Bài giảng Ô nhiễm môi trường không khí

1

May 31, 2006 1

Instructor: MSc. Tran Minh Hai http://environment-safety.com

OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí OÂ nhieãm moâi tröôøng khoâng khí

CBGD: ThS. TRAÀN MINH HAÛI

TP. HOÀ CHÍ MINH, THAÙNG 05 NAÊM 2006

May 31, 2006 2


MOÂI TRÖÔØNG KHOÂNG KHÍ MOÂI TRÖÔØNG KHOÂNG KHÍ

Khoâng khí saïch: 78,09% tt N2;

20,94% tt O2;

1-4% tt hôi nöôùc;

0,03% tt CO2…

2

May 31, 2006 3


OÂ nhieãm khoâng khíOÂ nhieãm khoâng khí

laø söï coù maët cuûa caùc chaát trong khí quyeån sinh ra töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi hoaëc caùc quaù trình töï nhieân vôùi noàng ñoä ñuû lôùn vaø thôøi gian ñuû laâu vaø seõ aûnh höôûng ñeán söï thoaûi maùi, deã chòu, söùc khoeû, lôïi ích cuûa con ngöôøi vaø moâi tröôøng.

May 31, 2006 4


OÂ nhieãm khoâng khíOÂ nhieãm khoâng khí

OÂ nhieãm khoâng khí laø söï coù maët cuûa caùc chaát trong khí quyeån sinh ra töø hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi hoaëc caùc quaù trình töï nhieân vôùi noàng ñoä ñuû lôùn vaø thôøi gian ñuû laâu vaø seõ aûnh höôûng ñeán söï thoaûi maùi, deã chòu, söùc khoeû, lôïi ích cuûa con ngöôøi vaø moâi tröôøng.

Moâi tröôøng khoâng khí trong nhaø: KK + yeáu toá vi khí haäu T, ϕ, v, böùc xaï.

3

May 31, 2006 5


Indoor Air Pollution SourcesIndoor Air Pollution Sources

Ozone Emitters

Gas or oil furnaces produce carbon monoxide, nitrogen dioxide, and particulate matter

Poor location of fresh air intakes may bring in pollutants

Many cleaning products and pesticides contain harmful chemicals, fumes may circulate

Remodeling and painting can put fumes and particulate matter into circulation

Smokershttp://glg110.asu.edu

May 31, 2006 6


Heä thoáng oâ nhieãm khoâng khí Heä thoáng oâ nhieãm khoâng khí

NGUOÀN OÂ NHIEÃM

NGUOÀN TIEÁP NHAÄN

Khoáng cheá oâ nhieãm taïi nguoàn

Khí quyeån

Giaùm saùt oâ nhieãm

Khoáng cheá oâ nhieãm

4

May 31, 2006 7


Tuaàn hoaøn cuûa Tuaàn hoaøn cuûa gioù vaän chuyeån gioù vaän chuyeån chaát oâ nhieãm chaát oâ nhieãm khoâng khí töø khoâng khí töø vuøng oâ nhieãm vuøng oâ nhieãm coâng nghieäp coâng nghieäp naëng ñeán Baéc naëng ñeán Baéc cöïc laø nôi tích cöïc laø nôi tích luyõ söông muø.luyõ söông muø.

May 31, 2006 8


NguoNguo ààn n oâ nhieãm khoâng khíoâ nhieãm khoâng khí

Phaân loaïi theo tính chaát söï phaùt thaûi Nguoàn ñöôøng:

ñöôøng boä; ñöôøng xe löûa; ñöôøng thuûy, ñöôøng haøng khoâng.

Nguoàn ñieåm: oáng khoùi cuûa caùc nguoàn ñoát rieâng leû, baõi chaát thaûi,...

Nguoàn vuøng: khu coâng nghieäp taäp trung,ñöôøng oâ toâ noäi thaønh, nhaø ga, caûng, saân bay...

5

May 31, 2006 9


NguoNguoààn n ññieieååmm

http://tammi.tamu.edu/photos/Single%20Stack.JPG

May 31, 2006 10


NguoNguo ààn n ñöñöôô øøngng

Vietnam airlines

6

May 31, 2006 11


NguoNguo ààn vun vu øøngng

http://www.saigonesl.com/City_Maps_Collection/pages/HCMC_map_jpg.htm

May 31, 2006 12


NguoNguo ààn vun vu øøngng

Coastal Industrial Zone (Yokohama) © Shinji Tanabe http://web-japan.org/factsheet/pollution/

7

May 31, 2006 13


Töï nhieân Nhaân taïo

NGUOÀN OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ

Nuùi Chaùy Gioù Xaùc baõ Phaán hoa Giao Nhaø Nhu caàulöûa röøng Baõo phaân huûy Vi khuaån thoâng maùy caù nhaân

Nguoàn oâ nhieãm khoâng khíNguoàn oâ nhieãm khoâng khí

Phaân loaïi theo tính chaát nguoàn phaùt sinh

May 31, 2006 14


Nguoàn töï nhieânNguoàn töï nhieân

Nuùi löûaChaùy röøngGioù, baõoPhaân huyû yeám khí töï nhieân caùc chaát höõu cô (xaùc…): NH3, CH4, CO2…Taùc nhaân sinh hoïc: phaán hoa, vi sinh vaät, coân truøng...

8

May 31, 2006 15


Núi lửaNúi lửa

http://esminfo.prenhall.com/science/geoanimations/animations/35_VolcanicAct.swf

May 31, 2006 16


Flow regimes in volcanic conduitsFlow regimes in volcanic conduits

Oleg Melnik, University of Bristol, 22 to 26 March 2004

9

May 31, 2006 17


Nuùi löûa phunNuùi löûa phun

SO2, H2S, HF vaø buïi.

May 31, 2006 18


Chaùy röøng Chaùy röøng

Chaùy röøng NOx, SO2, CO, buïi tro.

10

May 31, 2006 19


Nguoàn nhaân taïoNguoàn nhaân taïo

Ñoát nhieân lieäu: buïi vaø CO, SO2, NOx...; SX coâng nghieäp: buïi, hôi khí ñoäc (SO2, HF, Pb…)Chaên nuoâi gia suùc: NH3, H2S...; Thu gom xöû lyù raùc; loø thieâu…: CH4, NH3,…, saûn phaåm chaùy; Sinh hoaït: chaát taåy, khöû muøi, sôn vecni, keo, nhuoäm, uoán toùc: dung moâi (axeton, formaldehyt…); photocopy: O3; nhaø xe: caùc chaát höõu cô bay hôi, huùt thuoác…) CO, hôi nicotin…

May 31, 2006 20


OÂ NHIEÃM DO GIAO THOÂNGOÂ NHIEÃM DO GIAO THOÂNG

Nguyeân nhaân :Löôïïng xe nhieàu, chaátlöôïng thaápÑöôøng: chaát löôïng keùmNhieân lieäu: phuï giaBuïi, chì

11

May 31, 2006 21


Ñoát chaùy nhieân lieäu trong ñoäng côÑoát chaùy nhieân lieäu trong ñoäng cô

May 31, 2006 22


OÂ NHIEÃM DO SX COÂNG NGHIEÄPOÂ NHIEÃM DO SX COÂNG NGHIEÄP

Nguyeân nhaân:Quaù trình chaùy

CO, NOx, SO2, khí ñoäc khaùc,…

Quaù trình bay hôi Chaát höõu cô bay hôi, daàu moû…..

Thaûi boû tröïc tieáp CFCs, khí coù muøi, CH4…

12

May 31, 2006 23


Saûn xuaát coâng nghieäpSaûn xuaát coâng nghieäp

Saûn xuaát

May 31, 2006 24


Quaù trình chaùy Quaù trình chaùy

Nguyeân lieäu: chaát chaùy, oxy Nhieät: moàiTieáp xuùc, thôøi gian

13

May 31, 2006 25


HOW FIRES STARTHOW FIRES START

Fire is a chemical reaction involving rapid oxidation or burning of a fuel. It needs three elements to occur:

FUEL - Fuel can be any combustible material - solid, liquid or gas. Most solids and liquids become a vapor or gas before they will burn.

OXYGEN - The air we breathe is about 21 percent oxygen. fire only needs an atmosphere with at least 16 percent oxygen.

HEAT - Heat is the energy necessary to increase the temperature of the fuel to a point where sufficient vapors are given off for ignition to occur.

CHEMICAL REACTION - A chain reaction can occur when the three elements of fire are present in the proper conditions and proportions. Fire occurs when this rapid oxidation, or burning takes place.

Take any one of these factors away, and the fire cannot occur or will be extinguished if it was already burning.

May 31, 2006 26


Noâng nghieäp Noâng nghieäp

Chaên nuoâimethane nitrous oxide

14

May 31, 2006 27


OÂ nhieãm khoâng khí trong nhaø OÂ nhieãm khoâng khí trong nhaø

Khoâng khí trong nhaø ñöôïc xem laø khoâng gian trong phoøng khoâng phaûi laø khu vöïc coâng nghieäp maø con ngöôøi soáng ôû ñoù > 1h. Goàm: khoâng gian khoân gkhí trong vaên phoøng, phoøng hoïc, xe, trung taâm mua saém, beänh vieän vaønhaø rieâng.

May 31, 2006 28


15

May 31, 2006 29


Chaát oâ nhieãm quan troïngChaát oâ nhieãm quan troïng

Buïi ñaátKhoùi thuoác Oxyt nitô Formandehyt Taùc nhaân sinh hoïc: Vi khuẩn, Moác, Virut, Chaát thaûi cuûa vaät nuoâi, Ve GiaùnPhấn hoaCaây coû…

May 31, 2006 30


Thuoác laù Thuoác laù

16

May 31, 2006 31


Yeáu toá aûnh höôûng chính Yeáu toá aûnh höôûng chính ñeán khoâng khí trong nhaøñeán khoâng khí trong nhaø

2 yeáu toá chính:Khoái löôïng vaø chaát löôïng khoâng khí beân ngoaøi laáy vaøo phoøng (löu löôïng thoâng gioù, sa laéng vaøphaân huûy hoaù hoïc)Nguoàn phaùt thaûi chaát oâ nhieãm khoâng khí trong phoøng

May 31, 2006 32


Thôøi gianThôøi gian

Muøa ñoâng80 - 90% thời gian ôû trong phoøng

17

May 31, 2006 33


Moâi tröôøng khoâng khí xung quanh Moâi tröôøng khoâng khí xung quanh

Ambient air pollutionAmbient air pollution

May 31, 2006 34


18

May 31, 2006 35



19

May 31, 2006 37


Caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi vaø oâ nhieãm moâi tröôøng

May 31, 2006 38


ChaCha áát t oâ nhieãm khoâng khíoâ nhieãm khoâng khíPhaân loaïi döïa vaøo traïng thaùi vaät lí

Raén: Loûng:Khí vaø hôi:Vaät lyù:

Döïa vaøo kích thöôùc haïtPhaân töûAerosol

Phaân loaïi theo söï hình thaønhSô caáp Thöù caáp

20

May 31, 2006 39


ChaCha áát t oâ nhieãm khoâng khíoâ nhieãm khoâng khí

Phaân loaïi döïa vaøo traïng thaùi vaät líRaén: buïi, khoùi...; Loûng: sol loûng/khí nhö söông muø...; Khí vaø hôi: COx, NOx, SO2…Vaät lyù: oàn, nhieät, phoùng xa…

May 31, 2006 40



Döïa vaøo kích thöôùc haït• Phaân töû (hoãn hôïp khí - hôi)• Aerosol (goàm caùc haït raén, loûng).

Buïi thoâ (grit): φ > 75µm; Buïi (dust): φ = 5 – 75µm; Khoùi (smoke): φ = 1 – 5µm; Khoùi mòn (fume): φ < 1µm;Söông (mist), söông giaù (fog): φ < 10µm;Buïi hoâ haáp: φ< 10µm (PM10)

21

May 31, 2006 41


OÂ nhieãm buïi OÂ nhieãm buïi

Case studies: Ogallala AquiferCase studies: Ogallala Aquifer

May 31, 2006 42


Kích thöôùc chaát oâ nhieãm khí Kích thöôùc chaát oâ nhieãm khí

Kích thöôùc

22

May 31, 2006 43


Human Hair (70 µm diameter)

Hair cross section (70 µm)

PM2.5(2.5 µm)

PM10(10µm)

M. Lipsett, California Office of Environmental Health Hazard Assessment

Hoãn hôïp cuûa caùc phaàn töû raát nhoû vaø caùc gioït loûng

Haït buïi Haït buïi

May 31, 2006 44



Phaân loaïi theo söï hình thaønhChaát oâ nhieãm sô caáp

• Thaûi tröïc tieáp töø nguoàn: SO2, H2S, NO, NH3, CO, CO2, HCl… Chaát oâ nhieãm thöù caáp

• Taïo thaønh do bieán ñoåi cuûa chaát oâ nhieãm sô caáp: SO3, H2SO4, …Phaân töû (hoãn hôïp khí - hôi)

Quaù trình bieán ñoåi trong khí quyeånBieán ñoåi vaät lyù: phaùt taùn, sa laéng…Bieán ñoåi hoùa hoïc: phaûn öùng do quang, nhieät, hoaù chaát…

23

May 31, 2006 45


Caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí tieâu bieåuCaùc chaát oâ nhieãm khoâng khí tieâu bieåuTT Ngaønh saûn xuaát Caùc chaát oâ nhieãm ñaëc tröng

A Coâng nghieäp naêng löôïng

1 NM nhieät ñieän, loø nung, noài hôi duøng than ñaù, daàu moû (DO, FO)

Buïi, SOx, NOx, COx, hydrocacbon aldehyt.

B Coâng nghieäp luyeän kim

1 Luyeän kim, ñuùc Buïi, SO2 , COx (CO, CO2), HF, chì

C Coâng nghieäp hoaù chaát

1 Saûn xuaát hoaù chaát cô baûnAxit sunfuricAmoniac Xuùt – clo

SOx (SO2, SO3).NH3.Cl2, HCl2 Saûn xuaát phaân boùn:

Superphotphat, phaân laân nung chaûyUre

Buïi, HF, SiF4, SO3CO, CO2−, NH3, SO2

3 Loïc daàu Hydrocacbon, buïi, COx, SOx, NOx.

D Coâng nghieäp vaät lieäu xaây döïng

1 Saûn xuaát xi maêng, vaät lieäu xaây döïng Buïi, CO, CO2, SO2, NOx, HF

2 Toân maï keõm Buïi kim loaïi, NH3, HCl, SO2

May 31, 2006 46


Caùc chaát oâ nhieãm khoâng khí tieâu bieåuCaùc chaát oâ nhieãm khoâng khí tieâu bieåuTT Ngaønh saûn xuaát Caùc chaát oâ nhieãm ñaëc tröng

E Coâng nghieäp nheï

1 Deät, nhuoäm Buïi, hôïp chaát höõu cô

2 Saûn xuaát giaáy Buïi, muøi hoâi (H2S, metylmercaptan, dimetylsunfit…), clo3 Goám söù, thuyû tinh, Buïi, COx, HF

4 Keo, sôn, vecni Buïi, hôïp chaát höõu cô

5 Xaø boâng, boät giaët Buïi, kieàm

6 Saûn xuaát thuoác laù Buïi, muøi, nicoâtin, menthol

7 Saûn xuaát thuoác tröø saâu Buïi, thuoác tröø saâu

8 Coâng ngheä thuoäc da Muøi hoâi

9 Saûn xuaát nhöïa, cao su, chaát deûo Buïi, muøi hoâi, hôïp chaát S

24

May 31, 2006 47


May 31, 2006 48


25

May 31, 2006 49


Caùc vaán ñeà oâ nhieãmCaùc vaán ñeà oâ nhieãm

Vaán ñeà toaøn caàu Thuûng taàng oââzon Khí nhaø kính

Vaán ñeà vuøng Möa axit Khoùi quang hoaù

Ñòa phöông Trong nhaø (taïi gia ñình, nhaø maùy, vaên phoøng)

May 31, 2006 50


Taùc ñoäng cuûa oâ nhieãm khoâng khíTaùc ñoäng cuûa oâ nhieãm khoâng khí

Nguyeân nhaân gaây nhieãm ñoäc:Coá yù do tai naïn, söï coá (nhieãm ñoäc caáp tính)Moâi tröôøng lao ñoäng hay sinh hoaït bò oâ nhieãm (nhieãm ñoäc maïn tính)

Ñoái vôùi con ngöôøi: Ngaït thôû, gaây cay, chaûy nöôùc maét, dò öùng, ngöùa, meà ñay,…. Taùc ñoäng ñeán heä thaàn kinh, coù theå gaây lieät. Gaây beänh: vieâm phuø phoåi, beänh ho, hen xuyeãn, lao phoåi, buïi phoåi, ung thö.

26

May 31, 2006 51



Taùc ñoäng ñoái vôùi thöïc vaätCheát hoaïiToån haïi saéc toáTaùc ñoäng ñeán söï phaùt trieån.

Taùc ñoäng ñoái vôùi coâng trìnhMaøi moøn, aên moøn vaät lieäu. Giaûm tính naêng cuûa vaät lieäu.

Taùc ñoäng ñoái vôùi moâi tröôøng Möa axit…Hieäu öùng nhaø kính, gia taêng nhieät ñoä, naâng möïc nöôùc bieån.Thuûng taàng ozon.

Khaùi nieäm, baûn chaát

Nguyeân nhaân

Taùc ñoäng

Kieåm soaùt

May 31, 2006 52


AÛnh höôûng taàm nhìn AÛnh höôûng taàm nhìn

27

May 31, 2006 53


AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng AÛnh höôûng ñeán moâi tröôøng

Acid rainOzone depletionGlobal warmingIn human population- respiratory problems, allergies, strengthens lugs, and a risk for cancer

May 31, 2006 54



Taùc ñoäng cuûa chaát oâ nhieãm khoâng khí Buïi Khí, hôi

Nguoàn thoâng tin Saùch: Air quality Guidelines for Europe, Occupational Health Guidelines for Chemical Hazards… Internet: www.cityplastics.com.au; www.ilo.org/public/english/protection/safework/cis~; …CD: Merk index …

28

May 31, 2006 55


Hieän traïng moâi tröôøng khoâng khí Hieän traïng moâi tröôøng khoâng khí TAÏI TPHCMTAÏI TPHCM

Taïi khu ñoâ thò: oâ nhieãm buïi. Taïi ñieåm nuùt giao thoâng: oâ nhieãm buïi. Khoâng khí trong nhaø Nguoàn oâ nhieãm coâng nghieäp

Documents

Bài giảng Ô nhiễm môi trường không khí