Bazyli Pietruczuk

KSIĘGA HAŃBY

2006 i

Bazyli Pietruczuk (Walery Pakuła)

Księga hańby

(Wydanie trzecie, uzupełnione)

2006

Na okładce: Ofiary mordu dokonanego w Zaleszanach przez Pogoto^e Mcji Spec j^e j Narodowego A Wojskowego pod dowództwem kpt. Romualda Rajsa - „Burego

Od autora

Oddając pod rozwagę rozumnego i obiektywnego Czytelnika ma-teriał, który udało mi się zebrać z różnych publikacji i od naocznych świadków spodziewam się, iż zostanę potraktowany ze zrozumieniem, Jeżeli tu i ówdzie poniosły mnie emocje i użyłem niewłaściwych epi-tetów w rodzaju „banda", „bandyci", to nie z powodu nienawiści do kogoś, gdyż żadnego z tych ludzi nie znałem osobiście, a z powodu sposobu, w jaki zadawano śmierć nawet przeciwnikom politycznym. Tak samo w oddziałach zwanych reakcyjnym podziemiem, nie wszy-scy łaknęli czyjejś krwi i śmierci, tak i w organach UB, SB czy MO. Dlaczego więc dzisiaj, w końcu XX wieku ludzie dużego formatu (zda-wałoby się) i znani politycy nazywają te służby zbrodniczymi, a ich pracowników zbrodniarzami? Osobiście nawet nikomu nigdy nie po-wiedziałem przykrego słowa, jako pracownik kontrwywiadu, a przy-lej ono mi miano „zbrodniarza" i chce się pozbawić uprawnień kom-batanckich, a mordercom starców i dzieci je przyznać. Czyż to nie jątrzenie? Boję się, że może się okazać, iż znów Polak jest mądry po szkodzie. A pora, żeby się w końcu ustatkować i przestać się okładać epitetami obrażającymi godność człowieka.

Dziękuję wszystkim za pomoc przy zbiórce materiałów i za radę jednemu z Państwa co do sposobu ich zbierania. Szkoda, że już wielu nie żyje i nie usłyszy słów przeproszenia i przebaczenia.

3

W historii Ziemi, dzisiejszy świat XX wieku jest bodaj najbardziej zohydzony, po-gmatwany i obłudny. Hitler ze Stalinem, a uprzednio - Lenin, tak zawirowali świat, że ten chyba nigdy nie stanie się normalnym.

Różne ideologie, ustroje społeczno-polityczne i partykularne ambicje przywódców tych ideologii oraz systemów politycznych poćwiartowały narody świata na grupy, na rasy, grupy narodowościowe, etniczne, religijne, językowe i jeszcze czort wie jakie i ka-zały im nienawidzieć innych. A więc tych innych trzeba zwalczać ogniem i mieczem, aby „nam", „im", „wam" nie przeszkadzali żyć, rozmnażać się i panować nad światem, lub chociaż nad jakąś częścią tegoż świata.

W tej krwawej gmatwaninie, w nienawiści i chęci zemsty rozjuszonego świata, osobi-ście pragnę zająć się maluczkim odcinkiem naszego bytowania, ponieważ jestem malucz-kim człeczkiem. Całym światem niech się zajmą wielcy ludzie. Ale niechaj ci wielcy będą sprawiedliwi i niechaj potrafią zrozumieć innych i niechaj z pokorą uderzą się w pierś, swoją pierś i niechaj nie ukrywają zła popełnionego przez ludzi i ideologie im bliskie, a może nawet te, z którymi związali swój los i przyszłość.

Zajmę się wycineczkiem, któremu na imię Polska, ponieważ koszula najbliższa ciału. A j eszcze konkretniej - zajmę się w sposób bardzo wąski i płytki, na tyle, na ile mnie stać, działalnością reakcyjnego podziemia polskiego w czasie II wojny światowej i po jej za-kończeniu. W dodatku, obszarem zawartym w moich dokumentach pozostaje li tylko Białostocczyzna, chociaż dokonywane tu zbrodnie i prowadzone walki bratobójcze doty-czą nie tylko Polaków i działacz)' partyjnych, czy funkcjonariuszy państwowych. To do-tycz)' Bogu ducha winnych tak zwanych „Sowietek", które nie zdołały ewakuować się z naszych terenów w chwili napaści Niemców na ZSRR, to dotycz)' kobiet, starców i dzieci nawet nienarodzonych, to dotycz)' spokojnych, pracowitych wsi białoruskich i polskich, które wydobywały chleb dla każdego pana, nie wdając się w większą politykę, bo na niej nie chcieli i nie musieli się wyznawać. Białorusini w swej masie są narodem spokojnym, tolerancyjnym i, jak się rzekło - apolitycznym. A już nie daj Boże, żeby komuś udało się z naszego ludu skleić grupy demonstrantów, które by pojechały, czy poszły protestować przeciw j akiej ś nieprawdzie, czy nawet krzywdzie. Oni wolą ciszę i spokój. Chociaż przy-znaj ę, że tej cechy mojego narodu nie pochwalam, bo zgodnie z porzekadłem, „na pochy-łe drzewo to i kozy skaczą". Oni myśleli i myślą, że być spokojnym i uległym, to znaczy tyle, iż znęcający się skruszeje. A w innym wypadku, jest to lekceważenie swojego naro-du, ofiar poniesionych za nic, swojego ,ja". Gorzej, bo nawet pozwalają z siebie kpić i nad sobą się znęcać. Zresztą, tę ułomność ja dzisiaj przypiszę nie tylko tutejszym Białoru-sinom, ale i w błąd wprowadzonym Polakom i Żydom, których jest najmniej.

Jaskrawym przykładem lekceważenia ofiar bandytyzmu i podniesienia katów do rangi bohaterów, którzy palili wsie i mordowali bezbronną ludność napadanych przez siebie wsi, j est tablica na frontonie kina „Ton". Tablica, którą w 1989 roku odsłonięto z ogrom-ną pompą, przy udziale chorągwi kościelnych, sztandarów AK i „Solidarności", głosi: „W tym domu po wojnie skazywano na śmierć żołnierz)' Polski Podziemnej". Ten napis, który ma pokazać Polsce i światu, jak to komunistyczna władza w Polsce znęcała się i Uzębiła bohaterów narodu polskiego, rozleje się, lub już się rozlał ogromną cuchnącą plamą na sztandar)', które brały udział w ceremonii odsłonięcia tej tablicy i co najhanieb-

5

niejsze - na święte chorągwie kościelne. Kościół katolicki bardzo nie lubi przyznawać się do popełnionych błędów, a nawet zbrodni, a więc nie oczekujmy skruchy z tej strony. Pamiętajmy, że w tym samym budynku sądzono gestapowców - Fritza-Gustawa Friedla, autora likwidacji getta białostockiego, Waldemara Machołla - pacyfikatora wsi polskich z ich narodem, morderczo zwalczającego zbrojne polskie podziemie, a poświęcenie tabli-cy pamiątkowej ich powojennym kontynuatorom w dziele likwidacji (jeszcze gorzej, bo własnych obywateli) Romualdowi Rajsowi - „Bury" i Chmielowskiemu - „Rekin", pozo-stanie na zawsze na tych chorągwiach i sztandarach.

Każda zbrodnia ludobójstwa jest hańbą i grzechem zwłaszcza wtedy, gdy giną ludzie niewinni. Ale w dzisiejszej, III Rzeczypospolitej póki co wszyscy zajmują się li tylko zbrodniami NKWD i UB, aż do śmieszności, bo nikt o zdrowych zmysłach nie uwierzy, że kobieta w 1948 czy 49 roku otrzymawszy na nerki 150 uderzeń bykowcem dożyje dziewięćdziesiątki (z zeznania przed sądem w procesie Humera w czwartej dekadzie maja 1994 r.). Nikt zaś nie podejmuje naświetlenia stanu faktycznego życia narodu polskiego w powojniu, ciągle nękanego przez zbrojne oddziały podległe rządowi londyńskiemu, czekające na wybuch już upragnionej III rzezi światowej.

Odsłonięta tablica „ku czci" na filarze kina „Ton" zdopingowała mnie leniwego do pogrzebania w archiwach, poczytania materiałów' odnośnych i porozmawiania ze świad-kami wydarzeń. Oświadczam, że materiał)' są prawdziwe, chociaż nie obiecuję przedsta-wienia ich w porządku chronologicznym według dat zdarzeń, gdyż zbrzydło mi je werto-wać. I po drugie. Dla ciągłej pamięci czytającym podkreślam, że jest to tylko część praw-dy o zbrodniach polskiego, powojennego podziemia zbrojnego, gdyż tylko tyle materia-łów zdołałem zebrać. Poza tym, zdenerwował mnie fakt uwieńczenia tej profanacyjnęj tablicy godłem Polski i dwoma literami - AK. To niektórzy białostoccy profani uczynili niedźwiedzią przysługę prawdziwym żołnierzom Armii Krajowej, walczącym o Polskę w szeregach koalicji antyhitlerowskiej. Ci żołnierze dzisiaj się wstydzą takich „bohaterów", jakimi okazali się sądzeni w gmachu kina „Ton" i nie tylko. Bo niech by walczyli o Polskę burżuazyjną, kapitalistyczną, sanacyjną, monarchistyczną, czy jeszcze jakąś, ale niech by nie zabijali i nie palili żywcem bogobojnego narodu. Albo co komu zawiniły pracujące u gospodarzy polskich tak zwane Sowietki, które rozstrzeliwano wraz z dzieć-mi w obejściach tych gospodarzy? Pizy tym, w okresie początkowym sporządzano rapor-ty do Londynu z wykazami zamordowanych, a potem strzelano bez raportów.

Oto wykaz ofiar „bohaterskich" żołnierz)' Polski Podziemnej, których dzisiaj sławi się w kościołach katolickich i honoruje pomnikami:

(Uprzejmie zaznaczam, że ze spisu ofiar wyłączam funkcjonariuszy MO, UB, ORMO i tych żołnierzy różnych formacji, którzy zginęli w walce zbrojnej, ale nie tych, którzy byli zabijam w pociągach udających się na front.)

1. 16. IX. 1944 r. we wsi Jeziorek pow. sokolskiego zamordowano rodzinę Czerem-chów: Bronisław lat 63, Andrzej lat 59, Hipolit lat 31 i Feliks lat 16.

2. 9.X. 1944 r. w gm. Orla pow. Bielsk Podlaski zamordowano 5 żołnierzy Armii Ra-dzieckiej z 222 Dywizji Piechoty.

3. 10.X. 1944 r. bojówka „Huzara" dokonała mordu na rolniku z kolonii Las pow. wysokomazowieckiego Władysławie Loszardzie.

6

4. 25 X1.1944 r. na kolonii Buchwałowo pow. sokolskiego oddział Armii Krajowej wymordował rodzinę Chlabiczów: Michał lat 50, jego żona Marianna lat 42 oraz ich córki: Wiera lat 15, Helena lat 10, Anna lat 7, Niuta lat 5, Mikołaj lat 2, nieochrzczone jeszcze dziecko 6-tygodniowe; Aleksander Chlabicz brat Michała lat 60, Maria Chlabicz żona Aleksandra lat 50.1 ranili: Annę Chlabicz lat 17, Ninę Chlabicz lat 10 oraz chłopca lat 16 o nieznanej tożsamości.

5. 25.XI. 1944 na kolonii Szmurły pow. bielskiego oddział AK wymordował 3-osobo-wą rodzinę Raczkowskich i spalił zabudowania.

6. 6.XII. 1944 r. we wsi Miłkowice pow. bielskiego oddział AK zamordował 10 osób - matkę i córkę Grzegorza Jarockiego, żonę i 2 dzieci Michała Bojara, Stanisława Maksy-miuka i jego matkę oraz 3 kobiety pochodzące z Sokołowa Podlaskiego.

7. 9.XII. 1944 r. we wsi Zaręby Swięchy pow. wysokomazowiecki oddział AK zamor-dował sołtysa wsi i jego żonę.

8. 5.1.1945 r. we wsi Jakubowskie pow bielski bojówka AK, w której uczestniczył m.in. „Żwirko" bestialsko zamordow ała sołtysa tej wsi Antoniego Jakubowskiego i jego żonę Bronisławę.

9. 7.1.1945 r. we wsi Ostrożany pow. bielskiego bojówka r.p. (reakcyjnego podzie-mia) uprowadziła z mieszkania, a następnie zamordowała Franciszka Grabarza - rolnika.

10. 15.1.1945 r. bojówka Narodowych Sił Zbrojnych pod. dowództwem „Wichra" zamordowała Tomasza Grabarza, zaś jego brata Franciszka zamordowano 7.1.1945 r.

19 stycznia 1945 r. komendant główny Armii Krajowej, gen. Leopold Okulicki, ps. „Niedźwiadek", rozwiązał tę zbrojną formację, a następnego dnia wydał tajną instruk-cję dla komendantów obwodowych AK, która m.in. mówiła: „...AK została rozwiązana. Dowódcy nie ujawniają się. Żołnierzy zwolnić z przysięgi, wypłacić dwumiesięczny żołd i zakonspirować. Broń schować. Skompromitowanych przenieść na inne tereny i zakon-spirować. Zachować małe, dobrze zakonspirowane sztaby i całą sieć radiową. Utrzy-mujcie ze mną łączność i działajcie w porozumieniu z Aparatem Delegatwy... "

A oto, co się działo po rozwiązaniu AK:

11. 21.1.1945 r. ze wsi Małe Sypnie bojówka AK uprowadziła 5 rolników. Byli to: Grzegorz Bielecki - lat 31, Michał Babulewicz - lat 25, Aleksy Syczewski - lat 22, Włady-sław Syczewski i Wasyl Skorbiłowicz.

12. 21.1.1945 r. członkowie egzekutyw)' Narodowej Organizacji Wojskowej zamor-dowali Wojciecha Kiełbasę. Morderstwa dokonano na drodze Pietkowo-Poświętne koło leśniczówki Józefin.

13. 31.1.1945 r. na szosie koło wsi Sokolany został zamordowany rolnik Bolesław Niemi erówka.

14. 3 .II. 1945 r. w Białymstoku został zastrzelony przez bojówkę AK dyrektor fabryki chemicznej z Hajnówki Słabiński.

15. 4.II.1945 r. w Białymstoku, w<e własnym mieszkaniu został zastrzelony Włady-sław'' Laskowski. Zabójstwa dokonała bojówka dowodzona przez S. K , ps. „Cień".

7

16. 5.II. 1945 r. w Hajnówce zatrzymano Antoniego A., który będąc w policji niemiec-kiej oddal w ręce żandarmów m.in. 6 żołnierz)' Armii Czerwonej, zbiegłych z niewoli.

17.10.11.1945 r. we wsi Zubrzyca Wielka pow. sokolskiego bojówka AK zamordowa-ła rolnika Józefa Normantowicza, wyprowadzając za wieś.

18. 12.11.1945 r. na terenie twierdz)' Osowiec pow. grajewskiego bojówka AK zamor-dowała rolnika Stanisława Filipczuka.

19. 12.11.1945 r. we wsi Kobylin-Borzymy pow. wysokomazowiecki oddział NOW zamordował na oczach rodziny i sąsiadów Kazimierza Ostrowskiego. Strzelał „Kmicic".

20. 13.11.1945 r. w Drozdowie pow. łomżyńskiego bojówka AK wrzuciła granaty do mieszkania M. Grzędy. Następnie bandyci weszli do mieszkania i strzałami z pistoletu pozbawili życia: Marcela Grzędę - lat 62, Lucjana Pińkowskiego - lat 13, Witolda Piń-kowskiego - lat 11, Zofię Pińkowską - lat 7.

21. 17.11.1945 r. w Sokołach pow. wysokomazowiecki bojówka AK „Huzara" i „Ze-msty" dokonała napadu na dom zamieszkany przez obywateli narodowości żydowskiej. Zabito sześć osób, w tym czteroletnie dziecko.

22. 21.11.1945 r. w Sidrze pow. sokolskiego bojówka reakcyjnego podziemia dokona-ła napadu i zamordowała właścicielkę młyna Helenę Biernacką, która była z zawodu położną.

23. 27.11.1945 r. we wsi Czaję-Wólka pow. Bielsk Podlaski grupa w sile ok. 100 osób dokonała zbrojnego napadu na obsługę magazynu sanitarnego batalionu X Korpusu Dnie-prowskiego 5 Armii Pancernej. W czasie walki poległ lekarz tej jednostki, 5 żołnierzy Armii Czerwonej i żołnierz WP oraz czterech rannych. Banda zdobyła: 6 pistoletów ma-szynowych, 15 pistoletów, umundurowanie, 500 par bielizny, 40 par obuwia i 6 skrzyń konserw.

l.III. 1945 r. w powiecie białostockim nielegalna organizacja NSZprzekazała proto-kołem Armii Krajowej 18 szt. kbk, 10 kb dziesięciostrzałowych, 3 rkm, 4PPSz oraz 8800 sztuk amunicji. Przekazania dokonał „ Wyrwa ".

24.2.III. 1945 r. we wsi Zabiniec pow. wysokomazowiecki bojówka dowodzona przez „Huzara" dokonała morderstwa małżonków Stefana i Janiny Oleksiewiczów, zaś we wsi Lubicz Wielki zamordowali Wincentego Wyszyńskiego i Lucynę Łuniewską.

25. 7.III.1945 r. w Zawadach pow. łomżyńskiego bojówka NOW, dowodzona przez „Lisa" (F. L.), zamordowała 2 mieszkańców wsi, rolników - Józefa i Aleksandra Strę-kowskich, zaś ich zabudowania spaliła.

26. 8.III. 1945 r. na kolonii Racewo pow. sokolskiego boj ówka AK-WiN zamordowa-ła Wiktora Chocieja, rolnika wsi Sidra.

27. 8.III.1945 r. na kol. Czarna Średnia pow. Bielsk Podlaski 10-osobowa bojówka AK-WiN wymordowała rodzinę Maksymiuków: Aleksander lat 45, Aleksander lat 18, Władysław lat 5 i Eugenia lat 11.

28. 10.III. 1945 r. koło wsi Talkowszczyzna pow. sokolskiego ośmioosobowa bojów-ka AK-WiN zamordowała Eugeniusza Grzybka - stolarza i Władysława Lisowskiego, rolnika.

29. 14.III. 1945 r. bojówka AK-WiN w Białymstoku zamordowała Jana Stasiewicza i Edwarda Kaliszewicza - fotografa.

8

30. 14.III. 1945 r. wBabikach pow. Sokółka bojówka AK-WiN zamordowała Stani-sława Polechowskiego - sekretarza GRN.

31. 15.III. 1945 r. w nocy, we wsi Bożenica pow. łomżyńskiego bojówka NSZ zamor-dowała Wacława Żelaznego - sołtysa, czł. AK oraz we wsi Łuby-Kurki - Jana Żebrow-skiego, sołtysa tej wsi.

32. 18.III. 1945 r. we wsi Krasnybór pow. augustowskiego bojówka AK-WiN zamor-dowała Bronisława Wojewnika z zawodu rolnika.

33. 18.III. 1945 r. bojówka AK dowodzona przez „Gałązkę" zamordowała Stanisława Piekarskiego, sekretarza Zarządu Gminnego SL, rolnika ze wsi Jasionowo pow. augu-stowskiego.

34. W marcu 1945 r. we wsi Pełki pow. bielskiego członkowie AK-WiN napadli na mieszkańców tej wsi. Zamordowali Olgę Majdok lat 15 i Wacława Majdok lat 25. Zabra-li im wóz, konia i garderobę.

35. W marcu 1945 r. bojówka NSZ we wsi Podbiele pow. łomżyńskiego dokonała zabójstwa 7 rolników: Karola Kaliszewskiego, Mariana Dąbkowskiego, Aleksandra Mech, Aleksandra Nowackiego, Michała Rybickiego, Mariana Paskałewicza i Mariannę Miecz-kowską.

36. W marcu 1945 r. we wsi Czarnuchapow. augustowskiego bojówka AK dowodzo-na przez „Bażanta" zamordowała Czesława Szostaka, lat 17.

37. W marcu 1945 r. we wsi Klimasze pow. łomżyńskiego bojówka NSZ pod do-wództwem „Roli" zamordowała Romualda Klimaszewskiego - rolnika, członka SL.

38. 23.III.1945 r. wŁopuchowiepow. wysokomazowieckiego bojówkaNOW dowo-dzona przez Jana P., ps. „Poznaniak" zamordowała pracownika miej scow-ego młyna, Jana Titow.

39. 23.III.1945 r. we wsi Czarnucha pow. augustowskiego został zamordowany Jan Szostak i jego syn Czesław7 za to, że w czasie okupacji niemieckiej byli członkami AK, a po wyzwoleniu tych ziem zerwali z nią.

40. 23.III.1945 r. we wsi Szaciłypow. białostockiego, przez bojówkę AK Dionizego W. ps. „Borowy" został zamordowany rolnik Grzegorz Kuczewski.

41. 24.111.1945 r. bojówka AK zraniła z brom palnej wójta Suraża Ignacego Karczew-skiego.

42. W nocy z 24/25.111.1945 r. banda NOW w sile ok. 200 ludzi napadła na osadę Czyżew mordując 13 osób, w tym 9 narodowości żydowskiej: Jankiel Rotman lat 66, Malko Rotman lat 35, Dyna Frydman lat 18, Ryta Garnizel lat 32, Hawa Szwara lat 19, Sara Szwara lat 19, Józef Mieczkowski lat 68, Konstanty Ostasiewicz lat 35, Józef Melan lat 23.

O tej masakrze komendant powiatowy NOW ps. „Ikar" w meldunku do komendanta głównego pisał: „...wnocy z 24.25.03.45 r. przeprowadzona została likwidacja szpiclów wCzyżewie..."

43. 27.III. 1945 r. we wsi Pszczeżółczyn pow. wysokomazowieckiego bojówka NOW pod dow. „Poznaniaka" zamordowała sołtysa tej wsi Teofila Zajkowskiego.

44. 27.III. 1945 r. bojówka NOW dowodzona przez „Wątłego" zamordowała 2 rolni-ków we wsi Kąty pow. białostockiego - Wasyla Prydybę i Antoniego Raciuka.

9

45. 29.111.1945 r. we wsi Targonie Wity pow. łomżyńskiego bojówka NOW dowo-dzona przez S. L. ps. „Trzask" zrabowała u Piotra Targońskiego, rolnika, członka PSL, dwa konie i wóz. Jego samego wyprowadzono do pobliskiego lasu i zamordowano.

46. 29.111.1945 r. z rąk pięcioosobowej bojówki AK-WiN zginął mieszkaniec wsi Siderka pow. sokolskiego Józef Łazarski, szewc, lat 45.

47. 30.111.1945 r. koło wsi Chreptowce pow. sokolskiego członkowie AK-WiN za-mordowali Stefana Zabora i jego żonę Jadwigę (Maksymowicz).

48. 30.III. 1945 r. w Białymstoku przy ul. Staszica został zabity por. Jan Hrynieyvicz z 4 Zapasoyvego Pułku Piechoty. W zabójstwie brało udział 3 członków AK-WiN.

49. 30.111.1945 r. yvSuchoyvoli poyv. sokolskiego członkoyyie AK-WiN zamordoyvali Jana Ostapoyvicza, masarza.

50. 30.III. 1945 r. we wsi Koziki Olszyny poyv. łomżyńskiego bojówka NSZ zamordo-yvała Kazimierza Konopko - robotnika rolnego.

51. 4.IV.1945 r. w Sztabinie pow. augustowski bojóyvkaAKzamordoyvała 3 kobiety: Bronisłayvę Soboleyvską- nauczycielkę, Wandę Ostrowską i Marię Zayvistoyvską.

52. 5.IV. 1945 r. na kol. Gniedzin pow. sokolski AK-WiN uproyvadziła z mieszkania do pobliskiego lasu Józefa Głodno i tam go zabiła.

53. 7.IV.1945 r. bojówka NSZ, doyvodzona przez „Wiatraka" napadła na Ciechano-y\iec, skąd m.in. uprowadziła pełnomocnika Białoruskiej Komisji Repatriacyjnej w Bia-łymstoku. Tu krótko skomentuję tan fakt: NSZ-oyvcy uproyyadzali pełnomocników biało-ruskich, żeby- nie agitoyvali za yyyjazdem do ZSRR, natomiast AK-oyvcy palili te wsie z ich ludnością, które nie chciały opuszczać syyego kraju i właśnie wyjeżdżać gdzieś w nieznane.

54. 8.IV. 1945 r. yve wsi Tokary poyv. bielskiego członkoyyie AK-WiN ubrani w mun-dury- Wojska Polskiego zamordoyyali Mikołaja Wasiluka i dyyie osoby o nieustalonej tożsamości. Uproyvadzili 3 osoby.

55. 9.IV. 1945 r. we wsi Sutno poyv. Bielsk Podlaski bojóyyka AK z oddziału „Łupa-szki" zamordoyyała dyvóch rolnikóyy - Piotra Panasiuka i Piotra Payyluczuka.

56. 10.IV. 1945 r. oddział w sile ok. 500 osób doyvodzony przez „Łupaszkę" napadł na Ciechanoyyiec, gdzie ludzi bito i kobietom w dodatku poobcinano włosy. Sześć osób zamordoyyano. Byli to: Bolesłayy Przybyszeyyski, Siemion Bondarenko, Tadeusz Trebliński, Józef Bąk, Kazimierz Dachoyvski i Janina Feszler. Z Zarządu Gminy zabrali 40 tys. zł.

57. W nocy z 10/11 .IV. 1945 r. we yvsi Skobleyyo poyy. augustowski, bojóyyka AK zamordoyyała Michała Szczerbakoyva - robotnika i jego żonę Stanisławę.

58. 11 .IV. 1945 r. yve yvsi Czerwone poyv. łomżyński bojóyyka NSZ zamordoyyała Ale-ksandra Smolarza.

59.11 .IV. 1945 r. 5-osoboyva bojóyyka AK uproyyadziłamieszkańca wsi Fohvarki Małe poyy. białostockiego Jana Prokopoyyicza, z zayyodu stolarza. Na drugi dzień odnaleziono za yysią jego zyyłoki z przypiętą kartką „szpicel".

60. 11.IV. 1945 r. na drodze między miejscoyyościami Zalesie i Zayyyki poyy. biało-stocki został zamordoyyany przez bojóyykę AK Maksym Wróbleyyski.

61. 14.IV.1945 r. yve wsi Witoyyo poyy. bielskiego patrol z oddziału „Łupaszki" za-strzelił rolnika Tymoteusza Chmielą.

10

62. 14-15.IV. 1945 r. banda w ilości ok. 100 osób napadła na wieś Wilamówek pow. białostockiego i zrabowała rolnikom 45 sztuk bydła.

63. 15.IV. 1945 r. w Krynkach pow. sokolskiego został zamordowany przez dwóch członków WiN Jan Kozłowski, robotnik.

64. 16.IV. 1945 r. w lesie koło wsi Mieszkieniki pow. sokolskiego na jadących fur-manką napadła bojówka WiN i zamordowała Michała Wróblewskiego lat 65 i Sergiusza Onoszko lat 39. Obaj rolnicy.

65. 17.IV. 1945 r. we wsi Płaska pow. augustowski bojówka NSZ zamordowała leśni-czego Stefana Woźnickiego.

66. 20.IV. 1945 r. bojówka AK pod dowództwem „Kruka" napadła na Kalinówkę pow. białostockiego, gdzie zamordowała zastępcę wójta Mikołaja Kozienko i na jego zwło-kach pozostawiła kartkę z napisem: „Jeżeli pragniesz poczuć powróz na szyi zapisz się do MO".

67. 20.IV. 1945 r. we wsi Osowy Grąd zamordowano sołtysa Aleksandra Stankiewi-cza i jego syna Karola.

68. 20.1V. 1945 r. banda WiN dokonała napadu na nadleśniczego Stanisława Guzow-skiego w Gruszkach pow. augustowski. Sprawcy zrabowali maszynę do pisania, pienią-dze, akta nadleśnictwa zniszczy li, zaś Guzowskiego zabrali ze sobą. W odległości ok. 400 m od jego miejsca zamieszkania zamordowali strzałami w tył głoyyy.

69. 21.IV.1945 r. na drodze z Hajnówki do Białoyvieży uzbrojona bojóyyka „Łupa-szki" zatrzymała samochód yyiozący amatorski zespół teatralny. Całą grupę yyyproyvadzo-no do lasu, mężczyzn pobito a kobietom poobcinano włosy.

70. 23.IV.1945 r. w Małym Płocku poyy. łomżyńskiego bojówka NSZ zamordoyyała Antoniego i Mariannę Sliwków.

71. 24.IV. 1945 r. szyyadron „Zygmunta" ze składu 5 Wileńskiej Brygady AK dowo-dzonej przez „Łupaszkę" napadł na Hajnóyykę, gdzie obraboyyał bayyiącą się yy tartaku młodzież z rzeczy- osobistych i pobił dotkliwie 26 robotnikóyy.

72. 27.IV. 1945 r. we wsi Kraska poyy. łomżyńskiego 16-osoboyva grupa NSZ zamor-dowała małżonkóyy Stefana i Józefę Just.

73. Bojóyyka AK pod doyyództyvem „Wątłego" zamordoyyała w Supraślu Stanisłayya Choroszeyyskiego, Mikołaja Rudnika - zastępcę burmistrza, Józefa Matejczuka - szeyvca, Sergiusza Hajduka - ucznia.

74. 3. V. 1945 r. we wsi Jaśki poyy. białostockiego bojóyyka AK zamordoyyała małżon-kóyy Władysłayya i jego żonę (brak imienia) Szklanko. Następnie podpalili zabudoyyania, yv których spłonęły także zyyłoki pomordoyyanych.

75. 5. V. 1945 r. we wsi Kalinoyyo Stare poyy. yyysokomazoyyieckiego zostali zamordo-yyani Roman Uszyński i jego żona Aniela - rolnicy. Mordu dokonała bojóyyka WiN.

76. 5. V. 1945 r. bojówka AK-WiN doyvodzona przez „Gayyrosza" napadła na Suraż i zamordoyyała Janinę Mielech oraz jej córkę Sabinę Woroniecką.

77. 5.V.1945 r. we wsi Wierzchlesie został zamordowany Mikołaj Kisiel, sołtys tej wsi, rolnik (o tym yyypadku będzie szerzej yy innym miejscu).

11

78. 7. V. 1945 r. w nocy 4 członków AK zamordowało 4 mieszkańców Bociek. Byli to: Józef Janusz - lekarz weterynarii, Aleksy Stepaniuk lat 50, Władysław Karpiuk - lat 35, Aleksander Zieliński - lat 11.

79. 7.V.1945 r. bojówka AK pod dowództwem „Orła" podając się za milicjantów wtargnęła do mieszkania Władysława Daniluka i wymordowała tam następujące osoby: Władysława i Lubę Daniluk, Alicję Swirbut, Nadzieję Lulewicz, Jana Lulewicza - lat 4, Mej sza Flikier. Po wymordowaniu obleli zwłoki benzynąi podpalili. Razem ze zwłokami spłonęły zabudowania.

80. 8.V.1945 r. we wsi Kobusy pow. bielski bojówka WiN ciężko pobiła 8 osób łamiąc im żebra i wybijając zęby za to, że nie walczą z władzą ludową.

81. 8. V. 1945 r. w Sidrze powr. sokolskiego 7-osobowa banda WiN zamordowała Ka-rola Karbowicza - sekretarza GRN i jego syna Romualda - pracownika tej gminy.

82. 11 .V. 1945 r. w Białymstoku przy ul. Warszawskiej 57 pięciu uzbrojonych człon-ków* WiN zamordowało Edwarda Junkigiela, a uciekając z miejsca zbrodni zabiło przy-padkowo napotkanego Aleksandra Nowickiego.

83. 11 ,V.l 945 r. bojówka bandy „Burego" we wsi Dasze pow. bielski zamordowała Korneliusza Wasiluka - sołtysa i ograbiła jego mieszkanie.

84. 1 l.V. 1945 r. bojówka „Zygmunta" w sile ok. 30 ludzi spaliła wieś Wiluki pow. bielskiego i zamordowała Bazylego Gierasimiuka.

85. 12. V. 1945 r. w Knyszynie pow-. białostocki bojówka AK kierowana przez „Wik-tora" uprowadziała z mieszkania i zamordowała ppor. WP Irenę Wiszniewską, która prze-bywała na urlopie u rodziców.

86. 13.V.1945 r. w Drozdowie pow. łomżyńskiego banda NSZ w sile ok. 15 osób dowodzona przez „Sępa" obrzuciła granatami dom Zygmunta Pieńkowskiego. Następnie weszli do mieszkania i dobili z pistoletów: Marcelego Grzędę - lat 62, Lucjana Pieńkow-skiego - lat 14, Witolda Pieńkowskiego - lat 12, Zofię Pieńkowską - lat 8.

87. 14.V.1945 r. we wsi Kamionka pow. białostockiego bojówka AK dowodzona przez „Marka" uprowadził^ do lasu Majówka i zamordowała Józefa Kuryłowicza - rolni-ka i Wiktora Kuryłowicza - kierownika szkoły.

88. 14. V. 1945 r. na drodze Sokółka - Kuźnica koło wsi Zadrożany banda WiN zamor-dowała Kazimierza Bielawskiego - prezesa Powiatowego zarządu ZSCH.

89. 15.V. 1945 r. w Sokółce zamordow;ano przez członków7 bandy r.p. Józefa Czaple-jewicza.

90. 16.V.1945 r. w Supraślu bojówka AK, dowodzona przez „Maskę" wypędziła z domów niektórych mieszkańców i biła ich zabijając Władysława Moj saka, Aleksandra Mojsaka - obaj robotnicy, Włodzimierza Hajduka i jego żonę Marię.

91. We wsi Potoka banda „Zygmunta" zamordowała 4 mieszkańców wsi: Jana Beki-sza - sołtysa, Władysława Bekisza - zastępcę sołtysa, Władysława Małaszewski ego i jego syna Jana.

92. 16. V.1945 r. we wsi Surażkowo pow. sokolski 10-osobowa grupa WiN wyprowa-dziła z domu Konstantego Chomczyka i dwoma strzałami z pistoletu zastrzeliła go.

93. 17.V.1945 r. koło wsi Jeziorki pow. sokolskiego na przejeżdżający samochód Ar-mii Czerwonej napadła banda AK pod dowództwem mjr „Macieja Rózgi". Bazylego Gibę,

12

którego żołnierze podwozili po drodze „okazją" bandyci zastrzelili, żołnierz)' rozebrali do bielizny, pokłuli bagnetami, a następnie powiązali drutem kolczastym im ręce i wrzu-cili do leja po bombie. Spalili żywcem przez siebie poranionych, a samochód też spalili. Było ich 12, wracali do domu po zwycięstwie nad niemieckim faszyzmem. Nie wrócili, gdyż nie pozwolili im na to polscy faszyści bestialsko mordując na ziemi, którą uratowali od zagłady.

94. 18.V. 1945 r. we wsi Kuków pow. suwalskiego do mieszkania wójta tej gminy wtargnęła banda WiN i zabiła wójta Jana Suchockiego i jego żonę Teofilę. Następnie zrabowali: wóz, konia z uprzężą, 3 wieprze, rower i pieniądze.

95. 23.V.1945 r. w Dąbrowie pow. sokolskiego banda WiN zamordowała pełnomoc-nika akcji siewnej Mieczysława Litwinowicza.

96. 23. V. 1945 r. szwadrony „Zygmunta" i „Mścisława" z bandy „Łupaszki" w nocy spaliły wieś Potoka pow. białostockiego.

97. 23.V.1945 r. w Pogorzałach woj. białostockie banda NZW ubrana w mundury WP uprowadziła z domu i w odległości kilometra od wsi w lesie zamordowała nauczy-cielkę Helenę Moroz.

98.24. V. 1945 r. doCz\żewa, pow. wysokomazowiecki, wtargnęła 100-osobowabanda. Po splądrowaniu osad)' bandy ci zamordoyvali 11 obywateli narodoyyości żydoyyskiej.

99. 26.V.1945 r. w Sokółce uzbrojeni bandyci WiN yytargnęli do mieszkania Jana Daszuty - robotnika i zamordoyyali go.

100. 26. V. 1945 r. yy Sokółce członkowie WiN ubrani yy mundury WP napadli na dom Bolesłayya Milickiego przy ul. Noyyej i zamordoyyali Stanislayya Milickiego lat 19 i Ja-dyyigę Sayyicką- lat 22.

101. 26.V. 1945 r. w nocy członkoyyie WiN napadli na mieszkanie Mikołaja Panoka lat 50, zayyiadoyycę stacji PKP w Sokółce i zastrzelili go.

102. W Sokółce bandyci WiN zamordoyyali Aleksandra Jaceyyicza, naczelnika Urzę-du Pocztoyyego.

103. 28.V.1945 r. na kolonii Łosośna poyy. sokolskiego 15-osoboyva banda WiN za-mordoyyała mieszkańcóyy tej kolonii - Józefa Czeremchę, lat 52, jego żonę Annę - lat 38. Wracając z dokonanego mordu, banda spotkała syna w/w Anatola, którego też zamordo-yyała. Miał on 18 lat. Tej samej nocy zamordoyyali też Aleksandra Kuryłę, a jego żonie wyznaczyli 3-dnioyyy termin opuszczenia kraju i yyyjazdu do ZSRR. Polegli byli obyyya-telami narodoyyości białoruskiej.

104. 30.V.1945 r. bojóyyka NZW napadła na mieszkanie Mikołaja Moroza zam. w Pogorzałach rabując je, a właściciela zabijając.

105. 30.V.1945 r. na szosie koło stacji Waliły poyy. białostocki banda ostrzelała z broni maszynoyyęj samochód ciężarowy Armii Czeiwonej. Zabito 1 żołnierza.

106. 31 .V. 1945 r. we yysi Strękoyyizna oddział likyyidacyjny AK „Zygfryda" zamordo-yyał 15-letniego Floriana Strękoyyskiego.

107. 2. VI. 1945 r. bojóyyka WiN dokonała napadu na mieszkanie Piotra Koniucha yve wsi Zaczerlany poyy. białostockiego. Obraboyyali mieszkanie, a Koniucha uproyyadzili i zamordoyyali w pobliżu yvsi.

13

108. 3. VI. 1945 r. we wsi Nowa Kamionka bojówkarze WiN zamordowali Wacława Stachelczuka i ciężko ranili Adolfa Hajsza.

109. 3.VI. 1945 r. w Tatarowcach pow. białostockiego 4-osobowa grupa WiN upro-wadziła z mieszkania Józefa Karczewskiego. Zwłoki jego odnaleziono 4.VI. 1945 r. w lesie koło wsi Rudniec.

110. 3/4.VI.1945 r. bojówka WiN napadła na wieś Radunin pow. białostockiego, gdzie zamordowała 4 osoby i zrabowała 20 krów. Ta sama banda we wsi Sofipol pow. białostockiego zamordowała 5 jej mieszkańców.

111. 4.VI. 1945 r. banda WiN zamordowała Pawła Wasilewskiego, jego żonę i 3-letnie dziecko we wsi Sadek pow. sokolskiego.

112. 4.VI.1945 r. bojówka WiN zastrzeliła przez okno Filipa Tarasiewicza we wsi Chilmony pow. sokolskiego - rolnika.

113. 4.VI.1945 r. stuosobowa banda pod powództwem inspektora AKO „Jerzego" napadła na Starosielce, gdzie m.in. zamordowali 3 osoby cywilne - Gabriela Ochronie-nia, Mikołaja Tyndzika i 17-letniego Kękę. W mieszkaniu Mikołaja Zawadzkiego, peł-nomocnika akcji siewnej pozostawili wyrok śmierci.

114. 5.VI.1945 r. w Krynkach pow. sokolskiego bojówka WiN ubrana w mundury WP zamordowała 3 robotników garbarni: Włodzimierza Mickiewicza, Wincentego Sa-kowicza i Stanisława Rogalskiego.

115. 5. VI. 1945 r. we wsi Tajno-Łanowo pow. augustowskiego boj ówka NZW powie-siła mieszkańca tej wsi Bolesława Orbika, który za władzy radzieckiej był radnym gmin-nym, tak zwanego sielsowietu.

116. 6.VI. 1945 r. we wsi Grabowo pow. suwalski bojówka NZW zamordowała Hila-rego Harkowskiego.

117. 7. VI. 1945 r. we wsi Gawrychy pow. łomżyńskiego bojówka NSZ wymordowała 6-osobową rodzinę Rybińskich: Stanisław - lat 49, członek ZSL, Józefa - lat 45, gospo-dyni domowa, Kazimierz - lat 26, robotnik, Juliana - lat 9, Witold - lat 8 i Leokadię - lat 21, nauczycielka.

118. 10.VI.1945 r. szwadron,Zygmunta" z bandy „Łupaszki" napadł na wieś Krzy-wi ec pow. bielskiego i obrabował ją z odzieży' i żywności grożąc śmiercią.

119. 11 .VI. 1945 r. we wsi Kolnica bojówka AK zamordowała: Franciszka Michnie-wicza - rolnika, Tamarę Bakin, Halinę Stefańską oraz raniła dziesięciomiesięcznego Hen-ryka Michniewicza. W morderstwie brali udział „Zając", „Piorun" i „Martin".

120. 12. VI. 1945 r. we wsi Zwierki pow. białostockiego bojówka AK, w skład której wchodził z-ca dowódcy żandarmerii na gm. Zabłudów ps. „Orzeł", dokonała mordu na 4 mieszkańcach tej wsi - Józef Bakunowicz - rolnik, Leon Buslowicz - rolnik, Gabriel Skow-roński - rolnik, Michał Piygorczuk - stolarz.

121. 14.VI.1945 r. we wsi Makowlany pow. sokolskiego uzbrojona banda AK-WiN uprowadziła jej mieszkańca Stanisława Janusza i za zabudowaniami go zabiła.

122.16. VI. 1945 r. udającego się do wsi Domuraty mieszkańca Augustowa Marcelego Komosę lat 21 zatrzymał pododdział Ak-WiN i zamordował go wrzucając do rzeki Bie-brzy. Po wyłowieniu zwłok okazało się, iż do szyi miał przywiązaną minę, a ręce i nogi były związane drutem. Ciało zmasakrowano.

14

123. 18. VI.1945 r. w nocy banda AK pod dowództwem S.W. ps. „Konus" napadła na osadę Narewka rabując mieszkańców z odzieży- i żywności. Od ob. Skiepko zrabowali żywność i wódkę przygotowaną na wesele. Zamordowali ppor. WP Władysława Trusie-wicza wyprowadzając do lasu, a jego 60-letnią matkę ciężko pobili.

124.22. VI. 1945 r. we wsi Podcisówek pow. augustowskiego boj ówka NSZ zamordo-wała Józefa i Wacława Klekotko oraz ciężko zraniła Teodozję Klekotko.

125. 24. VI. 1945 r. bojówka AK-WiN uprowadziła mieszkańca wsi Barszczewo pow. białostockiego Teodora Bacharzewicza. Zwłoki jego znaleziono 11 lipca 1945 r. Ręce zamordowanego były związane paskiem a głowa odcięta.

126. 26.VI.1945 r. w Dobrzyniewie pow. białostockiego do mieszkania wdarła się grupa uzbrój onych bandytów i zażądała yyypożyczenia konia. Franciszek Pajołek przy-proyyadził im koma, a oni „zapłacili" mu za to śmiercią yvyproyvadzając za stodołę.

127. 28.VI.1945 r. w kolonii Miejskie Noyyiny poyv. sokolskiego banda „Bohuna" napadła na mieszkanie Walerii Olchoyyik, u której zraboyyała konia z uprzężą i yvozem, cielaka i royver oraz zamordoyyała jej syna Anzelma lat 17. Napadnięto też na posesję Piotra Nieścieroyyicza, któremu zamordoyyano syna Edyyarda, zraboyyano prosię, uprząż, konia, zegarek.

128. 30.VI. 1945 r. w okolicy Brańska poyy. bielskiego bandyci ps. „Orzeł" i „Wali-góra" doproyyadzili do oddziału „Zygmunta" nieznanego mężczyznę móyyiąc, że to ko-munista. Proyyadzili go na sznurku bijąc kolbami karabinóyy. Następnie powiesili go i do yyiszącego strzelali (z zeznań jednego z bandy „Łupaszki").

129. 5. VII.1945 r. yy Czarnej Wsi poyy. białostockiego bojóyyka AK zamordoyyała Zygmunta Szejblicha. Najpierw go bito. potem, gdy jużnieżył zyyłokijego pozostayyiono w sadzie.

130. 7. VII. 1945 r. yve yysi Gayyrych Ruda poyy. sokolskiego bojóyyka AK-WiN upro-yyadziła jej mieszkańca Mieczysłayya Kumiszczę i zastrzeliła z broni maszynoyyęj.

131. 11 .VII. 1945 r. yy Rajgrodzie poyy. grajeyyskiego zamordoyyano Stanisłayya Kon-draszeyyskiego - robotnika. Mordu dokonał R.M. ps. „Pająk", doyvódca bojówki Kedy-yvu.

132.21. VI. 1945 r. we wsi Krejyyiany poyy. sokolskiego członkoyyie bandy WiN upro-yyadzili gajoyvego Wiktora Szyszko, jego żonę Stefanię i ich 8-letniąyvychoyvankę Stefa-nię Godleyyską, których rozstrzelali yv lesie.

133. 24. VI. 1945 r. w nocy dyvóch uzbrojonych osobnikóyy w kolonii Głęboki Kąt poyy. białostockiego zażądało od Bazylego Manceyyicza zaprzęgu. Gdy go otrzymali zra-boyyali z mieszkania cały dobytek, załadoyyali na furmankę i polecili, by ich odyyieźć. Następnego dnia żona odnalazła zyyłoki syy-ojego męża.

134. 2. VII. 1945 r. yye wsi Pohulanka poyy. bielskiego do mieszkania Stanisłayya Sęp-koyyskiego yytargnęło 4 uzbrojonych bandytóyy i zamordoyyalo jego żonę Helenę.

135. 3.VII. 1945 r. w Rynkach poyy. białostockiego bojóyyka AK doyvodzona przez P S. ps. „Smutny" napadła na grupę żołnierz)'! Praskiego Pułku Piechoty. Bandyci ostrze-lali samochód z żołnierzami yy yyyniku czego śmierć poniosło 4 żołnierzy: kpr. Antoni Boczkoyyski, st. strz. Bronisłayy Krupiej. szer. Henryk Diszer i plut. Andrzej Woloszczuk, zaś 9 zostało ranny ch. Rannych też zostało 4 członkóyy bandy, łącznie z doyyódcą.

15

136. 16.VIII.1945 r. w Sokółce przy ul. Dolnej bojówkarze WiN wtargnęli do mie-szkania Józefa Holowni i zastrzelili jego i żonę Anastazję.

137. 16.VIII. 1945 r. we wsi Rafałówka pow. białostockiego 20-osobowa bojówka WiN wyprowadziła z mieszkań 6 mężczyzn i zaprowadziła do pobliskiego lasu, gdzie na oczach pozostałych powieszono Wincentego Kasjanowicza z Rafałówki i Józefa Więc-kowskiego ze Zwierek.

138. 18.VIII.1945 r. na kolonii Drozdowo pow. łomżyńskiego 10-osobowa bojówka WiN napadła na ziemiankę Sztachelskich, w której pobiła matkę i siostrę Czesława Szta-chelskiego, a jego samego zabili. Miał 19 lat. Ziemiankę zaleli (rodzina mieszkała w ziemiance, gdyż dom spłonął w czasie walk frontowych).

139. 22.VIII.1945 r. we wsi Janczewopow. łomżyńskiego bojówkapod dowództwem Cz. D. ps. „Tygrys" podpaliła budynek mieszkalny, w którym spłonęło żywcem 3 osoby w tym 2 dzieci.

140. 24. VIII.1945 r. 10-osobowa bojówka AK, dowodzona przez P. G. ps. „Miot" na kolonii Kościuki pow. białostockiego zamordowała Józefa i Marię Zagórskich oraz prze-bywających u nich w gościach Martę Rymarską i Mieczysława Łotowskiego, a yve wsi Kościuki ta sama banda wymordoyvała rodzinę Popków: Aksienię - lat 46, Walentynę -lat 18, Iraidę - lat 16. Michał Popko yv czasie napadu spał w stodole. Bandyci yyrzucili do stodoły 2 granaty, lecz Michał Popko zbiegł. Spalono yyszystkie zabudowania Popków.

141. 6.IX.1945 r. koło yvsi Kołaczki poyv. łomżyńskiego został zamordoyvanv Józef Wnoroyvski - rolnik zew si Wnory Stare. Zabrano u niego konie z wozem, buty i 450 zł. Dokonała tego bojóyyka „Tygrysa".

142. 9.IX.1945 r. we yvsi Maleyyicze Dolne poyy. sokolskiego przechodząca banda ostrzelała grupę młodzieży- tej wsi zabijając Stanisłayya Dayyula - lat 20 i ciężko raniąc Władysława Rymanowicza - lat 23.

143.12.IX.1945 r. yveyvsi Przystawka poyy. sokolskiego do budynku, gdzie odbyyyała się zabayya taneczna młodzieży- wtargnęła banda WiN. Uproyyadzili i za wsią zastrzelili Edwarda Kunickiego i Stanisłayya Bućko.

144. 12.IX.1945 r. yve yysi Dołęgi pow. grajeyyskiego został zamordoyvany przez bo-jóyykę PAS-u pod dowództwem J. K. ps. „Kruk" Ludyyik Rostek - rolnik, sołtys.

145. 13.IX.1945 r. we wsi Krasne Stare poyy. białostockiego został zamordowany Józef Kraszeyyski - przeyvodniczący Zyyiązku Samopomoc Chłopska. Mordu dokonała bojówka AK.

146. 14.IX. 1945 r. na drodze między' Siemiatyczami a Ciechanowcem zamordoyyano drogomistrza Stanisłayya Zalewskiego zam. we yvsi Zale gm. Grodzisk.

147. 18.IX. 1945 r. w Folwarkach Tyhyickich pow. białostockiego zamordoyyano Ale-ksandra Wołoseyyicza.

148. 18.IX.1945 r. z Jedwabnego poyy. łomżyńskiego bojóyyka NZW pod dowódz-tyyern „Sępa" uprowadziła z domów, a następnie zamordoyyała koło yvsi Konieckie-Sie-burczyn - Zofię Dąbroyyską- lat 22 i Janinę Mularczyk - lat 38.

149. 21 .IX.1945 r. we yysi Dołęgi poyv. grajeyyskiego bojóyyka r. p. zamordoyyała jej mieszkańca Ludyyika Rostka.

16

150. 2.X. 1945 r. we wsi Ostrynka pow. sokolskiego banda WiN zamordowała Stani-sława Suchockiego strzałem w tyl głowy.

151. 13.X. 1945 r. na kolonii Protasy pow. białostockiego banda WiN napadła na mieszkanie Stanisława Opolskiego zabijając go i rabując mieszkanie.

152. 13.X. 1945 r. 20-osobowa bojówka NZW pod dowództwem „Ognia" we wsi Zaczerlany pow. białostockiego otoczyła mieszkanie Arkadiusza Reduty. Po chwili jed-nak opuścili to miejsce, lecz w drodze powrotnej zabili Michała Leszczuka i jego córkę Zinę, po czym spalili ich dom.

153. 14,X. 1945 r. we wsi Łosinka pow. bielskiego z broni palnej zabito Maksyma Dmitruka, mieszkańca wsi Dubiny.

154. 14.X. 1945 r. we wsi Folwarki Małe pow. białostockiego bojówka NZW zamor-dowała Augustyna Prokopowicza.

155.15.X. 1945 r. w Knyszyniepoyy. białostockiego banda WiN zamordowała Romu-aldę Januszewską.

156. 15.X.1945 r. w Siemiatyczach pow. bielskiego bojówkarze WiN z broni palnej zamordowali Stanisława i Eugenię Miłkowskich.

157. 17.X.1945 r. szwadron .Zygmunta" obrabował w Kleszczelach Zarząd Gminy, Spółdzielnię Mleczarską i zamordował st. sierż. WP Bronisława Matysiaka oraz mie-szkankę Czeremchy Eugenię Łapinko.

158. 17.X.1945 r. we wsi Łaźnisk pow. sokolskiego banda „Rózgi" zamordowała Kazimierza Dąbrowskiego, sołtysa Władysława Romanowicza, leśniczego Józefa Wróblewskiego i jego syna Jerzego.

159. 20.X. 1945 r. w czasie napadu rabunkowego na mieszkanie Piotra Sierko we wsi Ogrodniki pow. bielskiego zabito z broni palnej Kamilę-Halinę Perkowskąza to, że wszczę-ła alarm.

160. 20.X. 1945 r. we wsi Folwarki Tylwickie pow. białostockiego trzema strzałami w głowę został zamordowany Józef Karpowicz. Bojówka WiN.

161. 20.X.1945 r. wczasie odbywającej się zabawy tanecznej we wsi Lewickie pow. białostockiego bojówka WiN wrzuciła do budynku granat. W yyyniku eksplozji śmierć ponieśli: Stanisłayy Sciepiuk, Stanisłayv Samsonoyyicz, Stanisław Szekalski i Stanisłayy Czereszko. Zaś Wojciech Kosior został ranny.

162. 27.X.1945 r. w lesie koło yvsi Koziki poyv. grajeyyskiego został zamordoyyany Józef Jarząbek, mieszkaniec wsi Lachoyyo, żołnierz I Dywizji im. T. Kościuszki. Mordu dokonała bojóyyka PAS.

163. 28.X. 1945 r. yve wsi Pakanieyvo bojóyyka „Zygmunta" zamordoyyała Teodora Ziniewicza.

164. 1 .XI. 1945 r. w Jedyyabnem poyy. łomżyńskiego bojóyyka NZW doyyodzona przez „Sępa" napadła napmvatnv sklep Julii Karolak. Sprayycy obraboyvali sklep a właściciel-kę i j ej córkę Halinę zamordoyyali. Mordu dokonali: J. K. ps. „Okoń" i S. D. ps. „Jesion".

165. 2.XI. 1945 r. yve yysi Bolesty poyy. bielskiego został zamordoyyany z broni palnej jej mieszkaniec Wacłayy Bolesta. Mordu dokonała bojóyyka WiN.

166. 2.XI.1945 r. we yysi Zayyady zamordowano Romualda Zayyadzkiego.

17

167. 2.XI. 1945 r. w Łapach została zabita z brom palnej pracownica apteki Laura Machler.

168. 4.XI.1945 r. na stacji kolejowej w Nurcu banda „Miota" zamordowała dwóch mieszkańców tej miejscowości - Mariana Dobrowolskiego i Tadeusza Mielczarka.

169. 8.XI.1945 r. we wsi Krasewicze Stare pow. suwalskiego 4 uzbrojonych bandy-tów NZW zamordowało Franciszka Iłczuka, mieszkańca tej wsi.

170. 9.XI.1945 r. wieczorem banda NZW dokonała zabójstwa sekretarza gminy w Siemiatyczach Konstantego Buraka.

171.11 .XI. 1945 r. bojówkarze WiN zamordowali Jana Stankiewicza, mieszkańca wsi Juryzdyka pow. sokolskiego.

172. 12.XI. 1945 r. w Starosielcach baj ówka WiN zamordowała z broni palnej dwóch mieszkańców - Stanisława Pietruszkiewicza i Henryka Jastrzębskiego.

173. 14.XI.1945 r. uzbrojeni bandyci WiN we wsi Słoja pow. sokolskiego zamordo-wali Wincentego Chomika, a jego żonę Paraskiewę ciężko zranili, która dnia 15X1.1945 r. zmarła w szpitalu.

174. 27.XI. 1945 r. we wsi Ożary pow. łomżyńskiego 30-osobowa banda pod dowódz-twem „Marka" zamordowała Zygmunta Sawickiego, a mieszkanie ofiary obrabowała.

175. 4X11.1945 r. we wsi Jambrzyki pow. grajewskiego bojówka NZW pod dowódz-twem F. O. ps. „Rozwadowski" napadła na miejscowego rolnika, u którego zabrano 2 konie z uprzężą, wóz i 2 świnie. Nazwisko rolnika - Szymkiewicz Władysłayy.

176. 11 XII. 1945 r. yve wsi Orloyyicze poyv. sokolskiego 5 członkóyy WiN zamordo-yyało Zy gmunta Lechoyyicza i jego żonę Emilię.

177. 12.XIł.l 945 r. 15-osoboyva banda NZW z bronią napadła na mieszkanie Jana Orzechoyyskiego, zam. yve wsi Krasnoyyo poyy. augustowskiego. Obraboyyali mieszkanie, a jego samego zastrzelili.

178. 16.XII.1945 r. we wsi Chilimony pow. sokolskiego 40-osoboyya banda WiN zamordoyyała 4 jej mieszkańcóyy: - z rodziny- Szczerbakóyy: Józefa - lat 67, Bazylego - lat 28, Marię - lat 3. Oraz Jakuba Janucika - lat 58.179. 3.1.1946 r. we yysi Bagnóyyka poyy. białostockiego zamordoyy ano pracoyynika Urzędu Ziemskiego Antoniego Sosnoyyskiego. Zbrodni dokonała grupa zbrojna „armii podziemnej".

180. 3.1.1946 r. z rozkazu F.O. ps. „Rozyvadoyvski" został zamordoyyany Józef Ladziń-ski, mieszkaniec Wąsosza. Przed śmiercią był torturoyyany i yyybito mu oko. Następnie, do zmaltretoyy anej ofiary strzelił M. R. ps. „Narbutt".

181.6.1.1946 r. yy Wasilkoyyie poyy. białostockiego bojóyyka KDW doyyodzona przez R. B. ps. „Żubr" zamordoyyała 9 mieszkańcóyy. Byli to: Irena Piotroyyska - robotnica, Aleksander i Stefan Niczyborscy, Piotr Gawryluk, jego żona Melania oraz teściowa -Maria Bielska, Stanisłayy Kuźmicki oraz 15-letni Ryszard Godlewski. Trudno sobie wy-obrazić i się zgodzić z notatką, że np. teścioyya Piotra Gayyryluka lub 15-letni Rysio należeli do PPR czy- byli agentami - W. P.

182.6.1.1946 r. boj ówka „Zycha" yv lesie kolo yvsi Mochnacz zamordoyyała mieszkankę Wasilkoyya Mariannę Mochnacz, członkinię ZWM.

183. 6.1.1946 r. bojóyyka „Zycha" uproyvadziła mieszkańca Czarnej Wsi poyv. biało-stockiego Albina Berensztajna - stolarza i yy pobliskim lesie zabiła.

18

184. 13.1.1946 r. na drodzę między Krzyżewem a Kowalszczyznąpow. wysokomazo-wieckiego banda ..Huzara" zamordowała Mieczysława Sobolewskiego - sekretarza GRN w Kowalewszczyźnie i Czesława Choińskiego - robotnika rolnego PGR w Krzyżewie. Mordu dokonali „Korsarz", „Szary" i „Rybak".

185. 13.1.1946 r. koło wsi Szelachowskie pow. białostockiego została zastrzelona nauczycielka szkoły podstawowej Maria Szudnicka zamieszkała w Jurowcach.

186. 15.1.1946 r. we wsi Nierośno pow. sokolskiego 5-osobowa banda WiN wypro-wadziła z mieszkania Józefa Nacbila i na podwórku zastrzeliła.

187. 17.1.1946 r. bojówka WiN dowodzona przez „Tygrysa" (T. M.) zamordowała mieszkańca wsi Walne pow. augustowskiego Kazimierza Sobolewskiego.

188. 17.1.1946 r. koło wsi Białaszewo pow. grajewskiego bojówka PAS zamordowa-ła Józefa Gutowskiego zam. w Białymstoku i Józefa Metelskiego zam. w Białaszewie.

189.1. (daty dziennej brak) 1945 r. we wsi Szczobro-Olszanka pow. augustowskiego bojówka WiN „Tygrysa" zamordowała rodzinę Pietrunów: Jana - lat 58, Jana - lat 48, Irenę - lat 40 i Annę - lat 46.

190.1.1945 r. bojówka KDW „Żubra" dokonała mordu 4 mieszkańców wsi Dąbrówki pow. białostockiego: Jana Jurowczyka, Tadeusza Sańczyka, Olgę Wysocką i Michała Dąbrowskiego.

191. 26.1.1946 r. banda „Burego" w sile ok. 120 ludzi we wsi Augustynka pow. biel-skiego zrabowała u rolników koniczynę i owies, a sołtysa Konstantego Wypychowskiego i rolnika Eliasza Markowskiego wyprowadziła do lasu i zamordowała.

192. 27.1.1946 r. w Białymstoku uzbrojeni członkowie PAS uprowadzili z domu przy ul. Złotej małżeństwo - Wandę i Ignacego Szlagierów'. Na ul. Poleskiej Wandę zastrzeli-li, a Ignacy został ciężko ranny.

193. 28.1.1946 r. banda „Burego" ze wsi Łozice w Puszczy Białowieskiej uprowadzi-ła 30 wozaków- wraz z zaprzęgami, których zmusili do świadczenia usług furmańskich. Wozacy - rolnicy wozili 120-osobową bandę tam gdzie im kazano. 31.1.1946 r. w lesie koło wsi Puchały Stare z rozkazu „Burego" 28 z nich rozstrzelano. Byli to:

1. Grzegorz Dmitruk ze wsi Krasne gm. Boćki. 2. Michał Bondaruk ze wsi Krasne gm. Boćki. 3. Aleksander Dmitruk ze wsi Krasne gm. Boćki. 4. Aleksander Bondaruk ze wsi Krasne gm. Boćki. 5. Łukasz Faszczewski (też Białorusin) ze wsi Krasne gm. Boćki. 6. Aleksy Golonko ze wsi Pasieczniki Duże gm. Hajnówka. 7. Wasyl Grygoruk ze wsi Zbucz gm. Orla. 8. Wasyl Gilewski ze wsi Zbucz gm. Orla 9. Michał Jakuć ze wsi Krasne gm. Boćki. 10. Aleksander Juziuczuk ze wsi Krasne gm. Boćki. 11. Jan Juszczuk ze wsi Jagodniki gm. Hajnówka. 12. Jan Jakimiuk ze wsi Czyże gm. Orla. 13. Teodor Jakimiuk wieś Podrzeczany gm. Orla. 14. Włodzimierz Kot wieś Mochnate gm. Orla. 15. Piotr Kendyś wieś Orzeszkowo gm. Hajnówka.

19

16. Jan Ławrynowicz wieś Krasne gm. Boćki. 17. Grzegorz Ławrynowicz wieś Pasieczniki Duże gm. Hajnówka. 18. Teodor Łukaszuk wieś Czyże gm. Orla. 19. Aleksander Maksymiuk wieś Zbucz gm. Orla. 20. Nikifor Nazaruk wieś Jagodniki gm. Hajnówka. 21. Grzegorz Piertruczuk wieś Rakowicze gm. Orla. 22. Teodor Siemieniuk wieś Krasne gm. Boćki. 23. Wasyl Sawczuk wieś Zbucz gm. Orla. 24. Michał Szuszkiewicz wieś Krasne gm. Boćki. 25. Jan Szujewski wieś Orzeszkowo gm. Hajnówka. 26. Piotr Szadojko wieś Krzywa gm. Orla. 27. Nikifor Tadeuszuk wieś Zbucz gm. Orla. 28. Jan Tarasiuk wieś Czyże gm. Orla. Konie z uprzężą i wozy pozostawili w bandzie. 194. 29.1.1946 r. banda „Burego" we wsi Zaleszany pow. bielskiego od godz. 6 rano

do 14 odpoczywała. O godz. 14 spędzono wszystkich mieszkańców wraz z dziećmi do domu Dmitra Sacharczuka i okrążając go banda z automatami podpaliła. Inni członkowie bandy w tym czasie pociskami zapalającymi podpalali zabudoyvania wsi. Po upewnieniu się, że chata z ludźmi spłonie, bandyci oddalili się. Spłonęło żywcem 14 osób, yvtym 7 dzieci. 2 mieszkańcóyy zastrzelono przed domem spędzonych yyieśniakóyy. Innym z poo-palanymi kończynami i innymi częściami ciała udało się uratoyyać. Wśród dzieci były: Sergiusz Leończuk - lat 1, Nadzieja Leończuk - 2 tygodnie, Michał Niczyporuk - lat 16, a kobieta o nazyyisku Niczyporuk spłonęła z nienarodzonym płodem, którego głoyya wy-stayyała z zesmażonego brzucha matki.

195. 29.1.1946 r. po spaleniu wsi Zaleszany- banda „Burego" przejeżdżając przez yyieś Wólka Wygonoyyskazamordoyyała 2 jej mieszkańcóyy- StefanaBabuleyyicza i Jana Zien-kieyyicza. Zyyioki obu mężczyzn yyrzucono do podpalonego przez siebie budynku. W czasie pożaru tych yysi, tj. Wólki Wygonoyyskiej i Zaleszan poyy. bielskiego, yy dniu 29 stycznia 1946 r. spłonęło 45 budynkóyy mieszkalnych, 52 stodoły, 56 chlewóyv, 46 króyy, 34 koni, 300 oyyiec, 100 świń, 40 wozów konnych oraz cale mienie gospodarcze i osobi-ste. Ponadto bandyci ze sobą zabrali 7 koni i 10 wozów.

196. 30.1.1946 r. banda „Burego" przejeżdżając przez yvsie Saki, Suchoyyolce i Mo-stek poyy. bielskiego yv każdej z tych wsi spaliła po kilka domóyy za to, że ludność biało-ruska nie usłuchała ich poleceń i yy ciągu 14 dni nie opuściła swych rodzinnych siedzib i nie yyyjechała do ZSRR, jak oni nakazywali podpisując polecenia pisemne: „Śmierć yyro-gom Ojczyzny"

197. 30.1.1946 r. yy Tykocinie poyv. yyysokomazoyyieckiego bojóyyka „Gryfa" prze-proyyadziła „rozprayyę sądoyyą" nad trzema mieszkańcami tej osady-: Janem Janoyyiczem, Feliksem Kałudzińskim i Antonim Wasileyvskim za odmoyyę yystąpienia do NZW. Kału-dzińskiego przekazano do dyspozycji zastępcy komendanta Okręgu NZW „Lisa", zaś Ja-noyyicza i Wasileyyskiego roztrzelano na placu St. Czarneckiego.

198. 31.1.1946 r. w Siemiatyczach grupa czlonkóyy NZW zamordoyyała będącego na leczeniu w szpitalu Boleslayya Wójcika.

20

199. 2.II. 1946 r. plutony „Bitnego", „Leszka" i „Wiarusa" z bandy „Burego" spaliły wsie Zanie i Szpaki w powiecie bielskim oraz wieś Końcowizna pow. białostockiego. W czasie pożaru bandyci zabronili mieszkańcom opuszczania zabudowań, a do uciekają-cych strzelali lub wpychali żywcem do ognia. W wyniku tych działań śmierć poniosły 32 osoby i 24 osoby były ciężko ranne. Spłonęło budynków mieszkalnych i gospodarczych -151, koni 35, owiec 289, świń 49 i wozów konnych 23. Oprócz tego maszyny i urządze-nia rolnicze, wyposażenie mieszkań i rzeczy osobiste rolników. I tu nie zapomnieli zosta-wić kartki: „W wypadku nieopuszczenia terenów polskich osiedla białoruskie zostaną spalone. Termin 14. dni. Śmierć wrogom Ojczyzny."

200. Koło wsi Zółtki pow. białostockiego został zastrzelony przez E. Z. ps. „Świerk" z NZW Edward Zalewski, mieszkaniec mieszkaniec tej wsi.

201. 5.11.1946 r. bojówka WiN pod dwództwem „Ducha Puszczy" (J. R., żeby nie było wątpliwości) napadła na wieś Michałow-o pow. białostockiego i zamordowała: Józefa Sierżana, Stefana Domana, Konstantego Wieremiejczuka, Leona Wieremiejczuka i An-toniego Sieśkiewicza. Obrabowała 2 sklepy prywatne, sklep GS-u, Zarząd Gminy i Nad-leśnictwo.

202. 5.II.1946 r. w Barszczewie pow. białostockiego członkowie 4 kompanii NZW zastrzelili Piotra Sienkiewicza.

203. 5. II. 1946 r. banda „Burego" w sile ok. 30 osób dokonała napadu na wieś Puchły pow. bielskiego i zamordowała 6 jej mieszkańców.

204. 5.II. 1946 r. bojówka WiN dowodzona przez „Żubra" w Wasilkowie pow. biało-stockiego zamordowała robotnika Kazimierza Dachowicza.

205. 8.II. 1946 r. o północy uzbrojeni bandyci „Burego" w Barszczewie wyprowadzili z domu i zastrzelili Władysława Narkiewicza.

206. 10.11.1946 r. we wsi Przystawka pow. sokolskiego banda WiN wymordowała 5-osobową rodzinę Żamojtuków: Józefa - lat 64, Stefanię - lat 65, Józefa - lat 29, Witolda -lat 19 i Helenę-lat 20.

207. 13.11.1946 r. bojówka KDW dowodzona przez „Młota" zamordowała 4 mie-szkańców wsi Topilec pow. białostockiego: Mikołaja Wasilewskiego, Stefana Abramo-wicza, i o nie ustalonych imionach - Chwierusia i Leszczuka.

208. 13.11.1946 r. bojówka WiN uprowadziła mieszkańca Wasilkowa pow. białostoc-kiego Czesława Linowskiego - robotnika, którego po doprowadzeniu do rzeki Supraśl zmuszono wejść do przerębli i tam go zastrzelono.

209. 14.11.1946 r. we wsi Piętki-Grązki pow. wysokomazowieckiego bojówka „Kra-kusa" z bandy „Huzara" zamordowała Józefa Lubowickiego a mieszkanie obrabowała.

210. 15.11.1946 r. bojówka WiN pod dowództwem G. O. ps. „Dzięcioł" uprowadziła jadących furmanką: Czesława Wiśniewskiego - rolnika z Białaszewa, pow. grajewskie-go, Stanisława Dąbrowskiego - kowala ze wsi Sienickie pow. grajewskiego i Stanisława Żbikowskiego - sołtysa wsi Sienickie. W/w wymordowano koło wsi Grozimy.

211. 17.11.1946 r. bojówka w sile 13 ludzi uprowadziła, a następnie zamordowała wójta gm. Grabowo Piotra Wałandziewicza. Zwłoki wrzucono do bunkra.

21

212.18.II. 1946 r. we wsi Borowskie pow. oleckiego kilkunastosobowa banda „Reki-na" obrabowała mieszkanie Zygmunta Zapolskiego, a jego samego uprowadziła ze sobą. Zwłoki zamordowanego odnaleziono kolo wsi Bakałarzewo.

213. 18.11.1946 r. bojówka WiN napadła na mieszkanie Katarzyny Karwel na kolonii Przerosi pow. suwalskiego. Bandyci zamknęli w piwnicy przebywające tam osoby i za-mordowali brata właścicielki Jana Karwela i Władysława Wylgemusa, mieszkańca wsi Mocnarki pow. gołdapskiego. Obrabowali mieszkanie z żywności, pościeli i ubrań. Zwłoki ofiar schowali do chlewa.

214. 19.11.1946 r. bojówka „Burego" zamordowała sołtysa wsi Golubiepow. oleckie-go Czesława Gopczyńskiego.

215. 20.11.1946 r. bojówka bandy „Młota" wBiałymstoku przy ul. Młynowej napadła na mieszkanie Augona Mej era, którego zraniono i obrabowano ze złota i pieniędzy. Wy-chodząc z domu zastrzelili przybywającego tam Kazimierza Koryskiego z Zambrowa.

216. 22.11.1946 r. we wsi Chilimony pow. sokolskiego uzbrojeni osobnicy WiN za-strzelili jej mieszkańca Bronisława Szalkorowicza.

217.24.11.1946 r. jadący furmankątrzej bandyci z organizacji WiN przez wieś Letniki pow. białostockiego zastrzelili jej mieszkańca Józefa Rybolowicza.

218. 26.11.1946 r. bojówka NZW dowodzona przez J. S. ps. „Piast" zamordowała małżonków - Zinaidę i Jana Borsuków oraz Nadzieję Matowicką - mieszkańców wsi Łyski pow. białostockiego. Banda osierociła czworo dzieci w wieku od 3 do 9 lat.

219. 26.11.1946 r. we wsi Hermanówka pow. białostockiego członek organizacji WiN A. R. ps. „Orzeł" śmiertelnie zranił Marię Bućko.

220. 26.11.1946 r. banda WiN zabiła sołtysa wsi Zerczyce Aleksandra Dubińskiego. 221. 5.III.1946 r. we wsi Puchły pow. bielskiego 30-osobowa banda „Burego" za-

mordowała Mariana Galickiego, jego matkę, ojca i brata oraz dwóch innych mieszkań-ców tej wsi.

222. 7.III.1946 r. w Drohiczynie pow. bielskiego uzbrojeni bandyci WiN zamordo-wali Konstantego Fiedczuka.

223. 8.III.1946 r. we wsi Grzebienie pow. sokolskiego uzbrojeni bandyci WiN zamor-dowali Stanisława Gry cela, mieszkańca wsi Bieniowce.

224. W Zawadach pow. łomżyńskiego bojóyvka NZW „Dunin" i „Wybicki" zamordo-yyała Janinę Remisieyyicz i jej matkę Stanisłayyę Matejkoyvską.

225. 11 .III. 1946 r. bojóyyka PAP doyvodzona przez „Sępa" uproyyadziła, a następnie zabiła Władysłayya Bieleckiego zam. yv Jedyyabnem poyy. łomżyńskiego.

226. 15.III.1946 r. we yvsi Dolubowo poyy. bielskiego 10-osoboyva banda WiN za-mordoyyała 2 rolnikóyy: Antoniego Zyleyvskiego, u którego zabrano 20 tys. złotych i Wła-dysłayya Majeyy skiego, któremu zraboyvano konia i yvóz.

227. 17.111.1946 r. uzbrojeni napastnicy NZW zamordoyyali mieszkańca yvsi Długie poyy. augustoyyskiego Jana Seyvastianoyvicza.

228. 23.111.1946 r. uzbrojeni osobnicy yy Białymstoku na ul. Grunyyaldzkiej zastrzelili Ninę Wayyreniuk i Jana Łagodoyyicza.

22

229. 26.111.1946 r. grupa bandy „Burego" napadła na mieszkanie Teodora Barcika we wsi Dunajki pow. gołdapskiego, gdzie zrabowali całe jego mienie i zamordowali 3-oso-b ową rodzinę.

230. 28.111.1946 r. bojówka KDW-u dowodzona przez „Zycha" (J. I.) wtargnęła do mieszkania Franciszka Kipisa we wsi Czarna Wieś i uprowadziła jego dwie córki: Janinę lat 18 i Antonię lat 24 oraz Janinę Krysztołowicz. Po tygodniu znaleziono w lesie ciała uprowadzonych.

231.31 .III. 1946 r. w kanale przy twierdzy Osowiec wyłowiono ciała Bolesława Ku-czyńskiego i Jana Trochimowicza z Goniądza. Zostali oni uprowadzeni przez bandę 28.X.1945 r.

232. 1.IV. 1946 r. bojówka WiN zamordowała mieszkańca Wasilkowa pow. biało-stockiego, 59-letniego Józefa Jarosławskiego.

233. 2.IV.1946 r. bojówka WiN dowodzona przez „Zycha" uporowadziła i zamordo-wała mieszkańca Czarnej Wsi Bolesława Grabarka - robotnika.

234. 3.IV. 1946 r. bojówka PAS w sile 6 osób napadła na mieszkanie rolnika Mariana Śmigielskiego we wsi Kędzierowo zabierając u niego 2 konie i wóz a jego pobili do utraty przytomności.

235. 7.IV.1946 r. bojówka bandy „Huzara" na kolonii Michałki pow. wysokomazo-wieckiego zamordowała 4-osobową rodzinę Wincentego Wójcika tj. rodziców i dwoje dzieci. Przy- zyyłokach pozostayyili kartkę z napisem: „Za yyspółpracę z demokracją".

236. 7.IV. 1946 r. banda „Huzara" zamordoyyała dyyóch mieszkańcóyy Wysokiego Mazoyyieckiego - sołtysa Franciszka Grzeszuka i robotnika Henryka Biesiadę.

237. 7.IV. 1946 r. yy godzinach yyieczornych został zastrzelony yvtył głoyyy mieszka-niec wsi Góra poyy. białostockiego Alojzy' Poplayyski.

238. 9.IV. 1946 r. yve yvsi Staceyyicze poyy. bielskiego 5 uzbrojonych bandytóyy WiN zabiło Michała Jakubiuka za odmoyyę podyyiezienia ich.

239. 10.IV.1946 r. yve wsi Remieszkinie poyy. suyvalskiego 2 uzbrojonych bandytów podając się za funkcjonariusz)' MO zatrzymało Leona Izbickiego celem udania się z nimi do posterunku. Po odejściu 30 m od domu zastrzelili go dyyoma strzałami w tył głoyyy.

240. 12.IV. 1946 r. yy Ciechanoyycu poyy. bielskiego bojóyyka bandy „Młota" zamor-doyyała 2 jego mieszkańcóyy - Andrzeja Jaszoczołta, szeyyca i Mariana Kraszeyvskiego, stolarza.

241.12.IV. 1946 r. yve yvsi Leyvkoyvo Stare poyy. bielskiego bandyci obraboyvali rolni-kóyy i pobili ciężko nauczycielkę języka białoruskiego Marię Lach.

242. 13.IV.1946 r. we wsi Woźna Wieś poyy. grajeyyskiego banda „OR-OTA" (T.O.) zamordoyyała leśniczego Józefa Klepackiego. Przy- zyyłokach bandyci pozostayyili kartkę z napisem: „Wyrok śmierci yyykonano za gorliyyą pracę dla Polski Ludoyyęj".

243.16.IV.1946 r. bojóyyka „Sępa" zamordoyyała mieszkańca yysiKonopki poyy. łom-żyńskiego Piotra Kuczeyyskiego. Mordu dokonał „Okoń" (Józef K.) z NZW.

244.18.IV. 1946 r. yve wsi Porosły poyy. białostockiego strzałem w plecy został zabity Bazyli Gierasimiuk.

245. 19.IV. 1946 r. banda „Młota" zamordoyyała Jana Prochoyyicza ze yysi Maleyyicze i rolnika Piotra Nieyyiaroyyskiego ze wsi Osmolą poyy. bielskiego.

23

246. 19.IV. 1946 r. banda NZW dowodzona przez E. B. ps. „Wrzos" zamordowała Mikołaja Kołotko - sołtysa i Pawła Breczara mieszkańca wsi Zaczerlany oraz Józefa So-chora - ślusarza ze wsi Gajowniki pow. wysokomazowieckiego.

247. 23.IV. 1946 r. banda „Młota" zamordowała 2 mieszkańców wsi Koce Schaby pow. bielskiego - Mariannę i Bolesława Żerów.

248. 27.IV. 1946 r. na kolonii Liski pow. ełckiego uzbrojeni bandyci zamordowali Gotłiba Jezgorza oraz Marię i Elżbietę Zbrzeźnią. Następnie podpalili zabudowania ko-lonii.

249. 5.V.1946 r. we wsi Bierniki pow. sokolskiego uzbrojona banda zamordowała miejscowych rolników - Włodzimierza Stefanowicza i Marcina Mazurczyka.

250.12. V. 1946 r. bojówka 4 kompanii NZW na drodze wpobliżu Choroszcz)' zamor-dowała Aleksandra Udał owa i jego żonę Marię.

251. 13 .V. 1946 r. we wsi Nałogi pow. bielskiego 20-osobowa grupa NZW ubrana w mundur)' WP obrabowała rolników z żywności i zabiła Eljasza Buszko.

252. 13.V.1946 r. bojówka WiN w Knyszynie wtargnęła do mieszkania Czesława Ostrowskiego i uprowadziła 5-letnią córkę Annę. Ranną porzucili.

253.15.V.1946 r. we wsi Soczepow. ełckiego grupa NZW uprowadziła z domu Kon-stantego Rozmysłowicza - rolnika, którego kilkadziesiąt metrów od mieszkania zamordo-wano. Mieszkanie ofiary doszczętnie obrabowano.

254. 16. V. 1946 r. banda WiN dowodzona przez „Jaguara" (E. T.) uprowadziła z mie-szkania rodziców we wsi Studzianki pow. białostockiego ppor. Eugeniusza Mincewicza i w pobliskim lesie zastrzeliła. Wymieniony przybył ze szkoły oficerkiej do rodziców na urlop zdrowotny.

255. 16.V.1946 r. we wsi Białki pow. bielskiego członkowie WiN zamordowali jej mieszkańca Grzegorza Traczuka.

256. 17.V.1946 r. we wsi Kosówka pow. grajewskiego grupa „Or-Ota" zamordowała Mariannę Borekert.

257. 18.V.1946 r. grupa „Młota" zamordowała Jana Wieremiejuka, mieszkańca wsi Osiowo pow. bielskiego.

258. 2l.V. 1946 r. bojówka „Młota" dokonała mordu Aleksandra Korowińskiego, mieszkańca wsi Wilanowo pow. bielskiego.

259. 22. V. 1946 r. we wsi Jambrzyki pow. grajewskiego grupa PAS „Wysockiego" (J. R.) zamordowała Jana Wróblewskiego za odmowę oddania bandzie furmanki.

260. 23. V. 1946 r. w Poświętnem pow. wysokomazowieckiego bojówka NZW „Cyga-na" (J. S.) zamordowała sołtysa Stanisława Grabowskiego i mieszkańca wsi Gołębie, rolnika Juliana Brzozowskiego.

261.24. V. 1946 r. we wsi Wilkasy pow. oleckiego bojówka„Oko" (W. G.) obrabowa-ła Władysława Dawitczuka, a jego samego uprowadziła.

262. 24. V. 1946 r. w Tyborach Kamianka pow. wysokomazowieckiego uzbrojeni ban-dyci zamordowali sołtysa Stanisława Orłowskiego za to, że nie chciał im dać furmanki, ponieważ miał chorego konia.

263. 25.V.1946 r. bojówka WiN „Gryfa" (H. S.) w sile 30 osób zamordowała 5 mie-szkańców Tykocina: Stanisława Gawlę lat 21 rolnik, Stanisława Gawlę lat 50 rybak,

24

Eugeniusza Mściwojewskiego lat 22 szewc, Stanisława Kozakiewicza lat 26 robotnik, Aleksandra Żminkowskiego lat 30 rybak.

264. Bojówka WiN zamordowała mieszkańca wsi Ponowary pow. białostockiego Dominika Kalinowskiego za rzekomą współpracę z UB

265. 27.V.1946 r. członkowie bojówki „Klona" (B. J.) uprowadzili i zamordowali mieszkańców wsi Płaska pow. augustowskiego: Teofilę Malczewską lat 50 i jej syna Zygmunta Malczewskiego lat 15, córkę Władysławę lat 17. Zbrodni dokonali: „Gabrvś" (M. G.) i „Lot" (E. K.).

266. 29.V. 1946 r. bojówka NZW „Kruk", „Smoła" i „Mucha" zamordowała mie-szkańca wsi Bzury pow. grajewskiego Józefa Bondzio lat 20, rolnika.

267. 30.V.1946 r. bojówka WiN pod dowództwem „Oko" we wsi Wierzbowo pow. ełckiego zamordowała Stanisława Wasilewskiego lat 36, rolnik, wójt i Pawła Iwanka lat 41, rolnik.

268. 1. VI.1946 r. w Milejczycach pow. bielskiego grupa „Młota" zamordowała Piotra Michnowskiego, przewodniczącego Obwodowej Komisji Wyborczej w ref.

269. 5. VI. 1946 r. ze wsi Kraśniany pow. sokolskiego zostały uprowadzone przez ban-dę sióstr.' Stanisława i Maria Czaplejewicz i za wsią zamordowane.

270. 6. VI. 1946 r. bojówka KDW „Żubra" (R. B.) zabiła mieszkańca Wasilkowa pow. białostockiego Ignacego Sawickiego.

271. 13 .VI. 1946 r. grupa „Huzara" zamordowała rolnika wsi Zalesie Stare pow. wy-sokomazowieckiego Stanisława Wróblewskiego.

272. 16. VI. 1946 r. grupa „Huzara" zamordowała mieszkańca wsi Dąbrówka Kościel-na pow. wysokomazowieckiego Jana Koca w czasie, gdy ten sprzedawał bilety w-stępu na majówce. Jan Koc był radnym gminnej i powiatowej rady narodowej.

273. 20. VI. 1946 r. bojówka WiN dowodzona przez „Złotnika" uprowadziła i zamor-dowała prezesa Spółdzielni SCh w Szypliszkach Józefa Sienkiewicza.

274. 20.VI.1946 r. w Szepietowie pow. wysokomazowieckiego grupa „Huzara" za-mordowała Władysława Bartłomiej czyka, magazyniera spółdzielni „Społem".

275. 22.VI.1946 r. bojówka WiN dowodzona przez „Wiernego" uprowadziła i za-mordowała Aleksandra Naumowicza - leśniczego z Białobrzegów pow. augustowskiego.

276. 22.VI.1946r. dwaj członkowie bojówki „Wiernego" w Kolnicy pow. augustow-skiego uprowadzili i zamordowali gajowego Antoniego Bowdiula.

277. 26. VI. 1946 r. w Boćkach pow. bielskiego uzbrojeni bandyci zastrzelili Aleksan-dra Radziwończyka.

278. 28. VI. 1946 r. bojówka PAS dowodzona przez „Sępa" zamordowała mieszkankę wsi Kołaki Strumienie pow. łomżyńskiego nauczycielkę Eugenię Majcherską, przewo-dnicząca Komisji Obwodowej do przeprowadzenia referendum.

279. 29.VI.1946 r. bojówka „Gryfa" na drodze koło wsi Rzędziany pow. wysokoma-zowieckiego zamordowany' został mieszkaniec Choroszczy Józef Kołodko. Mordu doko-nał „Śyyierk" (S. K).

280. 1.VII. 1946 r. bojóyyka „P-8" uproyyadziła i zamordoyyała mieszkańca yvsi Ko-pisk poyy. białostockiego Stanisłayya Lipińskiego.

25

281. 3.VII. 1946 r. grupa WiN w sile 10 ludzi zamordowała 5 mieszkańców wsi Ka-mionka Stara pow. sokolskiego - Stanisławę Paszko 27. Bronisławę Paszko lat 21, Glin-ko Emilę lat 52, Bronisława i Mieczysława Żółtko.

282. 5.VII. 1946 r. grupa NZW we wsi Konopoki pow. łomżyńskiego zamordowała Zygmunta, Leokadię i Jana Konopków.

283. 7.VII.1946 r. bojówka pod dowództwem „Dzięcioła" (G. O.) zamordowała 2 mieszkańców wsi Kalinówka Kościelna pow. białostockiego: Antoniego Polanowskiego i Wacława Kadryka.

284. 7.VII. 1946 r. bojówka „Huzara" we wsi Dąbrowa Wielka pow. wysokomazo-wieckiego zamordowała rolnika Józefa Małyszko.

285. 7. VII. 1946 r. bojówka dowodzona przez „Wiernego" zamordowała 2 mieszkań-ców wsi Strzelcowizna pow. suwalskiego - Wacława Gołkowskiego i Bernarda Pawłow-skiego. Obaj byli rolnikami.

286. 7.VII. 1946 r. we wsi Rakowo pow. Łomża dowódca batalionu NZW W. G. za-mordował rolnika, członka SL Grzegorza Bardzińskiego.

287. 8.VII. 1946 r. bojówka PAS dowodzona przez „Stal" (J. D.) zamordowała mie-szkańca wsi ? pow. grajewskiego Bolesława Jesionka.

288. 8.VII.1946 r. bojówka PAS dowodzona przez „Stal" zamordowała mieszkańca wsi Bełda pow. grajewskiego rolnika Adolfa Jamińskiego i Franciszka Jesionka też rolni-ka.

289. 8.VII.1946 r. ta sama bojówka w kolonii Pieńczykowo pow. grajewskiego wy-prowadziła z mieszkania i zastrzeliła z karabinu maszynowego rolnika Hieronima Fa-drowskiego.

290. 9.VII.1946 r. mieszkanka wsi Skrybicze pow. białostockiego, żona Bronisława Piotrowskiego odnalazła zwłoki swego męża, uprowadzonego przez bojówkę WiN 25. VI. 1946 r. Ciało leżało koło wsi Józefowo z rozbitą głową i związanymi rękoma prze-wodem telefonicznym.

291.12. VII. 1946 r. grupa„Huzara" zamordowała 2 mieszkańców wsi Gąsówka-Skwar-ki pow. wysokomazowieckiego rolników: Józefa Peńkowskiego sołtysa i Wiktora Per-kowskiego.

292. 13.VII.1946r. w Bielsku Podlaskim na ul. Boćkowskiej trzech uzbrojonych ban-dytów zastrzelili Witolda Majeyvskiego - komisarza ziemskiego.

293.16. VII. 1946 r. grupa „Huzara" zamordowała 3 mieszkańcóyy yvsi Reszki-Wodzki poyy. yyysokomazoyyieckiego Franciszka Roszkoyyskiego, Jana Łapińskiego i Ignacego Płońskiego. Wszyscy pomordoyyani byli rolnikami. Obraboyvali sklep.

294.19. VII. 1946 r. bojóyyka „Huzara" yv Łapach zastrzeliła Apolonię Matusieyyicz lat 32, przebyyyąjąca u syvej matki, Michalinę Giermołowicz za to, że potępiła zabójstyyo jej syna i Halinę Witułę.

295. 19.VII.1946 r. bojóyyka „Huzara" zastrzeliła rolnika yvsi Łupianka Noyva poyy. yyysokomazoyyieckiego Szczepana Łupińskiego.

296. 23.VII.1946 r. na kolonii Andryjanki poyv. bielskiego zastrzelono Konstantego Gajko, rolnik.

26

297.24. VII. 1946 r. we wsi Kamień Rupiepow. wysokomazowieckiego bojówka „Roli" (M. G.) zamordowała 3 jej mieszkańców: Jana Szepietowskiego, Aleksandra i Eugeniu-sza Kalinowskich. Wszyscy byli rolnikami.

298. 30.VII. 1946 r. bojówka WiN śmiertelnie raniła robotnika Eugeniusza Piotrow-skiego, który zmarł w drodze do szpitala. Zabrano u niego też 5 tysięcy złotych.

299. 30.VII. 1946 r. bojówka WiN dowodzona przez „Oko" (W. G.) uprowadziła i zamordowała mieszkańca wsi Reszki pow. oleckiego Bolesława Leonowicza. Bandyci ucięli mu głowę.

300. 30.VII. 1946 r. bojówka „Oko" uprowadziła i zamordowała mieszkańców wsi Bakałarzewo pow. suwalskiego - Jana Brogowskiego i Leona Kowalskiego.

301.31 .VII. 1946 r. we wsi Czarne pow. suwalskiego bandyci zastrzelili rolnika Fran-ciszka Podbielskiego.

302. 1.VIII. 1946 r. na polu koło wsi Czarna Buchta pow. suwalskiego znaleziono zwłoki Antoniego Sztabińskiego i Józefa Rydzewskiego, mieszkańców wsi Jegliniec, których uprowadzono 23.VII. 1946 r.

303. 5. VIII. 1946 r. bojówka WiN zamordowała Adolfa Dana mieszkańca Czarnej Wsi pow. białostockiego.

304. 6. VIII. 1946 r. bojówka „P-8" w Wasilkowie zamordowała robotnicę Eugenię Makowską, Aleksandra Makowskiego i Bolesława Zawadzkiego rolnika.

305. 7.VIII.1946 r. uzbrojeni bandyci we wsi Wnory Stare pow. wysokomazowiec-kiego zastrzelili rolników Czesława i Michalinę Maliszewskich.

306.11. VIII. 1946 r. bojówka „P-8" zastrzeliła Kazimierę Żukowskąmieszkankę Czar-nej Wsi pow. białostockiego.

307. 12. VIII. 1946 r. we wsi Łanowicze pow. suwalskiego 3 członków NZW po cy-wilnemu zastrzelili powracającego z zabawy chor. Antoniego Sulawa, przebywającego na urlopie po ukończeniu szkoły oficerskiej. Zwłoki jego wrzucono do torfowiska.

308. 15.VIII. 1946 r. w Kolakach pow. łomżyńskiego bojówka NZW zamordowała Apolonię Karwowską.

309. 15. VIII. 1946 r. w Ciechanowcu pow. bielskiego członek grupy „Młota" (F. M.) ps."Leśnik" zastrzelił Edwarda Milewskiego.

310.16. VIII. 1946 r. bojówka „Żbika" w nocy w gajówce Kordon leśnictwa w Pietko-wie zamordowała gajowego Jana Adamskiego, jego żonę Stefanię, Stanisława Sawickie-go lat 10 i Stanisławę Sawicką lat 13 oraz mężczyznę Antoniego Znajdę. Gajówkę spalo-no razem z ofiarami.

311. 25. VIII. 1946 r. we wsi Zaczerlany pow. białostockiego członkowie WiN zamor-dowali Stanisława Popko lat 56 i Władysława Romaniuka lat 27.

312. 27.VIII.1946 r. we wsi Brzeziny pow. białostockiego bojówka PAS pod do-wództwem „Kniazia" (F. O.) zamordowała małożonków Jana i Genowefę Pogorzelskich.

313. 1.IX. 1946 r. we wsi Borki pow. sokolskiego grupa dowodzona przez „Wira" zamordowała Antoniego Nalewajko i jego syna Eugeniusza.

314. 4.IX. 1946 r. grupa WiN we wsi Kolęczyn pow. łomżyńskiego strzałami w tył głowy pozbawiła życia Bronisława i Stefanię Sikorskich oraz ich syna Tadeusza.

27

315. 8.IX.1946 r. bojówkaPAS dowodzona przez F. O. ps. „Gołąb"-"Rębacz" we wsi Slucz pow. grajewskiego zamordowała Kazimierza Gizę urzędnika Sądu Grodzkiego w Łuczanach oraz zraniła Janinę Szczepankowską.

316. 20.IX.1946 r. bojówka „Sępa" napadła na dom sołtysa wsi Przytuły pow. łom-żyńskiego Stanisława Zajera. Mimo ran, sołtys zbiegł. Banda za to uprowadziła mie-szkańca Przytul Jana Charubina i jego żonę.

317. 23 lub 24.1X1946 r. zastrzelono mieszkańca Choroszczy Arkadiusza Piłasewicza lat 20.

318. 28.IX.1946 r. kolo wsi Zajączki pow. bielskiego grupa „Młota" zamordowała mieszkańca wsi Klekotowo Józefa Purę.

319. 30.IX.1946 r. kilku członków NZW uprowadziło z mieszkania i zamordowało mieszkankę wsi Zabikowo pow. łomżyński Zofię Bzdak.

320. 30.IX.1946 r. w Wąsoszu pow. grajewskiego bojówkaPAS napadła na mieszka-nie Jana Modzelewskiego, dróżnika. On jednak zdołał uciec. Za to dowódca bojówki F. O. ps. „Rozwadowski" zgwałcił żonę Modzelewskiego, a potem ją ciężko pobito.

3 21. 10.X. 1946 r. 8-osobowa boj ówka PAS napadła na zagrodę Stanisława Ponichte-ry we wsi Osipy-Zakrzewizna pow. wysokomazowieckiego zabierając mu konia, 7 tys. zł a jego mordując.

322. 10.X.1946 r. na kolonii Sztabin pow. augustowskiego bojówka WiN „Wierne-go" zamordowała jej mieszkańca, rolnika Lucjana Roszko. Do ofiary strzelał M. Z. ps. „Bąk".

323. 11.X.1946 r. we wsi Nowodworypow. wysokomazowieckiego uzbrojeni spraw-cy zamordowali małżonków Bolesławę i Stefana Gajewskich.

324. 12.X.1946 r. bojówka „Bartosza" we wsi Klukowicze obrabowała rolników z kożuchów, koni z uprzężą, wozów i garderoby. Ale to i tak dobrze, bo we wsi Wyczółki ta sama bojówka zastrzeliła kobietę i zraniła jej dziecko, które trzymała na rękach.

325.12.X. 1946 r. wZambroyyie dyyóch czlonkóyy NZW zabili Józefa Kalinoyyskiego. 326. 14.X.1946 r. kolo yvsi Wyliny Ruś poyy. yyysokomazoyyieckiego bojóyyka NZW

zatrzymała yyracającego z targu Józefa Łapińskiego, rolnika i zabiła go. 327. 14.X.1946 r. w Zawykach poyy. białostockiego serią z pistoletu maszynoyvego

został zastrzelony wójt tej gminy Tytus Zimnoch, członek SL. 328. 16.X.1946 r. yve yysi Szorce poyy. białostockiego banda ubrana w mundury WP

powiesiła jej mieszkańca 19-letniego Henryka Grochoyyskiego. Na miejsce egzekucji bandyci spędzili yvszystkich mieszkańcóyy. Odchodząc zakazali zdejmowania ciała do 2 0 . X .

329. 17.X. 1946 r. bojóyyka WiN pod doyvództyvem „Oko" yve yysi Podkrólóyvek poyy. augustoyyskiego yytargnęła do mieszkania Stanisłayya Strękoyyskiego i uproyyadzila go, a żonę i troje dzieci zamknęła yv piyynicy. Zyyłoki uprowadzonego odnaleziono yv lesie 22.X. ze skrępoyyanymi rękoma i paskiem na szyi.

330.17,X. 1946 r. we yvsi Cisóyyek poyy. augustoyyskiego bojóyyka „Oko" uproyyadzi-la z domu i zamordoyyała Mariana Ołdaka, ale przed śmiercią połamano mu ręce i nogi. Następnie ci sami „bohateroyyie" przyszli do Wincentego Ołdaka - ojca zamordoyvanego Mariana, któremu zabrano odzież, royyer, konia z uprzężą i yvóz.

28

331. 25.X.1946 r. 3 członków NZW dowodzonych przez „Wichra" uprowadzili ze wsi Piątnica pow. łomżyńskiego i zamordowali Stefana Aleńskiego. stolarza.

333. 29.X.1946 r. we wsi Bzury pow. grajewskiego członkowie NZW zastrzelili jej mieszkańca, rolnika Józefa Bondzio.

334. 31 .X. 1946 r. dowódca patrolu z bojówki „Sępa" (Cz. Cz.) ps. „Dzik" ze swymi podwładnymi yve yvsi Przytuły poyv. łomżyńskiego zamordoyvał Józefa Chrzanowskiego.

335.1 XI. 1945 r. patrol dywersyjny WiN (S. S.) ps. „Klon-Wierny" yve yvsi Skieble-yvo poyv. augustoyyskiego obraboyyał, a następnie zamordoyyał Piotra Sitnika. Uprowa-dzili też i zamordoyyali jego syna. Do ofiary' strzelał „Klon" („Wierny").

336. 13X1.1946 r. yve yvsi Obiedzin poyv. grajeyyskiego u rolnika Tomasza Dąbrow-skiego bandyci zraboyyali odzież, cielaka i yyieprza, a jego zabili.

337. 15.XI.1946 r. bojóyyka NZW doyyodzona przez „Sępa" we yysi Dobrzyjałoyyo poyy. łomżyńskiego zamordoyyała małżonkóyy, rolnikóyy Józefę i Zygmunta Wiśnieyy-skich. Strzelali „Sęp" i „Księżyc"

338. 15.XI.1946 r. yyZambroyyie 3 uzbrojeni osobnicy ubrani w mundury WP z ryn-grafami na piersiach zamordoyyali Jana Żelichowskiego, pracoyynika sądu.

339. 17.Xł. 1946 r. yveyysi Kostry'-Noski poyy. yyysokomazoyyieckiego grupa „Huzara" zamordoyyała Antoninę Zaleyyską i Marcinkieyyicz (imienia nie ustalono).

340. 18.XI.1946 r. yy Piekutach poyy. yyysokomazoyyieckiego grupa „Huzara" zabiła rolnika-stróża yv urzędzie gminy Jozefa Wojno.

341. 18/19X1.1946 r. yve yysi Chmielóyyka poyy. suwalskiego bajówka WiN zamor-doyyała Józefa Kalinoyyskiego i obraboyyała mieszkanie.

342. 23.XI.1946 r. yve wsi Chmielóyyka Stra poyy. suyyalskiego 6-osoboyva grupa u Józefa Kalinoyyskiego zraboyyała konie z yyozem, yyieprza, garderobę i 1500 zł, a jego samego zaproyyadzili na cmentaiz i tam zamordoyyali (jak przystało na prayvdziyvych chrze-ścijan - mój dop. W. P.).

343. 27.XI.1946 r. yyewsi Pojezierze poyy. suyyalskiego grupa „Bębna" zamordoyyała Eugenię Krajeyyską.

344. 27X1.1946 r. we yvsi Kossaki poyy. łomżyńskiego 4 członkóyy WiN zamordoyya-lo 2 mieszkańcóyy tej wsi, braci Jana i Antoniego Szymańskich.

345. 28X1.1946 r. bojóyyka PAS doyyodzona przezF.O. ps. „Rozyyadoyyski" uproyya-dziła z mieszkania i zamordoyyała mieszkańca yvsi Graboyyskie poyy. grajeyyskiego rolni-ka Stanisłayya Przvboroyvskiego, członka Komisji Wyborczej do Sejmu. Ponadto zrabo-yyano u niego odzież, obuyyie, 2 konie z yyozem i yyieprza.

346. 29X1.1946 r. yve yvsi Śledzianoyyo poyy. bielskiego grupa „Młota" zamordoyyała nauczyciela szkoły podstayvoyvej Franciszka Kaźmierczuka i jego matkę, yydoyyę - Broni-słayyę Kaźmierczuk.

347. 30X1.1946 r. yve yysi Dobrzyjałoyyo poyy. łomżyńskiego doyvódca bojóyyki PAS „Sęp" (M. B.) napadł na mieszkanie Antoniego Serwatko i ciężko go zranił.

348. 2.XII. 1946 r. w Sejnach pow. suyyalskiego grupa pod doyvództyvem „Bębna" (A. K..) zastrzeliła Feliksa Kalyvejta, Kazimierza Rogaleyyskiego, komendanta OSP i 20-let-nią Gabrielę Matyyiejczyk.

29

349. 2.XII. 1946 r. we wsi Dubowo pow. suwalskiego 3 uzbrojonych członków WiN zastrzelili Józefa Trojanowskiego, a mieszkanie obrabowali.

350. 3.XII. 1946 r. we wsi Gruszki pow. augustowski grupa ubrana w mundury WP zamordowała Józefa Zaniewskiego za odmowę dania im konia z wozem.

351. 3X11.1946 r. członkowie bojówki „Bębna" zamordowali Józefa Trojanowskie-go, rolnika, pełnomocnika d/s reformy rolnej, zamieszkałego we wsi Dubowo pow. biel-skiego. Wśród sprawców mordu byli: „Błyskawica" i „Kruk".

352. 5X11.1946 r. we wsi Surały pow. grajewskiego bojówka PAS dowodzona przez J. P. ps. „Goląb-Rębacz" zamordowała rolnika, sołtysa Czesława Chodnickiego.

353. 13.XII.1946 r. bojówka reakcyjnego podziemia zamordowała n/w osoby: - we wsi Wigrańce pow. suwalskiego gajowy Antoni Ostarowski; - w Wiżajnach pow. suwalskiego Henryk Neisser, przewodniczący komisji wyborczej

nr 53. 354. 16.XII.1946 r. we wsi Wierzchlesie pow. sokolskiego grupa NZW zamordowała

rolnika Władysława Trzeciaka. 355.16X11.1946 r. w Wysokiem Mazowieckiem grupa „Huzara" zamordowała 3 mie-

szkańców: Piotra Gośka lat 43, prezes spółdzielni SCh sołtys na ul. Długiej, Stanisława Kierlewicza lat 48 i jego syna Jana lat 18.

356. 18.XII.1946 r. we wsi Okółek pow. smvalskiego 15-osobowa grupa „RP" za-mordowała Gabrielę Ciechanowską i jej syna Henryka w ich mieszkaniu.

357. 19.XII.1946 r. w gajówce Cegielo nadleśnictwa Rudka pow. bielskiego grupa WiN zamordowała gajowego Mikołaj a Przyłożyńskiego lat 48 i zabrała umundurowanie.

358. 25X11.1946 r. bojówka WiN zabiła Jana Ostrowskiego sołtysa wsi Żubryn pow. suwalskiego, lat 43.

359.28X11.1946 r. 5 uzbrój onychband\tów zamordowało sołtysa wsi Gąsówka-Skw ar-ki pow. wysokomazowieckiego Józefa Perkowskiego i podsołtysa Wiktora Tworkow-skiego.

360. 30X11.1946 r. we wsi Krotki pow. łomżyńskiego przez bojówkę „Sępa" został zamordowany rolnik Stanisław Wądołowski lat 48. Zamordował go „Księżyc".

361. 30X11.1946 r. we wsi Kurianka pow. augustowskiego grupa „Klona-Wiernego" zabiła 2 braci - Antoniego i Witolda Sztukowskich, lat 20 i 17.

362. 31.XII.1946 r. grupa „Oko" we wsi Raczki pow. augustowskiego zamordowała Anastazego Buczyńskiego, szewca.

363. 31.XII.1946 r. we wsi Raczki pow. augustowskiego bojówka WiN pod dowódz-twem „Oko" dokonała napadu na mieszkanie Wincentego Mlaskota - lekarza weteryna-rii, któremu zraboyvano odzież, żywność i odznaczenia. Następnie zaproyvadzili go do chleyva, gdzie bandyta ps. „Kupiec" z pistoletu strzelił mu w tyvarz. Uznając za zabitego banda odeszła. Mlaskota odyyieziono do szpitala i yyyleczono. Kula przeszła mu między szczękami nie poyvodując śmierci.

364. 29.XIł. 1946 r. yve yvsi Krupniki poyv. białostockiego 7 członkóyy bandy „P-8" yvtargnęlo do mieszkania Dzięgieleyyskich. Po sterroryzoyvaniu domoyvnikóyv poyyiązali sznurami malżonkóyy Marię i Zygmunta i yvyproyvadzili za yyieś, gdzie rozstrzelali.

30

365. 30.XII. 1946 r. w nocy bandyci bojówki WiN dowodzonej przez „Klona-Wierne-go" we wsi Gruszki pow. augustowskiego zamordowała Tadeusza Pogorzelskiego, nad-leśniczego. Zamordowany' w okresie okupacji byl członkiem AK.

366. 2.1.1947 r. bojówka „Wiarusa" (S. G.) zamordowała sołtysa wsi Grabowo Stare pow. łomżyńskiego Mieczysława Grabowskiego i zabrała konia.

367. 4.1.1947 r. we wsi Turna Duża pow. bielskiego uzbrojeni bandyci zamordowali młynarza Józefa Kozłoyyskiego i zraboyyali z mieszkania 3 tys. zł.

368. 6.1.1947 r. yve yysi Kurianka poyy. augustoyyskiego bojóyyka WiN zabiła Alojze-go Miłoyyskiego lat 25. Bojóyvką dowodził „Oko".

369. 7.1.1947 r. yy kolonii Ostróyyek poyy. białostockiego bojóyyka „Zgrzyta" napadła na mieszkanie Stefana hvanoyvicza i zamordoyyała syna Michała.

370.11.1.1947 r. yve yysi Wierzchlesie poyy. sokolskiego 15-osoboyva grupa zamordo-wała rolnika Michała Koranieckiego lat 39.

371. 16.1.1947 r. grupa „leśna" zamordoyyała mieszkańca yvsi Ostroyyie poyy. sokol-skiego Jana Stasieyyicza i mieszkańca yysi Czepiele - Bronisłayya Silsieczuka.

372. 21.1.1947 r. we wsi Bronka poyy. bielskiego 6 uzbrojonych osobnikóyy zastrzeli-ło Józefa Kościelskiego, Stanisłayya Kobylińskiego i Józefa Kozłoyyskiego na oczach mieszkańcóyy yysi.

373. 21.1.1947 r. we yysi Szałajdy poyy. yyysokomazoyyieckiego grupa „Huzara" za-mordoyyała Stanisłayya Łapińskiego.

374. 26.1.1947 r. koło Milejczyc grupa „Kreta" zamordoyyała sołtysa wsi Boroyyiki poyy. bielskiego Konstantego Matuj eyyicza.

375. We yysi Kureja poyy. grajeyyskiego bojóyyka PAS z NZW doyyodzona przez „Roz-wadoyyskiego" zamordoyyała rolnika, prezesa GS Franciszka Zyskoyyskiego. W zabój-styyie uczestniczyli: „Puszczyk", „Ercha" i „Szpak". Następnie yve yvsi Bzury zamordo-yyali rolnika Feliksa Zukoyyskiego.

376. 28.1.1947 r. yve yysi Pogorzalki-Kobylin poyy. yyysokomazoyyieckiego nayyeselu u Antoniny Pogorzelskiej grupa „Cygana" (Jan S.) zamordoyyała 3 żołnierzy- WP: chor. Stanisłayya Choleyyińskiego, st. szer. Stefana Dymka i st. szer. Mariana Zayyadzkiego. Skład bojóyyki: „Cygan", „Ostroga", „Miedziak", „Plon", „Waligura", „Zemsta", „Dzik" i „Błyskayyica".

377. 31.1.1947 r. bojóyyka WiN „Zygfiyda" uproyvadziła i zamordoyyała mieszkańca wsi Folyyarki Tyhyickie poyy. białostockiego Wiktora Trochimczuka, obraboyvała sklep GS z 6 tys. zł oraz u 2 rolników zabrała konie i wozy.

378. 3.II. 1947 r. bojóyyka NZW pod doyvództyvem „Rozyyadoyvskiego" zamordoyyała mieszkańca Wąsosza poyy. grajeyyskiego Antoniego Godleyyskiego.

379. 3.11.1947 r. weyvsi Modżenie poyy. grajeyyskiego zabito Józefa Grochoyyskiego, mieszkańca yysi Drygały poyy. piskiego, który- przebyyyał czasoyyo u syyojego szwagra Józefa łacińskiego.

380. 10.II. 1947 r. w Wąsoszu poyy. grajeyyskiego bojóyyka PAS zastrzeliła 20-letnie-go Mieczysłayya Ciecierskiego.

381. 18.11.1947 r. yve yysi Monkinie poyy. augustoyyskiego został zastrzelony przez bandytę 14-letni Eugeniusz Michałoyyski, zamieszkały yve wsi Danoyyskie.

31

382. 19.II. 1947 r. we wsi Łojki pow. grajewskiego bojówka PAS dowodzona przez J. R. ps. „Wysoki" zamordowała Czesława Roszkowskiego lat 23, gajowego i rolnika Jana Barankiewicza.

383.22.11.1947 r. bojówka NZW dowodzona przez „Rolę" we wsi Łady Borowe pow. łomżyńskiego zamordowała: Aleksandra Mozolewskiego - lat 55, Wiesława Mozolew-skiego - lat 9, Helenę Mozolewską- lat 28, Sabinę Mozolewską- lat 6, Stanisławę My-ślińską - lat 42, Aleksandra Myślińskiego - lat 16, Stanisława Myślińskiego - lat 18, Wiesławę Myślińską - lat 9 i Józefę Zaniewską - lat 45.

384.23.11.1947 r. w Ciechanowcu pow. bielskiego 20-osobowa banda zastrzeliła mie-szkańca Ciechanowca Wacława Osiniaka i obrabowała spółdzielnię rolniczo-handlową na sumę 78 tys. zł.

385. 27.11.1947 r. we wsi Mołoczki pow. bielskiego bajówka PAS zastrzeliła sołtysa tej wsi Konstantego Mikołajuka a trzem rolnikom zrabowała konie.

Na chwilę przerwę wyliczankę, aby opublikować dokument, który wyszperałem w materiałach: 26.11.1947 r. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego wydało instrukcję w sprawie niesienia pomocy amnestionowanym więźniom i ujawnionym członkom orga-nizacji podziemnych. W tym celu utworzona została Międzyministerialna Komisja Po-mocy Amnestionowanym oraz jej odpowiedniki w województwach i powiatach. W skład komisji weszli przedstawiciele MBP, Pracy i Opieki Społecznej, Administracji Publicz-nej, Ziem Odzyskanych, Obrony Narodoyvej, Aproyyizacji, Przemysłu i PCK.

386. 3.III.1947 r. bojóyyka NZW doyyodzona przez „Wysokiego" yve wsi Okuroyyo poyy. grajeyyskiego zamordoyyała: Jana Malinoyyskiego, rolnika ze yysi Ciemnoszyje, Ste-fana Zambroyyskiego ze yvsi Wierzbno, Dominika Gałązkę, rolnika ze yysi Bogusze, Wla-dysłayya Zienkieyyicza ze yysi Mścichy.

387.10.111.1047 r. yy kolonii Wąsosz poyy. grajeyyskiego bojóyyka „Wysokiego" (NZW) zamordoyyała Mieczysłayya Ciecierskiego.

388. 12.III. 1947 r. yve wsi Komotki poyy. grajeyyskiego bojóyyka NZW doyyodzona przez „Wysokiego" zamordoyyała rolnika Józefa Mroczkoyyskiego.

389.12.III. 1947 r. bojóyyka WiN uproyyadziła ze wsi Malesoyyizna poyy. suyyalskiego poborcę podatkoyyego z Suyyalk Wacłayya Skoyyrońskiego i yv pobliskim lesie zamordo-yyała. Strzelał osobiście doyyódca bojóyyki „Oko".

390. 13.111.1947 r. we yvsi Płoyyki poyy. oleckiego 10-osoboyva grupa „Wiernego" zamordoyyała Henryka Zayyadzkiego i Władysłayya Szulińskiego.

391. 13.III. 1947 r. patrol WiN doyyodzony przez „Smutnego" kolo yvsi Kropieyynica poyy. białostockiego zamordoyyał Stefanię Lepieszę.

392.15.III. 1947 r. yve yvsi Jambrzyki poyy. grajeyyskiego bojóyyka NZW „Wysokiego" zabiła rolnika Franciszka Wróbleyyskiego.

393.15.III.1947r. bojóyvka„Cygana"yveyvsiBrzóski-Tatarypoyv. yyysokomazoyyiec-kiego uproyyadziła Kazimierza Turczyńskiego i w pobliżu Szepietoyya zamordoyyała.

394. 28.111.1947 r. bojóyyka NZW doyyodzona przez „Czumę" (Z. Z.) uproyyadziła małżonków Mariana i Mariannę Pietniszkóyy ze wsi Kuleszki poyy. yyysokomazoyyieckie-

32

go i zamordowała, a mieszkanie obraboyvała. (Mordu dokonano w lesie kolo wsi Zale-sie).

395. 29.111.1947 r. w Rutkach pow. łomżyńskiego bojówka „Czumy" zamordowała piekarza Aleksandra Maszczyka.

396. 1.IV. 1947 r. w nocy, w Suwałkach bojówka „Szczerbca" uprowadziła i zamor-dowała Tadeusza Paweckiego i Stanisława Murawskiego, pracownika Starostwa Powia-towego w Suwałkach.

397.1 .IV. 1947 r. we wsi Sędziwuje pow. łomżyńskiego bojówka NZW zamordowała rolnika Tomasza Szubłowskiego.

398. 3.IV. 1947 r. we wsi Pawelki pow. łomżyńskiego patrol NZW dowodzony przez „Dzika" z bandy „Sępa" zamordował rolnika Piotra Kamińskiego za odmowę przewiezie-nia bandy do innej miejscowości.

399. 14.IV.1947 r. we wsi Łuby-Kurki pow. łomżyńskiego został zamordowany przez patrol NZW mieszkaniec Olsztyna Julian Pikutoyyski, który' przebyyvał u kreyynych.

400. 10.IV.1947 r. yve yvsi Podcisóyyek poyv. augustoyyskiego bojóyyka WiN doyyo-dzona przez „Pioruna" zamordoyyała Henryka Wasileyyskiego - lat 18, Stanisłayyę Krutul - lat 44 i Henryka Gordona - lat 40.

401. 18.IV. 1947 r. bojóyyka PAS doyyodzona przez „Mściyyego" (Cz. T.) yve yysi Ko-stry-Podsękoyyięta poyy. yyysokomazoyyieckiego zastrzeliła Czesłayya i Stanisłayya Kra-soyyskich (syn - lat 24, a ojciec - 46).

402.19.IV. 1947 r. yy Zambroyyie w lokalu, gdzie odbywała się zabayy a taneczna yyrzu-cono granat raniąc 16 osób.

403. 21.IV. 1947 r. yve yvsi Okunioyyiec poyy. suyyalskiego zamordoyyano Ludyyika Omielianoyyicza, zamieszkałego yve yvsi Reminkinie. Przy zyyłokach pozostayyiono kartkę z napisem: „Taką śmiercią ginie każdy żydoyyski sługa. Komendant Armii Podziemnej PSZ."

404. 1 .V. 1947 r. odnaleziono zyyłoki rolnika Józefa Urbaniaka ze yvsi Smolany poyy. suyyalskiego, którego banda uproyyadziła 12.XII. 1946 r.

405. 6. V. 1947 r. grupa „Młota" w sile ok. 40 ludzi yve yysi Mierzynóyyka i Kozłoyyo poyy. bielskiego zraboyyała 7 koni, 4 yyozy oraz zabiła Marię Głuszuk ze yysi Kozłoyyo.

406. 11 .V. 1947 r. yy Miastkoyyie poyy. łomżyńskiego bojóyyka „Zbycha" (NZW) za-mordoyyała pracoyynika Urzędu Gminy- Władysłayya Bednarczyka.

407. 16.V.1947 r. grupa „Młota" uproyyadziła Władysławę Bartoszuk i jej 8-letnią córkę - mieszkanki yvsi Burchaty oraz Marię Danieluk ze yvsi Bujnoyyo poyy. bielskiego.

408. 31 .V. 1947 r. bojóyyka NZW doyyodzona przez „Cygana" napadła na mieszkanie rolnika yvsi Dąbroyya poyv. yyysokomazoyyieckiego Władysłayya Tymińskiego, któremu zabiła żonę Wandę i spaliła dom.

409. 3.VI.1947 r. yve yvsi Łopuchoyyo poyy. yyysokomazoyyieckiego grupa „Wiarusa" zamordoyyała Stefanię Korzę oraz zraboyyała konia i kroyyę.

410. 7.VI.1947 r. yyeyysi Szurały poyy. łomżyńskiego trzej członkoyyie NZW uproyya-dzili Stefana Dąbkoyyskiego i w odległości 1 km od yysi zamordoyyali.

33

411. 11 .VI. 1947 r. trzej członkowie bojówki „Żbika" we wsi Piętki-Gręzki pow. wy-sokomazowieckiego wyprowadzili za wieś i zamordowali kolo wsi Dmoch}- Tadeusza Piętkę - lat 14.

412. 20.VI.1947 r. we wsi Czaplica pow. łomżyńskiego grupa „Zbycha" ubrana w mundury WP zamordoyyała cieślę Józefa Maciejewskiego oraz rolnika Stanisława Ma-ciejewskiego, u którego też zrabowano konie.

413. 20.VI.1947 r. bojówka NZW we wsi Wierzbowo pow. łomżyńskiego zamordo-wała rolnika Stanisława Liżewskiego.

414. 2.VII.1947 r. bojówka „Roli" pod dowództwem „Sokolika" zamordowała troje mieszkańców- wsi Łady-Borowe pow. łomżyńskiego: Marię Grudowską - lat 40, Julię Grzymałę - lat 61 i Tadeusza Grądowskiego - lat 16.

415. 2.VII.1947 r. bojówka „Sokolika" we wsi Wybrany gm. Puchały pow. łomżyń-skiego zamordowała: Stanisława Olechowskiego - lat 52, Jadwigę Olechowską - lat 24, Helenę Olechowską - lat 21, Czesława Olechowskiego - lat 19 i Zofię Olechowską - lat 24.

416. 12.VII. 1947 r. grupa „Cygana" zamordowała mieszkańca wsi Dąbrowa-Bytki pow. wysokomazowieckiego, rolnika, radnego PRN Piotra Brzozowskiego.

417. 16.VII.1947 r. bojówka „Cygana" we wsi Moczydły-Stanisławięta pow. wyso-komazowieckiego zamordowała rolniczkę Eugenię Grabowską.

418. 25.VII.1947 r. grupa „Roli" zamordowała rolnika ze wsi Konopki pow. łomżyń-skiego Bolesłayya Wiśnieyvskiego.

419. 30. VII. 1947 r. bojóyyka „Ciemnego" zamordoyyała małżonkóyy Bolesłayya i Ma-riannę Dąbroyyskich ze yysi Sikory-Payyłoyyięta poyy. yyysokomazoyyieckiego i przebyyya-jącąyy ich mieszkaniu Irenę Wnoroyyską. mieszkankę Kobylina.

420. 31 .VII. 1947 r. we wsi Kossaki Nabielne uzbrojeni bandyci zamordoyyali Jana i Feliksa Ciboroyyskich.

421. LVIII.1947 r. bojóyyka „Cygana" yveyysi Wierzboyyiznapoyy. yyysokomazoyyiec-kiego podpaliła zabudoyyaniarolnika Józefa Wróbleyyskiego. Spłonęły zabudowania yyraz z inyyentarzem i dom mieszkalny.

422. LVIII. 1947 r. yve yysi Jabłoń-Piotroyyce poyy. yyysokomazoyyieckiego bojóyyka „Cy gana" strzałami w tył głoyyy pozbayyiła życia następujące osoby: Payyeł Płoński lat 61, Wiktoria Płońska lat 44, Jadyyiga Płońska lat 17, Irena Płońska lat 16 i Helena Płoń-ska lat 12 za to, że Payy eł Płoński yyraz z synem bandycie ps. „Zemsta" nie dali konia z wozem.

423. 7.VIII. 1947 r. yve wsi Zawady gm. Chlebiotki na naradzie sołtysóyy zostali za-mordoyyani przez bojóyykę PAS (NZW) starosta poyyiatoyyy Tadeusz Żeglicki lat 41 i Stanisłayy Toński lat 45 - yyiceprezes Zarządu Poyyiatyvoyvego SL oraz kieroyvca starosty Stanisłayy Bacłayysi lat 38. Przy czym kieroyycęzabrali ze sobą. aby ich zayyiózł do Czer-yyonego Boru. Tam go zamordoyyali i razem z samochodem oblayyszy bezyną- spalili. W morderstwie brali udział: „Ciemny ", „Rola", „Bąk", „Konar", „Leśny", „Świeży", „Grot", „Dzik", „Smutny", „Hardy", „Wrzos", „Jurand" i „Wiarus".

424. 14.VIII. 1947 r. yve yysi Bruszeyyo pow. yyysokomazoyyieckiego 4 uzbrojonych bandytóyy zamordoyyało rolnika Aleksandra Nagórskiego oraz zabrało konia i yvóz.

34

425. 17.VIII. 1947 r. członkowie grupy „Huzara" zamordowali rolnika wsi Brzóski-Tatary pow. wysokomazowieckiego Stanisława Aleksandrowicza.

426. 19VIII. 1947 r. w zagrodzie Mateusza Sikorskiego we wsi Milewo pow. wyso-komazowieckiego uzbrojeni bandyci zrabowali 2 konie i wieprzka oraz uprowadzili syna Franciszka, którego zamordowali.

427. 19VIII. 1947 r. bojówka NZW w składzie: „Ciemny", „Rola", „Bąk" i „Sokół" we wsi Janczewo pow. łomżyńskiego zamordowała Rozalię Romotowską.

428. 19. VIII. 1947 r. we wsi Gryzy pow. oleckiego uzbrojeni bandyci zamordowali 2 jej mieszkańców - Jana Karczewskiego i Fryderyka Raja.

429. 12.IX. 1947 r. we wsi Wojno-Pogorzele pow. wysokomazowieckiego uzbrojona banda zastrzeliła rolniczkę Helenę Opatowską na środku ulicy.

430. 14.IX. 1947 r. patrol z grupy „Roli" dowodzony przez „Brzozę" obrabował sołty-sów z kwoty ponad 80 tys. oraz we wsi Tybory Olszewo zamordował sołtysa Bolesława Brzósko (pow. wysokomazowiecki).

431. 14.IX.1947 r. grupa „Huzara" zamordoyyała mieszkankę wsi Wojny-Pogorzel pow. wysokomazowieckiego rolniczkę Helenę Pogorzelską.

432.21 .IX. 1947 r. patrol WiN dowodzony przez P. G. ps. „Młot" zamordował sołtysa wsi Izbiszcze pow. białostockiego Piotra Sokoła, wiceprzewodniczącego Zarządu Po-wiatowego SL.

433. 24.IX.1947 r. bojówka grupy „Huzara" dowodzona przez W. B. ps. „Ponury" we wsi Gąsówka-Oleksin zamordowała Marię Górską, jej dwoje dzieci - Zofię i Czesława oraz osobno - Czesława Fałkowskiego (pow. wysokomazowiecki).

434. X.1947 r. Stanisław K. ps. „Rekin" i Bronisław Z. ps. „Cygan" zamordowali mieszkankę wsi Kulesze Kościelne pow. wysokomazowieckiego Annę Kułakowską.

435. X. 1947 r. grupa „Huzara" zamordowała Konstantego Murawskiego - rolnika wsi Gródek pow. wysokomazowieckiego.

436. 6.XI. 1947 r. grupa „Huzara" zamordoyyała rolnika wsi Jabloń-Piotrowięta pow. wysokomazowieckiego Antoniego Jabłońskiego za to, że się ujawnił.

437. 6 X1.1947 r. 4 uzbrojonych bandytów zamordowało mieszkankę wsi Popławy pow. bielskiego Leokadię Niewińską lat 50.

438. 11.XII.1947 r. członkowie grupy „Cygana" zamordowali 2 mieszkańców wsi Stokowisko pow. wysokomazowieckiego Aleksandra Popławskiego za to, że przyjął 4 ha ziemi z reformy' rolnej i Jana Zielińskiego - zdemobilizoyvanego żołnierza WP. W zabój-stwie uczestniczyli: „Plon", „Miedziak" i „Dziki".

439. 21 .XII. 1947 r. uzbrojeni bandyci uproyyadzili mieszkańca yvsi Lubieszcze poyy. bielskiego Kazimierza Karpińskiego lat 15 i zamordoyyali.

440. Wiosną 1946 r. „Dzięcioł" we yvsi Przytulanka zastrzelił Kazimierza Suchockie-go, a yve yvsi Kalinóyyka Króleyyska i Kalinóyyka Kościelna zastrzelił i poyyiesił 7 rolni-kóyy odmayyiających yyspółpracy z bandą.

441. Ten sam „Dzięcioł" latem 1946 r. zastrzelił troje ludzi w lesie koło yvsi Bagno.

Ostatnie dane dotyczące „Dzięcioła" pochodzą z jakiejś luźnej notatki, w której nie był yyymieniony nayvet poyyiat czy gmina, ani nazyyiska ofiar. Takich notatek było yyiele,

35

lecz ich nie przytoczyłem, ponieważ chodziło w nich o żołnierzy Wojska Polskiego, a tych bandy uznawały za swoich wrogów i likwidowały przy każdej nadarzającej się oka-zji. Jak chociażby por. Stefan Lepiesza został zamordowany w Siemiatyczach w 1947 r. tylko za to, że był oficerem.

Następnym dokumentem o zbrodniczej działalności band już teraz nazywanych „reak-cyjnym podziemiem" jest opracowanie naukowe w rozbiciu na powiaty byłego woje-wództwa białostockiego. Z tej księgi wybrałem również tylko ofiary cywilne, omijając funkcj onariuszy MO, UB, ORMO, SOK i WP, ani też byłych członków PPR oraz napada-na sklepy, banki, UP i inne rabunki na potrzeby band. Poza tym, zachowam lakoniczną terminologię zgodnie z zapisami w księdze.

POWIAT AUGUSTÓW

1. Antoni Andruszkiewicz, ur. w 1903 r.. robotnik leśny Nadleśnictwa Krasne, 20. V. 1945 w lesie koło Balinki. 2. Tamara Bakun gospodyni domowa we wsi Kolnica, 11 .VI. 1945. 3. Bakun (dziecko) ur. w 1940 11 .VI. 1945 we wsi Kolnica. 4. Antoni Bondziuk, 1889, gajowy Nadleśnictwa Kolnica 21 .VI. 1945 5. Jan Chomiczewski, 1907, rolnik ze wsi Jastrzębna 22. V. 1945 w lesie koło Jastrzębna. 6. Jan Gromadzki, 1.1.1920, rolnik ze wsi Jasionowo 23. VI.1946 w tej wsi. 7. Stanisław Guzowski, 20.1.1909, nadleśniczy Nadleśnictwa Gruszki 20.IV. 1945. 8. Konstant)' Karp, 13.IX. 1893, woźny Szkoły Podstawowej w Krasnym Borze, l.X.1945. 9. Wacław Klekotko, 20. VIII. 1930, przy rodzicach w Augustowie, 22.VI.1945 r. w lesie kolo wsi Bór. 10. Arefij Kudraszow, 59 lat, robotnik leśny w Gabowych Grądach 16.VI.1945. 11. Teofila Malczewska, ur. 1929, przy rodzicach we wsi Płaska, 8. VI. 1946. 12. Władysława Malczewska, ur. 1929, przy rodzicach we wsi Płaska, 8. VI. 1946. 13. Zygmunt Malczewski, 1931, przy rodzicach we wsi Płaska, 8. VI. 1946. 14. Hilary Markowski, 1922, instruktor rolny GRN Raczki 7.VI.1945, Grabowo. 15. Franciszek Michniewicz 1900 rolnik ze wsi Kolnica, 11. VI. 1945 w lesie koło wsi Gorczyca. 16. Piotr Milewski, 1908, robotnik leśny Nadleśnictwa Płaskie, 4.VI.1945 w lesie koło wsi Gorczyca. 17. Roman Milewski, 16.11.1926, przy rodzicach we wsi Gorczyca, 4.VI.1945 w lesie Królowa Woda. 18. Aleksander Naumowicz, 26. VIII. 1895, leśniczy Nadleśnictwa Kolnica, 21 .VI. 1946 w lesie koło Kamaszówki. 19. Stanisław Piekarski, 13.IV.1926, sekretarz KG SL w Sztabinie, 16.111.1945 we wsi Jasionowo. 20. Wincenty Pietrzeniec, 1906, rolnik ze wsi Jastrzębna I, 16.111.1945 wlesiekolo Jastrzębnej.

36

21. Tadeusz Pogorzelski, 20.XII. 1909, nadleśniczy- Nadleśnictwa w Gruszkach 30.XII.1946 w Gruszkach.

22. Henryk Pych, 19.1.1928, kierownik Gminnego Ośrodka Maszynowego w Jammach, 19. VI.1949 we wsi Kamionka. 23. Lucjan Roszko, 1923 rolnik ze wsi Sztabin 14.IV. 1945 w Sztabinie. 24. Stanisław Sawicki, 15.11.1898, rolnik ze wsi Jastrzębna, 17.XII.1945 w lesie „Bujwin". 25. Czesław Serowiecki, 6.XI. 1924, rolnik ze wsi Kamień 2. VIII. 1946. 26. Bronisława Sobolewska, 1906, nauczycielka Szkoły Podstawowej w Sztabinie 14.IV. 1945 w Sztabinie. 27. Aleksander Stankiewicz, 1897, rolnik-sołtys we wsi Osowy Grąd, 20.IV.1945. 28. karol Stankiewicz, 4.XI.1925, rolnik ze wsi osowy Grąd, 20.IV.1945. 29. Józef Suchodolski, 16.XI. 1900, kierownik sklepu wsi Jaziewa, 3. VII. 1945. 30. Kazimierz Swiderski, 1915, rolnik ze wsi Komaszówka, 14.XI. 1945. 31. Czesław Szostak, lat 17, przy rodzicach wsi Czarnucha, 22.111.1945. 32. Henryk Wasilewski, 5.VI.1929, rolnik wsi Podcisówka, 10.IV.1947 r. 33. Władysław Wiśniewski, lat 58, sołtys-rolnik wsi Jaziewo, 3. VII. 1945 r. 34. AnnaWitek, 15.VII.1897, rolniczka wsi Krasny Bór, 16.IV.1945. 35. Bronisław Wojennik, lat 35, rolnik wsi Krasny Bór, 16.111.1945. 36. Stefan Woźnicki, leśniczy- Nadleśnictyya Bałinka, 17.IV.1945 r. w Płuscach. 37. Józef Zanieyyski, 1902, rolnik yvsi Gruszki, 3X11.1946 r. 38. Maria Zayyistoyyska, 1908, gospodyni domoyya we yysi Sztabin, 13.IV. 1945 r. 39. Franciszek Zyskoyyski, 1899, wójt gminy Kolnica, 1945 yve yysi Komaszóyyka.

BIAŁYSTOK MIASTO

1. Wacław Choroszeyyski, 17. VII,1923, dyrektor garaży w Białymstoku, maizec 1947 r. 2. Dymitr Gaskieyyicz, 9.X. 1893, nauczyciel LO w Białymstoku, 11 .XII. 1945 r. 3. Franciszek Grad, 1897, pełnomocnik d/s reformy rolnej, 2.VI. 1945 r. 4. Henryk Jastrzębski, 1926, przy rodzicach yv Starosielcach, 12.XI. 1945 r. 5. Jan Krych, 30. VII. 1897, listonosz yy Białymstoku, 8.IV. 1946 r. 6. Józef Łuckieyyicz, 19.III. 1905, malarz yy Zakładach Tramwajoyyych w Gdańsku, 18.1.1947 r. w Białymstoku. 7. Mikołaj Tyndzik, ur. luty 1912, kieroyynik sklepu PSS yv Starosielcach, 4. VI. 1945 r. 8. Stanisłayy Zayyadzki, lat 35, pracoyynik Zarządu Miejskiego yv Wasilkoyyie, 20.111.1947 r. yy Białymstoku.

POWIAT BIAŁYSTOK

1. Teodor Bachareyyicz, 1900, rolnik yysi Barszczeyyo, 24.VII. 1945, Góra (Szabienica). 2. Józef Bakunoyyicz, 1899, rolnik yysi Zyyierki, 12.VI. 1945 r. yy Zyyierkach. 3. Jan Bekisz, 1888, rolnik yysi Potoka, 16. V. 1945 r. w Potoce. 4. Włodzimierz Bekisz, 15.XII. 1926, przy' rodzicach yve yysi Potoka, 16.V.1945 r.

37

5. Albin Bernsztejn, 1919, stolarz z Czarnej Białostockiej. 6.1.1947 r. we wsi Modmacz. 6. Roman Bielawkiewicz, 1890, rolnik wsi Radunin. 3-4. VI. 1945 r. 7. Maria Bielska, 1874, masz)niarka w Fabryce Włókienniczej w Wasilkowie, 6.1.1946 r. w Wasilkowie. 8. Aniela Bok, 1918, kierowniczka Szkoły Podstawowej w Rzędzianach, 23.VI.1948 r. 9. Leon Rusiłowicz, 1922, fotograf we wsi Zwierki, 29.VI.1945 r. 10. Stanisław Cegielski, 1889, buchalter z Tykocina, 15.111.1945 r. 11. Włodzimierz Cywoniuk, 1890, rolnik-sołtys wsi Cisówka, 24. V. 1946 r. 12. Aleksander Chomko, 1908, rolnik wsi Ponure, 3.VII.1945 r. 13. Jan Chomko, 1913, rolnik wsi Ponure, 17.V.1945 r. 14. Konstanty Chomko, 1925, rolnik wsi Ponure, 17.V.1945 r. 15. Piotr Chomko, 1911, rolnik wsi Ponure, 17.V.1945 r. 16. Wincenty Chomko, 1869, rolnik wsi Ponure, 17.V.1945 r. 17. Jan Choroszucha, 10.1.1890, wójt gminy Zabłudów, 10.X.1945 r. 18. Kazimierz Dachowicz, 1903, rolnik z Wasilkowa, 5.11.1946 r. 19. Stefan Domań, 10X11,1910, rolnik wsi Nowa Wola, 5.II.1946 r. 20. Wawrzyniec Dzienis, 1.1.1899, pracownik Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Biahmstoku, kwiecień 1945 r. na szosie Białystok-Zabłudów. 21. Stanisław- Gawła, 5. VII. 1896 r. rybak z Tykocina, 25. V. 1946 r. 22. Stanisław Gawła, 1925, robotnik rolny w Tykocinie, 25.V.1946 r. 23. Piotr Gawryluk, 1909, robotnik tartaczny w Wasilkowie, 6.1.1946 r. 24. Melania Gawryluk, 1914, węźlarka w Fabryce Włókienniczej w Wasilkowie, 6.1.1946 r. 25. Konstanty Gawryluk, 1910, rolnik wsi Studzianki, 31.1.1945 r. 26. Aleksander Gawryluk, 1886, gajowy leśnictwa Horodnianki, 27.IV. 1945 r. 27. Bazyli Gierasimuk, 7.1.1925, rolnik wsi Porosły, 18.IV.1946 r. 28. Michał Godlewski, 28.IX. 1904, burmistrz z Wasilkowa, 13.X. 1945 r. 29. Ryszard Godlewski, 1931, przy rodzicach w Wasilkowie, 6.1.1946 r. 30. Stanisław Gałaszewski, 1922, stolarz tartaku w Czarnej Białostockiej, 13.VI. 1946 r. 31. Bolesław Grabarek, 2.VI.1896, sortownik tartaku w Czarnej Wsi, 2.IV.1946 r. 32. Michał Grygorczuk, 7.XłI. 1924, stolarz we wsi Zwierki, 12. VI. 1945 r. 33. Włodzimierz Hajduk, 1909, robotnik Fabryki Włókienniczej w Supraślu, 16.V.1945 r. 34. Maria Hajduk, 1909, węźlarka Fabryki Włókiemiiczej w Supraślu, 16.V.1945 r. 35. Sergiusz Hajduk, 17.IV.1930, uczeń szkoły w Supraślu, 3.II.1945 r. 36. Stanisław Jagielski, lat 64, robotnik tartaku w Czarnej Wsi, 19.XIł. 1945 r. 37. Józef Jarosławski, 1887, ślusarz młyna w Wasilkowie, 1 .IV. 1946 r. 38. Jan Jurowczyk, 2.II.1925, rolnik wsi Dąbrówka, 19.11.1946 r. 39. Alfons Kajewski, 1894, robotnik cegielni w Dobrzyniewie, 27. VII. 1945 r. 40. Jan Kalinowski, 1889, rolnik wsi Krasne Stare, 29.XII.1946 r. 41. Aleksander Kalinowski, 30. V. 1924, rolnik wsi Krasne Stare, 4. VI. 1945 r. 42. Eugeniusz Kardasz, 20.X. 1928, uczeń wsi Mieleszki. 31 .X. 1948 r.

38

43. Józef Karczewski, 1898, rolnik wsi Tatarowce, 4.VI. 1945 r. kolo wsi. 44. Wincenty Klimiuk, 1895, gajowy nadleśnictwa Michałowo, 11. IV. 1946 r. we wsi Rudy. 45. Jadwiga Kolendo, 1909, rolniczka w Karczmisku, VI. 1945 r. w lesie kolo wsi. 46. Janina Kipis, 1925, pracownica Pow. ZSCH w Sokółce, 28.111.1946 r. w lesie koło Czarnej Wsi. 47. Bolesław Kolendo, 1919, rolnik wsi Karczmisko, VI. 1945 r. koło wsi. 48. Stefania Korzą, lat 46, gospodyni domowa we wsi Łopuchowo, 2.VI.1947 r. 49. Wanda Kosińska, ur. w 1925 r., przy rodzicach w Czarnej Wsi. 50. Antonina Kościuk, 1920, gospodyni domowa w Czarnej Wsi, 28.111.1946 r. 51. Stanisław- Kozakiewicz, 5.1V. 1920, robotnik w Tykocinie, 25. V. 1946 r. 52. Jan Kozłowski, lat 40, rolnik - zastępca sołtysa wsi Pajewo, 14.IV. 1945 r. 53. Janina Kryształowicz, 1. VII. 1925, przy rodzicach w Czarnej Wsi, 5.IV. 1946 r. 54. Grzegorz Kuczewski, 22.11.1906, rolnik wsi Szaciły, 23.111.1945 r. 55. Michał Kulikowski, 15.XII. 1896, rolnik wsi Kamionka, 29.X. 1944 r. 56. Józef Kuryłowicz, 1905, rolnik wsi Kamionka, 14.V.1945 r. kolo wsi. 57. Wiktor Kuryłowicz. 1910, nauczyciel Szkoły Podstawowej wRafałówce, 14.V.1945 r. 58. Maria Kuryłowicz, 5.IV. 1895, rolniczka wsi Kamionka, 14. V. 1945 r. w lesie kolo wsi Majówka. 59. Stanisław Kuźmicki, 1911, rolnik w Wasilkowie, 6.1.1946 r. 60. Aleksander Lesiuk, 1904, pracownik GS w Choroszczy, 18.IX. 1945 r. w Ruszczanach. 61. Paweł Lcwaszow, 29. VII. 1924, szewc w Wasilkowie, 15. V. 1945 r. 62. Czesław Linowski, 13. VII. 1922, przy rodzinie w Wasilkowie, 17.IV. 1945 r. 63. Helena Lisowska, 1905, rolniczka wsi Radunin, 4.VI.1946 r. 64. Aleksander Lisowski, 1895, palacz w Fabryce Pieszczanniki, 4. VI. 1946 r. 65. Władysław Lisowski, 1910, rolnik wsi Radunin, 1946 w lesie koła Radunina. 66. Józef Litwińczuk, 1922, rolnik wsi Hołówki Duże, lipiec 1945 r. 67. Antoni Łukaszewicz, 1911, rolnik wsi Kołodno, 29. VI. 1946 r. w Sosnowiku. 68. Aleksander Makowski, 1925, przy rodzicach w Wasilkowie, 6-7. VIII. 1946 r. 69. Eugenia Makowska, 1907, w Wasilkowie, 6-7. VIII. 1946 r. 70. Józef Masłowski, 1933, uczeń ze wsi Kapice, 1950 r. w Kapicach. 71. Władysław Masłowski, 1930, rolnik wsi Kapice, 1950 r. 72. Józef Matejczuk, 1912, szewc w Supraślu, 2.V.1945 r. 73. Maria Milczarek, 21.III. 1920, przy rodzicach w Czarnej Wsi, 6.1.1946 r. w lesie Machnacz. 74. Aleksander Mojsak, 1900, przędzalnik Fabryki Włókienniczej w Wasilkowie, 15-16. V.1945 r. w Supraślu. 75. Włodzimierz Mojsak. 1924, robotnik Fabryki Włókienniczej w Wasilkowie, 15-16. V.1945 r. w Supraślu. 76. Mikołaj Moroz, łat 42. nauczyciel Szkoły Podstawowej w Pogorzalkach. 10.VI.1945 r.

39

77. Czesław Mróz, 1924, rolnik wsi Kosmaty Borek, XI. 1945 r. we wsi. 78. Eugeniusz Mściwojewski, 10.X. 1924, szewc w Tykocinie, 25. V. 1946 r. 79. Wasyl Nazarko, robotnik Fabryki Włókienniczej w Michałowie, 26.XI.1945 r. 80. Aleksander Nieżyborski, 1915, robotnik Fabryki Włókienniczej w Wasilkowie, 6.1.1946 r. 81. Stefan Nieżyborski, 1903, robotnik sezonowy w Wasilkowie, 6.1.1946 r. 82. Stanisław Opolski, 1904, rolnik w Kolonii Protasy, 13.X.1945 r. 83. Józef Ostapowicz, 1881, rolnik wsi Kamionka, 24.VI.1945 r. koło Majówki. 84. Franciszek Pajołek, lat 40, rolnik w Dobrzyniewie Dużym, 26.VII. 1946 r. 85. Eugeniusz Pankiewicz, 12.IV. 1912, rolnik wsi Płaskie, 28.IX. 1946 r. 86. Piotr Pilaszewicz, 1905, tkaczFabryki Włókienniczej w Białymstoku, 2.V.1945 r. w Choroszczy. 87. Tadeusz Pilaszewicz, 1909, robotnik KZKS w Starosielcach, 3.V. 1945 r. w Choroszcz}'. 88. Irena Piotrowska, 1928, przy rodzicach w Wasilkowie, 6.1.1946 r. tamże. 89. Leokadia Piotrowska, 1908, robotnica Fabryki Włókienniczej w Wasilkowie, 30. VIII.1946 r. w Wasilkowie. 90. Eugeniusz Piotrowski, 1911, pracownik wodociągów w Wasilkowie, 30. VIII. 1946 r. 91. Władysław Popławski, 1906, fryzjer z Choroszcz}', 29.IV.1945 r. 92. Władysław Prokopowicz, 1900, kowal w Czarnej Kościelnej, 28X1.1945 r. 93. Augustyn Prokopowicz, 1905, stolarz wsi Folwarki Małe, 13.IV. 1945 r. 94. Jan Prokopowicz, 1910, rolnik wsi Folwarki Małe, 13 .IV. 1945 r. 95. Tadeusz Sańczyk, 4.1.1925, rolnik wsi Dąbrówka, 19.1.1946 r. 96. Piotr Sienkiewicz, 1928, rolnik wsi Barszczewo, 5.II.1946 r. 97. Józef Sierżan, 24X11.1892, kierownik Fabryki Włókienniczej w Michałowie, 5.11.1946 r. 98. Jan Sienkiewicz, 1904, robotnik młyna w Michałowie, 5.11.1946 r. 99. Maria Siuchnicka, 10. VII. 1927, nauczycielka Szkoły Podstawowej w Nowince, 13.1.1946 r. na szosie Bialystok-Sokółka. 100. Antoni Skiparys, ślisarz z Białegostoku, 12.VIII.1945 r. koło wsi Rude. 101. Gabriel Skowroński, 1894, rolnik wsi Zwierki, 12.VI.1945 r. 102. Luba Sobolewska, 1900, rolniczka wsi radunin, 4. V. 1945 r. 103. Piotr Sokół, 10.VII.1909, rolnik wsi Izbiszcze, 27.IX.1947 r. 104. Antoni Sosnowski, 20.X. 1901, pracownik Powiatowego Urzędu Ziemskiego w Białymstoku, 3.IV. 1946 r. wBagnówce. 105. Bazyli Stankiewicz, 25.III.1915, przewodniczący GRN wMichałowie, 1 .III. 1950 r. w Juchnowcu. 106. Zygmunt Szejblich, 1906, robotnik tartaku w Czarnej Białostockiej, 11. VII. 1945 r. w lesie koło Chmielnika. 107. Jan Tarasewicz, 1896, rolnik wsi Kolodno, czerwiec 1945 r. w Sosnowcu. 108. Józef Wasilewski, 1921, rolnik wsi Rogowo, 14. IX.1947 r. w Rogowie. 109. Stefania Wasilewska, 1920, nauczycielka Szkol}' Podstawowej w Rzędzianach, 23. VI. 1948 r. w Rzędzianach.

40

110. Leonid Wieremiejezyk, 1923, sprzedawca w sklepie ojca w Michałowie. 111. Konstanty Wieremiejezyk, 21.11.1921, sprzedawca w sklepie ojca w Michałowie. Obaj zginęli 5.II. 1945 r. w Michałowie. 112. Kazimierz Wojtulewicz, czerniec 1923, robotnik tartaku w Czarnej Wsi Kościelnej, 14. V. 1945 r. w lesie kolo tartaku. 113. Aleksander Wołosewicz, 1908, rolnik wsi Folwarki Tylwickie, 18.IX.1945 r. 114. Józef Wróblewski, 1926, parobek w Folwarkach Małych, 25.11.1946 r. w Żedni. 115. Józef Zawadzki, 1900, majster Zakładów Włókienniczych w Wasilkowie, 20. V.1945 r. 116. Bolesław Zawadzki, 1893, rolnik w Wasilkowie, 6-7. VIII. 1946 r. tamże. 117. Maria Zołotar, 1902, gospodyni domowa we wsi Kościuki, 15. VII. 1945 r. w lesie. 118. Jan Zybert, 1894, rybak z Tykocina, 26. V. 1945 r. w Tykocinie. 119. Aleksander Żminkowski, 1916, rybak z Tykocina, 12.1.1947 r. w Tykocinie. 120. Edward Żukowski, 8.IV.1912, kucharz w Białymstoku, 17.XI.1945 r. koło cmentarza w Białymstoku. 121. Władysław Żynel, 7.III.1019, pracownik Nadleśnictwa Przewalanka, 29.1.1945 r.

POWIAT BIELSK PODLASKI

1. Aleksander Antoniuk, 13.1.1890, ślusarz, Brańsk, 4.XI.1945 r. 2. Aleksander Bondaruk, 1906, rolnik Krasnowsi, 29.1.1945 r. w Puchałach. 3. Grzegorz Bondaruk, 1898, rolnik Krasnowsi, 2.VIII.1946 r. tamże. 4. Michał Bondaruk, 1922, rolnik Krasnowsi, 29.1.1945 w Puchałach. 5. Grzegorz Burzyński, 1916, rolnik wsi Grabowiec, 9.IX.1949 r. na miejscu. 6. Roman Chomański, 1878, rolnik wsi Sypnie, maj 1947 r. w Porzezinie. 7. Piotr Chomicki, 15.VII. 1898, rolnik Krasnowsi, 5.VI.1945 r. w Jakubowskim. 8. Jan Brodzin, rolnik Brańska, 23.1.1947 r. w Brańsku. 9. Mieczysław Dziemianiuk, 25.X.1919, sołtys wsi Hodyszewo, 19.V. 1951 r. 10. Andizej Filipczuk, 1902, rolnik wsi Szpaki, 29.IX.1946 r. w Szpakach. 11. Mikołaj Fiodorow, 9.IV. 1910, robotnik Fabryki Sierżana, lipiec 1945 r. Brańsk. 12. Marian Fiszer, 16. VII. 1919, referent GS w Wyszkach, 21 .VI. 1951 r. w lesie koło Wyszek. 13. Konstanty Gajko, 1905, rolnik wsi Bystre, 22.VII.1947 r. w Andryjankach. 14. Mikołaj Ignatowicz, 1894, rolnik wsi Sypnie, 15.X.1945 r. w Czarnej Cerkiewnej. 15. Grzegorz Iwaniuk, rolnik wsi Jacewicze, 29. VIII. 1946 r. na miejscu. 16. Bronisława Jakubowska, 1910, gospodyni domowa w Jakubowskim, 6.1.1945 r. 17. Antoni Jakubowski, 1906, rolnik-sołtys wsi Jakubowskie, 6.1.1946 r. 18. Józef Janusz, lat 62, lekarz z Bociek, 7. V. 1945 r. w Boćkach. 19. Kazimierz Karpiński, 1932, rolnik wsi Lubieszcze, 21 .XII. 1947 r. 20. Aleksander Kobus, 1916, robotnik GS w Grodzisku, 25.XII. 1946 r. koło Maleszy. 21. Michał Koptewicz, rolnik wsi Andryjanki, 6.VI. 1945 r. w Andryjankach.

41

22. Kazimierz Kozdrój, 24.X. 1912 r., referent kultury w Bielsku Podlaskim, 2.IV.1945 r. w Brańsku. 23. Wincenty Lenkiewicz, 17. VII. 1904, z-ca wójta gminy w Brańsku, 9.VI. 1945 r. 24. Aleksander Łuczaj, 1877, rolnik wsi Filipy, 10.VIII.1945 r. w Filipach. 25. Stanisław Łuczaj, 1924, rolnik wsi Filipy, 10.VIII.1945 r. w Filipach. 26. Feliks Łuczaj, 17.VIII.1927, rolnik wsi Filipy, 10.VIII.1945 r. tamże. 27. Witold Majewski, 10.XI. 1891, komisarz ziemski w Bielsku Podlaskim, 13.VII.1946 r. 28. Aleksander Masłowski, 1899, rolnik-sołtys wsi Olendy, 24.V.1946 r., tamże. 29. Romuald Michałowski, 11 .X. 1915, słuchacz Centralnej Szkoły PPR w Łodzi, 30. VI. 1945 r. w Bielsku Podlaskim. 30. Konstanty Mikołajuk, 1911, rolnik-sołtys wsi Mołoczki, 27.11.1947 r. wm. 31. Stanisław Ostap, 16.XI. 1876, rolnik wsi Łapcie, 28. VIII. 1948 r. 2 miejscu. 32. Jan Ostaszewicz, 1905, naczelnik 7 Urzędu Ziemskiego w Poznaniu, 2l.XI. 1946 r. w Bielsku Podlaskim. 33. Eugeniusz Pruszyński, 1932, rolnik wsi Hodyszewo, 27.1.1951 r. wHodyszewie. 34. Czesław Raczek, 1912, rolnik wsi Rudka, 9.X.1950 r. wRudce. 35. Józef Rapcewicz, 1920, rolnik wsi Holonki, 1946 r. w Holonkach. 36. Jan Skowron, kwiecień 1946 r. w Zawadach. 37. Gabriel Syczewski, 1908, rolnik wsi Załuskie Koronne, 7.IX. 1948 r. wm. 38. Aleksy Szymczyk, 25.XII.1912, bryg. stacji PKP Strabla, 26.VI.1945 r. wm. 39. Helena Wagner, 1923, w Kom. Radź. w Brańsku, 7.IV.1946 r. wOlendach. 40. Szymon Waszczuk, rolnik wsi Sasiny, 1946 r. w Sasinach. 41. Aleksander Wróblewski, 1910, rolnik wsi Malesze, 25.XII.1946 r. w Bielsku Podlaskim. 42. Paweł Wróblewski, 1876, rolnik z Bielska Podlaskiego, 25.XII.1946 r. w Bielsku Podlaskim. 43. Jan Zakrzewski, 20.11.1907, rolnik wsi Filipy. 4.X.1946 r. w Filipach. 44. Stanisław Zieliński, 1934, uczeń Boćki, 7.V.1945 r. w Boćkach. 45. Witold Zieliński, 6.III.1934 r., uczeń Boćki, 9.V.1945 r. w Boćkach. 46. Stefan Żukowicz, 1888, kolejarz w Strabli, 26.VI.1946 r. w Strabli. 47. Józef Żukowski, 1926, poborca podatkowy z Wyszek, 28.IX. 1949 r. w Szczepany. 48. Kazimierz Bartosz, 1923, rolnik wsi Kuderewszczyzna, 11.IX.1951 r. wm. 49. Franciszek Bielecki, 1911, rolnik wsi Czerwonka, 7.III. 1945 r. w m. 50. Władysława Dałek, rolniczka wsi Wyżarne, 9.IV.1945 r. w Lipsku. 51. Piotr Gajewski, 1901, rolnik wsi Chlewisk Górny, 1946 w miejscu. 52. Antoni Hołownia, 1893, wieceprzewodniczący GRN w Dąbrowie Białostockiej, 2l.V. 1951 r. wŁozowie. 53. Jakub Janucik, 1922, rolnik wsi Chilmony, 16.XII. 1945 r. w Chilmonach. 54. Emil Kuczyński, pełnomocnik d/s akcji siewnej w Dąbrowie Białostockiej, 23.IV.1945 r. wNowo-Kamiennej. 55. Walerian Łoś, 29.IV. 1922, wójt gminy Dąbrowa, l.VI.1946 r. wDąbrowie. 56. Aleksander Mickiewicz, 1895. wójt gminy Dąbrową 3.III. 1945 r. w Miedzianowie.

42

57. Jan Ostapowicz, 1904, masarz w Suchowoli, 31 .III. 1945 r. w miejscu. 58. Jan Rutkowski, 10. V. 1909, rolnik wsi Jaginty, 12. V. 1945 r. w Nowym Dworze. 59. Wacław Samojlo, 25.IX.1903, leśniczy' Leśnictwa Przyrzeczki, 12.VI.1945 r. w Dubasiewszczyźnie. 60. Michał Słomianko, 1899, rolnik wsi Sadek, 11.IX. 1951 r. we wsi Sadek. 61. Michał Szczerbakow, rolnik wsi Skieblewo, 11.IV. 1945 r. w Skieblewie. 62. Stanisława Szczerbakow, 1914, gospodyni domowa w Skieblewie, 11.IV.1945 r. 63. Jan Szymański, 1895, wójt gminy Nowy Dwór, 12.IX. 1945 r. w miejscu. 64. Filip Tarasiewicz, 1886, rolnik wsi Chilmonty, 4.VI.1946 r. w miejscu. 64. Anna Tkaczuk, 1907, rolniczka wsi Osmolowszczyzna, 4.IV. 1946 r. w miejscu.

POWIAT EŁK

1. Henryk Bojer, wójt gminy Kalinowo, 13-14.XIII.1946 r. w Wierzbowie. 2. Paweł Iwanko, 1915, rolnik wsi Wierzbowo, 30.V.1946 r. wmiejscu. 3. Władysław Kwieciński, 1 LXI. 1907, rolnik-sołtys wsi Guskie, 5.II.1946 r. 4. Anatol Nikolski, LV. 1925, pracownik GS Nowa Wieś Ełcka, 27.VIII.1949 r. 5. Konstanty Rozmysłowicz, 10.X. 1918, rolnik-sołtys wsi Socze, 14.V.1946 r.

6. Stanisław Wasilewski, wójt gminy Kalinowo, 30. V. 1946 r. w Wierzbowie.

POWIAT GOŁDAP

1. Piotr Waledziewicz, wójt byłej gminy Grabowo, 26.11.1946 r. w Dunajkach.

POWIAT GRAJEWO

1. Jan Barankiewicz, 1907, rolnik wsi Łojki, 19.II. 1947 r. w Łojkach. 2. Józef Borowski, 1907, kowal z Białaszewa, 16.11.1946 r. wGrozimach. 3. Henryka Chrzanowska, 1919, gospodyni domowa w Szczuczynie, 25.XI.1945 r. 4. Henryk Fadrowski, 10.1.1905, rolnik wsi Pieńczykowo, 8.VIII.1946 r. wm. 5. Kazimierz Giża, 1921, pracownik sądu w Giżycku, 8.IX. 1946 r. w Słuczu. 6. Antoni Godlewski, 1923, rolnik wsi Wąsosz, 3.II.1947 r. wm. 7. Józef Gutkowski, 25.111.1907, rolnik wsi Białaszewo, 14.111.1947 r. wm. 8. Adolf Jamiński, 1912, rolnik wsi Bełda, 8.VIII.1946 r. wm. 9. Franciszek Jasionek, kowal wsi Bełda, 8. VIII. 1946 r. w m. 10. Józef KI epacki, leśniczy Nadleśnictwa Rajgród, 13.IV. 1946 r. wm. 11. Stanisław Kordaszewski, 1908, maszarz w Rajgrodzie, 15. VII. 1945 r. w lesie pod Kuligami. 12. Antoni Kozikowski, 22.11.1911, leśniczy z Żebr, 15.111.1945 r. koło Wąsosza. 13. Anastazja Makuszewska, 1905, rolniczka w Szczuczynie, 12.XI.1946 r. wm. 14. Józef Matelski, 17.IV. 1907, kowal w Bialaszewie, 14.III. 1946 r. w Bajtkowie. 15. Jozef Mroczkowski, 13.X.1914, rolnik wsi Kownatki. 12.11.1947 r. wlesie koło Czerwonki.

43

16. Ludwik Rostek, 4.DC.1900, rolnik wsi Dołęgi, 21.IX. 1945 r. koło wsi. 17. Czesław Roszkowski, 15.VI.1924, rolnik wsi Łojki, 19.11.1947 r. wm. 18. Jerzy Sawicki, 1896, młynarz w Szczuczynie, 25.XI. 1946 r. w Kuligach. 19. Aleksander Sędkowski, 15.IX.1915, pracownik Urzędu Skarbowego w Grajewie, 24.1.1946 r. we wsi Kuligi. 20. Czesław Wiśniewski, 13.IV.1910, rolnik wsi Białaszewo, 15.11.1946 r. w Grozinach Opatr. 21. Franciszek Zyskowski, 1905, rolnik wsi Kurejwa, 27.1.1947 r. w miejscu. 22. Stanisław Żbikowski, 9.IX.1909, rolnik wsi Sieniukie, 16.11.1946 r.

POWIAT HAJNÓWKA

1. AnisjaBajko, 1892, gospodyni domowa w Białowieży, 26.XI.1945 r. wmiejscu. 2. Tymoteusz Chmiel, 1903 r., rolnik, Witowo, maj 1945 r. w Witowie, „Bury". 3. Maria Galicka, 1884, gospodyni domowa wsi Puchały, 5. VIII. 1946 r., yv miejscu, „Bury". 4. Jan Galicki, 1923, rolnik wsi Puchały, 5.III.1946 r. w Puchałach, „Bury". 5. Mieczysław Galicki, 1874, rolnik wsi Puchały, 5.III.1946 r. wmiejscu. 6. Mikołaj Galicki, 1903, rolnik wsi Puchały, 5TII.1946 r. wm. 7. Bazyli Giermaniak, 1923, leśniczy w Długim Brodzie, 11 .V. 1945 r. 8. Wiktor Hemianowicz, 1917, pracownik Rady Narodowej w Wyszkowie, 16.V.1945 r. 9. Teodor Iliaszuk, leśniczy Nadleśnictwa Hajnówka, 12.VI.1947 r. w Puszczy Białowieskiej. 10. Aleksander Jakubowski, 23.1.1893, Zarząd Gminy ZSCH w Narwi, 10.VI.1945 r. 11. Jan Jakimiuk, 1906, rolnik wsi Czyże, 28.1.1946 r. w Puszczy' Białowieskiej. 12. Piotr Kabać, 21.VI.1913, GRN Narewka, 17.IV.1945 r. w Narewce. 13. Piotr Kożlak, 1905, rolnik wsi Biała Straż, 14.V.1945 r. wmiejscu. 14. Grzegorz Leończuk, 1911, rolnik wsi Zaleszany, 29.1.1946 r. w miejscu. 15. Konstanty Leończuk, 1944, dziecko wsi Zaleszany, 29.1.1946 r. (spalone żywcem). 16. Sergiusz Leończuk, 1945, dziecko wsi Zaleszany, 29.1.1946 r. (spalone żywcem). 17. Jan Leszczyński, 15.IV.1906, wójt gm. Narewka, 17.IV.1945 r. wmiejscu. 18. Mikołaj Lewsza, 1918, gajowy w Narewce, 17.IV.1945 wNarewce. 19. Eugenia Łobienko, 17.IV.1927, przy rodzicach, Kleszczele 18.VIII.1945 r. 20. Teodozy Łukaszuk, 1893, rolnik osady Orla, 28.1.1946 wmiejscu. 21. Jan Martyniuk, 1887, rolnik wsi Puchały, 5.III.1945 r. wPuchałach. 22. Aleksy Niczyporuk, 1943, dziecko wsi Zaleszany, 29.1.1946 r., spalone żyyycem. 23. Maria Niczyporuk, 1909, gospodyni domowa wsi Zaleszany, 29.1.1946 r., spalona. 24. Jan Niczyporuk, 1920, rolnik wsi Zaleszany, 29.1.1946 r., spalony żywcem. 25. Michał Niczyporuk, 1940, dziecko w Zaleszanach, 29.1.1946 r., spalone żywcem. 26. Michał Niczyporuk, 1907, rolnik wsi Zaleszany, 29.1.1946 r., spalony. 27. Natalia Niczyporuk, 1911, gospodyni domowa wsi Zaleszany, 29.1.1946 r., spalona. 28. Piotr Niczyporuk, 1938, dziecko wsi Zaleszany, 29.1.1946 r., spalone żywcem.

44

29. Anna Niczyporuk, 1944, dziecko wsi Zaleszany, 29.1.1946 r., spalone żywcem. 30. Grzegorz Pietruczuk, 4.DC.1924, rolnik wsi Rakowicze, 28.1.1946 r. 31. Mieczysław Ściborowski, robotnik młyna w Narewce, 25.IV. 1945 r. w miejscu. 32. Aleksander Tarasiewicz, pracownik PPRN w Hajnówce, 16. V. 1945 r. w Wyszkach. 33. Korneliusz Wasiluk. rolnik-sołtys wsi Witowo, 10. V. 1945 r. w Witowie. 34. Aleksander Wołkowycki, 1895, nauczyciel w Narewce, 17.IV. 1945 r. wmiejscu. 35. Aleksander Zielinko, 1891, krawiec-rolnik wsi Suchowolce, 29.1.1946 r. w Zaleszanach, dokąd zaniósł gotowy garnitur jednemu z mieszkańców.

POWIAT KOLNO

1. Feliks Bikowski, rolnik wsi Łyse, 22.1.1947 r. (55 lat). 2. Józef Jastrząbek, ze wsi Lachowo, 1947 r. we wsi Jask. 3. Kazimierz Konopko, 15.11.1915, robotnik wsi Filipy Duże, jesień 1945 r. w lesie. 4. Kazimierz Kozioł, 1920, rolnik wsi Koźle, 1951 r. we wsi. 5. Eugeniusz Lichota, 1910, ogrodnik, Grabowo, 28.XI.1946 r. wmiejscu. 6. Antoni Maciora, 1929, rolnik wsi Cieciory, 28.VIII.1948 kolo wsi. 7. Antoni Majewski, 20.III. 1930, rolnik wsi Dawia, 17.1.1952 we wsi. 8. Lucjan Mazgoła, 6.II.1936, rolnik wsi Puszczyńskie Duchy, 1950. 9. Antoni Niebrzydowski, rolnik wsi Zabiele, 13.1.1946 r. we wsi. 10. Aleksander Parzych, 16. VII. 1922, rolnik wsi Wyki, październik 1945 r. 11. Bronisław Pieklik, 1.1.1920, rolnik wsi Łachy, 9.IX. 1945 r. we wsi. 12. CzesławRainko, 14.11.1918, rolnik wsi Kąt>{ 8.1.1949 r. wKątach. 13. Piotr Resko, 13.VII. 1932, pracownik GRN w Grabowie, 24.VI. 1952 r. w Ciemiance. 14. Franciszek Rosz, 1925, rolnik wsi Danowo, 9.XII. 1946 r. w lesie koło Łachowa. 15. Józefa Rybińska, 1900, rolniczka wsi Gawrychy, 7. VI. 1945 r. w Gawrychach. 16. Stanisław Rybiński, 1886, robotnik drogowy, Gawrychy, 7.VI.1945 r. wm. 17. Witold Rybiński, 17 X11.1937, dziecko w Gawrychach, 7.VI. 1945 r. wmiejscu. 18. Kazimierz Rybiński, 1919, robotnik w tartaku w Gawrychach, 7.VI.1945 r. w m. 19. Leokadia Rybińska, nauczycielka, Gawrychy, 7.VI.1945 r. w Gawrychach. 20. Julian Rybiński, 1936, dziecko wsi Gawrychy, 7.VI. 1945 r. w Gawrychach. 21. Piotr Skardziński, 26.VI.1929, rolnik wsi Raków Nowe, 8.1.1949 r. wmiejscu. 22. Teofil Skardziński, 3.11.1902, rolnik, Rakowo, 8.1.1949 r. wmiejscu. 23. Stanisław Stachelek, 4.IV.1908, rolnik wsi Nowa Ruda, 2.X.1951 r. wm. 24. Piotr Stachelek, 8.II.1885, rolnik wsi Nowa Ruda, 16.X.1947 r.

POWIAI ŁAPY

1. Stefania Adamska, gospodyni domowa w leśnictwie Kordon, 17. VIII. 1946 r. w m. 2. Jan Adamski, 1902, gajowy leśnictwa Kordon, 16. VIII. 1946 w Kordonie. 3. Adolf Adamski, 1891, rolnik wsi Niewodnica, 14.V.1945 r. we wsi Koźle. 4. Michał Bielicki, 1896, sekretarz gminy Poświętne, 1945 r. wmiejscu.

45

5. Henryk Bielski, 1928, kierowca starostwa w Wysokim Mazowieckim. 28.IV. 1946. 6. Wacław Biesiada. 7.VII. 1913, kierowca w starostwie Wysokie Mazowieckie, IV. 1946 r. 7. Julian Brzozowski, 16.11.1900, rolnik wsi Gołębie, 24.V.1946 r. 8. Włady sław Brzozowski, 1912, rolnik wsi Józefin, maj 1945 r. w m. 9. Bolesław Budzisz, 1921, rolnik wsi Łukowica, 16.IX.1945 r. wm. 10. Mikołaj Citko. 8.V.1913, rolnik wsi Łukowica, 29.VII.1949 r. wm. 11 .Czesław Choiński, 1910, robotnik majątku Krzyżewo. 12. JózefDawidko, 1893, przewodniczący GRN w Kowalewszczyźnie, 10.IX.1949r. 13. Franciszek Drągowski, 1898, wójt gminy Poświętne, 22.1.1945 r. 14. Czesław Falkowski, 20.XII.1896, rolnik wsi Gąsówka Oleksin, 24.9.1946 r. 15. Piotr Fronckiewicz, 25.V.1908, robotnik składnicy złomu w Łapach, 8.XI.1951 r. 16. Stanisław Grabowski, 1906. sołtys wsi Poświętne, 26.V.1946 r. wm. 17. Janusz Harasimowicz, 24.in.1930, starostwo Wysokie Mazowieckie, 26.V.1946 r. 18. Julianna Kalińska, 14.IV.1902, gospodyni domowa w Łapach, 9.VI.1948r. wm. 19. Kazimierz Karpiński, 1933, robotnik PGR w Kamiennym Dworze, 13 .IV. 1951 r. 20. Wojciech Kiełbasa, 1892, wójt gminy Poświętne, grudzień 1944 r. w m. 21. Mikołaj Kołotko, 1901, rolnik wsi Zaczerlany, 19. IV. 1946 r. w m. 22. Mikołaj Koniuch, rolnik wsi Łapucie, 1947 r. wŁapuciach. 23. Józef Łapiński, sekretarz gminy Sokoły, 8. VI. 1949 r. w Truskolasach. 24. Władysława Łupińska, 1899, gospodyni domowa wsi Pionka Kościelna, 8.VI.1951 r. 25. Mateusz Łupiński, 21.IX. 1899, magazynier PKP Płonka Kościelna, 8. VI. 1951 r. 26. Konstanty Matecznia, 1899, rolnik wsi Brzozowo, 29.VI. 1947 w m. 27. Stanisław Nikin, 1896, kierowca z Uhowa, 27.VI.1945 r. w Łapach. 28. Józef Perkowski, 6.III.1900, sołtys wsi Skwarki, 28.XII.1946 r. 29. Aleksander Polawski, 1909, rolnik wsi Stokowiski, 11 XII. 1947 r. 30. Genowefa Puchalska, 30.V.1922, rolnik wsi Łukowica, 13.IV.1951 r. wm. 31. Stanisława Sawicka, 1.XII. 1933, przy rodzicach, 16.VIII.1946 r. w leśniczówce Kordon. 32. Cyryl Sawicki, zamieszkały w Warszawie, 8.IX.1946 r. w Surażu. 33. Stanisław Sawicki, 31 .V. 1936, dziecko z leśniczówki Kordon, 16.VIII. 1946 r. 34. Mieczysław Sobolewski, sekretarz gminy Kowałewszczyzna, 13.1.1946 r. 35. Józef Sochor, 1908, ślusarz wsi Gajowniki, 19.IV. 1946 r. wm. 36. Władysław Sypalczuk, 24. VI. 1924, rolnik wsi Wolkuny, 1. VII. 1948 r. 37. Wasyl Szostko, 15.VI. 1891, rolnik wsiZawyki Ferma, 2.II.1946 r. wm. 38. Stanisława Wróbel, 17.1.1903, gospodyni domowa w Sokołach, 30.IV. 1945 r. w m. 39. Maksym Wróblewski. 1903, zastępca przewodniczącego GRN w Rynkach, 11.IV. 1945 r. 40. Jan Zdrodowski, 1902, rolnik wsi Truskolasy, 14. III. 1952 r. wm. 41. Jan Zieliński, 1925, ronik wsi Stokowisko, 1 .XII. 1947 r. w m. 42. Tytus Zimnoch, 1902, wójt gminy Zawyki, 15.X. 1946 r. w m. 43. Bazyl Zińczuk. 1925, stolarz gminy Końcowizna, 10.IV. 1945 r. w m.

46

POWIAT ŁOMŻA

1. Stefan Aleński, 1900, stolarz w Piątnicy, 25.X. 1946 r. w Piątnicy. 2. Stanisław Bacławski, 31.1.1909, kierwoca Starostwa w Łomży, 7. VIII. 1947 r. 3. Władysław Bednarczyk, 1915, mieszkaniec wsi Miastkowo, 11 .V. 1947 r. wm. 4. Mikołaj Borowski, 1902, rolnik wsi Kalinowo, 7. VII. 1945 r. w m. 5. Wacław Ciałko, sołtys, 20.X.1946 r. 6. Leon Chrzanowski, 1920, szewc wsi Wysokie Małe, 12.VI.1951 r. 7. Kazimierz Dąbrowski, 1917, rolnik wsi Miastkowo, 15. VII. 1946 r. 8. Stefan Dąbrowski, 10.XI.1910, rolnik wsi Zarazie, 10.VI.1947r. 9. Anna Frąckiewicz, 1927, mieszkanka wsi Janczewo, 22.X. 1945 r. w m. 10. Katarzyna Frąckiewicz, 18.XI.1897, rolniczka wsi Janczewo, 22.X.1945 r. 11. Eugenia Frąckiewicz, 1925, wieś Janczewo, 22.X. 1945 r. w m. 12. Stanisław Góralczyk, 5.XII. 1900, rolnik wsi Kąty, 9.IX. 1947 r. 13. Józef Gratka, 1918, pracownik lotniska Gdańsk-Wrzeszcz, 10.IX.1946 r. w Łachtynowie. 14. Wiktor Halicki, 17.1 V. 1921, pracownik ZWZSCH w Białymstoku, 13.111.1948 r. 15. Deomid Iwaniuk, kierowca Urzędu Ziemskiego w Ełku, 21 .V. 1946 r. na szosie Ostrów - Łomża. 16. Stanisław Jabłoński, 1900, gajowy z Pniewa, 18X11.1945 r. w Pniewie. 17. Józef Jarosz, 1909, rolnik wsi Elżbiecin, 5.III. 1945 r. w Elżbiecinie. 18. Józefa Just, 1900, rolniczka wsi Kraska, 25.IV. 1945 r. w m. 19. Stefan Just, 1900, rolnik wsi Kraska, 25.IV. 1945 r. w m. 20. Piotr Kamiński, rolnik wsi Pawelki, 9.IV. 1947 r. w m. 21. Julia Karolak. 1901, rolniczka w Jedwabnym, 1.XI.1945 r. wm. 22. Bolesława Kossakowska, 1912, rolniczka kolonii Grabnik, 22X11.1945 r. w m. 23. Adam Koss, 70 lat, młynarz w Murawie, 20. VIII. 1945 r. koło wsi. 24. Aleksander Kosiorek, 1904, nauczyciel we wsi Ruś, 1945 r. we wsi. 25. Michalina Kosiorek, 1904, nauczycielka we wsi Ruś, 1945 r. we wsi. 26. Stefan Krasiński, 1893, sołtys wsi Drążęcin, 6X1.1946 r. wm. 27. Zygmunt Kiysztowczyk, 1 .II. 1919, przewodniczący ZSCH w Jedwabnem, III. 1946 r. 28. Stanisław Kwiatkowski, 19.XI.1921, malarz w Dobrzyjałowie, 1947 r. 29. Jan Lipiński, 1.X.1906, rolnik wsi Kubra, 19.V.1950r. 30. Stanisław Liżewski, 1905, rolnik wsi Wierzbowo, 20. V. 1948 r. 31. Szymon Lurtow, mieszkaniec wsi Miastkowo, 28.III. 1945 r. w Zarazie. 32. Kazimierz Łasiewicz, 1898, rolnik wsi Mikołajki, 17.VII. 1946 r. wm. 33. Władysław Łuba, 13.IX.1896, rolnik wsi Śniadowo, 17.XII.1946 r. 34. Aleksander Maciak, 1922, rolnik wsi Kisielnica, 24.IV. 1947 r. 35. Józef Maciejewski, rolnik wsi Czaplice, 20. VI. 1947 r. w m. 36. Stanisław Maciejewski, 1919, rolnik wsi Czaplice, 20.VI.1947 r. wm. 37. Eugenia Majcherska. lat 40, nauczycielka wsi Kołaki Wietrz., 28.VI. 1946 r. 38. Stanisław Michałowski, 1. VIII. 1902, sołtys wsi Elżbiecin, 17.IX.1946 r. 39. Józef Michałowski, 1902. gajowy w Bożejewie Starym, 9.X.1947 r. w lesie.

47

40. Józefa Mioduszewska, lat 75, gospodyni domowa w Bożejewie Starym. 16.VIII.1946 r. 41. Stanisław Mioduszewski, lat 80, rolnik wsi Bożejewo, 16. VIII. 1946 r. 42. Antonbi Murawski, 1883, rolnik wsi Kuleszki, 10.111.1945 r. 43. Franciszek Olszak, 8.IX. 1878, handlarz dewocjonaliami, 5.II.1950 r. w Nagórkach. 44. Kazimiera Osiewicz, 1898, rolniczka wsi Mikołajki, sierpień 1946 r. w m. 45. Antoni Pianko, rolnik wsi Śniadowo, 24.XII.1946 r. w m. 46. Julian Piekutowski, 1914, rolnik wsi Kozlanek, 14.IV. 1947 r. w Kurkach. 47. Zofia Pieńkowska, 21 .IX. 1937, dziecko z Drozdowa, 13.II. 1945 r. w m. 48. Lucjan Pieńkowski, 13. VII. 1931, nieletni z Drozdowa, 13.11.1945 r. wm. 49. Witold Pieńkowski, 1933, nieletni z Drozdowa, 13.11.1945 r. wm. 50. Rozalia Romatowska, 4.IX.1900, rolnik wsi Janczewo, 19.VIII.1947 r. 51. Wanda Rydelska, 1918, rolniczka wsi Tarnowo, 8. VIII.1946 r. w m. 52. Józef Sawski, 1914, kierowca PZGS w Łomży, 28.1.1947 r. w Jeżewie. 53. Aleksander Skrodzki, 15.XII. 1901, rolnik wsi Dobrzyjałowo, 20.VIII.1947 r. 54. Piotr Szabłowski, 1919, sołtys wsi Jarmuty, 10.XII.1945 r. 55. Czesław Sztachelski, lat 20,18.VIII. 1945 r. w lesie Witkoszyńskim. 56. Stanisław- Toński, 1902, przewodniczący GRN w Łomży, 7.VIII.1947 r. w Zawadach. 57. Stanisław Wądołowski, 1892, rolnik wsi Korytki, 30.XII. 1946 r. w m. 58. Bronisław Wiernicki, 1904, rolnik wsi Zaruzie, 29. V. 1949 r. w m. 59. Józefa Wiśniewska, 1909, rolnik wsi Dobrzyjałowo, 15.XI. 1946 r. 60. Zygmunt Wiśniewski, 1899, rolnik wsi Dobrzyjałowo, 15X1.1946 r. 61. Władysław Zawadzki. 4.II. 1925, robotnik PGR Pankiew, 29X1.1948 r. kolo Łomży. 62. Edward Żaczkowski, 1985, poborca gm. Śniadowo, 7.V. 1946 r. w m. 63. Jan Żebrowski, 1900, rolnik wsi Kurki, 16.V.1945 r. 64. Tadeusz Żeglicki, 18.V.1906, starosta pow. w Łomży, 7.VII.1947 r. 65. Wacław Żelazny, rolnik wsi Bożenica, 15.III. 1946 r. w Bożenicy. 66. Józef Żołnierkiewicz, 1885, nauczyciel w Jedwabnem, 21 .III. 1945 r.

POWIAT MOŃKI

1. Stanisław Bibiński, 1914, robotnik leśny z Knyszyna, 1 .VII. 1946 r. koło Kopisk. 2. Kazimierz Bikiełs, 1910, kierownik punktu weterynaryjnego w Knyszynie, 22.VI.1945 r. 3. Krzysztof Dębowski, 1900, rolnik wsi Długołęka, 5.V.1945 r. wm. 4. Stanisław Filipczuk, 1902, rolnik wsi Dzięciołowo, 12.11.1945 r. 5. Julian Gościk, 1903, rolnik wsi Chobotki, 9.VII.1950 r. 6. Eugeniusz Jargielweicz, 19.1.1919, kierownik Urzędu Likwidacyjnego w Olecku, 1X11.1946 r. w Budach. 7. Mikołaj Kożuszko, 1898, rolnik wsi Kalinówka Kościelna, 21. IV. 1945 r. 8. Antoni Polonowski, 1922, rolnik wsi Kalinówka, 7. VIII. 1946 r. kolo Szpakowa.

48

9. Wasyl Prydyba, 1898, rolnik kolonii Kąty, 17.111.1945 r. wm. 10. Antoni Bociuk, 1915, rolnik kolonii Kąty, 27.111.1945 r. wm. 11. Ksenia Waryncza, 1890, nauczycielka we wsi Jaświły, 1 .XI. 1945 r. k. wsi Romejki. 12. Jan Waryncza, 1894, nauczyciel we wsi Jaświły, 1XI. 1945 r. koło wsi Romejki. 13. Marianna Wasilewska, 1914, rolniczka ze wsi Zubole, 26.V.1945 r. wm. 14. Apolinary Wasilewski, 1907, rolnik ze wsi Hornostaje, 22. VII. 1945 r. w m. 15. Jan Węgliński, lat 20, dyżurny stacji PKP w Knyszynie, 21 .X. 1945 r. 16. Irena Wiszniewska, 2.1.1922, maszynistka JW w Białymstoku, 10.V. 1945 r. 17. Konstanty Zienkiewicz, 1887, rolnik ze wsi Trzcianne, 1947 r.

POWIAT OLECKO

1. Czesław Gobczyński, 28.111.1922, rolnik ze wsi Gołubie, 26.11.1946 r. 2. Jan Karczewski", 22. VI. 1907, wójt gminy Zalesie, 19.VIII. 1947 r., Gryda. 3. Bronisław' Moćkun, 1905, rolnik ze wsi Plewki, 1. VIII. 1946 r. wm. 4. Władysław Szliński, 8.DU902, rolnik ze wsi Monety, 14.111.1947 r. wm. 5. Tadeusz Zabłocki, 1922, sekretarz gminy w Borawskiem, lipiec 1946 r. 6. Henryk Zawadzki, 16.11.1926, rolnik ze wsi Monety, 13.111.1945 r. koło wsi.

POWIAT SEJNY

1. Stanisław Białogórski, 1920, rolnik ze wsi Dziemianówka, 10.V.1945 r. wm. 2. Stanisław Burba, 1918, rybak z Krajowińca, 1. VIII.1946 r. koło Gib. 3. Józef Grygo, 1905, rolnik ze wsi Giby, 5.XI.1945 r. w Gibach. 4. Joharen Ignatiew, 1913, rolnik ze wsi Białogóry, 6X11.1946 r. w m. 5. Edward Januszkiewicz, 20.X. 1911, robotnik tartaku w Gibach, 19. VI. 1945 r. w m. 6. JanKudzia, 1907, rolnik ze wsi Duda Ruska, 10.VII.1946 r. 7. Gabriela Markiewicz, 19.IV. 1926, krawcowa z Sejn, 2.XII. 1946 r. w Sejnach. 8. Wincenty Milewski, 24.IX.1894, pracownik Nadleśnictwa Pomorza, 13.IX.1945 r. 9. Kazimierz Markiewicz, 1928, rolnik z Sejn, 26.11.1947 r. wKlejwach. 10. Wacław Moroz, 1901, rolnik ze wsi Pomorze, 15.X.1945 r. za Gibami. 11. Antoni Ostrowski, 15. V. 1889, leśniczy z Migrawic, 13.XII. 1946 r. w m. 12. Kazimierz Paszkiewicz, 10.111.1017, rolnik ze wsi Romanówce, 24.VII.1946 r. wm. 13. Ryszard Pawłowski, 20.X. 1901, robotnik Nadleśnictwa Głęboki Gród, 8.VII.1946 r. 14. Eugeniusz Pawlukanis, 3.XI. 1912, rolnik ze wsi Łopuchowo, 17. VII.1946 r. 15. Wacław Pogorzelski, 1924, rolnik ze wsi Makarce, 28. VIII. 1945 r. 16. KazimierzRogalewski, 24.VII.1906, murarzz Sejn, 2.XII.1946 r. w Sejnach. 17. Józef Romański, 1915, rolnik ze wsi Aleksiejówka, 16.XII. 1945 r. kolo Gib. 18. Antoni Soroko, 16.XI.1901, rolnik ze wsi Berżniki, 5.VII.1947 r. wm. 19. Wiktor Szyszko, 8.1X 1896, gajowy leśnictwa Puńsk, 22.VII.1945 r. 20. Józef Tomkiewicz, 1922, rolnik ze wsi Michnowiec, 1 .XII. 1947 r. w m. 21. Józef Trojanowski, 7.IX. 1901, pełnomocnik d/s reformy rolnej, 3.XII. 1946 r. 22. Piotr Zawadzki, 1918, robotnik leśny ze wsi Berżniki, 5.XIł. 1946 r. w m.

49

POWIAT SIEMIATYCZE

1. Eudokia Aleksiejuk, 1907, rolniczka ze wsi Kabuzy, 28.11.1945 r. w Kabuzach. 2. Michał Aleksiejuk, 1904, rolnik ze wsi Kabuzy, 28.11.1945 r. w Kabuzach. 3. Antoni Andrzej czuk, 1926, rolnik ze wsi Lakowszczyzna, 2.V.1945 r. w m. 4. Stefan Babulewicz, 1890, rolnik ze wsi Sypnie Nowe, 1945 r. w m. 5. Michał Babulewicz, 1920, rolnik ze wsi Sypnie Nowe, 1945 r. w m. 6. Eugeniusz Balejko, 1928, rolnik ze wsi Grodzisk, 1945 r. w m. 7. Kazimierz Bazyiewski, 1895, szewc ze wsi Krynki Sobole, 1946 r. w m. 8. Anastazja Bielecka, lat 23, rolniczka z Bielska Podlaskiego, 1946 r. w Milejczycach. 9. Grzegorz Bielecki, 1924, rolnik ze wsi Sypnie Nowe, 29.1.1945 r. w m. 10. Antoni Bonda, 1906, rolnik ze wsi Szerszenie, 28.IX.1945 r. wmiejscu. 11. Siemion Bondarenko, 17.XI.1917, felczer weterynarii w Drohiczynie, 10.IV. 1945 r. 12. Demian Borowik, 1910, majster fabryki kafli w Milejczycach, 26. V.1946 r. 13. Konstanty Burak, 1903, sekretarz Zarządu Miejskiego w Siemiatyczach, 1945 r. 14. Aleksander Burzyński, 16.IX. 1914, przewodniczący GRN w Drohiczynie, 30.IV.1951 r. 15. Kazimierz Charytoniuk, 1928, rolnik ze wsi Grodzisk, 19.IV. 1950 r. 16. Antoni Dawrdziuk. 1921, kierowca Spółdzielni Rolniczej w Siemiatyczach, 24.VIII.1945 r. 17. Wincenty Domański, 1.XI.1900, nadleśniczy w Nurcu, 4. V.1945 r. 18. Aleksander Dubiński, 1909, rolnik ze wsi Żerczyce, 26.11.1946 r. w m. 19. Jan Galimski, 1906, rolnik ze wsi Choroszczewo, 13.11.1945 r. wm. 20. Edward Gan, lat 36, kierownik Spółdzielni Rolniczo-Handlowej w Siemiatyczach, 25.XII.1945 r. w Kątach. 21. Jan Gierasimiuk, 1891, rolnik z Siemiatycz, 3.II. 1946 r. koło Siemiatycz. 22. Jan Godun, 1907, rolnik ze wsi Czarna Cerkiewna, 23.1.1947 r. w m. 23. Szloma Goldwaser, 1910, mieszkaniec Drohiczyna, 11.1.1945 r. w Drohiczynie. 24. Franciszek Grabarz, lat 40, robotnik majątku w Ostrożanach, 25. Tomasz Grabarz. 18.XII. 1907, przewodniczący MRN w Ciechanowcu, 15.1.1945 r. w m. 26. Feliks Grachel, 1908, gajowy w Grodzisku, 18.III. 1945 r. wDrochlinie. 27. Dawad Gruda, 1915, szewc z Drohiczyna, 1.1945 r. w Smarklicach. 28. Szloma Gruda, 1910, rolnik z Drohiczyna, 11.1.1945 r. wm. 29. Franciszek Ilczuk, 1893, cieśla ze wsi Kresowicze Stare, 8X1.1945 r. wm. 30. Jerzy Iwanow, 1905, rolnik z Drohiczyna, 5.VI.1946 r. wm. 31. Luba Iwanowska, gospodyni domowa z Mielnika, 1946 r. w m. 32. Aleksander Jasiński, ogrodnik z Rutki, 1946 r. w Przybyszynie. 33. Franciszek Jasiński, 1884, sołtys wsi Przybyszyn, 30.VII. 1951 r. wm. 34. Andrzej Jaszczołt, 1914, szewc z Ciechanowca, 12.V.1946 r. wm. 35. Eugeniusz Kamiński, 10.1.1912, rolnik ze wsi Wojtkowrce Górne, 6X1.1948 r. 36. Michał Kapłan, 1911, pracownik Zarządu Mejskiego w Ciechanow-cu, 20. V. 1949 r.

50

37. Andrzej Karpiuk, 1891, rolnik ze wsi Moszczona Pańska, wrzesień 1951 r. 38. Mikołaj Karpiuk, 1922, sklepowy, Moszczona Pańska, wrzesień 1951 r. 39. Grzegorz Kasperuk, 1906, rolnik ze wsi Klukowicze, 18.IV. 1946 r. w m. 40. Andrzej Kiryluk, 1913, rolnik ze wsi Klukowo, 4.VII. 1949 r. w okolicy Klukowa. 41. Janina Kisiecka, 30.IX.1917, rolnik ze wsi Stadniki, 1947 r. wm. 42. Karol Kobus, 1893, rolnik wsi Makarki, 1.III. 1945 r. w Ni emirowie. 43. Jadwiga Koc, lat 38, gospodyni domowa ze wsi Króle, 20.11.1945 r. w Ciechanowcu. 44. Bolesław Konicki, 1918, rolnik ze wsi Siemiony, 23.1.1947 r. w okolicy wsi. 45. Marian Kraszewski, 1903, rolnik z Ciechanowca, 12.V.1946 r. wm. 46. Tekla Kruszyńska, 1900, rolnik ze wsi Kosianka Boruty, 22. VIII. 1945 r. w m. 47. Aleksander Lewoniak, 1922, rolnik ze wsi Malec, 8. VII. 1945 r. koło Drohiczyna. 48. Aleksander Łojko, 1918, rolnik ze wsi Homoty, 1947 r. w Pawłowiczach. 49. Olga Majdak, lat 25, rolniczka ze wsi Pelch, 20.III. 1945 r. w m. 50. Wacław Majdak, lat 26, rolnik ze wsi Pelch, 20.III. 1945 r. w m. 51. Władysław Majewski, 2.II. 1906, rolnik ze wsi Dołubowo, 15.III. 1946 r. w m. 52. Eugenia Maksymiuk, 1934, dziecko ze wsi Czarna Średnia, 8.III. 1945 r. w m. 53. Aleksander Maksymiuk, 1900, rolnik ze wsi Czarna Średnia, 8.III. 1945 r. w m. 54. Władysław Maksymiuk, 1940, dziecko, jak wyżej. 55. Aleksander Maksymiuk, 1927, rolnik ze wsi Czarna Średnia, jak wyżej. 56. Eliasz Markowski, 1909, rolnik wsi Augustynka, 16.1.1946 r. wm. 57. KazimierzMichalczuk, 1914, mieszkaniec Ciechanowca, 19.V.1945 r. wm. 58. Kazimierz Michalski, 1908, rolnik ze wsi Jaszczołty, marzec 19145 r. w m. 59. Antoni Migus, 1900, rolnik ze wsi Żurobice, 6.1.1946 r. w m. 60. EugeniaMiłkowska, 9X11.1890, rolniczka z Siemiatycz, 15.X.1945 r. wm. 61. Antoni Miłkowski, 15.XII. 1905, rolnik ze wsi Jasionówka, 19.IV. 1950 r. w m. 62. Jan Mioduszewski, lat 40, sołtys wsi Żurobice, 15.X. 1945 r. w Siemiatyczach. 63. Stanisław Miłkowski, lat 58, ogrodnik z Siemiatycz, 15.X.1945 r. wm. 64. Jan Nalewajko, 1909, rolnik ze wsi Zablocie, 2. V. 1946 r. w Zalesiu. 65. Aleksander Niczyporuk, 1893, sklepowy, Siemiatycze, 17.1.1946 r. wm. 66. Józef Niedziołko, lat 45, rolnim ze wsi KocePiskuły, 18. VII.1950 r. 67. Stanisława Niedziołko, lat 40, gospodyni domowa, jak wyżej. 68. Herman Nowak, 1895, rolnik ze wsi Augustynka, 6.III. 1946 r. w m. 69. Stanisław Ochętal, 1895, rolnik ze wsi Niewiarowo, 17.III. 1945 r. wm. 70. Grzegorz Omeliańczuk, 1896, przewodniczący GRN w Grodzisku, 23.1.1947 r. 71. Piotr Panasiuk, lat 45, rolnik ze wsi Niemirów, 1945 r. wm. 72. Piotr Pawiuczuk, lat 47, rolnik ze wsi Sutno, 14. VI. 1945 r. wm. 73. Kazimierz Pelszyk, rolnik ze wsi Malec, 8.XII, 1945 r. w m. 74. Bolesław Przybyłowski, 21 .VII. 1892, przewodniczący MRN w Ciechanowcu, IV. 1945 r. 75. Stanisław Przystupa, 1902, rolnik z kolonii Śledzianów, 8X11.1944 r. wm. 76. Aleksander Romaniuyk, 1889, rolnik ze wsi Pakaniewo, 10. V. 1945 r. w m. 77. Tichon Romaniuk, 1898. rolnik ze wsi Pakaniewo, 1945 r. w m.

51

78. Jakub Siebiesiewicz, 1914. rolnik ze wsi Dołubowo, 24.VI1.1946 r. wm. 79. Paweł Skorbiłowicz, 1901. rolnik ze wsi Sypnie. 29.1.1945 r. wm. 80. Wasyl Skorbiłowicz, 1910, rolnik ze wsi Sypnie Nowe, 29.1.1946 r. wm. 81. Mieczysław Smyk, 1910, rolnik ze wsi Malec, 1945 r. w m. 82. Franciszek Staniszewski, 1897, rolnik ze wsi Hornowo, 7.X.1949 r. 83. Stanisław Stodółko, 1914, gajowy z Żurobic, 29.1.1945 r.w m. 84. Aleksander Szymański, 1886, nauczyciel, Siemiatycze, 30.V.1945 r. 85. Wiktor Szymański, 1925, uczeń, Siemiatycze, 30.V. 1945 r. 86. Aleksander Tychonik, 1885, rolnik ze wsi Hornowszczyzna, 7.X. 1949 r. w m. 87. Stefan Wajkowski, lat 36, rolnik ze wsi Narojki, 8.IX. 1945 r. w m. 88. Stanisław Wierciński, 18.VI.1912, rolnik ze wsi Wiercień Duży, 2.X. 1952 r. 89. Józef Wieszczak, 1923, rolnikz Siemiatycz, 13.1.1945 r. wm. 90. Władysław Wiosna, 10.X.1920, pizewodniczący GRN Czaję Wólka, 16.XII.1955 r. 91. Józef Woiński, 1900, rolnik ze wsi Wojeniec, 29.IV.1948 r. wm. 92. Bolesław Wójcik, 1901, młynarz, Słowiczyn, 9.III.1945 r. kolo Słowiczyna. 93. Czesław Wójcik, 1918, pomocnik młynarza w Słowiczynie, jak wyżej. 94. Konstanty Wypychowski, rolnik ze wsi Augustynka, 26.1.1946 r. w m. 95. Nina Zarzecka, 1926, rolniczka z Siemiatycz, 25.X.1945 r. wm. 96. Wiktor Zduniak, 20.IV. 1906, rolnik ze wsi Bujaki, 12.111.1945 r. w m. 97. Teodor Ziniewicz, 1903, rolnik ze wsi Pakaniewo, 1945 w m.

POWIAT SOKÓŁKA

1. Antoni Baranowski, robotnik rolny w Kamionce, 1946 r. - sierpień. 2. Kazimierz Bielawski, 5.X.1907, prezes Powiatowego Zarządu SCH w Sokółce, V.l 945 r. 3. Helena Biernacka, lat 46, położna z Siderki, 21.11.1945 r. wm. 4. Anatol Boćkowski, 1924, szewc, Sokółka, 9.IV.1946 r. we wsi Słajniki. 5. Aleksander Chlabicz, 1904, robotnik rolny majątku w Buchwałowie, 26.XI. 1944 r. 6. Anna Chlabicz, 1937, dziecko z majątku w Buchwałowie, jak wyżej. 7. Helena Chlabicz, 1935, dziecko z majątku w Buchwałowie, jak w pkt. 5. 8. Maria Chalabicz, 1897, fornalka w majątku Buchwałowo, jak wyżej. 9. Maria Chalabicz, 1912, fornalka w majątku Buchwałowo, jak wyżej. 10. Maria Chlabicz, 1944, niemowlę z majątku Buchwałowo, też tak. 11. Michał Chlabicz, 1907, fornal w majątku Buchwałowo, też zamordowany. 12. Mikołaj Chlabicz, 1942, też agent bezpieki - moja uwaga. Zamordowany. 13. Wiera Chlabicz, 1930, dziecko w tejże rodzinie, jak wyżej. 14. Maria Chlabicz, 1940, dziecko w majątku Buchwałowo, zastrzelone. 15. Wiktor Chciej, 1900, wójt gm. Sidra, 9.III.1945 r. w Racewie. 16. Albin Chruży, 8.XII. 1930, dziecko ze wsi Lewszany, 13.V. 1946 r. 17. Józef Czaplejewicz, 25.XI.1894, robotnik w Sokółce, 15.1.1945 r. wm. 18. Maria Czaplejewicz, 1900, gospodyni domowa ze wsi Kraśniany, 3.VI.1946 r. wm. 19. Stanisław Czaplejewicz, 1912, gosp. domowa w Kraśnianach, 3.VI. 1946 r. wm.

52

20. Anatol Czeremcha, lat 18, rolnik ze wsi Łosośna Wielka, 28. V. 1945 r. 21. Anna Czeremcha, lat 38, gospodyni domowa wŁosośnie Wielkiej, 28.V.1945 r. wm. 22. Józef Czeremcha, lat 52, rolnik ze wsi Łosośna Wielka, 28. V. 1945 r. w m. 23. Marian Czeczko, 22.VII.1922, pracownik GS wMajewie, 10.10.1950 r. 24. Jan Daszuta, lat 45, robotnik PMRN w Sokółce, VII. 1946 r. w Sokółce. 25. Eugenia Grzybek, 1916, rolnik ze wsi Talkowszczyzna, 11 III. 1945 r. w m. 26. Aleksander Jacewicz, 5.VI.1902, pracownik poczty w Sokółce, 25. VII. 1945 r. 27. Karol Karabowicz, 1893, sekretarz Zarządu Gminy w Sidrze, 7.V.1945 r. w m. 28. Romuald Karabowicz, 1923, pracownik Urzędu Gminy w Sidrze, 7.V.1945 r. w m. 29. Jan Klejbuk, 1922, sekretarz Zarządu Gminy w Sidrze, 28.1.1945 r. w Sokółce. 30. Władysław Kozłowski, 1912, rolnik z Krynek, 15.VI.1945 r. w Krynkach. 31. Jan Kozłowski, lat 46, robotnik ZOM w Krynkach, 15.VI.1945 r. w Krynkach. 32. Edward Kundziewicz, 10.VI.1945 r. w Sokółce. 33. Aleksander Kuryło, lat 53, rolnik ze wsi Łosośna Wielka, 28.V.1945 r. wm. 34. Władysław Lisowski, 1913, krawiec ze wsi Rowrek, 11 .III. 1945 r. 35. Józef Łazarski, 4. VII.1900, rolnik ze wsi Potroborszczyzna, 29.111.1945 r. 36. Eugeniusz Łukaszewicz, lat 20, robotnik z Sidry, 13.VII. 1946 r. w Sidrze. 37. Stanisław Milicki, 1925, robotnik z Sokółki, 26. V. 1945 r. w Sokółce. 38. Antoni Niedźwiedzki, 1925, rolnik ze wsi Malewicze Górne, 1 .IV. 1945 r. w m. 39. Bolesław Niemierówka, 1918, rolnik z kolonii Racewo, 31.1.1945 r. w Sokolanach. 40. Józef Nomratowicz, 1917, rolnik ze wsi Suchenicze, 10.11.1945 r. wm. 41. Władysław Olchowik, 4.XII. 1926, wójt gminy Szudziałowo, 3.XII. 1944 r. w m. 42. Sergiusz Onoszko, 1906, rolnik ze wsi Wierzchlesie, 15.IV.1945 r. wMieszkien. 43. Julian Opacki, 1901, rolnik ze wsi Toalin, 16.V.1946 r. w m. 44. Mikołaj Panek, 1886, zawiadowca stacji PKP w Sokółce, 27. V. 1945 r w m. 45. Aleksander Parusow, 10.VI.1886, mierniczy z Sokółki, 27.V.1946 r. wm. 46. Bronisław Paszko, 1915, rolnik ze wsi Kamionka Stara, 3.XII. 1946 r. w m. 47. Stanisława Paszko, 1915, rolniczka ze wsi kamionka Stara, 3.XII. 1946 r. w m. 48. JózefPaszko, 1912, rolnik ze wsi kamionka Stara, 3.VII.1946 r. wm. 49. StanisławPolechowski, 1901, sekretarz gminy Bobiki, 14.III.1945 r. wm. 50. Bronisław Puchalski, 1925, rolnik ze wsi Janowo, 20.III. 1945 r. w m. 51. Wacław" Rabiczko, 1916, rolnik ze wsi Zaspicze, 6.II. 1945 r. w Zaspiczach. 52. Stanisław- Rogalski, 1920, robotnik garbarni w Krynkach, 5. VI. 1945 r. w m. 53. Wincenty Sakowicz, 5.III. 1925, robotnik garbarni w Krynkach, 5. VI.l 945 r. wm. 54. Jadwiga Sawicka, 1922, gospodyni domowa w Sokółce, 26.V.1945 r. wm. 55. Aleksy Siergawicki, 1922, rolnik ze wsi Czapiele, 25.11.1945 r. wm. 56. Czesław Sołyjan, 18.VIII. 1922, rolnik ze wsi zagórze, 24.XI.1945 r. wm. 57. Henryk Skradowski, 1926, rolnik ze wsi Igryły, 31 .XII. 1946 r. w m. 58. Stanisław Suchocki, 1930, rolnik ze wsi Ostrynka, 2.X. 1945 r. w m. 59. Adolf Szoda, 1900, rolnik ze wsi Rudawka, 9.VII.1945 r. w Rudawce. 60. Jan Szygałowicz, 23.111.1914, rolnik z Krynek, 12.V.1945 r. wm.

53

61. Anatol Trzeciak, 1922, rolnik ze wsi Wierzchlesie, 2 X11.1945 r. wm. 62. Władysław Trzeciak, 1916, rolnik ze wsi Wierzchlesie, 5.XII. 1945 r. w m. 63. Władysława Turska, lat 55, gospodyni wiejska ze wsi Chwaszczewo, 13.II. 1946 r. 64. Aleksander Utko, 1902, rolnik ze wsi Studzianka, 3.IX.1946 r. kolo Ostrowia Nowego. 65. Aleksander Wróblewski, lat 23, kierowca WRN w Białymstoku, 27.IX.1946 r. we wsi Kopna Góra, pow. Sokółka. 66. Jadwiga Zabora, lat 30, gospodyni wiejska w Kuźnicy, 30.1.1945 r. w Zadworzanach. 67. Bronisława Zmojtuk, lat 27, gospodyni ze wsi Przystawka, 12.11.1946 r. wm. 68. Józef Zmojtuk, lat 68, rolnik ze wsi Przystawka, 12.II. 1946 r. w m. 69. Helena Zmojtuk, lat 20, rolniczka ze wsi Przystawka, 12.II. 1946 r. w m. 70. Stefan Zmojtuk, lat 70, rolnik ze wsi Przystawka, 12.II. 1946 r. w m. 71. Bronisław Żółtko, lat 56, rolnik ze wsi Kamionka Stara, 3.VII.1946 r. wm. 72. Mieczysław Żółtko, 21.XII.1921, rolnik ze wsi Kamionka Stara, 3.VII.1946 r. 73. Władysław Żukowski, 28.VII.1917, poborca podatkowy, Sokółka, 28.11.1950 r.

POWIAT SUWAŁKI

1. Ksawery Bogdan, 22.IV.1900, rolnik ze wsi Filipowo, 3.IX. 1946 r. w Filipowie. 2. Anastazy Buczyński, 17.X.1903, szewc w Raczkach, 30.XII.1946 r. wm. 3. Helena Ginel, 30. VII. 1900, gospodyni domowa w Filipowie, 8.II.46 w Osowcu. 4. Piotr Jagliński, mieszkaniec wsi Jaśki, 20.IV. 1945 r. w Leśnictwie Młyńsko. 5. Kazimierz Józefowicz, 1909, pracownik tartaku w Płocicznie, 10.IX. 1946 r. w m. 6. Józef Kalinowski, rolnik ze wsi Chmielewski Stare, 19.XI.1946 r. wm. 7. Dominik Kisielewski, 11 .XII. 1893, gajowy w Nadleśnictwie Wigry, 20.IV. 1947 r. 8. Wiktor Koronkiewicz, 1920, młynarz ze wsi Tartak Rutki, 5.X. 1946 r. w m. 9. Leonard Kowalewski, 3.IX.1909, piekarz, Bakałarzewo, 31.VII.1946 r. wm. 10. Stanisław Kowalewski, 25.XII. 1911, rolnik, Raczki, 5.1X 1945 r. 11. Wacław Kozłowski, 1900, wójt gminy Bakałarzewo, 3.VI.1950 r. wm. 12. Mieczysław Kumiszcza, 1925, mieszkaniec wsi Gawrych Ruda, 7.VII.1945 r. wm. 13. Albin Merecki, 1900, rolnik ze wsi Zaniewo, 30. VI. 1945 r. w m. 14. Alojzy Miłowicki, 9.IX. 1922, rolnik ze wsi Kurianki, 6.1.1947 r. w m. 15. Romuald Murzyn, 1.XII.1927, mieszkaniec wsi Katelniki, 15.1.1947 r. wm. 16. Henryk Neisse, 20.12.1891, sekretarz PPS w Suwałkach, 20.IV.1947 r. w Wiżajnach. 17. Piotr Omilianowicz, 1888, rolnik ze wsi Remienkin, 22. VII. 1947 r. w m. 18. Józef Ostaszewski, 19.XII. 1914, robotnik Centrali Tekstylnej w Suwałkach, 3.V.1950 r. 19. Jan Ostrowski, 17.VII.1903, sołtys wsi Białorogi, 15.XII.1946 r. wm. 20. TadeuszPawecki, 17.X.1906, wicestarosta w Suwałkach, 2.IV.1947 r. wm. 21. Franciszek Podbielski, 1912, rolnik ze wsi Czarne, 1.VIII. 1946 r. wm. 22. Stanisław Radzewicz, 9.V. 1916, mieszkaniec Filipowa, 3.IX. 1946 r w m.

54

23. Józef Rydzewski, 8.IV. 1915, rolnik ze wsi Igliniec, 1.VIII.1950. 24. Leon Sadłowski, 2 X1.1916, robotnik Tuczami Drobiu w Suwałkach, 3. V. 1950. 25. Józef Sienkiewicz, 1898, prezes ZGm. ZSCH w Szypliszkach, 20.IV.1946 r 26. Wacław Skowroński, 20.X.1913. poborca Urzędu Skarbowego w Suwałkach, 13.III. 1947 r.

27. Jan Sluchocki, 1904, przewodniczący GRN w Wychodnem, 15. V. 1945 r. w Płocicznie. 28. Teofila Sluchocka, 1901, gospodyni domowa w Płocicznie, 15.V. 1945 r. w m. 29. Czesław Szpakowski, 13. VII. 1922, rolnik ze wsi Użmalda, 13.VI. 1945 r. wm. 30. Julian Taraszkiewicz, 1897, rolnik ze wsi Wołownia, 21 .V. 1945 r. w m.

POWIAT WYSOKIE MAZOWIECKIE

1. Wacław Adamski, 1901, rolnik ze wsi Klukowo, 25.11.1947 r. w Nurcu 2. Władysław Bartłomiejczyk, 10. VI. 1889, magazynier Społem w Szepietowie, 20.VI.1946 r. 3. Henryk Biesiada, 1923, mieszkaniec Wysokiego Mazowieckiego, 7.IV. 1946 r, w m. 4. Franciszek Bobrowski, 31 .X. 1891, poborca GRN w Piekutach, 12.XI.1949 r. 5. Aleksander Boratyński, 15.XI.1887, rolnik ze wsi Gródek, 28.X.1950 r. wm. 6. Piotr Brzozowski, 17.VII.1909, rolnik ze wsi Dąbrowa Bybytki, 12. VII. 1947 r. 7. Bolesław Dąbrowski, 12.III. 1924, rolnik ze wsi Sikory Pawłowięta, 30. VII. 1947 r. 8. Marianna Dąbrowska, 1927, rolniczka z Bielska Podlaskiego, LV.1945 r. w Kuczynie. 9. Emilia Drągowska, 2X1.1898, gospodyni domowa ze wsi Kobylin Łatki. 15. VIII. 1946 r. 10. Stefan Gajewski, 16.VI.1903, rolnik ze wsi Nowodwory, 1 l.X. 1946 r. w m. 11. KazimierzGawrychowski, 22.IX.1924,robotnik, Czyżew, 3.V.1945 r. wm. 12. Kazimierz Gąsowski, 1899, gajowy, wieś Mazury, 17.III. 1945 r. w m, 13. Aleksandra Gierłatowska, 1905, gospodyni domowa ze wsi Brzózki Tatary. 28.VI.1948 r. 14. Zuzanna Gierałtowska, 1928, na roli wsi Brzóski Tatary, 28.VI.1948 r. wm. 15. Piotr Gosk, 12.VI.1903, sołtys Wysokiego Mazowieckiego, 16.XII. 1946 r. wm. 16. Eugenia Grabowska, 23 .IV. 1913, rolniczka ze wsi Moczydly Stanislawięta, VII. 1947 r. 17. Jan Grodzki, 12.V.1910, sołtys wsi Jemiołki, 30.111.1949 r. w m. 18. Janina Grodzka, 31.111.1918, rolniczka ze wsi Jamiołki, 30.V.1949 r. w m. 19. Franciszek Grzeszczuk, 1890, sołtys Wysokiego Mazowieckiego, 7.IV. 1946 r. w m. 20. Antoni Jabłoński, 20.IV. 1922, rolnik ze wsi Jabłoń Pietroyvce, 7.XI. 1948 r. 21. Witold Jabłoński, 26.X. 1923, robotni ze wsi Kostry Litwa, 7.1.1948 r. w m 22. Julian Jakubiak, 1910, masarz, Czyżewo, 3.V.1945 r. w Czyżewie. 23. Stanisław Jankowski, 28.IV. 1916, rolnik ze wsi Markowa Wólka. 13.111.1948 r. 24. Tadeusz Jezierski, 1906, zegarmistrz, Czyżewo, 3.V.1945 r. w m. 25. Eugeniusz Kalinowski, 1928, rolnik ze wsi Kamień Rupie, 24. VII. 1946 r. w m.

55

26. Aleksander Kalinowski, 23.III. 1926, rolnik ze wsi Kamień Rupie, 24.VII. 1946 r. 27. Stanisław Kierlewicz, 5.III. 1900, szewc w Wysokiem Mazowieckiem, 17.XII.1946 r. wm. 28. Józef Kitliński, 1 O.K. 1926, rencista w Wysokiem Mazowieckiem, 1.X.1950 r. w okolicy Wysokiego. 29. Bartłomiej Koc, 12.V.1897, sołtys wsi Piętki Zebry, 4.X.1950 r. wm. 30. Jan Koc, 12.VII.1905, robotnik w Dąbrówce Kościelnej, 10.VI.1946 r. w m. 31. Eugeniusz Kozłowski, 20.XI. 1930, rolnik ze wsi Pułacie Świerże, 26.X. 1946 r. 32. Janina Krasowską 17.VIII.1905, rolniczka ze wsi Siennicy Święchy, 19. V. 1948 r. 33. Czesław Krasowski, 15.IV.1900, rolnik, jak wyżej. 34. Stanisław Krasowski, 17.XI. 1922, rolnik ze wsi Kostry Podświętkowięta, 20.IV.1947 r. 3 5. Józef Kretowicz, lat 72, rolnik wsi Bruszewo, 15.1.1948 r. w m. 36. Józef Łapiński, 1912, rolnik, Szepietowo, 14.X.1946 r. w Wylinach Rusi. 37. Aleksander Nagórski, 1900, rolnik ze wsi Bruszewo, 14. VIII. 1947 r. w m. 38. Janina Oleksiewicz, 12.IV.1924, gospodyni domowa ze wsi Żabiniec, 3.III.1945 r. wm. 39. Stefan Oleksiewicz, 16.IV.1905, rolnik ze wsi Żabiniec, 3.III.1945 r. w m. 40. Helena Opiatowska, 1904, gospodyni domowa ze wsi Wojny Pogorzel, 12.IX.1947 r. wm. 41. Stanisław Orłowski, 10.XI.1910, sołtys wsi Tybory Kamionki, 25.V.1946 r. 42. Kazimierz Pietkiewicz, lat 62, rolnik ze wsi Piętki Żebry, 18.III. 1945 r. w m. 43. Władysław Piszczatowski, 1894, rolnik ze wsi Dąbrówka Kościelna, 26.X. 1949 r. 44. Paweł Płoński, 24.VI. 1886, rolnik ze wsi Jabłoń Pietrowce, 1 .VIII. 1947 r. w m. 45. Wiktoria Płońska, 5.III. 1903, rolniczka ze wsijak wyżej. 46. Jadwiga Płońska, 1.1.1930, przy rodzicach, jak wyżej. 47. Irena Płońska, 11.1.1931, jak wyżej. 48. Helena Płońska, 12.IX.1935, jak wyżej. 49. Jan Pogorzelski, 9.IX.1905, sołtys wsi Kobylin, 18.IV.1950 r. wm. 50. Stanisław Pogorzelski, 12.IX.1900, rolnik ze wsi Pogorzałki, 13.11.1945 r. 51. Stanisław Ponichter, 5.1.1907, rolnik ze wsi Osipy Zakrzewizna, 12.X.1946 r. 52. Kazimierz Pruszyński, 13.XI.1930, wieś Brzóski Tatary, 16.111.1947 r. 53. Franciszek Sikorski, 3.IX.1915, rolnik ze wsi Milewo Kolonia, 19.VIII.1947 r. 54. Jan Szepietowski, 1927, rolnik ze wsi Kamień Rupie, 24. VII. 1946 r. w m. 55. Aniela Uszyńska, 1914, rolniczka ze wsi Kalinowo Stare, 5.V.1946 r. w m. 56. Roman Uszyński, 1910, rolnik ze wsi Kalinowo Stare, jak wyżej. 57. Marianna Wajda, 1895, gospodyni domowa ze yvsi Zaręby Święchy, 10.XII.1944 r. wm. 58. Stanisław Wajda, 1899, sołtys yvsi Zaręby Święchy, 20.XII.1944 r. wm. 59. Czesław Wyszyński, 13.VII. 1934, nieletni ze wsi Pułazie Świerże, 26.X. 1949 r. 60. Witold Wyszyński, 20. VI. 1930, kuśnierz w Dąbrowie Kościelnej, 26.IX. 1949 r. 61. Teofil Zajkowski, 1896, rolnik ze wsi Pszczółczyn (sołtys), 27.III. 1945 r.

56

POWIAT ZAMBRÓW

1. Zofia Bzdak, 19. VII. 1906. robotnica ze wsi Zabikowo, 30.IX.1946 r. wŻabikowie. 2. Stefan Czarnowski, 1910, rolnik ze wsi Cibory, 24.IV.1948 r. wm. 3. Aleksander Gąsowski, 1923, rolnik ze wsi Pęsy Lipno, 27.VII.1946 r. wm. 4. Władysław Górski, 1896, rolnik wsi Wola Zambrzycka, 29.VI.1946 r. w m. 5. Zofia Górska, 1893, jak wyżej. 6. Roman Górski, 8. VIII. 1920, rolnik ze wsi Srebrny Borek, 18. V. 1945 r. w m. 7. Wincenty Jastrzębski, 1905, rolnik ze wsi Krajewo Korytki, 10. VI. 1945 r. w m. 8. Marian Karwowski, 25X1.1926, ślusarz z Warszawy, 25. V. 1947 r. w Wiśniewie. 9. Rajmund Klimaszewski, 1887, rolnik ze wsi Klimasze, 23.III. 1945 r. w m. 10. Lucjan Konopko, 15.III. 1922, rolnik ze wsi Ożarki, 15.II. 1948 r. koło wsi. 11. Wincent)' Król, 16.X. 1895, szewc, Zambrów, 1946 r. w m. 12. Jan Kruszewski, rolnik ze wsi Srebrny Borek, 2.III. 1945 r. w m. 13. Józef Kuczewski, 1930, nieletni ze wsi Modzele Wypychy, 28. V. 1947 r. w m. 14. Bolesława Kuczewska, rolniczka ze wsi Modzele Wypychy, jak wyżej. 15. Jan Kuczewski, 1905, rolnik ze wsi Modzele Wypychy, 28. V. 1947 r. w m. 16. Zygmunt Lulikowski, 1917, rolnik ze wsi Pruszki, 11 .VII. 1945 r. w m. 17. Tadeusz Leonkowski, 15.XI. 1931, uczeń masarski, Zambrów, 5.X. 1947 r. 18. Stefan Matczuk, lat 63, rolnik ze wsi Laskowiec, 13.1.1946 r. w m. 19. Zygmunt Mocarski, 1901, rolnik ze wsi Strąkowa Góra, wrzesień 1950. 20. Czesław Modzelewski, rzeżnik, Łomża, 3 LV. 1946 r. w Wyżykach. 21. Wiktoria Osipowska, 1881, rolniczka ze wsi Szumowo, 19.111.1945 r. w Szumowie. 22. Antoni Osipowski, 1918, rolnik ze wsi Szumowo, 19.111.1945 r. wm. 23. Marian Ostaszewski, 15. VIII. 1929, rolnik ze wsi Dobrochy, 1.V.1949 r. wm. 24. Mikołaj Popowski, 1890, rymarz, wieś Rutki, 28.VI.1948, we wsi Ożarki. 25. Stefan Przeżdziecki, 1881, stolarz, Zambrów, 19.IX.1946 r. w Jabłonce Kościelnej. 26. Bronisław Sikorski, 1895, rolnik ze wsi Kałęczyn, 4.IX.1946 wm. 27. Stefania Sikorska, 1894, jak wyżej. 28. Tadeusz Sikorski, 1920, jak wyżej. 29. Adam Skarżyński, 1909, robotnik, Zambrów, IV. 1947 r. we wsi Laskowiec. 30. Tadeusz Śliwowski, 24.VIII.1934, rolnik ze wsi Dudmy, 26.111.1951 r. wm. 31. Aleksander Strękowski, 1895, rolnik ze wsi Zawady, 7.III. 1945 r. w m. 32. Józef Strękowski, 1900, rolnik z kolonii Zawady, 7.III. 1945 r. w m. 33. Stanisława Swierdzewska, 1908, rolniczka ze wsi Srebrny Borek, 13,V.1948 r. wm. 34. Józef Swierdzewski, 1886, rolnik ze wsi Srebrny Borek, jak wyżej. '5. Stefan Swierdzewski, 1928, jak wyżej. 36. Tomasz Szabłowski, 1902, rolnik ze wsi Sędziwuje, 1 .VI. 1947 r. w m. U. Janina Targońska, 1925, rolniczka ze wsi Zalesie Nowe, 7. VI. 1957 r. w m. 18. Kazimierz Wądołowski,, 15.111.1912, rolnik ze wsi Chlebiotki, 29.lv. 1951 r. V). Franciszek Wilaszek, 13.XII.1882, murarz ze wsi Grabówka, 2.V.1945 r. wm.

57

40. Sabina Wilaszek, 7.V.1884, gospodyni domowa, jak wyżej. 41. Bolesław Wiśniewski, 1914, rolnik ze wsi Konopki, 26.V.1945 r. wmiejscu. 42. Eleonora Wojno, 1928, córka sprzątaczki Posterunku MO, 15. VIII. 1946 r. w Kijakach. 43. Aleksander Wolosz, 13.V.1894, cieśla, Zambrów, 2.III.1946 r. wm. 44. Jerzy Wolosz, 1929, uczeń, Zambrów, lipiec 1946 r. w Grabówce. 45. Eugeniusz Zabłocki, 1922, rolnik ze wsi Zambrzyce Stare, 20. VI. 1948 r. w m. 46. Jan Żelichowski, 1901, pracownik Sądu Grodzkiego, Zambrów, 15.IX.1946 r. wm.

Na tym pobieżnie wyczerpałem dwa źródła dokumentów świadczących o dokonanych zbrodniach polskich podziemnych organizacji zbrojnych na ludności cywilnej. Zbrodnie na sposób oprawców hitlerowskich nie ominęły kobiet i dzieci nawet jeszcze nie naro-dzonych. Jeżeli oprawcy dzisiaj usprawiedliwiają swoje czyny walką o niepodległą Pol-skę niszcząc struktury komunistyczne i ich sługusów. Jeżeli dzisiaj w Sejmie posłowie prawicy, do której w ujadaniu na organy Władzy Ludowej dołączył w przemówieniu faryzeuszowskim pan Aleksander Małachowski z Unii Pracy żądają uznania UB, SB i Informacji Wojskowej za zbrodnicze, bo aresztowały i torturowały „aniołów", to co trze-ba powiedzieć o ludziach, którzy z premedytacj ą, zaj adłością i nienawiścią żywcem palili dzieci i kobiety? Niechaj osądzi mnie Pan Bóg i Czytelnik jeżeli kłamię. Ale niech Pan Bóg osądzi i tych, którzy w sposób perfidny wybielają, ba, ubierają w aureolę świętych siebie, swoich towarzyszy broni, a swoje bandyckie „wyczyny" na bezbronnej ludności -poświęceniem dla Polski. Dlaczego w ten sam sposób nie zmywają swoich hańb, w jaki poświęcali niemowlęta i oseski biedoty dla wywalczenia (bo dzieci temu przeszkadzały) wolnej i niezależnej Polski? Dlaczego wciąż tylko się mówi we wszystkich środkach masowego przekazu o Katyniu i Miednoje, a nigdy, nawet słowem nie wspomina się o książce-dokumencie Cata-Mackiewicza „Nie trzeba głośno mówić", w której pokazano prawdziwe oblicze polskiej partyzantki chociażby na Wielńszczyźnie w czasie niemiec-kiej okupacji? To tam i nie tylko tam polscy „bohaterowie" wydłubywali oczy, obcinali uszy i nosy prawosławnym duchownym i ich rodzinom. To tam zakopywano żywcem w ziemię aż po głowę „winowajców" prawosławnych, a następnie wokół tej głowy rozpala-no ognisko i palili jąna wolnym ogniu. To tam „żonie popa obcięli piersi, polali benzyną rany i zapalili, przyglądając się jak umierali w mękach". Ten cytat opatrzyłem cudzysło-wem, bo to cytat dosłowny, a ja uważam, że o prawosławnym duchownym mówić „pop" jest nietaktem. Dlaczego pan Aleksander Małachowski, który na każdym kroku podkre-śla, jaki to on bogobojny katolik, potępia UBeków za stosowane niezgodne z prawem metody przesłuchań ujętych członków podziemia, a nie potępia, ba, wTęcz stawia im pomniki ludzi, którzy w maju 1945 roku w Boćkach na oczach matki i jego sióstr zastrze-lili jedenastoletniego chłopca - Staszka Zielińskiego za to, że radzieckim żołnierzom, którzy go o to zapytali, pokazał drogę do Milejczyc? Dlaczego wtóruje mu pani prowa-dząca „Linię specjalną" w TVP, „zapominając" o zbrodniach i to tych, które przechodzą ludzkie pojęcie przez ukochanych „patriotów", którzy gotowi byli wyciąć do nogi nie-Polaków i Polaków, którzy otrzymali ziemię z reformy rolnej i tych, którzy jakoś pogo-dzili się z sytuacją i sprzyjali władzy ludowej? Dlaczego więc uznaje się UB. SB oraz

58

Informację Wojskową za organizacje zbrodnicze, a za takie nie uznaje się NS/. któi ych działalność na terenie Polski w czasie okupacji nie pozostawia wątpliwości?

Z żalem na taką „sprawiedliwość", która zapanowała w chwili narodzin „Solidarno-ści" i z oburzeniem na kler katolicki, który w końcu XX wieku byłby gotów stosować stosy, przyszła mi do głowy taka oto myśl: wśród organizacji wojskowych i paramilitar-nych, jak'stalinowskie NKWD, UB, SB, KBW, Wehrmacht, AK, NSZ i innych, naj-mniejsze zło spada, a przynajmniej powinno spadać na... NKWD i w ogóle na ZSRR /, tej prostej przyczyny, bo tak zwane zbrodnicze organizacje radzieckie nigdy nie dokony-wały zbrodni w imię Boga, jak to czynili Niemcy i Polacy. Jedni mieli na żołnierskich pasach, to znaczy na błyszczących sprzączkach wypisane „Gott mit uns", a „bohatero-wie" Polski Podziemnej na swych bogobojnych piersiach nosili ryngrafy- z wizerunkiem Matki Bożej. Czyje, więc, zbrodnie ohydniejsze? A przecież ci sami nosiciele ryngrafów na piersiach a Boga w piersiach nie tylko osobiście „załatwiali" strzelając i paląc żywcem przeciwników politycznych i braci w Chrystusie, ale w dodatku „załatwiali" ich cudzymi rękoma, w tym przypadku - niemieckimi. Oto następny cytat z książki Cata-Mackicwicza: „W Stolpcach na podstawie donosu ze strony polskiej, Niemcy aresztowali 19 Białorusi-nów, a m.in. J. Sobolewskiego, b. posła na Sejm W. Czabarytewicza i in. - W Wolożynic ofiarą polskiego donosu padł inż. K. Kasiak, jego zastępca A. Siwiec i in. Razem 22 osoby. (...) Ogromne straty ponieśli, wskutek polskich prowokacji, Białorusini Mira i okolic. Cała obsługa niemieckiej komendantury w Mirze, i wszyscy tłumacze składali się z miejscowych Polaków, przeważnie z byłej administracji dworów. Złożyli oni Niemcom spisy Białorusinów pociągniętych niegdyś do sądów, jako „karanych za komunizm". Niem-cy rozstrzelali tych Białorusinów bez sądu."

Celem kontynuowania zachowań „wybrańców" polskiego społeczeństwa na tutejszym terenie, przedstawiam „Kronikę zbrodni" z kalendarium zbrodni i komentarzem pana T. Rybaczuka.

W końcu lipca - zaczyna T. Rybaczuk - w prasie lokalnej ukazał się apel Instytutu Pamięci Narodowej - Okręgowa Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich i Stalinow-skich w Białymstoku z prośbą o informacje o osobach, które zginęły na skutek terroru stalinowskiego i hitlerowskiego w czasie II wojny światowej oraz po jej zakończeniu. Nie wolno jednak zapominać o trzecim sprawcy, który jest winien śmierci oraz nieszczęść tysięcy istnień ludzkich. Po wojnie na skutek terroru, jaki siały na Białostocczyźnie nie-które oddziały AK, NSZ, WiN i NZW zginęło wielu Białorusinów oraz Polaków, wielu straciło dach nad głową, zaś dziesiątki tysięcy musiało opuścić swą Małą Ojczyznę i wyjechać do BSRR lub na tak zwane „ziemie odzyskane". Wymieniając nazwę czterech organizacji nie twierdzę, iż wszyscy ich członkowie odpowiedzialni są za dokonane zbro-dnie. Dalekie jest od prawdy, takjak nieprawdziwe są dotychczasowe wzajemne oskarże-nia, że „Białorusini to SBecy", a „Polacy to mordercy z AK". Tylko konkrety jednak mogą zweryfikować te lub podobne mity. Poniższe zestawienie niech więc będzie po-czątkiem dokładnej ewidencji tamtych tragicznych wydarzeń. Niewiadomą jest bowiem liczba Białorusinów, którzy stracili życie w wyniku terroru zbrojnych oddziałów polskie-go podziemia. Nie wiemy np. ile zbrodni pospolitych bandytów przypisuje się członkom tych organizacji. Należy jednak stwierdzić, iż terror stosowany był masowo i warto, by

59

Instytut Pamięci Narodowej miał to także na uwadze, gdyż obowiązujące obecnie w cy-wilizowanych społeczeństwach pojęcia wartości kategorycznie określają mianem zbro-dniarzy ludzi, którzy palą wsie i mordują cywilną ludność".

Kalendarium zbrodni w/w Autora nie będę przedstawiał, ponieważ on dotyczy „tylko" około 108 zamordowanych, z czego większość mieści się w niniejszej „Księdze Hańby". Dla porządku jednak podaję, iż owe kalendarium znajduje się w „Czasopisie" z listopada 1990 r. Natomiast krótko opowiem o genezie tytułu niniejszej publikacji „Księga Hańby" oraz dalej p okontynuuj ę j ej zawartość w op arciu o dokumenty i zeznania naocznych świad-ków.

Najpierw parę słów wyjaśnienia - tak zaczyna się „Księga Hańby" - odnośnie tytułu mojej publikacji, żeby ktoś nie posądził mnie o plagiat. Tytułem mojej niniejszej infor-macji, bo jest to informacja uzupełniająca do „Kroniki zbrodni" zamieszczonej w listopa-dowym numerze „Czasopisu", miało być: „Niechaj przemówią fakty". Ale zanim w swej opieszałości i nieśmiałości, „czy komuś na coś zda się?" - zdążyłem to napisać, w telewi-zji polskiej 27 lutego 1991 roku ukazał się reportaż właśnie pt. „Księga hańby", który mówił o wyrokach skazujących na długoletnie więzienie lub nawet na karę śmierci za działalność wywiadowczą, dywersyjną i inną przeciwko Polsce Ludowej. W tym wypad-ku moja opieszałość stała się dla mnie korzystną, gdyż powyższy tytuł wymyślony przez Polaka odnosi się nie do aresztowanych i skazanych prawomocnymi wyrokami, niech sobie i przez sądy komunistyczne, a do naszych białoruskich wiosek i zamieszkałych w nich ludzi, którym wbestialski sposób i bez jakichkolwiek sądów zabierano życie i zdro-wie oraz majątek. I właśnie to jest prawdziwa księga hańby bez cudzysłowia.

„Kronika zbrodni" jest dokumentem nie tyle kompromitującym Polaków, którzy zaraz po II wojnie światowej tak dbali o czystość swojej rasy, że bezpardonowo palili białoru-skie wsie z ich ludnością, ile ich usprawiedliwienem. No bo ileż tego złego w tej „Kroni-ce" zamieszczono? Ja tu trochę dołożę faktów, które w pobieżny sposób wypisałem z archiwalnych dokumentów byłej Komendy Wojewódzkiej MO, oraz parę faktów poda-nych przez naocznych świadków. Jest to też kropla w morzu tego, co się wydarzyło w owych latach, ale niech będzie chociaż tyle. Myślę, że „Kronika zbrodni", jak i „Księga hańby" z biegiem czasu przyczynią się do większej świadomości naszych obywateli, którzy przecież nie są niczemu winni, a mimo to ukrywają swoje bolesne przeżycia. Jeszcze się boją. Oto jeden przykład. Dowiedziałem się, że w jednej z prawosławnych wiosek z rąk bandytów (nie wiem spod jakiego znaku) zginęła 15-letnia dziewczynka. Poszedłem do jej brata i...dowiedziałem się tylko tyle, że owszem, zginęła i to w dniu swoich urodzin, ale on nic nie powie, bo się boi. O czym miałem z nim rozmawiać?

Oto garść uzupełnienia do,Kroniki" z „wyczynów" tylko jednej bandy. 1. 20.1.1945 r. zostało zabitych 5 żołnierzy Armii Czerwonej zdążających na front.

Zabito ich w pociągu w Czerwonym Borze. 2. 14.IV. 1945 r. we wsi Witowo zamordowano Korneliusza Wasiluka i Tymoteusza

Chmielą. 3. 1 l .V. 1945 r. (dlaczego nie poszli „gieroi" na front dobijać Hitlera?) spalono wieś

Wiluki i zamordowano Bazylego Giermianiuka. 4. 29.1.1946 r. we wsi Zaleszany banda „Burego" zlikwidowała Piotra Demianiuka z

60

tej wsi i Aleksandra Zielinko, krawca z Suchowolców, który jak raz wówczas zaniósł tam uszyty garnitur, a 14 osób spalono żywcem.

Po spaleniu Zaleszan, „Bury" udał się do Wólki Wyganowskiej, gdzie zamordował 2 mężczyzn wymienionych pod poz. 195. W obu tych wsiach spłonęło łącznie: 45 budyn-ków mieszkalnych, 52 stodoły, 56 chlewów, 46 krów, 34 konie, 300 owiec, 100 świń, 40 wozów konnych oraz wiele innego dobra; ze sobą banda zabrała 7 koni i 10 wozów.

5. 2.II. 1946 r. spalono wsie Zanie i Szpaki w pow. bielskim oraz wieś Końcowiznę- w białostockim. W tym też dniu zamordowali 32 osoby, a 24 ciężko ranili, następnie wszy-stkich rannych wrzucili do ognia i spalili. Spalono 151 budynków mieszkalnych i gospo-darczych, 35 koni, 54 krowy, 289 owiec, 49 świń, 35 wozów konnych. Ubrań, kożu-chów7, pierzyn, pościeli i innego mienia nie liczono. Na miejscu zbrodni zostawili kartki z napisem: „Śmierć wrogom ojczyzny" j eżeli ci „wrogowie" nie opuszczą wsi i nie wyja-dą za granicę w ciągu 14 dni.

Jeżeli nie wysmażyli wiosek i nie wybili do nogi ludności, której wyznaczyli 14-dnio-we terminy opuszczenia ich, to tylko dzięki wojsku, milicji i bezpiece, która im w tym przeszkodziła.

A oto wyjątki z listu, który otrzymałem od mieszkańca wsi Wierzchlesie. Autor tego listu prosił, by nie ujawniać jego danych.

(...) 30.IV.1945 roku do wsi Wierzchlesie (pow. Sokółka - WP) wkroczył duży od-dział AK w sile ok. 1500 ludzi po polsku umundurowanych i po zęby uzbrojonych. Z uwagi na nieobecność sołtysa - Mikołaja Kisiela, zostawiono mu kartkę, aby na 7 maja przygotował płótno na onuce (lniane), kosze jaj, kilkanaście kilogramów masła, sera i innej żywności. Kartkę podpisał d-ca tej grupy mjr Maciej Rózga. Sołtys bal się konse-kwencji więc musiał wykonać postawione zadanie. 7 maja ten sam oddział przyszedł zabrać przygotowane płótno i żywność. Uprzednio jednak wieś okrążono i nikogo nie wypuszczono. Po zastrzeleniu sołtysa - Mikołaja Kisiela, zabraniu przygotowanej kon-trybucji - odjechali. W tym dniu, a była to Wielka Sobota wyznawców Prawosławia, ojciec sołtysa był w cerkwi celem poświęcenia paschy. Gdy został powiadomiony, że banda zastrzeliła jego syna - przybiegł na podwórze, postawił obok trupa koszyk ze świę-conym, zebrał mózg do czapki i powiedział: „Chrystos uwaskros i ty, synok uwaskre-sniesz". Cała wieś płakała, bo był bardzo dobrym człowiekiem. Miał 40 lat, zostawił żonę i dwoje dzieci. Zbiegłego podówczas spod kul bandy Władysława Trzeciaka i jego brata Anatola zastrzelili zimą z 45/46 rok.

Dwa dni później, tj. 9 maja tr. w drugi dzień świąt Wielkiej Nocy ci sami leśni „boha-terowie" znowu pojawili się w tej wsi. Tym razem wywlekli z pościeli Józefa Dmitruka i na progu sieni wyprali mózg z głowy automatem, po czym posadzili mu na brzuchu jed-noroczne dziecko i oddalili się w kierunku wsi Planta (obecnie Świdzianówka) koło (ióran. Po drodze, we wsi Pierekały kolo Talkowszczyzny zastrzelili 25-letniego mężczy-nę. ze wsi Planta zabrali sołtysa, robotnika leśnego - Włodzimierza Jacewicza, któremu

w lesie wypalili oczy i wycięli język. Po tych wszystkich zbrodniach w/w oddział AK udał się do wsi Szudziałowo, aby w

kościele katolickim prosić Boga o odpuszczenie grzechów i zezwolenie na dalsze doko-ilywanie zbrodni, czyli uzupełnienie księgi hańby. Bo po kilku dniach na szosie wiodącej

61

z Sokółki do Krynek w miejscowości Slójka zatrzy mali samochód z 12 żołnierzami ra-dzieckimi wracającymi z frontu. Jadącego z nimi autostopem, jak byśmy dzisiaj nazwali, Bazylego Gibę zastrzelili od razu przy samochodzie, a żołnierzy powiązali kolczastym drutem i popychając kolbami karabinów pognali do wsi Pokorszynieckoło Wierzchlesia. Tam rozebrano żołnierzy do bielizny, pokłuto bagnetami i tak pokaleczonych wrzucono do leju po bombie, przykryło chrustem i podpalono. Z ognia wydobywały się przeraźliwe jęki i błaganie o ratunek. Na próżno. Oddział odmaszerował w kierunku Kopnej Góry i Łaźnika. W miesiąc, może półtora, dokładnej daty nie pamiętam - pisze nadawca tego listu - ten sam oddział AK w nocy okrążył wieś Łaźnisko i zabrał z mieszkania sołtysa tej wsi Władysława Romanowskiego, lat ok. 45, leśniczego Wróblewskiego z synem Jerzym lat 22 oraz komendanta Straży Leśnej, który w stopniu porucznika wrócił z frontu i objął tę funkcję, ale nazwiska nie pamiętam. Wszystkich ich rozstrzelano z broni maszynowej. Nie podam nazwisk, ani miej scowości, w których kobiety zostały zhańbione przez ostrzy-żenie za to, że będąc Polkami wyszły za mąż za prawosławnych. A już o zamordowaniu i zakopaniu w dołach w dzielnicy Pieczurki co najmniej paruset jeńców bolszewickich przez wojsko polskie w 1920 roku nikt nawet nie wspomina. Ich po prostu przykryto miejskimi nieczystościami. I gdyby nie świadkowie, którzy jeszcze żyjąi nie chwaląc się, nie ja, to by ślad po nich zaginął. Chociaż i tak zaginie, gdyż władze Rosji, Ukrainy i Białorusi o nich nie upomną się zgodnie z dewizą: „Nas mnogo", a Polacy tym bardziej przemilczą wszytsko to, co im niewygodne i kompromitujące.

Wiesław Piotrowski „Czasopis". nr 5, maj 1991.

PS. Chociaż w dopisku, ale bodaj najważniejsze. Jeżeli Polacy są aż tak bogobojni i sprawiedliwi, że żadna „biała" plama nie ujdzie ich uwadze, to niechaj chciaż odetną się od swoich braci-zbrodniarzy, którzy w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej niszczyli współ-braci Białorusinów' tylko za to, że nimi są i wyznają inną wiarę. Oddziały zbrojne Polski Podziemnej dokonywały dzieła hitlerowców na naszych narodach i to ich scementowało. Niechaj jadą wycieczki krajowe i zagraniczne do Białegostoku pod kino „Ton", gdzie zobaczą tablicę pamiątkową odsłoniętą przez AK-owców z takąpompą, jak największym bohaterom narodowym. Był tam kler katolicki z obrazami świętymi i chorągwiami z masą ludu wierzącego, były tam też delegacje społeczno-polityczne z całej Polski, ze sztanda-rami, była najsprawiedliwsza „Solidarność". Były siarczyste i pełne gniewu do władzy ludowej przemówienia i wołania „Precz z komuną!" Były pełne nienawiści płomienne przemówienia potępiające zbrodnie ludobójstwa NKWD, UB i SB. Tablica została od-słonięta „Buremu", „Rekinowi". A teraz ci zbrodniarze, którzy w tym budynku zostali skazani na karę śmierci cieszą się tablicą bohaterów narodowych. Ot, jaka jest „prawda", w którą ma uwierzyć dzisiejsze młode pokolenie. Czyż nie wiedzą pieniacze i fundatorzy tablic zbrodniarzom, że każde kłamstwo ma krótkie nożęta? Stalin kłamał w oparciu o gigantyczny- aparat propagandowy, policyjny i terror niebywały, i to wszystko runęło. Tak runie każde kłamstwo skąd by ono nie sączyło swego jadu. Niech jadą wycieczki...

W związku z opublikowaniem w „Czasopisie" fragmentów „Księgi hańby" zabrał głos niejaki pan Piotr Byszewski z Warszawy i w numerze 9 z września 1991 roku napisał:

62

Szanowna Redakcjo! Z uwagą śledzę publicystykę Waszego pisma. Do napisania do Was skłonił mnie kontrowersyjny tekst pt. „Księga hańby" podpisany nazwiskiem Wiesława Piotrowskiego (nie jestem pewny, czy to nazwisko, czy pseudonim).

Kontrowersyjność tego tekstu nie polega na tym, że mówi o przestępstwach wojen-nych Armii Krajowej - czy w ogóle polskiego podziemia dnigięj polowy lat 40-stych.

Ten tekst jest dlatego kontrowersyjny, że miesza on czyny, które rzeczywiście obciąża-ją sprawców - kimkolwiek by oni nie byli - i takie, które przestępstwami wojennymi nie były i nie są - chociaż w ich wyniku ludzie ponieśli śmierć.

Punktem wyjścia opisywanych wydarzeń jest wojna domowa i obrona społeczeństwa polskiego przed obcą. narzuconą siłą z zewnątrz władzą. W każdej wojnie po obu stro-nach padają niewinne ofiary - tzn. ludzie nie zaangażowani w konflikt. Nie ma jednak tak - i być nie może - aby w wojnie domowej po jednej stronie padali wyłącznie niewinni.

Co jest winą w sytuacji wojennej? Zaangażowanie w konflikt. Strzelamy do żołnierzy - milicjantów, agentów, funkcjonariuszy - drugiej strony nie dlatego, że są nieuczciwi czy wredni ale dlatego, że czynnie popierają stronę wrogą. Czynnie, w warunkach wojny konspiracyjnej, popiera wroga także ten agent, który sam nie strzela - oczywiście.

Wiesław Piotrowski pomieszał obie kategorie ludzi - angażujących się po stronie ko-munistycznej : Białorusinów i osoby cywilne narodowości białoruskiej, padłe z rąk podzie-mia, a nie walczące z nim w żadnej formie. Tylko w stosunku do tych drugich można mówić, że padli ofiarami zbrodni.

Bo nie jest zbrodnią wojenną zabicie agenta wrogiej strony. Jej milicjanta, czy żołnie-rza. Zbrodnią może być nieuzasadnione okrucieństw o w obec nich, albo likwidacja osób niewinnych. To oczywiste i szkoda, że tekst p. Piotrowskiego zmusza do ich powtórze-nia. Pamiętajmy: toczyła się wojna o sprawy ważne - niepodległość państwa, jego kształt i ustrój. Oczywiście, każdy ma prawo dokonać wyboru stanąwszy po stronie 5% przeciw" 95% - ale musi ponosić konsekwencję swego wyboru. W warunkach wojny są to konse-kwencje właściwe wojnie.

„Czasopis" przypomniał zabitych w Narewce przez oddział mjr Łupaszki. Ja przypom-nę, że zabici optowali za przyłączeniem części Białostocczyzny do ZSRR i byli aktywi-stami PPR. Godzenie w integralność terytorialną państwa, którego się jest dobrowolnie obywatelem jest zbrodnią zdrady stanu, w warunkach wojny karane śmiercią. Pytam się redakcji „Czasopisu" - i nie jest to pytanie retoryczne - czego oni powinni się spodzie-wać?

Podsumowując - nie jestem przeciwny pisaniu o zbrodniach polskiego podziemia. Ale dla prawdy historycznej i dla dobra współżycia polsko-białoruskiego: oddzielmy zbro-dnię od tego, co nią nie było. Nie róbcie Panowie z każdego zabitego przez podziemie Białorusina męczennika prawosławia i sprawy białoruskiej - bo to i nieprawda i szkodzi: przede wszystkim samym Białorusinom. Powiela przecież negatywny - i nieprawdziwy -stereotyp Białorusina-komunisty.

I jeszcze jedno: lata 45-47 obfitowały także w akty zwykłego bandytyzmu, a także w prowokacje UB. Opisane są w historiografii sprawy występowania UB jako oddziałów leśnych itp.

Nie każdy, kto mówi po polsku, żegna się pięcioma palcami i zabiera pod groźbąbroni

63

słoninę z prawosławnej wioski, był żołnierzem AK. Kto nie zaznacza takich oczywisto-ści, ten zniekształca historię - co właśnie robi autor „Księgi hańby". Dodajmy, że nie dostrzega zróżnicowania polskiego podziemia: wrzucanie wsz\'stkich organizacji do jed-nego worka to jego kolejny błąd.

Parę słów o sobie. Jestem Polakiem. Nigdy nie żywiłem żadnej niechęci do jakiejkol-wiek mniejszości narodowej w Polsce. Do wszelkich organizacji czy ruchów endeckich zawsze byłem nastawiony zdecydowanie wrogo. Do marca br. należałem do PPS, którą opuściłem ponieważ stała siępartiąkryptokomunistyczną. Fanatyzm religijny jest mi obcy jako bezwyznaniowcowi. Kończąc chciałbym zwrócić uwagę Redakcji na konieczność zachowania większej ostrożności przy publikowaniu artykułów na ten bardzo drażliwy temat. Z poważaniem Piotr Byszewski Warszawa.

Moja replika na gorąco: Panie Piotrze, w moich publikacjach wszędzie odróżniam prawdziwych żołnierzy Armii Krajowej od zwykłych dekowników, złodziei i bandytów przynoszących nie to, że ujmnę, ale - hańbę tej Armii. Szkoda tylko, że właśnie teraz całą tę szuję „podciągnięto" pod miano Armii Krajowej i odprawia się msze święte wkościo-łach, odsłania tablice i stawia się pomniki AK-owcom jako całości. Najboleśniejsze jest to, że dowody ich zbrodni ocenia siejako bohaterstwo w walce o Polskę Niepodległą i Demokratyczną, a tych, co je wydostają na światło dzienne zwie się kłamcami. I nigdy nikt nie słyszał, aby księża z ambon, czy choćby jakiś KPN odciął się od tych zbrodni jedynym słowem: przepraszamy.

Druga sprawa to ta, gdzie Pan mówi: „Godzenie w integralność terytorialną państwa, którego się jest dobrowolnie obywatelem jest zbrodnią zdrady stanu, w warunkach woj-ny karane śmiercią". Panie Byszewski, kto to może wiedzieć,kto i gdzie dobrowolnie wybiera obywatelstwo. A może żyje i mieszka tam, gdzie musi? Czyż jest możliwe, aby wraz ze zmianą granic przenosił się z miej sca na miej sce, kiedy j est wrośnięty w tę ziemię korzeniami? Czy Pan czasem nie sugeruje Czytelnikom „Czasopisu" stereotypu pokutu-jącego w części polskiego społeczeństwa pod wodzą hierarchii kościelnej, iż Białorusini to osadnicy carscy w Polsce?

A teraz moje stanowisko odnośbie tego listu, zamieszczone Nr 10-11 z 1991 roku w „Czasopisie".

Bez zdziwienia przeczytałem list pana Piotra Byszewskiego skierowany do redakcji „Czasopisu" (nr wrześniowy 1991), gdyż od pierwszych słów zorientowałem się, iż bę-dzie on oscylował w kierunku usprawiedliwienia zbrodni dokonanych na naszym naro-dzie w latach czterdziestych po zakończeniu II wojny. Nawet zastanawiałem się, czy w takiej sytuacji zabierać głos ponownie wiedząc, że trudno przekonywać kogoś, kto się upiera, że słońce jest zielone. On je tak widzi i kwita, na nic się zdają przekonywania. Później jednak pomyślałem, że to pismo czyta nie tylko pan Byszewski i siadłem za ma-szynę.

Pan Byszewski usiłuje zarzucić mi mieszaninę czynów, kontrowersyjność, czyli nie zgadza się zpodanymi przeze mnie faktami. W czwartym akapicie swej wypowiedzi stwier-dza: „Punktem wyjścia opisywanych wydarzeń jest wojna domowa i obrona społeczeń-stwa polskiego przed obcą. narzuconą z zewnątrz władzą". I niżej, w kolejnym akapicie dodaje: „Strzelamy do żołnierzy - milicjantów, agentów', funkcjonariuszy - drugiej strony

64

nie dlatego, że są nieuczciwi czy wredni, ale dlatego, że czynnie popierają stronę wroga. Czynnie w warunkach wojny konspiracyjnej, popiera wroga także ten agent, który sam nie strzela - oczywista."

W tym miejscu można by się roześmiać, nad delikatnie mówiąc, ironią Autora, ale sprawa wcale me nadaje się do śmiechu, bo jest tragiczna, nad którą w dodatku przecho-dzi się do porządku dziennego. A jeżeli ten czy ów coś bąknie to tylko po to, aby się usprawieliwiać samemu i w miarę możliwości usprawiedliwić morderców, którzy zresztą mordowali nie tylko niewinnych Białorusinów ale i Polaków, których winąbyło tylko to, że oddawali kontyngenty, lub zajmowali stanowiska w nowej rzeczywistości, niekoniecznie angażując się w rozgrywki polityczne. Ot, jak kiedyś Gestapo otrzymując od jakiegoś „życzliwego" pijaka fałszywy donos, że ten, a ten sprzyja Władzy Ludowej - pozbawiali go życia strzałem w tył głowy i koniec. To są sprawy tak zwanej odpowiedzialności indy-widualnej.

Co się zaś tyczy wojny domowej i agentury, która nie strzela, lecz donosi stając na stronie - w tym wypadku - władzy komunistycznej, to Autor okazał się typem bezczel-nym, ponieważ trudno sobie wyobrazić, aby wszyscy wozacy z Łozie, którzy zostali wy-mordowani 31 stycznia 1946 roku koło wsi Puchały Stare - byli agentami UB, czy kogoś innego. A już bandyetwem jest i grzechem do niewybaczenia mianem agentów (czyich-kolwiek) nazwać niemowlaków' i dzieci nienarodzonych, jak w wypadku Zaleszan, czy Buchwałowa - (teraz dodałem WP).

Jeżeli w Narewce „optowali za przyłączeniem do ZSRR i byli aktywistami PPR" -cytat z listu - to wręcz niemożliwe uwierzyć, aby byli takimi samymi PPR-owcami i pro-sowietczykami jednoroczny Sergiusz Leończuk, dwutygodniowa Nadzieja, 8-letni Piotr Niczyporuk, 2-letnia Anna Niczyporuk, sześcioro dzieci Chlabiczów z Buchwałowa? Michał Niczyporuk już mógł być czyimś agentem, bo miał „aż" 16 lat, a Staszek Zieliński - jedenastoleni chłopiec z Bociek nawet „był na pewno" agentem NKWD gdyż go roz-trzelano na oczach matki i sióstr odczytując wyrok w imieniu Rzeczypospolitej. Była też takim agentem pani Niczyporuk z Zaleszan, którą spalono żywcem wraz z nienarodzo-nym dzieckiem. - To też dopisałem teraz - WP.

W tym miejscu mógłbym zakończyć swąpolemikę, bo to i tak próżna strata czasu. Ale korci mnie, aby zapytać Autora listu, p. Byszewskiego, który rozboje akowskich żołda-ków (nie mylić z prawdziwymi żołnierzami AK) nazywa wojną domową, to może wie i nam napisze:

a) jakim ogniem ludność Zaleszan lub Zań spotkała wkraczający do wsi oddział „Bu-rego"?

b) na ilu domach w tych i innych wsiach oddział „Burego" podległy „Łupaszce" spo-tkał wywieszone flagi komunistyczne lub sztandary z godłem ZSRR?

c) jeżeli były serie z karabinów maszynowych do jego „wojska" i zraniły choć jednego Ak-owca oraz w dodatku musiał ten oddział zrywać z chat te znienawidzone emblematy, to dlaczego w odwet nie wybrano mężczyzn od 14 do 60 roku życia, a spędzono do chaty wszystkich, w tym dzieci i kobiety ciężarne i chatę podpalono? Czyż tak postępują polscy rycerze?

Pan Byszewski usiłuje przekonać czytelników „Czasopisu", że w wojnie domowej

65

giną ludzie niewinni. Zgoda, ale wtedy giną od obopólnej strzelaniny, a nie napadani i mordowani przez uzbrojonych bezbronni. Jakie pociski czy bomby spadały na akowskich „rycerzy" ze strony wsi Zanie. Szpaki czy Wólka Terechowska?

Niech pan nas nie obraża i przyzna, że w opisywanych wypadkach nic i nikt nie może uprawiedliwić zbrodni, niestety, akow-skich na ludności białoruskiej, chociaż nie tylko -powtarzam, która ich karmiła, poiła i niczym nie zawiniła tak wobec nich, jak i ich moco-dawców, gdzieby oni nie siedzieli - w lasach, czy w Londynie.

Przykro mi, żejeszcze raz musiałem do tego wracać i przekonywać tego, kto nie przyj-muje faktów i cudzych poglądów' do wiadomości. Myślę jednak, że historia powie praw-dę obiektywną, tylko, że pokolenie zaangażowane i uwikłane w bratobójcze rozgrywki nie odniesie satysfakcji z wyjaśnienia prawdy przez historyków, bo już go nie będzie. Daj Boże, żeby narody nie żywiły wzajemnych urazów i wrogości w imię czyichś tam party-kularnych rozgrywkach. Niechaj wszystkich opanuje powszechna tolerancja i miłość. Niechaj ludzie umierają tylko śmiercią naturalną przeżywszy co najmniej sto lat!

Wiesław Piotrowski 3 października 1991.

Niestety, mojego optymizmu nie dzieli ze mną nawet były prezydent na uchodźtwie Ryszrd Kaczorowski, którego nota bene parę dni temu nasz premier zaproponował na ministra obrony narodowej, jako tego, który nie jest uwikłany w żadne rozgrywki. Ten pan prezydent przyjeżdżając na Białostocczyznę chodzi z podniesioną głową, jakby nie wiedział ile zla narobili jego „rycerze". Nikogo nie przeprasza i nie żałuje.

Uniknął śmierci w połowie wyroku

W 1945 roku jeden ze zbrojnych oddziałów Polski Podziemnej (są na to świadkowie i dokumenty, a ja tylko wywlokę na światło dzienne) zapragnął wymordować wszystkich prawosławnych w jednej z podbiałostockich mieszanych - katolicko-prawosławnych wsi, jeżeli ci nie wyjadą do „raju" w wyznaczonym terminie. Żeby było śmieszniej bandytom, o, pardon, żołnierzom Polski Podziemnej i tragiczniej „wrogom" Ojczyzny, ten oddział robił to systematycznie, z namaszczeniem pokerzysty - po kilka osób. Jednych zabijał, a innych nawiedzał i obiecywał, że j eżeli do j akiegoś tam czasu nie wyj adą. lub nie przej dą na katolicyzm - będzie z nimi to samo. Kiedy już pozostała tylko jedna rodzina, składają-ca się z rodziców i dwojga dzieci, wiadomo im było (i wszystkim innym), że następne wejście będzie ostatnim dniem ich żywota. A za nic nie chcieli opuścić rodzinnej wsi. Roztropny gospodarz w obliczu grożącego niebezpieczeństwa wykombinował sobie, że może znajdzie ratunek u księdza. Poszedł i poprosił o wydanie dokumentu o tym, iż on i jego rodzina zostali przechrzczeni. Porządny ksiądz, chcąc uratować życie dobremu są-siadowi, wydał mu dokument, czyli świadectwo chrztu i kazał położyć w domu na wi-docznym miejscu, żeby w razie czego mógł szybko znaleźć.

Niebawem przyszedł rzeczony oddział do wsi, a jego dowódca, w asyście kilku podo-ficerów, udał się wprost do chaty jedynej pozostałej rodziny prawosławnej i powiedział: „To co, chamie, nie wykonałeś polecenia. A więc w imieniu Podziemnej Rzeczyp..."

66

Panie poruczniku, ja tu mam dokument - odezwał się gospodarz drżącym głosem, ledwo trzymając się na „watowych" nogach. Porucznik wziął do ręki dokument, przeczytał go, salutując szarmancko przeprosił i opuścił dom wraz ze swoimi podwładnymi, pozosta-wiając czworo żywych ludzi w ich własnym domostwie.

Wiesław Piotrowski „Czasopis", Nr 6,1991

Historia pisana krwią. W imieniu Rzeczypospolitej „Skandale", NrNr 21, 22 i 23 z 1994 roku

Pan Zbigniew Benard we wstępie napisał: Otrzymaliśmy wstrząsający dokument. Los chciał, że nie uległ zniszczeniu jak wiele mu podobnych. Jest to „Księga egzekucji" ob-wodu nr 5 Armii Krajowej. Założona 25 listopada 1942 roku i prowadzona do dnia 28 maja 1945 r. Z przerwą między 22 czerwca 1944 a 21 stycznia 1945.

Zdecydowaliśmy się na opublikowanie obszernych fragmentów tego dokumentu. Czy-nimy to w imię prawdy. Historia nie jest opowieścią dla grzecznych dzieci. Nie jest też czarno-białym obrazem dziejów. Trzeba niekiedy sporej odwagi, by odrzucić schematy i przyjrzeć się faktom. Jest to jednak odwaga konieczna. Bez niej historia stanie się tylko manipulacją dokonywaną w takich czy innych, aktualnych politycznych celach.

„Księga egzekucji" obwodu nr 5 zawiera dokumenty dotyczące wykonywanych wyro-ków'- śmierci, więc decyzje o rozstrzelaniu i protokoły zeznań, a raczej teksty donosów. Obwód nr 5 obejmował jeden tylko powiat: Wysokie Mazowieckie. Komendantem Ob-wodu AK, a później WiN-u, był tu Witold Leszko, pseudonim „WITOLD", a następnie „JAROSŁAW". W ciągu niespełna dwóch lat, które obejmuje księga, zlikwidowano 236 osób. W pierwszym okresie, więc okupacji niemieckiej - 150, w drugim, już za „władzy ludowej" - 86. Każdy wyrok posiada krótką motywację. Pod nią decyzja: „zlikwidować", podpisana „Witold" „Marek". Księga nie obejmuje wszystkich egzekucji, ani tych, które odbywały się przed jej założeniem, ani tych w niemal siedmiomiesięcznej przerwie, ani późniejszcyh, po 28 maja 1945 r.

Ze 150 osób roztrzelanych w pierwszym okresie, 74 otrzymało wyroki za lewicowe poglądy, lewicowe sympatie polityczne lub „współpracę z NKWD", 86 zlikwidowanych w drugim okresie to przede wszystkim ludzie oskarżeni o pozytywny stosunek do nowej władzy.

Wyroki na szpiclów' niemieckich posiadaj ą w większości przekonywuj ącą motywacj ę, choć nie brak tu egzekucji, które przerażają wątłością dowodów. Druga grupa likwido-wanych to po prostu przeciwnicy polityczni. Mordowano ich często na podstawie zwy-kłego donosu.

W Polsce trwa wojna domowa. Wojna, która zaczęła się na długo wkroczeniem Armii Radzieckiej. Mitem i nieprawdą jest twierdzenie, że cały naród był przeciw władzy, o której nic jeszcze nie wiedział. Istniały ostre podziały, historia pisana była krwią. Dużo wiemy o kaźniach UB. Wyroki wykonywane przez Armię Krajową, a później WiN, po-krywa zasłona milczenia. Były ferowane w imieniu Rzeczypospolitej, ale nigdy żaden sąd nie zajmie się ich oceną. Nikt nie zrehabilituje ludzi oskarżonych na podstawie wątłych

67

lub żadnych dowodów o działalności przeciwko Polsce. Pamięć o tych ofiarach wojny domowej pozostanie przecież częścią naszej historii.

W tym numerze (21 - mój dop. WP) zamieszczamy kilkanaście kart z „Księgi egzeku-cji". Dotyczą głównie wyroków ferowanych za „działalność komunistyczną" od roku 1942 do 1945. W następnych numerach przedstawimy obszerniej protokoły z lat 1944 i 1945. Tekst i pisownię meldunków o wykonaniu wyroków oraz uzasadnienia podajemy bez żadnych zmian.

3. W dniu 101 1943 egzekutywa wykonała wyrok śmierci na Białorusie Mikołaju Sapru-

ku ze wsi Szymbory Włodki - dróżnik kolejowy - za działalność komunistyczną - był łącznikiem pomiędzy Brzostowicą, a doktorem Sieńko Sowietem z Wysokiego Mazo-wieckiego.

4. w dniu 27 I 43 egzekutywa wykonała wyrok śmierci na: 1. Sowiecie Iwanie przebywającym we wsi Dąbrowa Michałki u gospodarza Łuniew-

skiego. 2) Sowiecie Iwanie Tokariewie przebywaj ącym we wsi Bieńki u gospodarza (imię nieczytelne) Szatkowskiego... (nieczytelne) wyżej wymienionych wyrok śmierci za robo-tę komunistyczną.

5. W dniu 3 III 43 egzekutywa wykonała wyrok śmierci na Sowiecie Iwanie przebywają-

cym we wsi Jabłoń Uszyńskie u gospodarza Piekutowskiego za robotę komunistyczną i odgrażanie się ludności.

8.

W dniu 28 III 1943 r. egzekutywa wykonała wyrok śmierci na Sowietach: 1) Łysieńko Mikołaj u gospodarza Dołęgowskiego Ant. 2) Sierkow Dymitry u Dołę-

gowskiego Józefa, Lifom (nazwisko nieczytelne) u Dołęgowskiego Stanisława. 3) Sielo-wodo Jerzy - u Dolęg. Czesława, Sikosile Paweł u Leśniewskiego Stanisława. Wymie-nieni zostali skazani na śmierć za chęć pójścia do partyzantki, agitację komunistyczną i organizowanie j aczej ki komunistycznej.

9. 29 III 43 egzekutywa wykonała wyrok śmierci na Sowieice Grzegorzu Sitko lek. w

Wys. Mazowieckim ur. 26 I 1892 r. oraz na jego kochance Sowietce im. Gala. Wymie-niony został skazany na śmierć za działalność komunistyczną - był kierownikiem roboty komunistycznej na tut. obwodzie. Jego kochanka została zastrzelona za to, że za głośno wzywała pomocy przy egzekucji.

10. W dniu 2.IV.43 r. egzekutywa wykonała wyrok śmierci na Sowietce Włosewiczowej

i jej służącej, również Sowietce. Wyżej wymieniona będąc lekarką w Sokołach prowa-dziła robotę komunistyczną i ubliżała miejscowej ludności raniąc jej uczucia narodowe. Służąca jej (imię nieczytelne) też komunistka została zastrzelona dla zatarcia śladów.

Trudno ustalić dziś, czy określenie „Sowiet" oznaczało zbiegłych z obozów jeńców, narodowość czy wyznawane poglądy. W wypadku skazywanych na śmierć konfidentów

68

niemieckich uzasadnienia sąz reguły obszerniejsze. W wypadku „komunistów" wyrok za drażnienie uczuć narodowych" nie należ)' do rzadkości.

13. W dniu 16.IV egzekutywa wykonała wyrok śmierci na administratorze majątku (nie-

czytelne) Literka, nazwiskiem Bruno Piotr narodowości ukraińskiej. Wymieniony został skazany na karę śmierci za to: 1) był konfidentem żandarmerii przy post. w Jabłonce K.ość. 2) katował podległych sobie pracowników oraz za najlżejsze przewinienie odda-wał ich w ręce żandarmerii. Rozkaz K.O.B. z dn. 10 IV 43.

22. W dniu 11 V 43 egzekutywa wykonała wyrok śmierci na Żydzie nazwiskiem Serek z

Wys. Mazowieckiego ukrywającym się w okolicznych wioskach. Wymieniony został ska-zany na śmierć za to, że znając przypadkowo tajemnicę organizacyjną starał się szantażo-wać naszych ludzi. Wyrok wykonano w m. Brzóski Brzezińskie.

27. W dniu 19 VI43 r. egzekutywa wykonała wyrok śmierci na mieszkańcu wsi Jeńki gm.

Kowalewszczyzna nazwiskiem Lewończuk Antoni. Wymieniony został skazany na karę śmierci za to, że podczas okupacji sowieckiej szpiclował i wydawał Polaków. Z znowu: żadnego dowodu, żadnego uzasadnienia.

47. W dniu 27.10.43 egzekutywa zlikwidowała Stańczuka Stefana ze wsi Mianowo (dal-

sza część nazwy nieczytelna) za to, że podczas okupacji sowieckiej był współpracowni-kiem NKWD, a teraz współpracował z PPR.

97. Dnia 12II45 zlikwidowano sowiecką emisariuszkę do spraw komunistycznych, która

/.a czasów niemieckich była nieuchwytnym łącznikiem między Białymstokiem, a gminą Kowalewszczyzna.

101. Dnia 17 II 45 zlikwidowano 6 Żydów i 2 Żydówki w Sokołach. Dowódca patrolu

otrzymał rozkaz zlikwidowania 4 Żydów szpicli NKWD, lecz z chwilą wejścia patrolu Żydzi porwali się do obrony, rzucając się na patrol... Wobec czego zostali wystrzelani wszyscy Żydzi, którzy nie zdołali ujść. Było ich obecnych około 20 Żydów. Odbywało się jakieś zebranie.

111. Dnia 24 III 45 r. zlikwidowano w Czyżewie następujących szpicli: 1 Żyda i 8 Ży-

dówek oraz 1 lejtenanta sowieckiego, stającego w obronie szpicli. Bolszewik ten przez swe strzały zaalarmował Żydów-szpicli i część ich przez to uciekła. Tejże nocy zlikwido-wano jeszcze 3 szpicli sowieckich i niem: Józefa Mroczkowskiego, Józefa Ostasiewicza i Józefa Malona.

W większości wypadków brak motywacji i protokołów wyroku. Jeżeli są trudno je uznać, nawet przy najlepszych chęciach za dowody winy.

80. Dnia 9 V 1944 zlikwidowano szpicla sowieckiego i niemieckiego Matczeniuk Marię.

A oto protokół, pod którym decyzję „wykonać" podpisał Witold.

69

Protokół spisany dnia 8 maja 1944 r. przez (nieczytelne) Karpa w sprawie ustalenia winy Marii

Matczeniuk zamieszkałej w Solnikach. Przesłuchiwani świadkowie 1) „Jurek", 2) „Da-niel" zeznali co następuje:

My, niżej podpisani, stwierdzamy pod... osobistą odpowiedzialnością, że Maria Mat-czeniuk znana nam dobrze zamieszkała w Solnikach lat około 40 nie ma dzieci za czasów bolszewickich donosiła o wszystkim NKWD, była postrachem wśród pracowników w dworze i dziś prawdopodobnie ma łączność z komunistami a to ze względu na posiadanie wiadomości komunistycznych. Jest przypuszczenie, że będzie szkodzić w przyszłości.

Powyższe możemy stwierdzić wrazie zajdzie potrzeba przysięgą. Przesłuchał Wykonać (Witold) (podpis nieczytelny) Zlikwidowana 10/4 44 r

Marek. Wystarczyło więc napisać bez cienia dowodu, że była szpiclem i zabić ją dlatego, że

będzie „prawdopodobnie" szkodzić. W meldunku z dnia 9 maja stwierdza się, że była także szpiclem niemieckim. Z tego oskarżenia rezygnuje się już w protokole. Nie wiado-mo nawet, kiedy Maria Matczeniuk została zamordowana. Według meldunku 9 maja, według protokołu 10 kwietnia. Wyrok wykonano w imieniu Rzeczypospolitej.

Rok 1945 Meldunki o wykonaniu wyroków.

I. Dn. 24 II 45 patrol samoobrony zlikwidował niżej podanych szpicli sowieckich: Laskowskiego zam. Drewnowo gm. Boguty, Murawkę zam. Białe Misztele gm. Boguty. Dn. 5 III patrol samoobrony zlikwidował niżej podanych szpicli: 1. Mielnicka Helena, Piątki Zebry gm. Klukowo. 2. Pietkiewicz Kazimierz, zam. Piętki Zebry gm. Klukowo szpicel sowiecki. 3. Wyszyński, wieś Lubawicz Wielki, gm. Klukowo, szpicel sowiecki. 4. Oleksiewicz Stefan i żona, woj. Żabiniec gm. Klukowo, szpicle sowieccy. 5. Łuniewska, wieś Lubawicz gm. Klukowo, szpicel sowiecki. Żadnych szczególnych danych tej masowej egzekucji.

II. Dn. 8 III 45 został zlikwidowany Ptaszyński Antoni, kom. milicji wPoświętnem, ko-

munista i szpicel sowiecki, który aresztował wiele osób. III.

Dn. 15 III 1945 został zlikwidowany w Tyk... (nieczytelne) Cegielski Stanisław sekre-tarz POP komórki w Tykocinie, szpicel sowiecki i wielki zaufany... (nieczytelne).

IV. Dn. 7 IV. 1945 patrol samoobrony zlikwidował w Sokołach rodzinę szpicli niemiec-

kich, a obecnie sowieckich: Konopkę Łucję, lat 45, Konopkę Eligiusza, lat 21, Konopkę Alicję-Irenę, lat 20.

Likwidacji tych dwudziestoletnich „szpicli" dokonano bez przeprowadzenia jakich-kolwiek dowodów winy.

70

V. Dn. 14 IV 1945 zlikwidowano Jana Kozłowskiego ze wsi Pajewo gm. Stelmachowo,

szpicla sowieckiego. Dn. 17 IV 1945 zlikwidowano szpicla sowieckiego i czynnego komunistę Kazimierza

Gęsowskiego z Mazur. VI.

Dn. 27 IV 1945 zlikwidowano szpicla sowieckiego Wacława Maciejewskiego z Rusi Starej, lat 18.

VII. Dn. 3 V w Czyżewie zlikwidowano niżej podanych szpicli sowieckich: 1. Jezierski Tadeusz, płatny szpicel sowiecki, 2. Jakubowicz Józef, szpicel. 3. Przeździecki Stanisław, szpicel. 4. GawTychowski Stanisław i jego syn. 5. Gawrychowski Kazimierz, szpicel. 6. Sadowski Józef. Trudno zrozumieć, jak to się stało, że w jednej wiosce było tylu szpicli. Szczegółów*

masowej egzekucji i dowodów winy brak.

Za co zostali skazani.

Protokołów jest niewiele. Wystarczy- jedno zeznanie nie poparte żadnymi dowodami, by został wydany wyrok śmierci. Podejrzani o „szpiclostwo na rzecz Sowietów" lub o „działalność komunistyczną" zostają likwidowani na podstawie zwykłego donosu.

Protokoły z „Książki egzekucji" Zachowujemy tekst i pisownię dokumentów. Niektóre słowa są nieczytelne.

I. Protokół spisany dnia 8 maja 1944 r. przez wywiadowcę Karpa w sprawie ustalenia

winy Roszkowskiego Czesła(wa) zamieszkałego w Durszkach-Ząbkach przesłuchani świadkowie: 1) Jurek i 2) Daniel zeznali co następuje: My niżej podpisani pod naszą osobistą odpowiedzialność, że znany nam dobrze Czesław- Roszkowski zamieszkały w Durszkach-Ząbkach lat ok. 35 jest zawodowym złodziejem, pijakiem, za czasów' sowiec-kich był milicjantem (czas krótki) konfiskował konie od gospodarzy, które posiadali po-chodzenia wojskowego. Za czasów niemieckich trudnił się w dalszym ciągu złodziej-stwem i pijaństwem, napotkanych Żydów zabijał z chęci zysku. Przypuszczamy, że jeśli nadejdą bolszewicy zaszkodzi osobom dziś pracującym w konspiracji. Przesłuchał (Ko-prą) Zeznali Jurek Daniel Wykonać (Witold) Likwidowany 10/5 44 (Marek).

Czy rzeczywiście zabijał? Czy najważniejsze w tym tekście jest podejrzenie, że może zaszkodzić?

II. Dn. 15 V 44 r. Protokół spisany na podstawie wywiadu... (nieczytelne) obywatelką

Irmą w sprawie Gierałtowskiego Mariana, pseudonim „Kadi...k" i jego kochanki Anny Orłowskiej.

71

Ob. Irma zeznaje: „w czasie mego pełnienia służby ekspedientki w sklepie Galanteryj-no-Spożywczym w miejscu, spotykał się bardzo często Marian z Anną Orł. i przeprowa-dzał szereg rozmów, których ja byłam naocznym świadkiem.

Pracowałam w sklepie od sierpnia 43 r. do stycznia br. Bardzo często słyszałam radość ich i nadzieję na przyjście sowietów". Dopiero wtedy będzie można żyć i oboje wyjedzie-my tam, gdzie nas ludzie nie znają. Sowieci tylko mogą dać prawdziwą wolność. „Gierał-towski ma żonę ślubną i dwoje dzieci. Anna Orłowska przyniosła do mnie 500 Rm na przechowanie, których napewno nie zarobiła - bo nie pracuje, a ziemi prawie że nie po-siada. Jeszcze na jesieni chodziła ze mną do Wys. Mazowieckiego. W drodze mówiła mi, że dopiero po wojnie okaże się kto ona a teraz za nią jest cała młodzież i że do końca wojny musi być w tej samej wiosce. Znane mi są w Wys. Mazowieckiem osoby, do których ona zachodziła, nie zapraszając mnie do środka". Protokół spisał (nieczytelne). W obu wypadkach należało szybko zareagować (Witold) Zlikwidować (Witold) 1 VI 44 (Ma-rek).

Tym razem nie ma nawet podejrzenia o szpiclostwo. Podejrzenie, ale tylko podejrze-nie o „działalność komunistyczną".

III. Protokół spisany 26.10.44 r. przez... (nieczytelne) Rejtana w sprawie przestępstw...

(nieczytelne) i złodziejstwa Raźnego Aleksandra ze wsi kolonia Bujenka pow. Bielsk. Zeznają: Halicz, Dragi... (nieczytelne), Żbik. Wszyscy trzej zeznają jednogłośnie, że Ra-źny Aleksander był komunistą za czasów polskich, posiadał legitymację KPP, był karany za komunizm był kolporterem bibuły komunistycznej, jednocześnie złodziejem i pase-rem. Za czasów okupacji sowieckiej współpracował z bolszewikami... Za czasów okupa-cji niemieckiej przechowywał bandy sowieckie i dokonał anonimowego donosu do żan-darmerii w Ciechanowcu na członków AK.

Powyższe zeznania jesteśmy gotowi w każdej chwili, w każdej rozciągłości poprzeć przysięgą. Protokolant (Rejtan) Zlikwidowano (Marek) Halicz Długo... (nieczytelene).

Poważnym zarzutem jest anonimowy donos. Czy go udowodniono? IV.

Protokół spisany dnia 28.10.44 r. przez kier. org. bat 3 obwodu 27 Rejtana w sprawie przestępstw Księżaka Władysława i jego żony ze stacji Szepietowa. Zeznają: Błysk, Bo-hun, Wiesław. Wszyscy zeznająjednogłośnie, że małżeństwo Księżakowiebyli szpiclami sowieckimi, mieli zatrudnienie w sztabie pogranicznym nr 88 w Szepietowie. Z sowieta-mi żyli w bardzo przyjacielskich stosunkach. Ogół ludności bał się ich, ponieważ wszy-scy uważali ich za oddanych współpracowników sowieckich.

Powyższe zeznanie jesteśmy gotowi wkażdej chwili w całej rozciągłości poprzeć przy-sięgą. Protokolant (Rejtan) Zlikwidować (Marek) (Błysk, Bohun, Wiesław).

3 lipoca 53: proces Wiktora Leszko, Komendanta 5 Obwodu AK. 12 lat więzienia w imieniu Rzeczypospolitej.

UWAGA! Nigdy o tym nie słyszałem, bo chyba nie jestem zagłębiony w najnowszą historię bratobójczych walk, że oddział AK na Wileńszczyźnie pod dowództwem „Łupa-szki" składał się z Tatarów. Pierwszy raz usłyszałem o tym dnia 12 grudnia 1994 w TVP, w porannych „Wiadomościach". Ciekawe! Ciekawe co na to powie Maciej Konopacki

72

ortodoksyjny Tatar, który j est nie na żarty związany z Białorusinami i białoruską kulturą? A teraz okazuje się, że jego bracia palili białoruskie wsie z ich narodem? A może jest to próba szukania „kozła ofiarnego" chociaż dla jednego ugrupowania Armii Krajowej w Iej, niestety, nie zawsze chlubnej działalności, szczególnie w okresie powojennym. - WP.

Popiół i pamięć Zanie, 2.II.1946

Pamięć wie więcej, niż wypowie słowo. Pamięć wie więcej, niż słowo zechce powie-dzieć. Pamięć nie pragnie powiedzieć wszystkiego i nie może.

To co jest w słowach. Wspomina M.K: To było w sobotę, właśnie na polskie Gromnice. U nas w domu

byłam ja z siostrą, mama, młodszy brat Józik, a tata drzemali na zydelku koło pieca. Na wieczorki przyszły dwie moje przyjaciółki, jedna przędła na kołowrotku, druga robiła na drutach. Starszy brat Władzik wbiegł do domu i mówi, że palą Szpaki. Widać zarzewie i dym. Mam powiedzieli, że trzeba powynosić z domu, boprzyjdąi spaląinas. Potem ktoś stuknął do drzwi, tata wyszli i do domu już nie wrócili. Potem był strzał w okno i zgasła karbidówka. Popadaliśmy na podłogę. Podniosłam głowę i zobaczyłam przez okno, że nasza wioska już płonie. Idź na górę i wynieś cokolwiek, rzekła do mnie mama. Poszłam i zobaczyłam ze strychu, że na ulicy leżą pobici ludzie. Na ulicy było jasno, jak w dzień od ognia. Schodzę i mówię mamie o tym. Mama wzięli polską ikonę, mieliśmy jedną i wyszli na dwór. My wszyscy za nią. Brat, pamiętam, zdążył zabrać ze sobą szkolny torni-ster. Chodziliśmy do szkoły w Zaniach, uczył nas nasz najstarszy brat Janek, ale go wów-czas nie było w domu, bo starsi chłopcy i mężczyźni już od dawna nie nocowali w do-mach. Kto gdzie, w stodole, na wyszkach w chlewie albo i na gruszy, obwiązując się sznurem, by nie spaść, gdy się zaśnie... Stoimy przed naszym domem, a oni idą ulicą i zachodzą na nasze podwórko. Jeden z nich wziął i przyłożył do mojej głowy pistolet. Polacy czy Białorusini? - pyta. Panie, my Polacy, nie zabijajcie nas - mówią mama. - Jeśli pan nie wierzy, to niech zapyta u sąsiadki. Ona katoliczka. Przez ulicę mieszkali katolicy, nasi sąsiedzi. Mama ujrzeli, że sąsiadka.. .cka stoi przed domem i pomyślała, że nas obro-ni. Żyliśmy przecież z nimi, jak w jednej rodzinie, mówię tu prawdę, jak na spowiedzi. Oni byli biedni, a nasza mama była szczera, współczująca i pomagała im, jak mogła. I ta .. cka powiedziała, wiecie z takąpogardą, czy nawet złością - Tak, tak, Polaki. Ten wrócił

i strzelił z pistoletu mamie w głowę. Widziałam, jak strasznie bryznęła krew z głowy mamy. Mama upadli koło domu. Brat Józik rzucił się uciekać za dom; strzelali za nim, ale nie trafili. Przesiedział całąnoc w okopach za wioską, wrócił nazajutrz już na popielisko. A nas z siostrą i z tymi przyjaciółkami wepchnęli do chaty. Jeden z nich przyniósł od sąsiada snop słomy, którym tamci zakrywali wejście do piwnicy, bo drzwi u nich nie było, zaciągnął na strych i podpalił. A potem poszli palić dalej. Myślałyśmy, że zawiązali czymś drzwi, abyśmy nie wyszły, i wlazłyśmy pod łóżka. Ale tutaj dym, trzeszczą kro-kwie, zaczynają padać. Wyrwałam okno (mieliśmy podwójne, jak na zimę) drugą ramę wypchnęłam na dwór pod oknem mieliśmy sadzawkę, a tu na nią spada słoma ze strychu, płonie. Woda się pali! Choć był luty, woda nie zamarzła, była akurat odwilż. Nie można

73

było jakoś wyskoczyć - wszędzie ogień. Nie możemy już wytrzymać, zaczęłyśmy się du-sić. Wtedy ja wzięłam siostrę na ręce (ona miała osiem lat, a ja czternaście), rzuciłam się przez sionek, przez płomień na dwór. Drzwi nie były zawiązane. Za mną moj e przyj aciół-ki. Przebiegłam ulicę do tych sąsiadów, i nie pytając przemknęłam do ich domu i schowa-łam się tam. Tam, gdzie mieszkali Polacy, nie palili, tylko Białorusinów. Nie palili też domów w pobliżu (po bokach), nawet jeśli były białoruskie, żeby katolicy się spalili. U nas we wsi były cztery polskie rodziny, ze szlachty. A ta sąsiadka, która powiedziała „Tak, tak, Polaki" wbiegła do domu i wygnała nas stamtąd, jak parszywe psy. Ja z siostrą na rękach pobiegłam w kąt podwórka, tam leżał u nich chrust czy jałowiec, i pierzyny też, co wynieśli z chaty, bo im powiedzieli wcześniej, że będą Białorusinów-palić, żeby wy-nieśli, jeśli by od pożaru i ich chata się zajęła. Ale i stamtąd nas wygonili. Schowałyśmy się do kurnika, co stał obok siedliska tych sąsiadów. Tam przebywałyśmy do rana, nie wychodziłyśmy, gdyż oni się zbierali i krzyczeli: Zbiórka! Zbiórka!, a potem poszli drogą na Świrydy.

Wspomina N. A. (siostra M.K.): Leżałam w tym kurniku na kurzym pomiocie w jednaj koszuli. Siostra przykazała nie poruszać się. Sama była koło drzwi. Słyszałam, jak drży i trzęsie się. We wsi strzelali, ja przez szczeliny widziałam, że za stodołami stojąich podwo-dy, czekają, aż tamci powybijają ludzi spalą wszystko. Zbierali się potem bardzo długo. Rano siostra znalazła brata Janka, i on przeniósł mnie do stodoły, która nie spłonęła. Sama już iść nie mogłam. Tata odwiózł mnie do Świryd do kuzynów. Wiosną wróciłam do Zań do babci. Zanie po pożarze opustoszały, ludzie ukrywali się w innych wsiach, długo nie wracali. Tata, gdy wrócili w niedzielę z rana, zobaczyli, że mama spalili się razem z domem, zostały tylko same kosteczki. Tata pozbierali je do płótna, zbili z desek trumnę i pochowali razem z innymi pozabijanymi, za wioską, we wspólnym grobie, pój-dziemy tam, ja w:am pokażę. Cmentarz prawosławny był w Brańsku, ale ludzie bali się tam jechać i grzebać, żeby tam nas nie pobili. W tej mogile pochowali razem 24 osoby. Te nasze przyjaciółki wyżyły, to były siostry, zabili ich tatę i mamę.

Wspomina A.K.: Oni przychodzili do nas wcześniej, przed tym, jak spalili, ze dwa-dzieścia razy. Grabili, zabierali konie, świnie, ubrania, chleb - wszystko, co zoczyli. Przy-chodzili nocą, stukali do okien. Gdy gospodarz pytał: Kto?, mówili: Polskie wojsko. My już wiedzieliśmy, kto to taki i czego im trzeba. Miałem 19 lat, byłem we wsi, siedzieliśmy z chłopakami u kogoś w domu. Nocami nie spaliśmy po domach, bo gdy kogoś z chłopa-ków złapali - katowali. Usłyszeliśmy szmery i skrzypienie podwód. Wyszedłem na dwór, widzę, że wioskę okrążają. Pytam chłopaków, gdzie będziemy uciekać. Wszyscy rozbie-gli się. Ja pobiegłem przez sad w stronę lasu. Ale zgubiłem czapkę i wróciłem po nią. I tu mnie złapali. Prowadzą ulicą. Z jednej chaty wyjrzał stary, nazywał się Michał. Jego też zabrali i poprowadzili ze mną. Zaprowadzili nas na gościniec co prowadzi na Świrydy i tam kazali kłaść się na ziemię. Potem jeden z nich poszedł do wsi i długo nie wracał. Chyba pytał się u komendantów, co z nami zrobić. We wsi było słychać strzelaninę, zaczęli palić j ąz obu stron. Potem ten Polak, co poszedł, wrócił, wyciągnął pistolet i pyta Michała: Polak czy Białoruś? Białoais - mówi dziadźko Michał. Ten strzelił do niego dwa razy. Potem pyta o to samo mnie. Odpowiadam to samo. Strzela do mnie. W pierw-szej chwili zdało mi się, że rozplatano mi głowę i wybito mózg. Ależ nie, ja leżę i myślę,

74

lo znacz)', że żyję i głowa cała. Słyszę, jak jęczy i rzęzi dziad/ko Michał. Jemu chyba przestrzelono płuca; widzę kątem oka, jak on cierpi i wije się kolo mnie. Popraw temu, co :uę skręca - mówi ten, co strzelał. I wtedy drugi puścił w dziadźkę serię z automatu. Dobił go. Ja leżałem do tego czasu, dopóki nie zobaczyłem, że oni odeszli od nas popatrzeć, jak plonie wieś. Powoli odczołgałem się od nich, potem podniosłem się i rzuciłem do uciecz-ki. Wówczas właśnie rozpoczęła się mocna strzelanina, nie wiem, strzelali do mnie, czy może, zabijali ludzi we wsi. Uciekałem. Ukryłem się w okopach, które został)' po Niem-cach, siedziałem tam i przemarzłem. Czułem, jak po moim ciele, pod ubraniem, ścieka krew. Musiałem udać się gdzieś do ludzi. Ale gdzie iść? Dookoła polskie wsie. Posze-dłem do Ścion, tam były dwie białoruskie rodziny. Postukałem do okna, otworzyła mi babulka. Powiedziałem, że jestem z Zań, że nas spalili i pobili. Przyszedł gospodarz, w chacie lampy nie zapalił, ale on wyczuł, że ze mną jest coś nie tak. Zaczął mnie oglądać i zobaczył, że ze mnie płynie krew. Byłem ranny w dwóch miejscach. Jedna kula przeszyła szyję, druga trafiła w ramię i wyszła koło łokcia. Gospodarz opatrzył mnie, a rano po-wiózł do Zań. Na ulicy zobaczyłem zabitego ojca. Wyszedłem do domu. Na pościeli leżała moja siostra z przestrzelonymi piersiami. Ten człowiek zaniósł siostrę na swoją furmankę i powiózł przez Brańsk do Bielska, do szpitala. Tam ją odratowano. W Zaniach w tę noc zabito 24 osoby. Wielu zraniono. Nasz sąsiad wynosił z chaty swojego wnucz-ka, do niego strzelano z automatu, chłopczyk miał zaledwie cztery lata, a może i mniej; kule rozniosły go prawie na kawałki, sąsiadowi odstrzelono obie ręce. Wyjechali potem do ZSRR, została jego córka, zamieszkała w Zaniach do tej pory.

Ja: Dlaczego strzelali do ludzi w Zaniach i spalili wieś? Może ktoś z Zań zabił jakie-goś Polaka, albo wydal bezpiece? I potem ci z lasu przyszli się zemścić?

A.K.: Nikt z nas nikogo nie wydał i nie zabijał. Strzelali i męczyli nas za to, że jeste-śmy Białorusinami, i że mamy inną religię. Wasze, śmierdzących Białorusinów, miejsce tam, pod Moskwą, a nie tu, mówili nie raz. Powinniście wiedzieć, j acy tu u nas na szlach-cie, jak ludzie mówią. Polacy mieszkają. Im księża w kościołach mówili, że ruska religia Matki Boskiej nie uznaje, i oni w to wierzyli, i wierzą do dziś!

Wspomina P.M.: Zachodzi dziadźko do naszej chaty i mówi, że wioska płonie. Ja na dwór, a za stodołami stojąz karabinami. Z powrotem do domu! Siedzieć, nie wychodzić! Wziąłem moje dwie córki na ręce, wyszedłem z nimi na dwór i przez ulicę, biegiem. Jak najprędzej do lasu! Za mną strzelali, kuła trafiła mnie w biodro, upadłem z córkami w bruzdę w ogrodzie. Skądś przybiegła moja siostra, zabrała dziewczynki i poniosła za wieś. Patrzę, leż)' moja mama w ogrodzie zabita. Podczołgałem się do niej, dotykam, a ona się już nie rusza. Leżałem obok niej nie wiem jak długo, aż słyszę, krzyczą: „Zbiórka! Zbiórka!" Wioska płonie, a oni idą ulicą, zauważyli nas, podchodzi jeden, drugi: „Kurwa mać, nie mam naboi!" Potem podchodzi trzeci z karabinem, taki konus, może metr w kapeluszu - strzela w mamę, już martwą. Potem strzelił we mnie. I ja wtedy, jak leżałem, od razu usiadłem. Siadłem, i nie wiem, co się ze mną dzieje. Nic więcej nie widziałem. Kula wybiła mi jedno oko, przeszła przez kość nosową i wyłupila drugie. Ono, jak mi potem ludzie mówili, wisiało jakiś czas na jednej żyłce. Tamci poszli dalej, a ja zostałem tam, siedząc bez oczu, żywy. I temu konusowi nie starczyło amunicji na mnie.

75

Grób ludzi zastrzelonych 2 lutego 1946 roku jest 200 metrów za wioską, w polu. Na początku lat siedemdziesiątych w tym miejscu postawiono tablicę pamiątkową. Wyryto na niej 24 nazwiska. Najstarszemu z zabitych było 83 lata. Najmłodszemu - 4. Ten to chłopczyna, którego ratował i wynosił z płomieniu dziadek, póki mu rąk nie odstrzelili.

Zanie spaliłjeden z oddziałów tak zwanego Pogotowia Akcji Specjalnej (PAS), którym dowodził „Bury" (Romuald Rajs). Oddział składał się z akowców, którzy przyszli na Białostocczyznę z Wilenszczyzny, a także miejscowych Polaków.

- Bardzo proszę, nie zapisujcie naszych nazwisk w gazecie - prosili mnie mieszkańcy Zań. - Opowiedzieliśmy wam wszystko, jak było. Ale nazwisk naszych nie zapisujcie. Mieszkają tu nasze dzieci, nam też trzeba żyć. Zrozumcie to, że do nas strzelali nie party-zanci zza granicy, a nasi sąsiedzi, ludzie z okolicznych wiosek. My nie chcemy, aby ci, którzy strzelali do nas wtedy, zemścili się i teraz. Kiedyś nazywano ich bandytami, teraz mówią, że są bohaterami, bo walczyli o wolną Polskę.

Zapisałem te słowa 17 kwietnia 1990 roku w Zaniach, na białoruskiej wysepce w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ja nie czuję nienawiści do Polaków. Jan Maksymiuk

„Czasopis", gmdzień 1992. I ja nie czuję nienawiści - W.P.

Trawa zapomnienia (Zaleszany, 29.1.1946)

Do Zaleszan wybrałem się 2 sierpnia, w dzień świętego proroka Eliasza. W żniwa i sianokosy w dzień powszedni niewielu zastaniesz w domu. A w dzień św. Ilji na Biało-stocczyźnie wśród Białorusinów' świętuje się wszędzie.

Drogowskazy na Zaleszany przy szosie Bielsk - Kleszczele są dwa: w prawo i w lewo. Nasz samochód skręcaw lewo. Wybraliśmy właściwie: trafiamy, że tak powiem, do głów-nych Zaleszan. Po drugiej stronieszosy dwa przysiółki: Zaleszany-Sady i Zaleszany-Rowy.

- Niczego wam nie powiem, bo prawie nic nie pamiętam - mówi mi zaleszański sołtys Michał Leończuk. - Ile wtedy miałem? Zaledwie cztery lata. Ci, którzy wyżyli, teraz mają pod siedemdziesiątkę prawie.

Podchodzi do nas jeszcze jeden gospodarz, Piotr Łukaszuk, zaciekawiony zapewne nie za częstym gościem w swojej wsi. Wyciągam z kieszeni paczkę papierosów, a z torby świeżą „Niwę". W Zaleszanach jestem drugi raz w życiu ledwie, nie mam tu znajomych. Najważniejsze, aby uwierzyli, żem swój. Język - on tu najważniejszy.

Nie porozmawiasz tu z wieloma. Starzy, którzy pozostali, z łóżek już nie wstaj ą, doży-waj ą swego, albo rozum u nich już szwankuje. Trzeba rozmawiać z tymi, co wówczas byli podlotkami, mieli po 14-15 lat.

Zaprowadzę pana do Niny Lemiesz - mówi sołtys. - Ona może dobrze powiedzieć. I j ej mąż też. Ale on wybierał się do Hajnówki, i chyba już pojechał.

76

Ciotka Nina (z domu Sacharczuk) przeżyła w Zaleszanach cale swoje życie: wyszła za mąż w swojej wsi. Ona, jak się okazało, jest jedną z tych pięciu-sześciu osób, które pa-miętają i mogą opowiedzieć. Nie wystraszył ją mój dyktafon, który postawiłem na stoli-ku-szafce w kuchni, nie ufając ręcznym zapiskom. Tonu głosu na papierze nie zapiszesz! Ale jakoś to można zrekompensować pewnymi środkami literackimi.

- Była zima, aż tu łomot do drzwi! - zaczęła ciotka Nina. - Już pokładliśmy się spać. Patrzymy w okno - jakieś wojsko. No, wtedy bandy co i raz po wioskach chodziły. Nasz tato szmignęli pod piec, bo partyjny byli. A ci J ak tylko najechali, zaczęli wlec do każdej chaty słomę. Cóż to, przecież każdy ma pościel, wszystko ma, a ci słomę ciągną?... Nano-sili tej słomy... No i pokazują nam - wojsko polskie. Cóż powiesz, wojsko - to wojsko!

- Był taki mój kolega, Pięcia, sołtysów syn... Sołtys też się schował, sołtysem był za sowietów. A ci z samego rana wzięli tego dzieciaka i prowadzaj ą go ze sobą po całej wsi. A dookoła wsi postawili straż - dookoła, dookoła... I kto do wsi wszedł, to już zostawał, już nie wyszedł...

- Jakoś się zdarzyło, że ci się odwrócili, a nasz tato mówią mamie: daj mi coś na siebie włożyć. Bo tato w kalesonach byli, a tu zima. Tato się ubrali i do chlewa, szmygnęli na wyszki, tam się schowali...

- A do nas właśnie przyszedł „Bury". Myśmy mieli wielką chatę. Wygonił nas (mieli-śmy jeszcze dwie małe siostry), wypchnął nas do kuchni, a sam rozciągnął taki wielki stół, okrągły, a na nim rozłożył taką straszną mapę - widzieliśmy wszystko, zaglądaliśmy przez szczelinę...

- To pamięta pani „Burego", widziała go na własne oczy? - Jasne. Ja by, go i dziś poznała... O, w Białymstoku, mówią tablicę mu powiesili, że to

niby jego mordowali, a co, nie pomyśleli, ile on mordował?... No i mówią, żeby im śnia-danie rychtować... Poszli po wsi, naściągali wszystkiego, tam szynkę, tam to, tam sio. Mama zaczęli im gotować jeść...

- A we wsi był u nas taki Fiedzia Sacharczuk, taki trochę jakby nie swego rozumu chłopak. Oni poszli tam brać owies. A ten biedny Fiedia powiada, że owsa u nich mało, bardzo mało... Wzięli go i od razu zabili.

- No i tego... Naszy tato siedzą na wyszkach... A z Suchowolców przyszedł do wsi krawiec, zdaje się, Zielniko, a jak mu na imię była zapomniałam...

- Aha, tak; dzień już mijał, a oni poszli po wsi i wyganiają wszystkich z domów, zganiaj ą wszystkich do j ednej chaty...

- Pamięta pani czyja to była chata? - Pamiętam, Sacharczuka Dymitra... Dymitra i Włodzimierza, chata była wielka, na

dwie polowy. Zgonili całą wioskę do jednej chaty... Tych też co do Zaleszan przyszli, już nie wypuszczali. Z Suchowolców taka dziewczyna wychodziła za mąż, przyszła prosić na wesele, nazywała się Nina Nigierewicz, ją też razem ze wszystkimi tam wepchnęli. I z Czech był chłopach, z Czech Zabłotnych... Ale wielu zostało w domach, kto gdzie się ukrył, a kto, jeśli żył biednie, nie miał w co się ubrać, to i został. Niczyporuk Maria została w domu, z nią troje dzieci małych.... Leończuk Grysza został w domu, i dwoje dzieci... I Niczyporuk Natalia i dwoje dzieci, chłopczyk i dziewczynka... I ojciec ichni,

77

Wania Niczyporuk. Chłopiec i ojciec skonali potem od razu, ale matka z córką strach jak się męczyły przed śmiercią, całe się zwęgliły.

- Myśmy najmniejszą naszą siostrę zostawili w domu, była jakaś chorowita. Mama powiedzieli, a gdzie ty, dzieciaku, pójdziesz, siedź tu przy piecu. A ona, biedna, siedziała i poruszyła się, a na saganie stała patelnia, zaczepiła ją i zrzuciła. Huk był wielki. A ten bandzior, ten „Bury" wybiegł z pistoletem, myślał, że jest nie wiadomo kto. Zobaczył, że to dziewczynka, złapał ją za kudły i wyrzucił na dwór. Powiedział, żeby drugi bandzior zaprowadził naszą Marysię tam, gdzie wszyscy... A ona to niemal goluteńka była... Nasz dom był naprzeciwko tego, gdzie wszyscy siedzieli... Mama wybiegli, wzięli małą na ręce, przytulili do siebie...

- Palili nas w poniedziałek, już pod wieczór. Gdy zaganiali nas do tej chaty, powie-dzieli: wioska wasza pójdzie z dymem, a wy Bogu na ofiarę... No tak, taki nam wyrok wydali.

- „Bury" już z bandą wyjechał, ale zostawił straż. Ci poszli po wsi i strzelali po strze-chach z automatów', kulami zapalającymi... Ludzi u Sacharczuków pełna chata, wszyscy widzą, jak wieś płonie. A ci co pozostawali w domach, zaczęli wybiegać. A do nich sieką z automatów. Leoniuk Grysza i dwoje dzieci, Niczyporuk Maria i troje dzieci, chłopców', i Niczyporuki Natalia i Iwan, ich chłopiec i dziewczynka, mówiłam już, ojciec z synem pewnie wybiegli, bo ich na dworze zastrzelili, a matkę z córką zranili w domu, i spaliły się tam, długo i strasznie jęczały... I nasza chata, co naprzeciwko, już plonie... A potem ci już z automatów sieką do tego domu, gdzie my wszyscy, biją w górę pod dach... Już się palimy. Podniósł się pisk, wrzask... Jedne drzwi były od ulicy, drugie z tyłu, od podwór-ka. Z ulicy strzelają, a te od podwórka zabili gwoździami... Ale tam stal jakiś, wiecie, inny od wszystkich, ludzki jakiś człowiek. On te drzwi odbił i mówi: uciekajcie, uciekaj-cie... Kogo jednak wysiać! Ludzie stoją, boją się... Był taki chłopczyna, Łukaszuk Lonia, był z ojcem, matki już nie miał. Lonia, biegnij, biegnij!.. I wszyscy patrzą. I gdy ten dzieciak pobiegł, i nikt do niego nie strzelał, runęli wszyscy. A chata już trzeszczała i padała na nas. Makar Nesteruk opalił się straszne! Ręce miał kalekie już do śmierci. I jego szwagierka, Helena... A tu palą się chlewy, i stodoła; przebiegliśmy kolo nich i rzuciliśmy się do Topór, najbliższej wsi. A tam też strzelanina, oni pojechali rabować tamtą wieś... A zaleszańskich młodych mężczyzn, i męża mojego przyszłego chcieli wziąć za furmanów. Rozebrali ich do naga, zostawili w samych kalesonach. Potem rozmyślili się, wzięli tylko jednego, on już tak i nie wrócił, a resztę wszystkich razem - do nas, do tej chaty... A ci chłopcy na bosaka, a zima była, biegli do Topór... Potem nogi im gniły, popuchły...

- Tato nasz uciekli, gdy zaczął się palić chlew... Ale niedługo przed tym tato widzieli jak bandyci przyprowadzili pod daszek sołtysow;ego syna, PietięDemianiuka, i tego krawca Zielinkę, czy nie Aleksander mu było, i tam rozstrzelali... Pietia mial 14, tak jak i ja...

- Gdy ludzie wrócili potem, to zobaczyli tylko popiół. Spaliło się wszystko, do szczę-tu. Nie, czekajcie, dwie chaty zostały... A inne- do popiołu. I krowy, i świnki, wszystko... A rok był taki, że krowy, jak na śmiech, wszystkie cielne były, i niemal wszystkie dwoma cielętami. Leżały popalone, z popękamymi brzuchami, a te cielaczki im się wywalały...

78

-1 gdzie potem ci ludzie mieszkali? - We wsiach, w sąsiednich wioskach... Do wiosny. A już potem zaczęli kopać zie-

mianki. Nie tylko zaleszańce tak żyli. Przecież tu wkoło pali i Zanie, i Szpaki, i Wólkę... Pomy śleć. Mówię, straszne piekło, Sąd Ostateczny. Ale chyba nie będziemy go mieli, myśmy swój już przeszli...

Długi czas ciotka Nina szukała w pamięci, kto mógłby jeszcze coś powiedzieć. Może Wasionka (Wasilisa) Młodzianowska? Rozum ma jeszcze dobry, mówi ciotka Nina. Ale w domu jej nie zastaliśmy: poszła na nabożeństwo do cerkwi, do Sak (u na mówią: do Saków - WP).

Jestem znów na ulicy z sołtysem i Piotrem Łukaszukiem. Podchodzi do nas Sciopa Ostapkiewicz. Wtedy miał piętnaście. Ale do dyktafonu diad'ko Sciopa mówić nie chce. Jeśli tak, bez dyktafonu, to może.

Jeszcze raz. Opowieść Stepana Ostapkiewicza różni się od opowiadanej przez ciotkę Ninę w szczegółach. Wioskę zapalili nie od automatów - mieli specjalnie przygotowane pochodnie, i właśnie nimi podpalali chatę za chatą. Palili we wtorek, po noclegu we wsi. A gdy zaganiali ludzi do chaty Sacharczuków, to wszystkim moówiłi: Słuchaliście wcze-śniej ruskich mityngów', teraz posłuchajcie naszego.

Nie, to nieprawda, że Zaleszany spalili dlatego, że nie znaleźli słotysa albo kogoś partyjnego. Od razu mieli zamiar spalić i wystrzelać. Bo i pocóżby słomę ściągali, i ludzi zbierali? Żeby tylko postrzelać?

Na miejscu, gdzie stała chata Sacharczuków, dziś stoją dwa krzyże: drewniany i ka-mienny. A po dnigiej stronie ulicy - obelisk, a data na nim czemuś przeinaczona - nie 29 stycznia, a 14. 1 napisane jest, że zginęło ludzi czternaście. Imion niema.

Usiedliśmy pod płotem, kolo krzyży. Jeszcze raz liczymy zabitych. Wychodzi nam więcej niż czternaście...

- Drewniany krzyż należałoby doprowadzić do porządku, a to już się pochylił - mówi ktoś z zaleszańców. - Trzeba, żeby została pamiątka dla naszych dzieci i wnuków.

- Żadnych wnuków u nas nie zostanie - mówi mu sołtys, Michał Leończuk. - Dożyje-my tu swego i wszystko. A chatniska nasze trawą zarosną...

- Chatniska (miejsce pod chatę) - pierwszy raz słyszę takie słowo... Co roku, 29 stycznia, ludzie zbierają pieniądze i zamawiają panichidę u batiuszki w

Sakach. Idzie cała wioska. Po południu zebrało się na deszcz. Czekam, kiedy będzie wracał mój brat, który poje-

chał dalej, na Grabarkę. Jakoś tak wyszło, że obaj będziemy pisać o ogniu i popiele, i on, i ja. I o pamięci chyba.

Opowiadam Zaleszancom o tym, czego dowiedziałem się o Zaniach i Stacewiczach, co słyszałem o „Burym". „Burego" zresztą jeszcze nie uszanowano. Przynajmniej o tym nie słyszałem. Ale jego dowódcę „Łupaszkę" (Zygmunta Szyndzielarza) - tak. Jego imie-niem nazwano ulice w Łodzi, w Suwałkach...

Przed samym naszym odjazdem wróciła z cerkwi ciotka Wasilisa. Dziatki, a pocóż wam o tym wszystkim pisać? Rzućcie to, po co wywoływaćjaką nową biedę...

Czuję, że dość od rzeczy brzmią moje repliki o naszej pamięci, o prawdzie historycznej. Wyjeżdżamy z Zaleszan w porywach wiatru. W Zaleszanach szmat zieleni. Kiedy sta-

79

nąć w jednym końcu wsi, domów zupełnie nie widać za drzewami i ogródkami. Koli-leń jeszcze tu wrócę. „Koli-leń" - tego słowa zaleszańcy nie używają. Tak mówią

u nas, w Lachach. A tutaj najczęściej - koli-nebud'...

„Niwa, nr 34 (1841), 25.08.1991.

Zawsze byłem i pozostanę polskim obywatelem. Nigdy do Polaków urazy w sercu nie nosiłem i nie noszę. Służyłem w polskim wojsku i jestem polskim oficerem. Wśród Pola-ków mam więcej przyjaciół niż wśród Białorusinów z tej prostej przyczyny, że całe swe dorosłe życie spędziłem wśród nich. A ból i krzywdy doznane przez Białorusinów od niektórych Polaków nie ominęły i Polaków, co odzwierciedla dokumentacja zawarta w niniejszej pracy. Zrobiłem to dlatego, że różni Niesiołowscy, Moczulski Leszek i Lech Wałęsa mówią tylko o bandytyzmie UB i SB, nie ukazując innych bandytów. Napisałem, zresztą, w bardzo skondensowanej formie krztynę prawdy, która niejednego zakłuje w oczy i znowu posypią się pogróżki.

WP Białystok, 22 grudnia 1994

PS. Co na to „najsprawiedliwsi" i „n aj uczciwsi" historycy polscy z programu „Rewi-zji nadzwyczajnej"? Patrząc na program o pik Kostce-Biernackim w dniu 24 stycznia 1995 roku, nie mam wątpliwości, jak zostaną wybieleni „bohaterowie" z „Księgi hańby". Ale naród i tak swoje wie.

WP

I jeszcze jedno, co bodaj najbardziej odzwierciedli teorię Kalego niektórych dzisiej-szych polityków. Oto 18 listopada 1994 roku na plenarnym posiedzeniu Sejmu RP wice-marszałek Aleksander Małachowski w swym płomiennym wystąpieniu gorąco domagał się, aby uznać za zbrodnicze - UB, SB, Informację Wojskową, prokuraturę i sądownic-two wojskowe. Żeby uzasadnić swą propozycję krzyczał: „Niech państwo nie zapomina-ją krzyku chorążego, katowanego w ubeckich kazamatach".

Ja to usłyszawszy, napisałem do marszałka Sejmu Józefa Oleksego pismo, do którego dołączyłem dwie strony maszynopisu „najbardziej aktywnych i zajadłych agentów UB i SB" z prośbą zapoznania się, a następnie przekazania tej listy panu Małachowskiemu, aby się cieszył.

W tej liście umieściłem sporą grupkę postrzelanych i żywcem popalonych niemowląt, dzieci raczkujących, kilkunastoletnich oraz starców przez polskie podziemie i zapytałem, czy pan marszałek A. Małachowski słyszał ich męczeńskie głosy będąc smażonymi w ogniu? Chorąży, którego głosu pan nie może zapomnieć, był zatrzymany i maltretowany za coś. A za co mordowano Bogu ducha winną ludność cywilną, w tym niemowlaki? Czy wrażliwy i sprawiedliwy pan, który od lat kształtuje opinię publiczną może sobie wyo-brazić jęki, stękania, wrzaski i agonalne rzęzienie pani Niczyporuk z Zaleszan, którą spa-lono wraz z nienarodzonym dzieckiem? Tu mu zabrakło polotu? Niczego panu Mała-chowskiemu nie zabrakło, ale on wie, że tylko bolącą jest jego krzywda. Przemilczając

80

fakty zaistniałe w Polsce po wojnie w relacji zbrojne oddziały - ludność cywilna, a szcze-gólnie dzieci rodzin białoruskich - staje się po stronie, niestety, winowajców. W dodatku zwie się ich bohaterami i stawia pomniki.

I na koniec, żeby już w tej książce nie wracać do spraw, które powinny dotyczyć wszystkich i wszystkich napawać trwogą. W księdze hańby mówi się o mordowaniu lud-ności różnymi sposobami, o hańbieniu kobiet-Polek przez ostrzyżyny za to, że powycho-dziły za mąż za prawosławnych, ale nic nie było o gwałtach. Oto fragmencik wspomnie-nia jednego z mieszkańców wsi Szpaki:

W 1946 roku miałem tylko 6 lat, ale to, co się stało w naszej okolicy, pamiętam z najdrobniejszymi szczegółami... Na porządku dziennym były rekwizycje mienia gospo-darzy. „Leśni", podając się za „wojsko polskie", brali wszystko, co im popadło pod rękę. Wełnę, ubrania, kożuchy, jedzenie, ostatni bochen chleba... Jednak to, co się stało 2 lutego trudno naprawdę opowiedzieć.

Tego dnia pod wieczór od strony Malesz do wsi na 5 furmankach wjechał oddział wojska. I od razu zaczęli chodzić po domach, rabować i zabijać ludzi. Ja z babcią siedzia-łem w domu, na takiej szerokiej ławie, które wtedy były modne. Jak przyszli do nas w wojskowych ubraniach, dziadek, który był dobrym myśliwym i miał w domu broń, chciał złapać broń, ale już nie zdążył. Dziadka i sąsiada, który był u nas w domu, Dionizego Szeszko, na moich oczach położyli na podłogę i zastrzelili. Jeden z nich zaczął mierzyć z automatu do mnie i babci. Ale drugi mu powiedział, żeby zostawił tego bachora i staru-chę.

Podobne sceny rozgrywały się we wszystkich prawosławnych domach we wsi. Prawo-sławnych mordowali, grabili im wszystko co popadło pod rękę i wszystkich wysyłali do Moskwy, do Stalina. A gdzie tam miało być dla nas miejsce, to cholera ich wie!

Pijani w dym bandyci (wszyscy byli pijani!) brali się za dziewczyny. Z tego, co ja wiem, to tego dnia zgwałcili dwie. NN i Marysię Pietruczuk. Marysia nie chciała im się poddać, to uciekającej wsadzili w plecy 42 kule. NN zgwałcili i puścili wolno. Zaraz potem wyjechała na Śląsk i żyje tam chyba do dziś.

Do Polaków nie mieli pretensji. Opowiadali potem ludzie, że jak przypadkiem zapalił się dom katolika, to jeden z nich klął: „O cholera, Franciszka przez pomyłkę podpalili-śmy". A tak naprawdę, to nikt go nie podpalał, a tylko wiatr przeniósł ogień z sąsiedniej chałupy...

Państwo szowiniści, opamiętajcie się, bo świat na was patrzy i ocenia. A kłamstwami nikt daleko nie zajechał i nie zajedzie. Przeczytawszy tę pozycję, wielu z was powinno się zarumienić. Ale znając Państwa mentalność i niestety „honor" w cudzyslowiu, muszę sobie darować ten widok.

81

Uzupełnienie do „Księgi hańby"

Jak się okazuje, „Księga hańby" zawiera daleko mniej ludzi pomordowanych przez polskie zbrojne podziemie po wojnie, niż by się wydawało. Pisząc „Księgę hańby" opar-łem się tylko o materiały archiwalne, z których w dodatku wyłączyłem funkcjonariuszy UB, MO, ORMO i żołnierzy LWP biorących udział w walkach z tymi, którzy rabowali, palili wioski (przeważnie) prawosławne z ich, Bogu ducha winnym narodem w Polsce. Teraz dodam te ofiary mordów dzisiejszych bohaterów w terminologii - też - dzisiejszych władz, a po mojemu bandziorów i rabuśników, których np. Armia Krajowa winna się wstydzić. Nie wstydzi się, gdyż nie ma oznak, że się ich wypiera.

Już wiele razy pisałem, że nikt nie neguje AK jako siły zbrojnej walczącej o Polskę Demokratyczną. Ale dlaczego nie sądzi się bandytów, którzy pod przykrywką AK gwałci-li, mordowali, grabili biedną ludność i palili jej zabudowania? Przecież były to pacyfika-cje w celu pozbycia się mniejszości narodowościowych z korzeniami, nie biorąc pod uwagę nawet tego, iż ta ludność zamieszkuje te swoje tereny od wieków, jak też od wie-ków współżyje z Polakami ramię w ramię, plot o płot oraz dzieliła i dzieli wszystkie dole i niedole. Dlaczego więc papież Jan Paweł II, Polak z krwi i kości, zwierzchnik Kościoła rzymskokatolickiego na całej kuli ziemskiej, w czerwcu 1999 roku wyświęca pomnik-monument AK w Warszawie przed gmachem Sejmu, a pani wojewoda województwa podlaskiego, też bogobojna katoliczka, nie pozwala postawić skromnego pomniczka ufun-dowanego przez Społeczny Komitet i rodziny pomordow;anych rolników w Bielsku Pod-laskim? Pomordowanych w ohydny, bandycki sposób i tylko dlatego, że byli prawosław-nymi sługami bandy „Burego" wożąc jego oddział od wsi do wsi przez kilka dni. Po czym ich się morduje, aby nie było świadków popełnianych zbrodni.

Szlag mnie trafia, kiedy widzę nadętego Ryszarda Kaczorowskiego pokazywanego wszędzie jako bohaterskiego prezydenta RP na wychodźstwie i obdarowywanego hono-rami za zasługi dla Polski, a szczególnie dla woj. białostockiego, zamiast sądzić za popeł-nione zbrodnie jego „żołnierzy" już po wojnie na tutejszej ludności. Dlaczego wśród nas jest aż tyle obłudy, by zbrodniarzy nazywać bohaterami i nadawać im honorowe obywa-telstwo miast? Czyż to nie z Londynu szły dyrektywy o wygnaniu z Polski ludności nie-polskiej, by jej się pozbyć na wieki? A ileż to razy trzeba powtarzać na pusto, bo do społeczeństwa to nie dociera, że powstanie warszawskie było zbrodnią służącą Niem-com, ponieważ między innymi dano im pretekst do wymordowania ludności i obrócenia w perzynę stolicy Polski. A Tadeusz Bór-Komorowski jeszcze uchodzi za bohatera. Boże, pokaż copotrafiszbo obłuda opanuje cały świat i już nie obok, a na czele z Polską! Piszę o mniejszościach narodowych krzywdzonych przez bandy, bo ją wyganiano.

Oto dalszy wykaz ofiar poległych na Białostocczyźnie z rąk różnego autoramentu orga-nizacji zbrojnych, które nigdy się nie kwapiły, aby pomóc dobijać III Reich, a bardzo się starały, aby wymordować nie-swoich - narodowościowo i ideowo. Bo Polacy też ginęli, jeżeli nie chcieli pójść do band lub niechętnie je wspierali. Mnie wciąż chodzi o tych

82

Polaków, którzy, jak i ich współobywatele nie-Polacy nie zajmowali się żadną polityką, a tylko produkowali chleb powszedni dla narodu. I żaden bandyta nie może zabijać i palić, bo to rujnuje stabilizację kraju i powoduje głód ludności bez względu na jej narodowość i wyznanie.

W tego rodzaju dokumentach jak „Księga hańby" czy „Glos Kombatanta Armii Ludo-wej" lub pozycja książkowa wydana przez Radę Kraj ową Żołnierzy AL pod redakcją kol. kol. Tadeusza Kosowskiego i Leszka Sławomirskiego nie można milczeć o stosunku obe-cnych władz RP na czele z Panem Prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim do byłych zbrojnych ugrupowań lewicowych bijących faszystów okupujących Polskę i niszczących j ej naród. Teraz członkowie tych bohaterskich oddziałów, którzy j eszcze żyją i same ugru-powania, które - zabrzmi to patetycznie, aleja tego nie chcę - nie szczędzili zarówno swej krwi, jak i życia, są poddawane oszczerczym pomówieniom oraz pozbawiani uprawnień kombatanckich. Natomiast wierni kolaboranci niemieccy, którzy pomagali Niemcom wykrywać i niszczyć partyzantkę lewicową są uznawani za prawdziwych Polaków i bo-haterów narodowych honorowanych wszystkim, czym tylko dysponuje rząd postsolidar-nościowy i Kościół. A to mierzi nie tylko nas, zasłużonych kombatantów', ale i prawdzi-wych żołnierzy AK, którzy ramię w ramię np. z AL, gromili faszystowskich okupantów1'. Hasłem naszym było i jest HONOR I OJCZYZNA. Niestety, honor kombatanta nam ode-brano posługując się fałszywą teorią, iż o wolną, demokratyczną i niepodległą Polskę walczyły oddziały kolaborujące z tymi, którzy chcieli tę Polskę wymazać z mapy świata i AK, która, jak już wyżej powiedziałem, nie pozostawała czysta, o czym świadczy ilość niewinnie pomordowanych ludzi, a nie my. Owszem, chcieliśmy Władzy Ludowej, bo pamiętaliśmy - sanacyjną. Jeżeli w tym temacie komuś będzie trudno się ze mną zgodzić, to niechaj to będzie, że mówię w imieniu własnym.

POWIAT AUGUSTÓW

1. Bogucki Wacław, ur. 1.II. 1923, zginął 13.IV. 1945 w lesie koło Podcisówki. 2. Brodziuk Jan, ur. 15. V. 1920 r., zg. 2. VII. 1946 r. w lesie kolo Kolnicy. 3. Janosik Stanisław, ur. 25.V.1925 r., zg. 13.IV.1945 w lesie kolo Podcisówki, pow. Augustów. 4. Karczewski Jan, ur. 16.XII. 1922 r., zg. 13.IV. 1945 r. w lesie koło Podcisówki, pow. Augustów. 5. Kopczyński Edward, ur. w 1920 r., zg. we wsi Popowo, j. w. 6. Krasiński Henryk, ur. 14. VI. 1911 r., zg. 3.VI. 1945 r. w lesie k. wsi Jaminy, pow. augustowski.. 7. Lewy Ryszard, ur. 21.1.1928 r., zg. 2. VII. 1946 r. w Kolnicy pow. j. w. 8. Ostrowska Wanda, ur. 13.IV. 1926 r , zg. 14.IV.1945 r. w Sztabinie. 9. Pisarski Stanisław, ur. w 1909 r., zg. 22.IV. 1945 r. we wsi Cisów. 10. Prędko Józef, ur. 24.1.1925 r., zg. 30.X.1945 we wsi Janówka. 11. Puczyłowski Wojciech ur. 27.11.1907 r., zg. 13.XI. 1945 r. k. wsi Płaska. 12. Rogalski Edward, ur. w 1925 r., zg. 29.IX.1948 r. k. wsi Jagłowo.

83

13. Rogowski Józef, ur. 20.IV.1924 r., zg. 1.X.1951 r. w Krasnymborze, pow. Augustów. 14. Sankowski Józef, ur. ?, funkcjonariusz posterunku MO w Sztabinie, zg. 14.IV.1945 r. w Sztabinie. 15. Sawicki Stanisław, ur. w 1927 r., funkcjonariusz KP MO w Augustowie, zg. 9. VI. 1946 na szosie Augustów - Lipsk. 16. Sawicki Wincenty, ur. w 1921 r., zg. 3.III. 1945 r. w Lipsku. 17. Sobolewski Kazimierz, ur. 20.11.1908 r., zg. 15.1.1946 r. we wsi Walne. 18. Szostak Józef, ur. 17.X.1918 r., zg. 10.IV.1947 r. we wsi Mikłaszówka. 19. Zdanowicz Józef, ur. 4.II.1918 r., zg. 21.XII. 1945 r. we wsi Ostrowo k. Lipska. Byli to funkcjonariusze MO z pow. augustowskiego.

BIAŁYSTOK MIASTO

1. Biegańska Janina, ur. 28.1.1928 r., maszynistka KW MO, zg. 13.IX.1946r. w Białymstoku. 2. Bołtacz Jan, ur. 12.III.1920 r., funkcjonariusz MO, zg. 14.XII.1944 r. w Białymstoku. 3. Bujko Stefan, brak bliższych danych, zg. 5.XII. 1945 r. w Białymstoku. 4. Drapek Józef, ur. 29.1.1925, funkc. MO (II Komisariat) w Białymstoku, zg. 22.VII.1949 r. w Białymstoku. 5. Hąjdukiewicz Antoni, ur. 8.II.1922 r., funkc. MO, zg. 17.V.1945 r. 6. Haponiuk Jakub, ur. 5.II.1917 r., zg. 10.XI.1945 r. 7. Jamrozy Jan, ur. 1.11.1908 r., zg. 13.V.1945 r. w Białymstoku. 8. Jarząb Jan, ur. 19.111.1921 r., zg. 6.IV.1946 r. w Białymstoku. 9. Kapłanowicz Jakub, ur. ?, zg. 10.XI.1945 r. w Białymstoku. 10. Koper Stanisław, ur. 24.111.1901 r., zg. 15.IV.1946 r. w Białymstoku. 11. Krewel Czesław7, ur. ?, zg. 30.VI.1946 r. w Białymstoku. 12. Laskowski Władysław, ur. 27.1.1902 r., zg. 4.II.1946 r. w Białymstoku. 13. Łabejko Wincenty, ur. 23.VII.1915 r., zg. 26.X.1951 r. w Białymstoku. 14. Łajko Czesław, fiinkc. MO w Wasilkowie, zg. 5.V.1948 r. w Dąbrowie. 15. Matejczuk Józef, funkc. MO, zg. wBiałymstoku dn. 3.V.1945 r. 16. Nazaruk Włodzimierz, ur. 20.IV.1925 r.,zg. 10.XI.1948 r. wBiałymstoku. 17. Nowik Aleksander, ur. 16.IX.1911 r.,zg. 2.IV.1945 r. w Starosielcach. 18. Olejnicki Wacław, ur. 10.IV.1908 r., funkc. MO, zg. 2.VI.1945 r. w Starosielcach. 19. Olejniczak Henryk, ur. 26.IV. 1908 r., naczelnik wydziału Prezydium WRN w Białymstoku, zg. 7.IV. 1945 r. w Białymstoku. 20. Piotrowski Walerian, prac. WUBP w-Białymstoku, zg. 20.XII.1945 r. w Białymstoku. 21. Poskrobko, im. brak, ur. w 1904 r., pracownik WUBP w Białymstoku, zg. 14.XI. 1945 r. w Fastach k. Białegostoku. 22. Potapko Józef, prac PUBP w Grajewie, zg. 14.XI.1945 r. w Białymstoku. 23. Raczkowski Roman, ur. 10.VIII. 1922 r., prac MUBP w Białymstoku, zg. 3.1.1945 r.

84

24. Ram Józef, ur. 8.II.1913 r., funkc. MO, zg. 3.1.1945 r. wBiałymstoku. 25. Radowicz Aleksander, funkc. MO w Białymstoku, zg. 20.Xm.1945 r. wBiałymstoku. 26. Siergień Paweł, ur. 1 .VIII. 1922 r., funkc. MO w Białymstoku, zg. 8.1.1953 r. 27. Stasiewicz Jan, ur. 12.IX.1919, funkc. MO w Białymstoku, zg. 14.111.1945 r. 28. Szatniak Jan, ur. w 1923 r.,prac. WUBP w Białymstoku, zg. 19.X.1945 r. 29. Szumiluk Jan, ur. 13.11.1911 r.,prac. WUBP w Białymstoku, zg. 20.111.1946 r. 30. Szymczak Jan, ur. w 1926 r., funkc. MO w Białymstoku, zg. 26.11.1946 r. 31. Tercjak Feliks, ur. 12.VII.1905 r., funkc. MKW MO w Białymstoku, zg. 17.1.1946 r. 32. Tyloch Roman, ur. 11.1.1924 r., KW MO Białystok, zg. 4.VI.1945 r. w Białymstoku. 33. Wawreniuk Nina, ur. 19.IV.1923, sekretarka WUBP w Białymstoku, zg. 20.III. 1946 r. wBiałymstoku. 34. Wojtyszko Piotr, ur. 18.VIII.1924 r., KW MO Białystok, zg. 14.VII.1945 r. 35. Żywolewski Czesław, ur. 8.IX.1911 r., KW MO Białystok, zg. 26.111.1946 r.

POWIAT BIAŁYSTOK

1. Barański Józef, ur. 10.111.1922 r., post. MO w Czarnej Wsi, zg. 10.VI.1945 r. 2. Bogdan Jan, ur. 28.VIII.1915 r., KW MO Białystok, zg. 5.VIII.1947 r. 3. Bondaruk Michał, ur. w 1902 r., post. MO w Czarnej Wsi, zg. 26.IV.1947 r. w Karczmisku. 4. Budnik Mikołaj, ur. w 1903 r., wiceburmistrz w Supraślu, zg. 2/3.VI,1945 r. 5. Burak Władysław, ur. 15.IV.1914, post. MO w Tykocinie, zg. 30.VIII.1945 r. 6. Burak Henryk, ur. 8X1.1924 r., post. MO w Zabłudowie, zg. 31 .VIII. 1946 r. tamże. 7. Cendrowski Jan, ur. 10.11.1920 r., post. MO w Choroszczy, zg. 2.V.1946 r. tamże. 8. Chał miński Eugeniusz, ur. 20.IX. 1923 r., KW MO w Białymstoku, zg. 4. VI. 1946 r. 9. Chomicki Panas, ur. 1.III. 1904 r., KW MO wBiałymstoku, zg. 22.IV. 1946 r. w Kołowszczyźnie. 10. Choroszczewski Stanisław, lat 45, post. MO w Supraślu, zg. 2.V.1945 r. 11. Choroszucha Jan, ur. 10.1.1900 r.,wójtgm. Zabłudów, zg. 10.X.1945 r. 12. Drozdowski Edward, ur. 23.IX. 1925 r., KM MO w Białymstoku, zg. 4.IV. 1946 r. w okolicy wsi Rybniki. 13. Fabryc Marian, ur. 23.1.1926, KW MO w Białymstoku, zg. 5.VIII.1947 r. 14. Godlewski Michał, ur. 28.IX.1904 r , burmistrz w Wasilkowie, zg. 13.X.1945 r. 15. Górski Jan, ur. 29.IV. 1903 r., KP MO wBiałymstoku, zg. 9.V.1945 r. w Protasach. 16. Górski Wincenty, ur. 19.1.1924 r., WUBP Białystok, zg. 29.IV. 1946 r. Lence. 17. Gradowski Mieczysław, ur. 7.II.1921 r., post. MO w Dobrzyniewie, zg. 28.1.1947 r. 18. Grycuk Jan, ur. w 1925 r., WUBP wBiałymstoku, zg. 2511947 r., Waliły. 19. Grycuk Włodzimierz, ur. w 1904 r., post. MO w Michałowie, zg. 26.XI. 1945 r. 20. Hangiel Józef, ur. 16.111.1918 r., post. MO w Czarnej Wsi, zg. 27.X.1946 r. w lesie w pobliżu tej miejscowości. 21. Jagodziński Filip, ur. 10.X.1902 r., PUBP Białystok, zg. 21.V.1945 r. w Jaworówce.

85

22. Komuch Piotr, post. MO w Wasilkowie, zg. 19.VII. 1946 r. tamże. 23. Korlacki Bronisław, ur. 18.V.1925 r., WUBP Białystok, zg. 20.IV.1946 r. 24. Koronka Stanisław, ur. 23.11.1923 r., post. MO w Wasilkowie, zg. 19.VII.1946 r. 25. Koronkiewicz Stanisław, ur. 1 .VI. 1919 r., post. MO wDojlidach, zg. 29.IX.1945 r. 26. Kosiński Eugeniusz, ur. 8.XII. 1925 r., post. MO w Czarnej Wsi, zg. 28.111.1945 r. 27. Kozłowski Jan, ur. 10.X. 1919 r., PUBP w Grajewie, zg. 5.IV. 1946 r. w Fastach. 28. Kupryjaniuk Mikołaj, ur. 4.1.1924 r„ PUBP w Białymstoku, zg. 3.1.1946 r. w Siekierkach. 29. Lipowski Czesław, ur. ?, WUBP Białystok, zg. 20.IV.1946 r. w Rybakach. 30. Matusiak Stefan, ur. 27.VII.1922 r., post. MO w Wasilkowie, zg. 5.X.1946 r. 31. Michajłow Grzegorz, ur. w 1919 r., post. MO w Wasilkowie, zg. 14.X.1945 r. 32. Minko Józef, ur. 5.VIII.1920 r., post. MO wBiałymstoku, zg. 9.V.1945 r. w Protasach. 33. Mioduszewski Edward, ur. 27.VIII.191 r., post. MO w Choroszcz)', zg. 24.11.1945 r. 34. Moroz Jan, ur. 13.X.1922 r., KW MO Białystok, zg. 5.VIII.1947 r. w Rzędzianach. 35. Muster Marian, ur. 2.II. 1923 r., post. MO w Czarnej Wsi, zg. 16.IV. 1946 r. tamże. 36. Muszyński Jan, ur. 25.1.1918 r.,post. MO w Choroszcz)', zg. 24.11.1946 r. tamże. 37. Nurkowski Ireneusz, ur. 3.IV.1926 r., post. MO w Wasilkowie, zg. 15.V.1945 r. tamże. 38. Ostaszewski Kazimierz, ur. 4.III. 1924 r., KW MO w Białymstoku, zg. 30.X.1945 r. w Pogorzałkach. 39. Porembski Mikołaj, ur. 25.VI.1923 r., WUBP Białystok, zg. 23.IX.1944 r. w Zabłudowie. 40. Pawluczuk Jan, ur. 18.V.1923 r , PUBP Białystok, zg. 16.V.1945 r. 41. Piezga Teofil, ur. 10.V.1922 r. PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 19.V.1945 r. k. Tykocina. 42. Polak Jan, ur. 1923 r., KP MO Białystok, zg. 22.IV. 1946 r. w Wasilkowie. 43. Praczuk Józef, ur. 18.11.1900 r., post. MO w Choroszczy, zg. 24.111945 r. w Choroszczy. 44. Pruszyński Edward, ur. 20.XII.1928 r. KW MO Białystok, zg. 5.VIII.1947 r. 45. Pryczynicz Wacław, ur. 22.III.1917 r., WUBP Białystok, zg. 30.111.1945 r. w Tykocinie. 46. Rzepkowski Stanisław, ur. 29. VIII. 1912 r., post. MO w Tykocinie, zg. 30.111.1945 r. w Tykocinie. 47. Skarbiński Bolesław, ur. 2.II.1903 r.,post. MO w Wasilkowie, zg. 13.11.1945 r. w Wasilkowie. 48. Skarbiński Jan, ur. 16.111.1910 r., PUBP Białystok, zg. 15.V.1945 r., Wasilków. 49. Skuba Jan, ur. 6.VI.1924 r , K W MO w Białymstoku, zg. 5.VIII.1947 r. 50. Świątek Kazimierz, ur. 15.IX. 1923 r., WUBP Białystok, zg. 15.IX.1951 r., Kupisko. 51. Stalony Wiktor, ur. w 1925 r., PUBP Białystok, zg. 14.IX.1947 r. 52. Sotko Czesław, ur. 9.DU926 r., post. MO w Wasilkowie, zg. 5.Y.1948 r.

86

53. Świsłocki Stanisław, ur. w 1900 r., strażnik na moście kol. Fasty, zg. 5.IX. 1946 r. na torach kolo mostu. 54. Szymański Józef, ur. 12.XII.1914 r., PUBP Białystok, zg. 2.V.1945 r., Supraśl. 55. Zdanowicz Władysław, ur. w 1913 r., post. MO w Dobrzyniewie, zg. 21. VII.1945 r. w Dobrzyniewie. 56. Zdrajkowski Aleksander, ur. 19.V.1913 r , KP MO Sokółka, zg. 12.1.1947 r. w Katrynce.

POWIAT BIELSK PODLASKI

1. AksiutyczMarcin, ur. w 1907 r., post. MO wBoćkach, zg. 7.V.1945 r. wBoćkach. 2. Antoniuk Jan, ur. w 1922 r., post. MO wBoćkach, zg. 7.V.1945 r. wBrańsku. 3. Bazyluk im. brak, post. MO wBoćkach, zg. 11. IV. 1945 r. w Bielsku Podlaskim. 4. Bira Zdzisław, ur. ?, post. MO w Boćkach, zg. 27.VI.1945 r. w Brańsku. 5. Bondaruk Sidor, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 14.IV.1945 r. w Bielsku Podlaskim. 6. Brzósko Lucjan, ur. 17.11.1916 r., KP MO Bielsk Podlaski, zg. 2X1.1946 r., Grabarka. 7. Czarkowski Zygmunt, ur. 17.XI.1920 r., post. MO w Wyszkach, zg. 9.III.1945 w/m. 8. Dłużewski Antoni, ur. w 1902 r., post. MO w Boćkach, zg. 7.III.1945 r. w/m. 9. Duniec Władysław, ur. 15.VIII.1901 r.,post. MO w Boćkach, zg. 7.V.1945 r.w/m. 10. Folwarski Antoni, ur. l.Ił. 1917 r., KP MO Bielsk Podlaski, zg. LII. 1946 r., Boćki. 11. Gólko Konstanty, ur. 5X1.1921 r., WUBP Białystok, zg. 9.1.1945 r., Strabla. 12. Grzywaczewski Jan, ur. 5.VII. 1908 r., post. MO wBoćkach, zg. 20.11.1945 r. w/m. 13. Iwanowski Henryk, ur ?, post. MO w Bielsk Podlaskim, zg. w maju 1945 r. 14. Jabłoński Kazimierz, ur. w 1927 r., post. MO w Boćkach, zg. 7.V.1945 r., Boćki. 15. Jankę Stanisław, ur. 26.11.1920 r., post. MO wBoćkach, zg. 22.11.1945 r. w/m. 16. Jurgielewicz im. brak, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 13.111.1945 r., Boćki. 17. Kalinowski Aleksander, ur. 4.XII.1901 r., post. MO Boćki, zg. 7.V.1945 r., w/m. 18. Kasperuk Grzegorz, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 14.VI.1945 r. w Bielsku Podlaskim. 19. Kazimierczuk Paweł, ur. 21 .VII. 1921 r.,post. MOwBoćkach, zg. 19. VI.l 946 r. w/m. 20. Kobajdo Zachar, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 14.IV.1945 r. wBoćkach. 21. Konieczny Józef, ur. 4.1.1923 r., post. MO wBrańsku, zg. 27.VI.1945 r. w Brańsku. 22. Kuczyński Józef, ur. 18.III. 1917 r., post. MO wBoćkach, zg. 7.V.1945 r. w Boćkach. 23. Laszuk Jan, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 7.V.1945 r. w Boćkach. 24. Laszuk Józef, ur. 20.11.1925 r., post. MOwBoćkach, zg. 20.11.1945 r. wBoćkach. 25. Laszuk Stanisław, ur. 9X11.1922 r., post. MO wBoćkach, zg. 20.11.1945 r. w Boćkach.

87

26. Lemiesz Aleksander, ur. w 1925 r., PUBP Bielsk Podlaski, zg. 3. V. 1945 r. w Dobromilu. 27. Lenkiewicz Jan, ur. 4.IV.1915 r., post. MOwBoćkach, zg. 17.11.1945 r. w/m. 28. Lubowicki Antoni, ur. w 1920 r., post. MO w Boćkach, zg. 7. VII. 1947 r., Boćki. 29. Lubowicki Stefan, ur. w 1890 r., post. MO wBoćkach, zg. 20.11.1945 r. Boćki. 30. Lusteberg Tadeusz, ur. ?, post. MO w Grodzisku, zg. 30.IX. 1945 r., Boćki. 31. Łopucha Józef, ur. 21.11.1925 r., PUBP Bielsk Podlaski, zg. 2 X0.1945 r. 32. Łukasik Aleksander, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 7.V.1945 r., Boćki. 33. Łukaszuk Konrad, ur. 5.VIII. 1897 r., KP MO Bielsk Podlaski, zg. 15X11.1946 r., Świrydy. 34. Madejewski Franciszek, ur. ?, KP MO Bielsk Podlaski, zg. 26.1.1946 r. 35. Michalczuk Jan, ur. w 1924 r., post. MO w Boćkach, zg. 7.V.1945 r., Boćki. 36. Nowak Józef, ur. ?, post. MO w Boćkach, zg. 25.V.1946 r., Boćki. 37. Omelianiuk Władysław, ur. ?, post. MO wBielskuPodlaskim, zg. 4.II.1946 r. w/m. 38. Ostapczuk Eliasz, ur. 30.1.1911 r.,post. MO w Brańsku, zg. 15.111.1947 r. w/m. 39. Pawlaczuk Paweł, ur. ?,post. MO w Boćkach, zg. 4.IV. 1945 r. w Bielsku Podlaskim. 40. Puchalski Aleksander, ur. 3.V.1897 r.,post. MOwBoćkach, zg. 20.11.1945 r., Boćki. 41. Pycz Edmund, ur. 30.VI.1926 r. KP MO Bielsk Podlaski, zg. 7.V.1950 r. 42. Sitko Mikołaj, ur. 1X11.1903 r.,KP MO Bielsk Podlaski, zg. 1.XI.l 946 r., Brańsk. 43. Słowianiuk Stefan, ur. 1922 r„ PUBP Bielsk Podlaski, zg. 5.V.1945 r., Pilipki. 44. Szewczeniuk Aleksander, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 7.IX.1945 r., Boćki. 45. Tarasiewicz Leon, ur. ?, post. MO w Bielsku Podlaskim, zg. w styczniu 1945 r., Bielsk Podlaski. 46. Terlecki Tadeusz, ur. 11.XI.1913 r., post. MO wBoćkach, zg. 7.V.1945 r., Bielsk Podlaski. 47. Tomczuk Bazyli, ur. ?, post. MO w Boćkach, zg. 21 .XI. 1945 r. w Orli. 48. Trusiewicz Witold, ur. 26.VII.1897 r., post. MO w Orli, zg. 21.XI.1945 r.,Orla. 49. Tymoszewicz Szymon, ur. 17.IV. 1895 r., PUBP Bielsk Podlaski, zg. 7.IV. 1946 r., Olendy. 50. Wasiluk Aleksy, ur. ?, post. MO wBoćkach, zg. 14.IV.1945 r. wBoćkach. 51. WawTzeniuk Jan, ur. 25.XII. 1927 r., post. MO w Bielsku Podlaskim, zg. 2.IV.1947 r. na szosie między Ciechanowcem a Czyżewem. 52. Wojdakowski Stanisław, ur. 17.11.1925 r., post. MO w Boćkach, zg. 7.V.1945 r. w/m. 53. Wojennik Józef, ur. 10.111.1920, KP MO Bielsk Podlaski, zg. 25.V.1945 r. 54. Wyreblewski Franciszek, ur. 16.111.1925, popst. MO Brańsk, zg. 27.X.1946 r. w Filipach. 55. Zdanowicz Zygmunt, ur. ?, post. MO Bielsk Podlaski, zg. w maju 1945 r., Bielsk Podlaski. 56. Zieliński Wiktor, ur. 1909, post. MO Boćki, zg. 5.1.1945 r., Jakubowskie.

88

POWIAT DĄBROWA BIAŁOSTOCKA

1. Betański Roman, ur. 28.11.1926 r., post. MO w Lipsku, zg. ll.IV.1945r. w/m. 2. Bakun Wacław, ur. 6.IV. 1916 r., post. MO w Nowym Dworze, zg. 8.VII.1945 r. w/m. 3. Bulko Bronisław, ur. ?, post. MO Nowy Dwór, zg. l.V. 1945 r. w/m. 4. Bubieńczyk Jan, ur. 10.1.1922 r., KP MO Bielsk Podlaski, zg. 28.XII.1944, Bieniówka. 5. Ciereszko Józef, ur. 6.IX.1920 r., post. MO w Lipsku, zg. 11.IV. 1945 r. w/m. 6. Dałek Antoni, ur. ?, post. MO w Lipsku, zg. 9.IV. 1945 r. w Lipsku. 7. Hryszkiewicz Władysław, ur. 31.1.1909 r., post. MO w Nowym Dworze, zg. 17.V.1945 r. w Nowym Dworze. 8. Łozowski Stanisław, ur. 17.XII.1909 r., post. MO w Dąbrowie, zg. 17.IX.1946 r. 9. Łozowski Bolesław, ur. 26.X. 1924 r., post. MO w Szudziałowie, zg. 30.IX. 1945 r. 10. Makowski Konstanty, ur. 27.IV. 1926 r., post. MO w Lipsku, zg. 11 .IV. 1945 r. 11. Marchel Edward, ur. 10.111.1928 r., post. MO w Jaświłach, zg. 29.VI.1947, Leszczany. 12. Palusiak Leon, ur. 2.II.1922 r., post. MO w Rudzie Pab., zg. 5.IV.1945 r. w Suchowoli. 13. Piaskowski Eugeniusz, ur. 2.IX.1928 r., post. MO wNowym dworze, zg. 5.1.1945 r. w Chworościanach. 14. Wojtecki Edward, ur. w 1919 r., pełnomocnik KW PPR d/s akcji żniwnej na pow. Augustów, zg. 22.IV. 1945 r. na stacji Kamienna.

POWIAT EŁK

1. Dobrzyniewski Wacław, ur. 12.II. 1898 r., post. MO w Stradunach, zg. 16.XI.1945 r. w pobliżu wsi Malinówka. 2. Giesko Antoni, ur. 9.IX.1913 r., post. MO w Ełku, zg. 6X1.1945 r. k. Osowca. 3. Grądzik Antoni, ur. 20.V.1924 r., zg. 6X1.1945 r. w okolicy Osowca. 4. Krajewski Stanisław, ur. 4.X.1925 r., funkc. PUBP Ełk, zg. 6X1.1945 r. k. Osowca. 5. Rafalski Roman, ur. 14.11.1925 r., ref. PUBP Ełk, zg. 11.IX.1946 r. k. Knyszyna.

POWIAT GOŁDAP

1. Majewski Lucjan, ur. 2.III.1918, KP MO Gołdap, zg. 24.VII.1946 r., wieś Rudy. 2. Śląski Edward, ur. 10.IX.1918 r., KP MO Gołdap, zg. 24.VII.1946 r., wieś Rudy.

POWIAT GRAJEWO

1. Czaplinda Franciszek, ur. 11.IV. 1911 r., post. MO w Grajewie, zg. 8.1X 1953 r. w Ławsku. 2. Dołęgowicz Wacław, ur. 1.1.1920 r., post. MO w Radziłowie, zg. 21 .IV. 1945 r. w/m. 3. Korowicki Stanisław, ur. 23.1.1925 r., post. MO Wąsosz, zg. 1 l.IV. 1945 r. w/m.

89

4. Kropiwnicki Józef. ur. 2.IV. 1916 r., post. MO w Szczuczynie, zg. 25.XI.1945 r. w/m. 5. Maciszonek Józef, ur. ?, post. MO Wąsosz, zg. w 1946 r., wieś Elżbiecin. 6. Mrówczyński Ignacy, ur. 1.II.1923 r., PUBP Grajewo, zg. 8.V.1945 r., Grajewo. 7. Muczyński Aleksander, ur. 16.IX. 1920 r., post. MO w Szczuczynie, zg. 2.V.1945 r., w/m. 8. Niedżwiecki Jan.ur. 13.IV.1925 r., PUBP Grajewo, zg. 21.X.1946r„ Radzilówka. 9. Osiński Aleksander, ur. ?, post. MO w Szczuczynie, zg. 25.IX.1945 r., Szczuczyn. 10. Petelski Jan, ur. w 1923 r.,post. MO wRadzilówce, zg. 2.IV. 1945 r., Radzilówka. 11. Szmerowicz Aleksander, post. MO Wąsosz, zg. w 1946 r. w Wąsoszy. 12. Wojtulewski Janusz, 12.111.1924 r., PUBP Grajewo, zg. 26.VI.1945 r. na trasie Grajewo - Knyszyn. 13. Wyłuda Henryk, ur. 20.IX.1921 r., post. MO Szczuczyn, zg. 20.V.1945 r. 14. Zyskowski Henryk, ur. w 1920 r., PUBP Grajewo, zg. 8.V.1945 r. w Grajewie.

POWIAT HAJNÓWKA

1. Jeleniewicz Jan, ur. w 1917 r., post. MO Narewka, zg. 25.V.1945 r., Narewka. 2. Matysiak Bronisław, ur. ?, post. MO Kleszczele, zg. 17.X.1945 r., Kleszczele. 3. Niczyporuk Eliasz, ur. 28. VIII. 1894 r., KPMO Bielsk Podlaski, zg. 25.XII. 1946 r., Hajnówka. 4. Tomaszuk Jan, ur. 12.XII.1912 r., KW MO Białystok, zg. 4.VI.1950 r., Białystok.

POWIAT KOLNO

1. Bajkowski Jan, ur. 25.VI.1914 r., post. MO Stawiski, zg. 9.III.1945 r., Stawiski. 2. Bandurski Stanisław, ur. 24.1.1924 r., post. MO Turośl, zg. 4.V.1948 r., Turośl. 3. Brodowski Tadeusz, ur. 4.V.1927 r., post. MO Stawiski, zg. 15.IX.1948 r., w. Poryta. 4. DaniziakJan, ur. 24.IX.1924 r.,post. MO Grajewo,zg. 31.III.1947 r., wRadzewie, pow. Kolno. 5. Gałażys Antoni, ur. 1.1.1921 r., post. MO Łachów, zg. w październiku 1946 r. 6. Galas Kazimierz, ur. 30.VI.1925 r., post. MO Kolno, zg. 21.VI. 1946 r., k. Nowogrodu. 7. Grabarczyk Stanisław, ur. ?, WUBP Białystok, zg. 29.X.1945 r., Jedwabne. 8. Gregorowicz Bolesław, ur. 6.V.1908 r., post. MO Jedwabne, zg. 6.VII.1946 r., w/m. 9. Kaczor Józef, ur. 10.111.1927 r., post. MO Stawiski, zg. 15.IX.1948 r., Poryte. 10. Kolasiński Juliusz, ur. 8.II.1902 r., post. MO Mały Płock, zg. 5.IV.1945 r., w/m. 11. Koluśniewski Franciszek, ur. 20.IX.1900 r., post. MO Kolno, zg. 12.IV.1945 r., w/m. 12. Kolagowski Czesław, ur. ?, post. MO Stawiski, zg. 14.IV.1945 r., Stawiski. 13. Lenkiewicz Władysław, ur. 26.IX.1906 r., post. MO Kolno, zg. 23.VIII.1945 r., w/m. 14. Liżewski Tadeusz, ur. 24.IX.1927 r., post. MO Kolno, zg. 2.V.1946 r., Rzeźniki.

90

15. Madyński Józef, ur. 13.VI.1909 r., post. MO Turośl, zg. 6. VI. 1951 r„ Turośl. 16. Majewski Antoni, ur. ?, post. MO Ostrołęka, zg. w 1947 r., k wsi Łyse 17. Malinowski Antoni, ur. 17.XI.1919 r., post. MO Stawiski, zg. 24. VIII. 1945 r., w Porytem. 18. Malinowski Henryk, 23.IV.1922 r.,post. MO Turośl, zg. 23.IV. 1949 r., Szablaki. 19. Mikołaj Aleksander, ur. 8.VIII. 1923 r., PUBP Kolno, zg. 7.X1.1953 r. na trasie Łomża - Kolno. 20. Modzelewski Mieczysław, ur. 30.VI.1924 r.,post. MO Mały Płock. zg. 6.IV. 1945 r. 21. Odachowski Bolesław, ur. 19.X.1924 r., post. MO Stawiski, zg. 31.03.1947 r. w lesie Czarnia. 22. Olesiuk Dymitr, ur. 3X111.1930 r., post. MO Łachów, zg. 29.11.1952 r., Wojawy. 23. Parafieniuk Aleksander, 25.111.1919 r., post. MO Kolno, zg. l.Vł. 1946 r., Kolno. 24. Rama Ludwik, ur. w 1926 r., post. MO Turośl, zg. 4.V.1948 r., Turośl. 25. Rojszczak Zygmunt, ur. 27.IV.1925 r.,post. MO Stawiski, zg. 11.1.1946 r., Glinki. 26. Samul Franciszek, ur. w 1929 r., KP MO Kolno, zg. 22.IX.1950 r. 27. Sawicki Józef, ur. 19.III.1916 r., post. MO Turośl, zg. 15.IX.1948 r., Łasze. 28. Smalan Aleksander, ur. 11.11.1899 r., post. MO Kolno, zg. 19.IV.1945 r , Kolno. 29. Sobian Stanisław, ur. 8.VII.1926 r., post. MO w Drozdowie, zg. 7X1.1953 r. we wsi Mały Płock. 30. Stec Marian, ur. 25.08.1925 r., KP MO Ostrów Mazowiecka, zg. 1.1.1946 r. koło wsi Dala, pow. Kolno. 31. Tkaczyk Józef, lat 38, post. MO Stawiski, zg. 14.IV.1945 r. w Stawiskach. 32. Trzaska Aleksander, ur. 22. V. 1898 r., post. MO Mały Płock, zg. 10.IV. 1945 r., w/m. 33. Wieczorek Mieczysław, ur. 28.VIII.1920 r., post. MO Mały Płock, zg. 10.IV. 1945 r. w Małym Płocku. 34. Wiśniewski Witold, ur. ?, post. MO Stawiski, zg. 9.III.1945 r., Mieczki. 35. Wierzchowski Piotr, ur. 27.1.1924 r., PUBP Pisz, zg. 20.X.1945 r., Nowa Ruda.

POWIAT ŁAPY

1. Abramowicz Mikołaj, ur. 28X11.1927 r., PUBP Białystok, zg. 23.XII. 1947 r. Łapy. 2. Andrejuk Piotr, ur. 9.V.1905, WUBP Białystok, zg. 28.XI.1945 r. 3. Bernacki Władysław, ur. 25.VI.1925 r.,post. MO Sokoły, zg. 11.XI.1945 r., Sokoły. 4. Bury Władysław, ur. 6.VI.1925 r., post. MO Poświętne, zg. 19.V.1947 r., w/m. 5. Cieślik Władysław, ur. 25.IV. 1921 r., KP MO Wysokie Mazowieckie, zg. 11X1.1945 r. 6. Dziarnowski Edward, ur. 7.VIII.1927 r , post. MO Łapy, zg. 9.VI.1948 r . Łapy. 7. Dzierski Tadeusz, ur. 29.IX.1920 r., post. MO Tykocin, zg. 28.IV. 1946 r. 8. Elzner Leon, ur. 19.V.1922 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 27.IV. 1946 r. Osse Bagno. 9. Fidler Henryk, ur. 31.V.1927 r., post. MO Czyżew, zg. 28.IV.1946 r. 10. Filimoniuk Mikołaj, ur. 4.IV. 1929 r., post. MO Wysokie Mazowieckie, zg. 9.VI.1946 r., Łapy.

91

11. Gawlicki Michał, ur. 4.IV.1914 r., I Kom. MO Białystok, zg. 27.V.1945 r., Łapy. 12. Goryl Karol, ur. 31.1.1911 r., post. MO Sokoły, zg. 28.IV.1946 r. 13. Heliasz Marian, ur. 28.VIII. 1925 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 9.VI.1948 r., Łapy. 14. Jaworski Edward, ur. ?, post. MO Łapy, zg. 9.VI. 1948 r., Łapy. 15. Kaczyński Henryk, ur. 9.X. 1924 r., post. MO Kowalewszczyzna, zg. 24.12.1945 r., Łapy. 16. Kuźmicki Wacław, ur. 1908 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 12.12.1948 r . Sokoły. 17. Ledeking Willi, ur. 30.12.1920 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 28.IV. 1946 r., Poświętne. 18. Magarek Nikifor, ur. ?, PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 28.IV. 1946 r., Brzozowo Antonie. 19. Markiewicz Sergiusz, ur. 8,X. 1926 r., post. MO Wysokie Mazowieckie, zg. 28.IV.1946 r.,j. w. 20. Matuszewicz Apolinary, ur. ?, post. MO Łapy, zg. 19,VII.l 946 r., Brzozowo-Antonie. 21. Mazurek Kazimierz, ur. 23.08.1922 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 28.IV. 1946 r., Korabie Brzozowo. 22. Mądrala Józef, ur. 3.X.1918 r., PUBP Białystok, zg. 27.XI.1945 r., Łapy. 23. Mężyński Zygmunt, ur. 17.1.1923 r., post. MO Łapy, zg. 9.V.1945 r., Łapy. 24. Murdzia Franciszek, ur. 28.'IX. 1926 r., post. MO Poświętne, zg. 12.II. 1947 r., w/m. 25. Napierała Czesław, ur. 14.11.1924 r . ,KPMO Wysokie Mazowieckie, zg. 28.IV. 1946 r. w Brzozowie Korabiach. 26. Ostrowski Antoni, ur. 24.XI.1926 r., KP MO Wysokie Mazowieckie, zg. 28.IV. 1946 r. (data śmierci wskazuje, że chyba też w Brzozowie Korabiach). 27. Pecura Jan, ur. 21.1.1924 r., post. MO Łapy, zg. 26.11.1947 r., Łapy. 28. Pilarski Jan, ur. 20.XII.1921 r., KP MO Sokółka, zg. 23.XII.1947 r . , Płonka Kościelna. 29. Polak Zygmunt, ur. 4.V.1924 r., post. MO Suraż, zg. 24.IV.1946 r , Suraż. 30. Popławski Romuald, ur. ?, KW MO Białystok, zg. 27.V.1945 r., Łapy. 31. Popławski Teodor, ur. 5.III.1915 r., KW MO Białystok, zg. 27.V.1945 r„ Łapy. 32. Ptaszyński Antoni, ur. 22.V.1911 r., post. MO Poświętne, zg. 8.III.1945 r., w/m. 33. Radowicz Zygmunt, ur. 20.XII.1916 r., post. MO Sokoły, zg. 8.V.1946 r., Poświętne. 34. Rogalski Czesław, ur. 27.11.1906 r., KP MO Augustów, zg. 8.X.1945 r., Łapy. 35. Sandecki Marian, ur. ?, post. MO Poświętne, zg. 12.11.1947 r., Poświętne. 36. Sandomierski Stanisław, ur. 18.V.1914 r., post. MO Suraż, zg. 24.111.1945 r., w/m. 37. Skrzyp Kazimierz, ur. 25.XII.1927 r.,post. MO Poświętne, zg. 12.11.1947 r., w/m. 38. Sowiński Józef, ur. 1923 r., KW MO Białystok, zg. 1947 r. w Kobylinie. 39. Strawa Aleksander, ur. 1924 r., post. MO Sokoły, zg. 28.IV.1946 r. 40. Szalin Antoni, ur. 26.VII.1926 r . ,KWMO Białystok, zg. 27.V.1945 r., Łapy. 41. Szyłko Bolesław, ur. 25.11.1912 r., post. MO Łapy, zg. 2.II.1946 r., Łapy.

92

42. Świder Stanisław, ur. 15.1.1927 r., KP MO Wysokie Mazowieckie r '»l \ l'Mf.i 43. Wachowicz Ryszard, ur. 5.V.1926 r., KP MO Wysokie Ma/o\uo I u zg. 28.IV. 1946 r . ' 44. Waleszczyk Stanisław, ur. 23.1.1927 r., KW MO Białystok, /u .m s l| | <>v1 w Płonce Kościelnej. 45. Witkowski Stanisław, ur. 5.IV.1904 r., post. MO Suraż., zg. V I I P» I" i in 46. Wituła Halina, ur. 2.II. 1923 r., post. MO Łapy, zg. 19.VII. 1946 r l i|> 47. Wójcik Stanisław, ur. 6.1.1916 r , PUBP Wysokie Mazowiecki, zg. 30.IV.1945r„ Sokoły. 48. Zdanowski Władysław, ur. 1902 r., SOK Łapy, zg. 14.111.195.' i i u, .Kni.i .. 49. Żebrowski Henryk, ur. LXI. 1925 r., post. MO Wysokie Ma/uwii. i u zg. 28.IV. 1946 r.

POWIAT ŁOMŻA

1. Andrzejak Bolesław, ur. 23.111.1923 r.,KGMO,zg. 11.V.1945 r (llul«l|oii Operacyjny). Gdzie poległ nie wiadomo. 2. Atkielski Józef, ur. 3.1.1914 r., post. MO Śniadowo, zg. 12.11 |94<. i w 'in 3. Bocheński Eugeniusz, ur. 4.IX. 1923 r.,KP MO Łomża, zg. 2 3 , I X i . I n I w h I i w

4. Bocheński Mieczysław, ur. 28.X.1926 r., post. MO Śniadowo, zg. 30.VII.1946 r., w/m. 5. Boraczewski Franciszek, ur. LVII. 1923 r., post. MO Szczepanków zg. 16.III. 1947 r. we wsi Kraska. 6. Borawski Ryszard, ur. 13.XI.l 926 r„ PUBP Łomża, zg. IX IX 1 '>-1 "< i Wici liowo 7. Brzezina Bolesław, ur. 20.IX. 1923 r., Baon Operacyjny KGM(). i: i I • li. i w Łomży. 8. Burzyński Stanisław, ur. 26.IX.1925 r., post. MO Jedwabne, W I'»I". i w Grabniku. 9. Celler Edmund, ur. 14. V.1925 r„ post. MO Szczepanków, zg 16 X |VINi Grabnik. 10. Cielas Franciszek, ur. 15.VI. 1925 r., PUBP Łomża, zg. 29 X194'. i U.lunluir 11. Cychoł Stanisław, ur. 1923 r., post. M O Jedwabne, zg. 21 XI I'M*h li-tlwttbllc 12. Cwalina Stanisław, ur. 1923 r., post. MO Jedwabne, zg. 21 .XI I '>4 i Jolunlmc 13. Choromański Henryk, ur. 1920 r., KPMO Łomża, zg. 27.X 1 '>•» • i leilwiihiu 14. Drożyński Jan, ur. ?, strażnik więzienny, Łomża, zg. 21 .V. 194'> i I om i 15. Filipczuk Franciszek, ur. ?, PUBP Łomża, zg. 11.1946 r , w Mę,. nimi 16. Horbacz Stanisław, ur. 20.11.1928 r., WUBP Białystok, zg. 12 IV l'U 11 I om/n 17. Jakimeszko Siemion, ur. 20.IX. 1902 r.,PUBP Łomża, zg. 27 VII I'Mm I mu/a 18. Jakubowski Zygmunt, ur. 6.1.1900 r., post. MO Jedwabne./« M \ l *»ii. i Jedwabne. 19. Januszkiewicz Jan, ur. 17.XI.1918 r., KPMO Łomża, zg. 11 04 I "' I -1 /iilr.u-20. Jamicki Edward, ur. 22.X. 1923 r., post. MO Rogienice, zg 17 III 1'i.f, i . w/m 21. Jarnicki Stanisław, ur. 3.X.1899 r„ post. MO Rogienice, zg 17 III |»M11 w lesie płockim.

93

22. Korytkowski Jan, ur. 6.1.1916 r., KPMO Łomża, zg. 15. VI. 1946 r., Łuby Kortany. 23. Kosakowski Marian, ur. 1905 r., KPMO Łomża, zg. - maj 1945 r. w Łomży. 24. Kossakowski Edward, ur. 4.IX.1925 r., PUBP Łomża, zg. 23.X.1945 r., Jedwabne. 25. Koszara Stanisław, ur. 9.1.1909 r., post. MO Lubatyń, zg. 20.VI.1945 r. 26. Kozerski Zenon, ur. 26.XI.1918 r., KPMO Łomża, zg. 23.IV.1946 r. Łomża. 27. Majkowski Czesław, ur. 13.111.1925 r., post. MO Śniadowo, zg. 12.11.1946 r., w/m. 28. Makuszewski Stanisław, ur. 15. VI. 1926 r., PUBP Łomża, zg. 11 .V. 1946 r., Łomża. 29. Markowski Mieczysław, ur. 14.V.1923 r., Bat. Oper KGMO, zg. 11.V.l945 r., Łomża. 30. Matuszewski Jan, ur. 19.V.1921 r., KPMO Łomża, zg. 20.X.1945 r. w ok. Jedwabnego. 31. Mitkiewicz Józef, ur. 1 .IV. 1923 r., Bat. Oper. KGMO, zg. 11 .V. 1945 r., pow. Łomża. 32. Murawski Władysław, ur. 24.VI.1916 r., post. MO Śniadowo, zg. 30.VII.1946 r., w/m. 33. Nowacki Marian, ur. 14.08.1927 r., KPMO Łomża, zg. 23.X.1945 r. k. Jedwabnego. 34. Nowak Witold, ur. 16.IV.1926 r., KPMO Łomża, zg. 29.X.1945 r. k. Jedwabnego. 35. Piechota Eugeniusz, ur. 28.IV.1912 r., post. MO Wygoda, zg. 23.V.1946 r . Wygoda. 36. Ruchała Józef, ur. 4.III. 1925 r., post. MO Łachów, zg. 8. VIII. 1946 r., w. Romany. 37. Sekuła Józef, ur. 15.1.1925 r., KPMO Łomża, zg. 17.VI.1946 r., Kirtuny Łuby. 38. Siemaszko Alfons, ur. 14.08.1908 r„ II KOm. MO Białystok, zg. 17.V.I945 r. koło Chmielowa. 39. Skazowski Feliks, ur. 26.VII.1926 r., post. MO Przytuły, zg. 23.08.1954 r., w/m. 40. Skrodzki Edward, ur. 13.X.1924 r., post. MO Szczepanków, zg. 16.X.1948 r., Gdańsk. 41. Śliwiński Zygmunt, ur. 9.II.1922 r., PUBP Łomża, zg. 23.X.1945 r., Jedwabne. 42. Słowikowski Bolesław, Bat. Oper. KGMO, zg. 11 V.1945 r., pow. Łomża. 43. Sobolewski Henryk, ur. 25.X.1907 r., KPMO Łomża, zg. 27.07.1945 r., k. Chomontowa. 44. Staniurski Antoni, ur. 1909 r., PUBP Łomża, zg. maj 1945 r. w Cydzynie. 45. Surma Leon, ur. 27.IV.1921 r., Bat. Oper. KGMO, zg. 1 l.V.l 945 r., pow. Łomża. 46. Szymborski Kazimiera, ur. 23.08.1925 r., post. MO Kupiski, zg. 22.XI. 1946 r., w/m. 47. Ustach Zdzisław, ur. 6.IV.1924 r., KPMO Łomża, zg. 29.IX.1948 r., Jedwabne. 48. Wąszewski Stefan, ur. 24.V.1920 r., post. MO Wygoda, zg. 10.X.1945 r . Jedwabne. 49. Wyrwas Michał, ur. 29.IX.1908 r., PUBP Łomża, zg. 11.V.1945 r. w Wykrzykach. 50. Zaborowski Stanisław, ur. 21 .V. 1901 r., str. więzienny, Łomża, zg. 21.V.1945 r. 51. Zalewski Antoni, ur. 11.IV.1925 r., Bat. Oper. KGMO, zg. 11.V.1945 r., Łomża. 52. Zawadzki Czesław, ur. 21.VI.1919 r., KPMO Ostrów Maz, zg. 18.XII.1945 r., Szumowo.

94

POWIAT MOŃKI

1. Bobin Franciszek, ur. 8.IV.1926 r.,II Kom. MO Białystok, zg. 24.11. I W i w Dajkach Starych. 2. Brudziński Józef, ur. 6.III. 1922 r., PUBP Ełk, zg. 11.IX. 1946 r. k Knyszyna 3. Dąbrowski Stanisław, ur. 20.11.1919, KPMO Białystok, zg. 26.VI. 1945 i , j w 4. Dunda Michał, ur. 11.X.l927 r., post. MO Trzcianne, zg. 26.XII.195I i /.njki 5. Haremiuk Aleksander, ur. 1.1.1925 r.,post. MO Mońki, zg. 24.11.1947 r . Zą|ki 6. Januszewska Romualda, ur. 1922 r., post. MO Białystok, zg. 15,X. 1945 i 7. Jaroszonek Wojciech, ur. 16.IV. 1924 r., post. MO Knyszyn, zg. 15.11.1946 i w Kolonii Pańsku. 8. Jarmołowicz Józef, ur. 28.XI.1899 r., post. MO Knyszyn, zg. 1.IV.1947 r , Kalinówka. 9. Kamiński Józef, ur. 4.X. 1916 r., post. MO Knyszyn, zg. 8. VI.1950 r. w Grądach. 10. Kwiatkowski Stanisław, ur. 8.V.1926 r., PUBP Ełk, zg. 11.IX.1945 i . Knyszyn. 11. Majewski Antoni, ur. 20.X. 1916 r., post. MO Jaświły, zg. 30.IV. 1945 r.. Jaświły. 12. Małyszko Stanisław, ur. 20.III.1921 r., post. MO Knyszyn, zg. 6.X.1946 r., w/m. 13. Oleszkiewicz Wacław, ur. 14.1.1918 r., post. MO Knyszyn, zg. 29.08.1946 r , w/m. 14. Ostapowicz Eugeniusz, ur. 1.1.1928 r., post. MO Mońki, zg. 28.08.1947 r. w Bajkach Starych. 15. Przybył Andrzej, ur. 14.XI.1923 r., post. MO Knyszyn, zg. 28.08.1946 r„ Knyszyn. 16.'Stalony Henryk, ur. 17.IX. 1920 r , post. MO Knyszyn, zg. 21.07.1945 r., Knyszyn. 17. Szataniak Marian, ur. 8.IX.1923 r., PUBP Białystok, zg. X.1945 r., Kulesze. 18. Trochim Jan, ur. 17.IV.1926 r., post. MO Goniądz, zg. 15.XI.1945 r., Osowiec. 19. Uniszkiewicz Ignacy, ur. 1.II. 1907 r., post. MO Trzcianne, zg. jesienią 1946 r., w/m. 20. Wielkosielec Aleksander, ur. 30.X.1920 r., post. MO Jasionówka, zg. 15X1.1945 r. w Kalinówce Kościelnej. 21. Wojtulewski Janusz, ur. 12.III. 1924 r., PUBP Grajewo, zg. w 1945 r. k. Knyszyna. 22. Wróblewski Józef, ur. 2.VIII.1920 r., post. MO Knyszyn, zg. 24.VII.1945 r., Knyszyn. 23. Zalewski Albert, ur. 17.12.1923 r., KWMO Białystok, zg. 29.XI.1945 r., Pieski.

POWIAT OLECKO

1. Chrapowicz Kazimierz, ur. 1918r.,PUBP Olecko,zg. 24.11.1946 r., Wieliczki. 2. Dudkowski Jan, ur. 22.V.1924 r., MO Świętajno, zg. 16.11.1946 r., Świętajno. 3. Machura Bronisław, ur. 26.VII.1924 r., post. MO Wieliczki, zg. 6.VII.1946 r., wmiejscu. 4. Truchan Jan, ur. 22.VIII. 1918 r., post. MO Wieliczki, zg. 6.VII. 1946 r., wmiejscu.

95

POWIAT SEJNY

1. Jaworski Jan, ur. 31.1.1900 r., sekretarz KG PPR Giby, zg. 5.XII. 1945 r., Giby (koło). 2. Kaczmarczyk Eugeniusz, ur. 15.12.1924 r., PUBP Suwałki, zg. 14.12.1945 r. w Okółku. 3. Kalwejt Feliks, ur. 3.VII.1905 r., sekr. KG PPR Sejny, zg. 2.XII.1946 r., Sejny. 4. Markiewicz Witold, ur. 18.111.1923 r., post. MO Giby, zg. 16.12.1945 r., Giby. 5. Niedziejko Marian, ur. 27.VIII.1923 r., post. MO Giby, zg. 2.IX.1946 r. koło Gib. 6. Puzynowski Konstanty, ur. 1912 r., post. MO Sejny, zg. 5.12.1945 r. w Sejnach.

POWIAT SIEMIATY CZE

1. Antoniuk Jan, ur. 14.IV. 1925, PUBP Bielsk Podlaski, zg. 3.VI.1946 r. w Malcu. 2. Bartniczuk Eugeniusz, ur. 15 .IX. 1921 r., post. MO Siemiatycze, zg. 3. V. 1945 r., w/m. 3. Burycz Jerzy, ur. 1900 r., sekr. KG PPR Klukowicze, zg. 12.VIII.1946 r., w/m. 4. Chrabin Józef, ur. 9.IX.1909 r., post. MO Grodzisk, zg. 25.111.1945 r., Grodzisk. 5. Chraboł Stanisław, ur. ?, KPMO Bielsk Podlaski, zg. 1.111.1947 r. 6. Dudziński Czesław, ur. 29.111.1918 r., post. MO Starosielce, zg. 18.IV. 1945 r., Skiwy. 7. Filipczuk Mikołaj, ur. 6 X1.1926 r., post. MO Siemiatycze, zg. 20.X.1945 r., w/m. 8. Folwarski Stanisław, ur. 1.1.1917 r.,post. MO Siemiatycze, zg. 30.1.1951 r., Wypydry. 9. Gabiec Jan, ur. 14.X. 1922 r., KPMO Bielsk Podlaski, zg. 30.X. 1945 r. w Łępicach. 10. Jabłoński Henryk, ur. 16.IV.1922 r., KWMO Białystok, zg. 25.IV.1945 r., Ciechanowiec. 11. Jachimczuk Antoni, ur. 1903 r., post. MO Ciechanowiec, zg. 30.Xł.1944 r., kol. Winna. 12. Januszkiewicz Teodozy, ur. 1903 r., sekr. KG PPR w Milejczycach, zg. 21.08.1946 r. k. wsi Augustynka. 13. Jaremko Jan, ur. 9.VIII.1925, PUBP Bielsk Podlaski, zg. - maj 1945 r., Siemiatycze. 14. Kalita Aleksander, ur. 11.XI. 1921 r.,post. MO Siemiatycze, zg. 10.VII.1945r., w/m. 15. Zdzichowska Aniela, ur.?, KPMO Bielsk Podlaski, zg. 19. V. 1946 r. k. Siemiatycz. 16. Kiełbasiewicz Sergiusz, ur. ?, post. MO Grodzisk, zg. 4.V.194...? r. w Grodzisku. 17. Kondracki Dominik, ur. ?, post. MO Grodzisk, zg. 24.IV. 1945 r. w ok. Grodziska. 18. Kozłowski Hieronim, ur. 1920 r., post. MO Ciechanowiec, zg. 17.V.1945 r. wmiejscu. 19. Krasowski Bronisław, ur. 11.06.1907 r., post. MO Siemiatycze, zg. 9.IV. 1947 r., Ogrodniki. 20. Krauze Wacław, ur. 1920 r., PUBP Białystok, zg. 19.08.1945 r. w Miodusach. 21. Kudela Zygmunt, ur. 15.111.1921 r., post. MO Grodzisk, zg. 29.X.1947 r., Krynki Jare. 22. Kuźmicki Mikołaj, ur. 25.IX.1915 r., post. MO Milejczyce, zg. 18.11.1948 r., w/m. 23. Lejzorowicz Michał, ur. 3.VII. 1910 r., ORMO Drohiczyn, zg. 30.IV.1951 r. w Zajęcznikach.

96

24. Ledno Henryk, ur. 7.V. 1919 r., post. MO Drohiczyn, zg. 19.V. 194* i 25. Lisiecki Bronisław, ur. 25.XI.1927 r., post. MO Drohiczyn, zg. 24 I 194ft i Kamianka. 26. Łopuch Józef, ur. ?, PUBP Bielsk Podlaski, zg. 1 X1.1945 r. w Siemiatycz .ich 27. Łoszakiewicz Mikołaj, ur. 28.XI.1908 r., WUBP Białystok, zg. 1. V111 19 IM i w Lipinach. 28. Madejski Franciszek, lat 27, post. MO Siemiatycze, zg. 13.VII.1945 r. w mu i ,i u 29. Malon Telesfor, ur. 2.XII.1924 r., post. MO Ciechanowiec, zg. 13.VI. 1945 i w/lli 30. Matujewicz Konstanty, ur. 3.IV.1895 r., sekr. KG PPR Milejczyce, zg. 29.X.1947 r. wŻurobicach. 31. Michnowski Piotr, ur. w 1898 r., sekr. KG PPR Milejczyce, zg. 1 .VI. 1946 r.. w/m 32. Niedźwiedź Michał, ur. 19.11.1925 r., WUBP Białystok, zg. 27.XII.1946 r. koło Choroszczewa. 33. Omelianiuk Władysław, ur. w 1920 r., PUBP Bielsk Podlaski, zg. w 1947 r. 34. Orda Jan, ur. 5.V. 1912 r., post. MO Grodzisk, zg. 11 .III. 1947 r. koło Grodzisku 35. Pańko Syoniusz, ur. 22.X.1922 r., KPMO Bielsk Podlaski, zg. 1.VI. 1945 r. w Milejczycach. 36. Panamarenko Bazyli, ur. 1910, KWMO Białystok, zg. 14.VI.1945 r., wieś Sutno. 37. Piwowarczyk Władysław, ur. 9.VI.1924 r., PUBP Białystok, zg. 18.IX.1945 r„ Miodusy. 38. Pleszczyński Wacław, ur. 1901 r., prac. GS w Ciechanowcu, zg. 10.IV. 1945 r., w/m. 39. Sieński Jan, lat ?, post. MO Ciechanowiec, zg. 22.11.1947 r. w Ciechanowcu. 40. Sidorczuk Leon, ur. 30.VI.1924 r., PUBP Bielsk Podlaski, zg. 7.VI.1945 r., Ciechanowiec. 41. Szczepański Karol, ur. 8.IV.1919 r., WUBP Białystok, zg. 18.08.1945 r., Miodusy. 42. Szczęsna Janina, ur. 1922 r., post. MO Ciechanowiec, zg. 11.08.1945 r., Ciechanowiec. 43. Trebliński Tadeusz, ur. 1921 r., sekr. KM PPR w Ciechanowcu, zg. 10.IV.1945 r., w/m. 44. Zarasiński Henr>k, ur. 1913 r., post. MO Ciechanowiec, zg. 30.XI.1944 r., kol. Winna.

POWIAT SOKÓŁKA

1. Apern Szepsel, ur. 5.1.1924 r., PUBP Sokółka, zg. 3.XII.1945 r. w Sokółce 2. Bakun Czesław, ur. 8.VI.1924 r.,KPMO Sokółka, zg. 3.11.1946 r. wPodtrzciancc 3. Baszewicz, funkc. MO, zg. 7.IX.1945 r. w Janowie. (Bliższych danych brak) 4. Boćwin Franciszek, ur. 9.IV.1922 r., post. MO Janów, zg. 7.IX.1945 r. w Janowic 5. Brzósko Stanisław, ur. 22.11.1925 r., UBP Grajewo, zg. 13.VII.1948 r„ SłomlankI 6. Budelewski Czesław, ur. ?, post. MO Janów, zg. 23.IV. 1946 r. w Janowie 7. Choruży Czesław, ur. 26.XII.1925 r., UBP Sokółka, zg. 26.IV. 1945 r w Łublttlui 8. Głębicki Gustaw, ur. 21.08.1919 r.,KPMO Sokółka, zg. 17.VI.1946 r. w IM./Killl

97

9. Gonczarow Tadeusz, ur. ?, KPMO Sokółka, zg. 17.IV. 1946 r., trasa Białystok -Sokółka. 10. Grobelczyk Stanisław, ur. 19.1.1916 r., PUBP Sokółka, zg. 19.VI.1946 r. w Szczęścilówce. 11. Kamieniecki Kazimierz, ur. 20.08.1925 r., post. MO Korycin, zg. 29.VI.1946 r., Janów. 12. Kamiński Bolesław, ur. ?, post. MO Korycin zg. 19. VII.194... r. w Szaciłowie. 13. Kamiński Edward, ur. 17.XI.1924 r., post. MO Korycin, zg. 19.VII.1946 r. w Szaciłowie. 14. Koniecki Bolesław, ur. 25.111.1924 r , post. MO Korycin, zg. 19.VII.1946 r., Szaciłowo. 15. Kiewirowicz Stanisław, ur. 1922 r., post. MO Kuźnica, zg. 8.II. 1945 r. w Zadworzanach. 16. Klepner Wiesław, ur. ?, post. MO Korycin, zg. 21.IV. 1946 r. w Korycinie. 17. Komendant Stanisław, ur. 29.1.1921 r., KPMO Sokółka, zg. 21.IV.1946 r., Staworowo. 18. Kundzicz Stefan, ur. 28.12.1912 r , PUBP Sokółka, zg. 28.1.1945 r. w Sokółce. 19. Kuźmin Wacław, ur. ?, sekr. komórki PPR Sokółka, zg. 12.12.1945 r., dworzec PKP w Sokółce. 20. LewandowiczMaksymilian, ur. 22.V. 1912 r., PUBP Sokółka, zg. 7.IV. 1946 r., w/m. 21. Lisowski Władysław, lat 26, post. MO Sidra, zg. 15.IX.1946 r. w Juraszach. 22. Łozowski Bolesław, ur. 1926 r., post. MO Szudziałowo, zg. 30.IX.1945 r., Szczęsnowicze. 23. Mancewicz Bronisław, ur. 1919 r., post. MO Szudziałowo, zg. 24.IV.1945 r., Szudziałowo. 24. Meklemberg Włodzimierz, ur. 3.1.1927 r., post. MO Korycin, zg. 20.IV.1946 r., Szeczółka. 25. Mickiewicz Antoni, ur. 21 .XI. 1921 r., post. MO Korycin, zg. 19.11.1946 r., Krynki. 26. Mikołajuk Jan, ur. 15.II. 1927 r., post. MO Korycin, zg. 15.II. 1947 r. w Korycinie. 27. Mosiński Czesław, ur. 7.IX.1928 r , WUBP Białystok, zg. 22.1.1946 r., wieś Sójka. 28. Najman Czesław, ur. 20.IX. 1925 r., post. MO Janów, zg. 11 .IV. 1947 r. w Słomiance. 29. Naklewajko Eugeniusz, ur. 10X1920 r., PUBP Sokółka, zg. 26.V.1946 r. na trasie Białystok - Sokółka. 30. Nowik Antoni, ur. 26.111.1919 r., PUBP Sokółka, zg. 9.IV.1945 r. w Sokółce. 31. Pietrzak Czesław, ur. 1.1.1926 r., post. MO Korycin, zg. 20.IV.1946 r. w Romanówce. 32. Piwowarski Robert, ur. 7. VI. 1925 r., PUBP Sokółka, zg. 15. V. 1945 r. w Sokółce. 33. Puszko Stanisław, ur. 22.XI. 1921 r., post. MOBabiki, zg. 27.X.1944 r. wZaspiczu. 34. Puszko Walenty, ur. 11. V. 1924 r., PUBP Sokółka, zg. 15. VII. 1946 r. w Kutyłach. 35. Rabiczko Stanisław, ur. ?, post. MO Babiki, zg. 31.1.1945 r. wHorczakach. 36. Rutkowski Józef, ur. 8X11.1926 r., post. MO Korycin, zg. 29.IV.1946 r. w Romaszówce.

98

37. Śląski Ryszard, ur. 2.II.1922 r„ KPMO Sokółka, zg. 24.IV.1945 i \s NoUI. . 38. Solomianko Paweł, ur. 11 .V. 1920 r., post. MO Szudziałowo, zg. 30 IX l'» I i Szczęsnowice.

39. Staniszewski Mieczysław, ur. 22.III.1922 r., post. MO Krynki, zg. 17 11 'M i w Międzyrzeczu. 40. Strosznajder Mieczysław, ur. 4.XII. 1923 r., post. MO Sokółka, zg. 17 VI I 1 ' i Buksztel. 41. Urban Szymon, ur. 1910 r., KPMO Sokółka, zg. 1950 r. na drodze do Bialcgmlnkii 42. Want Stefan, ur. 24.08.1926 r., post. MO Korycin, zg. 19.IV.1946 r. w Romaszówce. 43. Wojteczko Alfons, ur. 2.V.1922 r., post. MO Korycin, zg. 20.IV.1946 r. w Szaciłówce. 44. Zabora Stefan, ur. 9.X.1908 r., post. MO Kuźnica, zg. 12.02.1946 r. w Przystawce 45. Zaręba Hipolit, ur. 23.111.1918 r., KPMO Sokółka, zg. 9.V.1945 r. w Strocach 46. Zmajtuk Stanisław, ur. 8. VIII. 1926 r., post. MO Janów, zg. 23.IV. 1946 r. w Janowic.

POWIAT SUWAŁKI

1. Brozio Piotr, ur. 5.IV. 1922 r., post. MO w Koniecborze, zg. 10.IX.1946 r., w/m. 2. Chandoszko Bolesław, ur. 12.12.1888, sekr. KG PPR w Filipowie, zg. 3.IX. 1946 r. 3. Gąsiorowski Józef, ur. 25.IV. 1911 r., post. MO w Jeleniewie, zg. 24X1.1946 r., w/m. 4. Jasiński Mieczysław, ur. 6.11.1924 r., post. MO w Raczkach, zg. 17.IV.1945 r., Raczki. 5. Józkiewicz Wiktor, ur. 29.IX.1929 r , PUBP Suwałki, zg. 25.VIII.1945 r., Ryżówka. 6. Kowalczyk Stanisław, ur. 16.12.1922 r., post. MO Raczki, zg. l.X.1946 r. w Moczydłach. 7. Krzymowski Józef, ur. 20.XI.1925 r., KPMO Suwałki, zg. 2.1X 1946 r. w Filipowie. 8. Merecki Henryk, ur. 19.1.1924, oficer WP, zg. 19.VI.1946 r. w Zaniewie. 9. Milewski Czesław, ur. 23.X.1922 r., post. MO Pawłówka, zg. 19.VII.1946 r., Prudziszki. 10. Mroziak Piotr, ur. ?, KPMO Suwałki, zg. 1 O.K. 1946 r. w Goniadzbergu. 11. Murawski Stanisław, ur. 23.IX. 1907 r., zg. 1 .IV. 1947 r. w Suwałkach. 12. Omilianowicz Ludwik, ur. 1927 r., absolwent Centralnej Szkoły PPR w Łodzi, zg. 20.IV.1947 r. wOkunowcu. 13. Osiński Aleksander, ur. 12.X.1915 r., post. MO Raczki, zg. 5.DU945 r. w Raczkach. 14. Paciukanis Józef, ur. 12.1.1924 r., KPMO Suwałki, zg. 10.VI.1946 r., Suwałki. 15. Pal ej ewicz Bronisław, ur. 1913 r., komendant Straży Więziennej w Suwałkach, zg. 7. VII.1951 r. w Suwałkach. 16. Siemieniuk Konstanty, ur. 23 .IV. 1917 r., post. MO Rutka tartak, zg. 21 .VI. 1950 r. w Zubrynce. 17. SkupińskiFranciszek, ur. 10.X.1916r.,post. MO Stary Folwark, zg. 19.1.1946 r., Tartak.

99

18. Sowul Antoni, ur. 10.X.1923 r., KPMO Braniewo, zg. 12.08.1946 r. w Łanowiczach. 19. Stasiuk Włodzimierz, ur. 15.06.1908 r., PUBP Suwałki, zg. 20.11.1946 r., w/m. 20. Wakuluk Mikołaj, ur. 18.X.1920 r., KWMO Białystok, zg. 21.VI. 1950 r. w Żubrynie. 21. Zapolski Zygmunt, ur. 1921 r., sekr. KG PPR w Borowiskiem, zg. 17.11.1946 r. koło jeziora Szumowo. 22. Zduń, im. brak, KPMO Łomża, zg. 31.08.1946 r. w Filipowie.

POWIAT WYSOKIE MAZOWIECKIE

1. Baran Jan, ur. 18.111.1928 r., post. MO Kobylin, zg. 12.VII.1947 r. w Kobylinie. 2. Bartosiak Antoni, ur. 1 .VIII. 1928 r., post. MO w Klukowie, zg. 11 .IX. 1946 r. w Kostrach Smiejkach. 3. Doba Dominik, ur. 25.VII.1926 r., post. MO Piekuty, zg. 15.1.1947 r. wPiekutach. 4. Bobrowski Stanisław, ur. 7.XI. 1926 r., sekr. KG PZPR Wyłiny Ruś, zg. IX. 1951 r. w Żochach. 5. Bogdanowicz Stanisław, ur. 1 .IV. 1929 r., post. MO Klukowo, zg. 22.IV. 1947 r., Łuniewo. 6. Borowski Tadeusz, ur. ll.VI.1928r., KWMO Białystok, zg. 17.IV.1948 r., Kostry Smiejki. 7. Dąbrowski Antoni, ur. 25.XII. 1920 r., post. MO Kobylin, zg. 28.XI. 1945 r , Franki Piaski. 8. Dąbrowski Lucjan, ur. 3l.V. 1913 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 7.IV.1946 r., Wiśniówka. 9. Dziewulski Ferdynand, ur. LVII. 1906 r., KGMO Warszawa, zg. 8.V.1945 r., Szepietowo. 10. Dutkiewicz Marian, ur. 22.XII.1927 r., KPMO Wysokie Mazowieckie, zg. 21.111.1948 r. w okolicy wsi Mazury. 11. Jarmociuk Grzegorz, ur. 3.II. 1928 r., post. MO Klukowo, zg. 22.IV. 1947 r., Klukowo. 12. Kania Stanisław, ur. 23.VII.1919 r., post. MO Wysokie Mazowieckie, zg. 20.IX.1945 r., Szepietowo. 13. Kościński Zygmunt, ur. 15.1.1908 r., post. MO Białystok, zg. 23.XI.1945 r. w Dąbrówce Frankach. 14. Kruszniewski Franciszek, ur. 25. V.1910 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 17.III.1945 r. w Dąbrowie Zabłotne. 15. Krzyżniak Tadeusz, ur. 11 .VI. 1929 r., post. MO w Klukowie, zg. 5. V.1947 r., Klukowo. 16. Kubiak Jan, ur. ?, post. MO w Klukowie, zg. 22.IV. 1947 r. w ok. Klukowa. 17. Kulawicki Piotr, ur. 19.V.1919 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 13.VIII.1946 r., Brzózki Tatary. 18. Lenkiewicz Stanisław, ur. 1.III. i 913 r., post. MO Dąbrowa Wielką zg. 12.XI.1945r.

100

19. Ławniczuk Jan, ur. 24.IV. 1929 r., KPMO Wysokie Mazowieckie, zg. 30.07.1947 r. w Kobylinie. 20. Łukianiuk Jan, ur. 1.X l 929 r., post. MO Piekuty, zg. 24.IV. 1947 r.. Wyllin Mn 21. Marczuk Piotr, ur. 1910 r., ORMO Wysokie Mazowieckie, zg. 23.11.1947 i Wyliny Ruś. 22. Motyl Kazimierz, ur. 18.1.1922 r., KWMO Białystok, zg. 25.XI.1948 r.. Kobylin 23. Nieścieruk Mikołaj, ur. 1.1.1922 r., post. MO Piekuty, zg. 24.IV.1947 r„ l'iekul\ 24. Piątek Zbigniew, ur. 13.X.1923 r., WUBP Białystok, zg. 10.VI.1945 r., Wysokie Mazowieckie. 25. Piotrowski Tadeusz, ur. 13.XII.1924 r., WUBP Warszawa, zg. 17.111.1947 r„ Czyżew. 26. Podlaski Mikołaj, ur. 1927 r., post. MO Piekuty, zg. 9.IV.1947 r. w ok. Piekut. 27. Powszak Franciszek, ur. 10.IV.1928 r., post. MO Klukowo, zg. 8.VI.1948 r. w Klukowie. 28. Radziwoniuk Michał, ur. 16.V.1922 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 4.VIII.1946 r., Wysokie Mazowieckie. 29. Sadowski Józef, ur. 1920 r., post. MO Czyżew, zg. 2/3.V.1945 r. w okol. Czyżewa. 30. Siłkowski Henryk, ur. 21 .IX. 1929 r., post. MO Wysokie Mazowieckie, zg. 17.XI.1947 r., Szepietowo. 31. Siepko Jan, ur. 1929 r., post. MO Piekuty, zg. 24.IV. 1947 r. w Piekutach. 32. Śmieciński Kazimierz, ur. 7.III. 1907 r., sekr. KG PPR w Kobylinie, zg. 10.VI.1947 r. we Wnorach. 33. Suchocki Aleksander, ur. 14.111.1923 r.,post. MO Kobylin, zg. 10.VI.1947 r , Wnory. 34. Swatkowski Zygmunt, ur. ?, post. MO Szepietowo, zg. 21.XI. 1944 r. w ok. Szepietowa. 35. Szejnoga Jan, ur. 25.1.1929 r., post. MO Klukowo, zg. 15.111.1950 r., Wyszonki Wygórki. 36. Szyi Henryk, ur. 1905 r., PUBP Wysokie Mazowieckie, zg. 13.IX.1946 r. w Czy że wie. 37. Walczak Wojciech, ur. 27.1.1927 r., post. MO Kobylin, zg. 10.VI.1947 r., wieś Wnory. 38. Zalewski Józef, ur. 26.III. 1910 r., post. MO Wysokie Mazowieckie, zg. 23.11.1945 r.,wieś Franki.

POWIAT ZAMBRÓW

1. Bańka Franciszek, ur. 20.XI.1925 r., post. MO Rutki, zg. w lutym 1946 r., Rutki. 2. Boboryko Aleksander, ur. ?, strażnik PKP Czerwony Dwór, zg. 28.X. 1945 r., w/m. 3. Boboryko Jan, ur. ?, strażnik SOK Sokółka, zg. 28X1945 r., Czerwony Dwór. 4. Buławski Zygmunt, ur. 7.VII.1926 r., post. MO Szumowo, zg. 27.11.1948 r., Krajewo Budziły.

101

5. Chojnowski Jerzy, ur. 15.IX.1924 r., post. MO Rutki, zg. 5. V.1946 r. w Rutkach. 6. Darmochwal Aleksander, ur. 20.VI.1920 r., KWMO Gdańsk, zg. 28.VI.1948 r., Ożary. 7. Dąbrowski Piotr, ur. 10.VI.1916 r., post. MO Zambrów, zg. 24.VIII.1945 r., Zambrów. 8. Grogunowicz Henryk, ur. ?, post. MO w Szumowie, zg. 17. VIII.1947 r., wieś Zaśnik. 9. Jeremicz Wiesław, ur. 14.1.1926 r., KPMO Zambrów, zg. 10.V.1947r. w Łomży. 10. Karwowska Apolonia, ur. 14.11.1925 r., KPMO Zambrów, zg. 15.VI.1946 r., Kołaki. 11. Kobrzeniecki Mieczysław, ur. 1.VIII. 1924 r., post. MO Rutki, zg. IV. 1946 r., Praszki. 12. Kończyk Edward, ur. 15.IV. 1894 r., post. MO w Szumowie, zg. 9.V. 1945 r. w Szumowie. 13. Kościelski Czesław, ur. 20.IV.1925 r., post. MO Rutki, zg. IV. 1946 r. w Praszkach. 14. Król Czesław, ur. 1923 r., post. MO Zambrów, zg. 24. VIII. 1945 r. w Zambrowie. 15. Kujawa Bolesław, ur. 1910 r., post. MO Zambrów, zg. 11.III. 1945 r. w Zambrowie. 16. Kujawiński Stanisław, ur. 5. V. 1924 r., post. MO w Szumowie, zg. 18.XII. 1945 r., Krajewo. 17. Misiewicz Wincenty, ur. 9.III.1919 r., KPMO Łomża, zg. 11.V.1947 r., Zagreby. 18. Niemiński Józef, ur 29.IX. 1928 r., KPMO Łomża, zg. 11 .V. 1947 r. w Łomży. 19. Niewiński Józef, ur. ?, post. MO Łomża, zg. 10.V.1947 r. w Zambrowie. 20. Oleksiuk Józef, ur. 28.IX.1926 r., WUBP Białystok, zg. 10.XII.1947 r., Kapusty. 21. Olkowska Leokadia, ur. 1922 r., sekr. KM PPR w Zambrowie, zg. 23.V.1946 r., w/m. 22. Piechota Szymon, ur. 28.IX. 1925 r., post. MO Wygoda, zg. 23.V. 1946 r., Wygoda. 23. Pilarski Jerzy, ur. 1912 r., post. MO Zawady, zg. 7.1.1945 r. wZawadach. 24. Pusz Witold, ur. 1911 r., post. MO Zambrów, zg. 24. VIII.1945 r. w Zambrowie. 25. Ruszczyk Franciszek, ur. 6.VIII. 1900 r., post. MO Zambrów, zg. V.1945 r., Ćwikły Rupie. 26. Rytwiński Czesław, ur. 5.V.1925 r., post. MO Zambrów, zg. 24.VIII.1945 r., Zambrów. 27. Sikorski Antoni, ur. 12.11.1904 r., PUBP Łomża, zg. 23.VI.1946 r., Zambrów. 28. Śleszyński Antoni, ur. ?, post. MO Rutki, zg. 9. VIII. 1945 r. w Rutkach. 29. Sokołowski Tadeusz, ur. 1925 r., post. MO Zambrów, zg. 14.VII.1945 r., Zambrów. 30. Stachnik Izydor, ur. 1910 r., post. MO Zambrów, zg. 24.VIII.1945 r., Zambrów-Ostrowie. 31. Suchocki Stefan, ur. ?, post. MO Zawady, zg. 13.V. 1948 r., Srebrny Borek. 32. Targoński Henryk, ur. 20.IX.1924 r., post. MO w Szumowie, zg. 17. VIII. 1947 r., w/m.

102

33. Wąjdylak Jan, ur. 14.11.1914 r., post. MO wLubatyniu, pow. Oniiótln zg. 28.iv'l945 r. w Zarębach. 34. Wąsik Walerian, ur. 18.12.1904 r., post. MO w Szumowie, zg. 8,11 l'M'. i w Szumowie. 35. Wielesik Jan, ur. 1928 r., post. MO w Chlebiotkach, zg. 15.VIII. 1948 i Chlebiotki. 36. Zaremba Janusz, ur. ?, post. MO w Rutkach, zg. 9.VIII.1945 r. w Rutkach 37. Ziółkowski Jan, ur. 1898 r., post. MO, zg. 23.12.1945 r., Modzele-Wypycln

Kończąc uzupełniającą wyliczankę ofiar „bohaterów" polskiego, powojennego pod/K" mia, któremu nie podobało się między innymi to, że nienawistne panom polskie pokolc nie wiejskiej biedoty zaczęło dążyć do bycia ludźmi. Nie mówię już o nacjonalizacji przemysłu, czy reformie rolnej. Właśnie synowie obszarników i ich sługusy wymordow a li w Buchwałowie rodzinę Chlabiczów, byłych fornali tylko za to, że się ośmielili przyjąć ileś tam hektarów z reformy rolnej. Raczej były to dwie rodziny o liczbie osób - 12, w iyni dzieci - sześcioro (6)!

Walery 1'iikultt

Białystok, dn. 24 lipca 1999 r. .

PS. Jak raz dzisiaj Sejm RP powoływał skład członków Instytutu. Jestem t »< I

Instymt,awnimpanprof.Paczkowskizajmąsiębadaniemzbrodnipopcliiionv' lnu. 1 11

przez NKWD i UB? Sądząc po tym, co wypisuje „najpraw;dziwszy" / „prawił i li Polaków, to chyba o zbrodniach polskiego powojennego podziemia na Bogu ilm li i tu nych ludziach Białostocczyzny polskie społeczeństwo się nie dowie nic/i-go u i a Tym bardziej, że fałsz i obłuda atakują, aby się bronić przed tymi, którzy dn n l vi ii światu pokazać prawdę obiektywną, a nie prawdę broniących zbrodniai \ auim nych paszkwili na przykład na AL.

I jeszcze jedno. Wszyscy skrzętnie jakoś pomijają taką ,,drobnoslkv |. tl i •• stu dziewięćdziesięciu czterech (194) Ukraińców przez zbirów NSZ. d/t a.n i. hołubionych „bohaterów" Najfałszywszej w historii Polski. To bandy I oni in ta mniki, a o ich ofiarach nawet się nie wspomina.

Na zakończenie zamieszczam 2 listy Teodora Golonki - do Glównoi I inni u n ..l»n . Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dn. 18. V. 1998 r. i do u.I i ' czej", z dn. 8.X.1998 r.

103

Hlłllorunkle I owiir/\ siwo Warszawa, dnia 18 maja 1998 roku Spoicc/no Kulluraluc ()dd/lal w Wars/awic Skrytka pocztowa nr 244, Poczta Główna W-wa

Główna Komisja Badania Zbrodni Popełnionych Przeciwko Narodowi Polskiemu ul. Krakowskie Przedmieście 25 00-071 Warszawa

Proszę o zbadanie jednej z najpotworniejszych zbrodni, jakie dokonane zostały na terenie Polski po zakończeniu Drugiej Wojny Światowej w latach 1945-1948. Zbrodnia ta, to totalne mordowanie wszystkich mieszkańców wiosek białoruskich na terenie woje-wództwa białostockiego przez żołnierz)' polskich noszących polskie mundury, czapki z orzełkami z koroną i opaski na rękawach o państwowych polskich barwach z napisem „AK". Wg obliczeń żołnierze ci zamordowali ponad 10.000 osób w różnym wieku po-cząwszy od dzieci tylko co narodzonych,a nawet przed narodzeniem, a na starych i cho-rych kończąc.

Mordowali strzelając, zabijali siekierami i kolbami karabinów, spędzali do drewnia-nych budynków wszystkich mieszkańców wsi i następnie budynek podpalali strzelając do uciekających z płomieni.

W ten sposób wypędzono z Polski do ZSRR 131.000 obywateli Polskich pochodze-nia białoruskiego, ponad 20.000 dzieci, których rodzice zostali zamordowani stało się sierotami. Sześćset gospodarstw chłopskich zostało pozbawione budynków, inwentarza, zapasów żywności, zwierząt hodowlanych i.t.p.

Danych na te tematy jest bardzo dużo. Posiada je Prokuratura Generalna RP w War-szawie, Prokuratura Wojewódzka RP w Białymstoku, Sekretariaty Sejmu i Senatu RP w Warszawie. Znaj dują się one w dokumentacji Urzędu Bezpieczeństwa PRL w Białymsto-ku i Urzędu Wojewódzkiego w Białymstoku. Są w aktach rozpraw' sądowych prowadzo-nych przeciwko dowódcom i członkom tych band, które dokonały w/w aktów ludobój-stwa, takich jak Zygmunt Szyndzielorz, pseudonim „Łupaszko", Romuald Rajs, pseudo-nim „Bury", Władysław Łukasik, pseudonim „Młot", Władysław Liniarski, pseudonim „Mścisław", Lech Beynar, pseudonim „Nowina", Jan Mazurkiewicz, pseudonim „Rado-sław", Longin Wojciechowski, pseudonim „Ronin", Edward Swolkień, pseudonim „Sza-szka", Lucjan Minkiewicz, pseudonim „Wiktor", Aleksander Krzyżanowski, pseudonim „Wilk", Zygmunt Błażewicz, pseudonim „Zygmunt", Aleksander Rybnik, pseudonim „Dzik" vel „Jerzy", Kazimierz Kamieński, pseudonim „Huzar", Olgierd Chwista, pseudo-nim „Leszek", ponadto osoby noszące pseudonimy - „Rekin" w czasie działalności na Wileńszczyźnie był „Smutny", „Wiarus", „Bitny", „Ładunek". „Huragan" i szereg in-nych.

104

Dużodanychnatentematmajdujesięwnakich wydawnictw-achjak-tygodnik III i pismo „Czasopis" wydawane w Białymstoku.

Znaczne ilości informacji zawierają następujące książki wydane w RP -1 - „Pseudonim „Łupaszka", autora Dariusza Fikusa - Warszawa 1990 rok 2 - „Ryngraf z trupią czaszką", autora Feliksa Sikorskiego - Warszawa 1971 rok 3 - „Księga hańby", autora Walerego Pakuły - Białystok 1995 rok. Informacje posiadają członkowie Społecznego Komitetu w Bielsku Podlaskmu i Informacje o charakterze cząstkowym posiadają również członkowie rodzin osób i

mordowanych. Wykaz członków rodzin podajemy w załączniku Nr 1. (...) Osoby z rodzin pokrzywdzonych są w tak wielkim stresie, że rozmowa z nimi |« .i

bardzo trudna, jeśli nie niemożliwa. Osoby te, mimo upływu wielu lat, nie otrzymały od polskiego Rządu żadnego ods/ko

dowania za utracone mienie i zamordowanych członków rodzin. Bandy, które mordown ły były organizowane w ten sposób, jak dla przykładu banda „Burego" występująca p u „Pogotowie Akcji Specjalnej AK", że władze zatrudniły w Puszczy Białowieskiej bandy tów wraz z hersztem Romualdem Rajsem ps. „Bury" jako oddział ochrony lasów, umun-durowały i uzbroiły a następnie przez wiele miesięcy udawały, że nie mogą tego bandyty i członków jego bandy złapać, mimo że on jawnie i bez skrupułów mordował i palii białoruskie wsie.

W związku z tym osoby pokrzywdzone sąprzekonane, że morderstwa zostały dokona ne w porozumieniu z Rządem Jedności Narodowej Polski, w którym wicepremierem by 1 Stanisław Mikołajczyk, w celu zmuszenia Białorusinów zamieszkałych na terenie Biało stocczyzny, do repatriacji na Wschód. Przekonanie to wzmógł fakt przyjęcia już pr/t Sejm III RP Ustawy o rewizji wyroków wydanych przez Sądy PRL i wypłacenie nuci innymi rodzinom tych, którzy w 1945, 1946 i 1947 roku mordowali chłopów biulOM skich na Białostocczyżnie, ogromnych odszkodowań sięgających 2,3 miliardów /lotu li i uznanie tych osób za kombatantów.

Przekazując powyższe Komisji, jestem przekonany, że stanie Ona na wysoko:,11 a>l i nia, uczciwie i prawdziwie po europejsku zbada sprawę, wyda odpowiednie do |« > spowoduje, że zostaną wreszcie wypłacone odszkodowania wszystkim pokrzywek nmiu Białorusinom, których nie dostrzegały przez wiele lat rządy PRL, a obecnie ju pnn fi N lat, nie chce dostrzec Rząd III RP.

Z poważaniem

Wiceprzewodniczący Zarządu Białoruś u c Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego w Warszawie

I-I mgr. T. Golonko

UWAGA: Ze względu na obowiązek ochrony danych osobowych pominęliMii i adresy członków Komitetu, a także Załącznik nr 1

105

Teodor Golonko Warszawa, Poczta Główna skrytka Nr. 244

Warszawa, dnia 8 paździenika 98.

Redakcja Gazety Wyborczej ul. Czerska 8/10 00-732 Warszawa

Dziękuję za pismo L.dz. 3192/98 z dnia 17.09.98. Ze wzruszeniem wspominam czas, kiedy Wasza Gazeta śmiało pisała o wszelkich prze-

jawach krzywdy ludzkiej i sprzedawana była w milionowych nakładach, przez osoby stojące wprost na chodnikach miasta.

Obecnie Gazeta stała się zwykłym dziennikiem ludzi mających władzę i nigdy nie posunie się do tego, aby wydrukować prawdę o ile ona będzie niewygodna dla władzy. Taką gazetą była niegdyś Trybuna Ludu. Ponieważ władza w Polsce należy obecnie do apologetów bandytyzmu, jaki panoszył się w Polsce po zakończeniu II Wojny Świato-wej, to Wasza Gazeta artykułami typu „Polski im się skrzyżowały" próbuje wybielić ban-dytów tamtych czasów, którym anulowano wydane na nich sprawiedliwe wyroki i uzasa-dnić słuszność przyznawania tym zbirom tytułów kombatanckich. W Magazynie będą-cym dodatkiem do Gazety Nr. 40 z dnia 2-3 października 1998 roku, ukazał się reportaż niejakiego Pawła Smoleńskiego, który dowodzi, że ofiary ludobójstwa dokonanego w 1946 roku na Łemkach i Ukraińcach, są same sobie winne.

Gazeta nie chce dostrzec, że morderstwa dokonane na Łemkowszczyźnie i w Bie-szczadach posiadają wspólne cechy z morderstwami dokonanymi przez szowinistyczne polskie podziemie na terenach Białostocczyzny. Scenariusz jak ulał jest ten sam.

Najpierw wkroczyło polskie szowinistyczne, zdegenerowane i sfrustrowrane rozkazem Komendanta Głównego AK gen. Leopolda Okulickiego z dnia 19 stycznia 1945 roku, rozwiązującym „AK", której jak wiadomo podporządkowane były wszystkie polskie jed-nostki terrorystyczne.

Podziemie to bardzo ochoczo podjęło zadanie czyszczenia z niepolaków i niekatoli-ków, terytoriów przyznanych Polsce przez Konferencję w Poczdamie, w celu stworzenia Polski jako państwa jednonarodowrego. Organizacje te na Białostocczyźnie oznaczały wszystkie mieszkania Białorusinów kartkami z napisem „WYJEDŹ DO RAJU - NIE WYJEDZIESZ - ZGINIESZ". W przypadku gdy rozkaz ten nie był realizowany, groźba była bezwzględnie realizowana. Tak zostały wymordowane wszystkie rodziny Białoru-skie i Prawosławne zamieszkujące w zachodniej części Białostocczyzny. Tak miały być wymordowane całe wioski Białoruskie i prawosławne we wschodniej części tego woje-wództwa, z którego pochodzę ja i wszystko sam widziałem. Było tu jednak trudniej, ponieważ Polaków było prawie zero. Różnica w realizacji tego diabelskiego planu pole-gała tylko na tym, że Bieszczady i Łemkowszczyzna posiadały organizatora w postaci „UPA", która organizowała samoobronę i bandy polskie częstokroć nie mogły ugryźć wioski ukraińskiej ponieważ zionęła do nich ogniem, a białoruskie wioski były całkowi-cie bezbronne. Tu można było hulać jak tylko dusza zapragnie. Tu polskie szowinistycz-

106

ne bandy „BUREGO", „ŁUPASZKI", „MŁOTA" i wielu wielu znanych olu. mi. lin sztów, mordowały bezkarnie, przy wydatnej pomocy mikołajczykowskicli wlml. l'.inl> waż nie było żadnego sprzeciwu ze strony Białorusinów przeciwko tej ohydmi > 1 .innu nacji, władze w Warszawie nie miały żadnego argumentu na wysłanie na U' In m\ i mini terskiej polskiej armii" celem pacyfikacji białoruskich wiosek i rozwiezieniu llialoiir.i nów po całych t.zw. Ziemiach Odzyskanych. Ukraińcy i Łemkowie posiadali oif.anl/nlit ra obrony w dowództwie UPA i „bohaterskie polskie wojsko" przyjechało, spncylll uh i ło i rozwiozło, pobitych, niewinnych ludzi, których przez wiele lat kazano nazyw .u han dylami, zapominając, że prawdziwymi bandytami byli członkowie polskiego :./o\vilil stycznego podziemia i mikołajczykowska polska armia.

Państwo w swoim reportażu zajmujecie się tylko tym drugim etapem ludobójMw a na Łemkach i Ukraińcach, prześlizgując się lekko nad tym pierwszym, gdy to polskie:.zo\\ i nistyczne podziemie bezkarnie usiłowało mordować miejscową prawosławną i gi ok oku tolicką ludność.

Ja Was rozumiem. Wy nie możecie pisać na temat, który nie spodobał by się władzom A jest o czym pisać.

Śledztwo trwa w nieskończoność i to nie z winy Łemków. Łemkom i Ukraińcom nikł nie daje miliardowych odszkodowań za cierpienia i nikt nie waży się uznać ich obroń-ców, czyli członków UPA, za kombatantów. Nikt nie zamierza zwracać Łemkom i Ukra-ińcom ich domów, kościołów', ziemi i lasów. Nikt nie zamierza również prowadzić do-chodzenia w sprawie mordów dokonanych przez bandytów „ŁUPASZKI", „MŁOTA", „BUREGO" i innych hersztów na terenie Białostocczyzny. Nikt nie myśli o tym, że naj-wyższy czas aby osobom i ich następcom, które przeżyły okrutne cierpienia od polskich szowinistycznych band, dać zadośćuczynienie.

Są to tematy godne dobrego pióra. Niechże choć jedna strona polskiej historii nic będzie zakłamana.

Z poważaniem /-/T. Golonko

107