BÀI TẬP VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI HÓA HỌC 9 - PHẠM SỸ LỰU

8/9/2019 BÀI TP VÀ PHNG PHÁP GII HÓA HC 9 - PHM S LU
http://slidepdf.com/reader/full/bai-tap-va-phuong-phap-giai-hoa-hoc-9-pham-sy-luu 1/296
PHM S Lu - H TH LAN CHUNG (Nhà gio u t)
Biên son theo chun kin thc, k nng ca B GD&T ý Ôn tp và nâng cao k nng làm bài * y - rõ ràng - l hiu
BDG © G
WWW.FACEBOOK.COM/DAYKEM.QU
WWW.FACEBOOK.COM/BOIDUONGHOAHOCQU
B

I
ng góp PDF bi GV. Nguyn Thanh Tú
NHÀ X U ^Í tí I HC QUC GIA HÀ NI
! J^ C n g Chuqf - Hai Bà/Trng - Hà Ni nthoi: Biên p-Ch/an: (04) 39714896;
\
íhim xu t bn:
G x ; PHÙNG QUC BO " ^ t i i è n tôjPHMTH TRÂM
M p n i dung
THANHHOA
Sa òà#0
L TH SEN
è é b t l ft *"*1' " ' "* •'- ' '
•# X.- ’• • -*-
B

I
LI GII THIU Trung tâm Sách Giáo dc Anpha xin trân trng gii thiu êh bn c
cun sách: Hóa hc 9 - Bài tp và phng php gii ca các tác gi: nhà giáo Phm S Lu và c giáo H Th Lan Chung. " _ _
ây là cun sách trng b sách 3 cun dàrh cho HS THCS gm: - Hóa hc 8 - Bài tp và phang pháp gi. - Hóa hc 9 - Bài tp và phng pháp gii. - Bi dng HSG và luyn thi vào lp 10 chuyn hóa.
. _ B sách c biên son theo n i dung : chun kin thc, k nng và chng trình sách giáo khoa mói ca b -G' & T. Các chng, bài tng ng vói sách giáo khoa (ã c gim ti) và phân dng rõ ràng, nêu các phng pháp gii, kiên thc trng tâm ... cn nm ca bài hc mt cách súc tích, d hiu và khoa hc.
Trng tâm kiên thc ca mi bài trong mc cho phép u có s liên thông vói chng trình hc cao hn, cc phng pháp gii bài tp c cp nht mi nha't giúp các em vn dng tt các nh lut c bn ca b môn
hóa hc gii quyt hiu qu nhâ't các câu hi yà bài tp ... nhm mc ích hình ihàn hiâm lí hng thú, yêu mn b mn, tih êh gii quet nh nhàng các thi ca b môn trong các kì thi mà hc sinh phi trãi, qua trên con ng hc tp.
Vói hn 30 nm ng lp ging dy trrig chuyên, bi dng các i tuyn thi hc sinh gii Hóa Hc câp thành phô' khu vc, quc gia và luyn thi cho hc sinh vào lóp 10 trng chuyên, trng H - C. Chng tôi tin rng b sách ca Nhà giáo Phm S Lu và Cô giáo H Th Lan Chung là công c hu ích cho các em hc sinh, c bit là các em hc sinh
muòn hc tt và yu thích b môn hóa hc Mc d rt cô' gng và t nhiu thòi gian cng vi tích ly, trong
ngh ca các tác gi nhng chac chn không tráiih khi nhng thiêu sót Chúng tôi giói thiu cun sách này vói mong muôn góp mt chút gió mát vào hành trình hng n tng lai ca các m hc sinh và hý vng nhn c nhng óng góp ca các bn c cho ni dung ca cun sách.
Mi ý kiên xin gi v: - Trung tâm Sách Giáp Dc Alpha
225C Nguyn Tri Phng, P.9, Q.5, Tp. HCM ...........
- Công tí TNHH n Pha Vn ^ T : 08.62676 463,08:38547464 : •
50 Nguyn Vn Sng, p. Tân Sn Nhì, Q. Tân Phú, Tp. HCM Email: [email protected]
Xin chân thành cm n.
B

I
NHNG KÍ HIU DÙNG TRONG SÁCH —' ' " " -—as 3'.;'-;; ánh sáng, askt ánh sáng khuych tán B ban u (lng cht trc khi phn úmq xy ra)
BTKL nh lut bo toàn khi lng : - BTT bo. toàn in tích
Be bo toàn s electron 1 BTH bng tun hoàn các nguyên t hóa hc....
CT côngthc CTCT công thc cu to
CGN công thc n gin nht CTPT • cng thc phân t
k iu kiên dd dung dch p in phân
pdd in phân dung dch pnc in phân nóng chy mn màng ngn Mx khi íng moi cht X (NTK hay PTK)
hh hn hp(I) cht trng thá lng _ (k) cht trng thái khf
_ (r) cht trang thái rn P phn ng hoc lng cht tham gia phn ng
Sau (hoc Sau P) lng cht còn li sau phn ng PTHH phng trình hóa hc PTP phng trình phn ng
:S mo! ca môt chtx nung nóng
xt cht xúc tác .TH phn nq trùng hp NTK nguyên t khi PTK phân t khi
TGKL phng pháp tng gim khi lng
B

I
Chng 1 . CflC LO0 I H P C H # r T O c o r
Bài 1-2 . OXIT JL HUNS DN THC HÀNH GIIBÀITP I. BÀI TÂP THEO CHUN KIN THC, K NNG
Phng p h á p g i i ______ _
• Oxit gm 2 loi chính : oxit axit và oxt baz. Ngoài ra còn có các oxit lng tnh và oxit trung t ính (oxit không
tao mu) . . . . . . . . . . x i t _ . . . . . Cu tao Tính cht Oxit baz - Tng ng vi 1
baz. - Oxit ca kim loi
trong ó kim loi có hóa tr
thp-(1,2,3)
- Oxifc kim loi kim và kim li kim th cho phn ng hóa hp vi nc to thành baz mnh.
- Các oxit baz tác dng vi dung dch axit mnh to sn phm
muôi và nc.Oxit axit - Tng ng vi 1
axit. - Oxit ca phi kim
hoc oxit ca kim loi trong ó pi kim v
- kim loi có hóa tr cao (4, 5, 6 , 7)
- Hu ht hóa hp vi nò to thành axit, tác dng vi baz và oxit
baz to muôi và nc. - Si02 không tan trong nc và cng
không tác dng vi dung dch kim loãng.
Oxit lng tính.
Mt sô" oxit ca kim li: AI20 3, Cr 20 3,
ZnO, PbO, SnO,„.
Không tác dng vi nc, tác dng vi dung dch axit mnh và dung
dch baz mnh.Oxit trung tính
NO, CO Không tan trong ne, không tác dng vi axit và baz.
Tê n oxit = Tê n nguyê n t’+ xit - Nu kim loi có nhiu hóa tr:
Tê n oxit - Tê n nguyê ri t (kèm hó ti) + oxit - Nu pìii kim có nhiu hóa tr:
Tê n oxit = Tên nguyê n tô" + . oxit
(có tin t ch sô" ì í có tin t chso 1 (nguyên t pù kim J (nguyên t oxi J
Lu ý: tin tô" ch sô" nguyên t là tin tô" bi, khi bi bng 1 thin gin i. bi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Tin tô' mono di tr i tetra penta hexâ hepta octa nona deca
-BT&PPGHH9- 5
CuO, BaO, CaO, P2Os, P2Ó3 , Ca3P2. (a) Nhng cht nào là oxit ? (b) Phn loai các oxit trên.
Gii (a) Các cht là oxit: Na20 , MgO, Ag20, SiOz, C2, GO.., NO, N02, N20 5,
S02, S0 3, CrO, Cr03> FeO, Fe20 3, C1205, Mn20 7, CuO, BaO,
CaO, p20 5, p20 3. ^ (b) Phâri loái:
Loaioxit Công thc - ----- Oxitbazd Na20 , MgO, Ag20, CrO, FéO, Fe203, CuO,
BaO, CaO.Oxitaxit Si02, C02 V N02, N20 5, SQ2, SO3 , Cr03, C120 5, Mn207, P205, P9O3 .
Oxit trung tíxih CO , NO Ví d 2. Gi tên các oxit ã phân loi VI d 1 và vit côrig thc hóà hc
ca các axit hoc baz tng ng ca các oxit ó. Gii :
Oxit baz Tên gi Baz NaO Natri oxit NaOH
MgO Magie oxit Mg(OH ) 2
Ag20 Bc oxit AgOH
GrO Crom (II) oxit Cr(OH) 2 -
FeO St (II) oxit Fe(OH) 2
..FegOs Sãt (III) oxit Fe(OH) 3 :
GO ng (II) oxit Cu(OH) 2
BaO Bari oxit : ’i ; r r ^ m ' r CaO Canxi oxit Ca(OH) 2
Oxit axit Têngi Axit..i m , - Silic ióxit h 2s ìo 3
c o 2 •' Cacbon ioxit h 2c o 3
. N O , . ; Nit ioxit V h n o 2 .
N A init pentaoxit HJ>0. SO2 Làiu hunh ioxit h 2s o 3 ; oc
SO3 , : q ^ Lu bunh trioxit H2S0 4 : i
6 -BT&PPGJH9-
Cl2Os iclo pentaoxit HClOg
^2^5 . iphotpho pentaoxit
^2^3 ipliótpho trioxit h , p o 3
Tóm t t k in thc
MUT + HzO
M U I
-----> A X I T
Tính ch t ca oxit
oxit baz oxit ax it (1 ) ; T c d n g yi nc: CH có
các oxit ca kim loi kim Li20 , Na20 , K2 j Rb20 ,
Cs2) vá kim loi kim- th
(CaO ,SrO , BaO ) hóa hp c vi nc to thàn h baz tan. ........... VTh Ca+H20 -» G(OH) 2
Tác d ng vi nc: H ht các oxit axit
(C0 2, s o 2, s o 3, n 20 5 ,p 20 5 ,
Mn20 7 ,Cr 0 3...) hóa hp c vi
nc to thà nh axit tng ng.
VD: S0 2 -hH20<=±z»H2S0 3
p20 5 +3H20 ““sòi )2H 3P 0 4
(2 ) Tác d n g vi oxit ax it: mt sô" oxit baz hóa hp c vi mt sô" oxit axit to mui. VD: C02 + CaO -> CaCOg
Tác d n g vi ox it baz: mt sôroxit axit hóa hp c vi mt sô" oxit baz to mui. VD: S0 2 + Na20 -Na2SOg
-BT&PPGHH9- 7
(3) Tác d n g vi axit: các oxit
baz u phn ng vi axit to mui và nc. VD: CaO+2HQ CaCX, + HgO
Tc d n g v 'baztf: các oxit axit u ph n ng vi baz to muôi và nc __
VD: S0 2 + KOH KHSOg
S0 2 + 2 KOH K 2S0 3 + H20 (4) Tc dn g vi ch t kh:
oxit ca các kim loi yu hn AI b kh bi các cht kh nh A1 ,H2, CO, c a nhit cao gii phóng kim loi. VD:
Fe3 0 4 + 4C0 - >3Fe + 4C02
Tác d ng vi c h t kh: nhiu oxit b kh .bi các .cht kh nh A1,H2, co , c nhit cao gii phóng ph i kim. VD:
s o 2 + c 40M°°0g )S-i-co2 (than cc)
iu ch oxit ( 1 ) Phng pháp oxi hóa (2) Phng pháp nhit phân (3) Axit manh y axit yu (u ch các oxit tng ig vi các axit
yu) oxit baz oxit axit
(1 )
(a) Khí 0 2 oxi hóa hu ht các kim loi (tr Ag, Au và Pt) to thành các oxit.
VD: 3Fe + 20 2
— >Fe 3
4
(b) Các kim loi mnh cng d dàng b oxi hóa bi các cht 0X1 hóa khác. VD:
F6 2O3 + 2 A1 - -----AI2O2 + 2 F6
() Khí 0 2 oxi hóa các phi kim to thành các oxit (tr các halogen và khí các him).
VD:S + 0 2
—í- » S 0 2
(b) Nhiu cht oxi hóa khác nh: H2S0 4 c, HNOg c,KC103
,.;Cng oxi ha cc phi kim:
2 KCIO3 +3S '° -> 2KC1 + 3S02
(2 )
(a) Các muôi ca axit có oxikém bn b phân Hy nhit oao to th àn h ng thi oxit baz và oxit axit.
VD: CaC03 —5-—»CaO+ C02 ; CaS 03-* ° >CaO+SÓ2
(b) Các hidroxit ca kim loi
không .tan trong nc bnhit phân to thành oxit.
VD: Cu(Ot$2 — O jO +H O
(b) Gác axit cng có th b tách
nc trong iu- kin thíchhp to thành oxit. VD: 2HC10 CaC13 >C120 + K f l
(3) H2S0 4 + Na2S0 3 -* Na2S04 + S0 2
+H2o
Ví d 1 . Vit PTHH ca các phn ng (nu có xy ra) trong các trng hp sau: (a) Các cht: C r0 3 và S0 3 tác dng vi nc . (b) Gia các cp cht: (1) N20 5 và AÌ20 3, (2 ) BaO và co 2 , (3) cÓ2 và- Ca(OH)2, (4) S0 3 vá Ba(OH)2. (c) Các cht: NagO vàFe30 4tác dng vi dung dch HC1.
(d) Các cht: Si0 2 và Fe3 0 4 tácdung vi khí H2 và khí c o nung nóng. (e) iu ch các oxit Fe20 3, A120 3 t baz tng ng- (g) Các cht: Na2C03 và Na2S0 3 tác dng vi dung dch HC1.
Gii (a) Cr0 3 + H20 -» H2Cr04
S O g + I ^ O ^ H ^ (b) (1) 3N2 C>5 + AI20 3 -» 2A1(N03 ) 3
(2 ) BaO + C02 -T>BaCÓ3
(3) C0 2 + Ca(OH) 2 -> CaCOg + H20
(4) S3 + Ba(0H)2 -> BaS0 4 +H20 (c) Na20 + 2HC1 2NaCl + H20
Fe 30 4 + 8HC1 FeCl2 + 2 FeCl3 + 4H20
(d) Si0 2 + 2H2 — >Si + 2HjO
Fe30 4 + 4H2 ———> 3Fe + 4H20
Si0 2 + 2 CO— ->Si+ 2C02
Fe3 0 4 +4CO - V—>3Fe + 4G02 .
(e) 2 Fe(OH)3 — »Fe 20 3 +3H20 2Al(OH)a > A A +3H 20
(g) 2HC1 + Na2CG3 2NaCl+ 1^ 0 + C02
Na 2S0 3 +2HClW 2NaCl + S0 2 +H20 Ví d 2. Hãy vit các PTHH ca các phn ng theo chui ehuyn hóa
(a)p ' Y >A i f - >B — ^ ° - >D .(1) (2) (3) A +O2,t0, v205 A +j20 +B 1 VP
(2) 1 (3)"2(4)2 +H0 O , T> +Ai(b) BaS- ^ t° ->
Bit: A3 làm quì tím chuyn màu , Bxlàm quì tím chuyn màu xanh-
-BT&PPG HH9- 9
Giãi (a) A: P20 5>B: H3P 0 4 ,D: Ca3 (P0 4 ) 2
(1 ) 4P + 502 — >2P20 5 (2 ) P20 5 + 3 H20 *m5W >2H3P 0 4
(3) 3CaO + 2 H3P0 4 c j (P0 4 ) 2 + 3H20 (b) A: S0 2 ,A,:SO, A2: H2S0 4 ,B2: BaSO*. B: BaO.B,: Ba(OH)j.
PTHH: . . ~ VV ; ,
(2) 2S02 + 0 2 ^ S ^ = = = » 2 S 03
(3) S0 3 I II20 ^ H 2S0 4
(4) Ba(OH) 2 + H2S0 4 -> BaS04 + 2H20 (5) BaO + H2 0 -> Ba(OI I) 2
(6 ) SDs + Ba(OH) 2 -> BaSO.. + H20
Vi d 3. Khi cho lu hunh ioxit vào nc vi trong tin. thy nc vôi trong b c, nu nh tip axit clohiric vào li thy nc vôi trong li. Nu thay axit clohiric bng axit sunfuric tM nc vôi có trong li hay không? Hãy gii thích và vit các PTHH ca các phn ng xy ra. 1
Gii Nc vôi trong là dung dch Ca(OH)2. Nc vôi c do phn ng to thành CaSOg không tàn:
S0 2(k) + Ca(OH)2(dd)-> CaS03 (r) + H20 (1) - ...
Nc vôi trong li do phn ng to th ành CaCl2 tan. trong nc: CaC03 (r) H- 2HC1 (dd) C a d 2 (dd) + C2 (k) + H20(1)
Nu thay HC1 bng H2S0 4 thì dung dch không trong li do phn ng to thàn h CaS04 tan ít. ; /
CaSOa (r) + H2SO4 (dd) CS04 (tan ty + S0 2 (k) + H20 (1)
LOI1. XÁC NHCNGTHE BtóN T OXIT D A % KHI; LNG t NGUYÊN TÓ VÀ PHANTKHÓ 1
Phng p h á p g i i 1
Có th lp công thc phân t ca oxit da vào % khi lng các nguyn t to nên oxit và phân t khi hoc tính thèo phng trình, hóa Sct
Cách 1 : T các sô" liu ra, tính s nguyên ± ca mi nguyên tô" trong 1
phân t, sau ó vit công thc phân t ca xit. Cách 2 : t' công thc tng quát: Axy và thc hành theo 3 bc:
- Lâp t lê khôi lng các ngúyên t: - X‘ A =.^. . m0 y.16 % 0
10 -BT&PPGHH9-
-n^ . ±2 1* .L*'! *2- /A /KJ _ A V1\Rut ra t l tôi gián: X: y : —g~ - a : b (1 )
Vit cng thc hóa hc n gin nht: (Aa0 b)
- ng nit phân t khôi tính theo cng thc n gin nh t vi phân t khi cho suy ra giá tr ca n. - Nhân n vi các ch s a,- b xác nh các ch ‘S X, y ca cng thc hóa hc. Vit công thc ha hc.
Cách 3: t công thc tng: quát: AxOy và thc hành theo 3 bc:
T - - . , v . , • _ , _ _* ; mA x Ma %A - Lp t l khi lng các nguyên t: = - - - = ——
"• ' I "V. m0 y.16 %0
• x .Ma y.16 x.M A 16 M'V>r X.MA _ y.16 ; MAxBy %A' %0 %A + %0 100 %A %0 1 0 0
- Thay các giá tr ca: % kh lng các nguyên t, nguyên t khôi và .. ph ân t khi rú t ra các giá t r ca XVà y. - Vit công thc hóa hc. - 1 ____ .o - ____
Ví du 1. Mt oxit ca ng có thành phn khôi lng nh sau:
%Cu = 88,9%. Tìm công thc ca oxit. Bit oxit này nng hii st/ (II) oxit 2 ln. /
Gii Cách 1 . t CTTQ ca oxit ong: CuxQy Theo ra ta có:
% Cu = 88,89% => %p = 100 -88,89 = 11,11% Phân t khi ca oxit: MCu 0 - 2 XMFe 0 = 2 x (56 +16) = 144 vc
Sô" nguyên t Cu trong 1 phân t òdt: 144x88,89 * ' _ , ; - 'n - _ - 2 nguyn t .
• tu 1 0 0 x 64 •
S nguyên l o trong 1 phân t úxit: n„ _ 144x11,] _ nguyên t
=> Công thc hóa hc: Cu20 ng () oxit Cách 2 . Theo ra ta có t l:
%mCu _ X.64 __88 ,89 X _ 16x 8,89 _ 2
%m0 y.16 11,11 y 64x11,11 1
=> Công thc n gin nht: (C%0)n .
• ^ ^ - ( C u 0 ) ^ ( 6 4 X2 - 4 - 16 X l)n — 144 => n = 1
=> Công thc hóa hc: Cu20 ng () oxi
C ách 3. Theo ra ta có t l : X.64 _ y.16 _ Mcuxoy X64 _ y.16 _ 144 -
: : %Gu ~ %0 ~~ 100 88,89 “ 1 1 , 1 1 ” ÕÕ
-BT&PPG HH9- 11
=> Công thc hóa hc: Cu20 ng () oxt
LOI 2. XC NH CÔNG THG PHÁN T 0XIT BNG CÁCH TÍNH THEO PHU0NGTRlNH HÓÃHC. ; 'V Phng ph áp g i i _____ ' _ _ _’. __ __________ Bc 1 : theo PTHH xác nh nguyên t khôi ca nguyên t. Bc 2 : s dng bang tun hoàn các nguyên tô" hóa hc hoc các giá tr
ca nguyên t khi cho g tên nguyên t to oxìt. Bc 3: vit công thc hóa hc ca oxit theo qui tc ha tr. ______ Ví d. Cho 4,48 g oxit ea mt kim loi hoá trl tác dng va vi
200 ml dung dch H2S04 0,4 M. Xác nh công thc ca oxittrên và khôi lng ca mui to thnh trong dung dch.
Giit CTHH ca oxit hóa tr II là RO: nHs 0 =0,2x 0,4 = 0,08 mol
•PTHH: RO + H2S0 4 RS4 + H20
(mol) 1 . 1 1
? n R0 ° ’0 8 ? n RS04
=> T l mol: = RS 4 - = 0,08 => nR 0 = n R S 0 =0,08 mol
4 48 _ =>Mr o = MR+ 16 = - ^ = > M R=5 6-16 = 40=>Rlà Ca
0,08
CTHH ca oxit; CaO (canxi oxit). CTHH ca muôi: CaS0 4
m caSO = 0,08 X (40 + 32 +16 X 4) = 10,88 g
LOI 3. BIN LUN XC NH CÔNG THC PHÂN TCAOXIT Phng ph á p g i i _______ _____________ , _____ _ _
Khi bài thiêu d kin: hoc chi cho bit phân t khi lioc ch cho bit % khôi lng các nguyên t. Bài toán lp công thc tr thành bài toán bin lun.
• Ch bi t ph ân t kh ôi Mx ca oxit
Bc 1 : t công thc ca oxit là RyOvX y
x,y > 1 và nguyên
Mr thích: hp vi bng tun hoàn các nguyên t hóa hc.
Lp phng trình MR 0 =xMR+ 6 y = Mx
Bc 2 : - Chn cáo giá tr ca y tng dn t 1 . - ng vi mi giá tr ca y, chn các giá tr ca X có giá tr ca Mr tha mãn bng tun hoàn.
Các iu kin:
• Ch bi t % kh i lng các n guy ên tô" (hoc bit t l kh i lng ca các ng uyên t hoc kh i lng ca các nguyên t)
- Bc 1 : t công thc tng quát: RxOy
“ Bc 2 : Lp phng t rìn h i s t % khi lng (hoc khi lng hoc t l ki lng các nguyên tô):
x.Mo %mR=
*R_ _ X-Mr'
R o y X.MR+ y.X6
- Công thc tínl i khôi lng ca nguyên t trong h-p cht. ÍCTTQ |m R=x.MR |m
[RxOy =>m {>= y .l6 ^ |m 0 y.16
T (*) hoc' (**) u thu c biu thc có dng: Ms - k . ^ - X
-> Ma.=k .— = 8 k .-^ = 8 kji . X " X
- Bc 3: Lp bng bin lun xác nh nguyên t khôi. Nu R là kim loi: 1 < n < 4, vi n ngyên. Riêng kim loi Fe phi xét thêm hoá tr 8/3. Nu R là phi kim: 1 < n < 7, vi n nguyên. Nu bit c R ta en cng thc oxit là công thc ng vi các giá tr
__ ca Xvà y tì gin. Ví d 1. Tìm công thc ca oxit ca kim loi M trong 2 trng hp sau:
(a) mM: m0 = 9 : 8 . (b) %M ; %0 = 7 : 3 Gii
(a) t CTTQ ca oxit: MxOy. Theo ra t a có:
X.M í ) , , „ 2y _ , 2y - —— —=>M = 9.— . t: n= — =>M = 9n m0 y.16. 8 X * X
n 1 2 3 Lp bng: M 9 18 27
Kt lun / / Ai =>n = 3=>M = 27(AI) => CTPT ca oxit: A120 3 (nhôm oxit)
/IA 4-v - / \ X.M 7 ' * 7y 56 2y(b) Tng t cu (a): - = — = —=> M = 16.— =—- n %m0 y.16 3 3x 3 X 3
n : 1 2 3 Lp bng: M 18,67 37,33 56
Kt lun / / Fe
=>-n- = 3 =>M = 56 (Fe)=> CTPT ca oxit: Fe2 0 3 s t (III) oxit
-BT&PPG HH9- 13
Ví d 2. Mt oxit st có %Fe = 72,41%. Tìm công thc ca oxit. ; ' ' Gii
t CTTQ ca oxit st: FexOy. Theo ra t có:
^7M 1 =>x - J?d l = CTFT: Fe,04 (sttoxit)%!% .y.16 27,59 y 56.27,59 4 * T” 3 4 - - “ V Ví du 3. Mt oxit ca kim loi M có %M = €3,218. Tìm công thc oxit.
Gii t CTTQ ca oxit st: MxOy . Theo ra ta có:
= 27 ,5 .1-1 37 5.2y % m . .16 36,782 X X '•
t: n = — => M = 3,75n :
n 1 2 3 4
Lp bng: M 13,75 27,5 41,25 55 Kt lun I I Mn
=>n = 4=>M = 55(Mn) => CTPT ca oxit: Mn0 2 (manganIVoxit) Ví d 4. Mt oxit (A). ca nit có t khôi hi ca A so vói không khí là
1,59. Tìm công thc oxit A. ° Gii' .. ^
t CTTQ ‘ca oxit là NxOy
Ta có: d(A/tk) -s1,59 —>MA= 1,59.29 -46,11
=> 14x+16y - 46 , l l> >y <— 1 = 2 , 8 8 ; 16
Do x,y: nguyên =>y = lhocy 2
Nu y=l => X = ---------------- 2,15. Loai. 14 _vi' _ :: _ m
\T~' _ C 46,11-16.2 _ 1 ni, Nêu y=2 => X= — —---------= 1,008 ss 1. Chn. _ ; 14
Vy CTPT ca oxit: N 0 9 (nit ioxit)
„ _ T * ' • 9» Phng ph á p g i i Các oxit bàz u b ÌLÒá tan- trong các dung dch ax it m nh ni HC1, H2S04, HNOg V.V. Da vào phn ng này ta có th xác nh c nguyên t khôi ca nguyên t kim loi to axit và vit c cng thc hóa hc ca oxìt. Phng pháp chung gii là tính theo PTHH, áp dng nh lut
bo toàn khi lng,.... __ - . .
14 -BT&PPG HH9-
Ví d. Khi hoà tan mt lng: ca-mt oxit kim loi hòá tr n vào mt lrig va dung dch axit H2S0 4 4,9%, ngi ta thu c mt dung dch muôi có nng 5,882%. Xác nh công thc ca oxit trên.
V Gi i PTHH:RO + H2S0 4 -> RS04 + H20
gam (Mr +16) 98 (MR+96)
mol a a a
t a là sô" mol oxit, theo s ta có: mRÓ= (Mr + 16)a, mRS04 = (Mr + 96)a
mH2so4 -9 8a ^ mdd h2so4 = 98a X
mddRsò4 “ mR 0 md h2so4 = (Mr + 16)a + 98a X
^ (MR+96) = 538 2 ^ R = 23,99=824 (Mg) ->CTPT: MgO (Mr+16) + 98 XM 10«,
LOA12. TON ÒX1T BAZ0 TC DNG VI CHT KH Phng ph á p g i i , • Oxit ca các kim loi yu hn AI u b kh bi các cht kh nh
AI, H2, CO ,c nhit cao gii phóng kim loi.
VD: Fe3 0 4 +4CO— >3Fe + 4C02; CuO + H2 —?->Cu + H20
Fe20 3 4 - 2A1-— >AI2O3 + 2F©
• Phng pháp áp dng: bo toàii nguyên tô", bo toàn khôi lng, s ng chéo,... - ; ; _________ __________________ _______
Ví d. Kh ht 3,48 g mt oxit ca kim loi R cn 1,344 lit H 2 (ktc). Tm công thc oxt.
'y " V.' Gl nH = (1,344:22,4) = 0,06 mol => mH = 0,06.2 = 0, 2 g .
PTHH: RxOy + yH2— xR + yH20
lng cht (xMr + 16y) g -> y mol
3,48 g 0,06 mol
(xMr + 1 6 ) = _ j ? _ ^ M 2 1 x 2 g l n 3,48 0,06 R X
Ch có giá tr: n = —=>MR= 2 1 .—= 56 (Fe ) ^> — = =2 CTPT: Fe30 4
Cách 2: phng pháp BTKL: nH20 - n H2 - Õ»06 moi => mH20 = 0,06.18 = 1,08 g
'-BT&PPGHH9- 15
BTKL: 3,48 + 0,12 = raR+1,08 => mR = 2,52 g
m o(trong RxOy) = 3, 4 8 —2, 52 = 0 ,9 6 g .
m R x M r = = 42 = 21 2^ = 2 1n
y.16 0,96 : X
P/i ng phá p gii Có 2 loi gi th it tro ng bài toán h n hp
- Loil: Gi thit v lng Ln hp cht tham gia nh:, khôi lng hn hp, th tích hn hp,..T các i lng này không thông qua PTHH lp c phng trình i sô". - Loi 2 : Gi thit v lng hn hp sn phm: cn phi lp úng PTHH ca phn ng, a các n sô' là sô" mol cht tham gia vào PTHH suy ra s'rnol các sn phm cn tìm, sau ó lp phng
trình i s’. Các bc thc hà nh gii bài tp Bc 1 : Phân tích bài xác nh sô" n sô" suy ra sô" phng trình i
s’cn thit lp. Gi X, y, z...ln lt là s mol các i lng cn xác nh. -
Bc 2 : Chuyn i các i lng cho thành sô" mo. Lp các phng trình i sô" t gi. thit loi 1 . Hoàn thành các PTHH theo trình t ca thí nghim và lp các phng trình i s’the các gi thit loi 2 .
Bc 3: Gii h các phng trình i s, kt lun. Lu ý
1 . Nu bài không cho lng ca hn hp cn xác nh thành phn, tanên t chn lng hn hp là 1 0 0 g hay 1 moi ... bài toán n gin:
2 . Nu hn hp cn xác iL chia làm 2 phn không bng nh.au ta át s. mo (nói chung là lng cht) ph n này bãng k ln ph n k.
Ví d 1. Hoà tan 4,88 hn hp A gm MgO và FeO trong 200 ml dung dch H2S0 4 0,45 M (loãng) thì phn ng va , thu c dung dch B. Tính khi lng mi oxit có trong hn hp A.
Gii nH2so4 = 2A 45 = 0,09 mol
MgO + H2S0 4 MgS04 + H20 (1 ) mol X—> X—» X
FeO + H2S0 4 ->• FeS04 + H20 (2)
mol y -> y y
fX+ y = 0,09 Jx = 0,05 ím M g0 = 0,05.40 = 2,0 g
[40x + 72y = 4,88^ (y = 0,04^ [mFe0=0 ,04 .72 =2,88 g
16 -BT&PPG HH9-
Ví d 2. Kh 9,6 g mt hn hp gm Fe20 3 và FeO bang H2 nhit cao, ngi ta th u c Fe.và 2 ,8 8 g H20. - (a) Vit các PTHH xy ra.. (b) Xác nh thành phn % ca 2 oxit tròng hn hp. (c) Tính, th tích H2 (ktc) cn. dùng kh h t lng oxit trên.
Gii ' ..
n H2= nH;)0 - (2-88: 18) = 0.16 mol: 1 1 ^ = X; n ?e0 - V
PTHH: Fe20 3 +3H2 2Fe + 3H20 (1 ) FeO + Ha >Fe^ H20 (2) mol X-> 3x -> 2x y y - y
Í160x + 72y = 9, 6 íx =0,0342 r
=>[3x + y=.0,16 ^ [y = 0,0571
=> %Fe,03 = °’ 3 4 2 ; 1 6 0 X100% = 57% ; %FeO = 100-5 7-4 3% 2 3 9,6
=> V;: = 0,16.22,4 = 3,5841ít
II. BÀI TP M RNG, NNG CAO
Ví d l . Phn ng nhit ph ân ca mt sô" mui nitra t xy ra thèo s : M(N03 ) x - ^ - > M 20 x + n o 2 + o 2
Hãy vit các phng trình phn ng iu ch các oxit: CuO, PbO, Fe 20 3 và AI20 3 theo s trên.
Gii
4Fe(N03 )3 - ^ 2 F e 20 3 + 12N02 + 30 2
4A1(N03 ) 3 J L 2 A 1 2 3 + 12N02 + 302 Ví d 2. t cháy hoàn tón lg nguyên t . cn . 0,903 lit khí- oxi
(ktc), thu c hp cht oxit X, trong X nguyên, tô' R có hóa tr V. Xác nh, nguyên tô' R và tìm công thc hóa hc ca X. Tính khi lng oxit to thành.
Gii _ _____ V n t CTTQ ca oxit: Rx Õy . . X II
Ap dung qui tác hóa tri:z> Vx = Ily => “ = — => X = 2; y = 5
.. ' y V : ; x it X c.dng: R 20 5
-BT&PPG HH9r 17
PTHH: '4R + 5 % 2R 20 5
4 x M r g - > 5 X2 2 ,4 l i t—>(4MR+160)
lg 0,903lit ? mR 2 p5 .
4Mr = 4Ma.;+ 160 2 5 X22,4 M -3 1 1 mR2o5 0,903 R
Theo BTH phi kim R CO Mr = 31 , to oxit hó tr V là photphò: p. CTHH ca xit là P20 5 (diphotphò pentaoidt). Theo s phn ng trên ta có:
2 X142 5x22,4 _ 2x 142X0,903 0 0 0 —_ — = => mpo = ---- ——= 2,29 g
mp 0 0,903 P2 5 5x22,4.
Ví d 3. Mt oxit ca phi kim (X), t khi hi ca (X) so vi idro bng 2 2 . lim công thc (X). - 1 : £ :
" : Gii o ........ t GTTQ ca (X) là RxOy.
R là kí hiu nguyên tô' ng thi cng là nguên t khôi ca nguyên t R.
. ,Tacó: d(x/H)= ^ = 22=>Mx =2.22 = 44 -.? '
.í 44. => Rx t1 6 = 44 =>„Gii hnc y :y < — = 2,75
Do x,y: nguyên => y = 1 hoc y = 2
Nu y=l => Rx = 44 -16 => R = — X . V; ; ., . , , :
X
R Kt lun
Nghim thích hp à X -2 =>R = 14 (N) =>CTPT: N2Ò ihit oxit
Nu y = 2 =>Rx = 4 4 -3 2 =>R = —
X 1 2 3 4
R 1 2 6 4 3
Kt lun Chn / / / NgMm thích hp là X— 1 =>R = 1 2 (C) r^CTPT: C02 cacbòn dioxit
Ví du 4. ho à tan 9,6 g mt hn hp ng mol (cùng so mol) ca 2 oxit kim loi có hoá t r II cn 146 g dung dch axit HC110%. (a) Xác nh công thc ca 2 oxit trên và tính khôi lng mi cht trong hn hp. Bit kim loi hoá tr n có th là Be, Mg, Ca; Fe, Zn, Ba.
1 2 3 4
28 14 9,33 7
(b) Tính nng % mi mi trong dung dch thu c. Gii
(a) Kí hiu R là kim loi i din ca 2 kim loi ha tr II ng thi cng là nguyên t khi trung bình ca 2 kìm loi.
=> — 1 = 32 => Rj H- R 2 = 64
Theo ra ch có: = 24(Mg);R2 - 40(Ca)=> Các pxit: MgO và CaO.
=> %MgO = — ,x l00% = 41,67% - f l . f i
%CaO = M x 1 0 0 % = 58,33% 9,6
w o: n M f O = 0 .1 ;mol ^ “ Mci = “caa2 = . 1 m o 1
md = »„=!. + “ ddHC! = 9>6 + 146 = l55>6 g
-=C%,,„r = : x H 5 X100% 6 . 1 1 %; g 2 . 155,6
0%-.™ = ° ’lx -111x 100% = 7,13% CaG'í . 155,6 7 •
B. LUYN TPI. BÀI TP THEO CHUN taN THC, lõ NNG 1 . (a) Hãy vit các PTHH ca các phn ng ha hp to th àn h các oxit
sau: Na20 ,M gO, LC), Z h, Fe304, Fe203, CuO, BaO, CaO, K 20 ,
^2^3* (b) Hãy vit các PTHH hóa hp ca các oxit trên vi nc (nu có xy ra).
2 . (a) Hãy vit các PTHH ca các phn ng hóa hp to th ành các oxit sau: Si02, C02, S02, S0 3 ,P205. ' (b) Hãy vit các PTHH hóa hp ca các oxit trên vi nc (nu có xy ra).
3. Vit PTHH ca các phn ng (nêu có xy ra) trong các tròng hp sau:(a).Tác dng vói nc ca 2 cht: Mn20 7, N20 5
(b) Gia các cp cht: . (l)N a20 và SÒ3. . (2 ) K 20 và S0 3
-BTcPPG HH9- 19
nR 0 = 0 , 2 mol
9 6
moi <—0,4 —>• 0,2
Kí hiu và R 2 là các kim loi hóa tr II. Các oxit cùng sô" mol => nRO= nR - 0,1 mol
B

I
(3) p20 5và N aO H . (4) C120 5 và KOH. (c) Tác dng vi HC1 ca 2 cht: ZnO, CuO (d) CuO và 'Fe20 3 tác dng vó khí H2 và khí c o nung nóng. (g) iu ch các oxit CuO, ZnO t các baz tng ng. (h) CaCOgVà CaSOg tác dng vi dung dch HC1
4. Cho 3,36 lít khí 0 2 (ktc) phn ng hoàn toàn vói 1 kim loi hóa tr III thu c 1 0 ,2 g oxit. Xác nh CTHH ca oxit và tính khi lng kim loi ã tham gia phn ng.
5. hoà tan hoàn toàn 64 g oxit ca kim loi hoá tr III cn va 800 ml dung dch axit HN03 3M. l ìm công thc ca oxit trên.
II. BÀI TP M RNG, NÂNG CAO 6 . Oxit ng có công thc CuxOy và có mCu: m0 = 4 : 1 . Tim công thc oxit. 7. Hoà tan hoàn toàn 20,4 g oxit ca kim loi R có hoá tr III trong 300
ml dung dch axit H2S0 4 tn tu c. 68,4 g muôi khan. Tìm côngthc ca oxit trên. - 8 . Hãy vit các PTHH ca các phn ng theo dãy chuyn hóa sau:
♦H ,0 «,» ->Y >BaSO,— £r- >Y— >z FeO y >Fe- - ^ f >x y > ® . ®
->FfiA '%* >T
9. Kh hoàn toàn 2,4 g hn kp gm GuO và Fe23 bng H2 nhit cao thì thu c 1,76 g hn hp 2 kim loi. em hn hp 2 kim loi hoà tan bng dung dch áxit HCtii thu c V lít khí H2. (a) Xác nh % v khôi lng ca mi oxit trong hn hp.
(b) Tính V ( ktc).1 0 . Hãy vit các PTHH ca các phn ng theo dãy chuyn hóa sau:
Cu ." V ) E >G -> E ^ >Cu(4)
n o 2 +%° >HN03 (1) (2) (3)
HNG DN GII VÀ ÁP N 1 . (a) 4Na + Ó2 — >2Na20 ; 2Ca + 0 2 — ° ->2 CaO
4Fe + 302— >2Fe20 3 ; 3Fe + 20 2 —— >Fe3 0 4
Các nguyên t có hóa tr giông nhau trong các oxit PTHH cn khác
nhau kí hiu nguyên tô" kim loi hoc phi kim, giông nhau v ch sô"các nguyên t và ging níiau v h sô" cân bng. C th: L, K vit PTHH tng t N a ;
Mg , Zn, Cu vit PTHH tng t C a ; AI vit PTHH tng t Fe (TQ). .
(b) Các oxit hóa hp vi nc to thành baz l: Na20 , Kô, CaO, BaO.
Na20 + H20 2 NaOH; K20 + H2 2 KOH CaO + H2O^ Ca(OH ) 2 BaO + H20 B a ( O H ) 2
20 -BT&PPGHH9-
2. CTHH Phn ng iu ch.. Phn ng hóa hp vi nc: Si0 2 Si 1 0 2—^ >Si02
không
C02 0 2 C O C02 +H 20 r ~ ^ H 2C0 3
S0 2 s+02 t0 >so2 S02 +H20<-----»H2S0 3
SO3 2 S + 0 2< °0e-> 2 SO3 3 + 2 > 2 4
P A A + 50 , *° )2P20 5 P2Os +3H20 ^ " ì ->2H3 P0 4
3. (a) Mn20 7 + 2 H2D -> 2HMn04 ; N20g + H20------ >2HN0g (b) (1 ) Na20 + S0 3 ->Na2S0 4
(2 ) K20 + S0 3 ->K 2S04
(3) p20 5 + 6 NaOH -> 2Na3P 0 4 + 3H20 (4 ) C1 20 5 + 2 K 0 H 2 KCIO3 + H20
(c) (d) (g) (h): c gi t vit PTHH cá các phn ng. T _ ______ m II
4. Gi R là kim loi hóa tr 3 => CTTQ ca oxit: Rx Oy X II
Áp ung qui tc hóa tri=>IIIx = Ily =>— = — => X = 2; y = 3 • * y 11 1
Oxit X có dng: R 2O3
PTHH: 4R +302 2R 20 3
Lng cht: 4MR g 3x22,4 lít 2(2MR+48)
? HLg <—3,36 lít A —10,2 g
^ = ^ =20 => Ms = 2 0 4 ; 9 6 = 27 mR 10,2 3,36 K 4
Theo BTH kim loi hóa tr III và NTK = 27 là nhôm AI CTHH ca xit là A 20 3 (nhôm oxit).
T kt qu:R là AI = 2’7 , ta có: = 2 0 = > 1 1 1 4 1 = — - 5,4 g ... 20
5. PTHH: R 20 3 + 6HN 03 2R(N03 ) 3 + 3H20
=>nR 20& - g -0,8.3-0,4 mol: R =
2
= 56 (Fe)
CTPT oxit: Fe20 3
% nw X.64 4 X 16.4 1 VVTÌTVT. ^ ^ ^ 6 . ^ CTPT: CuOng (II) oxit
%mo y.16 1 y 64.1 1
-BT&PPGHH9- 21
20,4 g
(2 Mr +9 6x3)
Phng pháp TGKL: - ' ...- :
1 m o l R 20 3 c h u y n h ó a t h à n h 1 m o l R 2 ( S 0 4 ) 3 t n g : ( 9 6 - 1 6 ) X 3 = 2 4 0 g ;
=>nR/R o = —n 0 =0,4 mol =>MR= ——= 27 => R là Al=> oxit: A123
8. Các ch t: X là FeS, là. s o * Z là s, T là M hr ; "
(2) 4FeS+702 — ♦2Fe203 +4S02; (5) S 02 + 2C0— -->s + 2C02 ;
9. . : ; , - 7;: ,;v : : . :A
PTHH: CuO + H2 -» Cu + H20 (1) Fe20 3 + HH2 —l-°->2Fe + 3H20 (2)
m o l X -> X —> X y _ > y - > 2y ; '
Fe + 2HCl-> FeCl2+ H2 (3)
2 y - > 2 y
180x + 160y = 2,4 Tx = 0,01 J %CuO = M ^ ° . 100% =33 , 3%
^ [64x + 112y = 1,76 H y - 0 , 0 1 > a F e A ^ 7% ;
ng kim loi không tác dng vi HC1. Do ó: r
VH = 2 2 , 4 x 2 y = 2 2 , 4 X 0 , 0 2 = 0 ,4 4 8 l ít
10. c gi t vit các PTHH.
nR 20 3 240 .......
J m 0 = 1 6 x 0 , 6 = 9 , 6 g
| m R = 2 0 , 4 - 9 , ( 3 = 1 0 , 8 g ^ n o /R 2o ? = 3 x n 0/R 2 0 3 0 , 6 mol=>
22 -BT&PPGHH9-
Tóm tt í thuyt Bai 3 - 4 . AXIT
QUÌ TÍM ^ : P H £ N P L P H T L E IN ~ ^ K N N G M U à
Axit là hp cht mà phâri t»gm 1 hay nhiu nguyên t H liên kt vói gc axit. Gi gc axit l A cô oá tr n => CTHH axit l: H„A ________ P hâ n loi và gi tên axt:
Loai axit Tên axit Tèn gc axit Axit không có ox Axit + tên phi kim + (-hidric) (-ur) c là ua
Axit có ít oxi hn Axit + tê n phi km + (-) (-ít) Axit có nhiu x hn Axit + tên ph kìm + (-ic) (-át)
Tính ch t l ióa hc chung ca axit: (a) Làm qu tím hng; phenolphtãlein không màu. (b) Tác dng vi Baz -> Mui và nc
VD: Ba(OH) 2 + H2S0 4 -> BaS0 4 +2H20 ; NaOH + HC1 -> NàCl + H20 (c) Tác dng vi oxit bazd muôi và nóc
VD: ÓaO + 2HC1 CaCl2 + H20 ; Naô + 2HC1 2NaCl + H20 (d) Tác dng vi kim loi: -
• Axit thòng (HC1 , H^S0 4 loãng, CH3 COOH...): V
T kim loi hot ng. ; . kim loi hot ng Axit thng + { * * ' >-> mui +
- [(tróc H trong dãy hot ng hóa hc)J.
VD: 2AI + 3H 2S0 4 -> A12 (S04 ) 3 + 3H2; Fe+2HC1 FeCl2 + H2
TT-__ í kim loi 1 , ÍN02 f,NO t ) L_ _ : HNO, + _ ^-»muôi + < _ " . >+ HoO
{(tr Au và Pt)J . |N 20 t , N 2 t ...J
VD: Ag + 2
h 2 t
VD: Cu + 2H2S0 4 (c) ->CuS04 + S02 + 2H20
• Lu ý : - Khi c và ngui HN03 và H2S0 4 không tác dng vi AI v Fe .
“ Fe và Cr to muôi Fe (ni) và rau Cr (III) khi phn ng vi HNO3
và H2S0 4 c. (e) Tác dng vi muôi: Axit + Muôi—> Axit (mi) + muôi (mi) iu kin phn ng xy ra:, tha mãn 1 trong '2 iu kin sau hoc c hai - Mui mi không tan. - Axit mi kém bn ( phn hy thànE H20 và oxit áxit bay hi)
hoc yu hn axit ban u Axit mnh Axit yu
h 2s o 4, h n o 3, HC1, HC104, | H3P04, h 2s o 3, h 2co3, h 2s,...VD: 2HC1 + Na2G03 2 NaCl + C02 t +H20 h 2c o 3 ...... .
H2SQ4 + 2CHaCQ0Na ^ N a 2S04 -f2 CH3 COOH yu-hc ta H 2SO 4
NaCl + AgNO, NaNO, + AgCI
Ba CO , +H ,SO, BaSO, i JL O + CO, t
cacbon. VD: C 2H22Ou H*S*dc >12C + 11H20
iu c ì axit Axit kh ông có oxi Ax it có oxi
(a) Phn ng hóa hp R — >RH H#->A xit
x
V D : H 2 + c - i “ h «='•->2 H C 1
H2 + S—^—»H2SCác khí HC1 và H2S tan trong nc to thành các dung dch axit clohidric và axit sunfurhidric.
(b) Phn ng trao i NaCl+H2S04‘-> HC + NaH S0 4
(a) Phn ng hóa hp Oxt axit + H20 —>Axit
VD: S0 3 +H 20 - > H 2S0 4
Cr0 3 + H20 -> HgCrO*
(b) Phn ng trao i K N O g + H 2 S Ò 4 H N O 3 + k h s o 4
24 -BT&PPGHH9-
iu c l a x i t Axit kh ôn g có oxi Ax it có oxi
(a) Phn ng hóa hp R )RH +HH° >Axit
x VD: H2 +C12 á"h sáng _l>2HC1
h 2 + s —^ - h 2s
Các khí HC1 và H2S tàn trong nc to thành các dung dch axit clhidric và axit sunfurhidric.
(b) Phn ng trao i NaCl+H2S0 4 -» HC1 + NaHS04
(a) Phn ng hóa iip Oxit axit + H20 -» Axit
VD: S0 3 +H 20 - > H 2S0 4
Cr0 3 + H20 ->H2Cr04
(b) Phn ng trao i KNOg H2S0 4 ->• HNOg + k h s o 4
Phn ng xy ra gia mui rn vi H2S0 4 c và nóng, sn phm thu c là HC1 hoc HN03 d bay hi.
A. HNG DN THC HÀNH Gll BÀI TP I. BÀI TP THEO CHUN KIN THC, K NNG
Ví du . Vit PTHH ca các ca các phn ng xy ra (nu có) kh ln lt cho các chat sau ây tác dng vi dung dch HC1: Ag, F e , FeO, Fe 30 4, Fe20 3, Fe(OH) 2 , Fe(OH)3, FeCOs , FeS, AgNOg, FeS04.
Gii Không phn ng vi HC1: Ag và FeS0 4
PTHH ca các phn ng xy ra: Fe + 2HC1 FeCl2 + H2 T FeO + 2HC1 -> FeCl2+ H20 Fe 30 4 + 8HC1 -> FeCl2 + 2 FeCI3 4- 4H2Ó FegOg + 6HC1 -+ 2 FeCl3 + 3H20 Fe(OH) 2 + 2HC1 -> FeCL,* 2H20 Fe(OH)g + 3HCX-> FeCig + SHgO
AgNOg + HC1 -> AgCl '+HNO3
FeCOs + 2HC1 -FeCl2+ H20 + C02 1
FeS + 2HCI FeCl2 + H2S t
-BT&PPG HH9- 25
Ví d 2, Vit phng trình cho dãy chuyri hóa su:
FeS- ' ; ......... .............. N a d i i - H d ’ 7.:” .7 ' ....- . .-. • • ,yr
S 0 ,- - i^ ;SO3 ^ 1 0 0 4 i^ S C h -SI Na^SOV: 7 7
s T no* ^
2 . S + 0 2 tD-*S02
3. 2SO, +0 , ^===i=i 2SO, L L 400°c i
4. S0 3 +H 20 - ---->H2S0 4
5. 2H2S04 (c) + S - — »3S02 +2H20 6 . S0 2 + 2NaOH ——>Na2S0 3 +H20
7. Na2S0 3 + 2HC1 -> 2 NaCl + S0 2 - HjÓ
8 . NaC\(r) + H2S0 4 (c) -HC1 f +N aH S0 4:
9. Na2S 0 3 + 2 HNO3 — * 2NaN03 + H 20 + S 0 2
1 0 . NaN03 +:H2S0 4 -> HN 03 + NaHS04
Ví d 3. Cho khí lu hink ioxit i qua nc brom dn khi va làm mt màu nâu ca ung dch, Sau ó thêm dung dch bãriclorua
vào thy: to thành k t ta trng- Hãy gii thích các hin tng quansát c và vit PTHH ca các phn ng xy ra. Gii
“ Dng dch nc brom (màu nâu ) b mt màu nâu do S0 2 ã kh Br 2 trong nc to thành HBr (dd không màu) và H2SÓ4:
S0 2 + Br 2 + 2H20 H2S0 4 + 2HBr - Kt ta trng to thành BaS04 d phn ng ca BaCl2 và H2S04:
H2S0 4 •+ BaCl2 -» BaS0 4 i +2HC1 Ví du 4. Axit sunfuric c có th bin du hp cÌLt hu c thành than
c gi là s hoá than. Dn Ta nhng ví d v s há than ca glucoz, saccaroz. S làm khô và s hoá than khác nhau nh th nào?
Gi • . . V - S hóa th an ca glucozd (C6Hl20 6 ) và saccroz ( C12H22U )
C12H 22Ou "8s0* iic >12C + 11H20 . V
CgHjgOg _Sí°í-fe_>6 C + 6H20 - S làm khô không xy ra p hn ng hóa hc (quá trình vt lí).
S hóa than xy ra phn ng hóa hc (quá trình hóa hc).
26 -BT&PPGHH9-
Phng ph á p g i i t công thc tng quát: HxRyOz và thc hành theo 3 bc:
- Lp t l ti gin: . %R %0 %H %R %0. _ , /1N
x :y :z = - - —:— — = a :b :c (1 ) . Mh Mr M0 1 . Mr 16 ,
Vit công thc hóá hc n gin nht: (HaRbOc)
- Nu cho phân t khi ca axit: ng nht phân t khôi tính theo công thc n gin nht vi phân t khi cho su ra giá tr c n. Nhân n vói các ch' 8 0 a, b, c xác nh các ch sô' X, y, z ca công thc lióa hc. Vit công thc hóa hc. - Nu không cho phân t khôi ca axit thi chn công thc n gin nht là công thc hóa hc. ____ _ _______________________________
Ví d. Hãy tìm công thc hóa hc ca các axit có thành phn khi lng các nguyên tô' nh sau: (a) A: 0,99%H; 35,32%C1; còn li là oxi. (b) B: 1,70%H; 44,07%Cr; còn li là oxi.
Gii (a) %0 = 100 -0 ,99 5-35 ,32 = 63,685%.
t CTHH ca A là: HxClOz
%H %C1. %0 0,995 35,32 63,685 . , . X: y : z = ——: ———: --—= —- - : _ : — — = 1 : 1 :4
Mh Mr M0 1 35,5 16
=> CTHH ca A: HC104 (axit pecloric) (b) %0 = 100-1 ,70 - 44,07 = 54,23%.
t CTHH ca A là: HxRy°z
' - ÝoH %Cr % 0 1 ,70 44 ,07 54 ,23 _ _x :y :z = ——: —-— : ——- : — ~~r —: ——— = 2 :1 :4 Mh Mr M0 1 52 16 '
=> CTHH cua A: H2Cr0 4 (axit cromic)
Phng ph á p g i i bài cho lng ca c 2 cht tham gia yêu cu tính lng sn phm.
Thc hành gii theo 2 bc: -Bc 1 : Vit PTHH. Xác nh cht tham gia d và thiu.
L. + bB — dD + " ©E
Theo PTHH: a mol b mol d mol e molTheo ra: nA nB
-BT&PPGHH9- 21
,t » j / nA (s mol ch t A tham ga phn ng theo ra)
a (sô' mol ch t A tha m gia p hn hg th eo PTHH)
nR (s mol cht B tham gia phn ng theo ra) ....
~z~—:------- — — , ~—:— — ( ) b (so mo! ch at B tham g ia phn ng th eo PTHH) -
So sánh 2 tsô" trêii, t sô" nào ln hn cht ó d, cht còn li thiu ngha là tham gia phn ng ht.
-Bc 2 : Tínhlng các cht còn li theo lng chtthiu.Bài toán qui vdng tín h lng các cht còn li theo lng 1 cht ã bit, (bng khôi lng hoc bng sô mol). _____ __ _V. _ ______ '
Ví d. Cho dung dch có cha 34,2 g A12 (S4 ) 3 tác dng vói dung ch có cha 72,8 g BaClg thu c các sn phm là BaS0 4 kt ta và A1C13. Hãy tính khi lng các cht sau phn ng.
Gii......
Chuyn i sô" liu th ành s* mol: 3 4 ,2 „ 1 _ 7 2 ,8 _ - oc ,
nAl2(S04)3 “ 342 m 0 ; nBaCl2 _ 208 “ ^
Vit PTHH: 3BaCl2 + A12 (S 04 ) 3 ------>-3BaS04 + 2A1C13
3 mol 1 mol 3 mol 2 mol
? n BaCl2 0,1 Hiol ? nBaS04 ? nAlC3
Ta có: nBaCl2 = = 0,117 > ^ 9 â ^ = 9 i l = 0,10 - 3 3 1 1
ÍBaClg còn d, A12 (S0 4 ) 3 phn ng ht
[Tính lng các cht còn li theo lng A12 (S0 4 ) 3
T lê s moi: nA W )s _ 0,1 _ (phn ng) _ = ' 1 1 3- _ 3 2
Sau phn ng có 3 cht: BaS04, A1C13 và BaC l2 còn d
nBaC2 (phn ng)= = 0,3 mol => (d)=0,35 -0,30=0,05 mol
(d) = 0,05 X208 = 10,4 g r -
nBaS04 = y ^ = 0,3mol (hay (phnng) = 0,03 mol)
— ®clBaS04 = 0» 3 X233 = 69,9 g
nAici3 = - ^ ^ = 0,2 moi => = 0,2x133,5 =26,7 g
28 -BT&PPG HH9-
Phng ph á p g i i • Công thc t nh hiu su t
Thc Hành gii bài toán tính hiu sut theo 3 bc: - Xác nh cht tham gia d, thiu nh sau: Qui i* lng, ch t tham gia ra thành sô" moi. TA ,, , A sô' mol cht i Lp t.lê: V = V, — -T —•—;---- :— ————
h s t lng (h sô cn bng) cht i trong PTHHG tr V| n hn thì i là cht thiu, (i là các cht tham gia phn ng) - Theo PTHH tính lng cht tham gia phn ng (TG(P1^) to ra
lng sn phm thc t (SP(TT)) hoc lng sn phm lí thuyt
(SP(LT)) to ra t lng cht tham gia ban u (TG(B)) .
- Tính hiu sut theo cht thiu vói 1 trong 2 công thc sau:
Tinh the o sn phm (SP): H =— ^— — (TT) X100%(1) Lng SP(LT)
T ính the o ch at th am gia (TG)i H - L(;,ng TGffU >100* (2 ) Lng TG(B)
• Quá trình hó a hc gm nhiu giai on l iên t ip nh au: Hiu sut toàn quá trình bng tích hiu sut ca các phn ng nôi
tip.
•. H=fxHfxH^
Loi 1. Bit lng cn dùng ban u (lng tham gla thc t) ca các ch tham gia phn úhg ban o và lng sn phm thc t.
Phng ph á p g i i - Bc 1 : Xác nh cht d, thiu. - Bc 2: Tính hiu sut.
• Cách 1 : t lng cht tham gia thiu theo PTHH tính lng sn phm lí thuyt và tính hiu sut theo công thc (1 ). • Cách. 2: t lng sn phm thc t theo PTHH tính lng cht tham gia phn ng thiu v tính hiu sut thèo công thc (2 ) ______
Ví d. Cho 16 gam 0 2 tác dng vi 80 gam S0 2 trong tháp tip xúc ngòi ta ã thu c 48 gam S03. Tính hiu sut ca phn ng oxi
hóa S02. Gii
Bc 1: tính lng mol cc cht, vit PTHH và tính các t sô' V xác nh cht thiu.
-BT&PPGHH9- 29
n 2 = 0,5 m ol; nsft; - 1.25 mol; HjQ- - 0,6 mol
2S02 + 0 2 ->2SO B 1,25 0,5 0 vso = P 0,6 0,3 0,6
Sau 0,65 0,2
= 0,625 >0,5 = '~ i = V 2 02
Vây: 0 9 thiuOblU u,ou \J,& J V. * Bc 2: theo PTHH t lng sn phm thc t (48 g S0 3 ) tính lng cht tham gia phn ng (khí 0 2 cn phi tham gia phn ng to
Sau ó tính H theo cng thc (2): 1
2 nso (phn ng) = nso = 0 , 6 mol
Y n2 (phn ng)— .n so? = 0,3 m ol;
Hiu sut: H = n0%(phn ng) 100% .100% 60% (thc t ban ú) 0,5
Loi 2. Bit lng cn dàng ban u (lng tham gla thc ti ca 1 cht tham gia
Phng ph á p g i i _____ _ „ . _ _____ .... • Cách 1 .
- T lng cht tham gia ra tính lng cht tham gia phn ng m Lng TG/Rrh XH
theo công thc. (2 ): Lng TG(PUy = % •
- Theo PTHH tính lng sn phm thc t theo công thc (X). • Cách. 2 . Xl-.L : Á . v-v- ' 'v'-'--'
- T lng cht tham gia cn dùng ban u theo PTHH tính lng sn phm lí thuyt. _ - Theo công thc (1) tính lng sn phm thc t.
Lng SP,TTsX H J : Lng SPfjT) = — v e <LT)
%
Ví d. Tròng công nghip sn xut H2S 0 4 t qung FeS2 theo s su: FeS2 ->• S0 2 -> s ó 3 ->H 2s o 4 ' ^ J ' : ' ; “ :
(a) Vit các phn ng và ghi rõ iu kin , ^ " ,r ; " , 1 '(b) Tính lng axit. iu ch c t 1 tn qng cia 60% FeS2. Bit - hiu sut ca quá trinh l 80% - • : - ° " :
; - :v Gii •• — O ''' Tính lng cht tham gia nguyên cht: mFeS = 1 tn X ---- - = 0, 6 tn.
Theo công thc hóa hc FeS2, H2S0 4 . và áp dng nh, lut bao toàn sô"nguyên t lu hunh, ta có s :
30 -BT&PFGHB9-
0 , 6 tn H"80* ) >0 , 6 tn 11,80% > ? -
- Tính, lng FeS2 tham gia phn ng chuyn hóa thàn h H2S04.
mH2so4(PU) - ° ' 6 t n x ^ = 0’4®t ^
- Theo s phn ng tín h lng H2S04 u ph' c:
FeS2 -> 2H2S04
120-------------- > 2x98
0,48 tn- H=80% “ «2304
Cách 2. - T lng FeS2 cn dùng ban u tính lng sn phm H 2S0 4 lí thuyt.
FeS2 ..... ... — ,
------>2x98 > ? mH2S04(LT)
lm H2S04
mH2so 4(LT) 120
- Tính lng sn phm H2S0 4 thc t theo công thc (1 ) __ 0,98x80 0 m H2so4(TT) - r z i - 0*784 tn
Ví d 1. Hòa tan hoàn toàn 34,8 g Fe30 4 -cn ùng va 215,2 g dung
dch hn hp 2 axit HC1 và H 2
S04, cô cn cn thn dung dch sau phn ng thu c 72,8 g hn hp các mui khan nc cá st. (a) Tính nng % các axit trong dung dch ban u. (b) Tính nng % các mu st trong ung dch; sau phn ng;
-Gii : (a) nFe3o4 =(3 4,8:232) = 0,15 mol . .
Fe 3 0 4 + 8HC1 -> FeCl2 + 2 FeCl3 + 4H20 (1 )
Xmol ->8x~> X-> 2x Fe30 4 + 4H2S0 4 FeS0 4 + Fe2 (S04 ) 3 + 4H20 (2)
y moi -4 4 -* ' y—> y
_ fx + V -0 15 fx = 0 10 Í^Hn = 8x=0j80 Theo (1 ) (2 ) :r>< => x
[452x + 552y = 72,8y = 0,05 nH2So4 = 4y = 0 ,2 0
-QK ^vO fiíì-Oa 9 rr. m -QfivH 9fi-1Q =>mHcl =36,5 x0 ,80 = 29,2 g; mHso =98 x0,20 =19,6 g
-BT&PPGHH9- 31
=> C%,Hrn = -^ -x l0 0 % = 13,57%; e%/„ ,n i = — xlOO%= 9 ,ll« (HC1) 215,2 íh.so4) 215,2
(b) Theo các PTHH (1) (2): n FeC1 = X= 0,10 mol; n FeC1 =2x = 0, 20 mol
n F eS 04 “ n Fe2 (S 04 )3 = y = 0 > 0 5 m o l
^ d d - m Fe30 , + m ddaxit = 3 4 >8 + 2 l 5 >2 = 2 5 0 g
0 1 X 1 2 7
C%(F C1 >= 0 , 2 x 1 6 2 , 5 X100% = 13%(Fed3) 250
C%,FeS0 V = ° ’05x 152 X100% = 3,04% (FeS04) 2 5 0
C%,F ,so ' ' = 0 ,0 5 x 4° - X100% = 8 % (Fe g (SO 4 >3 ) 2 5 0
Ví d 2. Kh 26,2 g hn hp A gm I2O3 và CuO trong khí H2 d, nung nóng, sau khi phn ng xy ra hoàn toàn thu c 23 g cht rn. Nu hoà tan 26,2 g hn hp A tid cn phi dùng va 250 ml dung dch H2SO4. (a) Xác nh % khôi lng mi cht trong hn hp. (b) Tính nng mol dung dch H2S0 4 ã dùng.
: Gii ' t: n C u 0 = X, nAj23 =y
Ch có CuO b kh, AÔj không b kh: A12Ó3 + H2 X (1)
CuO + Kj ‘° >Cu + H20 (2) X-> X-> x-> X
BTKL: mA+ mH2 = mB+ mH20 :
m A —m B = rnH2o —m H2 = 2 6 ,2 —2 3 = 3 ,2 g
<=>18x “2x = 3,2 => X= = 0,2mol
CuO 4-H2S0 4 -CuS04 + H20 (3)
moi 0 , 2 -> 0 ,2 -» 0 , 2
A120 3 +3H 2S04 ->AI2 (S04 ) 3 +3H20 (4) - mol y-> 3 y -»• y
JmA= 80 x0 ,2 + 1 0 2 y = 26,2
a H y = 0,1
^ nK so4 =’Q2+0,3 = 0"5mòl => Cm(h2so4) “ 0 25 Ht" = ^
• Nguyên tc gii bài tp n h n bit - Mun nhn bit hay phân bit các cht ta phi da vào phn ng c trhg gây ra các hin tng mà giác quan cm th c nh: có cht kt ta to thành, i màu dung dch, gii phóng cht có mùi hoc có hin tng si bt khí. Hoc có th s dng mt s tính cht vt lí (nu nh bài cho phép) nh nung nóng, hoà tn các cht vào nc. - Phn ng hoá hc c chn nhn bit là phn ng c trng n gin và có du hiu rõ rt. Tr tròng hp c bit, thông thng mun nhn bit n hoá cht cn phi tin hành (n — 1 ) thí nghim. - Tt c các cht c la chn dùng nhn bit các tioá cht theo yêu cu ca bài, u c coi là thuc th. - Lu : Khi nim phn bit bao hàm ý so sánh (ít nht phi có ha hoá cht tr lên) nhng mc ích 'cui cùng ca phân bit cng là
nhn bit tên ca mt soíhoá cht nào ó.• Phng pháp làm bài Bc 1 : Trích mu th nhn bit: chit các cht vào các ông nghim
khác nhau và ánh s<>th t ngu nhiên. Bc 2 : Chn thuc th thích hp (tu theo yêu cu bài: thuc th tu
chn, hn ch hay không dùng thuc th nào khác). Bc 3: Ln lt co thuc th tác dng vi hóa cht trong tng ng
nghim ghi nhn các hin tng và rút ra kt lun ã nhn bit, phn bit c hoá cht nào.
Bóc 4: Vit PTHH minh ho. __________ LOI 1 .NHN BIT CÁC oxrr
Phng pháp_ g i i • Oxit ca ph i kim
- Khí C02: Dùng ung dch nc vôi trong có d, hin tng xy ra là làm c nc vôi trong. PTHH: C02 + Ca(OH) 2 -> CaCOg + H20 - Khí S02: Có mùi hc khó ngi, làm c nc vôi trong, làm mt màu dung dch nc brôm, dung dch thuc tím. PTHH:
S0 2 + Ca(OH) 2 -CaS03 +H20 ; S0 2 + Br 2 + 2H20 -> H2S0 4 + 2HBr
: 5S02 + 2KMn04 -f 2H2Ó 2H2S04 + 2MnS04 + K 2S0 4
-K hí NO ( không màu, r t c hi): ngoài không khí hoá màu nâu . Ì2N0 + 0 2 ---- ->2N02
- Kh N 0 2 ( màu nâu ): Mùi hc, làm qu tím tm t hoâ . - 2N 0 2 +H 20 HNOs + HN02 hoc 4N 0 2 + 0 2 + 2H20 -4 HNO 3
-BT&PPG HH9- 33
- p 20 5 (cht rn): cho tác dng vi nc dung dcH làm qu tím hoáo: p205 + 3HL>0 u°sòi >2H3P 0 4 - Si02 không tan trong nc, nhng tan trong dung dch NaOH hoc dung dch. HF.
SiO, +2N aO H -^ -> N a2SiOs + y ; Si02 ~ 4IIF -* SiF4 -í- 2H20 ♦ Oxit ca kim loi - Bc 1 : Th vi nc tách thành 2 nhóm: tan trong nóc và không tan. - Bc 2: ♦Nhóm tan trng nc: th vi khí C 0 2
+ Nu không có k t ta: kim loi trong oxit là kim lói kim. + Nu xut hin kt ta: kim loi trong oxit là kim loi km th.
♦ Nhóm không tan trong nc cho tác dng vi dung dch kim mnh: NaOH,... ' + Nu oxit tan trong dung dch kim thi kim loi trong oxit là Be, AI,
Zn, C r.. ’ , - : V- ' _ + Nu oxit không tan trong dung dch Mm thì kim loi trong òxit là kim loi khác nh M g, Fe , Cu,...
Ví d: Các oxit (Na20; K 20; BaO) cho tác dng vdi nc -> dung dch trong sut, làm xanh qu tím, làm phenolphtalein có màu hng: Na20 + H20 2NaOH; K20 + H20 -> 2KOH ;BaO + H20 -VBa(H) 2
Các oxit (ZnO; AI20 3) tan trong dung dch, axit và tn trong dung dch kim mnh:
AI2 3 + 2 NaOH + 3H20 2 N a[A l(O H )J;
AI2O3 + 6HC1 2 AICI3 + 3H20 ZnO + 2 NaOH+H20 Na2 [Zn(OH)J; ZnO + 2 Ha-^ZnCl2 +K.0
CuO tan trong dung dch axit to thành dung dch có m xanh lam c trng: CuO + 2HC1 -» CuCl2 + H20 M n02 cho tác dng vi dd HC1 c c khí màu vàng nht xut hin:
MnOg + 4HC1 -> MnCl2 + Cl2 t +2H20 ..
Ví d. Nhân bit cáe cht sau ây chariêng bit trong cc l mt ihãn. (a) 5 cht khí : C02, S02>H2) N0 2, 0 2
(b) 4 cht rn dng bt mn: K 20, A120 3, CaO, MgO.Gii (a) Nhn bit c khí N02: khí màu vàng nâu, mùi hc (lu ý:, c hi).
4 cht còn i nh n bit theo th t và các hin tng tng .hp theo bng sau : _____ ... ....... __ - _
C02 so2 o 2
34 .BT&PPGHH9-
(- ) mt màu | | | | | | § y i ^
Kí Hiu -/// ã c nhn bit trong th í nghim trc.
(-) không có hin tng.
"PTHHÍ C + 0 2 —^ C 0 2 ; S0 2 + Br 2 + 2HjO -H2S0 4 + 2 HBr co, ^Ca(Oíl) 2 -> CaCO, • O ; 2H,(k) i 0 ;,(k)— •’S ->2 R,0 (1)
(b) Nhn bit theo ng sau: 1 MgO AI23 CaO Na20
Nc không-tn kliông tan tao dung dich tan tao dung dich tan Ca(OH)~ NaOH
Nhn bit nhóm ta n bng cách nhn bit 2 dung dch Ca(OH) 2 và NaH: ; __ _____ . ________
dung dch Ca(OH) 2 dung dch NaOH
co2 nc vôi trong hóa c (-) Nhân bit nhóm không tan bng thuc th là dung dch NaOH hoc Ca(OH) 2 thu c trong thí nghim trc:
MgO A120 3
dung dch NaO H không tan tan to dung dch trong sut
LOI 2. NHN BIT CC AXIT BNG PHNG PHÁP HOÁ HC Phng pháp gii
...... ..............r -%
Cht cn nhn bi t Thuc th Du hiu ( Hin tng)
ddaxit Quì tím Quì tím -> Axit sunfuric & muôi
sunfat d BaCl2
Axit clohiric & mui clorua
dd AgN03 Kt ta trng : AgCl
' 7 d. Nhn bit các dung dch sau cha ring bit trong các l mt nhãn: HC1 , NaCl, H2S0 4 ,*Na2S04, HN03, NaN03 và Cu(N03)2.
Gii Nhn bit dung dch Cu(N03 ) 2 do có màu xanh lam c trng. Trích mu th 6 cht còn li vào các ng nghim, ánh sô" th t ngu nhiên, tin hành nhn bit theo th t các thí nghim và hin tng tng hp trong bng sau:
-BTÁPPG HH9- 35
............ . " H2SO< HC1 h n o 3 NaCr Na2S04 NaNOg Quì tím tím.
(phân nhóm) (nhóm (D (nhóm (II) -
Nhân bit nhm (I)
h 2s o 4 HC1-------- h n o 3 - dd BaCl2 BaS04 - -.:(_)
dd AgNOs WÍ!ÈÌÊÊÌrÈÊÊ 'AgCl V (_)
• Nhn bit nhóm (II) , . C ' —:: -'
Na2S04 NaCl 3 KaN03 dd BaCl2 BaS04 dd AgNOg WÊÊÊÊÊÊÊÊÊ .gGt: : <-) ..
HNOg và NaiV03 là cht còn lii ca mi nhm !loc c th chng
minh. HNO3 bng phn, ng vói Cu to dng dch Cu(N0 3 ) 2 màu xanh lam, chng minh NaXO, lìng phn ng vi Cu vàH2S0 4 c cng vi hin tng to dung dch Cu(NO: ) 2 màu xanL lam. - - -
Các PT HH : HÔ *+B aCl2 ^ B a S O ^ ^ i i e i - -
NajjSO,, + BaGl2 -> BaSO„ 4. h2Na<»r
HC1 + A ^ Ó 3: Á g C Ip ir o a:: ‘ '
NaCl + AgNO, -> NaNOj + AgCl 4- : 1
, . 3Cn + 8 HNO3 -> 3Cu(N03 ) 2 - 2 NO + 4H20 ;: J ;]
II. MRmiG, NÂNG CAO _
Phng ph á p g i i __________________ ____ _______ • Lu hnh trioxit (Anhidric sunfuric) CÓI k h a .n an g tòa tan
H2S0 4 theo mi t l, sn phm thu .c là oleum.J(cng gi là axit polisunfuric). : z : Công thc tng qu át ca oleum: xH2S0 4 .yS03. ----- - - - - - - - -
CTPT ca ôleum ng vi t l: - n gin nh t.. 0 : ^ : ; * y - - -jí -: , 7 V'.:'
• Thòng da vào phn ng trung hòa xác ;nh CTPT ca oleúm:xH2S0 4 .yS03 + 2(x+y)NaOH -> (x+y)Na2S0 4 +(2x+y)H20
1 (mol)------ — 2 (x+y) mol /
• Trong bài tp pha trn oleum vi H2SÒ4 hoc vi nde khi s dng s òng chéo thì oleum c qui i thành H 2S0 4 vi nng %
khi lng là c %=. + y) x 100%. 98x + 80y
36 -BT&PPGHH9-
Ví d. trung lioà :0,826 % oleum cn dùng 100 ml dùng dch NaOH 0,175M. Tính t l sô' moi gia S0 3 và H2S0 4 trong mu oleum ó và lp CTPT ca oleuin. ' -
-'v Gii " CTPT ca oleum: xH2S0 4 lýSOg (a moi) =>(98x + 80y)a = 0,826 (*) V mp -
xH2S04- .ySOg + 2 (x+y)NaOH -> (x+y)Na2S0 4 +(2x+y)H20
amol----------2 (x+y)a mol
=> nNaOH= 2(x + y)a = 0,0175(**)
_ (98x + 80y)a 0,826 . . . ' • o _rr o _ AT (*) và (* *) ,=}- . . • = 47,2 o l,8 x = 7,2y «=>—= 4 • •• ; ^ ; 2(x + y)ã 0,0175 y /
=> CTPT cuá 9leum:4H2S04! SO3
. Hoc gii nh ;sau: . "2(n+l) NaH + H2S(n +1)0 (3n +4) (n+l)Na2S0 4 +(n+2)H20
I ; nNOH = 0, ix 0,1 75 = Q,0175(mol) => noleum = ^ Q17^ (mol)
_ , , 0,826 _ , . => oièum 0 0X75 ~ 9 ’ (n + 1>
2 (n + i) => M oleum = 9 8 + 8 0 n = 9 4 , 4 ( n + 1 ) 1 4 , 4 n = 3 , 6 => n = 0 , 2 5
Vy t gr SO3 v H2SOt là 1 : 4
B. tUTN TP I. BÀI TP THEO CHUN KIN THC, K NNG _ 1 . Vit các pLng trình phn, ng biu din bin hòá sau, kèm theo
iu kin (phn ng): .(a) C u - ^ C u ( N 3)2—^ .C u O —^ C u —ííí->Cu0— ->CuS04
(b) KMnO, —2*->02 —^ . K 20 —SU K ()lI--^-» K N 03 —® - j.HN,
2. Nhn bit các cht tròng mi dãy sáu ây bng phn ng hóa hc: (a) Các cKt khí: 0 2, N2, c o , C02 và S02. (b) Gác oxit dng bt: K 2, BaO, CuO và F30 4.
3; Hãy nêu pKng pháp nhn bit các l ng riêng bit các dung dch
y không nhã n : Ag2Or Mn02, FeO, CuO. Vit các phng trình phnng xy rai -'V í 7: 7
5. Vit PTHH òa các ca các phn, ng xy ra (nu có) ca các cht sau ây vi H2S0 4 loãng v , H2S0 4 c: Cu , F e , Na2S03, BaCl2 , Fe203, BaCOg, C12H22Gn , than ci (C).
-BT&PPG HH9- 37
6 . Hoà tan 5,6 lit khí HC1 ( ktc) vào 0,llit H20 to. thành. dung dch HC1. . . ; * (a) Tính nng mol/lit và nng % ca dung dch thu c.
(b) Cho 8 g CuO vào dung dch trên, tmh nng % và nng mol cadung dch thu c sau khi phn ng xy ra hoàn toàn. 7. Hãy tìm công thc hóa hc ca các axit có thàn h phn khi lng các
nguyên t nh sau: - ^ (a) A: 2,13%H; 29,79%N; còn li là oxi. (b) B: 2,44%H; 39,02%S; còn l i là oxi.
II. BÀI TP M RNG, NANG CAO 8 . Nhn bit 4 cht rn sau ây cha riêng bit trong các l mt nhãn:
N a , Na20, A120 3, Fe20 3 (ch c dùng nc nhn bit). 9. Hoà tan hoàn toàn mt oxit kim loi hòa tr n bang dung dch H2S0 4
14% va thì thu c mt dung dch muôi có nng 16,22%. Xác nh công thc ca oxit trên. c
1 0 . Cho 7,8 gam hn hp kim loi AI và Mg tác dng ht vi dung dch H2S0 4 thu dc 8,96 lít H2 ( ktc). Hi khi cô cn dung dch thu c bao nhiêu gam mui kan.
1 1 . Trn 1/3 lít dung dch HC1 (dd A) vi 2/3 lít dung dch HC1 (dd B) c 1 lít dung dch HC1 mi (dd D). Ly 1/10 lít ( D) tác dng vói dung dch AgN03 d thì thu c 8 ,6 lg kt ta. (a) Tính nng mol/1 ca dd D. (b) Tính nng mol/1 ca dd A và dd B. Bit nng moi ca dung
dch A là CA và nng mol dung dch B là CB có liên h: CA—4CB. 1 2 . Tính sô" gam H20 cn dùng pha loãng 1 mol oleum có công thc
H2SO4.2 SO3 thành. dung dch axit H2 S0 4 98%. 13. Mi ngày nhà máy sn xut 100 tn H2SO4 98%. Hi mi ngày nhà
máy tiêu th bao nhiêu tn tinh qung pirít cha 96% FeS2 và hiu sut diu ch H2s>04 là 98%.
14. em 2 0 0 gam dung dch HC1 và H2S4 tác diig vi dung dch BaCl2
d to ra 46,6 gam kt ta và dung dch B, trung hòa dung dch B cn 500 ml dung dch NaOH 1 , 6 M. Tính c% 'ca hai axit trong dung dch u.
15. Hòa tan 13,7 gam hn hp Zn và Mg vào 400 ml dung dch H2S0 4
loãng. Sau thi gian phn ng, em cô cn dung dch sau phn ng thi thu c 52,1 gam m khan. Xác nh phn trám v khi lng ca mi kim loi và nng mol/1 ca dung dch H 2S04.
16. Hoà tan 20 g hn hp hai mui cacbonat kim li hoá tr 1 và 2 bng dung ch HC1 d thu c dung dch X và 4,48 lít khí ( ktc) tính khi lng môi khan thu ác khi cô cn dung dch. X.
17. Cho 200 g SO3 vào 1 lít dung dich H2S0 4 17% (D —1,12 g/ml) c dung dch A. Tínli nng % dung ch A. c J I
38 -BT&PP HH9-
18. Dùng 1 tan qung piritst cha 72% FeS^ iu ch axit sunfuric bng phng pháp tip xúc, Ch toàn b axit thu c tác dng vói ng iu ch CuS04.5H20. Tính, kí lng CuS0 4.5H20 thu c bit hiu sut ca c quá trìn h iu ch ch t 80%
19. (a) Hãy xác nh công thc ca oleum A, bit rng sau khi hoà tan 3,38 g A vào nc ngòi ta phi dùng 800 mi dung dch kali hidroxit 0 ,lM trng hà.
(b). Tính khói lng oleum A cn hoà tan vào 200 g nc cdung dch axit sunfuric 1 0 %. HNG DN GII VÀ ÁP ÁN
1. Mt sô" PTHH cua các phn ng (các PTHH khác c gi t vit). (â) (1) 3Gu + 8 HNGj —y 3Cu(NOg)2 2NO + 4 H2O
(2) 2Cu(N03 ) 2 —^->2CO+ 4N02 +0 2
(b) (1 ) 2KMn04 —— >K 2Mn04 + MnOg + 0 2 T 2 . (a) Th bng mu than hng:
Khí 0 2 làm mu than hng cháy sáng, khí N2 làm mu than hng tt.
Nhn bit 3 cht còn li theo bng sau: CO 0 0 s o 2
Nc brom (-) (-) mt màu nâu
Nc vôi trong còri lai LÓa c PTHH: S0 2 + Br 2 + 2H20 -> H2S0 4 + 2HBr
C02 + Ca(OH) 2 -» CaCOg í +H20 (b) Th vi nc:
- 2 cht: K20 và BaO tan to dung dch trong sut. - 2 cht: CuO và Fe3 0 4 không tan.
Th 2 dung dch thu c thí nghim trc vi khí C0 2 : Dung dch Ba(OH) 2 tò kt ta trng => nhn bit c BaO, cht còn li là K 20 . Th 2 cht CuO và Fe3 0 4 vi dung dch HCL' CuO tác dng to ung ch muôi Cu !) màu xanh lam c trng, 5 * 6 3 0 4 tác dng to dung ch có màu vàng nâu nhat: PTHH: c gi t vit.
3. : ;v '.- . ' ' HNO3 HC1 h 2s o 4
dd BaCl2 (-) (-) BaS04 l
dd AgNOa (“) AgCl
d FeCl2
d xanh lam AgCU
5. Cu, C12H22P 1 1 , c : không tác dng vi H2S0 4 loãng, tác dung c vi H2S0 4 c, các PTHH nh sau:W 1 U .C IV / V/CLVy X l l l l i H i U O o . U f
Cu + 2I12SOj (c) -> CuS04 + S02 t +2II20
2H2S0 4 (ác) + C -» C 0 2 1+2S02 1+2H20 c j t u o , , H8S0<Jc >12C-rllHo011 - ... V- .. 7 I m V t 1 x X 1 2 ^ '
Fe : không tác dng vi H2S0 4 c ngui, tác dng vi H2S4 loãng và H2S0 4 c nóng.
Fe + í 2S0 4 ->FeS0 4 +H2 t , A: "
6H2S0 4 (c) + 2Fe— >Fe2 (S04 ) 3 + 3S02 T +6H20 % ' Các cht: Na2S03, BaCl2 , Fe20 3 , B aC 0 3 to ra cùng sn phm khi
phn ng vói H2S0 4 loãng và H2S0 4 c. c gi t vit PTP,
Lu ý : HgS04 + BaCl2 -» BaS4 +2HC1 BaCO s + H2S0 4 -> BaS04 + H 20 + C02t ^ L ^
6 . (a) nHC1 = 0,25 mol => mHC1 = 9,125 g
Vh2o = 0 ,1 0 Kt=l0 0 ml=>mH2O= 1 0 0 g; Vdd=VH2o = 0 ,lKt
mdd = mHC1 + mH0 = 9,125 +100 = 109,125 g
=>c* ã - p>125 .100% =8,36% ;CMÍHC1V=2,5M -- ;.
(b) 11(^0 = (8 :8 0) = 0,1 mol
2HQ + CuO -^C uC^+^ B 0,25 0,10 0 F 0 ,2 0 <-0 ,1 0 -> 0 , 1 0
D 0,05 0,00
n H q ~ > 2 5 =0,125 >0 >1 = 1 o u Q ~ Q>1 2
Vy: Cuthi
mdd - mHci + mH20 + mCu0 = 36,5x 0,.25 +100 + 8 = 117,125 g
C M1HC1) = ° ' 0 5m o 1 - 0 . 5 M ; C W M , = ° ’ l m o 1 = 1 , 0 M M(Ha) 0 ,ll ít MiCuCbJ 0>ilít ../ :-:-A
c%co.a ) = 0 , lx l3 5 xI00» =11,53%; C%(Ha) = 0,05xS6,5xlO%=1,56% (CaQj) H 7 1 2 5 lHa) 117,125 ........... ..............
7. (a) A: HNÒg (axit nitr). (b) B: H2S0 3 (axit sunfur) 8 . Th vói nc: ' 1
- Na tác dng, tan trong nc và gii phóng kh í H2,. r I - Na20 tã n kÌLÔig si bt khí. - Các cht: A120 3 và Fe20 3 không tan. Dung dung dch NO H thu c trong thí nghim trc th vi 2
cht còn li: tan trong dung dch NaOH là Al^g, kbiÔLg tan là Fe20 3
40 -BT&PPGHH9-
RO + H2 SO4 — gam (Mr +16) 98 (MR+96)

Documents

BÀI TẬP VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI HÓA HỌC 9 - PHẠM SỸ LỰU