Bukidnon State UniversityMOGCHS External StudiesPahina ng Balangkas Sa Sulating Pananaliksik-Balangkas-BAGONG USOK SA MGA KABATAAN

Iniharap ni: Genna L. Dela PenaIniharap kay:Dr.Ludwig R.GomeraPetsa:

”Bagong usok sa mga Kabataan”

DELA CRUZ, John Kevin Kim, FELICIANO, Mary Bernadeth, FLORES, Graciella Vicenta, LLANERA, Daniel Kevin, at RAMOS, Karlo Gabriel mula sa 1-9, College of Nursing sa Patnubay ni Gng. Zendel Rosario Manaois-Taruc

PanimulaIsa sa mga kinakaharap na suliranin ng ating bansa sa ngayon ay ang hindi masugpo-sugpo o maibsan man lamang na paninigarilyo ng karamihan.Kung ating napapansin halos lahat ng antas ng pamumuhay ay may bisyong paninigarilyo.Halos mga kabataan ang siyang

gumagamit nito.Pabata ng pabata ang mga taong lulong sa paninigarilyo.Mga kalalakihan ang siyang may mataas na porsyento sa bisyong ito.Malayang nagagawa ito kahit saan at kahit anumang oras.talamak na ang paninigarilyo at hindi na natin ito maitatanggi dito sa Pilipinas.

Sa panahon ngayon, hindi maitatangging tunay na laganap na ang paninigarilyo sa Pilipinas. Kung inyong mapapansin, tila bawat sulok ng ating bansa ay pinupugaran ng mga nagbebenta at gumagamit ng sigarilyo. Mapaartista man o propesyunal, draybeKkr o kahit ang mismong mga doktor at nars sa mga ospital ay kabilang sa populasyong ito. Kahit na ang mga mahihirap o tambay na ginagapang na lamang ang kanilang pang-araw-araw na kakainin ay maaaring malakas ding manigarilyo. Dahil dito, hindi na nakapagtataka pa kung tutularan ng kabataan ang ganitong gawain.

Ang paninigarilyo ng kabataan ay maituturing na isa sa mga nangungunang isyung patuloy na pinagtatalunan at sinusubukang maibsan. Patuloy ang pagtaas ng bilang ng mga kabataang nalululong sa bisyong ito. Dagdag pa rito ang kaalamang dumarami at tila pabata pa nang pabata ang mga sumusubok manigarilyo. Patuloy ang ganitong paglaganap kahit na marami ng mga solusyon at batas ang isinasagawa at isinasakatuparan upang labanan o di kaya naman ay mabawasan ang paglaganap ng gawaing ito.

Ang pamanahong papel na ito ay nagbibigay atensyon sa mga karanasan ng mga batang Pilipinong naninigarilyo.

Kabilang na rito ang kanilang mga dahilan at pananaw ukol sa paninigarilyo pati na rin ang pagbabagong naidulot nito sa kanilang pamumuhay. Nakapaloob din dito ang ilang mga suhestyon sa pagtigil o pagbabawas ng paninigarilyo.

Layunin

Nais makamit ng pag-aaral na ito ang mga sumusunod na layunin: paglalahad ng mga impormasyon tungkol sa kalagayan ng mga kabataang Pilipino kaugnay sa paninigarilyo; pagtatala ng mga karaniwang dahilan at salik na nakaaapekto sa desisyon ng kabataan na manigarilyo at mga karaniwang epekto ng paninigarilyo lalo na kung bata pa lamang ay nasimulan na ang ganitong bisyo; at pagbibigay ng ilang mga mungkahi at solusyon upang makatulong sa mga nais tumigil sa paninigarilyo.

i. mga kaugnay na babasahin o literaturaA. Kalagayan ng Paninigarilyo ng Kabataan sa PilipinasLaganap na sa ating lipunan ngayon ang mga batang naninigarilyo. Nakalahad dito ang ilang istadistika at impormasyon tungkol sa mga batang naninigarilyo sa Pilipinas:

20% ng kabataang Pilipino ay nagsisimulang manigarilyo sa edad na 10 pababa. (Miguel-Baquilod, M., NEC, 2001) Isa sa tatlo o 27% ng kabataang Pilipino ay naninigarilyo. (Global Youth Tobacco Survey ng World Health Organization at Center for Disease Control and Prevention, 2007) Halos 40% ng mga batang lalaki ay naninigarilyo. (WHO, 2002) Apat sa sampung estudyante na may edad na 13-15 ay nakapanigarilyo na. (CDC-MMWR, 2003) Isa sa walong estudyante na may edad na 13-15 ay nagsimulang manigarilyo bago ang edad na 10. (CDC-MMWR, 2003) May mas malaking posibilidad na manigarilyo ang mga batang lalaki kaysa sa mga babae. (CDC-MMWR, 2003) Ang mga batang may magulang na naninigarilyo ay may mataas na posibilidad na manigarilyo rin pagtanda. (FCAP) 62% ng mga batang Pilipino ay pinagbebentahan ng sigarilyo sa mga tindahan. (CDC-MMWR, 2005) Ang mga bata na malapit sa kanilang mga magulang ay may mas mababang posibilidad na manigarilyo. (Teen Tobacco Epidemic in Asia, 2004)Sa mga susunod na bahagi ng pag-aaral na ito ay ipapakita ang ilang mga dahilan kung bakit mahirap tanggalin sa ating lipunan ang bisyong ito.

B. Mga Salik at Dahilan ng Paninigarilyo ng Kabataang Pilipino

Sa bawat batang naninigarilyo ay mayroong kwento sa likod nito. Pare-pareho man silang nag-umpisang manigarilyo sa murang edad, iba-iba pa rin ang kani-kanilang mga dahilan. Ilan sa mga dahilan o salik na nakaaapekto sa kanilang desisyong manigarilyo ay ang mga sumusunod: Estado o kalagayan sa buhay, paninigarilyo ng magulang, kapatid, at iba pang kamag-anak, kakulangan ng patnubay ng magulang sa paglaki, peer pressure, kahinaan ng loob sa pagharap sa mga problema, pampalipas oras (relaxation or to relieve stress) at ang availability at murang presyo ng sigarilyo. (J. S. Ahluwalia, K. Resnicow, at W. S. Clark. 1998)

Hindi nililimita sa mga nakalista sa itaas ang mga maaring dahilan o salik sa paninigarilyo ng kabataan, sapagkat ang desisyong manigarilyo ay sadyang sabdyektibo.

C. smokingMga Nilalaman ng Sigarilyo na Nakaaapekto sa Kalusugan ng GumagamitAng isang sigarilyo ay binubuo ng iba’t ibang kemikal na ginagamit sa pang araw araw na buhay sa pormang insecticide (Nicotine), ginagamit sa lason (Arsenic) hanggang sa mga kilalang kemikal na nakapagsisimula ng kanser. Ang mga sumusunod ay ang mga pangunahing nakasisira sa kalusugan ng sino mang naninigarilyo: (www.50plushealth.co.uk at http://www.bloodindex.org/content_cigarette.php) NicotineIto ay isang insecticide at herbicide na nakalalason sa nervous system ng isang tao. Ito ang pangunahing nakadudulot ng adiksyon sa naninigarilyo. Pinaparalisa

nito ang mga muscles of respiration o paghinga kapag ito ay kinonsumo nang higit sa kaya ng ating katawan. Ang taong makalalanghap ng nicotine ay makakaramdam ng pagkairita, pagkagutom at pagbaba ng konsentrasyon.Ang nicotine na may mahinang konsentrasyon ay isang stimulant na nakapagpapahusay ng kaisipan, konsentrasyon at memorya ng isang tao (helpwithsmoking.com). Ito ay isang droga na nakapagpapataas ng bahagdan ng dami ng Dopamine, isang neurotransmitter na may kaugnayan sa sensation ng sarap at saya, sa ating katawan. Ito ang dahilan kung kaya nakadarama ng sensation ng pagka-relax ang mga gumagamit nito. Ang nicotine din ay nakakapagpahina ng gana kumain kaya naman ang mga kababaihan na gumagamit nito ay nahihirapan tumigil sapagkat sila’y nangangamba na bigla silang tataba sa paghinto nila nito.Kahit na kaunting nicotine lang ang pumapasok sa loob ng katawan, may kakayahan pa rin ito na gawing nicotine dependent ang sinumang gumamit kaya naman napakahirap para sa kanila ang huminto sa paninigarilyo. Ang mga taong naadik dito ay nakararanas ng mga tinatawag na withdrawal symptoms tulad ng pagkahilo, pagkagalit, at lubos na kalungkutan sa tuwing sinusubukan nilang ihinto ito. TarIto ay isa sa mga nagdudulot ng kanser sa mga naninigarilyo. 95% ng insidente ng lung cancer ay nag-uugat sa pagkalanghap ng tar. Kapag sumobra ang exposure sa kemikal na ito, naninigarilyo man o hindi ay magkakaroon ng malaking posibilidad na magkaroon ng kanser sa baga.

Carbon MonoxidePinapalitan nito ang oxygen sa katawan na makasasama sa kalusugan ng tao; mauubusan ang supply ng oxygen sa buong katawan na magdudulot ng pagkahina ng mga ugat at tissue na kapag hindi nabigyan ng sapat na hangin ay mamamatay hanggang ang indibidwal ay mamamatay rin. Ito rin ay nagdudulot ng pagsikip ng mga daluyan ng dugo na dahilan ng mga komplikasyon sa puso. Karamihan sa mga kemikal ng sigarilyo ay tinatawag na irritants. Sinisira nito ang mga sinasabing cilia o filter ng ating respiratory system hanggang sa puntong hindi na maaaring linisin ang anumang hangin na pumapasok dito. Dahil dito, makararanas ang gumagamit ng matinding pag-ubo, kahirapan sa paghinga, hanggang sa pagkasira ng baga. Sinasabing umaabot sa 4000 ang mga irritants sa isang sigarilyo at lahat ng iyon ay nalalanghap, hindi lamang ng gumagamit kundi pati na rin ang mga tao sa kanyang paligid.D. Mga Epekto ng PaninigarilyoAlam nating maraming masasamang epekto ang paninigarilyo sa ating populasyon. Ngunit, bakit nga ba patuloy pa rin ang paglaganap nito hanggang sa kasalukuyan? Isa sa pinakamahalagang dahilan ay ang tinatatawag na peer pressure kung saan naiimpluwensyahang manigarilyo ang isang bata ng kanyang mga kaibigan dahilan sa kagustuhang makisama sa mga ito (helpwithsmoking.com). Ang ilan naman ay nagsasabi na ito ay nakapagbibigay ng relaxing sensation, ngunit sa katunayan ay nagdudulot ito ng ganitong pakiramdam dahil may iba pang ginagawa ang tao na nakapagpapa-relax habang naninigarilyo tulad ng pag-

upo, pakikipagkwentuhan, atbp. (helpwithsmoking.com). Ang ilan naman ay nagsasabi na ang paninigarilyo ay nakatutulong mag-isip. Ito ay nakapagbibigay ng bagay (ang sigarilyo) para pagtuunan ng ating kumpletong atensyon at samakatuwid nakakatulong sa ating konsentrasyon (Dichter 1947), ngunit ito ay maituturing lamang na sekondaryang epekto. Ang ilang nabanggit na mga psychological na epekto ng paninigarilyo ay hindi nangyayari sa lahat sapagkat nasa isip lang ito ng gumagamit. Bagamat sinasabi ng ilan na nakakatulong ito sa kanila, kaakibat naman nito ang mga pinsalang matatamo sa paggamit nito at hindi ito matutumbasan ng mga nabanggit na mabuting epekto. Ang pinakakilalang epekto ng paninigarilyo sa katawan ng tao ay ang pagiging mas vulnerable sa sakit (Martin, 2008). Ilan sa mga sakit na maaaring makuha sa paninigarilyo ay ang kanser sa baga at ilang mga komplikasyon sa puso. Maaari rin itong magresulta sa abnormal na panganganak sa mga naninigarilyong kababaihan (www.prolife.org.ph). Ito rin ay maaaring makasira sa itsura ng isang tao tulad ng paninilaw ng labi at mga daliri pati na rin ang pagkasira ng ngipin, at pagbaho ng katawan (Clarke, 1986). Nasisira din ang reputasyon ng mga gumagamit nito sapagkat ang kultura natin ay mayroong negatibong pananaw sa mga naninigarilyo (www.prolife.org.ph). Ang patuloy na paninigarilyo ay maaaring magdulot ng adiksyon, kung saan sa patuloy na paggamit ng sigarilyo ay unti-unti silang sumasalalay dito (Salazar, 2007). Ang mga taong naadik dito, lalo na ang mga mahihirap, ay maaaring magkaroon ng dagdag na gastos na siya namang

magdudulot ng dagdag na kahirapan (Mahonev, 2003). Siyam sa bawat sampung naninigarilyo ay may kaalaman sa mga bantang ito subalit patuloy pa rin silang naninigarilyo (Pazzibugan, 2008).E. Paano Mababawasan ang Paninigarilyo ng Kabataang Pilipino?1. Paano Pipigilin?Ang mga magulang ay may pinakamalaking impluwensya sa kanilang mga anak. Ang mga bata ay natututo sa panggagaya sa kanilang mga nakikita, partikular sa mga gawain ng kanilang mga magulang. Dahil dito, napakaimportanteng magsilbing mabuting modelo ang mga magulang at patnubayan ang mga anak habang sila ay lumalaki. Ang mga sumusunod ay mga pahayag ni Scott, S.,L.P.C.,L.M.F.T. na tungkol sa ilan sa mga maaaring gawin ng mga magulang upang maiwasan na matutong manigarilyo ang kani-kanilang anak: maging isang mabuting modelo sa anak; kung ayaw ninyo silang manigarilyo, siguraduhing kayo mismo ay hindi naninigarilyo; turuan at ipaalam sa anak ang mga hindi mabuting epekto ng paninigarilyo tulad ng mga sakit na maidudulot nito, mga masasayang na pera at ang kasamaang dulot nito sa kalikasan; maging vocal sa pagsulong ng isang smoke-free environment. Halimbawa, sa bahay, siguraduhing walang mga sigarilyo at ashtrays; sa tuwing kayo ay kakain sa labas, imungkahi sa restawran na magsadya ng mas malaking espasyo para sa non-smoking area kaysa sa mga smoking areas; magreklamo sa mga kompanya ng tobacco na ang kanilang mga advertisements ay hindi kaaya-ayang makita ng mga batang nasa murang edad; at turuan ang mga

anak na manindigan sa mga prinsipyo lalo na kapag nariyan na ang salik na peer pressure. Laging tatandaan na timbangin ang masama at mabuti sa bawat desisyon na gagawin. Hindi kailangang magkaroon ng ganitong uri ng bisyo para lang maging in o maging cool.2. Paano tigilan ang paninigarilyo? Si Proctor (1996) ay nagbigay ng ilang mga paraan upang matigil ang paninigarilyo: panindigan ang desisyong pagtigil sa paninigarilyo; pangalagaan ang pangangatawan: sikaping matulog ng walong oras, uminom ng walong baso ng tubig, kumain ng masusustansyang pagkain at magehersisyo; lantarang ipahayag ang pagkagusto at ang nararamdamang tuwa dahil ikaw na ngayon ay tobacco-free; kapag inalok ka ng sigarilyo, manindigan na tumanggi rito. Maghanap ng mga taong susuporta sa iyo (mga kaibigan at pamilya); tanungin ang sarili kung ang paninigarilyo ba ay nakatutulong sa mga responsibilidad mo sa buhay; at magtala ng datos kung ilang beses mo naramdaman sa isang araw na kagustuhang manigarilyo.

3. Para sa mga kaibigan na nais tulungan ang kaibigan tumigil sa paninigarilyoSi Ferguson (1996) ay nagbigay ng ilang mga paraan: huwag pagalitan o pagbantaan ang kaibigan. Sa ganitong paraan, makonsensya man ang kaibigang naninigarilyo, gugustuhin niya pa ring humithit ng sigarilyo para hindi na makonsensya pa. Ito ay nagtutulak pa sa kanya sa paninigarilyo; huwag isiping iisa ang paninigarilyo at ang nagsisigarilyo. Isipin pa rin natin na ang naninigarilyo ay tao pa rin at may damdamin. Subukang lumagay sa

kinaroroonan ng kaibigang naninigarilyo upang maintindihan kung ano ang kanyang nararamdaman; huwag pagsabihan ang kaibigan kung ano ang dapat nilang gawin; sabihan ang kaibigan na gawin niya kung ano ang tingin niyang pinakamakabubuti para sa kanya; mag-alok sa kaibigan ng ilang mga maaring gawin katulad ng sports upang mapalitan nito ang paninigarilyo; purihin ang kaibigan sa bawat pagtanggi o pagpigil sa sariling manigarilyo. ii. paglalahad ng sariling pag-aaralSa pangangalap ng mga datos, ang mga mananaliksik ay nagsagawa ng panayam sa apat na respondente. Gumamit ang mga mananaliksik ng isang audio recorder upang mabalikan ang mga panayam sa panahon ng kanilang pagsulat. Ang unang nagbahagi ng kanyang karanasan sa paninigarilyo ay isang estudyante sa ikaapat na taon sa isang pampublikong hayskul. Tawagin na lamang natin siyang “Juan”. Ang ikalawa naman ay isang kapus-palad na pagala-gala sa Quiapo at Sampaloc. Ilihim na lamang natin ang kanyang katauhan sa pangalang “Donald”. Ang ikatlo ay isang 17 taong gulang na estudyante ng nursing. Itago na lamang natin siya sa alyas na “Bobby”. Ang huling nakapanayam ay isang limampu’t isang taong gulang na construction manager na nagsimulang manigarilyo noong siya ay labing tatlong taong gulang pa lamang. Itago na lamang natin siya sa pangalang “Ace”.

Habang kinakapanayam ang mga respondente, mapapansin na ang kanilang mga dahilan sa paninigarilyo

ay magkakaugnay sa isa’t isa. Ayon kay Alhuwalia et al., isa sa mga pangunahing dahilan ay ang impluwensya ng mga kapamilya lalo na ang mga magulang. Ayon pa nga sa isang istadistika ng FCAP, ang mga batang may magulang na naninigarilyo ay may mataas na posibilidad na manigarilyo rin pagtanda. Sa aming panayam kay Ace, nabanggit niya na ang kanyang ina at mga kapatid ay naninigarilyo. Nang tanungin kung naging impluwensya ba ang kanyang ina, sagot niya,“Siguro indirectly influenced, kasi nakikita ko siya noong bata ako… kaya noong alukin ako ng mga friends ko, hindi na ako nag-hesitate.” Dagdag pa rito ang karanasan din ni Bobby na ang kanyang nakatatandang kapatid naman ay naninigarilyo rin kahit na may asthma pa siya. Ihiningi niya rin ng permiso ang kanyang paninigarilyo sa kanyang magulang bago siya sumubok nito. Sa kaso naman ni Juan, alam ng kanyang ama na siya ay naninigarilyo, ngunit sabi lamang sa kanya,“… pag free time mo lang gawin.” Ito ang mga patunay na ang pamilya ay ang pangunahing impluwensya sa mga kabataan, lalo na sa mga Pilipino. Maaaring dahilan nito ay ang close family ties o malapit na samahan ng pamilyang Pilipino na bahagi na ng ating kultura. Dahil dito, hindi malayong mangyari na gayahin ng mga anak ang kanilang mga magulang o kapatid na naninigarilyo. Dagdag pa rito ang nabubuong pananaw sa kanilang isipan na tila karaniwan ang bisyong paninigarilyo. Kahit na maraming magulang, naninigarilyo man o hindi, ay naniniwalang may masamang epekto ang paninigarilyo, hindi lahat ay

pagbabawalan ang kanilang mga anak na manigarilyo tulad sa sitwasyon nina Ace, Bobby at Juan. Tulad ng inilathala ni Scott, ang mga magulang ay dapat maging isang mabuting modelo sa anak; kung ayaw ninyo silang manigarilyo, siguraduhing kayo mismo ay hindi naninigarilyo. Isa rin sa kanyang mga suhestiyon ay turuan at ipaalam sa anak ang mga hindi mabuting epekto ng paninigarilyo tulad ng mga sakit na maidudulot nito, mga masasayang na pera at kasamaan na dulot sa kalikasan. Iilan lamang ito sa mga maaring gawin ng mga magulang upang mapatigil o iwasan ang pagsimula ng paninigarilyo ng kanilang mga anak.Subalit kahit maayos man ang pagpapalaki ng mga magulang sa kanilang mga anak, marami pa rin silang makikilalang maaring makaimpluwensya sa kanilang mga desisyon. Isa na rito ang kanilang mga kaibigan o peers. Tulad ng nabanggit ni Bobby sa aming panayam, mas madalas siyang manigarilyo kapag nakakasama niya ang kanyang mga kaibigan ngunit kapag weekends daw ay mas kaunti ang kanyang nakokonsumong sigarilyo. Samantalang kapag may pagdiriwang naman, ayon sa kanya,“Minsan tatlong tao kami, nakaakaubos kami ng tatlong pack.” Sa kaso naman ni Juan, ang mga kaibigan niya ang nagturo sa kanya manigarilyo. Halos lahat sa kanyang mga kaklase ay nagsimulang manigarilyo noong sila ay nasa ikalawang taon pa lamang ng hayskul. Tulad din ni Juan, si Ace ay natutong manigarilyo dahil sa impluwensya ng kanyang mga kaibigan sa seminaryo. Ganoon din naman ang nangyari sa kaso ni Donald.

Natuto siyang manigarilyo sa pang-uudyok ng kanyang mga nakasamang kapus-palad. Nakwento pa nga niya na“Una, sabi sa akin, lunukin ko ‘yung usok kaso umubo-ubo ako.”Dito mapatutunayan na hindi lahat ng mga kaibigan ay magtuturo sa atin ng kabutihan tulad ng mga binansagang bad influence o B.I. Kaya dapat ay piliin nang mabuti ang mga kaibigan at kung maaari ay ikaw ang mang-impluwensya ng kabutihan sa kanila. Ayon nga kay Ferguson (1996), bilang mga kaibigan, maaari tayong makatulong sa kaibigang naninigarilyo upang sila ay mapatigil sa ganitong bisyo. Inilahad niya ang ilang paraan tulad ng mga sumusunod: subukang lumagay sa kinaroroonan ng kaibigang naninigarilyo upang maintindihan kung ano ang kanyang nararamdaman; huwag pagsabihan ang kaibigan kung ano ang dapat nilang gawin; sabihan ang kaibigan na gawin niya kung ano ang tingin niyang pinakamakabubuti para sa kanya; mag-alok sa kaibigan ng ilang mga maaring gawin katulad ng sports upang mapalitan nito ang paninigarilyo; at, purihin ang kaibigan sa bawat pagtanggi o pagpigil sa sariling manigarilyo.Dagdag pa sa inilathala ni Alhuwalia et al. na mga salik o dahilan sa paninigarilyo ay ang kahinaan ng loob sa gitna ng problema. Nangunguna na rito ang problema sa pamilya. Nang tinanong namin si Juan kung bakit siya nagsimulang manigarilyo ay sabi niya,

“Pampalipas lang po ng problema”at dagdag pa rito ay nang tinanong ay kung ano ang mga problemang iyon

“pamilya ko po…nagkakagulo”.Sa pag usad ng pakikipanayam ay nalaman namin na hiwalay ang kanyang magulang at paminsan minsan niya lamang nakikita ang kanyang tatay samantalang hindi na niya nakikita ang kanyang nanay. Si Donald naman ay, ayon sa kanya, kadalasang ginugulpi ng kanyang tatay at stepmother. Aniya,” Father ko at stepmother ko po, masyado nila ako inaalila…tatay ko po, sinisisi po ako sa pagkamatay ng nanay ko”.Sabi pa niya ay hindi siya inaasikaso ng kanyang madrasta. Nang lumayas, ay hinanap siya ng kanyang tatay upang parusahan,“Hinahanap lang po nila ako para bugbugin”

ang kanyang nabanggit. Mahalin ng mga magulang ang mga anak kahit na ano pa man sila. Patnubayan sila lalo na’t sila’y mga bata pa lamang. Kausapin sila at turuan ng mga mabubuting asal ng sa gayon ay mawala ang posibilidad na sila’y maglayas. Sabihin sa kanila na hindi solusyon ang pagbibisyo, tulad ng paninigarilyo, sa paglutas ng problema sapagkat sa pagamit nito ay mas lalo pa nilang daragdagan ang problema kapag sila’y nagkasakit.Isa pa sa mga salik na nabanggit ni Alhuwalia et al. ay sa paggamit ng sigarilyo ay nakapagdudulot ito ng sinasabing relaxing effect na minsan ay kahalintulad sa addicting effect. Ayon kay Juan, sa paninigarilyo ay nawawala ang kanyang problema sa kadahilanang nakapopokus siya sa lasa ng sigarilyo. Isa ito sa epekto ng paninigarilyo kung saan nagsisilbi ang sigarilyo bilang bagay na

mapagtutuunan ng pansin para mawala sa kasalukuyan ang mga bagay na gumugulo sa kanyang isipan (Dichter, 1947). Sabi naman ni Donald, ay itinuturing na niya raw itong dessert.“Feel na feel ko manigarilyo pagkatapos kong kumain”,kanyang sinabi. Isa naman ito sa epekto ng nicotine kung saan nakakapagpawala ito ng busog o gana pagkatapos kumain kaya naman ginagawa itong bagay na pangpawala ng umay (helpwithsmoking.com). Ayon naman kay Bobby, sa kanyang paninigarilyo ay naaaliw siya sa apoy at nakakawala ng kaba at antok. Ito ay maihahantulad sa dahilan ni Juan manigarilyo kung saan ang sigarilyo ay nagiging isang bagay na ginagamit upang maiba ang pinagtutuunan niya ng pansin (Dichter, 1947). Sa kasong ito, nababaling sa apoy ang kanyang pansin kaysa sa problema o ibang gawain. Kaya naman nawawala ang kaba ni Bobby ay dahil ang sigarilyo ay isang kilalang stimulant na nakakapagpagising sa utak (helpwithsmoking.com)Sa mga dahilang inilahad, nakapagtataka kung bakit hirap pa rin tumigil ang mga nainigarilyo. Karamihan sa kanila ay hindi naaalarma sa mga masasamang epekto ng bisyong ito. Tulad na lamang ng nabanggit ni Ace,“Ang importante maayos yung buhay mo, maayos yung mga anak mo, yung pakikitungo mo sa kapwa mo… I am ready to face the consequences of [smoking], just as I am ready to be taken by God.”Sabi naman ni Bobby paminsan minsan ay pansamantala rin naman siyang humihinto sa paninigarilyo, lalo na kapag sumasama ang kanyang pakiramdam. Handa rin siya sa mga maaaring mangyari sa kanya sa hinaharap. Hindi rin

naman niya ninanais mabuhay nang matagal at umabot pa sa punto na siya ay aalagaan pa ng iba. Sa kaso naman ni Donald ay sinusubukan niya ring bawasan ang kanyang paninigarilyo dahil hindi na rin maganda ang kanyang pakiramdam ngunit nahihirapan siyang tuluyang tanggalin ang paninigarilyo sa kanyang sistema.

iii. a. kongklusyonSa pagtatapos ng papel na ito, napagtanto ng mga mananaliksik ang mga sumusunod: una, masasaksihan sa panahon ngayon na dumarami at pabata nang pabata ang mga kabataang nagsisimulang manigarilyo; ikalawa, kahit sabdyektib ang desisyong manigarilyo, mayroon pa ring mga dahilang magkakapareho tulad ng pamilya, kaibigan, problema at paniniwala sa buhay na nakapag-uudyok na magsimulang manigarilyo; ikatlo, iba-iba man ang mga dahilan ng mga naninigarilyo, iisa lamang ang kanilang kahihinatnan, sapagkat pare-pareho lamang ang nilalaman ng sigarilyo. Halos lahat ng mga epekto nito ay nararamdaman ng naninigarilyo, maaaring magkaiba lamang sila sa paraan nang pagtanggap dito. b. rekomendasyonUpang malutasan ang lumalalang isyu ng paninigarilyo sa mga kabataan, dapat pagtuunan ng pansin ang mga sumusunod: una, iminumungkahi ng mga manunulat na pagtibayin ang patnubay ng mga magulang sa kanilang mga anak lalo na habang sila ay bata pa lamang. Maging mabuting modelo sa mga anak; huwag hayaang sa mga magulang mismo mapulot ng mga anak ang mga hindi magagandang gawain. Ikalawa, maging mabuting

impluwensya sa mga kaibigan. Ang pagiging mabuting kaibigan ay nangangahulugang hindi mo hahayaang ituloy ng iyong kaibigan ang kanyang ginagawang hindi maganda; dapat pa nga ay ikaw ang isa sa mga unang magpapatigil sa iyong kaibigan imbis na sabayan mo pa siya sa bisyong ito. Ikatlo, mahalin at pahalagahan ang sarili, ibang mga tao at ang kapaligiran. Isipin nang mabuti kung makasasama ba o makabubuti sa iyo at sa iba ang paninigarilyo.Para sa kaso ni Juan, payo ng mga manunulat na harapin niya ang kanyang mga problema. Hindi makatutulong ang paninigarilyo sa paglutas ng mga ito. Sa halip, makadudulot pa ito ng ibang problema sa hinaharap. Hindi maitatama ang mali ng isa pang pagkakamali. Dapat nating tandaan na ang ating pamilya ay laging nariyan para sa atin at handang tumulong sa paglutas ng ating problema.Napagtanto namin na nakabubuti ang ginagawa ni Donald, na pagbaling ng kanyang oras sa paglalaro imbis na manigarilyo. Lalo na sa kalagayan ng kanyang buhay na isang kahig isang tuka, iminumungkahi naming disiplinahin niya ang kanyang sarili. Unahin ang pangunahing pangangailangan bago ang kanyang bisyo.Ipinapayo kay Bobby na maging totoo sa sarili; kung gusto niya talagang tumigil, panindigan niya ito. Hindi kailangang makibagay sa gawain ng mga kaibigan para siya ay tanggapin nila. Kung ganito ang sitwasyon, hindi sila tunay at mabubuting kaibigan.Dahil nabanggit ni Ace na ang mahalaga naman ay ang pakikipagkapwa at pag-aalaga sa pamilya, bakit hindi na lamang niya alagaan ang sarili upang mapagpatuloy pa

niya ang pagsasabuhay at pagbabahagi ng ganitong paniniwala. MGA SANGGUNIAN: Ahluwalia, J., Resnicow, K., Clark, W. (1998). Ethnicity and Disease Journal: Article: pp.385-393, Volume 8, Issue 3 (October 1998). Nakuha noong Disyembre 2009 sa http://atp.allenpress.com/perlserv/?request=get-abstract&doi=10.1043%2F1049-510x.(1998)008%5B0385%3AKASRES%5D2.3L0%3B2&ct=1 BloodIndex. Nakuha noong January 2009 sa http://www.bloodindex.org/content_cigarette.php Dichter, E. (1947). Why Do We Smoke Cigarettes?. Nakuha noong Enero 2009 sa http://smokingsides.com/docs/ whysmoke.html Emer. (2008). Teenage Smoking in the Philippines. Nakuha noong Disyembre 2009 sa http://emeritus.blogspot.com/2008/01/teenage-smoking-in-philippines.html How to Stop Smoking. Philippine Publishing House, Manila, Philippines. (1996) Clarke, D. (1996). Why I Smoke. How to Stop Smoking, 7. Ferguson, T. (1996). Helping A Friend Quit. How to Stop Smoking, 10-11. Proctor, S. (1996). How To Stop Smoking. How to Stop Smoking, 14-15.

Scott, S. (1996). Helping Children Resist. How to Stop Smoking, 12-13. Mahonev, K. (2003). Facts About Smoking for Teen Christians. Nakuha noong Disyambre 2008 sa http://christianteens.about.com/od/advice/a/SmokingFacts.com Martin, T.. (2008). Smoking Facts for Parent and Teens, The Dangers of Secondhand Smoke and More. Nakuha noong Enero 2009 sa http://quitsmoking.about.com/od/teensmoking/a/teensmokefacts.htm Pazzibugan, D. (2008). Women smokers in RP getting younger. Nakuha noong Disyembre 2008 sa http://newsinfo.inquirer.net/breakingnews/nation/view/ 20081204-176137/Women-smokers-in-RP-getting-younger Salazar, T. (2007). Will new Smoking pill work?. Philippine Daily Inquirer (October 6, 2007) Smoking – Cigarette Contents. (2004). Nakuha noong January 2009 sa http://www.50plushealth.co.uk/index.cfm?articleid=922&ArticleAction=print Smoking: Straight Talk for Teenagers. Nakuha noong Nobyembre 2008 sa http://www.prolife.org.ph/page/teen_touch10

Tobacco Use Among Students Aged 13-15 Years — Philippines, 2000 and 2003. (2005) Nakuha noong Disyembre 2008 sa http:// www.cdc.gov/mmwr/preview/mmwrhtml/mm5404a3.htm Why do people smoke – reasons why people start and continue to smoke. Nakuha noong Enero 2009 sa http://www.helpwithsmoking. com/why-people-smoke.php World Health Organization. Nakuha noong Disyembre 2008 sa http://www.wpro.who.int/media_centre/fact_sheets/fs_20050528.htmPosted in UncategorizedHello world! •03/11/2009 • 1 CommentWelcome to WordPress.com. This is your first post. Edit or delete it and start blogging!

Posted in Uncategorized

PagesAboutArchivesMarch 2009CategoriesUncategorized (2)Create a free website or blog at WordPress.com. The ChaoticSoul Theme.

Pamanahong Papel Ukol sa Pisikal at Sikolohikal na Epekto ng Paninigarilyo