1

Baština SI Bosne ,br.5 2012 god. Časopis za baštinu ,kulturno-historijsko i prirodno naslijeđe JU Zavod za zaštitu i korištenje kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa TK-a, str.155-174

Dr.sc.Nusret Mujagić,vanr.prof.

HRONOLOGIJA NASTANKA I RAZVOJA GRADSKIH ULICA U ŽIVINICAMA

UVOD

Na nastanak i formu grada utiču mnogobrojni prirodni i društveni faktori.Od prirodnih faktora najuticajni su geomorfologija tla, topografija, bioklimatski, hidografski i pedološki faktori a od društvenih demografija, društveno-politički, ekonomski i sociološko-kulturni faktori te fizička i funkcionalna struktura grada i na kraju saobraćajna shema grada. Intenzitet i uticaj ovih faktora se stalno mijenjaju pri čemu nastaju različite gradske forme od kompaktnih do linearnih , granastih i grozdastih u zavisnosti od preovlađujućih centralnih ili linearnih sila. Da li će forma grada pratiti ulični sistem ili obrnuto zavisit će od niza faktora a u prilog toj dilemi doprinijet će primjer Ţivinica. Gradske ulice čine skelet svakog grada a motorni i pješački promet njegov krvotok.Zbog toga su saobraćajne studije veoma kompleksne a realizacija često neizvjesna i dugotrajna. Međutim, takav primjer nije bio u Ţivinicama jer je ulični sistem nastajao i razvijao se slično kao u novoformiranim poslijeratnim gradovima u BiH kao što su Banovići i Ugljevik. I ovdje se primjenjivao sistem „tabula raza“ (prazna stranica) kao kod projektovanja gradskih parkova.Kod ovog sistema se zemljišna površina namjenjena za park poravnja i zatravni a onda se prepusti na korištenje pješacima.Krećući se ovom površinom iz raznih pravaca i sa raznim ciljevima formiraju se staze koje urbanisti kasnije popločavaju a preostale površine između ovih staza uređuju sa zasadima drveća i ukrasnog šiblja. Na sličan način je nastajala i ulična mreţa Ţivinica na čiji je nastanak i razvoj uticao isključivo ljudski faktor. Ključne riječi: hronologija, nastanak, razvoj, Ţivinice, ulice

CHRONOLOGY AND DEVELOPMENT OF CITY STREETS IN ŽIVINICE

INTRODUCTION Many natural and social factors influence on the occurrence and form of cities. Some of natural factors are influential soil geomorphology, topography, bioclimatic, hidographic, pedological and social factors are demography, socio-politics, economics, cultural sociology, physical and functional structure of the city and at the city traffic scheme. The intensity and impact of these factors are constantly changing resulting in a different city forms, from the compact to linear, form of branches and clusters depending on the prevailing of central or linear forces. Will it form of the city follow the street system, or vice versa will depend on many factors and in favor of this dilemma, Zivinice example will contribute. City streets are the skeleton of each city and the motor and pedestrian traffic his bloodstream. Because of that traffic studies are very complex and the implementation is often uncertain and time-consuming. However, such example was not in Zivinice because the street system created and developed similarly to the newly established post-war cities in BiH, such as Banovici and Ugljevik. In this type of system was applied “tabula raza "(blank page) as well in the design of urban parks. In this system the land area get flattened and grassed suitable for park plateau and then it rests on the use of pedestrians. Moving through this surface from different directions and with different goals are formed paths which planners later pawn and the remaining area between these paths are regulated by plantings of the trees and ornamental wicker. Similarly to that, development of street network of Zivinice was affected only by the human factor. Key words: chronology, origin, development, Zivinice, street

2

Sl.1 i 2. Plan grada i avio snimak grada (sa sjeverne strane)

1.STANJE GRADSKIH ULICA DO II SVJETSKOG RATA Do II svjetskog rata naselje Ţivinice se prostiralo uz cestu Tuzla-Kladanj i imalo je samo dva slijepa sokaka od kojih su kasnije nastale ulice Pionirska i ulica 16.septembra.Cesta Bukinje-Ţivinice –Kladanj je sagrađena za vrijeme Austrougarske vlasti od kamenog materijala a za vrijeme stare Jugoslavije odrţavala se kulukom.Interesantno je da u tom periodu nije izgrađena ni jedna cesta na području općine .Seoski putevi su bili samo označeni i bez tvrde podloge izuzev puteva Ţivinice-Gornje Ţivinice i put Kovači-Donja Lukavica-Gornja Lukavica-Svojat koji su bili u nešto boljem stanju a odrţavani su kulukom.Od puta za Kovače kasnije će nastati ogranak regionalnog puta Lukavac-Šekovići. Putevi Kiseljak-Priluk, Ljubače –Suha i Ţivinice –Višća su bili prohodni za konjske zaprege i to prvenstveno zahvaljujući blizini rijeke iz koje je izvlačen šljunak za nasipanje tih puteva. 2.STANJE GRADSKIH ULICA OD II SVJETSKOG RATA DO 1992.GODINE Nakon II svjetskog rata tj. 1951/52 godine Inţenjerijske jedinice JNA su izgradile put Ţivinice - Donje Dubrave - Gornje Dubrave od tvrdog materijala kojeg su nakon par godina i asfaltirale i to je bio prvi asfaltirani put u općini. Izgradnja prve gradske ulice započela je 1955.godine uporedo sa izgradnjom kanalizacije, 1956.godine se pristupilo postavljanju ivičnjaka i nabavci kamenog materijala a 1957.godine je izvršeno nasipanje, valjanje i kaldrmisanje ove ulice (II Krajiške brigade) na potezu od OŠ.“Vladimir Nazor“ na sjeveru do Ţeljezničke stanice na jugu. Iste godine su djelimično nasute i uvaljane ulice Oslobođenja, Pionirska ulica , Ulica 16.septembra i dio ulice prema Karauli do mosta na Oskovi. Nakon toga je asfaltiran dio ulice od OŠ.“Vladimir Nazor“ do ulice Oslobođenja kao i kompletan trg ispred ulazne kapije Konjuha što je predstavljalo prvu asfaltiranu ulicu u regiji izuzev nekoliko ulica u Tuzli. Godine 1961-63 u Ţivinicama se gradi dionica magistralnog puta Orašje-Sarajevo što je omogućilo novu i brţu vezu Ţivinica sa Sarajevom. Mada je bila ostvarena veza sa Sarajevom do Banovića je još uvijek vodio samo seoski put djelimično nasut šljunkom tako da se transport roba i putnika uglavnom odvijao ţeljezničkom prugom. Zbog naglog razvoja rudarstva u Banovićima 1954/55 godine se pristupilo izgradnji ovog putnog pravca a nekoliko godina kasnije put je i asfaltiran i danas predstavlja regionalni put Banovići-Međaš koji prolazi kroz centar Ţivinica ulicom II Krajiške brigade u smjeru sjever- jug. Godine 1986. ovaj put je rekonstruisan i većim dijelom izmješten na lijevu obalu Oskove.

3

Dugo nakon rata jugoistočni dio opštine sa selima Kovači, Bašigovci, Lukavica, Svojat, Gračanica i Tupković nisu bili povezani sa opštinskim centrom .U tom pravcu je između dva rata postojala šumska pruga za Bišinu a nakon njene demontaţe trasa je korištena za vezu ovih sela sa gradom.Kada je 1961 godine počela ponovna eskploatacija šuma na Bišini u naredne dvije godine bit će asfaltirana cesta prema Bišini koja i danas predstavlja brzu vezu ovih sela sa Ţivinicama i Tuzlom. Ova cesta se veţe sa magistralnim putem M-18 (Ţupanja –Tuzla-Ţivinice-Sarajevo-Opuzen) u centru Ţivinica i produţava na zapad do ulice II Krajiške brigade kao Bišinska ulica. Sjeverozapadni dio opštine sa selima Šerići i Priluk bio je povezan tvrdim makadamskim putem od Husina do Kiseljaka. Izgradnjom brane i stvaranjem Modračkog jezera najveći dio ove putne mreţe je potopljen tako da se 1967.godine iz sredstava Republiĉkog fonda voda izgradila nova putna dionica od Ljubača do Priluka.Kasnije će se ova putna dionica produţiti na zapad do Lukavca i na istok do Ţivinica kao dio regionalnog puta Lukavac-Šekovići. Dionica ovog puta na ulasku u grad od Barica do mosta na rijeci Oskovi preimenovana je u gradsku Modračku ulicu. Put prema Gornjim Ţivinicama na zapadnoj strani grada građen je i asfaltiran 1977.a nakon toga i 1985. godine. Izgradnjom navedenih putnih pravaca gradski centar je povezan sa okolnim selima sa šest (6) komunikacija a sa okolnim opštinama sa pet (5) putnih komunikacija.Time su Ţivinice postale vaţno saobraćajno čvorište za pet okolnih opština a preko njih i sa drugim vaţnim privrednim centrima u zemlji i šire. Grad kao najvaţnije saobraćajno čvorište na općinskoj teritoriji naglo se počeo razvijati i taj razvoj je intenziviran još više zadnjih decenija ali neadekvatno rješavanje ovog saobraćaja u gradu uzrokuje izvjesnu stagnaciju i dislociranje raznih privrednih sadrţaja na periferiju. Izuzev raskrsnice na sjevernom dijelu grada kod „Kulića“ ni jedna druga raskrsnica nije uređena ni semaforizovana niti riješena u dva nivoa niti je i jedan magistralni ili regionalni pravac dislociran iz grada.Ovi putni pravci su pomiješani sa gradskim ulicama čime je gradski i vangradski saobraćaj pomiješan što stvara česte konfliktne situacije u saobraćaju.Gradske vlasti su pokušale ove probleme riješiti novim reţimom saobraćaja ali bez izgradnje novih gradskih ulica i izmještanja magistralnih i regionalnih pravaca iz gradskog centra ovaj će se problem samo odlagati. Nastanak i razvoj gradskih ulica bio je povezan sa izgradnjom javnih,stambenih i privrednih objekata u gradu. Prvi trg „Moše Pijade“ je formiran uz srednju (glavnu) kapiju preduzeća „Konjuh“ od kojeg se prema sjeveru i jugu produţila ulica II Krajiške brigade.Izgradnjom dviju stambenih zgrada sa 16 stanova i dvije barake sa 10 stanova 1946.godine, istočno od ovog trga trasirana je i prva gradska ulica (danas Pionirska ulica) a 1948.godine sa izgradnjom još 4.zgrade sa 20 stanova ova ulica je i završena.Izgradnjom stambene zgrade sa 4 stana nešto sjevernije od Pionirske ulice trasirana je i druga gradska ulica (danas Ulica 16.septembra) koja se proteţe paralelno sa Pionirskom ulicom u pravcu zapad-istok a 1952/54.godine grade se još četiri (4) jednostanke. U periodu 1960/62 gradi se još nekoliko stambenih zgrada kao i poznata ugaona zgrada na početku ove ulice čime je ova ulica konačno i kompletirana. Dalje prema istoku ,nedaleko od magistralnog puta Tuzla-Sarajevo 1947.godine je izgrađeno 10 drvenih baraka sa po četiri stana tzv. „Mala Rusija“ za kadrove ŠIP „Konjuh“ čime je trasirana ulica Oslobođenja koja polazi od starog trga nešto juţnije i spaja se sa magistralnom cestom na istoku.Na prvoj trećini ove ulice izgrađena je i uprava „Šumarstva“ kao i prva ambulanta a nešto kasnije i zgrada milicije a do 1965 godine i stara Robna kuća kao i dvije šestostanke za rudare RMU „Banovići“a kasnije i još jedna zgrada sa 12 stanova. Od 1952 do 1954 godine u ulici II Krajiške brigade izgrađeno je pet (5) stambenih zgrada sa 20 stanova a 1960/62 i zgrada „Kula“ od koje se odvojila ulica Tuzlanskog odreda.Početkom 1970-tih godina popunjavaju se svi slobodni prostori u ovoj ulici .Zapadnu stranu ulice čini kompleks ŠIP“Konjuha“ sa prelijepim drvoredom topola na koje je postavljena ulična rasvjeta i razglas.Nakon izgradnje Doma kulture na sjevernom kraju ulice te zgrade Pošte ,uprave „Ţiviniceprometa“ i sedmične pijace na juţnom dijelu ulice te uz postojeću Ţeljezničku stanicu na zapadnoj strani ova ulica prerasta u šetalište i korzo sa fokusom na starom trgu i u sjećanju svojih građana ostaće kao najljepša ulica na ovom dijelu Balkana.Iz „Bašte“ na starom trgu te iz restorana „Doma kulture“ razlijevaće se zvuci ozbiljne glazbe a po baštama i terasama plesao se valcer.Lagana muzika dopirala je iz zvučnika vješto skrivenih u krošnje topola .U Ţivinice su se slijevali kadrovi od Triglava do Đevđelije za

4

potrebe ŠIP“Konjuh“ ,RMU „Đurđevik“ i drugih velikih preduzeća te mnogih škola i drugih javnih ustanova tako da je javni i kulturni ţivot bio na visokom nivou. Ulica Tuzlanskog odreda počinje od zgrade „Kula“ u ulici II Krajiške brigade i uz sam njen početak se grade uprave „Komunalnog“ i „Elektrodistribucije“ te Dječije obdanište a poslije raskrsnice sa ulicom M.Tita a prije spajanja sa magistralnim putem gradi se hotel „Konjuh“ te robna kuća“ Ţiviničanka“ čime je i ova ulica krajem 1970-tih ulica kompletirana . U ulici M.Tita stambena izgradnja je započela 1958 godine na raskrsnici sa ul.Tuzlanskog odreda a onda od 1960. počinje visoka izgradnja od ove raskrsnice do raskrsnice sa Pionirskom ulicom i dalje na jug do ulice Oslobođenja.Nakon izgradnje zgrada za samce 1964.godine koje kasnije postaju Opštinske zgrade na istočnoj strani ulice započinje intenzivna izgradnja i popunjavanje praznina duţ ove ulice.Nakon polaganja nove trase vodovoda Stupari-Tuzla 1970-tih godina koristeći djelimičnu i privremenu ekspropijaciju zemljišta trasirat će se i juţni dio ulice M.Tita od ulice Oslobođenja do Bišinske ulice na jugu i dalje do ukrštanja sa ulicom II.Krajiške brigade.Krajem 1980-tih godina juţni dio grada presijeca pruga Ţivinice-Zvornik i preko dva nadvoţnjaka na ulici II Krajiške brigade i magistralnog puta presijeca ulicu II. Krajiške brigade i preusmjerava je na Bišinsku ulicu tako da ulica M.Tita produţava ispod podvoţnjaka do Kriţaljke prema Banovićima.Nakon trasiranja ovog dijela ulice juţno od raskrsnice sa Ul.Oslobođenja započinje izgradnja Srednjoškolskog centra,Doma zdravlja, nekoliko višestambenih zgrada za potrebe ovih ustanova te zgrada Pošte a 1997 godine i zgrada Bezistana čime ovaj dio ulice preuzima značaj ulice II Krajiške brigade.U narednim godinama duţ ove ulice izgradit će se i II. Osnovna škola ,nekoliko zanatskih i stambeno-poslovnih centara te nekoliko ugostiteljskih objekata čime će prerasti u glavnu gradsku ulicu dok će se II.Krajiška ulica postepeno gasiti.

Sl.3 Ulica II Krajiške brigade neposredno nakon izgradnje Sl.4. Dio ulice M.Tita ispred opštinske zgrade

Sl.5. Pogled niz Pionirsku ulicu prema ulici II Krajiške brigade i trgu Moša Pijade

5

Izgradnjom stambenih zgrada na istočnoj strani ulice sjeverno od raskrsnice sa ul.Tuzlanskog odreda ulica M.Tita se produţava prema sjeveru a nakon izgradnje Radničkog doma krajem 1980-tih godina te zgrade AMD ova ulica se spaja sa ul.II Krajiške brigade na raskrsnici zv. „Kod Markana“. Nazivi ulica Na sjednici Vijeća mjesnih zajednica odrţanoj 27.06.1980 godine donešena je Odluka o imenima ulica,trgova i obiljeţavanju zgrada brojevima u Ţivinicama kao naselju gradskog karaktera ( Sl.glasnik br.4/80 od 10.07.1980

godine ) na osnovu Zakona o prostornom uređenju Sl.list SR BiH ,br.13/74),Odluke o utvrđivanju gradova i naselja gradskog karaktera (Sl.list SR BiH,br.33/75) i čl. 221.Statuta opštine Ţivinice (Sl.glasnik opštine Ţivinice br. 11/78) . 1.Ulica Maršala Tita počinje od raskrsnice kod naselja Kulići iz ulice II Krajiške brigade, ide kroz centar grada pored zgrade skupštine opštine, zatim pored zgrade osnovne škole u gornjem dijelu grada i više Kutića ponovo se spaja sa ulicom II krajiške brigade. Ova ulica je izgraĊena krajem 70-tih godina na trasi vodovoda za Tuzlu a ime je dobila nakon smrti Josipa Broza Tita 4.maja 1980 godine u znak zahvalnosti za intenzivan razvoj grada u predhodnih 35.godina .

2.Ulica 2. Krajiške brigade počinje od magistralnog puta kod naselja Kulići, ide kroz cijeli grad pored R.O.“konjuh“, zatim pored upravne zgrade R.O. „Trgozad“ i Kutića te se ponovo spaja sa magistralnim putem na raskrsnici puteva Ţupanja Opuzen i Ţivinice Banovići. Ovoj ulici pripada i krak ulice koja ide kroz naselje Kulići do ţeljezničke pruge i OOUR „Angrosirovina“ Prvo osloboĊenje Ţivinica 4.oktobra 1943 godine izvršila je 2.Krajiška brigada u sadejstvu sa 3.Muslimanskom brigadom.Nakon toga je u ovu brigadu mobilisano oko 500 graĊana Ţivinica te je zbog toga i odluĉeno da se ovoj prvoj ,najstarijoj i najduţoj ulici u gradu da ime ove brigade.

3.Partizanska ulica počinje od Ulice II Krajiške brigade ,prelazi preko ţeljezničke pruge i mosta na rijeci Oskovi ,zatim prolazi sa sjeverne strane igrališta FK“Slaven“ i Partizanskog groblja sve do kraja naselja Karaula-zadnjeg reda stambenih zgrada društvenog sektora.Ovoj ulici pripada ulica koja se odvaja od nje i ide kroz naselje privatnih stambenih zgrada od Partizanskog groblja prema selu Lug i do stambenih zgrada društvenog sektora a jedan dio do Trmočkog puta. Ova ulica je dobila naziv po Partizanskom groblju koje je izgraĊeno 1956 godine i gdje su sahranjeni posmrtni ostaci 134 borca koji su poginuli na podruĉju opštine Ţivinice.Tom ulicom je 1956 godine prošla povorka sa posmrtnim ostacima što je bio i motiv da ot te godine ova ulica ponese ime kao partizanska ulica.

4.Ulica omladinskih radnih brigada (ORB) počinje od Partizanske ulice ,pored mosta na rijeci Oskovi i ide uzvodno pored rijeke Oskove a zatim nešto udaljenija od rijeke kroz naselje Hornicu.Dalje ide neposredno sa juţne strane pored nogometnog igrališta FK „Metalac“ i ponovo kroz naselje zv. Šarenjak i dalje pravom linijom do rijeke Oskove na jugoistoku ovog naselja.Ovoj ulici pripadaju i svi dijelovi ulice koji se odvajaju od ove ulice na lijevu i desnu stranu. Istoĉnu granicu naselja Hornice ĉini pruga Brĉko-Banovići koja je izgraĊena omladinskom radnom akcijom 1946 godine.Kao što su mnogi omladinci nakon izgradnje pruge ostali da ţive i rade u Banovićima tako su i neki od njih ostali da ţive u naselju Hornica od kojih je i potekla inicijativa da ova ulica ponese ime ORB u znak sjećanja na podvig koji je uĉinjen te 1946 godine .

5.Ulica Majevičkih brigada počinje u donjem dijelu grada od početka naselja privatnih kuća ,udaljeno od ulice II Krajiške brigade oko 60 m u pravcu Osnovne škole,ide prema istoku kroz naselje paralelno sa ulicom M.Tita i magistralnim putem gdje se spaja sa ulicom Vojvođanskih brigada. 15. i 17.Majeviĉka brigada formirane su 1943 godine na prostoru Ţivinica i aktivno su uĉestvovale u borbama za osloboĊenje Ţivinica sve do kraja rata.Zbog toga je odluĉeno da jedna gradska ulica ponese ime ovih brigada u kojima je bio mobilisan i znatan broj graĊana Ţivinica.

6.Ulica Vojvođanskih brigada počinje od polaska ulice Majevičkih brigada i ide prema sjeveru i Magistralnom putu do iza privatnih kuća a zatim okreće na istok i ide paralelno sa ulicom Majevičkih brigada i Magistralnim putem do kraja privatnih kuća ,a zatim u blagom luku skreće na jug i dodiruje se sa krajem ulice Majevičkih brigada i dalje produţava do ulice M.Tita. Drugo osloboĊenje Ţivinica 11 maja 1944 a zatim 2-3 jula 1944 izvela je 1.VojvoĊanska brigada i tom prilikom je poginulo i ranjeno nekoliko boraca ove brigade.U znak zahvalnosti ovoj ulici je dato ime te brigade. 7.Ulica 1.maja počinje od ulice M.Tita i ide na jugozapad oko 35 m pored Osnovne škole u donjem dijelu grada, okreće prema istoku kroz naselje privatnih kuća i ide paralelno sa ulicom M.Tita i spaja se sa ulicom Tuzlanskog odreda. Prvomajski uranak u Ţivinicama poĉinjao je zvucima limene glazbe ĉiji je hor paradirao gradskim ulicama.Poslije se odlazilo na neka od mjesta gdje se slavio praznik a najĉešće su to bili lokaliteti Toplice i Zlaĉe .To je bio znaĉajan dan u ţivotu svih graĊana Ţivinica te je zbog toga i odluĉeno da se ovoj gradskoj ulici da ime ovog praznika rada.

6

8.Školska ulica počinje iz ulice II Krajiške brigade između Osnovne škole i Doma kulture ,ide u blagom luku prema istoku pored dječijeg obdaništa i spaja se sa ulicom Tuzlanskog odreda. Ulica je dobila ime po staroj Osnovnoj školi „Vladimir Nazor“ .To je bila jedna od najljepših i najmirnijih gradskih ulica kojom su se kretale grupice Ċaka na putu do škole i nazad.

9.Ulica Tuzlanskog odreda počinje od ulice II Krajiške brigade pored stambene zgrade zv.Kula i ide prema istoku,presijeca ulicu M.Tita i spaja se sa Magistralnim putem pored hotela „Konjuh“. Tuzlanski odred je izvodio ratne operacije na podruĉju Ţivinica od svog osnivanja do kraja rata o ĉemu svjedoĉi i spomen ploĉa na Partizanskom groblju sa imenima palih boraca.Mada je u Ţivinicama postojao i Ţiviniĉki bataljon fomiran 1944. godine na ĉelu sa legendarnim komandantom i narodnim herojom Mijom Keroševićem Gujom ipak je odluĉeno da se ovoj ulici da ime Tuzlanskog odreda u znak zahvalnosti graĊanima Tuzle od kojih su neki poloţili svoje ţivote u borbama sa neprijateljskim jedinicama na podruĉju opštine Ţivinice.

10.Ulica 16.septembra počinje od ulice II Krajiške brigade i ide prema istoku između upravne zgrade RO“Konjuh“ i stambenih zgrada zv.Vilice a zatim skreće na jug i spaja se sa Pionirskom ulicom pored prodavaonice „Metal-impex“.Ovoj ulici pripada i krak koji se od nje odvaja na početku sa lijeve strane i spaja sa sa ulicom Tuzlanskog odreda. Ulica je dobila ime po datumu kada je opština Ţivinice treći puta i ujedno zadnji puta osloboĊenja 1944. godine u periodu od 14-16.septembra te godine.Do kraja rata na podruĉju opštine Ţivinice je poginulo 134.partizana i 9.narodnih heroja iz 8.partizanskih odreda,20.udarnih brigada NOV i 3. proleterske brigade.

11.Trg „Moša Pijade“ naziva se prostor pored ulice II Krajiške brigade sa obje strane ulice između ograde RO“Konjuh“ ,“Bašte“ ugostiteljskog preduzeća „Salines“ , parka upravne zgrade RO“Konjuh“ , ugostiteljskog objekta „Salines“ zv. „Zdravljak“ ,samoposluge RO „Trgozad“, i ide ulicom II Krajiške brigade i ponovo se spaja sa ogradom RO „Konjuh“ .Cio ovaj opisani prostor ,sa svojim površinama,naziva se Trg „Moša Pijade“. Moša Pijade je roĊen 4,.januara 1890. godine u Beogradu u bogatoj jevrejskoj porodici i bio je istaknuti politiĉki radnik i drţavnik SFRJ.Nakon njegove smrti 15.marta 1957.godine u Parizu odluĉeno je da se tada jedinom trgu u Ţivinicama da njegovo ime. Ne postoji nikakav odreĊen razlog da se ovom trgu da njegove ime izuzev što je na ovom trgu bila intenzivna poslijeratna izgradnja i što su se tu odrţavale razne politiĉke manifestacije a postojala je praksa da se nakon smrti velikih drţavnika i bliskih saradnika Tita nekoj ulici ili trgu da ime takvog drţavnika.

12.Pionirska ulica počinje od Trga „Moša Pijade“ i ide u pravoj liniji do upravne zgrade Skupštine opštine ,gdje se spaja sa ulicom M.Tita. Na mjestu gdje se spaja ova ulica sa trgom „M.Pijade“ pravila se bina za doĉek i ispraćaj štafete mladosti.U ulici su stajali pioniri sa svojim plavim kapama i crvenim maramama što je bio i motiv da se ovoj ulici da ime njenih najmlaĊih graĊana.

13.Ulica Oslobođenja počinje od ulice II Krajiške brigade ,ide pored Robne kuće RO“Trgozad“ ,produţava do Stanice milicije,prelazi preko ulice M.Tita i ide na istok do ukrštanja sa Magistralnim putem Ţupanja –Opuzen.Ovoj ulici pripada i krak koji se odvaja iza ulice M.Tita i ide u blagom luku na jugoistok,a zatim na istok kroz naselje privatnih kuća i dalje prema magistralnom putu ali se ne dodiruje sa njim. Ţivinice su oslobaĊanje ĉetiri puta: Prvo osloboĊenje Ţivinica je bilo 4.oktobra 1943. godine (2.krajiška i 3.muslimanska brigada) . Drugo osloboĊenje Ţivinica je bilo 11. maja 1944.godine , a treće osloboĊenje 2-3 jula 1944.godine (1.vojvoĊanska brigada ). Konaĉno osloboĊenje grada desilo se 14. septembra 1944.godine (16.muslimanska brigada ). U znak sjećanja na ove dane odluĉeno je da se ovoj gradskoj ulici da naziv osloboĊenja.

14.Ţeljeznička ulica počinje od ulice II krajiške brigade i ide na desnu stranu u pravoj liniji do Ţeljezničke stanice. Kada je sagraĊena Ţeljezniĉka stanica uporedo sa izgradnjom omladinske pruge Brĉko-Banovići 1946.godine nosila je ime „Narodne Republike Hrvatske“ u znak sjećanja na omladinske brigade iz Hrvatske. Kasnije je ovo ime zaboravljeno a ulici je dato ime po ţeljezniĉkoj stanici koja i danas egzistira u svom prvobitnom obliku.

15.Ulica Pašage Gogića počinje od ulice II Krajiške brigade i ide na lijevu stranu prema sjeveroistoku između upravne zgrade RO“Trgozad“ i nedjeljne pijace , prelazi preko ulice M.Tita a zatim u krivudavoj liniji ide na istok kroz privatno naselje i spaja se sa Magistralnim putem Ţupanja –Opuzen. Ova najstarija gradska ulica je nekada nosila naziv „Pašagin sokak“ a nakon rata je ponijela ime partizana Pašage M.Gogića (1920-1944) iz Ţivinica ĉije je tijelo nakon rata prenešeno na Partizansko groblje.

16.Ulica 18.Hrvatske brigade počinje od ulice II Krajiške brigade ,preko puta skladišta građevinkog materijala RO“Trgozad“ ,ide u pravoj liniji na sjeveroistok ,prolazi ulicu M.Tita i ide dalje prema Magistralnom putu ali se prije njega savija pod oštrim uglom i skreće na jugoistok i u pravoj liniji ,paralelno sa Magistralnim putem izlazi u Rudarsku ulicu. Ulica je dobila ime po partizanskoj brigadi koja je ratovala protiv okupatora na podruĉju opštine Ţivinice od svog osnivanja do osloboĊenja Ţivinica.

17.Rudarska ulica počinje od ulice II Krajiške brigade i polazne tačke 18.Hrvatske brigade a zatim ide pravo prema istoku te prelazi ulicu M.Tita i izlazi na Magistralni put Ţupanja-Opuzen.

7

Ulica je dobila ime po rudarskim kolonama tj. nizu prizemnica sa rudarskim stanovima koje se prostiru duţ ulice lijevo i desno i na jugoistoku završavaju lijepo ureĊenim naseljem radniĉko-rudarskih kuća prizemnica.

18.Ulica 19.Birčanske brigade počinje od ulice M.Tita i ide u kosoj liniji na istok kroz naselje stambenih zgrada društvenog i privatnog sektora prema Maagistralnom putu ,a zatim povija u oštrom uglu na jugoistok i ide paralelno sa Magistralnim putem sve do Bišinske ulice. Ulica je dobila ime po partizanskoj brigadi koja je ratovala protiv okupatora na podruĉju opštine Ţivinice od svog osnivanja do osloboĊenja Ţivinica.

19.Ulica 25.maj počinje od ulice M.Tita i ide u pravoj liniji na istok paralelno sa ulicom 19.birčanske brigade prema Magistralnom putu i spaja se sa ovom ulicom u njenom luku prema Bišinskoj ulici. Ulica je dobila ime po prazniku mladosti.To je novija ulica sa ĉije se lijeve i desne strane nizaju novije dvospratne i veće kuće .

20.Bišinska ulica počinje od ulice II Krajiške brigade i ide na sjeveroistok u manjoj liniji i prolazi Magistralni put Ţupanja-Opuzen ,a zatim ide kroz naselje Ciljuge do usjeka kroz koji prolazi ovaj put.Ovoj ulici pripadaju i desni kraci ulica pored stočne pijace i ostali kraci koji idu kroz naselje na Staroj ciglani.Istoj ulici pripadaju i lijevi kraci ulica kroz šumu do Magistralnog puta kao i kraci kroz naselje prema rijeci Spreči. Ova ulica je jedna od najstarijih u gradu i izgraĊena je 1961 godine za potrebe eksploatacije drvne mase sa planine Bišina na krajnjoj jugo istoĉnoj granici opštine u naselju Graĉanica.Ova ulica je iste godine i asfaltirana a poklapa se sa trasom šumske pruge koja je bila izgraĊena izmeĊu dva svjetska rata.

21.Ulica 16.Muslimanske brigade počinje od Magistralnog puta Ţupanja –Opuzen i krajnje tačke II Krajiške brigade te preko ţeljezničke pruge za Banoviće ide do spajanja sa rijekom Oskovom.Ovoj ulici pripadaju i desni kraci do rijeke Oskove i lijevi kraci koji prelaze ţeljezničku prugu i idu gotovo pararelno sa rijekom Gosteljom do kraja naselja i krak koji se odvaja i ide paralelno uz ţeljezničku prugu prema Višći do mjesta gdje se glavna ulica spaja sa rijekom Oskovom. Ulica je dobila ime po partizanskoj brigadi koja je ratovala protiv okupatora na podruĉju opštine Ţivinice od svog osnivanja do konaĉnog osloboĊenja Ţivinica 14.septembra 1944. godine.

22.Magistralni put počinje od mosta na rijeci Spreči kod Malina i ide na jugioistok do OOUR“Energopetrol“ . Magistralnom putu pripadaju i sve zgrade sa jedne i druge strane koji imaju direktan priključak sa ovog puta uključujući i naselje Jezero. Ulica je dobila naziv po magistralnoj cesti M18 Ţupanja-Opuzen sa ĉijom trasom se poklapa.

23.Ulica 6.Istočnobosanske brigade počinje od Magistralnog puta Ţupanja-Opuzen kod naselja Kulići i ide prema Dubravama do mosta na rijeci Spreči. Ulica je dobila ime po partizanskoj brigadi koja je ratovala protiv okupatora na podruĉju opštine Ţivinice od svog osnivanja do osloboĊenja grada. 24.Ulica bratstva-jedinstva počinje od ulice 6.Istočnobosanske brigade i ide na sjever kroz naselje pored centralne trafo-stanice i ide prema rijeci Spreči do kraja naselja.Ovoj ulici pripadaju svi lijevi kraci koji idu prema Magistralnom putu. Ovo je nova ulica nastala u skladu sa Regulacionim planom „Sjever II“ i prostire se cijelim naseljem istog imena.U ulici su izgraĊene nove dvospratne kuće ĉiji su vlasnici svih nacionalnosti što je bilo i presudno da ova ulica dobije ime bratsva-jedinstva.

25.Sprečka ulica počinje od Magistralnog puta Ţupanja-Opuzen ,prelazi preko ţeljezničke pruge i ide na zapad kroz naselje Strašanj ,zatim u blagom luku skreće na jug do rijeke Spreče kod Odmarališta.Ovoj ulici pripadaju i svi kraci sa desne strane rijeke Spreče i lijevi kraci kroz ovo naselje do rijeke Oskove. Ulica je dobila naziv po istoimenoj rijeci Spreĉi na ĉijoj je desnoj obali nastalo novo naselje Strašanj.Ulica se završava na ušću rijeke Oskove i Spreĉe gdje se stvorila prelijepa laguna sa raznim ukrasnim drvećem i šibljem te je zbog toga postala poznato gradsko odmaralište.

3. STANJE GRADSKIH ULICA NAKON 1992.GODINE Na sjednici Opštinskog vijeća odrţanoj 19.10.1994. godine donešena je Odluka o promjeni naziva ulica na podruĉju opštine Ţivinice (Sl.glasnik opštine Ţivinice br.2/95) kojom se sve ulice označavaju rednim rimskim brojevima od I- XXIV do daljneg. Na sjednici Opštinskog vijeća odrţanoj 15.11.2001 godine razmatran je Nacrt Odluke o nazivima ulica, trga, bulevara, parka i javnih ustanova na podruĉju opštine Ţivinice (Sl.glasnik opštine Ţivinice br.8/2001) te je tom prilikom Komisija proširena za još tri člana a nacrt dat na doradu prema utvrđenim prijedlozima sa sjednice. Odlukom o nazivima ulica,trgova, bulevara, parka i javne ustanove u gradu (Sl.glasnik općine Ţivinice br.6/2003

od 25.06.2003 godine) određeni su nazivi ulica kako slijedi:

8

Gradske ulice 1.Prva ulica – polazi od Druge ulice (bivša M.Tita i dio Bišinske) i ide do raskršća „Kulić“ (bivša ul.II.Krajiške brigade –II ulica) Ovo je prva i najstarija ulica u gradu koja ide sredinom grada u pravcu sjever –jug paraelno sa rijekom Oskovom i tako grad dijeli na dva dijela.Ona je ujedno i prva ulica koja od rijeke Oskove polazi prema magistralnom putu na istoku.

2.Druga ulica – polazi od bivše Bišinske ulice i ide centralnim dijelom grada do raskršća kod „Markana“ (bivša ul.M.Tita –I ulica) Ovo je novija a sada glavna ulica u gradu koja u pravcu sjever-jug ide paralelno sa magistralnim putom i tako prostor grada izmeĊu magistrale i prve ulice dijeli na dva dijela.Kasnijom odlukom OV-a (2005. godine) dio ove ulice od Pijace do BKC-a ponijet će ime prvog predsjednika predsjedništva BiH Alije Izetbegovića.

3.Treća ulica – polazi od Kriţaljke za Banoviće i ide paralelno sa Magistralnim putem do Kriţaljke „Kulić“ (bivša ulica Vojvođanskih brigada-VI ulica-nova sabirna ulica) Ovo je najnovija ulica koja je ucrtana u regulacionom planu grada ali nije do kraja ni trasirana ni izgraĊena.Prostire se uz zapadnu ivicu magostralnog puta i prati ga cijelom duţinom grada ali je na više mjesta prekinuta privatnim posjedima tako da je njeno dovršenje neizvjesno.

4.Ulica Armije BiH –polazi od Kriţaljke do bivše ul.Bišinska i završava se na ul.Magistralni put Armija Republike Bosne i Hercegovine (AR BiH) je sluţbeno osnovana 15. aprila 1992godine od jedinica Teritorijalne obrane BiH i organiziranih dobrovoljaca. Bila je organizovana u 7.korpusa a Ţivinice su bile u zoni odgovornosti 2.korpusa sa sjedištem u Tuzli. Nakon Daytonskog sporazuma zajedno s HVO-om je transformirana u Vojsku Federacije Bosne i Hercegovine a danas je Armija

BiH bošnjaĉka komponenta Oruţanih snaga Bosne i Hercegovine.U periodu 1992-1995 godine u redovima AR BiH je bilo preko

5.000 boraca sa podruĉja Ţivinica od kojih je poginulo 308 a ranjeno nekoliko stotina od kojih su mnogi ostali trajni invalidi.Zbog toga je odluĉeno da se ovoj ulici da ime Armije BiH.

5.Ulica Civilnih ţrtava rata –polazi od Druge ulice i završava na Trećoj ulici (bivša ulica 25.maja –XVIII ulica) Dana 23.09.1994.godine na početku ove ulice je od gelera granate koja je ispaljena sa srpskih poloţaja smrtno stradalo pet građana Ţivinica : Imamović ( Sakib ) Elena od 9. god., Ibrahimović (Hamdo) Edi od 17.god , Muminović (Ćazim) Senada od 18.godina, Mahmutbegović (Hamdo) Ejub od 27.godina i Mahmutbegović (Ahmet) Muharem od 55.godina. U spomen na ove ţrtve na mjestu pogibije je podignuto spomen obiljeţje a ulici je dato ime civilnih ţrtava rata u spomen na sve civilne ţrtve koje su Ţivinice imale u posljednjem ali i u svim dosadašnjim ratovima.

6.Ulica Ţiviničkih brigada – polazi od Druge ulice i završava na Trećoj ulici a drugi dio na Rudarskoj ulici (bivša ulica 19.birčanske brigade-XVII ulica) U odbrambenom ratu 1992-1995.godine na području općine Ţivinice su formirane :

116/216 Muslimanska brigada Ţivinice

210/281 Viteška brigada „Nesib Malkić“ Ţivinice

240. Muslimanska brdska brigada Ţivinice

220/248 Lahka brdska brigada Đurđevik i

Jedinica „Ţiviničke ose“ Ţivinice U spomen na ove brigade ali i sve brigade iz NOB-a koje su učestvovale u oslobađanju i odbrani područja općine Ţivinice ovoj ulici je dato ime tih brigada.

7.Ulica Rudarska –polazi od Prve ulice i ide preko Magistralnog puta do Topličke ulice i ima desni i lijevi krak (bivša Rudarska ulica-XVI ulica) Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

8.Ulica 16.Muslimanske brigade –polazi od raskršća Prve i Rudarske ulice i ide kroz Brčaninoviće do Treće ulice (dio ul 18.Hrvatske brigade –XV ulica do Nove ulice)-ima nekoliko krakova Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

9.Ulica 18.Hrvatske brigade – polazi od Rudarske ulice i završava na ulici 16.Muslimanske brigade (bivša ulica 18.Hrvatske brigade-XV ulica) Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

10.Ulica Patriotske lige –polazi od Prve ulice (nije do kraja otvorena) ide preko Druge ulice i završava na Trećoj ulici (nova ulica kod Druge osnovne škole i dio ulice Pašage Gogića) Patriotska liga je osnovana 10. juna 1991. godine kao odgovor na teška vremena za BiH i rat koji koji je tada bijesnio u Hrvatskoj. Pripadnici patriotskog fronta, postali su respektabilna snaga koja se prva suprotstavila agresiji, a upravo su i prve ţrtve ove agresije bile iz redova Patriotske lige.Liga je kao temeljna boraĉka organizacija nastavila i nakon rata egzistirati kao udruţenje, ĉiji ĉlanovi nastavljaju davati doprinos napretku zemlje.U Ţivinicama su formirane prve brigade PL-a i voĊene prve borbe sa JNA a kasnije i sa drugim paravojnim formacijama te je zbog toga i odluĉeno da se jednoj gradskoj ulici da ime PL-e u znak sjećanja na te dane.

11.Ulica Pašage Gogića –polazi od Prve ulice kod Pijace i završava na Trećoj ulici ,odnosno na Magistralnom putu (bivša ulica Pašage Gogića –XIV ulica) Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

12.Ulica ţeljeznička – polazi od Prve ulice i završava na ţeljezničkoj stanici (bivša Ţeljeznička ulica)

9

Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

13.Ulica Oslobođenja-polazi od Prve ulice i siječe Drugu ulicu i ide do podvoţnjaka kod benzinske pumpe „MM Kalesić“ obuhvatajući i prve stambeno-poslovne blokove iza zgrada Sarajka (bivša ulica Oslobođenja –XII ulica ) kao i dio individualnih kuća Kredit mahale Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.Uz dane osloboĊenja iz NOB-a( po ĉemu je ulica i dobila ime u predratnom periodu) veţe se i novi datum osloboĊenja Ţivinica 18.maj 1992. godine kada su nakon pregovora ţiviniĉkih vlasti i komande JNA ,aerodrom Dubrave napustili pripadnici ove vojske ĉime je podruĉje općine Ţivinice u potpunosti potpalo pod kontrolu policijskih i vojnih snaga BiH.

14.Ulica Meše Selimovića-polazi od Druge ulice (bivša Titova) kod „Bezistana“ i ide pored MSŠ i poligona pravo ka Magistralnom putu ,odnosno do Treće ulice (nova ulica pored srednjoškolskog centra ) obuhvatajući i dio kuća „Kredit mahale“. Ulica je dobila ime po knjiţevniku Meši Selimoviću (1910-1982) koji je roĊen u Tuzli gdje je bio profesor u Gimnaziji koja sada nosi njegovo ime.S obzirom da ulica prolazi pored ţiviniĉke Gimnazije (MSŠC Ţivinice) odluĉeno je da joj se da ime ovog knjiţevnika mada se već odomaćio naziv Bezistanske ulice( prema poslovnoj zgradi Bezistan).

15.Ulica Maršala Tita –polazi od Prve ulice i završava na Drugoj ulici (bivša Pionirska ulica-XI ulica) Kada je glavnoj ulici skinut naziv M.Tita (1994.godine) to je izazvalo revolt odreĊenog broja graĊana a nakon što je to ime dato ovoj maloj ulici da bi se koliko –toliko smirio revolt ovih graĊana (2003. godine) ,udruţenje graĊana J.B.Tito –Ţivinice je u parku uz glavnu ulicu (gdje je od ţive ograde ranije bilo formirano ime Tito) podiglo spomen obiljeţje sa bistom Tita.

16.Ulica 25.Novembar- polazi od Prve ulice kod „Kule“ i ide preko Druge ulice sve do Magistralnog puta (bivša ulica Tuzlanskog odreda –IX ulica) Naziv ulice je dat prema datumu kada je odrţano prvo zasjedanje ZAVNOBIH-a (Zemaljskog antifašistiĉkog vijeća narodnog osloboĊenja Bosne i Hercegovine) 25.novembra 1943. godine u Mrkonjić Gradu gdje je BiH definisana kao domovina tri konstitutivna naroda zbog ĉega se ovaj dan u Federaciji BiH slavi kao dan drţavnosti BiH.

17.Ulica Školska –polazi od Druge ulice kod I Osnovne škole i završava na ulici 25.Novembra (bivša ulica Prvog maja-VII ulica) Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

18. Ulica Prvog maja-polazi od Druge ulice kod Poligona a završava na ulici 25.Novembra (bivša ulica Prvog maja –VII ulica) Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

19.Ulica Zlatni ljiljani –polazi od Druge ulice kod Doma kulture i ide u dva kraka,jedan ka sjeveru i završava na Trećoj ulici kod Podvoţnjaka a drugi krak ide od Doma kulture ka zapadu i završava takođe na Trećoj ulici (bivša ulica Majevičkih brigada –V ulica) Sa podruĉja opštine Ţivinice 42.borca ABiH su nosioci najvišeg vojnog odlikovanja „Zlatni ljiljan“ te je u njihovu ĉast i u znak zahvalnosti ova ulica dobila takav naziv.

20.Ulica Magistralni put –polazi od „Energopetrola“ (tabla sa oznakom Đurđevik) i ide do granice sa Tuzlom (bivša ulica magistralni put) Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda. 21.Ulica Partizanska-polazi od Prve ulice i ide preko rijeke Oskove ,ored Gradskog stadiona i Partizanskog groblja a završava na putu za Gornje Ţivinice (bivša ulica Partizanska –III ulica) u naselju Hornica Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

22.Ulica Omladinskih radnih brigada –polazi od Partizanske ulice kod mosta i ide kroz naselje Hornica do mosta na rijeci Oskovi za anselje Litve (bivša ulica ORB-a) u naselju Hornica Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

23.Ulica Modračka-polazi od Parizanske ulice kod Gradskog stadiona i ide pored izbjegličkog naselja do skretanja za naselje Barice (nova ulica) u naselju Hornica Ulica je dobila ime po jezeru Modrac i dio je regionalnog puta Lukavac-Šekovići koji od Lukavca obilazi jezero Modrac i njegovom juţnom obalom prolazi kroz nekoliko sela.

24.Ulica Ţivinički sokolovi- polazi od Modračke ulice kod kuće Mišića i ide kroz naselje Lug sve do česme u Gornjim Ţivinicama-do raskršća „Siočići“ u naselju Hornica U proteklom ratu s prostora Ţivinica u okviru bojne Ţiviniĉki sokolovi HVO-a poginulo je 26 branitelja. U znak sjećanja na njih, iskljuĉivo prilozima graĊana, u Lugu kod Ţivinica je 1996. izgraĊeno spomen-obiljeţje. Inaĉe, bojna Ţiviniĉki sokolovi jedna je od prvih koje su formirane u BiH u okviru HVO-a. Kao oruţana formacija, utemeljena za odbranu prostora sjeveroistoĉne Bosne, djeluju već od 1991. da bi u 1992. aktivno sudjelovali u obrani BiH.U njihovu ĉast je ova ulica dobila ime jer prolazi pored spomen obiljeţja i kroz naselje iz kojeg je bilo pripadnika ove vojne formacije.

25.Ulica Sprečka –polazi od Magistralnog puta i ide paralelno sa prugom lijevo i desno ,zatim do ušća rijeka Spreče i Oskove kod „Odmarališta“ (bivša ulica Sprečka-XXIV ulica) u naselju Strašanj * Zadrţan je isti naziv i ista duţina ulice iz predratnog perioda.

*svi nazivi ulica su prenešeni iz Odluke u originalnom stanju bez gramatiĉkih ispravki autora

10

Sl.6. Trg Bosanskih vladara –novo ime a stari izgled Sl.7. Ulica Oslobođenja –istočni dio

Sl.8 Ulica A.Izetbegovića Sl.9. Ulica Oslobođenja-zapadni dio

Prigradske ulice 26.Ulica Dubravska –polazi od raskršća „Kulić“ i ide do sprečkog mosta (bivša ulica 6.Istočno-bosanske brigade- XXII ulica) u naselju Sjever. Ova ulica je dio regionalnog puta Banovići – MeĊaš i ide prema naselju Dubrave na sjeveru prema kojem je i dobila naziv. 27.Ulica Sjever –polazi od Dubravske ulice i ide pravo u Sprečko polje sa nekoliko krakova (bivša ulica Bratstva – jedinstva –XXII ulica) u naselju Sjever Ulica je dobila ime po isteimenom naselju Sjever kroz koje prolazi.Naselje je dobilo naziv Sjever 1970-tih godina kada je poĉela njegova izgradnja prema regulacionom planu „Sjever“ jer se nalazi sjeverno od gradskog centra .Njegova planska gradnja je zapoĉela za potrebe stanovnika sa ekspropisanih površina za potrebe rudnika RMU“ĐurĊevik“ i PK „Brnare“ Dubrave. 28.Ulica Bosanska –polazi od Treće ulice kod Podvoţnjaka za Sjever i ide u nekoliko krakova kroz naselje Sjever od kojih dva završavaju na Dubravskoj ulici u naselju Sjever Ulica je dobila naziv po Bosni na ĉijoj se teritoriji nalaze i Ţivinice.

29.Ulica Jezero-polazi desno od Magistralnog puta preko puta Robne kuće i grana se u nekoliko krakova u naselju Jezero. Ulica je dobila ime po istoimenom naselju Jezero kroz koje prolazi.Naselje je dobilo naziv po zemljišnim parcelama istoimenog naziva Jezero. 30.Ulica Prvog marta –polazi od ulice Oslobođenja kod podvoţnjaka za Jezero (benzinska pumpa „MM Kalesić“) i obuhvata cijelo naselje Jezero Ulica je dobila ime po 1. martu tj. “Danu nezavisnosti BiH” u spomen na 1.mart 1992 godine kada se na referendum o nezavisnosti BiH od 64,31 % glasača njih 99,44 % izjasnilo za “suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu ,drţavu ravnopravnih građana i naroda BiH-Muslimana ,Srba,Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj ţive”

31.Ulica Toplička –polazi od Magistralnog puta i ide do izvora rijeke Toplice (bivša Bišinska ulica) u naselju Ciljuge Ulica je dobila naziv po rjeĉici Toplici do koje se ulica prostire.Toplica je lijeva pritoka Spreĉe i odlikuje se uvijek toplom vodom (23 ºC) i velikim brojem vodenica u prošlosti.

32.Ulica Stara pruga-polazi od Topličke ulice desno i ide trasom bivše industrijske pruge ka jugu u naselju Ciljuge Za potrebe ŠIP“Konjuh“ Ţivinice a i za nekadašnju separaciju uglja prije II svj.rata bila je izgradjena pruga uskog kolosjeka do Kladnja.Nakon rata ova pruga je demontirana a na njenoj trasi je ostala ulica uz koju su sa obje strane nikli nepregledni nizovi kuća.U sjećanju starijih mještana ovaj put je ostao upamćen kao Stara pruga zbog ĉega je odluĉeno da se ovoj novoj i asfaltiranoj ulici da ovaj u narodu odomaćen naziv.

33.Ulica Bare- polazi lijevo od ulice Magistralni put prije Energopetrola i izlazi na ulicu Stara pruga u naselju Ciljuge Ulica je dobila ime po isteimenom zaseoku Bare kroz koje prolazi.Zaseok je dobio naziv po zemljišnim parcelama istoimenog naziva.

11

34.Ulica Sadnice –polazi lijevo od Topličke ulice i ide u dva kraka –kroz naselje Glavinići i prema Gradskom groblju u naselju Ciljuge Ulica je dobila ime po isteimenom nazivu zemljišnih parcela kroz koje prolazi.

35.Ulica Gostelja-polazi od Kriţaljke za Banoviće i ide do benzinske pumpe „Škaljić“ u naselju Litve. Ulica je dobila naziv po isteimenoj rijeci pored koje prolazi ,odnosno po isteimenom zaseoku .

36.Ulica Golubinjak-polazi od Gostelje lijevo i obuhvata cijelo naselje Golubinjak u naselju Litve Ulica je dobila ime po isteimenom naselju Golubinjka kroz koje prolazi.Naselje je dobilo naziv po zemljišnim parcelama istoimenog naziva . 37.Ulica Ţiviničke ose- polazi od Gostelje kod Rabića groblja i ide desno u naselje Litve do rijeke Oskove . Ulica se grana u nekoliko krakova u naselju Litve. Ova ulica je dobila ime prema izviđačko-diverzantskom odredu "Ţiviničke ose" . Jedinica je formirana 25.2.1992.godine iz sastava jedinice PL (patriotske lige) sa odbrane Kula grada u Zvorniku, te dobrovoljaca iz svih mjesnih zajednica u Ţivinicama kao vid odbrane za BiH i prestojeću agresiju. Tako je 15.4.1992.god i legalizovan vod formacija dobrovoljaca pod nazivom "ratna vojna policija " koja je bila pod komandom OSS TO Ţivinice. Uspjesi jedinice u periodu od februara do septembra 1992.godine na svim ratištima sjeveroistočne Bosne, a i zapadne Krajine naveli su mnoge građane da se priključe ovoj jedinici tako da je u septembru 1992.god formiran izviđačko-diverzantski odred "Ţiviničke ose" koji je u svom sastavu imao 3 ID čete sa 9 vodova. Trg Bosanskih vladara –prostor ispred kapije ŠIP“Konjuh“ do Prve ulice Gradski bulevar Nesib Malkić –polazi od ulice 25.Novembra a završava na ulici Oslobođenja (novi bulevar) Nesib Malkić je rodjen u Dubravama Gornjim (općina Ţivinice) 05. jula 1961 godine. Završio je višu vojnu školu odsjek RV PVO (Ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana), a nakon toga i specijalističku obuku u Zadru. TO Ţivinice priključio se maja 1992

godine. Obavljao je duţnost komandira č�ete, načelnika Općinskog štaba TO Ţivinice i komandanta 210 viteške brigade ARBiH. Bio

je na svim bojistima u zoni i na mnogim van zone 2. korpusa. Poginuo je 25. oktobra 1993. godine u rejonu Crne Rijeke kod Olova. Posthumno je odlikovan ordenom narodnog heroja odbrambenog rata. Današnja kasarna u Zivinicama nosi njegovo ime. S obzirom da gradski bulevar nije imao naziv,da je u potpunosti uređen neposredno poslije rata 1996.godine te da je u njegovoj neposrednoj blizini ţivio i radio ,odlučeno je da se bulevaru da njegovo ime.

Spomen park Bosanskih branilaca- park između Druge ulice i Lamela U ovom parku je 17.juna 2008. godine svečano otkriveno Centralno spomen-obiljeţje šehidima i palim borcima uoči Dana općine koji se obiljeţava 19.juna.U ratu od 1992. do 1995. ţivot je izgubilo 308 boraca iz općine Ţivinice. S obzirom da su pripadali svim nacionalnostima spomen obiljeţje je sačinjeno od kamena i sa velikom kamenom stijenom na postamentu bez ikakvih drugih obiljeţja.

Na sjednici Opštinskog vijeća odrţanoj 11.10.2005 godine donešena je Odluka o izmjeni Odluke o nazivima ulica,trga,bulevara,parka i javnih ustanova (Sl.glasnik opštine Ţivinice br.6/2005) kojom je dio Druge ulice od Pijace do BKC Ţivinice proglašen ulicom Alije Izetbegovića. Ulica je dobila ime po prvom predsjedniku RBiH Aliji Izetbegoviću (1925-2003).Volja graĊana da jedna gradska ulica ponese ime ovog znamenitog bošnjaka je bila neupitna ali sa ovakvom odlukom većina graĊana nije zadovoljna iz razloga što je trebalo cijeloj 2.ulici dati ime A.Izetbegovića (ne samo jedan dio) ili je to ime trebalo dati 3.ulici koja je najduţa u gradu i koja je još u fazi formiranja tako da bi bila lahko prihvaćena i brzo odomaćena u memoriji graĊana Ţivinica.

Sl.10. Ţivinice danas- avio pogled sa sjeverne strane

12

ZAKLJUČAK Iz dostupnih dokumenata sa kojima raspolaţe općina Ţivinice kao i drugih dokumenata u arhivu Tuzle i Sarajeva koji se odnose na predmetnu problematiku te na osnovu predhodnog izlaganja mogu se izvući odreĊeni zakljuĉci : 1.Prve gradske ulice u Ţivinicama nastale su tek nakon II svjetskog rata (1945) a do izbijanja posljednjeg odbrambenog rata (1992-1995) postojalo ih je 25. Sa opštim nazivima bile su 4.ulice, sa imenima raznih udruţenja i politiĉkih organizacija bile su 3, sa datumima znaĉajnih dogaĊaja iz NOB-e bile su 3, sa nazivima odreĊenih partizanskih jedinica bilo je 9.ulica, sa nazivima palih partizanskih boraca, narodnih heroja i drţavnika bile su 3.ulice i sa ustaljenim toponimima i geografskim nazivima bile su 3.ulice.Sa imenima znamenitih ţiviniĉana ,vakifa i dobrotvora ,znamenitih liĉnosti od znaĉaja za BiH te sa tradicionalnim narodnim nazivima nije bilo ni jedne ulice.Iz toga se jasno vidi da su u davanju naziva ulica preovladavali ideološki principi . 2. Od proglašenja nezavisnosti (1992) do danas u Ţivinicama nije formirana ni jedna nova gradska ulica ali su zato nazivi postojećih ulica mijenjani dva puta tako da danas sa opštim nazivima postoji 7 ulica, sa nazivima odreĊenih jedinica i odlikovanja Armije BiH postoje 4 ulice, sa nazivima jedinica HVO ima 1.ulica, sa datumima znaĉajnih dogaĊaja iz istorije BiH postoje 2. ulice, sa nazivima odreĊenih partizanskih jedinica i znaĉajnih dogaĊaja iz NOB-e postoje 4. ulice, sa imenima palih partizanskih heroja i boraca postoji 1.ulica, sa nazivima palih boraca, narodnih heroja,šehida i drţavnika postoji 1. ulica,sa imenima znamenitih liĉnosti od znaĉaja za BiH i šire postoje 3.ulice a sa ustaljenim toponimima i geografskim nazivima postoje 2.ulice.Sa imenima znamenitih ţiviniĉana ,vakifa i dobrotvora te sa tradicionalnim narodnim nazivima nema ni jedne ulice. 3. Od 1992. godine do danas ureĊeno je 12. prigradskih ulica od kojih je 1. ulica sa nazivom jedinice Armije BiH i 1.ulica sa znaĉajnim datumom iz istorije BiH dok svih ostalih 10.ulica nosi naziv sa ustaljenim toponimom ili geografskim pojmom.To je u potpunoj suprotnosti sa gradskim ulicama iz ĉega se moţe zakljuĉiti da je za općinske vlasti bilo najvaţnije da se preimenuju ulice u gradskom centru . 4.Ţivinice su u svojoj stogodišnjoj istoriji imale znaĉajne i znamenite liĉnosti koje su doprinijele brţem razvoju grada, razvoju kulture i sporta,izgradnji industrijskih pogona i odbrani od agresora i sa istoka i sa zapada ali općinske vlasti nikada nisu smogle snage da nekim ulicama dadnu njihova imena kako bi grad saĉuvao svoju memoriju i kontinuitet u razvoju.Za nekog putnika sa zapada koji bi ĉitao kartu Ţivinica izgledalo bi da Ţivinice nisu imale mirnih perioda u svom razvoju već da su oduvijek bile u stanju ratnih sukoba i ideoloških razmirica ili su tek u fazi izgradnje. Kako drugaĉije protumaĉiti nazive starih ulica koje su oznaĉene rednim brojevima prva,druga,treća ... tipiĉno za novogradnju na zapadu ili nazive raznih brigada i boraca a da se nigdje ne spominju imena knjiţevnika,umjetnika,pjesnika i sl. Grad je nikao na lokalitetima Tatarica i Rudog polja pa je bilo logiĉno da se nekim gradskim ulicama dadnu nazivi po ovim toponimima; leţi na ušću tri rijeke Spreĉe,Oskove i Gostelje pa je bilo logiĉno da i neka gradska ulica dobije ime po njima (makar one koje prelaze preko ovih rijeka).U periodu do II svjetskog rata 1941.godine postojale su porodice i pojedinci koji su do danas ostali u ţivom sjećanju graĊana po svojoj dobroti ili dobrim zanatima kao što su Muratbeg Zaimović koji je otvorio prvi rudnik „Begov Potok“ i sagradio separaciju uglja u juţnom dijelu grada,porodice iz MaĊarske i Ĉehoslovaĉke kao što su Stuhly, Tamaš, Holub, Varadi, Gros, Kememer i dr. osnivaĉi prve ĉitaonice Abdulah Baralić i Marija Holub (1937 ), prvi pekar Ibrahim Obralić,prvi trgovac Mijo Zvonković (ĉija je kuća i do danas oĉuvana u svom izvornom obliku),prvi brijaĉ Zejnil Hasanagić i td. te naĉelnici općine od 1922. do 1941.godine kao što su Alija Foĉić, Ahmet Kudić, Avdo Trumić, Salih Hašimbegović, Dţafer Nišić i Hadţi-Bajro Tulumović te prvi uĉitelji kao što su Smail Divenefendić (ĐurĊevik) , Milan Odić (Dubrave) i Eutimije Latzuk (Ţivinice). Nakon 1945.godine razvija se kulturno –zabavni ţivot Ţivinica za šta su zasluţni Mile Đoković, Đuro Tamaš, Milija Selaković, Brano Dmitruk, Koviljka Ristić, Dţevad Zejćirević, Milka Šegović i dr. Za razvoj muziĉkog stvaralaštva zasluţni su Emil Sep, Nina Puljizović, Robert Klenovšek.Za razvoj fudbala zasluţan je Mustafa Muratbašić.Za razvoj zdravstva zasluţni su doktori Idrizbegović, Mujbegović, Buĉić, Jurinac, Kolšek, Pjerotić i

13

drugi. Poslijeratni naĉelnici za ĉijeg su se mandata Ţivinice razvile do modernog evropskog gradića su Faik Kudić i Miralem Subašić, a prelijepe aleje platana uz ţiviniĉke ulice osmislio je Hasan Ibrišimović a sa još većim entuzijazmom odrţavao i ĉuvao od sjeĉe Hidajet Tulumović. U NOB-i je na podruĉju Ţivinica poginulo 9.narodnih heroja ali po njima nije dato ime ni jednoj ulici ili ustanovi u gradu , ni jedna škola nije dobila ime po svom prvom uĉitelju, ni jedna kulturna ustanova nije dobila ime po svom osnivaĉu, ni jedan klub nije dobio ime po svom osnivaĉu ili istaknutom igraĉu ili treneru.Ni jedna gradska ulica nije dobila ime po svom naĉelniku ili nekom drugom znamenitom ţiviniĉaninu. Na otvaranju ţiviniĉke biblioteke marta 1966.godine uĉestvovali su znameniti knjiţevnici Ćamil Sijarić i Alija Isaković ali su kasnije i Gradskoj biblioteci, i Gimnaziji i pripadajućoj ulici data imena drugih knjiţevnika koji nikada nisu bili u Ţivinicama. O nazivima gradskih ulica i javnih ustanova u Ţivinicama trebaju odluĉivati sami graĊani koji ţive u tim ulicama (a ne politiĉke elite nakon svakih lokalnih izbora kao do sada ) jer će se jedino na taj naĉin saĉuvati memorija grada koja je bogata i slojevita jer su Ţivinice oduvijek bile znaĉajno ĉvorište u ovom dijelu Balkana u koje su sa entuzijazmom dolazili najbolji kadrovi, najeminentniji umjetnici, najhumaniji ljekari i najbolji uĉitelji svih nacionalnosti i iz svih krajeva bivše Jugoslavije. Literatura : 1. Opština Ţivinice „ Ţivinice kroz istoriju,revoluciju i socijalistiĉku izgradnju” (tkz.“Ţiviniĉka hronika“) Grafopak- Graĉanica 1988, 2. Odluka o imenima ulica,trgova i obiljeţavanju zgrada brojevima u Ţivinicama kao naselju gradskog karaktera ( Sl.glasnik br.4/80 od 10.07.1980 godine ) 3. Odluka o promjeni naziva ulica na podruĉju opštine Ţivinice (Sl.glasnik opštine Ţivinice br.2/95) 4. Odluka o nazivima ulica,trgova,bulevara,parka i javne ustanove u gradu (Sl.glasnik općine Ţivinice br.6/2003 od 25.06.2003 godine) 5. Milorad Gonĉić „II krajiška narodnooslobodilaĉka udarna brigada“,VIZ Beograd 1984 godine 6. Đonlagić Ahmet i Kazazović Ćamil“ Borbeni put XVI muslimanske NOU brigade“,Tuzla 1981 godine 7. Delić A.Alija „Nekrologij –šehida i poginulih boraca općine Ţivinice 1992-1996“ ,Infograf-Tuzla,2001 godina 8. Taubman Ivan « Rudarski i industrijski gradovi u BiH» Institut AU u Sarajevu,Sarajevo 1969.godine 9. Opštinski zavod za urbanizam Tuzla“ Prostorni plan opštine Ţivinice“ ,Tuzla 1987 godine 10. Handţić Adem «Tuzla i njena okolina u 16.vijeku», IP Svjetlost ,Sarajevo 1975.god 11. Hodţić Šaban „Stari turski dokumenti sa tuzlanskog podruĉja“ str. 54-55 (iz Arhiva -Tuzle ) 12.Zavod za zaštitu i korištenje kulturnog i istorijskog nasleĊa u Tuzli. „Elaborat o zaštiti prirodnog i kulturno-istorijskog nasleĊa na opštini Ţivinice « 13.Urbanistiĉki zavod SR BiH «Prostorni plan Spreĉke doline»-Sarajevo,1972. 14. Web adrese :

www.opcinazivinice.org ......zvaniĉna web prezentacija općine Ţivinice

www.plbih.info ......................web stranica Patriotske lige

www.armijabih.com ...............web stranica Armije BiH