Upload
duongcong
View
236
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
19
BAB III
TEKS MANUSKRIP KITAB AQA>ID KOLEKSI MUSAHLAN
A. Edisi Diplomatik
Salinan diplomati
Halaman 1.b (Verso)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
20
Hakamn 2 a. (Reghto)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
21
Halaman 2.b
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
22
Halaman 3.a
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
23
Halaman 3.b
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
24
Halaman 4.a
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
25
Halaman 4.b
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
26
Halaman 5.a
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
27
B. Salinan Edisi Bahasa
Halaman 1.b
1 بسم هللا امرمحن امرحمي
2 واجب شع داء ك سداجاهو عورغ مكف فنافو ؼاعوهيؽى داء ك
بن داميل عقل ارثنو 3 سداجاهو عقائد س سئيكت لك
و منوس دنغ ضفة س لرتاػن داري لرنئنو عقل4
5 واجب عى كهدئ ب اهلل ثعاىل فنك دوا فومو. ضفة س محال
نغ دنغ ضفة س و عى كهدئ ب اهلل ثعاىل فنك دوا فومو 6
توغ دنغ ضفة س واجب عى كهدئ ب اهلل ثعاىل فنك س 7
ت لؽجغ عى كهدئ ب سداجاهو لوس 1 8 هب اوثوسن فنك فأ
ت لؽجغ امفأ ضفة س محال عى كهدئ ب سداجاهو لوس 2 هب
9
دنغ ضفة س ونغ عى كهدئ ب اوثوسن فنك فأ امفأ 10
ت لؽجغ سداجاهو لوس 3توغ ي هب اوثوسن فنك س دد
11
دنغ ضفة س واجب ومفول سداجو فنك سئيكت عقائد ل 12
روفاهو ; وجود. عى كهدئ ب اهلل ثعاىل فنك دوافومو 13
14 قدرت.قدام. بقأ . مخامفة نلحوادج. قيام بنفسو. وحداهية.
1 Tulusan لؽجغ yang benar لنجغ 2 Tulusan لنجغ yang benar لنجغ 3 Tulusan لنجغ yang benar لنجغ
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
28
Halaman 2.a
م. قديرا. مردا. عليما. 1 . لك ع. بص . حيات. س ارادت. عل
ما 2 ا. متك يعا. بطي دنغ ضفة س محال عى كهدئ حيا. س
عدم. حدج. روفاهو ؛ ب اهلل ثعاىل فنك دوافومو جوكن 3
ز. لراىو 4 د. ع ص. ثعد ىل محل بومخط. افتتاره ا فنأ . مماثل
م. عى. بك. عاجزا. كرىا. جاىل. 5 ل. موت. ص ميتا.. ج
. بعى. ابك 6 وجود برثنو بداه اهلل بسم هللا امرمحن امرحمي بص
ثعاىل. قدام برثنو موكوه لدب اهلل ثعاىل. بقأ برثنو فكون 7
مخامفة نلحوادج برثنو بيداه اهلل ثعاىل اهلل ثعاىل ثأ ابعوب 8
داري سداجاهو س اير )سداجاهو مخلوق(. قيام بنفسو 9
بن اذاثو دبئي اهلل ثعاىل ثداء س ماجنغ 10 برثنو جنغ لك
توغ اهلل ثعاىل اذثو سغ ضفتو سغ وحداهية بر 11 ثنو س
فؽكبينو. قدرت برثنو لباسو الل ثعاىل )مابيسو اهلل 12
ثعاىل( ارادت برثنو لسوكن اهلل ثعاىل. عل برثنو ػكل اهلل 13
ثعاىل دب ك سداجاهو فن فنافن. حيات ارثنو عودئ اهلل ثعاىل. 14
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
29
Halaman 2.b
سو اهلل ثعاىل دب ك سداجاهو فن فنافن 1 ع = مي س
م = بص = ػولت اهلل ثعاىل دب ك سدجاهو فن فنافن 2 لك
و اهلل ببودابو اهلل ثعاىل سامنجاؼو 3 قدير = س لباس
مرد = س اكرف اهلل ثعاىل = ثعاىل = س مابيسو الل ثعاىل 4
عليما = س س لنجغ اهلل ثعاىل )س لسوكن اهلل ثعاىل( 5
ؼاعوهيؽي اهلل ثعاىل = س ػكىل اهلل ثعاىل دب ك سداجاهو 6
سو حيا = س عودئ اهلل ثعاىل فن فنفان 7 يعا = س مي س
ا = س ػولت اهلل ثعاىل دب ك سداجاهو فن فنفان 8 بطي
ما = س ابودابو اهلل ثعاىل دب ك سداجاهو براغ فن فنفان 9 متك
بوهو سامنجؽو زمان 10 __ عدام برثنو اهلل ثعاىل ثدب ع
ارنو تدب ( تدب 11 فنا برثنو حدوج برثنو بير )بده س
ىل مماثل برثنو فاده روساك )ابعوب( 12 افتتاره ا
ص برثنو اكرفو دب ك لنؽان بثبا دب كس 13 محل بومخط
د برثنو ببيتوػن ب ػك 14 ز برثنو عافس )ثأ بيسا ثعد ع
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
30
Halaman 3.a
ي( 1 ل لرىو برثنو لرسغ )ثأ ليؽيغ بوهنت( ما دد ج
م برثنو ثيؽل موث برثنو ماثيو برثنو بودوه 2 عى ص
عاجزا برثنو س عفس بك برثنو بووو برثنو بوثو 3
تا جاىل برثنو س بودوه كرىا برثنو س لرسغ 4 مي
اعى برثنو س بص برثنو س ثيؽل برثنو س ماثيو 5
ابك برثنو س بووو بوثو 6
بسم هللا امرمحن امرحمي 7
د 8 دن محم ي عل س امحمد لل رة امعاممني . وضل هللا وسل
بو 9 ابعد . دنغ كدهتوه لتاة ئن ميئنوال وص عني . ام اج
نراؼايك عقائد س يكت 10
سفاجا مكفاغ –لكبن عوجأمدوره 11
ػرت دبك هأ كهأ س لئ بورو اجر س فدا بودوهو اكدي 12
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
31
Halaman 3.b
امفقي اىل رمحة –بدان مول . س مافوموغ عقائد كدهتوه 1
ان . 2 ن . اضلحو امحال وامش مح د بن عبد امر و اممنان . محم رب
مؽكوغ دمني فؽارف دب ك سداجا تن ترتان س ماعوس 3
فورهو لكوراػن 2موك –لتاة ليئن ك دنتو 4 و ما س سود
سغ مساه اثوران –افون . سغ ما جبئي سال افون 5
و جوكن –افون 6 نو منوس لراهو بدان لول ماسؤمم
فنافو لودو اجر -واجب شع داء ك سداجاهو عورغ مكف 7
بن جزم ارثنو سكن. 8 سغ لودو عوهيغ سغ لودو ػرت لك
يكت 9 بن داميل عقل –دب ك سدجاهو عقائد س س ارثينو –لك
لرتاػن داري لرنئنو عقل 10
ضفة س واجب دب ك اهلل ثعاىل 11
وفاهو : بسم هللا امرمحن امرحمي دنغ ضفة سعى كموػي ب هللا ثعاىل كدهتو دوافومو ر 12
ضفة وجود . ارثنو بده هللا ثعاىل ثألكبن بده س مباده )ثدب س مباد هللا ثعاىل .1 13
,, قدم . ارثنو بد موكو هللا ثعاىل لكبن تدب اممومنو. .2 14
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
32
Halaman 4.a
زمن.,, بقأ . ارثنو فكون هللا ثعاىل ثأ ابعوب موميىى زم ن بزل تروس سعابد .3 1
,, مخامفة نلحوادج . ارثنو بيده هللا ثعاىل داري س اير )داري سداجاهو خملوق. .4 2
,, قيامو بنفسو . ارثنو جومنغ هللا ثعاىل لكبن اذثو دب )ثدب س ماجنغ دبك هللا ثعاىل . .5 3
سغ فؽكبنو )لكموهو(. –اذث سارغ ضفة –,, وحد هية . ارثنو س توغ هللا ثعاىل .6 4
,, قدرت . ارثنو مباسو )مابيسو( هللا ثعاىل . .7 5
رادت . ارثنو مسوكن هللا ثعاىل . .8 6 ,, ا
,, عل . ارثنو عوهيغ )ػكىل( هللا ثعاىل . .9 7
,, حيات . ارثنو عودئ هللا ثعاىل تء لكبن بروح . .11 8
ع . ارثنو ميسو هللا ثعاىل ثألكبن موفيغ . .11 9 ,, س
,, بص . ارثنو ػولدى هللا ثعاىل ثألكبن ثيؽال . .12 10
م . ارثنو ابودابو هللا ثعاىل ثألكبن سواره سغ ثألكبن حروف . .13 11 ,, لك
هللا ثعاىل دبك فأفنافأه بساىوس .,, قديرا . ارثنو بذاث س مباسو اثبا مابسو .14 12
,, مردا . ارثنو بذاث س كسوكن هللا ثعاىل . .15 13
,, عليما. ارثنو بذاث س ؼاعوهيؽى )س ؼاكىل( هللا ثعاىل . .16 14
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
33
Halaman 4.b
. ,, حيا . ارثنو بذاث س عودئ هللا ثعاىل ثألكبن بروح . 17 1
يعا . ارثنو بذاث س ميسو هللا ثعاىل ثألكبن موفيغ . .18 2 ,, س
ا . ارثنو بذاث س ػولدي هللا ثعاىل ثألكبن مؽجلؽنو سوجو . .19 3 ,, بطي
ما . ارثنو بذاث س ادابو هللا ثعاىل ثألكبن سواه سغ هللا ثعاىل ثألكبنحروف . .21 4 ,, متك
ضفة س حمال دبك هللا ثعاىل بسم هللا امرمحن امرحمي 5
دنغ ضقة س حمال دبك هللا س بحاهو و ثعاىل كدهتو دوفومو جوكن : روفاهو ؛ 6
ل ارثنو بوده .9 7 ضفة عدام ارثنو تدب. .1 . ضفة ج
8 تدب( .,, خدج ارثنو اير )بده سامرنو .2 . ,, موث ارثنو ماثيو .11
م ارثنو ثيؽل . 11 9 ,, فنأ ارثنو روسك . .3 . ,, ص
10 ,, مماثل ارثنو دافاداه . .4 . ,, عى ارثنو بوثو . 12
11 ,, افتتار ارثنو اكرف . .5 . ,, بك ارثنو بووي . 13
د ارثنو ابيتوػن . .6 . ,, عاجزا ارثنو عافس )ثأبيسو ماددي( 14 12 ,, ثعد
ز ارثنو عافس )ثأبيسو ددى( . .7 . ,, كرىا ارثنو س مرسغ )س ترفكسو( . 15 13 ,, ع
14 ,, لراىو ارثنو مرسغ )لفكسو( . .8 . ,, جاىل ارثنو س بودوه16
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
34
Halaman 5.a
1 . . ضفة ميتا ارثنو س ماثيو .17 . ضفة بعى ارثنو س بوثو . 19
2 ,, اص ارثنو س ثيؽل . .18 ,, ابك ارثنو س بووي .21
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
35
C. Alih tulisan (traslitrasi)
Ada dua bahasa yang terkandung dalam kitab aqaid koleksi
musahlan ini yaitu bahasa madura dan bahasa arab. Tentunya penulis harus
memaparkan bagaimana teknis penulisan bahasa madura dengan aturan-aturan
yang sudah ditetapkan yang harus merujuk pada translitrasi bahasa Madura-
Indonesia. Pada buku-buku berbahasa Madura terbitan setelah tahun 1972
sudah dimulai penyesuaikan tulisan dengan Ejaan Yang disempurnakan
(EYD).
Kemudian pada tahun 2004 diterbitkan Pedoman Ejaan Bahasa
Madura, oleh Balai Bahasa Surabaya.
Oleh Balai Bahasa Surabaya ini, abja-abjad yang digunakan adalah
sebagai daftar dibawah ini, dengan contoh ucapan/pemakaian sebagai berikut :
Huruf vokal
No Huruf Contoh ucapan
1 a alos-halus; sala-salah, tapay-tape
2 â bârâ-bengkak; dârâ-darah; jhâte-jati
3 è èntar-pergi; sèsèk-iris; talè-tali
4 e Eppa’ –ayah ; nèser-kasihan; males-malas
5 i bila-kapan; jhilâ-lidah; obi-ubi
6 o Olo’-panggil; colo’-mulut; pao-mangga
7 u Paju-laku; dumpa-tumpah
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
36
Contoh-contoh:
“Bhâsa Mâdurâ sè paling alos dâri Songènnèp”
“Bahasa Madura yang paling halus dari Sumenep”
Abjad-abjad yang digunakan untuk konsonan pada kata adalah
sebagai berikut:
Huruf konsonan
No Huruf Contoh ucapan
1 b bârâ-bengkak; lobâr-usai; sabâb-sebab
2 c camkèm-dagu; moncar-terbit
3 d dâno-setan; dhibi’-diri; dhunnya-harta
4 f fakèr-fakir; fitna-fitnah
5 g gâmbus-orkes; angga’-angkuh; gole-gulay
6 h ahèr-akhir; hèsap-penghitungan ; tasbhi-tasbih
7 j paju-laku; laju-usang; sapajâ-supaya
8 k korang-kurang; sakè’-sakit; otek-otak
9 l larang-mahal; malo-malu; bhântal-bantal
10 m marè-sudah; ambu-berhenti; dhalem-dalam
11 n nèser-kasihan; pènang-pinang; sekken-kukuh
12 p perèng-piring; opa-upah; kèlap-petir
13 q qur’an-quran; infaq-infaq
14 r rammè-ranau-I; sarè-cari; kasor-kasur
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
37
15 s sèyang-siang; moso-musuh; bherras-beras
16 t tèkos-tikus; matta-mentah; sèsèt-capung
17 v vitamin-vitamin; revolusi-revolusi
18 w wâjib-wajib; towa-tua
19 y rèya-ini; sèyang-siang
20 z zakat-zakat; mu’jizat-mukjisat
contoh :
Bhâsa Mâdurâ sè paling alos dâri Songènnèp
Bahasa Madura yang paling halus dari Sumenep
Sokona Brudin ghi’ bârâ, bân makalowar dârâ
Kakinya Brudin masih bengkak dan mengeluarkan darah.4
Selain itu penulis juga menggunakan pedoman traslitrasi Arab-
Indonesia yang sudah menjadi bahan rujukan wajib bagi penulisan skripsi
pada jurusan Sejarah Kebudayaan Islam Fakultas Adab Universitas Islam
Negeri Sunan Ampel Surabaya. Adalah sebagai berikut:
Traslitrasi bahasa Arab-Indonesia
Indonesia Arab Indonesia Arab No
t} ط a 1 ا
z} ظ b 2 ب
3 ت t ع ‘
4 Poerwadi, ” MARI BELAJAR BAHASA MADURA”,dalam
https://poerwadidjojonegoro.wordpress.com/2011/08/17/mari-belajar-bahasa-madura-oleh-
poerwadi/
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
38
gh غ th 4 ث
f ف j 5 ج
q ق h 6 ح
k ك kh 7 خ
l ل d 8 د
m م dh 9 ذ
n ن r 11 ر
w و z 11 ز
h} ه s 12 س
13 ش sh ء ’
y ي s} 14 ص
d} 15 ض
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
39
Halama 1.b
1 Bismilla>hi al-Rahma>ni al-Rahimi
2 Wâjib sya>ra’ dhè’ka sadâjânâ orèng mukallaf pânâpâ ngâuningi dhe’ka
3 sadâjânâ ‘Aqa>id se saèket kalaben dhèlil ‘Aqli artenah
4 Katèrangan dâri karèna’enah akallah manussah dhining sèfat sè
5 Wâjib e ka’andik bik Alla>h Ta‘a>la> panikah duapuluh. Sèfat sè muhal
6 èka’andik bik Alla>h Ta‘a>la> panikah duapuluh thining sèfat sè wennag
7 èka’andik bik Alla>h Ta‘a>la> panikah sèttong thining sèfat sè wâjib
8 èka’andi’ bik’ sadâjânâ kustè kanjeng nabi utusân panèka
9 Empa’ sèfat sè mohal èka’andi’ bi’ sadhâjânâ kustè kanjeng Nabi
10 utusan panèka empa’ dhining sèfat sè wennag è ka’andhik bi’
11 sadâjâna kustèh kanjeng Nabi panika sèttong dheddi
12 kompollah sadâjâ panèka sèttong Aqa>id dhining sèfat sè wâjib
13 è ka’andhik bi’ Allah Ta’a>la> panèka duapulih ropana ; Wuju>d.
14 Qida>m. Baqa>’. Mukho>lafatulilhawa>dithi. Qiya>muhu> binafsihi. Wahda>niyat.
Qudrat.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
40
Halaman 2.a
1 Ira>dat. ‘ilmu. Haya>t. Sama’. Bas }ar. Kala>m. Qodi>ran. Muri>dan. ‘ali>man.
2 Hayyan. Sami >‘an. Bas}i>ran. Mutakalliman dhining sèfat sè muhal è
ka’andik
3 Bik Allah Ta ‘a>la> panèkah dupa pulih cuken ropanah ; ‘adam. Huduth.
4 Fana>’. Muma>thalah. iftita>ruhu> ila> mahalli au mukhas}s}is}in. Ta‘addun.
‘Ajzun. Kara >ha>h.
5 Jahlun. Mautun. S}omamun. ‘Ama>. Bakamun. ‘a>jizan. Ka>rihan. Ja>hilan.
Maytan.
6 As}omma. A‘ma>. Abkamu. Bismilla>hi al-rahma>ni al-rahi>mi wuju>d
artènah bhâdâ Alla>h
7 Ta‘a>la>. Qida>m artènah lukelluh kadhibi’ Alla>h ta‘a>la>. Baqa>’ artènah pakkun
8 Alla>h ta‘a>la> tak abâobâ mukha>lafatulilhawa>dithi artèna pidhe Alla>h ta‘a>la>
9 Dâri sadhâjâna sè anyar (sadhâjânah makhlokkah). Qiya>muhu binafsihi
10 Artèna cumeneng kalabân edzâttâ dhibi’ Alla>h ta‘a>la> tadhâ’ sè
macumânnâng
11 Wahdaniyat artèna sèttong Alla>h Ta‘a>la> eddâttâh sarèng sfattah sarèng
12 Pangkâbâyyânnah. Qudrat artèna kobesa Alla>h Ta‘a>la> (mabisa Alla>h
13 Ta’a>la>) ira>dat artèna kasokan Alla>h Ta‘a>la>. ‘ilmuh artèna ngakeli Alla>h
14 Ta‘a>la> dhâ’ka sadhâjânah panpanapan. Haya>t artèna nguladhi Alla>h Ta‘a>la>.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
41
Halaman 2.b
1 Sama>‘ = mèyarsa Alla>h ta‘a>la> dhâ’ka sathâjâna panpanapan
2 Basar = nguladhi Alla>h ta‘a>la> dhâ’ka sathâjânah panpanapan Kala>m =
3 Abudhâbu Alla>h ta‘a>la> salancânga qadi>ran = sè kobâssa Alla>h
4 Ta‘a>la> = sè mabisa Alla>h Ta‘a>la> muridan = sè akarep Alla>h Ta‘a>la> =
5 Sè kenceng Alla>h Ta‘a>la> (sè kasokan Alla>h Ta‘a>la>) ‘Aliman = sè
6 Nga‘uningi Alla>h Ta‘a>la> = sè ngakalè Alla>h Ta‘a>la> dhâ’ka sadhâjâna
7 Panpanapan Hayyan = sè ‘odhi’ Alla>h Ta‘a>la> Sami‘an = sè miyarsa
8 Alla>h Ta‘a>la> dhâ’ka sadhâjhâna panponapan Bashiran = sè nguladhi
9 Alla>h Ta‘a>la dhâ’ka sadhâjâna bhârâng panpanapan Muakalliman = sè
10 abudhâbu Alla>h Ta‘a>la tadhâ’ ambuna salanjhènga zâman __’Adam
artèna
11 Tadhâ’ hudu>ts artènah anyar (bâdhâh samarèna tadhâ’) Fana>’ artèna
anyar
12 Rosak (abâ’obâ) Muma>thalah artèna padhâ Iftita>ruhu ila>
13 Mahalli au Mukhas}s}is}in artèna se akarep dhâ’ka kennengan atabâ dhâ’ka sè
14 Ngakâbây ta‘addadud artèna abitongan ‘Ajzun artèna apes (ta’ bisa
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
42
Halaman 3.a
1 Madhâddi) Kara>hah artèna kaserreng (ta’ kèngèn punten) Jahlun
2 Artèna phudhu Mautun artèna matè S}amamun artèna Tèngel ‘Ama>
3 Artenah buta Bakamun artèna Buwi ‘a>jizan artenah sè apes
4 Ka>rihan artèna sè kerreng Ja>hilan artèna phudhuh Mayyithan
5 Artènah sè matè ‘As}ammah artèna sè tèngel A‘ma> artèna sè
6 Buta ‘Abkamu artèna sè buwi
7 Bismilla>hi al-rahma>ni al-rahi>mi
8 Alhamdu lilla>hi rabbi al-‘a>lami>n. Al-sala>tu al-sala>mu ala> sayyidina>
Muhammadin
9 Wa’a>lihi> wasa>hbihi> ‘ajma‘in. Amma> ba‘du. Dining ka’dinto kètab ni’kèni’
10 Nerrangaki ‘aqa>id saèket
11 Kalabân nguca’ madhurâ – sopajâh ghâmpang
12 Ngartè dhâ’ka na’kana’ se ki’puruh ajhâr sè padhâ phudhu akathiyâh
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
43
Halaman 3.b
1 Phâthân kaulâ. Sè mapolong Aqa>id ka’dintoh – Al-faqir ila rahmati
2 Rabbihi al-manna>n. Muhammd bin Abdurrahma>n. Asluhahu al-hala wa al-
sya>n.
3 Langkong dhimin pangarep dhâ’ka sahhâjâna taretan sè maus
4 Kètab kèni’ ka’dinto – mughâ 2 soddhiyâ masamporna kakorangan
5 Epon. Sareng mabeccèk sala èpon – sareng masaè atoran
6 Epon. Karana phâdhân kaulâ masok lemmanah manussah cukkân
7 Wâjib syara‘ dhâ’ka sadhâjâna orèng mukallaf – panapa kodhu achâr
8 Sareng kodhu onèng sareng kodhu ngartè kalabân jezem artena sekken.
9 Dhâ’ka sadhâjâna aqa>id se saèket – kalabân thâlil aqli – artèna
10 Katerangan dhâri karèna’ena aqal
11 Sèfat sè wajib dhâ’ka Allah Ta‘ala
12 Bismillahi al-rahmani al-rahimi dhining sèfat sè è ka’andhi’ bi’ Allah Ta‘ala
ka’dhinto dupolo ropana:
13 1. Sèfat wuju>d. Artènah bhâdhâ Alla>h Ta‘a>la> ta’ kalabân bhâdhâ sè
mabâdhâ (tadhâ’ sè mabâdhâ Alla>h Ta‘a>la
14 2. Sefat Qida>m. Artènah bhâdhâ lughâllu Alla>h Ta‘a>la> kalabân tadâ’
amula’enah
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
44
Halaman 4.a
1 3. Sefat Baqa>‘. Artèna pakkun Alla>h Ta‘a>la> ta’ abâobâ mulaè zaman adzali
terros sa’abidha zâman
2 4. Sefat Muhka>lafutu lilhawa>dithi. Artèna phithâ Alla>h Ta‘a>la> dâri sè anyar
(dhâri sadhâjâna Makhlok
3 5. Sefat Qiya>muhu binafsihi. Artèna cumeneng Alla>h Ta‘a>la> kalabân
dzâttâh dibi’ (tadhâ’ se machumenneng dhâ’ka Alla>h Ta‘a>la>.
4 6. Sefat Wahdaniyat. Artèna sèttong Alla>h Ta‘a>la>– dhat sareng sèfattah –
sareng penghâbâyyânna (kalakowanna)
5 7. Sefat Qudrat. Artèna kobâssa (mabisa) Alla>h Ta‘a>la>.
6 8. Sefat Ira>dat. Artèna kasokan Alla>h Ta‘a>la>.
7 9. Sefat ‘lmuh. Artèna onèng (ngakallèh) Alla>h Ta‘a>la>.
8 10. Sefat Haya>t. Artena odhi’ Alla>h Ta‘a>la> tak kalabân roh
9 11. Sèfat Sama>‘. Artèna mèyarsa Alla>h Ta‘a>la> tak kalabân kopeng.
10 12. Sefat Bashar. Artèna nguladhi Alla>h Ta‘a>la> tak kalabân tèngal.
11 13. Sefat Kala>m. Artèna abhudhebu Alla>h Ta‘a>la> ta’ kalabân sowara sareng
ta’ kalabân huruf.
12 14. Sefat Qa>diran. Artèna dhat sè kobâssah atabâh mabisa Alla>h Ta‘a>la>
dhe’kha pa’napa’a bisaos.
13 15. Sefat Muridan. Artena dhad sè kasokan Alla>h Ta‘a>la>.
14 16. Sefat ‘aliman. Artèna dhad sè ngaonèngè (sè ngaghâli) Alla>h Ta‘a>la>.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
45
Halaman 4.b
1 17. Sefat Hayyan. Artèna edzad sè odhi’ Alla>h Ta‘a>la> ta’ kalabân eroh.
2 18. Sefat Sami‘an. Artèna edzat sè miyarsa Alla>h Ta‘a>la> ta’ kalabân kopèng.
3 19. Sefat Bashiran. Artenah edzat sè nguladhi Alla>h Ta‘a>la> ta’ kalabân
lengcellengenah mata.
4 20. Sefat Mutakalliman. Artènah dhat sè adhâbu Alla>h Ta‘a>la> ta’ kalabân
soara sareng Allah Ta‘ala ta’ kalabân huruf.
5 Bismillahi al-Rahma>ni al-Rahimi sèfat sè muhal dhâ’ka Alla>h Ta‘a>la>
6 Dhining sèfat sè muhal dhâ’ka Alla>h Subha>nahu Wata‘a>la> ka’dinto dupolo
chukân : ropana;
7 1. Sefat Adam artenah tadhâ’ 9. Sefat Jahlun artènag phudhu
8 2. Sefat huduth artena anyar
(bâdhâh samarèna tadhâ’)
10. Sefat mautun artèna matè
9 3. Sefat Fana>’ artèna rosak 11. Sefat Shamamun artèna tèngel
10 4. Muma>thalah artèna dhâpadhâ. 12. Sefat Ama> artèna buta
11 5. Sefat Iftita>ru artèna akarep 13. Sefat Bakamun artèna buwi
12 6. Sefat Ta‘addadu artèna abitongan. 14. Sefat ‘a>jizan artèna apes (ta’
bisa mathâtti)
13 7. Sefat ‘ajzun artèna apes (ta’ bisa
dheddi)
15. Sefat Karihan artâna kaserreng
(sè terpaksa)
14 8. Sefat Kara>hah artèna kaserreng
(kapaksa)
16. Sefat Ja>hilan artèna sè phudu
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
46
Halaman 5.a
19. Sefat Sefat A‘ma> artèna sè buta 6. Sefat Maytan artèna sè matè 1
20. Sefat abkamu artèna sè buwi 7. Sefat ‘ashamma artèna sè tèngel 2
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
47
E. Terjemah
Halaman 1.b
1 Dengan menyebut nama Allah yang maha pengasih dan maha penyayang
2 Sangat diwajibkan kepada semua orang Mukallaf untuk mengetahui
3 Seluruh aqa>id yang limapuluh dengan dalil ‘Aqli artinya
4 Keterangan dari hitungan akal fikiran manusia adapun sifat yang
5 Wajid bagi Alla>h Ta‘a>la> adalah duapuluh. Sifat yang muhal
6 Bagi Allah bagi Allah adalah duapuluh adapun sifat yang mustahil
(wennang)
7 Bagi Allah adalah satu adapun sifat yang wajib
8 Yang dipunyai seluruh gusti Nabi utusan adalah
9 Empat sifat yang mohal yang dimiliki para gusti Nabi
10 Utusan adalah empat adapun sifat yang mustahil (wenang) yang dimiliki
11 Seluruh gusti Nabi adalah satu jadi
12 Kumpulan seluruhnya adalah limapuluh Aqa>id adapun sifat yang wajib
13 Yang dimiliki Allah yang maha tinggi adalah duapuluh yaitu ; Wuju>d.
14 Qida>m. Baqa>’. Mukho>lafatulilhawa>dithi. Qiya>muhu binafsihi.
Wahda>niyat. Qudrat.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
48
Halaman 2.a
1 Ira>dat. ‘ilmu. Haya>t. Sama‘. Bas}ar. Kala>m. Kod>ran. Muridan. ‘aliman.
2 Hayyan. Sami‘an. Bas }iran. Mutakalliman adapun sifat yang Muhal yang
dimiliki
3 Allah maha tinggi adalah duapuluh juga yaitu ; ‘adam. Huduth.
4 Fana>’. Muma>thalah. iftita>ruhu ila> mahalli au mukhas }s}is}in. Ta‘addun.
‘Ajzun. Karaha>h.
5 Jahlun. Mautun. S}}omamun. ‘Ama>. Bakamun. ‘a>jizan. Ka>rihan. Ja>hilan.
Maytan.
6 As}omma. A’ma>. ‘Abkamu. dengan menyebut naman Allah yang maha
pengasih dan maha penyayang wuju>d artinya Allah
7 Maha tinggi. Qida>m artinya awal sendiri Alla>h yang maha tingi. Baqa>‘
artinya tetap
8 Alla>h yang maha tingi tidak berupah mukha>lafatulilhawa>dithi artinya
beda Alla>h yang maha tingi
9 Dari segala yang baru (seluruh mahluk). Qiya>muhu binafsihi
10 Artinya mandiri dengan dzad-Nya sendiri Alla>h yang maha tingi tidak ada
yang mengatur
11 Wahdaniyat artinya satu Alla>h yang maha tingi dzad-Nya dan Sifat-Nya
dan
12 Ciptaan-Nya. Qudrat artinya kuasa Alla>h yang maha tingi (maha bisa
Alla>h
13 yang maha tingi) ira>d}at artinya berkehendak Alla>h yang maha tingi.
‘ilmuh artinya mengerti Alla>h
14 yang maha tingi pada semua apapun. Haya>t artinya melihat Alla>h yang
maha tingi.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
49
Halaman 2.b
1 Sama>‘ = mendengar Alla>h yang maha tingi pada semua apapun
2 Bas}ar = melihat Alla>h yang maha tingi pada semua apapun Kala>m =
3 Berucap Alla>h yang maha tingi selamanya qa>diran = yang kuasa Alla>h
4 yang maha tingi= yang bisa Alla>h yang maha tingi murid}an = yang
berkehendak Alla>h yang maha tingi=
5 Yang ingin Alla>h yang maha tingi (yang berkehendak Alla>h yang maha
tingi) ‘Aliman = yang
6 mengetahui Alla>h yang maha tingi = yang mengerti Alla>h yang maha tingi
pada semua
7 apapun Hayyan = hidup Alla>h yang maha tingi Sami‘an = yang
mendengar
8 Alla>h yang maha tingi pada semua apapun Bas}iran = yang melihat
9 Alla>h yang maha tingi pada semuaapapun Mutakalliman = yang berucap
10 Alla>h yang maha tingi tidak berhenti sepanjang zaman __’Adam artinya
11 Tidak ada hudu>th artinya baru (ada setelah tidak ada) Fana>’ artinya
baru
12 Rusak (berubah) Muma>thalah artinya sama Iftita>ruhu ila>
13 Mahalli au Mukhas}s}is}in ditentukan pada tempat atau pada yang
14 Menciptakan ta’addadud artinya berjumlah ‘Ajzun artinya sial (tidak
bisa
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
50
Halaman 3.a
1 menciptakan) Kara>hah artinya otoriter (tidak belas kasian) Jahlun
2 artinya bodoh Mautun artinya mati Shamamun artinya tuli ‘Ama>
3 artinya buta Bakamun artinya bisu ‘a>jizan artinya sial
4 Ka>rihan artinya otoriter Ja>hilan artinya bodoh Mayyitan
5 Artinya mati ‘As}ammah artinya tuli ‘A’ma> artinya yang
6 buta ‘Abkamu artinya yang bisu
7 dengan menyebut nama Allah yang Maha pengasih dan Maha penyayang
8 segala puji bagi Allah. Adapun tambahan rahmat dan keselamatan atas
Nabi Muhammad
9 dan keluarganya dan sahabatnya semuanya. Setelah itu. Adapun kitab
kecil ini
10 menerangkah Aqa>id yang limapuluh
11 dengan menggunakan bahasa Madura- supaya gampang
12 dimengerti bagi anak-anak yang baru belajar yang semuanya sama-sama
bodoh seperti
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
51
Halaman 3.b
1 Saya sendiri. Yang mengumpulkan Aqa>id ini adalah – Al-fa>qir ila rahmati
2 Rabbi hi al-manna>n. Muhammd bin Abdurrahma>n. Asluhahu al-hala wa
al-sya>n.
3 Pengumpul sangat berharap kepada para saudara yang membaca
4 Kitab kecil ini – mudah-mudahan sudi untuk menyempurnakan
kekurangan
5 nya. Dan membernarkan kesalahan-kesalahannya – dan menyempurnakan
aturan
6 nya. Karen saya juga termasuk lemahnya manusia
7 sangat diwajibkan kepada orang Mukallaf – untuk harus belajar
8 juga harus tau juga harus mengerti dengan sangat mengerti artinya sangat
faham.
9 Pada semua aqa>id yang limapuluh – dngan dalil aqli – artinya
10 Artinya keterangan dari hitung-hitungan akal
11 Sifat yang wajib bagi Alla>h yang maha tingi
12 Dengan menyebut nama Allah yang Maha pengasih dan Maha penyayang
adapun sifat yang wajib bagi Alla>h yang maha tingi ada duapuluh yaitu:
13 1. Sefat wuju>d. Artinya ada Alla>h yang maha tingi tanpa ada yang
menciptakan (tidak ada yang menciptakan
14 2. Sefat Qida>m. Artinya dahulu Alla>h yang maha tingi tanpa ada yang
mendahului.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
52
Halaman 4.a
1 3. Sefat baqa>’. Artinya tetap Alla>h yang maha tingi tidak berubah mulai
zaman azali terus sepanjang zaman
2 4. Sefat Muhka>lafutu lilhawa>dithi. Artinya beda Alla>h yang maha tingi
dari yang baru (dari semua Makhluk
3 5. Sefat Qiya>muhu binafsihi. Artinya mandiri Alla>h yang maha tingi
dengan Dhad-Nya sendiri (tidak ada yang mengatur Alla>h yang maha
tingi.
4 6. Wahdaniyat. Artinya satu Alla>h yang maha tingi – dhad dan sifatn-
Nya – sdengan ciptaannya (perbuatannya)
5 7. Qudrat. Artenah kuasa (serba bisa) Alla>h yang maha tingi.
6 8. Ira>dat. Artinya berkehendak Alla>h yang maha tingi.
7 9. ‘lmuh. Artinya tau (mengetahui) Alla>h yang maha tingi.
8 10. Haya>t. Artinya hidup Alla>h yang maha tingi tidak dengan ruh
9 11. Sama>‘. Artinya mendengar Alla>h yang maha tingi tidak dengan
telinga.
10 12. Basar. Artinya melihat Alla>h yang maha tingi tidak dengan mata.
11 13. Kala>m. Artinya berbicara Alla>h yang maha tingi tidak dengan suara
dan tidak dengan huruf.
12 14. Qa>diran. Artinya dhad yang kuasa dan bisa Alla>h yang maha tingi
pada semua apapun.
13 15. Muridan. Artinya dhad yang berjehendak Alla>h yang maha tingi.
14 16. ‘a>liman. Artinya dhad yang maha mengetahui Alla>h yang maha tingi.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
53
Halaman 4.b
1 17. Hayyan. Artinya dhad yang hidup Alla>h yang maha tingi tidak dengan
roh.
2 18. Sami’an. Artinya dhad yang maha mendengar Alla>h yang maha tingi
tidak dengan telinga.
3 19. Bashiran. Artinya dhad yang melihat Alla>h yang maha tingi tidak
dengan hitam-hitamnya mata.
4 20. Mutakalliman. Artinya djad yang berucap Alla>h yang maha tingi tidak
dengan suara Allah dan juga tidak dengan huruf.
5 Dengan menyebut nama Allah yang maha pengasih dan maha penyayang
sifat yang muhal bagi Alla>h yang maha tingi
6 Adapun sifat yang muhal bagi Alla>h Yang maha suci ialah duapuluh juga :
yaitu;
7 1. Sefat Adam artinya tidak ada 9. Sefat Jahlun artinya bodoh
8 2. Sefat huduth artinya baru (ada
sesudah tidak ada)
10. Sefat mautun artinya mati
9 3. Sefat Fana>’ artinya rusak 11. Sefat Shamamun artinya tuli
10 4. Muma>thalah artinya sama. 12. Sefat ‘Ama> artinya buta
11 5. Sefat Iftita>ru artinya otoriter 13. Sefat Bakamun artinya bisu
12 6. Sefat Ta‘addadu artinya
berjumlah.
14. Sefat ‘a>jizan artinya sial (tidak
bisa menciptakan)
13 7. Sefat ‘ajzun artenah sial (tidak
bisa menciptakan)
15. Sefat Karihan artinya terpaksa
14 8. Sefat Kara>hah artinya kepaksa 16. Sefat Ja>hilan artinya yang
bodoh
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
54
Halaman 5.a
19. Sefat Sefat A‘ma> artinya yang buta 17. Sefat Maytan artinya yang mati 1
20. Sefat abkamu artinya yang bisu 18. Sefat ‘ashamma artinya yang tuli 2