Upload
lamliem
View
232
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
53
BAB III
HADIS TENTANG WANITA HAID MASUK MASJID DALAM
KITAB SUNAN ABI< DA<WUD NO INDEKS 232 DAN 261
A. Biografi Imam Abi> Da>wud
Imam Abi> Da>wud memiliki nama lengkap Sulaima>n ibn al-Ash’ash ibn
Ish}a>q ibn Bashi>r ibn Shida>d ibn Amr al-Azdi> al-Sijistani. Al-Azdi> adalah seorang
leluhur Abi> Da>wud yang berperan aktif dalam kesatuan tentara pendukung
khalifah Ali bin Abi Thalib pada perang Shiffin. Azdi> adalah sebuah suku besar di
Yaman.1 Al-Sijista>ni adalah nisbah pada tempat kelahirannya, yaitu Sijistan, salah
satu daerah yang terdapat di Basrah, yang juga terletak antara Iran dan
Afganistan.2
Imam Abi> Da>wud lahir pada tahun 202 H, pada masa pemerintahan dinasti
Abbasiyah yang dijabat oleh khalifah al-Ma’mun.3 Abi> Da>wud terlahir di tengah-
tengah keluarga yang religius, orang tuanya tergolong hamba yang patuh
menjalankan perintah Allah dan menjauhi larangan-Nya. Sejak kecil Abi> Da>wud
telah dikenalkan kepada ilmu keislaman yang sangat kaya. Kedua orang tuanya
mendidik dan mengarahkan Abi> Da>wud agar menjadi tokoh intelektual Islam
yang disegani.4
1A. Muhtadi Ridwan, Studi Kitab-Kitab Hadis Standar, cet. II (Malang: UIN Maliki Press, 2012),
67. 2Zainul Arifin, Studi Kitab Hadis, (Surabaya: al-Muna, 2010), 113. 3A. Muhtadi Ridwan, Studi Kitab-Kitab Hadis Standar, 67. 4Dzulmani, Mengenal Kitab-Kitab Hadis, (Yogyakarta: Insan Madani, 2008),102.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
54
Abi> Da>wud diperkenalkan kepada hadis Nabi, dia tertarik untuk mengkaji
dan mendalaminya, kegandrungannya untuk menelaah dan mengkaji hadis begitu
menggelora. Berbagai ilmu hadispun dikuasai dengan baik. Ia hafal banyak hadis
dan juga rajin mengoleksinya. Hampir semua guru besar hadis di negerinya ia
datangi. Melalui anjangsana kepada guru hadis di sana, ia dapat mendengar
langsung penyampaian hadis dari mereka, tidak jarang ia membacakan sebuah
hadis di bawah arah mereka. Di samping itu, masih banyak lagi tata cara
mendapatkan hadis yang ia lakukan kepada para gurunya. Masa perkenalan dan
pendalaman terhadap hadis di negerinya terhitung cukup lama. Mulai dewasa
(baligh) sampai berusia 19 tahun. Hingga usia tersebut, ia hanya belajar kepada
guru hadis di negerinya. Baru ketika berusia lebih dari 20 tahun, ia berkelana ke
Baghdad. Hal ini dapat diketahui dari keberadaannya di sana pada tahun 221 H.5
Setelah dewasa, ia melakukan perjalan keilmuan dengan baik serius untuk
mempelajari hadis. Ia berpetualang ke Hijaz, Syam, Mesir, Irak, Semenanjung
Arab, Khurasan, Naiasabur dan Bashrah. Pengembaraannya yang sangat panjang
dan melelahkan ini ternyata membuahkan hasil yang sangat luar biasa. Melalui
rihlah keilmuan inilah Imam Abi> Da>wud mendapatkan hadis yang sangat banyak
untuk dijadikan referensi dalam penyusunan kitab Sunannya.6
Imam Abi> Da>wud berhasil meraih gelar sebagai mahaguru hadis kampung
halamannya, Bashrah. Namanya begitu harum dan drajatnya semakin naik. Semua
penduduk Bashrah kenal akan keilmuannya. Merekapun, berbondong-bondong
belajar hadis kepadanya. Para ulama sangat menghormati kemapuannya, ‘ada>lah,
5Dzulmani, Mengenal Kitab-Kitab Hadis, 102. 6Ibid., 103.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
55
kejujuran dan ketakwaan beliau yang luar biasa. Imam Abi> Da>wud tidak hanya
sebagai seorang rawi, pengumpul hadis dan penyusun kitab hadis, tetapi juga
seorang ahli hukum yang handal dan kritikus hadis yang baik.7
Pada masa hidupnya, di daerah tertentu sering terjadi kerusuhan yang
puncaknya adalah pemberontakan Zanj pada tahun 257 H/871 M. Setelah
pemberontakan itu reda, gubernur Basrah, Abu> Ah}mad (saudara khalifah Dinasti
Abbasiyah ketika itu) meminta agar Abi> Da>wud mau menetap di Basrah, tempat
bermukimnya para pakar dari berbagai bidang. Tetapi baru pada tahun 272 H/886
M, Abi> Da>wud memenuhi permintaan tersebut. Sejak saat itu sampai wafatnya ia
menetap di kota itu.8 Dan beliau wafat pada hari jum’at 14 syawal 275 H.9
Selama perjalanan rih}lah Abi> Da>wud bertemu dengan banyak guru, adapun
guru-guru dari Abi> Da>wud diantaranya yaitu:
1. Ah}mad Ibn H{anbal (w. 241 H di Baghdad)
2. Abu> Ayyub al-Dimashaqi (w. 233 H)
3. Uthma>n Ibn Abu> Shaibah (w. 230 H di Baghdad)
4. Abdullah Ibn Maslamah al-Qa’nabi (w. 221 H di Makkah)
5. Abu> ‘Amr al-Darir (w. 220 H di Bas}rah)
6. Muslim Ibn Ibra>hi>m (w. 222 H di Bas}rah)
7. Ibrahi>m Ibn Ziya>d (w. 228 H)
8. Ah}mad Ibn Sa’i>d (w. 253 H)
9. Abu> al-Nadr al-Dimashaqi (w. 227 H)
7Dzulmani, Mengenal Kitab-Kitab Hadis, 104-108. 8Nina M. Armando, Ensiklopedia Islam, Vol. 1, (Jakarta: Ichtiar Baru Van Hoeve, 2005), 56. 9A. Muhtadi Ridwan, Studi Kitab-Kitab Hadis Standar, 68.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
56
10. Abu> ‘Ali al-Dimashaqi> (176 H-249 H).10
Selain bertemu dengan banyak guru, Abi> Da>wud juga mempunyai murid-
murid yang belajar meriwayatkan hadis darinya. Diantara murid-murid yang
meriwayatkan hadis darinya juga termasuk ulama yang terkemuka, yaitu:
1. Abu> ‘I<sa al-Tirmidhiy (w. 279 H)
2. Al-Nasa’i
3. Abu ‘Awanah
4. Ya’qub bin Ishaq al-Asfarani11
5. Abdullah Ibn Muhammad al-Quraishi (208 H-281 H)
6. Abdullah Ibn Abdurrahman Ibn Abu> Bakr
7. Abu> Bakar Ibn Dassah
8. Abu> Sa’i>d al-Lu’lui
9. Abu> Sa>lim Muhammad Ibn Sa’i>d al-Jaldawi.12
Adapun pengakuan ulama tentang keahlian Abi> Da>wud dalam bidang hadis
sangat sesuai untuk menempatkan Abi> Da>wud sebagai imam muh}addith atau ahli
hadis yang besar dan terpercaya. Kesungguhannya dalam melacak hadis dapat
dilihat dari perjalanannya menempuh jarak yang jauh dari Basrah ke al-Jazair,
Khurasan, Syam, Hijaz, Mesir dan lain-lainnya. Dan juga dapat dilihat dari usaha
Abi> Da>wud ketika menggali hadis dari para gurunya.13
Ibnu Mandah menilai bahwa Abi> Da>wud termasuk tokoh hadis yang
berhasil menyaring hadis-hadis sehingga ia dapat memisahkan antara hadis yang
10Ibnu Ahmad ‘Alimi, Tokoh dan Ulama Hadis, (Sidoarjo: Mashun, 2008), 206. 11Armando, Ensiklopedia Islam, 56. 12Ibid., 210. 13Sa’dullah Assa’idi, Hadis-Hadis Sekte, (Yogyakarta: Pustaka Pelajar, 1996), 51.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
57
tetap keabsahannya dengan hadis yang ma’lul atau memiliki kecacatan, dan antara
yang benar dan yang salah selain al-Bukhari, Muslim dan al-Nasa’i. Adapun
menurut Abu> Zakriya Yah}ya> Ibn Sharf al-Nawawi> ulama sepakat memuji Abi>
Da>wud dengan mensifatinya sebagai pemilik ilmu yang banyak, kekuatan
hafalan, wara’, saleh, dan kuat pemahamannya dalam bidang hadis.14
Para ulama sepakat menetapkan bahwa Imam Abi> Da>wud seorang h}a>fiz}
yang sempurna, pemilik ilmu yang melimpah, muh}addi>th yang terpercaya, wara’,
dan memiliki pemahaman yang tajam, baik bidang ilmu hadis maupun lainnya.
Al-Khat}t}abi berpendapat, bahwa tidak ada susunan kitab ilmu agama yang setara
dengan kitab Sunan Abi> Da>wud. Para ulama menerimanya dan dia menjadi hakim
antara fuqaha yang berlainan madzhab.15
B. Kitab Sunan Abi> Da>wud
Dari segi metodologis, Abi> Da>wud telah melakukan penyaringan dari
sekitar 500.000 hadis atau sanad. Hasil penyaringan tersebut menghasilkan 4.800
hadis hukum yang artinya hanya diambil kurang dari satu persen jumlah hadis
yang dikumpulkan. Dari kenyataan tersebut menunjukkan bahwa Abi> Da>wud
sangat teliti dalam menyaring hadis.16 Kitab Sunan Abi> Da>wud disusun menurut
sistematika fiqih, yakni memuat hadis-hadis yang berkaitan dengan hukum.
Al-Dzahabi mengatakan bahwa dalam mencantumkan hadis di kitabnya,
Abi> Da>wud telah berusaha secara maksimal menurut kemampuan ijtihadnya untuk
14Assa’idi, Hadis-Hadis Sekte, 51. 15Abdul Majid Khon, Ulumul Hadis, (Jakarta: Amzah, 2013), 296. 16Assa’idi, Hadis-Hadis Sekte, 51.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
58
menjelaskan hadis-hadis yang menurutnya memiliki sanad wahn shaded dan
dimungkinkan wahn. Sedangkan hadis yang didiamkan oleh Abi> Da>wud, yang
tanpa diiringi penjelasan maka hadis tersebut baginya adalah hadis hasan. Terlebih
lagi apabila para ulama telah memberikan hukum bahwa hadis tersebut adalah
hasan.17
Dalam kitab sunannya, Abi> Da>wud tidak hanya mencantumkan hadis-hadis
sah}i>h} semata sebagaimana yang dilakukan al-Bukhari dan Muslim. Tetapi Abi>
Da>wud juga memasukkan hadis sah}i>h}, h}asan dan d}a’i>f yang tidak terlalu lemah
yang tidak disepakati oleh para ulama untuk ditinggalkan. Hadis-hadis yang
sangat lemah diterangkan kelemahannya.18
Dalam kitab Sunan Abi> Da>wud juga terdapat hadis yang sanadnya munqat}I’
(terputus), hadis mudallas dengan ‘an’anah dan perawi yang namanya
disamarkan. Terhadap perawi yang demikian tidak selayaknya hadis riwayat
mereka diberi hukum h}asan karena Abi> Da>wud mendiamkannya tanpa memberi
penjelasan.19
Abi> Da>wud memiliki beberapa faktor yang membuat Abi> Da>wud
mendiamkan tanpa memberi penjelasan. Faktor-faktor tersebut diantaranya yaitu:
1. Telah dijelaskan dalam pembahasan sebelumnya
2. Dikarenakan lupa
3. Perawinya sangat lemah dan ulama telah sepakat untuk tidak mengambil
hadis darinya seperti Abu al-Huwairith dan Yahya bin al-Ala’.
17Ahmad Farid, Enam Puluh Biografi Ulama Salaf, Terj. Masturi Irham, (Jakarta: Pustaka al-
Kautsar, 2006), 534. 18Arifin, Studi Kitab Hadis, 114-115. 19Farid, Enam Puluh Biografi Ulama Salaf, 537.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
59
4. Perbedaan pendapat dari para ahli hadis mengenai orang yang meriwayatkan
hadis darinya.20
Adapun cara Abi> Da>wud dalam menulis kitabnya, dapat diketahui dari
suratnya yang ia kirimkan kepada penduduk Makkah atas pernyataan yang
diajukan mengenai kitab sunannya. Inti dari surat tersebut adalah:
1. Abi> Da>wud mendengar dan menulis hadis 500.000 dan diseleksi menjadi
4.800 hadis.
2. Abi> Da>wud menghimpun hadis-hadis s}ah}i>h}, semi s}ah}i>h}, dan tidak
mencantumkan hadis yang disepakati ulama untuk ditinggalkan.
3. Hadis yang lemah diberi penjelasan atas kelemahannya dan hadis yang tidak
diberi penjelasan bernilai sahih.21
Sistematika atau urutan penulisan hadis dalam kitab Sunan Abi> Da>wud
adalah sebagai berikut:22
1. Kitab t}aharah yang berisi 159 bab
2. Kitab salat yang berisi 251 bab
3. Kitab zakat yang berisi 46 bab
4. Kitab barang temuan yang berisi 20 bab
5. Kitab manasik haji yang berisi 96 bab
6. Kitab pernikahan yang berisi 49 bab
7. Kitab perceraian yang berisi 50 bab
8. Kitab puasa yang berisi 81 bab
9. Kitab jihad yang berisi 170 bab 20Farid, Enam Puluh Biografi Ulama Salaf, 537. 21Arifin, Studi Kitab Hadis, 115. 22Ibid.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
60
10. Kitab binatang kurban yang berisi 25 bab
11. Kitab perburuan
12. Kitab wasiat yang berisi 17 bab
13. Kitab kewarisan yang berisi 18 bab
14. Kitab pajak dan kepemimpinan yang berisi 41 bab
15. Kitab jenazah yang berisi 80 bab
16. Kitab sumpah dan nazar yang berisi 25 bab
17. Kitab jual beli dan sewa-menyewa yang berisi 90 bab
18. Kitab peradilan yang berisi 31 bab
19. Kitab ilmu yang berisi 13 bab
20. Kitab minuman yang berisi 22 bab
21. Kitab makanan yang berisi 54 bab
22. Kitab pengobatan yang berisi 24 bab
23. Kitab pemerdekaan budak yang berisi 15 bab
24. Kitab huruf dan bacaan yang berisi 39 bab
25. Kitab kamar mandi yang berisi 2 bab
26. Kitab busana yang berisi 45 bab
27. Kitab menghiasi rambut yang berisi 21 bab
28. Kitab cincin yang berisi 8 bab
29. Kitab fitnah yang berisi 7 bab
30. Kitab al-Mahdi yang berisi 12 bab
31. Kitab peperangan yang berisi 18 bab
32. Kitab h}udu>d yang berisi 38 bab
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
61
33. Kitab diyat yang berisi 28 bab
34. Kitab sunnah yang berisi 29 bab
35. Kitab adab yang berisi 169 bab.23
Beberapa ulama memiliki pendapat atau komentar mengenai kitab Sunan
Abi> Da>wud. Pendapat-pendapat tersebut diantaranya yaitu seperti yang dikutip
oleh Muhammad Abu Shuhbah:24
1. Al-Hafiz Abu Sulaiman mengatakan bahwa kitab Sunan Abi> Da>wud
merupakan kitab yang baik mengenai fiqih dan semua orang menerimanya
dengan baik.
2. Abu Hamid al-Ghazali berkata bahwa kitab Sunan Abi> Da>wud sudah cukup
bagi para mujtahid untuk mengetahui hadis tentang hukum.
3. Ibn al-Qayyim al-Jauziyah berkata bahwa kitab Sunan Abi> Da>wud memiliki
kedudukan tinggi dalam dunia Islam, sehingga menjadi rujukan masalah
hukum Islam bagi umat Islam, dan umat Islam tersebut merasa puas atas
keputusan dari kitab tersebut.
4. Muhammad Musthafa Azami mengatakan bahwa kitab Sunan Abi> Da>wud
merupakan salah satu dari kitab pokok yang dipegang oleh para ulama serta
merupakan kitab terlengkap dalam bidang hadis-hadis hukum, maka kitab
tersebut juga cukup bisa digunakan sebagai pegangan oleh para mujtahid.25
Selain memiliki keunggulan, kitab Sunan Abi> Da>wud juga memiliki
kelemahan. Kelemahan tersebut terletak pada keunggulannya sendiri, yaitu ketika
23Arifin, Studi Kitab Hadis, 115-116. 24Ibid., 116. 25Ibid., 116-117.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
62
Abi> Da>wud membatasi diri pada hadis-hadis hukum, maka kitab ini menjadi kitab
yang tidak lengkap. Maksudnya yakni sejumlah hadis-hadis selain bidang hukum
jadi tidak masuk dalam kitab ini. Jadi, pengakuan ulama terhadap kitab ini sebagai
kitab standart bagi mujtahid hanya berlaku dalam bidang hukum dan tidak pada
lainnya. Akan tetapi kritik hadis tersebut tidak berpengaruh pada ribuan hadis
yang ada di dalamnya, karena hadis-hadis yang dikritik hanyalah sedikit.26
C. Hadis Tentang Larangan Wanita Haid Masuk Masjid
1. Hadis dan Terjemahnya
Sebagaimana yang telah dikemukakan dalam bab pendahuluan, bahwa
dalam studi ini hanya membatasi hadis tentang larangan wanita haid masuk
masjid yang diriwayatkan oleh Imam Abi> Da>wud No indeks 232, yakni
sebagai berikut:
ثن جسرة بنت دجاجة قالت: ،احد بن زيد ثنا عبد الو حدثنا مسدد، ثنا األف لت قال: حدعت عائشة رضي هللا عنها ت قول: جاء رسول هللا ابه شارعة يف المسجد،ووجوه ب يوت أصح ملسو هيلع هللا ىلصس
هوا هذه الب يوت عن المسجد ئا رج ملسو هيلع هللا ىلصالنب ث دخل ((،فقال: ))وج اء أن ي نزل ول يصنع القوم شي هوا الب يوت عن المسجد فإن ال أحل المسجد لا ئض فيهم رخصة، فخرج إليهم ب عد فقال: ))وج
.)) 27وال جنب
Musaddad telah menceritakan kepada kami, Abdul Wa>h}id bin Ziya>d
telah menceritakan kepada kami, al-Aflat, menceritakan kepada kami,
dia berkata telah menceritakan kepada saya Jasrah bint Dija>jah berkata,
saya mendengar, A<ishah RA. berkata: Rasulullah SAW telah datang
dan rumah para sahabat menghadap ke masjid, Nabi bersabda palingkan
rumah ini dari masjid. Kemudian Nabi masuk dan para sahabat
membiarkan rumahnya seperti dulu untuk mengharap turunnya rukhs}ah.
Maka Nabi keluar dan bersabda: palingkan rumah ini dari masjid,
26Arifin, Studi Kitab Hadis, 117. 27Abi> Da>wud, Sunan Abi> Da>wud, Vol. 1, (Lebanon: Da>r al-kutb al-‘ilmiyah, th), 99-100.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
63
sesungguhnya aku tidak menghalalkan masjid bagi perempuan haid dan
orang junub.
2. Takhri>j al-H{adi>th
Perlu diketahui bahwa dalam penelitian hadis tentang larangan wanita
haid masuk masjid ini hanya dibatasi pada kutub al-sittah saja, dengan tujuan
agar pembahasan penelitian menjadi lebih spesifik. Hadis tentang larangan
wanita haid masuk masjid ini telah ditelusuri melalui kitab Al-Mu’jam al-
Mufahras Li Alfa>dh al-H{adi>th al-Nabawiy28 dengan kata kunci H{a<id}, dan
ditemukan dalam kitab-kitab sebagai berikut:
a. Sunan Abi> Da>wud juz 1 dalam kita>b al-T{aha>rah no. indeks 232.
b. Sunan Ibn Ma>jah juz 1 dalam kita>b al-T{aha<rah no. indeks 645.
Berikut akan dilampirkan teks hadisnya secara lengkap:
a. Sunan Abi> Da>wud No. Indeks 232
ثن جسرة بنت دجاجة قالت: ثنا ا ،ثنا عبد الواحد بن زيد حدثنا مسدد،-232 ألف لت قال: حدعت عائشة رضي هللا عنها ت قول: جاء رسول هللا ،ووجوه ب يوت أصحابه شارعة يف المسجد ملسو هيلع هللا ىلصس
هوا هذه الب يوت عن المسجد(( ئا رجاء أن ي نزل ملسو هيلع هللا ىلص ث دخل النب ،فقال: ))وج ول يصنع القوم شي هوا الب يوت عن المسجد فإن ال أحل المسجد لا ئض فخرج إليهم ب عد ،فيهم رخصة فقال: ))وج
.)) 29وال جنب Musaddad telah menceritakan kepada kami, Abdul Wa>h}id bin Ziya>d
telah menceritakan kepada kami, al-Aflat, menceritakan kepada kami,
dia berkata telah menceritakan kepada saya Jasrah bint Dija>jah berkata,
saya mendengar, A<ishah RA. berkata: Rasulullah SAW telah datang
dan rumah para sahabat menghadap ke masjid, Nabi bersabda palingkan
rumah ini dari masjid. Kemudian Nabi masuk dan para sahabat
membiarkan rumahnya seperti dulu untuk mengharap turunnya rukhs}ah.
Maka Nabi keluar dan bersabda: palingkan rumah ini dari masjid,
28AJ. Wensik, al-Mu’jam al -Mufahras li alFa>dh al-H}adi>th al-Nabawy , Vol. 1 (Madinah Leiden:
Brill, 1969), 535. 29Abi> Da>wud, Sunan Abi> Da>wud, Vol. 1, (Lebanon: Da>r al-kutb al-‘ilmiyah, th), 99-100.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
64
sesungguhnya aku tidak menghalalkan masjid bagi perempuan haid dan
orang junub.
b. Sunan Ibn Ma>jah No. Indeks 645
بة -645 ث نا أبو ن عيم ن يي. قاوممد ب ،حدثنا أبو بكر بن أب شي ث نا ال: حد ابن أب غنية،. حد، عن , عن جسرة, قالت: أخب رتن أم سلمة, قالت: دخل أب اخلطاب اهلجري عن مدوج الذهلي
إن المسجد ال يل لنب وال ))ف نادى بعلى صوته: صرحة هذا المسجد. ملسو هيلع هللا ىلصرسول هللا 30((.لائض
Abu> Bakr bin Abi> Syaibah dan Muhammad bin Yahya telah menceritakan
kepada kami, mereka berkata: Abu> Nu’aym telah menceritakan kepada kami,
Ibnu Abi> Ganiyyah telah menceritakan kepada kami, dari Abu> al Khattab al
Hajari, dari Mah}duj al-Dhuhly, dari Jasrah berkata: Ummu Salamah telah
menceritakan kepadaku, ia berkata: Rasulullah SAW memasuki halaman
masjid dan mengumumkan dengan suara yang keras. Sesungguhnya masjid
tidak halal bagi orang junub dan haid.
30Ibn Ma>jah, Sunan Ibn Ma>jah, Vol. 1, (Beirut: Da>r al-Fikr, t.t), 208.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
65
سعت
قال
حدثتن
حدثنا
حدثنا
حدثنا
3. Skema Sanad Tunggal
a. Skema Sanad Jalur Abi> Da>wud
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
w. 58 Hعائشة
- .w جسرة بنت دجاجة
بن خليفة أفلت w. -
w. 176 H عبد الواحد بن زيد
بن مسرهد مسدد w. 228 H
w. 275 H أب داود
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
66
قال
أخربتن
عن
عن
عن
حدثنا
حدثنا حدثنا
حدثنا حدثنا
b. Skema Sanad Jalur Ibn Ma>jah
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
w. 61 H أم سلمة
H 273-209 ابن ماجة
بن يي ممد w. 258 H
- .w جسرة بنت دجاجة
- .w مدوج الذهلي
- .w أب اخلطاب اهلجري
- .w ابن أب غنية
w. 219 H أبو نعيم
w. 235 H أبو بكر بن أب شيبة
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
67
4. Data Biografi Perawi Hadis
Jalur Abu> Da>wud
a. Aisyah r.a31
Nama : Aisyah binti Abu Bakar al-sidiq
Lahir : -
Wafat : ada yang mengatakan 57 H dan ada yang 58 H
Guru : Rasulullah SAW, Fatimah al-Zahra, Umar ibn Khatab,
Sa’d ibn Abi Waqs, Hamzah ibn Amru, Abu Bakar,
Jadamah binti Wahab al-Asadiyyah
Murid : ‘Urwah ibn Zubair, Ibrahim ibn Yazid, Ish}aq ibn T{olh}ah
ibn ‘Ubaidillah, al-H{arith ibn Naufal ibn Abdul mut}alib,
Jasrah bint Dijajah, dll.
Kritik Hadis : Perempuan yang paling pintar, Isrtri Nabi yang paling
mulia. ‘At}o’ ibn Abi> Riba>h} berkata: afqoh al-na>s, ah}san al-
na>s ru’ya>. (Kull as}h}a>b ‘Udu>l).
Lambang periwayatan : تقول
Thabaqat : 1
b. Jasrah bint Dija>jah32
Nama : Jasrah bint Dija>jah al-‘A<miriyyah al-ku>fiyyah
Lahir : -
Wafat : -
31Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 10 (Beirut: Da>r al-Fikr, 1995), 487-489. 32Ibid., 459-460.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
68
Guru : ‘Ali bin Abi> T{a>lib, Abi> Dhar al-Ghifa>riy, ‘A<ishah, Ummi
Salamah.
Murid : Aflat ibn Khali>fah al-‘A<miriy, ‘Amr ibn ‘Umair ibn
Makhdu>j, Quda>mah ibn ‘Abdullah al-‘Amiriy, Makhdu>j al-
Dhuhliy.
Kritik Hadis : Muh}ammad al-‘Ijliy mengatakan bahwa Jasrah itu thiqah,
ta>bi’iyah. Ibn H{ibban menilainya thiqah. al-Bukhori
mengatakan Jasrah ‘aja>ib. Ibn H{ajr al-‘Asqalani
mengatakan Maqbu>lah jika ada periwayat lain yang menjadi
muttabi’nya.
Lambang periwayatan : سعت
Thabaqat : 3
c. Aflat33
Nama : Aflat ibn Khali>fah al-‘A<miriy
Lahir : -
Wafat : -
Guru : Jasrah bint Dija>jah dan Duhaymah bint H{assa>n.
Murid : Sufya>n al-Thawriy, Abu> Bakr ibn ‘Iya>sh, ‘Abd al-Wa>h}id
ibn Ziya>d.
Kritik Hadis : al-Da>ruqut}niy menilainya s}a>lih}. Abu> H{a>tim menilainya
shaykh. Ahmad ibn Hanbal menilainya ma> ara> bih ba’san.
33Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 1, 379.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
69
Al-Baghawiy mengatakan bahwa Aflat adalah perawi yang
majhu>l. Ibn H{uzaymah dan Ibn H{ibba>n menilainya thiqah,
dan Ibn Qat}t}an menilainya h}asan.
Lambang periwayatan : ث تن حد
Thabaqat : 5
d. ‘Abd al-Wa>h}id ibn Ziya>d34
Nama : ‘Abdul Wa>h}id ibn Ziya>d al-‘Abdiy
Lahir : -
Wafat : 176 H, ada yang mengatakan 177 H, dan menurut al-
Bukhari 179 H.
Guru : Isma>’i>l ibn Sa>lim al-Asadiy, Isma>’i>l ibn Sami>’ al-H{anafiy,
Aflat ibn Khali>fah, Ayyu>b ibn ‘A<’idh, H{abi>b ibn Abi>
‘Amrah, H{ujja>j ibn Art}a>h, H{asan ibn ‘Ubaid Allah, H{asan
ibn ‘Amr, Sulayman al-A’mash, Dll.
Murid : Ibra>hi>m ibn al-H{ajja>j al-Sa>miy, Ahmad ibn ‘Ubaidah,
Ish}a>q ibn Abi> Isra>’i>l, Ish}a>q ibn ‘Umar, Ayyu>b ibn
Muh}ammad al-S}alihiy, Bashr ibn Mu‘a>dh, H{a>mid ibn
‘Umar, H{asan ibn al-Rabi>‘, Abu> Da>wud al-T{aya>lisiy, ‘Abd
al-Wa>h}id ibn Ghiya>th, ‘Ubaid Allah ibn Muh}ammad, Qays
ibn H{afs}, Musaddad ibn Musrahad, dll.
34Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 5, 334-
335.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
70
Kritik hadis : Menurut Abi> Da>wud, al-‘Ijliy, al-Da>ruqut}niy, Ibn al-
Qat}t}a>n adalah Thiqqah. Muha}ammad ibn Sa’ad
menambahkan kathi>r al-H{adi>th, dan al-‘Ijliy menambahkan
h}asan al-H{adi>th.
Lambang periwayatan : ث ناح د
Thabaqat : 8
e. Musaddad35
Nama : Musaddad ibn Musrahad ibn Musarbil al-Bas}riy al-Asadiy
Lahir : -
Wafat : Menurut al-Bukhariy 228 H.
Guru : ‘Abd Allah ibn Yah}ya ibn Abi> Kathi>r, Hashi>m, Yazi>d ibn
Zuray‘, ‘I>sa ibn Yu>nus, Fud}ail ibn ‘Iya>d}, Mahdi> ibn
Maymun, Juwayriyah ibn Asma>’, Ja’far ibn Sulayman,
H{amma>d ibn Zayd, Abi> al-Ah}was}, ‘Abd al-Wa>h}id ibn
Ziya>d, ‘Abd al-Wa>rith ibn Sa’i>d, Muh}ammad ibn Ja>bir, Dll.
Murid : al-Bukha>riy, Abu> Da>wud, al-Tirmi>dhiy, al-Nasa>’iy, Abu>
Zar’ah, Abu> H{a>tim, Muh}ammad ibn Yah }ya al-Dhuhliy,
Ah}mad ibn Muh}ammad ibn Madwiyah, Ibra>him ibn
Ya’qu>b,Muh}ammad ibn Sa’i>d, Ya’qu>b ibn Sufya>n, Ya’qu>b
ibn Shaybah, Dll.
35Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 8, 130-
131.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
71
Kritik hadis : al-Nasa’iy menilainya thiqah, Ahmad ibn Hanbal
menilainya s}udu>q, Muhammad al-‘Ijliy menilainya thiqah,
Ibn Abi> Ha{>tim menilainya thiqah, dan Ibnu H{ibban menilai
thiqah. Kebanyakan para kritikus hadis mengakui akan
kethiqahannya.
Lambang periwayatan : ث ناح د
Thabaqat : 10
f. Abu> Daw>ud36
Nama : Sulaima>n ibn al-Ash’ash ibn Ish}a>q ibn Bashi>r ibn Shida>d
al-azdi> al-Sijistani>, Abu> Da>wud
Lahir : -
Wafat : 275 H
Guru : Abdullah ibn Maslamah al-Qa’nabi>, Abi< Ma’mar Abdillah
ibn ‘Amru>, S}afwa>n ibn Sa>l}ih} al-Dimishqa>, Abdurrhaman
ibn al-Muba>rak, Sulaima>n ibn H}arb, Musaddad ibn
Musrahad, Muslim ibn Ibra>hi>m, ‘Uthman ibn Abi> Shaibah,
al-Qa’nabi, Dll.
Murid : al-Tirmidzi>, Ibra>hi>m ibn H}amda>n ibn Ibra>hi>m ibn Yun>us
al‘A>qu>li>, Ahmad ibn Muhammad ibn Da>wud ibn Sali>m,
Abu< Bakar Abdullah ibn Abi> Daw>ud, Abu <Bakar Abdillah
ibn Muhammad ibn Abi> al-Dunya>, dll.
36Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol. 8,
5-14.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
72
Kritik hadis : Maslamah ibn Qas>im berkata: Abu> Daw>ud adalah orang
yang thiqah za>hid ‘ar>if bi al-H}adi>th.
Lambang periwayatan : ث نا حد
Jalur Ibn Ma>jah
a. Ummu Salamah37
Nama : Hind bint Abi> Umayyah H{udhayfah ibn al-Mughi>rah ibn
‘Abdillah ibn ‘Umar ibn Makhzu>m al-Makhzu>miyyah
Lahir : -
Wafat : Ada yang mengatakan 59 H, 62 H, dan akhir tahun 61 H.
Guru : Nabi Muhammad SAW, Abi> Salamah ibn ‘Abd al-Asad,
Fa>t}imah bint Rasulullah SAW.
Murid : ‘A>mir ibn Abi> Umayyah, ‘Abdullah ibn Ra>fi’, Na>fi’,
Safi>nah, Abu> Kathi>r, Ibn Safi>nah, Sulayman ibn Yasa>r,
Usa>mah ibn Zayd ibn H{ari>thah, S{afiyyah ibn Shaybah,
Jasrah bint Dija>jah, dll.
Kritik hadis : Umm al- Mu’mini>n, Istri Nabi Muhammad SAW.
Lambang periwayatan : قالت
Thabaqat : 1
b. Jasrah bint Dija>jah38
37Al-H}a>fiz} Shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 10,
508-509. 38Lihat halaman 69-70.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
73
c. Mah}du>j al-Dhuhliy39
Nama : Mah}du>j al-Dhuhliy
Lahir : -
Wafat : -
Guru : Jasrah bint Dija>jah
Murid : Abu> al-Khat}t}ab al-Hajariy
Kritik hadis : Abu> Nu’aym berkata bahwa Mah}du>j al-Dhuhliy
diperselisihkan oleh sahabat.40 Hadisnya Maqtu>’ dalam
periwayatan Ibn Ma>jah.41
Lambang periwayatan : عن
Thabaqat : 3
d. Abi> al-Khat}t}a>b al-Hajariy42
Nama : ‘Amr ibn Umayr
Lahir : -
Wafat : -
Guru : Zayd ibn Wahb al-Hajariy, Mah}du>j al-Dhuhliy.
Murid : ‘Abdul Malik ibn H{umayd ibn Abi> Ghaniyyah, ‘Ali> ibn
‘Abba>s.
Kritik hadis : Majhu>l43
39Al-H}a>fiz} Shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 4, 31. 40Al-H}a>fiz} Shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H }ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 4, 31. 41Abi> ‘Abdillah Shams al-Di>n ibn Muh}ammad ibn Ah}mad ibn ‘Uthma>n al-Dhahabiy, Mi>za>n al-I’tida>l fi Naqd al-Rija>l, Vol. 4, (Beirut: Da>r al-Risa>lah al-‘Alamiyah, 2009), 23. 42Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
33, 283.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
74
Lambang periwayatan: عن
Thabaqat : 7
e. Ibn Abi> Ghaniyyah44
Nama : ‘Abd al-Malik ibn H{umayd ibn Abi> Ghaniyyah al-
Khuza>’iy al-Ku>fiy
Lahir : -
Wafat : -
Guru : Isma>’i>l ibn Raja>‘ al-Zuabaydy, Tha>bit ibn ‘Ubaiyd, H{asan
ibn Qays, H{akam ibn ‘Utaybah, H{ammad ibn Abi>
Sulayma>n, Humayd ibn Abi> Ghaniyyah, Sulayma>n al-
A’mash, Abi> al-Khat}t}ab al-Hajariy, dll.
Murid : Isma>’i>l ibn ‘Ayya>s, Sufya>n al-Thawriy, Sufya>n ibn
‘Uyaynah, ‘Uma>rah ibn Bishr, Abu> Nu’aym al-Fad}l ibn
Dukayn, Wa>ki’ ibn Jarra>h}, dll.
Kritik hadis : Ah}mad ibn H{anbal, Ish}a>q ibn Mans}u>r, dan Ibn H{ibba>n
menilainya thiqah.
Lambang periwayatan : عن
Thabaqat : 7
43Al-H}a>fiz} Shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Taqri>b al-Tahdhi>b, (Bierut:
Muassasah al-Risa>lah, 1999), 561. 44Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
12, 35-36.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
75
f. Abu> Nu’aym45
Nama : al-Fad}l ibn Dukayn, ‘Amr ibn H{amma>d ibn Zuhayr ibn
Dirham al-Qurayshy al-Taymiy al-T{alh}iy
Lahir : -
Wafat : Ada yang mengatakan 218 H dan 219 H46
Guru : Ibra>hi>m ibn Isma>’i>l, Ibra>hi>m ibn Na>fi’, Ish}a>q ibn Sa’i>d,
Isma>’i>l ibn Muslim, Aflah} ibn H{umayd, H{a>tim ibn Isma>’i>l,
‘Abdurrahma>n ibn Abi> Bakr, ‘Abd al-Malik ibn H{mayd ibn
Abi> Ghaniyah, dll.47
Murid : al-Bukha>riy, Ibra>hi>m ibn Ish}a>q, Ah}mad ibn H{asan al-
Tirmidhiy, Ah}mad ibn Sulayma>n, Ish}a>q ibn al-H{asan, Ja’far
ibn ‘Abd al-Wa>h}id, Abu> Bakr ibn ‘Abdullah ibn
Muh}ammad ibn abi> Shaybah, Muh}ammad ibn Yah}ya al-
Dhuhliy, Muh}ammad ibn Yu>nus, dll.
Kritik hadis : thiqah thubut
Lambang periwayatan : حدثنا
Thabaqat : 9
45Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
23, 197. 46Al-H}a>fiz} Shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Taqri>b al-Tahdhi>b, 381-382. 47Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
23, 197.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
76
g. Abu> Bakr ibn Abi> Shaybah48
Nama : ‘Abdullah ibn Muh}ammad ibn Ibra>hi>m ibn ‘Uthma>n
ibn Khuwasty al-‘Absiy
Lahir : -
Wafat : 235 H
Guru : Ah}mad ibn Ish}a>q, Ah}mad ibn Mufad}d}al, Isha>q ibn
Sulayma>n al-Ra>ziy, Bakr ibn ‘Abdurrahma>n, Ja’far ibn
‘Awn, Hafs} ibn Ghya>th, Abu> Nu’aym al-Fad}l ibn Dukayn,
Qutaybah ibn Sa’i>d, dll.
Murid : al-Bukha>riy, Muslim, Abu> Da>wud, Ibn Ma>jah, Ibra>hi>m
ibn Isha>q, dll.
Kritik hadis : Ah}mad ibn Hanbal menilainya s}udu>q. Al-‘Ijliy, Abu>
H{a>tim, dan Ibn Khira>sh menilainya thiqah. Dan al-‘Ijliy
menambahkannya dengan kata H{a>fiz}.
Lambang periwayatan : حدثنا
Thabaqat : 10
h. Muh}ammad ibn Yah}ya49
Nama : Muh}ammad ibn Yah}ya ibn ‘Abillah ibn Kha>lid ibn Fa>ris
ibn Dhu‘b al-Dhuhliy
Lahir : -
48Ibid., Vol. 10, 483-488. 49Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
17, 322-328.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
77
Wafat : Ada beberapa pendapat yaitu: Menurut Abu> al-Husayn ibn
Qa>ni’ 252 H dan 256 H, menurut ‘Abdullah ibn Muh}ammad
ibn Zya>d al-Naysa>buriy 257 H, dan menurut Muh}ammad
ibn Mu>sa al-Ba>sha>niy 258 H.
Guru : Ah}mad ibn H{anbal, Isma>’i>l ibn Abi> Uways, Ja’far ibn
‘Awn, Sa’i>d ibn Mans}u>r, Sulayman ibn H{arb, Abu> Nu’aym
al-Fad}l ibn Dukayn, dll.
Murid : al-Bukha>riy, al-Nasa>iy, Abu> Da>wud, Ibn Ma>jah, Abu>
H{a>tim, Muh}ammad ibn Isha>q, ‘Abba>s ibn Muh}ammad,
‘Abdullah ibn Abi> Da>wud, dll.
Krirtik hadis : thiqah
Lambang periwayatan : حدثنا
Thabaqat : 11
i. Ibn Ma>jah50
Nama : Muh}ammad bin Yazi>d al- Raba>‘iy
Lahir : 209 H
Wafat : 273 H
Guru : ‘Abdulla>h ibn Muh}ammad ibn Ibra>hi>m ibn ‘Uthma>n ibn
Khawa>siti> al-‘Abasa> ,Abu> Bakar ibn Abi> Shaibah al-Ku>fi>
,‘Abdulla>h bin ‘Abdu al-Mu’mi>n ibn ‘Uthma>n al-Arja> al-
50Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
27, 40-42.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
78
Wus}t}a> al- T{aw>i>l, Muh}ammad ibn Yah}ya, Abu> Bakr ibn Abi>
Shaybah, dll.
Murid : Ja‘far ibn Idri>s, al-H{usain ibn ‘Ali> ibn Yazda>niya>r,
Sulaima>n ibn Yazi>d al-Qazwaini.
Kritik hadis : Al-Ha>f iz} Abu> Y a'la al-Khalil menilainya thiqah kabi>r.
Al-Dhahabiy dan Ibn H{ajar menilainya h}a>fiz}.
Lambang periwayatan : حدثنا
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
79
قال قال
سعت
أخربتن سعت
حدثتن
حدثتن
عن
عن
عن حدثنا
عن حدثنا
حدثنا حدثنا
حدثنا حدثنا
حدثنا حدثنا
5. Skema Sanad Gabungan
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
w. 58 Hأم سلمة عائشة w. 61 H
جسرة بنت دجاجة
بن خليفة أفلت مدوج الذهلي
أب اخلطاب اهلجري w. 176 H عبد الواحد بن زيد
أب غنيةابن
w. 219 H أبو نعيم
بن مسرهد مسدد w. 228 H
w. 258 H ممد بن يي w. 235 H أبو بكر بن أب شيبة
w. 273 H ابن ماجة
w. 275 H أب داود
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
80
6. I’tibar Sanad
Setelah dilakukan pengumpulan data hadis melalui metode takhri>j al-
h}adi>th dan mengetahui secara singkat al-jarh{ wa al-ta‘di>l dari tiap perawi,
maka untuk penelusuran persambungan sanad hadis perlu dilakukan I‘tiba>r.
Kegiatan ini merupakan salah satu tahapan yang harus ditempuh dalam
penelitian hadis sebagai upaya pengumpulan periwayat dari hadis yang
diteliti, sehingga dapat diketahui shawahi>d dan tawa>bi>‘ dari keseluruhan
sanad dalam hadis riwayat Abu> Da>wud no. indeks 232.
‘A>ishah memiliki sha>hid Umm Salamah. Dalam tingkatan tabi’i >n hanya
ada satu yang meriwayatkan hadis ini yaitu Jasrah bint Dija>jah. Aflat ibn
Khalifah memiliki muttabi’ Mah}duj al-Dhuhliy. ‘Abdul Wa>h}id ibn Ziya>d
memiliki muttabi’ Abi> al-Khat}t}a>b. Musaddad ibn Musrahad memiliki
muttabi’ Ibn Abi> Ghaniyyah. Abu> Da>wud memiliki muttabi’ Abu> Nu’aym.
Dalam jalur sanad Abu> Da>wud ada beberapa perbedaan kritik terhadap
perawinya. Aflat ibn Khali>fah mendapat kritikan dari al-Bagha>wiy bahwa ia
adalah perowi yang majhul, tetapi ada beberapa yang menilainya thiqah,
sha>lih}, dan shaykh. Jasrah bint Dija>jah mendapat kritikan dari al-Bukhariy
bahwa ia ‘aja>ib, akan tetapi mayoritas ulama menilainya thiqoh. Kedua
perawi tersebut juga tidak diketahui identitasnya.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
81
D. Hadis Tentang Pembolehan Wanita Haid Masuk Masjid
1. Hadis dan Terjemahnya
Sebagaimana yang telah dikemukakan dalam bab pendahuluan, bahwa
dalam studi ini hanya membatasi hadis tentang pembolehan wanita haid
masuk masjid yang diriwayatkan oleh Imam Abi> Da>wud No indeks 261,
yakni sebagai berikut:
د بن مسرهد، ،عن القا سم ،عن ث بت بن عب يد ،عن األعمش ،ثنا أبو معا وية حدثنا مسد: ن ولين اخلمرة من المسجد((. ق لت: إن حا ئض. ملسو هيلع هللا ىلصهللا عن عائشة قالت: ))قال ل رسول
51: )) إن حيضتك ليست يف يدك((. ملسو هيلع هللا ىلصفقال رسرل هللا
Musaddad bin Musrah}ad telah bercerita kepada kami, Abu> Mu’awiyah telah
bercerita kepada kami, dari A’mash, dari Tha>bit bin ‘Ubaid, dari Qa>sim, dari
‘A<isyah berkata: Rasulullah bersabda padaku, ambilkanlah aku al-khumrah (sajadah) dari masjid, ‘A<isyah berkata: sesungguhnya aku sedang haid, Nabi
bersabda: sesungguhnya haidmu bukan di tanganmu.
2. Takhri>j al-H{adi>th
Perlu diketahui bahwa dalam penelitian hadis tentang pembolehan
wanita haid masuk masjid ini hanya dibatasi pada kutub al-sittah saja, dengan
tujuan agar pembahasan penelitian menjadi lebih spesifik. Hadis tentang
pembolehan wanita haid masuk masjid ini telah ditelusuri melalui kitab Al-
Mu’jam al-Mufahras Li Alfa>dh al-H{adi>th al-Nabawiy52 dengan kata kunci
H{a<id}, dan ditemukan dalam kitab-kitab sebagai berikut:
a. S{ah}i>h} Muslim juz 3 dalam kitab al-H{ayd} no. Indeks 298 dan 299.
51Abi> Da>wud, Sunan Abi> Da>wud, . . ., 107-108. 52AJ. Wensik, al-Mu’jam al -Mufahras li alFa>dh al-H}adi>th al-Nabawy , Vol. 1 (Madinah Leiden:
Brill, 1969), 537.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
82
b. Sunan Abi> Dawu>d juz 1 dalam kitab al-T{aha>rah no. Indeks 261.
c. Sunan al-Tirmidhiy juz 1 dalam bab al-T{aha>rah no. Indeks 101.
d. Sunan al-Nasa>‘iy juz 1 dalam kitab al-T{aha>rah no. Indeks 271.
e. Musnad Ah}mad bin Hanbal juz 2 no. Indeks 5381.
Berikut akan dilampirkan teks hadisnya secara lengkap:
a. Sunan Abi> Dawu>d No. Indeks 261
د بن مسرهد -261 ،عن ث بت بن عب يد ،عن األعمش ،ثنا أبو معا وية ،حدثنا مسدين اخلمرة من المسجد((. : ن ول ملسو هيلع هللا ىلصعن عائشة قالت: ))قال ل رسول هللا ،عن القا سم
53: ))إن حيضتك ليست يف يدك((. ملسو هيلع هللا ىلصق لت: إن حا ئض. فقال رسرل هللا
Musaddad bin Musrah}ad telah bercerita kepada kami, Abu> Mu’awiyah telah
bercerita kepada kami, dari A’mash, dari Tha>bit bin ‘Ubaid, dari Qa>sim, dari
‘A<isyah berkata: Rasulullah bersabda padaku, ambilkanlah aku al-khumrah (sajadah) dari masjid, ‘A<isyah berkata: sesungguhnya aku sedang haid, Nabi
bersabda: sesungguhnya haidmu bukan di tanganmu.
b. S{ah}i>h} Muslim No. Indeks 298
. )قال يي: أخب رن وقال حدث -298 بة وأبو كريب نا يي بن يي وأبو بكر بن أب شي ث نا أبو معاوية( ،بن ممد عن القاسم ،يد عن ثبت بن عب ،عن األعمش ،اآلخران: حد
سجد (( قالت: ف قلت: ملسو هيلع هللا ىلصعن عائشة قالت قال ل رسول هللا : )) نولين اخلمرة من امل
54ئض. ف قال: )) إن حيضتك ليست يف يدك ((.ا إن ح
Yahya bin Yahya, Abu> Bakr bin Abi> Shaybah, dan Abu> kurayb telah
menceritakan kepada kami, telah menceritakan kepada kami Abu> Mu’a>wiyah,
dari A’mash, dari Tsa>bit bin Ubaid, dari Qa>sim bin Muhammad, dari Aisyah,
dia berkata, Nabi telah bersabda kepadaku: Ambillah sajadah ini dari masjid.
Aisyah berkata: sesengguhnya aku sedang haid, Nabi bersabda: sesungguhnya
haidmu bukanlah ditanganmu.
53Abi> Da>wud, Sunan Abi> Da>wud, . . ., 107-108. 54Abi> Zakariya> Yah}ya ibn Sharaf al-Nawawiy, Sharh} S}ah}i>h} Muslim, Vol. 3, (Kairo: Maktabah al-
Tawfi>qiyyah, 2008), 143.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
83
c. S{ah}i>h} Muslim No. Indeks 299
. كلهم عن يي بن سعيد قال: وحدثن زهي بن حرب وأبو كامل ومم -299 د بن حاتنما ، عن أب هري رة، قال: ب ي ث نا يي، عن يزيد بن كيسان، عن أب حازم ر، حد رسول زهي
إن ))ف قالت: إن حائض، ف قال: الث وب. ي عائشة: نولين يف المسجد، ف قال: ملسو هيلع هللا ىلص هللا 55.ف ناولته ((حيضتك ليست يف يدك
Zuhayr bin H{arb, Abu> Ka>mil, dan Muhammad bin Ha>tim telah menceritakan
kepadaku, seluruhnya dari Yahya bin Sa’i>d, Zuhayr berkata Yahya telah
menceritakan kepada kami, dari Yazi>d bin Kaysan, dari Abi> H{a>zim, dari Abi>
Hurairah, dia berkata: Rasulullah berada diantara kami ketika di masjid, beliau
bersabda: wahai Aisyah ambillah baju itu,dia berkata: sesungguhnya aku
sedang haid, Nabi bersabda: sesungguhnya haidmu bukanlah ditanganmu,
maka ambillah.
d. Sunan al-Tirmidhiy No. Indeks 101
ث نا -101 ث نا ع حد بة قال: حد األعمش، عن ثبت بن عب يد ، عن بن حيد ، عن يدةبق ت ي نولين اخلمرة من )): ملسو هيلع هللا ىلصالقاسم بن ممد ، قال: قالت عائشة: قال ل رسول الل
سجد 56 ((.إن حيضتك ليست يف يدك ))، قالت: ق لت: إن حائض، قال: ((امل
Qutaybah telah menceritakan kepada kami, dia berkata telah menceritakan
kepada kami ‘Ubaydah bin H{umayd, dari A’mash, dari Tha>bit bin ‘Ubayd,
dari Qa>sim bin Muhammad berkata: Aisyah berkata: Rasulullah SAW
bersabda kepadaku: ambillah sajadah itu dari masjid, aku berkata:
sesungguhnya aku sedang haid, Rasul bersabda; sesungguhnya haidmu
bukanlah ditanganmu.
e. Sunan al-Nasa>‘iy No. Indeks 271
بة بن سعيد ، عن عبيدةخب رن أ -271 ، عن األعمش، ح وأخب رن إسحاق بن إب راهيم ق ت ي ث نا جرير، عن األعمش، عن ثبت بن عب يد ، عن القاسم بن ممد ، عن عائشة قال: حد
ها قا . قالت: إن ((نولين اخلمرة من المسجد )): ملسو هيلع هللا ىلصلت: قال رسول الل رضي الل عن 57((.ليست حيضتك يف يدك )): ملسو هيلع هللا ىلص حائض. ف قال رسول الل
55Ibid., 144. 56Muh}ammad bin ‘I<sa> al-Tirmidhi>, Sunan al-Titmidhiy, vol. 1, (Beirut: Da>r al-Fikr, t.t), 185. 57Abu> Abdurrahman Ahmad bin Syuaib, Sunan al Nasa>‘iy, vol. 1, (Beirut: Da>r al-Fikr, 2005), 175.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
84
Qutaybah telah mengabarkan kepada kami, dari ‘Ubaydah, dari A’mash,
tahwil Ish}a>q bin Ibrahim telah menceritakan kepada kami, dia berkata Jari>r
telah menceritakan kepada kami, dari A’mash, dari Tha>bit bin ‘Ubaid, dari
Qa>sim bin Muhammad, dia berkata, ‘Aisyah berkata: Rasulullah bersabda
kepadaku: ambillah sajadah itu dari masjid, aku berkata: sesungguhnya aku
sedang haid, Rasul bersabda; sesungguhnya haidmu bukanlah ditanganmu,
maka ambillah.
f. Musnad Ah}mad bin Hanbal No. Indeks 5381
عن البهي ،حدثنا عبدهللا حدثن أب حدثنا حسن حدثنا زهي عن أب إسحاق -5381إن قد :قال لعائشة ))نولين اخلمرة من المسجد(( فقالت ملسو هيلع هللا ىلصعن ابن عمر إن النب
58((.ك د ي يف ك ت ض ي ح و فقال ))أ ت ث د ح أ
Abdullah telah menceritakan kepada kami, ayahku telah menceritakan
kepadaku, Hasan telah menceritakan kepada kami, Zuhayr telah menceritakan
kepada kami dari Abi> Ish}a>q dari al-Bahy dari Ibn ‘Umar sesungguhnya Nabi
SAW bersabda kepada Aisyah: ambillah sajadah itu dari masjid, maka Aisyah
berkata: sesungguhnya aku benar-benar sedang berhadas, maka Rasul
bersabda; sesungguhnya haidmu bukanlah ditanganmu.
58Ah}mad ibn H{anbal, Musnad Ima>m Ah}mad ibn H}anbal, Vol. 2, (Beirut: Da>r al-Fikr, t.t), 96.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
85
عن
قال
عن
عن
عن
حدثنا
حدثنا
3. Skema Sanad Tunggal Hadis
a. Skema Sanad Jalur Abi> Dawu>d
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
شةائع w. 58 H
w. 106 H قاسم بن ممد
- .w ثبت بن عبيد
w. 148 H أعمش
معاويةو أب w. 194 H
w. 228 H مسدد بن مسرهد
داود إبي w. 275 H
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
86
حدثنا حدثنا حدثنا
عن
عن
عن
نع
قال
b. Skema Sanad Jalur S{ah}i>h} Muslim No. Indeks 298
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
شةائع w. 58 H
w. 106 H قاسم بن ممد
w. 148 H أعمش
- .w ثبت بن عبيد
معاويةو أب w. 194 H
كريب أبو w. 235 H أبو بكر بن أب شيبة w. 226 H يي بن يي w. 248 H
w. 261 H مسلم
اخربن اخربن حدثنا
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
87
قال
عن
عن
عن
حدثن حدثن حدثن
حدثنا عن
عن
c. Skema Sanad Jalur S{ah}i>h} Muslim No. Indeks 299
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
w. 57 H أب هريرة
w. 100 H أب حازم
- .w يزيد بن كيسان
w. 198 H يي بن سعيد
w. 234 H زهي بن حرب w. 237 H أبو كامل w. 235 H ممد بن حات
w. 261 H مسلم
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
88
قال
عن
عن
عن
عن
حدثنا
حدثنا
d. Skema Sanad Jalur al-Tirmidhiy
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
شةائع w. 58 H
w. 106 H قاسم بن ممد
- .w ثبت بن عبيد
w. 148 H أعمش
w. 190 H عبيدة بن حيد
بن سعيد قتيبة w. 240 H
w. 279 H الرتمذي
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
89
قال
عن
عن
عن
عن
حدثنا
أخربن أخربن
عن
عن
e. Skema Sanad Jalur al-Nasa>‘iy
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
شةائع w. 58 H
w. 106 H قاسم بن ممد
- .w ثبت بن عبيد
w. 148 H أعمش
الميد بن عبد جرير w. 188 H عبيدة بن حيد w. 190 H
بن سعيد قتيبة w. 238 H إسحاق بن إبراهيم w. 240 H
w. 303 H النسائي
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
90
عن
عن
عن
حدثنا
حدثنا
حدثنا
f. Skema Sanad Jalur Ah}mad ibn H{anbal
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
w. 73 H ابن عمر
- .w البهي
w. 126 H أب إسحاق
w. 172 H زهي
w. 209 H حسن
w. 241 H احد بن حنبل
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
91
4. Data Biografi Perawi Hadis
a. Aisyah r.a59
Nama : Aisyah binti Abu Bakar al-s}idiq
Lahir : -
Wafat : ada yang mengatakan 57 H dan ada yang 58 H
Guru : Rasulullah SAW, Fatimah al-Zahra, Umar ibn Khatab,
Sa’d ibn Abi Waqs, Hamzah ibn Amru, Abu Bakar,
Jadamah binti Wahab al-Asadiyyah
Murid : ‘Urwah ibn Zubair, Ibrahim ibn Yazid, Ish}aq ibn T{olh}ah
ibn ‘Ubaidillah, al-H{arith ibn Naufal ibn Abdul mut}alib,
Jasrah bint Dija>jah, al-Qa>sim ibn Muh}ammad, dll.
Kritik Hadis : Perempuan yang paling pintar, Isrtri Nabi yang paling
mulia. ‘At}o’ ibn Abi> Riba>h} berkata: afqoh al-na>s, ah}san al-
na>s ru’ya>. (Kull as}h}a>b ‘Udu>l).
Lambang periwayatan : قالت
Thabaqat : 1
a. Al-Qa>sim ibn Muh}ammad60
Nama : Al-Qa>sim ibn Muh}ammad ibn Abi> Bakr al-S{iddi>q al-
Qirayshiy al-Taymiy
Lahir : -
59Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 10,
487-489. 60Al-H{a>fiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
15, 184-190.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
92
Wafat : 106 H
Guru : Muha}mmad ibn Abi> Bakr, ’A<‘ishah, ’Abdullah ibn Ja’far,
Abi> Hurayrah, ’Abdullah ibn Khaba>b, Mu’a>wiyah, Ra>fi’
ibn Khadi>j, S{a>lih} ibn Khawa>t ibn Jubayr, Aslam, Fa>t}imah
bint Qays, dll.
Murid : ’Abdurrah}man, Sa>lim ibn ’Abdullah ibn ’Umar, Yah}ya,
Ibn Abi> Mulaykah, Na>fi’, al-Zuhriy, ’Ubaidillah ibn ’Umar,
Sa’d ibn Ibra>him, ’Ubaidillah ibn Muqsim, Aflat ibn
H{umaid, Tha>bit ibn ’Ubayd, dll.
Kritik hadis : Ahmad ibn ‘Abdullah al-‘Ijliy mengatakan rajul al-S{a>lih},
Ibn H{ibban menyebutnya sebagai tabi’in thiqah. Dan Al-
Qa>sim ibn Muh}ammad terkenal sebagai tabi’in yang thiqoh.
Lambang periwayatan : عن, hadis yang menggunakan lambang
periwayatan ini termasuk ke dalam golongan
hadis mu’an’an (d}a’if). Namun ked}a’ifannya
tidak tampak karena perawi hadis Al-Qa>sim ibn
Muh}ammad tidak melakukan tadli>s.
Thabaqat : 3
b. Tha>bit ibn ’Ubayd61
Nama : Tha>bit ibn ’Ubayd al-Ans}a>riy al-Ku>fiy
Lahir : -
61Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 1, 552.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
93
Wafat : -
Guru : Zayd ibn Tha>bit, Ibn ’Umar, Anas ibn Ma>lik, al-
Barra‘,’Abdullah ibn Mughafal, Ka’ab ibn ’Ajrah, al-
Mughi>rah ibn Shu’bah, ’Ubaid ibn al-Barra’, al-Qa>sim ibn
Muh}ammad, Abi> Ja’far al-Ansha>riy.
Murid : A’mash, H{ajja>j ibn Art}a>h, al-Thawry, Mus’ar, ’Abdul
Ma>lik ibn Abi> Ghaniyyah, Muh}ammad ibn Shaybah, Ibn
Abi> Layly, dll.
Kritik hadis : Ahmad ibn Hanbal, Yah}ya ibn Mu’i>n, al-Nasa>‘iy
menilainya thiqah. Ibn Sa’d menilainya thiqah, kathi>r al-
H{adi>th. Begitu juga dengan al-H}arabiy dan Ibn H}ibban
menilai thiqah tentang dirinya.
Lambang periwayatan : عن, hadis yang menggunakan lambang
periwayatan ini termasuk ke dalam golongan
hadis mu’an’an (d}a’if). Namun ked}a’ifannya
tidak tampak karena perawi hadis Tha>bit ibn
’Ubayd tidak melakukan tadli>s.
Thabaqat : 3
c. A’mash62
Nama : Sulayma>n ibn Mihra>n al-Asadiy al-Ka>hiliy, Abu>
Muh}ammad al-Ku>fiy al-A’mash
62Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah}mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 1, 552.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
94
Lahir : 61 H
Wafat : 148 H
Guru : Ibra>him al-Taymiy, Isma>’i>l ibn Abi> Kha>lid, Anas ibn
Ma>lik, Tami>m ibn Salmah, Tha>bit ibn ’Ubayd, Thama>mah
ibn ’Uqbah, Abi> S{akhrah, Abi> Bashr Ja’far, H{usayn ibn
Mundhir, Sa’d ibn ’Ubaydah, Abi> H{a>zim al-Ashja>’iy, Abi>
Sufya>n T{alh}ah ibn Na>fi’, dll.
Murid : Ibra>hi>m ibn T{uhma>n, Abu> Isha>q Ibra>hi>m ibn Muh}ammad,
Ish}a>q ibn Yu>suf, Isma>il ibn Zakariya>, Jari>r ibn H{azm, Jari>r
ibn ’Abdul H{umayd, Ja’far ibn ’Awn, H{asan ibn ’Iya>s, H{afs
ibn Ghiya>th, Abu> Mu’a>wiyah al-D{ari>r, dll.
Kritik hadis : Ibn H{ajar menilainya thiqah h}a>fiz}, al-Dhahabiy
menilainya h}a>fiz}, al-Nasa‘iy menilainya thiqah, dan Ish}aq
ibn Mans}ur juga menilainya thiqah. Mayoritas para kritikus
menilai posistif tentang A’mash.
Lambang periwayatan : عن, hadis yang menggunakan lambang
periwayatan ini termasuk ke dalam golongan
hadis mu’an’an (d}a’if). Namun ked}a’ifannya
tidak tampak karena perawi hadis A’mash tidak
melakukan tadli>s.
Thabaqat : 5
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
95
d. Abu> Mu’a>wiyah63
Nama : Muh}ammad ibn Kha>zim al-Tami>miy al-Sa’diy
Lahir : 113 H
Wafat : 195 H
Guru : Abi> Ma>lik al-Ashja’iy, Sa’d, Yah}ya ibn Sa’i>d al-Ans}a>riy,
A’mash, Da>wud ibn Abi> Hind, ’Ubaidillah ibn ’amr al-
’A<miriy, Abi> Bardah, Isma>’i>l ibn Abi> Kha>lid, H{ajja>j ibn
Art}a>h, Suhayl ibn Abi> Sha>lih}, Abi> Sufya>n al-Sa’diy, Kha>lid
ibn Ilya>s, Hisha>m ibn ’Urwah, dll.
Murid : Ibra>hi>m, Ibn Jurayj, Yah}ya al-Qat}t}a>n, Yah}ya ibn H{asa>n,
Asad ibn Mu>sa, Ah}mad ibn H{anbal, Abu al-Walid al-
T{aya>lisiy, Abu>Bakr, ’Uthma>n ibna> Abi> Shaybah, Sa’i>d ibn
Mans}u>r, ’Ali ibn ’Abdullah al-Madi>niy, Muh}ammad ibn
Sala>m, Musaddad, Yah}ya ibn Yah}ya al-Naysa>bu>riy, dll.
Kritik hadis : Ibnu Hajar menilainya thiqah, al-Dhahabiy menilainya
h}a>fiz}, Ibn Sa’d menilainya thiqah wa kathi>r al-h}adi>th, al-
Nasa>‘iy menilai thiqah dalam hadisnya A’mash. Mayoritas
kritikus hadis menilainya thiqah.
Lambang periwayatan : عن, hadis yang menggunakan lambang
periwayatan ini termasuk ke dalam golongan
hadis mu’an’an (d}a’if). Namun ked}a’ifannya
63Al-H{a>fiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol.
15, 184-190.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
96
tidak tampak karena perawi hadis Abu>
Mu’a>wiyah tidak melakukan tadli>s.
Thabaqat : 9
e. Musaddad64
Nama : Musaddad ibn Musrahad ibn Musarbil al-Bas}riy al-Asadiy
Lahir : -
Wafat : Menurut al-Bukhariy 228 H.
Guru : ‘Abd Allah ibn Yah}ya ibn Abi> Kathi>r, Hashi>m, Yazi>d ibn
Zuray‘, ‘I>sa ibn Yu>nus, Fud}ail ibn ‘Iya>d}, Mahdi> ibn
Maymun, Juwayriyah ibn Asma>’, Ja’far ibn Sulayman,
H{amma>d ibn Zayd, Abi> al-Ah}was}, ‘Abd al-Wa>h}id ibn
Ziya>d, ‘Abd al-Wa>rith ibn Sa’i>d, Muh}ammad ibn Ja>bir,
Abu> Mu’a>wiyah, dll.
Murid : al-Bukha>riy, Abu> Da>wud, al-Tirmi>dhiy, al-Nasa>’iy, Abu>
Zar’ah, Abu> H{a>tim, Muh}ammad ibn Yah}ya al-Dhuhliy,
Ah}mad ibn Muh}ammad ibn Madwiyah, Ibra>him ibn
Ya’qu>b,Muh}ammad ibn Sa’i>d, Ya’qu>b ibn Sufya>n, Ya’qu>b
ibn Shaybah, Dll.
Kritik hadis : al-Nasa’iy menilainya thiqah, Ahmad ibn Hanbal
menilainya s}udu>q, Muhammad al-‘Ijliy menilainya thiqah,
Ibn Abi> Ha{>tim menilainya thiqah, dan Ibnu H{ibban menilai
64Al-H}a>fiz} shiha>b al-Di>n ah }mad ibn ‘Ali> ibn H}ajar al-‘Asqala>ni>, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Vol. 8, 130-
131.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
97
thiqah. Kebanyakan para kritikus hadis mengakui akan
kethiqahannya.
Lambang periwayatan : ث ناح د
Thabaqat : 10
f. Abu> Daw>ud65
Nama : Sulaima>n ibn al-Ash’ash ibn Ish}a>q ibn Bashi>r ibn Shida>d
al-azdi> al-Sijistani>, Abu> Da>wud
Lahir : -
Wafat : 275 H
Guru : Abdullah ibn Maslamah al-Qa’nabi>, Abi< Ma’mar Abdillah
ibn ‘Amru>, S}afwa>n ibn Sa>l}ih} al-Dimishqa>, Abdurrhaman
ibn al-Muba>rak, Sulaima>n ibn H}arb, Musaddad ibn
Musrahad, Muslim ibn Ibra>hi>m, ‘Uthman ibn Abi> Shaibah,
al-Qa’nabi, Abu> Mu’awiyah, dll.
Murid : al-Tirmidzi>, Ibra>hi>m ibn H}amda>n ibn Ibra>hi>m ibn Yun>us
al‘A>qu>li>, Ahmad ibn Muhammad ibn Da>wud ibn Sali>m,
Abu> Bakar Abdullah ibn Abi> Daw>ud, Abu <Bakar Abdillah
ibn Muhammad ibn Abi> al-Dunya>, dll.
Kritik hadis : Maslamah ibn Qas>im berkata: Abu> Daw>ud adalah orang
yang thiqah za>hid ‘ar>if bi al-H}adi>th.
Lambang periwayatan : ث نا حد 65Al-h}afiz} Jama>l al-Di>n Abi> al-H}ajja>j Yu>suf al-Mazzi>, Tahdhi>b al-Kama>l fi> Asma> al-Rija>l , Vol. 8,
5-14.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
98
w. 234 H زهي بن حرب
لقا قال
عن عن
عن
عن
عن
عن
عن
عن
حدثنا عن عن عن عن
عن حدثنا عن
حدثنا حدثنااحدثن حدثنا
حدثنا حدثنا حدثنا
حدثن حدثن
حدثنا حدثنا أخربن أخربن أخربن أخربن حدثنا حدثن حدثنا
5. Skema Sanad Gabungan
رسول هللا صلى هللا عليه وسلم
w. 58 H عائشة w. 57 H أب هريرة
w. 100 H أب حازم
w. 73 H ابن عمر
w. 106 H قاسم بن ممد
- .w يزيد بن كيسان
- .w البهي
- .w ثبت بن عبيد
w. 126 H أب إسحاق
w. 148 H أعمش
w. 194 H أبو معاوية w. 198 H يي بن سعيد
w. 190 H عبيدة بن حيد
w. 172 H زهي بن معاوية w. 188 H جرير
w. 235 H أبو بكر w. 226 H يي بن يي w. 235 H ممد بن حات w. 237 H أبو كامل
w. 248 H أبو كريب
w. 240 H قتيبة
w. 238 H إسحاق
w. 209 H حسن
w. 261 H مسلم
w. 303 H النسائي w. 275 H داود إبي
w. 241 H احد بن حنبل
w. 228 H مسدد
w. 279 H الرتمذي
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
99
6. I’tibar Sanad
Setelah dilakukan pengumpulan data hadis melalui metode takhri>j al-
h}adi>th dan mengetahui secara singkat al-jarh{ wa al-ta‘di>l dari tiap perawi,
maka untuk penelusuran persambungan sanad hadis perlu dilakukan I‘tiba>r.
Kegiatan ini merupakan salah satu tahapan yang harus ditempuh dalam
penelitian hadis sebagai upaya pengumpulan periwayat dari hadis yang
diteliti, sehingga dapat diketahui sha>hid dan muttabi‘ dari keseluruhan sanad
dalam hadis riwayat Abu> Da>wud no. indeks 261.
‘A>ishah memiliki sha>hid Abi> Hurayrah dan Ibn ‘Umar. Qa>sim ibn
Muh}ammad memiliki muttabi’ al-Bahy dan Ibn Ha>zim. Tha>bit ibn ‘Ubayd
memiliki muttabi’ Abi> Ish}a>q. A’mash memiliki muttabi’ yazi>d ibn Kaysa>n.
Abu> Mu’a>wiyah memiliki muttabi’ ‘Ubaydah ibn Humayd, Jari>r dan Zuhayr
ibn Mu’a>wiyah. Musaddad ibn Musrahad memiliki muttabi’ Abu> Kurayb,
Qutaybah, Ish}a>q, dan H{asan.