eoblasti. Ka`ete ni nekolku zboravo vrska so ovaa konstatacija.

- Da bidam iskren, na{eto zdru-`enie od formiraweto do denes vokontinuitet se razviva, i sekoja ge-neracija dala svoj pridones vo dog-radbata i vo zbogatuvaweto na prog-ramskite aktivnosti. Iako e edno odpomalite zdru`enija, a toa zna~ideka raspolaga i so skromni finan-siski sredstva, so doma}insko rabo-tewe i so pogolemo anga`irawe naorganite i telata, zdru`enieto us-pe{no gi realizira svoite program-ski kativnosti. Postignuvawata vozdru`enieto se rezultat na napor-nata rabota na dvata odbori na og-ranocite, pette komisii, aktivot napenzionerkite, izvr{niot odbor,nadzorniot odbor i sobranieto, kakonajvisok organ vo zdru`enieto.

Vo zdru`enieto denes ~lenuvaat4.070 korisnici na penzija, i tie sezdru`eni zaradi ostvaruvawe nasvoite celi i interesi, za pokvali-tetna zdravstvena za{tita i za una-preduvawe na kulturnite, sportski-te i humanitarnite potrebi. So mo-eto doa|awe na ~elo na zdru`enietovo 2012 godina, formiravme i komi-sija za zdravstvo i humanitarni ak-tivnosti. Toa go napravivme zaraditoa {to penzionerite se lica koinajmnogu se izlo`eni na zdravstveniproblemi i zatoa pove}e od potreb-no e da im se pomogne na licata koine mo`at da vodat gri`a sami za se-be. Za taa cel, vo zdru`enieto orga-niziravme pove}e zdravstveno-hu-manitarni aktivnosti kako {to se:poseta na bolni i iznemo{teni pen-zioneri, delewe na paketi so higie-nski i prehrambeni artikli, organi-zirawe edukativni sredbi, preven-tivni pregledi, besplatno merewena {e}erot vo krvta, davawe vakci-ni protiv grip i nastinka za penzi-oneri so niski primawa, organizi-rawe odmor i rekreacija, a isto ta-ka, edna{ godi{no vr{ime i anketaza snabdenosta na aptekite so pot-rebnite lekovi. Seto toa go pravimevo ramkite na na{ite mo`nosti, iz-dvojuvaj}i edna tretina od vkupnitefinanskski sredsvta, a sega so pod-r{kata od lokalnata samoupravave}e se sozdavaat i podobri usloviza pove}e humanitarni akcii i vklu-~uvawa na pogolem broj penzionerivo istite. Kakvi rezultati postignuva

ZP Radovi{ i Kon~e na poleto nakulturno-zabavniot `ivot?

- Vo 2011 godina za prv pat vo na-{eto zdru`enie formiravme „Peja-~ka grupa# vo koja zedoa u~estvo de-setina `eni, i ovaa grupa ima{e za-bele`itelni nastapi na site regio-nalni i republi~ki revii na pesni,muzika i igri. Ve}e vo narednite go-dini be{e formirano i KUD „Penzi-oner Radovi{#, vo koe ~lenuvaatokolu triesettina penzionerki ipenzioneri. Vo 2015 godina bevmedoma}ini na op{tinska revija vokoja se vklu~ija 8 folklorni grupiod prostorot na op{tinite Radovi{i Kon~e. Na{eto kulturno - umetni-~ko dru{tvo vo poslednite 3 godini,u~estvuva{e na pove}e republi~ki ime|unarodni festivali. Koga e vopra{awe dru`eweto, ekskurziite,zabavata, igrite i pesnite, na{itepenzioneri nemaat konkurencija, i

ve}e 8 godini po red sme rekorderii sme sekoga{ najbrojni i koga smedoma}ini i koga sme gosti. Toa e fa-kt koj potvrduva deka na{ite penzi-oneri, i znaat i mo`at da se organi-ziraat i da se dru`at.

Koga sme na gosti na otvoren pros-tor brojkata se dvi`i od 500 do 800penzioneri, a kako doma}ini na 39zdru`enija ovaa brojka e preku 1.000penzioneri. Vo poslednite godiniorganiziravme pove}e eksurzii doAlbanija, Bugarija i Srbija, a istotaka bevme doma}ini na penzionerii od Holandija i Francija. Na 15 maj,Radovi{ be{e uspe{en dokamin na16-ta regopnalna revija na pesni,muzika i igra. Onaa {to denes gopravat penzionerite pretstavuvaubav primer i poraka do mladite ge-neracii za istrajnost, trudoqubi-vost i pristoen odnos kon kulturni-te vrednosti, po koi ne prepoznavasvetot denes. Na 2-ri septemvri, Radovi{

be{e doma}in na 23-te Republi~kisportski natprevari, ka`ete ni{to pretstavuva ovaa manifesta-cija za va{eto zdru`enie?

- Ovaa najvisoka sportska mani-festacija za nas pretstavuva golemopriznanie i doverba, no i golemaobvrska. Organizacioniot odbor,komisijata za sport i rekreacija priSZPM i na{ata sportska komisijablagovremeno gi otpo~naa i navremegi zavr{ija site podgotovki. Na{etozdru`enie redovno u~estvuva vo si-te dosega odr`ani sportski mani-festacii, a godinava po ~etvrti patbevme doma}ini na sportskata oli-mpijada. Na dobro podgotvenite te-reni, 503-te natprevaruva~i imaaodli~na mo`nost za odmeruvawe nasilite i za poka`uvawe na svojatafizi~ka podgotvenost. Ovaa olim-pijada be{e po~estena i so prisust-voto na Pretsedatelot na Vladatana Republika Makedonija, Zoran Za-ev i Ministerkata za trud i socija-lna politika, Mila Carovska. Kakva sorabotka imate so lo-

kalnata samouprava, SZPM i dru-gite zdru`enija?

- Tamu kade{to ima dobra sorabo-tka i rezultatite se vidlivi. Sega-{noto rakovodstvo napravi mnogu natoj plan. Vo ovaa prilika bi sakalda ja istaknam na{ata dobra sorabo-tka so site institucii i organizaciikoi imaat dopirni to~ki vo reali-zacija na na{ata programa. Pri or-ganizirawe na regionalni i repub-li~ki manifestacii segoga{ ja ima-me poddr{kata od gradona~alnikotna op{tina Radovi{, Gerasim Kon-zulov, gradona~alnikot na op{tinaKon~e, Blagoj Iliev i zamenik gene-ralniot direktor na rudnikot Bu-~im, Nikolaj~o Nikolov. Tie seko-ga{ imaat razbirawe za na{ite pro-gramski aktivnosti. Kolku vi zna~i 6-to Noemvris-

kata plaketa i dali ja o~ekuvavte?- 6-to Noemvriskata plaketa e

najvisokoto priznanie koe go dode-luva op{tina Radovi{. Sekoj posa-kuva da dobie priznanie za toa {togo raboti. Jas skoro celiot rabotenvek go minav vo odbranata na op{ti-nata i na Republika Makedonija.Sum dobival pove}e priznanija, noova nekako mi e najdrago zatoa {togo dobiv na Denot na osloboduvawe-to na Radovi{. Nagradata im pripa-|a na site organi i tela i na site pe-nzineri koi so svoite aktivnosti jazgolemija popularnosta i afirma-cijata na zdru`enieto i na op{tinaRadovi{. Liqana Mladenoska

Intervju so Jordan Kostadinov - pretsedatel na ZP Radovi{ i Kon~e

Priznanie za postignatirezultati

KULTURAPENZIONER plus 124 noemvri 2018 11

Vo periodot od 17-ot vek pa do denes se razgledu-vaat i vrednuvaat oddelni zna~ajni avtori i dela

vo najnovata kniga na Vasil Tocinovski naslovena„Zlatousno slovo# koja donesuva devetnaeset kni`ev-no-istoriski studii. Za ova delo avtorot e dobitnikna nagradata „Kni`even krug 2018# {to ja dodeluva iz-dava~ot Bitolski kni`even krug. Vo najgolem del sta-nuva zbor za komparativni studii vo koi makedons-kata kni`evnost se prosleduva so pisateli i dela,pojavi i projavi, kni`evni dvi`ewa i manifestaciivo balkanskite literaturi. Vo trite uvodni tekstovi najzna~ajniot avtor nahrvatskata barokna literatura vo 17-ot vek Petar Kanaveli} se sporeduvaso golemite imiwa na makedonskata prerodba od vtorata polovina na 19vek: Jordan Haxi Konstantinov - Xinot, Konstantin Miladinov, Rajko @in-zifov, Konstantin i Andreja D. Petkovi~. Ovaa sporedba se pravi da se po-ka`e makedonskata literatura kako ramnopraven evropski partner. Poseb-no vnimanie privlekuva tekstot za „Kanaveli} i Xinot, avtori so sopstvenovreme# vo koj pokraj biografskite i tvore~kite tolkuvawa, napraveni se imo{ne interesni psiholo{ki analizi na ovie avtori vo formirawe na ni-vniot moderen evropski profil. Studijata „Za nekoi tajni vrski me|u JankoPoli} Kamov i Aco Karamanov# kako najzna~ajni avtori na postmodernata vohrvatskata i vo makedonskata literatura izvonredno originalno i hrabro,sekako i mudro, se elaboriraat so nivniot tvore~ki manifest oti `ivotote `ivot, a literaturata e literatura. Stanuva zbor za pisateli buntovni-ci, koi javno govorele protiv urivawe na op{testvenite moralni i estets-ki normi zalagaj}i se za novi i poinakvi avtorski i kni`evni poetiki. ^e-tiri studii mu se posveteni na Milisav Antonijevi} - Drimkolski, raska-`uva~ i romansier ~ii dela imaat makedonska tematika, no koj bil celosnozaboraven ili poto~no otfrlen za{to pi{uval na srpski jazik. Vo vtoratapolovina na 20 vek, toga{nata kritika imala samo pofalni zborovi za ne-govite dela, vrednuvaj}i go kako eden od najdobrite jugoslovenski realis-ti~ki pisateli. Za prvpat Tocinovski opstojno so novi istra`uvawa gi kom-pletira negovite `ivotni i tvore~ki vrvici i gi vgraduva vo tradicijata ikontinuitetot na makedonskata literatura. Vo ovoj del od tekstovite pose-bno treba da se izdvoi i onoj posveten na hrvatskiot poet Ante Zemqar i naVenko Markovski daroviti i golemi poeti ~ii sudbini gi prekr{ila Golo-oto~kata golgota `igosuvaj}i gi kako dr`avni neprijateli. Vo vtoriot delna knigata pomesteni se studii za Racin vo stranskata kni`evna kritika,bogatoto {tipsko dramsko tvore{tvo, za poetskiot opus na Radovan P. Cve-tkovski, za najstaroto Makedonsko kulturno dru{tvo „Ilinden# vo Rieka,Hrvatska, za kriti~arskiot molk za kni`evnosta za deca i mladi. VasilTocinovski kako istra`uva~ na novi vistini i vrednosti neguva sopstvenprepoznatliv stil i jazik koi gi oplemenuvaat ili poto~no im davaat du{ana nau~nite i istoriski fakti so {to knigata „Zlatousno slovo# e interes-no i korisno ~etivo za mnogubrojnata ~itatelska publika. Tocinovski popenzioniraweto aktivno e vklu~en vo rabotata na Klubot na qubiteli naknigata pri ZP Solidarnost - Aerodrom.

K.S.A.

Na 31 oktomvri 2018 godina, sa-lata na MKC „Kozjak#, be{e mala

za da gi sobere posetitelite koidojdoa da go prosledat celove~er-

niot koncert so naslov „Penzione-rite za svojot grad#, koj KUD „\okoSimonovski# pri ZP Kumanovo ve}e17 godini po red tradicionalno goorganizira me|u dvata praznika nagradot, prezentiraj}i del od svoja-ta bogata programa. Gosti na ve~er-ta bea penzionerite od gradot Zae-~ar, koi bea primeni vo prostori-ite na Zdru`enieto kade {to dob-redojde im posaka pretsedatelotSpirko Nikolovski. Za ubaviotpriem i pokanata za gostuvawe voKumanovo se zablagodari Dimitri-nka Petrovi}, pretsedatelka naKUD „Penzioner# od Zae~ar. Predpo~etokot na koncertot gostite gorazgledaa centralniot del na gra-dot. Pokraj gostite od Zaja~ar, iovaa godina programata be{e zboga-tena so penzionerite od ZP Ko~aniso koi nanazad pove}e godini ZPKumanovo ima vozvratni poseti isorabotka na poleto na kulturata.

Manifestacijata zapo~na so pes-

nite „Kumanovo vo srceto#, „Duribev moma pri mama# i „Baraj go, milamamo#, vo izvedba na horot i orkes-tarot pod rakovodstvo na Kosta ]o-

se. Nastapi i duetot Stan~e Kleko-vska i Dragan Cvetkovski so pesna-ta „Ne se fa}aj Done Donke#, a solo-nastap ima{e Vera Manevska sopesnata „Okre}e{ mi le|a#.

KUD „Penzioner# od Zae~ar sepretstavi so splet ora od nivniotkraj, oble~eni vo koloritna vla{kanosija vo brz ritam, koi pokraj go-dinite so lesni ~ekori na binata sepretstavija vo najdobro svetlo. Ku-manovskata publika ima{e mo`nostprvpat da prosledi vakva programai be{e mnogu zadovolna iska`uvaj}igo toa so ~esti aplauzi dodeka tra-e{e nastapot. Kola`nata programaprodol`i so pesnata „Devoj~encequbi{ li me mene# vo izvedba naQiqana Tri~kovi}, a svoj nastapima{e duetot Vladanka Popovska iSlobodanka Dimkovska so makedon-skata pesna „Oj zeleno zelenike#.

Sledni na scenata nastapija ko-~anskite penzioneri so me{ovitafoklorna grupa igraj}i gi orata

„Eleno mome#, „Bela Rada# i„Osogovsko oro#. SolistotRade Stojmenov ja pee{e pe-snata „Majko, }e odam vo ja-bana#, a Canko Minkov ja

ispea antologiskata pesna „Zajdi,zajdi#. Kako niza od gerdan se redeapesnite i orata. Posledeni na pro-gramata nastapija folkloristite

na kumanovskoto dru{tvoto izvedu-vaj}i go performansot „Biljanaplatno bele{e# vo koreogravskapostavka na Marjan Bo{kovski. Nabinata prvi izlegoa ohridskite ve-sla~i, a po niv „Biljana#, SlavicaLamba{a oble~ena vo izvorna oh-ridska nosija stara nad 150 godini.Binata ja ispolnija i ostanatiteu~esni~ki oble~eni vo beli plat-neni ko{uli. Sinhronizirano seizveduva{e igra so platna vo rita-mot na pesnata „Biljana platno be-le{e# vo izvedba na Kalina Bo{ko-vska. Po burniot aplauz, mnogubroj-nata publika go iska`a svoeto voo-du{evuvawe.

Voditelkata na programata Jas-mina Todorovska, odjavuvaj}i japrogramata se zablagodari na u~es-nicite za odli~niot nastap. U~es-nicite go prodol`ija dru`eweto vorestoran so muzika, pesna i ora voprijatna atmosfera do docnite ve-~erni ~asovi. L.S.

ZP Kumanovo

Penzionerski koncert za pameteweZP Solidarnost - Aerodrom

Novo „Zlatousno slovo# na Vasil Tocinovski

IZBOR NA ALBANSKI PENZIONER plus 124 noemvri 201812

Faqen e redaktoi Baki Bakiu

Me rastin e Ditës së çlirimit të Qytetittë Shkupit, në organizim të LSHPS

të Qytetit të Shkupit, e nën patronazhine kryetarit të Qytetit të Shkupit, PetreShilegov, është mbajtur për të gjashtë-mbëdhjetën herë turnir tradicional nëshah "13 Nëntori". Në hapje ka folurkryetari i KE i LSHP të qytetit të Sh-kupit, Metodija Novklovski, i cili me-këtërastka thënë:

- Përshëndes shoqatat e pensionis-tëve të Qytetit të Shkupit dhe ekipet egaruesve të tyre të shahut. Ky turnir kafilluar nga viti 2003, që do të thotë seky tani më është i gjashtëmbëdhjeti nëvazhdimësi. E shfrytëzoj këtë rast tëuroj festën e Qytetit të Shkupit dhe or-ganet e vetëqeverisjes lokale në qytet.Përshëndetje të posaçme kreut të Qy-tetit të Shkupit Petre Shilegov dhe krye-tarit të Këshillit të Qytetit të Shkupit, Lu-bica Jançeva tëcilët për arsye tëoblig-imeve zyrtare nuk kanë mundur të jenëprezentë. Në veçanti përshëndes preze-ncën e kryetarit të LSHPM Dragi Argi-rovski, nënkryetarin e KE të LSHPM,Saltir Karovski dhe kryetarët e shoqata-ve të pensionistëve të Shkupit, ekipet etë cilave garojnë në këtë atmosferë tëkëndshme. Për turnirët e deritanishëmdo të botojmë Buletin. Të gjithë pjesë-marrësve ju dëshiroj lojë dhe shoqërimtë mirë, disponuar bukur dhe të bashkë-punojmë në shumë aktivitete të ngjash-

me edhe shumë vite.Më pastaj, garuesve dhe të gjithë të

pranishmëve u është drejtuar kryetari iLSHPM, Dragi Argirovski, me fjalët:

- Të dashur pensioniste dhe pensioni-stë, më lejoni, me dëshirë të madhe t' judëshiroj sot të keni ditë të mirë. Ky turnirtradicional i Qytetit të Shkupit gjithherëka qenë i mbështetur nga LSHPM. Mëkujtohet, kur u bëra kryetar i LSHPM nëvitin 2011 se edhe atëherë pata nderindhekënaqësinë që t' i hap këto takime.Atë vit shënuam 65 vjetorin e organizim-itpensionist në Maqedoni. Ju jeni sporti-st dhe persona të zgjedhur të cilët gjith-një keni qenë ndër më të mirët. Pa frymësportiste, pa atë që është shenjë e sha-histëve, mjeshtrit e atyre 64 fushave,nuk është e mundur që të arrihen rezul-

tate edhe në fushë tjetër siç është miqë-sia dhe bashkëjetesa për të cilën më sëshumti angazhohet edhe LSHPM. Jupërshëndes shumë dhe e shpall këtë tu-

rnir të gjashtëmbëdhjetë të shahut "13Nëntori 2018" për të hapur, - ka thënëndër të tjera kryetari Argirovski.

Mëpastaj ka filluar turniri, i cili ështëzhvilluar sipas rregullores për garatsportive të LSHPM. Në turnir kanë,marrë pjesë ekipe meshkujsh ngashoqatat e pensionistëve: Butel, Inva-lidët Ushtarak, Gazi Baba, Gjorçe Pe-trov, Ilinden, Kisella Voda, OVR, e RM,Saraj, Solidarnost - Aerodrom, Taftali-xhe, Qendër dhe Çair, ndërkaq, meekipefemrash shoqatat e pension-istëve: Gjorçe Petrov, Solidarnost -Aerodrom dhe Kisella Voda.Vendin e parë, të dytë dhetë tretë në

kategorinë meshkuj kanë zënë ekipetnga: Qendra, Buteli dhe Ilindeni. Ndër-kaq radhitja e ekipeve nga kategoria efemrave ishte siç vijon: Gjorçe Petrov,Solidarnost - Aerodrom dhe Kisella Vo-da. Pas ndarjes ë diplomave janë ndarëfalënderime për shoqatat. Falënderim iveçantë i është ndarë kryetarit tëLSHPM, Dragi Argirovski për mbështet-jen dhe bashkëpunimin shumëvjeçar meLSHP të Qytetit të Shkupit. Më pastaj,takimi ka vazhduar me shoqërim të për-bashkët.

Ilija Gligorov

Lidhja e shoqatave pensioniste e Qytetit Shkup

Turnir tradicional në shah "13 Nëntori 29018"

Me 7 nëntor 2018, para kryetarëve të shoqatave të pensio-nistëve anëtare të LSHPM, Qendra për drejtimin me ndry-

shime ka pasur prezantim interesantë-analizën për funksion-imin e shtëpive dhe banesave për banim të pensionistëve nëRepublikën e Maqedonisë, me të cilat ekonomizon FSPIM(FPIOM), porositës i së cilës është Ministria për punë dhep-olitikësociale e Republikës së Maqedonisë. Nëfillim të prezan-timit tëpranishmit i ka përshëndetur Stanka Trajkova, sekre-tar i KE i LSHPM dhe nënkryetar i Këshillit për siguri sociale icili punon nëkuadër të MTSP, duke shprehur kënaqësi qëQendra për drejtim me ndryshimet do t'i thotë pikëpamjet eveta edhe para LSHPM. Posaçërisht ka përshëndetur drejtorii Qendrës Neda Maleska - Saçmaroska, të pranishmit ngaMTSP dhe kryetarin e LSHPM Dragi Argirovski.

Me këtë rast, StankaTrajkova ka theksuar se prezantimiështë interesant edhe për atë se edhe në vendin tonë ka gjith-një popullatë më numerike të rritur, ndërkaq, pensionistët janëshfrytëzues të shtëpive pensioniste dhe mund të japin mendi-min e tyre për zgjidhjen e këtij problemi i cili edhe deri taniLSHPM e ka ngritur në shumë nivele nga se prioritet kryesorëedhe tek ne edhe në Unionin Evropian edhe i Organizatës bo-tërore shëndetësore është lufta kundër përjashtimit social tëpersonave pleq dhe përmirësimin e kualitetit tëjetës së tyre.Më pastaj, drejtori i Qendrës NedaMaleska - Saçmaroska, kabërë një hyrje për projektin me tëcilin i ka thënë qëllimet eanalizës si dhe propozimet që kanë dalë nga ajo dhe me këtërast ajo ka thënë në se bazë të dhënave të fituara në teren në-për Maqedoni, është vërtetuar se funksionimi i shtëpive dhebanesave për banim të pensionistëve në Republikën e Maqe-donisë, me të cilat ekonomizon FSPIM, është vlerësuar menotën 3, por është përshtypje e përgjithshme situata reale ësh-të nën këtënotë. Këto shtëpi dhebanesa me të cilat ekonomi-zon FSPIM janë në gjendje të keqe për më tepër arsye, ndër-kaq arsye kryesore është pagesa e ulët e cila është endrysh-me në qytete të ndryshme dhe se në shumicën e tyre nuk kadrejtor. Si rezultati analizës janë ofruar 4 modele për përmirë-simin e situatës bashkërisht meanët e mira dhe të dobëta tëtyre, ndërkaq, secili model do të zgjidhet, do të varet nga insti-tucionet të angazhuara për këtë problematikë. Për këtë, janë

shfrytëzuar përvoja botërore nga ven-det e mëparshme socialiste. Mëpastaj,modelet janë arsyetuar edhe nëaspek-tin juridik dhe nëatë financiar.

Në diskutimin e tij, Dragi Argirovski,kryetar i LSHPM, ka theksuar se zgjid-

hja është nëndërtimin e shtëpive të reja pensioniste nga se483 shtretër nuk janë asgjë në krahasim me 320 000 pensioni-stë. Duhet të ndërtohen shtëpi pensionistësh dheshtëpipleq-sh. Për të gjithë pensionistët, posaçërisht për ata me pensione

të ulëta, nga se 30 vite nuk është ndërtuar asnjështrat. Ështëshumë me rëndësi që MTSP e ka ngritur këtë çështje e cilaështë meshumërëndë si për popullatën pensioniste.

Pas prezantimit ka pasur diskutim në tëcilën të gjithëdisku-tuesit kanë thënë pikëpamjet e veta për nevojën e barazimit tëkushteve dhe kritereve për qëndrim në këto institucione, posa-çërisht për zgjidhjen e çështjeve pronësore juridike.

Në fund të këtij prezantimi ka dalë rekomandim që kom-petentët tëzgjedhin modelin më të mirë që do të jetë nëinteres të pensionistëve nga se këto shtëpi pensionistëshi kanë ndërtuar pensionistët me mjetet e tyre të ndara ngakontributet për SPI (PIO). Është theksuar edhe nevoja senë shtet është enevojshme të ndërtohen shtëpi shtetërorepensioniste dhe përpleq tëcilat do të përgjigjen në sta-tusin material të popullatës pensioniste në vend.

K.S. Andonova

Republika e Maqedonisë është shtetsocial e cila duhet të siguroj jetë dhe

shërbime kualitative për të gjithë qyteta-rët pa pavarësisht moshës së tyre. Lid-hur me këtë, kohën e fundit , në mes tëpensionistëve dhe qytetarëve, tema mëtë ndjeshme janë tri çështje domethënë-se: pagesa me rregull e pensioneve,mos të rritet kufiri i pensionimit të pleqë-risë dhe nevoja për zgjidhjen e sigurisësociale të personave pleq.

Tek na, pensioni realizohet në moshën62 vjeç për gra dhe 64 vjeç për meshkuj,të cilët kanë së paku 15 vjet stazh tëvërtetuar. Por, ka më tepër persona tërritur të cilët nuk e plotësojnë kushtin estazhit të punës për pension dhe me atëseriozisht vihet në pyetje ekzistenca etyre. Zgjidhja e këtij problemi, mbi një de-kadë është detyrë programor e LSHPM.Për këtë qëllim shteti ka propozuar Ligjpër siguri sociale për personat pleq. NëLigj propozohet Pension social të marrinpersonat të cilët kanë së paku 65 vjetmoshë, 15 vite të jetojnë në Republikëne Maqedonisë dhe të kenë një ditë stazh.Është vlerësim se pension të tillë do tëshfrytëzojnë rreth 6.000 persona. Lartë-sia e pensionit social do të jetë 40 përqind e pensionit të paguar në shtet oserreth 5.800 denarë.

Me këtë ligj do të sigurohet: promovimdhe mbajtje e sigurisë sociale e persona-ve pleq, pengimi i përjashtimit të pasigu-risë sociale dhe përmirësimi i kualitetit tëjetës, por edhe forcim i kapaciteteve tëpersonave pleq për mbajtjen e jetës sëpavarur aktive dhe me kualitet. Duke fo-lur për masat për stabilizimin e Fonditpër sigurim pensionist invalidor, ministripër punë dhe politikë sociale Mila Caro-vska, ka theksuar se nuk do të ketë rrit-je të kufirit të pleqërisë për pensionistët eardhshëm, as ngrirje të pensioneve dhese do të ketë reforma në sistemin pen-sionist për zgjidhjen e deficitit të rritur. Nëkorniza të kësaj do të ketë edhe korrigjimminimal të kontributit pensionist nga 0,4për qind, kështu që kompanitë, të punë-suarve të tyre vitin e ardhshëm do t' jupaguajnë 18,4 për qind kontribut përpension prej nga 12,4 do të shkojnë nëFondin për SPIM dhe 6 në shoqatat pri-vate pensioniste. Bëhet edhe kriteri përhyrje në shtyllën e dytë të sistemit pen-sionistë, e ajo është dita dhe viti i lindjes.Të gjithë ata që kanë lindur deri më 1

janar 1967 do të mund të kthehen nështyllën e parë dhe të fitojnë pension mëtë volitshëm. Ajo vlen edhe për shfrytë-zuesit me stazh të beneficuar, siç janë tëpunësuarit në Ministrinë e punëve të bre-ndshme, për mbrojtje dhe për xehetarët,respektivisht për rreth 28 mijë të siguru-ar. Me atë jepet mundësi që ato të kenëpension më të lartë.

Mjetet të cilat i jep shteti për Fondinpër sigurim pensionist dhe invalidor përpagesën e rregullt të pensioneve, nëvazhdimësi rriten edhe pse të dhënat tre-gojnë se gjatë viteve rritet numri i shfry-tëzuesve të pensionit, por edhe numri itë punësuarve. Për arsye se deficiti nëFondin për SPIM në vitet pas është rriturdhe është mbi 309 milion euro, me refor-mat e propozuara të sistemit pensionistpritet që në vitin 2019 ai të zvogëlohetpër 35 milion euro dhe të jetë 275 milioneuro.

Llogaritjet sipas analizatorëve trego-jnë se stabilizim i Fondit mund të pritetnë vitin 2027 kur derdhja e mjeteve ngashteti në kasën e Fondit do të bie në ze-ro, e më pastaj gradualisht do të jepenedhe teprica në kasën pensioniste, sep-se numri i pensionistëve në shtyllën eparë pensioniste do të zvogëlohet. Eks-pertët sugjerojnë edhe për atë se nësenë shtetin tonë realizohen parashikimetreale të rritjes ekonomike dhe të tenden-cave demografike, të rritjes së punësim-it, të numrit të pensionistëve, të lartësisësë rrogave dhe pensioneve deri më2030, edhe Fondi për SPIM tërësisht dotë stabilizohej, sa që do të kishte shën-im të mjeteve tepricë.

Të shtojmë edhe atë se në takimin mepensionistët premieri Zoran Zaev ka the-ksuar se kujdesi dhe mbrojtja e pension-istëve është dhe do të mbetet përparësikryesore i Qeverisë së Republikës sëMaqedonisë.

- I përcjellim praktikat evropiane, sho-him se si jetojnë pensionistët në shtetete Unionit evropian, më qetë dhe më ko-mod. Ato hapa janë bërë që ta ngrejmëstandardin e pensionistëve në nivel që tëjetë me dinjitet. Për të gjithë këtë pritetqë reformat pensioniste të kontribuojnëpër secilin i cili me nder i ka punuar vitete veta produktive që të mundet ditët pen-sioniste ti jetoj drejtë dhe me krenarisepse pensionistët atë e meritojnë.

Dragi Argirovski

Problematika pensionistegjithnjë është në fokus

Në frymën e bashkëpunimit me sek-torin e biznesit privat, Shoqata e

pensionistëve komuna Saraj, më 20 dhe21.10.2018, organizoi dhe realizoi eks-kursion dyditësh në qytetetin Ulqin dheTuz të Malit të Zi. Ekskursioni ështëmbështetur financiarisht nga Kompania

Dauti - Komerc dhe një pjesë nga Fon-dacioni "Albiz", të dyja nga Saraji. Nëekskursion ishin 101 pensionistë anëtartë shoqatës nga të cilët 10 pensionistenga Aktivi i grave pranë Shoqatës. Eks-kursioni është organizuar dhe realizuarnë mënyrën më të mirë të mundshme.

Me vizitën e biznes objektit të Kompa-nisë Dauti Komerc në Kosovë, në resto-rantin "Evropa 92", u hëngër dreka dheu pi kafe. Në orët e mbrëmjes u arrit nëqytetin Shkodër, ku u vizitua Xhamia meemrin "Perash". Me të arritur në Ulqin nëorët e mbrëmjes, pasi që u hëngër darkanë restorantin "Kallaba", pensionistët uvendosën në hoteli luksoz "Metropol".

Të nesërmen, pas ngrënies së mëng-jesit u vazhdua rruga për në qytetin Tuz,rreth 10 km nga Podgorica. Gjatë rrug-ës, në qytetin bregdetar Bar, u vizitua

Xhamia me emrin "Selimie", ndërtuarnga firma turke Tiko, lëshuar në përdo-rim në vitin 2014.

Në qytetin Tuz, u arrit kah orët e dre-kës. U vizitua biznes objekti i Kompani-së Dauti - Komerc, ku ishte shtruar njëkoktej modest pas çka, për secilin pensi-

onist kompania në fjalë ndau nga njëdhuratë modeste.

Gjatë kthimit përreth bregut të Liqenittë Shkodrës, gjatë rrugës pati kafe pau-za, ndërkaq në qytetin Kukës, në orët embrëmjes u hëngër darka. Pjesëmarrë-sit në këtë ekskursion mbetën të habiturnga organizimi i mirë, shërbimet e shkë-lqyeshme dhe nga ajo që panë, ekskur-sion i cili do të mbahet gjatë në kujtesëne tyre, aq më tepër kur rreth 80% e pje-sëmarrësve, së pari herë ishin në këtërrugë dhe në vizitë të dy qyteteve të për-mendura.

Ishte ky një ekskursion i financuar plo-tësisht nga kompania Dauti - Komerc, sidhe një pjesë nga Fondacioni "Albiz" përçka pensionistët pjesëmarrës u janë mi-rënjohës për këtë gjest human ndaj kë-saj moshe të tretë. B.B.

SHP Saraj

Ekskursion dyditësh në Mal të Zi- aktivitet jashtë programor

Prezantim për funksionimin e shtëpive pensioniste në RM

Lidhja e shoqatave të pensionistëve tëMaqedonisë, në korniza të aktivitete-

ve të saj, ndër të tjera është kujdesuredhe për obligimin e pensionistëve të ci-lat dalin nga regulativa tatimore ligjore,sidomos që t' ju ndihmojë një numri mëtë madh pensionistësh për lirim nga ob-ligimi për regjistrim në sistemin e-Tatimpersonal tatim në fitim.

Me sjelljen e ndryshimeve dhe plotësi-meve në Ligjin për tatim personal në fi-tim ("Gazeta zyrtare e RM" nr 190/2017)është shkruar se Fletëparaqitja vjetore etatimit e obliguesve tatimor për pagimine tatimit personal në fitim do ta përgatisDrejtoria për të hyra publike dhe të njëj-tën do ta dërgoj për vërtetim përmes po-stës elektronike.

Për këtë arsye, ka dalë nevoja për re-gjistrim në sistemin e-Tatim personal,për çka Lidhja i jep mbështetje të fuqish-me zbatimit të kësaj dispozite ligjore, porajo të vlej vetëm për obliguesit tatimor

duke përfshirë edhe pensionistët të cilëtkrahas pensionit realizojnë edhe të ard-hura plotësuese.

Lidhja e shoqatave pensioniste të Ma-qedonisë, ka bërë analizë për arsyeshmërinë me ç'rast ka konstatuar se rreth310.000 pensionistë nga të cilët mbi200.000, nuk realizojnë të ardhura plotë-suese në asnjë bazë tjetër përveç pen-sionit dhe se nuk është e arsyeshme tëregjistrohen në sistemin e-Tatim person-al në fitim, nga se nuk do të ketë asnjëefekt me çka vetëm se do të jepen vës-htirësi, harxhime plotësuese në plotësi-min e këtij obligimi. Aq më tepër kur nëmes të atyre të cilët nuk realizojnë të ar-dhura plotësuese ka më tepër të cilët je-tojnë në mjedise rurale, janë të sëmurëdhe pleq shëndetlig dhe të pamundsh-ëm. Nga arsyet e përmendura më lartë,Lidhja në kohë ka reaguar, ndërkaq, ditëmë parë ka dërguar edhe KËRKESËderi tek Ministria e financave Sektori për

tatime dhe politikë doganore, me të cilënka kërkuar që nga ky obligim të përjash-tohen të gjithë pensionistët të cilët pospensionit nuk realizojnë të ardhura plo-tësuese në asnjë mënyrë tjetër.

Këto ditë, në mediume janë paraqiturzëra nga funksionarë të lartë qeveritar tëcilët kanë deklaruar se do të lirohen ngaregjistrimi në sistemin e-Tatim personalnë fitim të gjithë pensionistët të cilët nukrealizojnë të ardhura plotësuese dhe sekjo çështje do të rregullohet me ligj.

Shpresojmë se kërkesa jonë do mer-ret parasysh me çka do të bëhej lehtë-sim i madh si për pensionistët po ashtuedhe për institucionet përkatëse të Drej-torisë për të hyra publike.

Ata të cilët kanë edhe të marra tjeraduhet të shkojnë në DAP në qytetin etyre dhe të paraqesin letërnjoftim, e-mail adresën dhe numrin e telefonit dheatje do të regjistrohen.

Mitre Stojanovski, kryetar i KM

Pensionistët të cilët marrin vetëm pension nuk do të regjistrohen në DAP

ZDRAVSTVOPENZIONER plus 124 noemvri 2018 13

Istra`uvawata poka`ale deka izagaduvaweto na vozduhot pri-

donesuva za vospalitelni procesivo organizmot i do namaluvawe naprodukcijata na insulin vo krfta.Pogolem rizik za dijabetes e prisu-ten vo koncentraciite na zagaduva-weto na vozduhot spored propisitena Svetskata zdravstvena organiza-cija (SZO).

Ne~istiot vozduh pridonel da sepojavat u{te 3,2 milioni novi slu-~ai na dijabetes godi{no, velat re-zultatite od ova istra`uvawe. Toase 14 % od site novi slu~ai na dija-betes koi se pojavuvaat godi{no. Seprocenuva deka od dijabetes bole-duvaat 420 milioni lu|e, pa zatoamnogu e va`no da se obrne vnimaniena ovie simptomi:

1. MASTITE GI OBLO@UVAATORGANITE - Fruktozata go naveduvacrniot drob poefikasno da gi skla-dira mastite i toa na ~udni mesta.So tekot na vremeto, doa|a do masninatalo`uvawa okolu crniot drob,predizvikuvaj}i zaboluvawe na cr-niot drob, koe bilo mnogu retko pred80-tite godini od minatiot vek.

2. PODGOTOVKA ZA SOZDAVAWENA DIJABETES - Sekoi dopolnite-lni 150 kalorii dobieni od vnesotna {e}er dnevno gi zgolemuvaat {a-nsite da se dobie dijabetes za 1,1%.

3. PORAST NA HOLESTEROL -Koga }e se isklu~at onie lica so vi-sok holesterol i/ili dijabetes idebelite lu|e, kaj licata koi vnesu-vaat mnogu {e}er, se bele`i najgo-lem porast na nivoto na lo{iot ho-lesterol i {tetni trigliceridi i,doa|a do namaluvawe na nivoto na

dobriot holesterol (HDL). Prekume-rniot vnes na {e}er go predizviku-va crniot drob da proizveduva po-ve}e lo{ holesterol, a istovremenogo spre~uva teloto da go isfrli.

4. LO[O VLIJAE NA SRCETO -Srcevite zaboluvawa i dijabetesotse tesno povrzani. Srceviot i mozo-~niot udar se najgolemi predizviku-va~i (65%) na smrt kaj pacienti sodijabetes tip 2.

5. KRVEN PRITISOK - Redovniotvnes na golemi koli~ini {e}er do-veduva do prekumerno la~ewe nainsulin, {to ima lo{o vlijanie vrzcirkulacijata na krvta niz arteri-ite. Hroni~no visoko nivo na insu-lin predizvikuva pobrz rast na mu-skulnite kletki okolu krvnite sa-dovi, a toa predizvikuva stvrdnuva-we na yidovite na arteriite, {to e~ekor do visok krven pritisok.

6. PREDIZVIKUVA DIJABETESTIP 3 - Nevrolog od UniverzitetotBraun, Suzan de la Monte, izleze soterminot “dijabetes tip 3” po toa{to nejziniot tim na sorabotniciprv ja otkril vrskata pome|u otpor-nosta na insulin, ishrana bogata somasti i Alchajmerovata bolest.Spored misleweto na ovie nau~ni-ci, Alchajmerova bolest e bolest nametabolizmot, vo koja e o{tetenasposobnosta na mozok da ja koristiglikozata i da proizvede energija.

7. POSTOJANO STE GLADNI -Redovniot vnes na golemi koli~ini{e}er go popre~uva ispra}awetoporaka do mozokot deka sme siti.Leptin, hormonot koj ispra}a sig-nali deka sme siti, ne ja vr{i svoja-ta funkcija, a fruktozata, koja sme

ja vnele niz {e}erot postojano pre-dizvikuva glad.

8. STANUVATE ZAVISNIK OD[E]ER - [e}erot predizvikuva la-~ewe na hemikalii koi vlijaat nacentarot za zadovolstvo vo mozokot,odnosno la~ewe na opioidi i dopa-mini. Kako i kaj licata {to zemaatdroga, vo ovoj slu~aj se razviva to-lerancija na {e}er, {to zna~i dekae potrebno se pove}e {e}er za da sepostigne ~uvstvoto na zadovolstvo.Vo prou~uvawata na vlijanieto na{e}er na staorci bilo zabele`anodeka `ivotnite po~nuvaat da tropa-at so zabite, imaat tremor, se tresati stanuvaat voznemireni koga }e imse dava {e}er.

9. ZAMOR - Premnogu {e}er vo te-loto doveduva do postojano ~uvstvona zamor i do postojana promena vonivoto na {e}er vo krvta, {to pre-dizvikuva teloto da bara da jadetene{to slatko, i taka se vrtite voma|epsan krug.

10. DEPRESIJA - Postoi vrskapome|u depresija i zemaweto slatki.Lu|eto koi jadat mnogu blagi rabotiso tek na vremeto stanuvaat sklonikon depresija

11. GO OSTARUVA LICETO - [e-}erot vo krvta se vrzuva za protei-nite i taka se formiraat {tetnimolekuli nare~eni AGE, koi gi na-pa|aat okolnite proteini, vklu~u-vaj}i gi i proteinskite vlakna odkolagen i elastin, sostojki koi pri-donesvaat ko`ata da gubi elasti~-nost i cvrstinaa. Kako rezultat natoa, doa|a do sozdavawe br~ki iopu{tawe na ko`ata.

B. Angelovska

Znacite ili simptomite na karci-nomot ~esto ostanuvaat neotkri-

eni bidej}i mo`at da bidat zanema-rlivi, a lu|eto gi zabele`uvaat kogae ve}e predocna. Vo su{tina, pove-}eto lu|e se ~uvstvuvaat dobro s¢dodeka lekarite ne ja utvrdat vis-tinskata dijagnoza. Da se znae kakoda se prepoznaat znacite ili simp-tomite na karcinomot, e od najgole-ma va`nost koga e vo pra{awe spre-~uvaweto i soodvetnoto lekuvawe.Imajte gi predvid slednive znaci zamo`en karcinom:

1. ^e{awe na ko`ata - Teloto gotretira rakot kako strani bakteriii imunolo{kiot sistem se bori sopomo{ na belite krvni zrnca. Toadoveduva do zgolemuvawe na proto-kot na krvta vo podra~jata kade {tokletkite na rakot napreduvaat, {topak od svoja strana pri~inuva ~e{a-we na ko`ata, crvenilo, stegawe ipromena na bojata na ko`ata.

2. Promeni vo mokreweto - Kakvabilo promena vo mokreweto, kako{to e prisustvo na pena, krv, miris iboja mo`e da upatuva na rak i trebada se bara pomo{ od lekar.

3. Promeni vo glasot - Rakot nagrklanot mo`e da vlijae na visina-ta i tonot na va{iot glas. Zatoa, akozabele`ite kakva bilo promeni vova{iot glas, toa mo`e da bide znakdeka ima tumor vo va{eto telo.

4. Rani koi ne zarasnuvaat - Voslu~aj na va{ata rana da £ treba do-sta vreme za da zarasne, toa mo`e dabide znak za rak. Objasnuvaweto zatoa e {to rakot se zema kako prio-ritet od strana na imunolo{kiotsistem i odbranata se fokusira narakot, a ne na ranata.

5. Ka{lawe - Mnogu vidovi rak

mo`at da predizvikaat uporno ka{-lawe, kako {to e rak na grlo, rak nabelite drobovi, pa duri i rak na`eludnikot. Proverete ~as poskoro,vo slu~aj na uporno ka{lawe.

6. Masno tkivo vo ustata ili najazikot - Masni naslagi so bela bojana desnite, grloto ili vnatre vo us-tata mo`e da bide simptom na rak.Posovetuvajte se so lekar vo slu~ajda imate kakvi bilo problemi odovie koi gi navedovme.

7. Grutka pod ko`ata - Dobar na-~in da se vidi dali imate kakvi bi-lo promeni e toj da ja dopirate po-vr{inata na ko`ata na teloto i dabarate dali ima bilo {to neobi~no.Dopirajte gi delovite na teloto ka-ko {to se gradite, polovinata, ko-`ata, grloto i testisite. Toa e mnoguva`no bidej}i ovozmo`uva otkriva-we na kakva bilo promena pred da serazvie vo pogolemi tumori.

8. Promeni vo prazneweto - Bilokoj vid promena {to trae pove}e oddva dena, kako {to e krv vo stolica-ta, mo`e da bide znak za rak na de-beloto crevo. Obratite vnimanie naznaci kako {to se zapek, proliv, po-temna boja na stolicata, izla~uva-wata, bolkata, ili posvetla boja nastolicata.

9. Gubitok na apetit ili proble-mi so goltawe - S¢ {to ja inhibirafunkcijata na digestivniot proces epra{awe od va`nost, bidej}i vlijaena telesnata sposobnost da se preh-rani od hranata {to ja konzumirame.

10. Postojano ste umorni i imatezgolemena temperatura - Mora dapostoi pri~ina i za ednoto i za dru-goto. Zatoa, pobarajte lekarska po-mo{ ako toa vi se slu~uva podolgood edna sedmica. T.G.

10 neobi~ni znaci koi n¢ predupreduvat

Neuronaukata na peeweto poka`uvadeka koga peeme na{ite nevrotra-

nsmiteri se soedinuvaat na nov na~in.Toa go pokrenuva desniot temporalenlobus na mozokot, osloboduvaj}i endo-rfini koi ne pravat popametni, poz-dravi, posre}ni i pove}e kreativni.Koga peeme so drugi lu|e, ovoj efekt eposilen. Dobrite ~uvstva {to gi dobi-vame od peeweto vo grupa se nekakovvid nagrada za timskata rabota. Is-tra`uvawata poka`uvaat deka sozda-vaweto muzika vo grupa se koristelokako instrument vo op{testveniot`ivot. Grupite i plemiwata peele itancuvale zaedno za da izgradat loja-lnost, da prenesat va`ni informaciii da gi isteraat neprijatelite.

Naukata go poddr`uva peewetoOna {to do neodamna bilo nejasno, e

deka peeweto vo grupi predizvikuvaosloboduvawe na serotonin i oksito-cin - hormon, pa duri i go sinhronizi-ra na{iot srcev ritam.

Grupnoto peewe bukvalno ja pottik-nalo zaednicata “da go obedini sekoj`itel na pe{terata#. Onie koi peelezaedno, bile silno povrzani i uspeva-le da pre`iveat.

Vo svojata kniga “Nesovr{ena har-monija: barawe sre}a, peewe so drugi#,Stejsi Horn veli deka peeweto e: "In-fuzija na idealno blagotvorno sred-stvo koe gi smiruva va{ite nervi i gopottiknuva va{iot duh#.

Ve}e deset godini, naukata napornoraboti obiduvaj}i se da objasni zo{topeeweto ne samo {to ima smiruva~kodejstvo, tuku ima i energetski efektna lu|eto. Peeweto im pomaga na lu|e-to so depresija i go namaluva ~uvstvo-to na osamenost, gi pravi lu|eto pomi-rni, posre}ni i pove}e povrzani.

Britanskata peja~ka i direktor nahor Sofija Eftimiu go opi{uva pe-eweto kako proces na svesna kontrolana na{eto di{ewe. So peewe vo grupana{ite ritmovi na srceto stanuvaatsinhronizirani. Sofija objasnuva:"Nie bukvalno formirame edinstvensrcev ritam#.

Edna od najgolemite raboti vo pee-weto e toa {to mo`ete da dobietedobra sostojba, duri i ako ne ste dobrivo toa. Edna studija poka`a deka:"Grupnoto peewe mo`e da donese za-dovolitelni i terapevtski ~uvstva,duri i koga zvukot koj go sozdava voka-

lot ima prose~en kvalitet.#Tania de Jong veli: "Edna od gole-

mite ne{ta vo peeweto e ona {to Vepovrzuva so desnata strana na mozo-kot. Toa e strana odgovorna za intui-cija, imaginacija i site na{i krea-tivni funkcii Toa n¢ povrzuva so sve-tot na mo`nosti. Vo moderniot `ivot,postojano ne bombardiraat so tolkumnogu informacii koi gi obrabotu-vame i analizirame. Vo su{tina niesme zaglaveni vo leviot del od na{i-ot mozok. Zatoa, od su{tinsko zna~ewee da se obrazuvaat atributi koi nerazlikuvaat od ma{inite. Najdobarna~in da go napravite toa e da peete.#

Ovie pridobivki se besplatni i do-stapni za sekogo. Site imame glas.Site nie mo`eme da peeme, duri i akone mislime deka mo`eme. Poranomnogu pove}e sme peele. Se peelo naslavi, sedenki, serenadi, okolu logo-rski ogan, vo u~ili{te. Ottoga{, kogagrupnoto peewe napravilo renesansa,mnogu od nas ne peat. Vo odreden mo-ment, nekoj ni ka`al deka imame neso-vr{en peja~ki glas i tuka bil krajot.

Amerikanskata operska peja~ka KetiKet n¢ pottiknuva da peeme po~esto,bez ogled na na{ata ume{nost bidej}ipeeweto ja zgolemuva samosvesta, sa-modoverbata i sposobnosta da komuni-cirame so drugite. Toa go namaluvastresot, ne smiruva i ni pomaga da gozajakneme na{iot identitet i vlijaena na{iot svet. Koga peete, muzi~katavibracija se dvi`i niz vas, menuvaj}ija va{ata fizi~ka i emocionalna sos-tojba. Peeweto e edno od najaktivniteraboti {to mo`eme da gi napravime,me|utoa, op{testvoto gi iskrivuvastavovite za vrednosta na peeweto.Peeweto stana ne{to {to e rezervi-rano za elitata talenti, ili yvezditeso visoki performansi, ostavaj}i nenas so destruktivni kritiki na na{i-te sopstveni glasovi.

Taa tvrdi deka peeweto e instink-tivno i neophodno za na{eto postoewe.Vie ne mora da bidete isklu~itelenpeja~ koj }e ima korist od osnovnitebiolo{ki pridobivki od peeweto.

Zaklu~ok: pejte {to po~esto,samiili vo grupa. Priklu~ete se da peetevo va{eto zdru`enie na penzioneri.]e ja izbrkate osamenosta i }e se ~uv-stvuvate ubavo!

M. Damjanoska

Neuronauka na peewetoKromidot se vbrojuva me|u najsta-

rite zelen~uci i lekoviti bil-ki. Edna drevna izreka vre`ana soklinesto pismo na kamen, vo su{tinaglasi: Koj jade kromid vo esen, negonema da go boli `eludnikot v zima!Isto taka postojat podatoci dekakromidot se odgleduval vo Mesopo-tamija i Egipet u{te pred 6.000 go-dini! Nitu edna druga bilka ne e to-lku ~est motiv na freskite od egi-petskite grobnici kako - kromidot.Vo mnogu krai{ta na svetot kromi-dot bil sveta bilka i ne smeel da sejade. Spored nekoi avtori, pratat-kovina na kromidot e sredna Azija,Avganistan, Turkmenistan i Iran. VoEvropa e prenesen vo Sredniot vek- preku Italija. Mnogu rano go kon-zumirale Angli~anite vo poznatatakombinacija - leb, sirewe i kromid.Najslatkata varijanta na kromidotse odgleduva vo [panija i Makedo-nija.

Kromid - lek za pove}e bolestiPoznata e staroslovenskata izre-

ka deka kromidot e lek za sedum bo-lesti. Mnogubrojni se lekovititesvojstva na kromidot. Vo sovremena-ta fitoterapija se naveduvaat 15negovi lekoviti svojstva i duri tri-esetina zaboluvawa kaj koi taa bla-gorodna bilka pomaga.

Kromidot e odli~en diuretik. Tojmnogu efikasno ja otstranuva te~no-sta od organizmot pa zatoa se prepo-ra~uva za zabolenite od revmati-zam, artritis, giht, kaj ote`nato mo-krewe i namalena efikasnost nafunkcijata na bubregot. Isto taka eodli~en lek kaj cistitis (vospale-nie na be{ikata) i vospalenie naprostatata. Kromidot go reguliravareweto, go podobruva izla~uva-weto na digestivnite sokovi i gopodobruva apetitot. Kaj onie koi st-radaat od opstipacija (zapek) kro-midot pomaga da se regulira rabota-ta na crevata i redovnost na praz-neweto. Kromidot se prepora~uva napacienti zaboleni od bronhitis, vo-spalenie na grloto, a i za isfrlaweglisti od crevata.

Denes klini~ki e potvrdeno dekakromidot go zajaknuva srceto i naoslabeniot organizam mu ja vra}asilata. Poznatiot frncuski trevarMessegue istaknuval deka kromidote pogonsko gorivo i motorna sila zasportistite. Graditelite na egipet-skite piramidi crpele sili od kro-midot i go konzumirale sekojdnevnovo golemi koli~ini. No, i pokraj ne-govata nesomnena lekovitost, kro-midot s¢ u{te slu`beno ne e priznatkako lekovita bilka!

Ne gi frlajte listovite od mla-diot kromid

Mnogumina gi frlaat mladite ze-

lenite listovi od kromidot gi, sme-taj}i gi za neupotreblivi, i go kon-zumiraat samo beliot del od kromi-dot. No toa e vo celost pogre{no.Imeno, vo 10 dekagrami od beliotdel na mladiot kromid vo prosekima 8,5% miligrami vitamin C, a vozelenite listovi pove}e od 38%miligrami. Vo glavicite na kromi-dot ima 0,03 miligrami karoten(provitamin A), a vo zelenite lis-tovi 1,2% miligrami. Isto e i {tose odnesuva do mineralite. Vo gla-vicite na kromidot ima 175% mili-grami na kalium, a vo listovite231% miligrami. Vo beliot del odkromidot ima samo fosfor i natri-um pove}e otkolku vo zelenite lis-tovi.

Vo kromidot ima rastitelen hor-mon koj e sli~en na inzulinot pa seprepora~uva na zabolenite od {e-}erna bolest bidej}i ja namaluvazgolemenata koli~ina {e}er vo kr-vta. Sepak, kromidot ne se prepora-~uva na onie koi imaat osetliv sto-mak bidej}i mo`e da im go nadrazni`eludnikot. Koj ima lo{o varewe,neka izbegnuva kromid. Isto taka, nese prepora~uva da se jade za ve~erabidej}i predizvikuva zasilena `ed.Najdobro e kromidot da se jade si-rov, a najnekorisen e ako e pr`enbidej}i dolgotrajnata visoka tempe-ratura gi uni{tuva negovite korisnisostojki. T.G.

Kromid

Ishranata na lu|eto te{ko e da sezamisli bez masnotii. Tie dava-

at vkusovi i ubava tekstura, povrzu-vaat sostojki, gi omeknuvaat pe~iva-ta, sovr{eno se vklopuvaat vo send-vi~i, gi pravat kola~ite meki, tor-tite kremasti... Te{ko e da se najderecept koj me|u sostojkite ne vklu-~uva margarin ili puter. Iako, po-~estiot izbor e, margarin, zaradicenata, me|u margarinot i puterotpostoi golema razlika. Pokraj toa{to vkusot e zna~itelno poubav ko-ga se koristi puter, i zdravstvenitepridobivki se mnogu pogolemi.

Osnovnata sostojka na puterot emle~na mast. Taa so~inuva 83 % odovoj proizvod, so vistinsko bogats-tvo na kalcium za koj se znae deka eod golemo zna~ewe za zdravjeto nakoskite. Pokraj toa, puterot sodr`ii natrium, fosfor, kalium i magne-zium, kako i mala koli~ina na `e-lezo. Ne e ni ~udo {to se prepora~u-

va kako prva masnotija koja treba dase vmetne vo ishranata na bebeto!Pokraj ovie minerali, puterot e iz-vor i na va`ni vitamini, me|u koi sevitaminot A, od su{tinsko zna~eweza sinteza na proteini, rastot i ra-zvojot na tkivata i organite, kako idobro funkcionirawe na tiroidna-ta `lezda i nadbubre`nite `lezdi,potoa vitaminot E (poznat kako vi-taminot na mladiot izgled) i vita-minot D, ~ie optimalno nivo vo te-loto e od su{tinsko zna~ewe za no-rmalnoto funkcionirawe na teloto.

Isto taka, puterot go podiga nivo-to na HDL (dobriot) holesterol, japodobruva funkcijata na mozokot iso toa go namaluvaat rizikot od mo-zo~en udar. Seto ova ka`uva dekaputerot e eden od najneizbe`niteprodukti vo hrono ishranata, i va`iza eden od najzdravite. Iako vo pra-{awe e masnotija, puterot ima mo}da mu pomogne na teloto da gi sogorimasnite }elii!

Od druga strana, dobro e poznatodeka margarinot e proizvod {to se

dobiva so me{awe na rastitelnimasla za jadewe. [tetnosta na mar-garinot se dol`i na faktot {to toje napraven od soja, hrana, koja vo99% slu~ai e genetski modificira-na. Nau~no e doka`ano deka genets-ki modificirana hrana mo`e da gonaru{i zdravjeto, predizvikuvaj}icela niza na bolesti, od srcevi za-boluvawa, preku astma i alergii dohormonski poremetuvawa i rak.

Drug problem e samiot proces naproizvodstvo na margarinot bidej}ise dobiva so vrelo presuvawe, pro-ces {to gi osloboduva slobodniteradikali, za koi se znae deka nepo-volno vlijaat na zdravjeto na lu|e-to. Isto taka, trans-mastite koi senao|aat vo margarinot nemaat dobrovlijanie na organizmot, pa zatoa nee ~udno {to Svetskata zdravstvenaorganizacija prepora~uva nivnotovnesuvaweto da bide ograni~eno nasamo 2 grama na den.

Zna~i, ako ste vo mo`nost da bi-rate, odberete puter, }e napravitepameten izbor! B.A.

Puter

Pronajdena neo~ekuvana pri~ina za dijabetes

REKLAMI PENZIONER plus 124 noemvri 201814

ZABAVAPENZIONER plus 124 noemvri 2018 15

Policajcite vo stanica pra{uvaat `rtva na razbojni{tvo:- Poznat li vi e ovoj ma`?- Da, poznat mi e.- Opaaa, imame traga! A od kade vi e poznat?- Pa ve}e tret den mi go poka`uvate...

* * *Terorist £ se dodvoruva na devojka:- Saka{ li da ti go simnam onoj avion?

* * *Trpe mu veli na prijatelot: - Tolku lo{i raboti pro~itav za pu{eweto i pieweto, {to

re{iv vo novata godina da prestanam... da ~itam!* * *

Kavadar~anec odi doma i nosi {est paketa vino, dve {i{iwarakija i dva leba.

- Da ne ~e iame gosti ve~er?- Ne be, oti?!- Ami {o tolku leb si zel?

* * *Eden drugar go pra{uva Trpe:- Trpe, koi se desette raboti {to te pravat sre}en?- Devet piva i dale~inski upravuva~.

* * *- ^estitki! Dobivte 100.000 evra na loto! [to }e pravite so

parite?

- Pa, }e gi vratam dolgovite.- A so drugite?- E drugite }e po~ekaat...

* * *Dvajca mladi sedat na klupa vo park, pijat pivo i se `alat:- Brat, te{ki vremiwa dojdoa.- Da be, ve}e ne mo`e{ da `ivee{ ni od penzijata na baba ti...

* * *Stare{inata mu veli na vojnikot:- Ve}e petti pat mesecov barate otsustvo! I pak zaradi

bolesta na dedo vi.A vojnikot mu odgovara:- Da vi ka`am pravo, i jas po~nuvam da se somnevam deka dedo

mi se preprava!* * *

@enata luto mu veli na ma`ot:- V~era ostaviv dve {i{iwa votka vo fri`iderot! Zo{to

sega ima samo edno?A ma`ot odgovara:- Zatoa {to ne go vidov.

* * *Maliot Trpe ja pra{uva majka si: - Mamo dali navistina lu|eto koga umiraat se pretvoraat vo

pra{ina? - Da, sine. - E pa toga{ nekoj umrel pod mojot krevet.

Nekoja lisica, na koja stapicata i ja otkinalaopa{kata, mnogu bila nesre}na poradi toj sram, taasmislila da gi navede i drugite lisici da si gi ski-nat opa{kite, pa na toj na~in da ja skrie svojata maana.Gi sobrala, zna~i, site lisici i po~nala da gi nago-vara da si gi otkinat opa{kite, velej}i deka ne samo{to toa ne esramota, tukudeka taa i inakuim visi kakonepotreben to-var. Edna od nivi go prekinalazborot:

- Draga moja,ti nema{e da nesovetuva{ vaka,da n¢ ti se slu-~e{e toa tebe.

Lisicata so kusata opa{ka

Staorecot `ivee podolgo bez voda od kamilata.Guskite najdolgo patat posle smrta na svojot sopatnik.Okoto na nojot e pogolemo od negoviot mozok.Kengur~eto koga }e se rodi e dolgo samo 2,5 sm.Nekoi {kolki se ra|aat samo kako ma{ki. Vo tekot na

{ivotot samo nekoi od niv stanuvaat `enki.Albatrosot mo`e da spie dodeka leta so brzina od 40

km/~as.Kamilite imaat ti par o~ni kapaci koi gi {titat od pus-

tinskiot peok.Aziskata slonica e bremena 20 meseci, a amerikanskiot

oposum (vid na majmun) samo dve nedeli.Mravkite nikoga{ ne spijat.Siniot kit proizveduva najsilen zvuk i toa 188 decibeliKlukajdrv~eto mo`e da udira vo drvoto duti 25 pati vo

sekunda.Zabite na dabarot indijancite gi koristele kako no`evi.Sinata vrana koga taguva ili posle nekoja nesre}a ja

menuva bojata na perjata.Potrebni bile 22 veka za da se presmeta oddale~enosta

me|u Zemjata i Sonceto i taa iznesuva 149 400 000 km. Ovabrojka se dobiva ako se pomno`i visinata na Keopsovatapiramida so 1 000 000 000, a taa bila izgradena vo Gaza 30veka pred na{ata era.

Ako se presmeta kolku pati {turecot crcori vo minuta ,i ako toj broj se podeli so 2, i mu se dodade 9, i pak se po-deli so 2, }e se dobie temperaturata na ambientot vo cel-ziusovi stepeni.

Dizajnirana e kamera za slepi. Namesto monitor apara-tot ima plo~ka na koja reqefno e prika`ana fotografija-ta, a korisnikot so o{teten vid ja "gleda# dopiraj}i ja soraka ili so ~eloto. Na po~etokot od sekoja fotografoja ka-merata snima zvuk vo traewe od tri sekundi za polesnoprebaruvawe. Fotografiite mo`at da se pra}aat i po In-ternet.

Otkrien e gigantski pol`av koj mo`e da sozdava so svo-jata sluz skapi prekrasni biseri.

Vo svetot ima okolu 73 000 razli~ni jazici, a se koris-tat samo 83. Spored lingvistot Dejvid Harison sekoi desetdena "umira# po eden jazik.

]e se pravat konci i platnenca za {iewe i krpewe na kr-vni sadovi i tkiva od materija sli~na so proteinot od koje napravena palakovata mre`a. Nau~nicite otkrile dka~ove~kiot organizam ja prifa}a ovaa materija bez prob-lemi.

Ma{kiot mozok e pogolem od `enskiot, no so godinitepobrzo se namaluva.

D.M.

ZANIMLIVOSTI

Dime

M.T.

Humor

M.T.

"penzi-onerplus”

goren delod

prostorija

na{porane{enfudbaler

besplodna kari-erosti

redicanorve{kamuzi~ka

grupadenar anita

vahterum,

akaltaksa za

~lenuvawesingular

kompozi-torot

lisinski

francuskivelo-

sipedist,bernar

slepo "penzi-onerskividici”

peja~katana

fotosot

"penzi-onerplus”

kral nazapad-nitegoti

poran.arg.fudbaler

horhevid kom-pozicija

svrznik

ma{koime

stru~nisovet-nici

kosmos

sojuznadr`avavo sad

fudb.klubod luk-semburgobedin.

arap.rep.

kislorod

gvinejskifudbal.

nabi

iranskapari~naedinica

zli samo-vili {togi ma~ele

rodil-kite

egzis-tencija

fr. peja~i artist

rentgen

ro`nadr{ka na

no`

prorez vodol`ina

(mn.)kiril

ristovski

petararsovski

`itelkina tirol

datumi

turskapari~naedinica

turskoma{ko

ime

aer.akterka lora

vidudar voboksot

vidamerikanski

majmun

jod

reka vorusija

germ.vrhoven bog

kanadskimuzi~argabouri

`ivotno,dobitok

(mn.)

vidigra nasreka

une~ka

samoglaskai

soglaska

del,par~e(razg.)na{a

negacija

uranium

albertajn{tajn

rabot-ni~ka

organi-zacija

ton dve samoglaski

li~nazamenka

porane{en romanski teniser

ilie

skija~ot akola

amerikanski artistjozef

bojno kopje kajstarite germani

KRSTOZBOR

Re{enie: Tijana Dap~evik, alarih, valdano, vilizar, mentori, ajova, avenir, o,navi, opstanok, r, nastase, raseci,pa, tirolki, lira, ajdin, dern, atel,uda, odin, ajvani, lotarija, sikora, ok, ise, u, sindikat, t, eo, taa.

VIDICI PENZIONER plus 124 noemvri 201816

ZP Struga i Aktivot na penzioner-kite pri zdru`enieto vo ~est na 8

Noemvri, Denot na osloboduvaweto naStruga i odbele`uvaweto na 74 godinislobodna Struga, vo hotelot „Biser# voStru{ko Kali{ta, zaedno so nad 300

penzioneri od desettina zdru`enijase dru`ea, gi obnovuvaa porane{niteprijatelstva i sozdavaa novi poznans-tva, doka`uvaj}i deka vo vakvi vremi-wa mo`at i znaat da bidat eden sodrug, slo`no da igraat i da peat namakedonski, albanski, srpski, vla{-ki, romski.

Ovaa proslava prerasna vo multie-tni~ka sredba. Na nea u~estvuvaa nadtrista penzioneri od zdru`enijata:Struga, Ohrid i Debrca, Debar i Cen-tar @upa, Tetovo, Resen, Demir Hisar,Bitola, Gazi Baba od Skopje i Zdru`e-

nieto na invalidi od Ohrid. Sporedutvrdenata programa na ZP Struga,najprvin od delegaciite polo`ija sve-`o cve}e na Spomenikot na revoluci-jata na plo{tadot vo Struga, a bea po-seteni i mnogubrojnite zna~ajni zna-menitosti: Spomen domot na Bra}ataMiladinovci, kade {to {to e sedi{-

teto na SVP, Galerijata Van|el Koxo-man, Prirodno-nau~niot muzej d-r„Nikola Nezlobinski#, crkvata „Sveti\or|ija#, manastirskiot kopleks, vo~ii ramki dominantno mesto zazemape{terskata crkva posvetena na SvetaBogorodica, kade {to za spomen se na-pravija nezaboravni fotografii.

Na sredbata, penzionerite i prisu-tnite gi pozdravi pretsedatelot naZP Struga Milorad Trposki, koj me|udrugoto istakna deka Aktivot na pen-zionerkite predvoden od ElisavetaLazareska, e mnogu aktiven vo svojatarabota i ima celosna poddr{ka vo ne-govite aktivnosti od organite na zd-ru`enieto. Pretsedatelot Trposki naprisutnite im gi prenese pozdraviteod pretsedatelot na SZPM Dragi Ar-girovski i zalo`bite na SZPM za po-dobar standart na penzionerite i po-dobruvawe na me|ugeneraciskata so-rabotka, aktivno stareewe i so`ivot.

Dobredojde i prijatna zabava na pe-nzionerite im posaka i potpretseda-telkata na Aktivot na penzionerkitena ZP Struga Pavlina Kuzmanoska,koja nakuso se osvrna na 33-godi{notopostoewe na Aktivot i im podari nasite `eni karanfili.

S. Kukune{oski

Razgovorot so Dragan Mihajloski -Pi`ata, go vodevme na godi{nata

izlo`ba na Dru{tvoto za likovnaumetnost vo Prilep, ~ij ~len e Pi-`ata, i toa pred negovata slika na-slovena kako „Staklena slika#. Napra{aweto zo{to ja narekol takaeve {to veli:

- Taa vsu{nost ne e staklena. Jasotsekoga{, otkako po~nav da slikam

i da se zanimavam so slikarstvoslikam na platno so masleni boi.Otsekoga{ sum bil realist i sum jaslikal realnosta. Toa mi le`elo isega otkako sum vo penzija koga od-vreme-navreme gi zemam ~etkite vrace, go pravam istoto. Ovaa slikaja narekov „staklena# iako ne e odstaklo zatoa {to navistina sakav nanea da gi prika`am razli~nite boiod staklenata „`gura#. Staklenata„`gura# vsu{nost se kapki od v`e{-teno staklo koi pa|aat koga duva~i-te na staklo oformuvaat nekoj pre-dmet. Otkako }e se stvrdnat kapkitese ispome{uvaat me|u sebe i pri toase dobivaat razni formi vo razniboi. Toa za mene be{e inspiracija isakav realno da ja naslikam taa so-stojba na platno. Inaku, vo Prilepme znaat najmnogu po prekarot Pi-`ata. Pred da se penzioniram pred

~etiri godini, rabotev kako ma{i-nobravar, odr`uva~ na ma{ini voTutunskiot kombinat. Tamu, so doz-vola na toga{niot direktor, na kojsum mu blagodaren, imav i atelje ka-de {to tvorev, odnosno kade {toslikav prete`no sliki so nizi idrugi momentno fateni so okoto so-stojbi na tutunskite lisja. Da seslika realnosta e makotrpna i te{-ka odgovornost za sekoj umetnik, -veli Dragan Mihajloski - Pi`ata.

Na pra{aweto kolku sliki imanaslikano vo minatite ~etiriesettvore~ki godini, Dragan ni odgovorideka ni samiot ne znae. Pove}e sto-tici sliki, veli deka duri i ne znaekade se, no znae deka ima negovisliki vo Avstralija, Germanija,Amerika, Kanada. Sekade kade {toima na{i lu|e, prilep~ani i Make-donci, ima negovi sliki. Ima nasli-kano preku sto sliki so tematikatutun i starata arhitektura na Pri-lep, a ima naslikano i slika na go-lemo platno i toa 3,5 na 1,7 metri.

Dosega Mihajlovski ima tri samo-stalni izlo`bi vo Prilep, Skopje iKralevo, a zaedni~ki ima pove}e, itoa so ~lenovite na DLUP i u~esni-cite na koloniite {to gi organiziraDru{tvoto i DSLU pove}e godini.Sega kako penzioner dosta vremepominuva sportuvaj}i i „sobiraj}i#temi, lovej}i ribi so trskata v race.Dodelenata Tretonoemvriska nag-rada na Prilep {to godinava mu jadodeli Lokalnata samouprava naOp{tinata za negoviot golem pri-dones vo oblasta na likovnata ume-tnost e isto golem pottik za natamo-{no anga`irawe. Posebno e gord nanegovata nasledni~ka vo slikarst-voto, }erkata Nade. Za nea toj veli:

- Taa e duri i podobra od mene ivo nekoi sliki duri i me nadminuva.

K. Risteski

ZP Prilep

Da se slika realnosta - ete{ka i odgovorna obvrska

Stru{kiot pisatel, penzioner Petko [ipi-nkarovski e ovogodi{en dobitnik na nagra-

data „Apolon# i e prv makedonski pisatel koj jadobiva ovaa visoka nagrada, {to ja dodeluvagradot Sremska Mitrovica, a e vo ramkite nagolemite proslavi i sve~enosti na Noemvris-kite praznuvawa na op{tinata po povod 74 go-dini od osloboduvaweto i Mitrovdenskite praznici - patronat na gradot.

Nagradata „Apolon# e vostanovena vo 1989 godina i dosega{ni dobitnici se odKanada, Avstija, Francija, Germanija, Turcija, Ungarija, Hrvatska, Srbija i segaod Makedonija. Nagradata se sostoi od dodeluvawa na Povelba, diploma i figu-ra na glavata na Bogot Apolon izleana vo bronza, kako prototip na originalot{to e pronajden kaj tvrdina na anti~kiot grad Sirmium, dene{na Sremska Mit-rovica. [ipinkarovski istovremeno, e proglasen za po~esen gra|anin na anti~-kiot grad Sirmium na ~ii dvori{ta, e rasposlana dene{na Sremska Mitrovica.

Petko [ipinkarovski dobitnik e na mnogobrojni nagradi i priznanija od Ma-kedonija i stranstvo, a na na{ata javnost i e poznat i po nekolkutite knigi pro-za, poezija, drami, esei, satiri i drugo.

Stauetkata „Apolon# i priznanieto mu gi vra~i gradona~alnikot na SremskaMitrovica, Tomislav Jankovi}. Vo gradskata biblioteka na [id, na [ipinka-rovski i na drugite nagradeni pisateli im be{e prireden portret, a istite~itaa tvorbi na svojot maj~in jazik . S. Kukune{oski

Pred prisutnite na godi{noto Sobranie na ZP Tetovo,be{e pretstaven romanot "Sudenik# od avtorot Gojko

Eftoski, penzioniran novinar i publicist, dopisnik na"Penzioner plus#, "Penzionerski vidici# i na stranicata zapenzioneri vo vesnikot "KOHA#.

Vo svojata nad 50 godi{na tvore~ka rabota vo novinars-tvoto, Eftoski ima objaveno nad 30.000 napisi vo pove}evesnici, spisanija, revijalni izdanija i elektronski medi-umi vo Republika Makedonija i po{iroko, a kako publicistse javuva na {est trudovi, po~nuvaj}i od monografijata zanajstariot fudbalski kolektiv vo Makedonija - Quboten,pa se do "65 godini penzionersko organizirawe vo Tetovo#.Izdavaweto na "Sudenik# e poddr`ano od Sojuzot na zdru-`enija na penzioneri na Makedonija.

Deloto "Sudenik# pretstavuva ise~ok na dejstvija, svo-jstveni za tranziciskiot period na na{ata zemja, koga nads¢ nadvladuvale partiski vlijanija, osobeno od onie koibile na vlast. Gordosta na gradot Dabovo da bide doma}inna edna isklu~itelna manifestacija so svetski priznatou~estvo vo mirovni misii za "sloboda za site# ja pomatuvaskandal, {to stanal preokupacija na mnogu vesnici, radijai televizii. Za da go prikrie skandalot, vlijatelna li~no-

st, gostin na manifestacijata,pokrenuva sudska postapka protivtrojca novinari koi go obelode-nile negovoto neprimernoto od-nesuvawe. Vo uslovi na nekakvali~na odmazda ili nekoja drugapri~ina, eden od novinarite celidve godini se povikuva na sudski ro~i{ta. So privatnobarawe tu`itelot nastojuva da go obvini za kleveta. Kolkubil praveden krajot na neobi~niot sudski maraton epra{awe na involviranite vo pravosudniot sistem. Dali ekrajot praveden, ostanuva na ~itatelot.

- Ovie moi bele`ewa gi sfa}am kako napor za priop{tu-vawe na odredeni ~ove~ki sudbini vo likot na obvinetiotbez vina, i mnogute likovi koi se javuvaat niz zgolemiotbroj procesi - 22, so menuvawe na vistini i nevistini, koivo razni delovi se javuvaat za da stanuvaat verna slika nanovoto vreme. Ako ni{to drugo, uveren sum deka ova moedelo }e predizvika interes, za{to sekoj od nas barem vosopstvenata memorija i od sopstvenata vistina, }e se najdevo dopir so ova na{e dramati~no, te{ko i sekoga{ neza-vr{eno vreme, - zabele`uva avtorot Gojko Eftoski. K.A.

ZP Tetovo

Pretstaven romanot "Sudenik# od Gojko Eftoski

Na 13 noemvri 2018 godina vo In-stitutot za komunikaciski stu-

dii se odr`a rabotilnica vo ramki-te na „Nedelata protiv la`nite ve-sti# koja e del od proektot „Pisme-nost za vesti i digitalna pismenost- Spravuvawe so la`nite vesti#finansiran od Evropskata Unija.

Predava~i na obukata bea MihailoLahtov od Oddelot za mediumi i ko-munikacii vo OBSE i Zoran Dimit-rov, glaven urednik na vesnikot„Fokus#. Na rabotilnicata, penzio-nerite bea zapoznaeni kako funkci-oniraat mediumite i kako vlijaatvrz `ivotot na lu|eto. Be{e re~enodeka dezinformaciite i la`nitevesti ne se nova pojava, no denes tieimaat mnogu pogolem potencijal dana{tetat poradi prirodata na ko-munikaciskite platformi preku koinaj~esto se prenesuvaat. Vo era kogapove}e od deset ~asovi dnevno sepominuva vo kontakt so razni medi-

umi, mnogu e va`no kako da se napra-vi razlika pome|u profesionalnotonovinarstvo i manipulaciite. Be{eistaknato deka nema demokratskoop{testvo bez mediumski pismenigra|ani, pa zatoa mediumskata pis-menost e ve}e del od obrazovniotproces, a nejzinoto nadgraduvawe e

potreba vo sovremeniot `ivot. Nizinteresni primeri, diskusii i obu-ka, penzionerite u~ea kako da giprepoznaat la`nite vesti, kako dagi analiziraat mediumskite porakii zo{to e va`no postojano mediums-ki da se opismenuvaat. U~esnicitegledaa videa i gi analiziraa, pogo-duvaa koi fotografii i videa sela`ni i drugo. Informaciite, ves-tite, porakite, kolumnite i drugo,ne se sekoga{ vistiniti iako sodr-`at i fakti i mislewa. Faktite imislewata ne treba da se poistove-tuvaat, no i misleweto treba da so-dr`i fakti. So nivoto na tehnolo-

{ki sofisticiranite sredstva zakomunikacija, mediumite se prepla-veni so informacii {to im se nudatna konsumentite na mediumskite po-raki. Imaj}i gi predvid efektite odmediumskite poraki, va`no e da mo-`eme da gi prepoznavame la`nitevesti, dezinformaciite i manipu-laciite. Toa se postignuva niz ne-kolku ~ekori: proverka na mediu-mot, dali naslovot e neutralen, koje avtorot, koi izvori se poso~eni,dali fotografiite se vistiniti i{to drugite medumii pi{uvaat zatoa...

Na rabotilnicata bea dadeni ko-risni soveti za onie koi se bavat sonovinarstvo i vo tretata `ivotnadoba. Me|udrugoto be{e dadena ed-nostavna i kusa definicija {to evest: vest e informacija koja {tovredi da se objavi, bidej}i e od ja-ven i po{irok intres, no taa mora dase verifikuva i ako e la`na se sno-si odgovornost; novoto ne sekoga{ eekskluzivno; ne treba da se objavu-vaat vesti koi generiraat konflik-ti, tuku vesti koi potiknuvaat huma-nost, korisni informacii od raznioblasi, vesti za jubilei i zna~ajnidatumi i drugo. Vesta sekoga{ trebada gi sodr`i slednite podatoci: koj,koga, {to, zo{to i kako, za da bidejasna za onoj koj ja konsumira.

U~estvo i spodeluvawe iskustvana vakov vid obuka, nesomneno sekorisni kako za pomladata, taka i zapopulacijata od tretata doba.

T. Gavrovska

Korisna obuka za mediumskite poraki

Iovaa godina SZPM izdade bilte-ni od dvete najmasovni penzion-

erski manifestacii: Revijata na pe-sni, muzika i igri i Sportskite pen-zionerski natprevari. Vo ovie izda-nija se sublimirani aktivnostite koibea odr`ani vo ramkite na 16 regi-onalni revii na pesni, muzika i igrii zavr{nata republi~ka revija, kojabe{e odr`ana na 5-ti juni 2018 godi-na vo Domot na ARM vo Skopje, kako ina Penzionerskata sportska olimpi-jada, koja se odr`a na 2-ri septemvrivo Radovi{ i osumte regionalni spo-rtski natprevari. Reviite bea podpokrovitelstvo na Ministerstvotoza kultura na RM, a sportskite nat-prevari pod pokrovitelstvo na mini-sterstvoto za trud i socijalna poli-tika. Na Republi~kite sportski nat-

pevari vo Radovi{ prisustvuvaa iu~esnicite gi pozdravija pretseda-telot na Vladata na Republika Ma-kedonija Zoran Zaev i ministerkataza trud i socijalna politika MilaCarovska, so {to im napravija ~est ipo~it na 300.000 penzioneri. Bilte-nite se otpe~ateni vo boja, so tira`po 800 primeroci i se dostaveni dozdru`enijata na penzioneri ~lenkina Sojuzot. K.S.A.

ZP Struga

Treta tradicionalna penzionerska sredba po povod 8 Noemvri

Biltenite se dokaz zaaktivnostite

ZP Struga

Nagraden pisatelot Petko[ipinkarovski