รายวชาเพมเตม

รหสวชา ส.๒๒๒๐.. รายวขาเพมเตมวชาหนาทพลเมอง ๓

ระดบชนมธยมศกษาปท ๒

โรงเรยน....................................................................................

สำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาพระนครศรอยธยา เขต ๑

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

คำานำา

หลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ไดประกาศใชในโรงเรยนทวประเทศ ในปการศกษา ๒๕๕๓ หลกสตรนเปนหลกสตรทใชแนวคดหลกสตรองมาตรฐาน ซงกำาหนดมาตรฐานการเรยนรเปนเปาหมายในการพฒนาคณภาพผเรยน โดยในมาตรฐานการเรยนรไดระบสงทผเรยนพงรและปฏบตได เมอสำาเรจการศกษาขนพนฐาน เพอใหทกภาคสวนไดยดเปนแนวทางในการดำาเนนการพฒนาและสงเสรมใหผเรยนไดบรรลคณภาพการเรยนร

นโยบายดานการเรยนการสอนวชาประวตศาสตรและหนาทพลเมองของคณะรกษาความสงบเรยบรอยแหงชาต (คสช.) ทสงเสรมใหเดกและเยาวชนในชาตไดมความรความเขาใจในเรองประวตศาสตร ความเปนไทย รกชาต ศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย และเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความปรองดองสมานฉนท เพอสนตสขในสงคมไทย และกำาหนดคานยมหลก ๑๒ ประการ เพอสรางคนไทยทเขมแขงนำาไปสการสรางสรรคประเทศไทยใหเขมแขง

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ตระหนกถงความสำาคญของการพฒนาการศกษาไทย ในประเดนของการพฒนาการเรยนการสอนหนาทพลเมองในฐานะทเปนกลไกสำาคญในการเตรยมพลเมอง ของชาตไปสการเปนพลเมองดทมประสทธภาพ นอกจากจะมการกำาหนดสาระหนาทพลเมอง วฒนธรรม และ การดำาเนนชวตในสงคม ในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม แลว และเพอพฒนาผเรยน ใหมความร ทกษะ เจตคต และคณลกษณะอนพงประสงค สอดคลองกบนโยบายการพฒนาการเรยน การสอนหนาทพลเมอง และคานยมหลก ๑๒ ประการ จงนำามาสการกำาหนดรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง โดยเนนการพฒนาผเรยน ในเรอง ความเปนไทย รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ความปรองดอง สมานฉนท และความมวนยในตนเอง เพอใหสถานศกษานำาไปจดเปนรายวชาเพมเตมในหลกสตรสถานศกษาตามกรอบความคด ในการพฒนารายวชาเพมเตมหนาทพลเมองไดอยางมประสทธภาพ

โรงเรยนจงไดทำารายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง ๑ ระดบชนมธยมศกษาปท ๑ ซงถอวามความสำาคญอยางยง ทไดมการบรณาการจดเนน ๕ ประการและคานยมพนฐาน ๑๒ ประการ โดยเฉพาะการจดทำาหนวยการเรยนร ซงมรายละเอยดของเนอหา กจกรรมการเรยนร สอการเรยนรและการวดและประเมนผล ในการทจะนำาไปสการปฏบตจรงในชนเรยนไดอยางตรงจดหมาย เปาหมายและมาตรฐานการเรยนรของหลกสตรทมงเนนคานยมของความเปนคนไทย

หวงวารายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง ๑ ชนมธยมศกษาปท ๑ น จะเปนหนทางทนำาไปสความสำาเรจ เกดประโยชนอยางแทจรงกบผเรยนทเปนพลเมองไทยและพลโลกทมคณลกษณะอนพงประสงคตามทไดคาดหวงตอไป

สารบญ

หนาคำานำา วสยทศน/พนธกจ/เปาประสงค สมรรถนะของผเรยน คณลกษณะอนพงประสงค คานยมหลก ๑๒ ประการจดเนน ๕ ประการและขอบขาย คำาอธบายรายวชา ผลการเรยนรโครงสรางรายวชา หนวยการเรยนร หนวยท ๑ หนวยท ๒

การวดและประเมนผลรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง บรรณานกรมภาคผนวก คำาอธบายของคำาหลกในจดเนน และขอบขายรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองคณะผจดทำา

วสยทศน (Vision)

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ มงพฒนาผเรยนทกคน ซงเปนกำาลงของชาตใหเปนมนษยทมความสมดลทงดานรางกาย ความร คณธรรม มจตสำานกในความเปนพลเมองไทยและเปนพลโลก ยดมนในการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความรและทกษะพนฐาน รวมทงเจตคตทจำาเปนตอการศกษาตอการประกอบอาชพและการศกษาตลอดชวต โดยมงเนนผเรยนเปนสำาคญ บนพนฐานความเชอวาทกคนสามารถเรยนรและพฒนาตนเองไดเตมตามศกยภาพ

พนธกจ (MISSION)

๑. พฒนาสาระ มาตรฐานการเรยนร ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง

๒. จดทำาหนวยการเรยนรองมาตรฐาน ครอบคลมความร ทกษะและคณธรรม

๓. ออกแบบแผนการจดการเรยนร สอ นวตกรรมและเครองมอประเมนผล

๔. จดกจกรรมตามแผนการจดการเรยนร ใชสอ/นวตกรรมและประเมนผลเปนระบบ

๕. พฒนาผเรยนโดยกระบวรการวจยในชนเรยน สรปและรายงานผลการจดการเรยนร

เปาหมาย (GOAL)

๑. ความร (K : Knowledge) : สาระสำาคญหรอสาระการเรยนร๒. ทกษะ/กระบวนการ (P : Process) : ความสามารถ ทกษะ

กระบวนการในการทำางานและการพฒนาตนเอง

๓. คณธรรม จรยธรรม (A : Attitude) : คณลกษณะอนพงประสงค

๔. สมรรถนะสำาคญของผเรยน (C : Competence)สมรรถนะของผเรยน

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน มงพฒนาผเรยนใหมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร ซงการพฒนาผเรยนใหบรรลมาตรฐานการเรยนรทกำาหนดนนจะชวยใหผเรยนเกดสมรรถนะสำาคญ ๕ ประการ

๑. ความสามารถในการสอสาร เปนความสามารถในการรบและการสงสาร มวฒนธรรมในการใชภาษา ถายทอดความคด ความร ความเขาใจ ความรสกและทศนะของตนเองเพอแลกเปลยนขอมลขาวสาร และประสบการณอนจะเปนประโยชนตอการพฒนาตนเองและสงคม รวมทงการเจรจาตอรองเพอขจดและลดปญหาความขดแยงตาง ๆ การเลอกรบหรอไมรบขอมลขาวสารดวยหลกเหตผลและความถกตองตลอดจนการเลอกใชวธการสอสารทมประสทธภาพโดยคำานงถงผลกระทบทมตอตนเองและสงคม

๒. ความสามารถในการคด เปนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคดสรางสรรค การคดอยางมวจารณญาณ และการคดอยางเปนระบบ เพอนำาไปสการสรางองคความรหรอสารสนเทศ เพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม

๓. ความสามารถในการแกปญหา เปนความสามารถในการแกปญหาและอปสรรคตางๆทเผชญไดอยางถกตอง เหมาะสม บนพนฐานของหลกเหตผล คณธรรมและขอสารสนเทศ เขาใจความสมพนธและการ

เปลยนแปลงของเหตการณตาง ๆในสงคม แสวงหาความร ประยกตความรมาใชในการปองกนและแกปญหา มการตดสนใจทมประสทธภาพโดยคำานงถงผลกระทบทเกดขนตอตนเอง สงคมและสงแวดลอม ๔. ความสามารถในการใชทกษะชวต เปนความสามารถในการนำากระบวนการตางๆไปใชในการดำาเนนชวตประจำาวน การเรยนรดวยตนเอง การเรยนรอยางตอเนอง การทำางานและการอยรวมกนในสงคมดวยการสรางเสรมความสมพนธอนดระหวางบคคล การจดการปญหาและความขดแยงตาง ๆ อยางเหมาะสม การปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคม และสภาพแวดลอมและการรจกหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงคทสงผลกระทบตอตนเองและผอน

๕. ความสามารถในการใชเทคโนโลย เปนความสามารถในการเลอกและใชเทคโนโลยดานตาง ๆและมทกษะกระบวนการทางเทคโนโลย เพอการพฒนาตนเองและสงคมในดานการเรยนร การสอสาร การทำางาน การแกปญหาอยางสรางสรรค ถกตอง เหมาะสมและมคณธรรม

คณลกษณะอนพงประสงคหลกสตรการศกษาขนพนฐาน มงพฒนาผเรยนใหม

คณลกษณะอนพงประสงค เพอใหสามารถอยรวม กบผอนในสงคมไดอยางมความสข ฐานะเปนพลเมองไทยและพลโลก ดงน ๑. รกชาต ศาสน กษตรย ๒. ซอสตยสจรต ๓. มวนย ๔. ใฝเรยนร

๕. อยอยางพอเพยง ๖. มงมนในการทำางาน ๗. รกความเปนไทย ๘. มจตสาธารณะ

คานยมหลก ๑๒ ประการ เพอสรางคนไทยทเขมแขงนำาไปสการสรางสรรคประเทศไทยใหเขมแขง ดงน ๑. มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย ซงเปนสถาบนหลกของชาตในปจจบน ๒. ซอสตย เสยสละ อดทน มอดมการณในสงทดงามเพอสวนรวม ๓. กตญญตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย ๔. ใฝหาความร หมนศกษาเลาเรยนทางตรงและทางออม ๕. รกษาวฒนธรรมไทย ประเพณไทยอนงดงาม ๖. มศลธรรม รกษาความสตย หวงดตอผอน เผอแผและแบงปน ๗. เขาใจ เรยนร การเปนประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขทถกตอง ๘. มระเบยบวนยเคารพกฎหมาย ผนอยรจกเคารพผใหญ ๙. มสตรตว รคด รทำา รปฏบต ตามพระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ๑๐. รจกดำารงตนอยโดยใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามพระราชดำารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รจกอดออมไวใชเมอยามจำาเปน มไวพอกนพอใช ถาเหลอกแจกจาย จำาหนายและขยายกจการ เมอมความพรอมโดยมภมคมกนทด ๑๑. มความเขมแขงทงรางกายและจตใจ ไมยอมแพตออำานาจฝายตำาหรอกเลส มความละอายเกรงกลวตอบาปตามหลกของศาสนา ๑๒. คำานงถงผลประโยชนของสวนรวมและตอชาตมากกวาผลประโยชนของตนเอง

การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

ลกษณะสำาคญของการจดการเรยนร

๑. การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองตามจดเนนทง ๕ นน มเปาหมายสำาคญเพอใหเยาวชน มลกษณะทดของคนไทย เหนคณคาและมสวนรวมในการอนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณไทยเหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ดำาเนนชวต ตามวถประชาธปไตย มสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข สามารถอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลายและจดการความขดแยงโดยสนตวธ ซงสอดคลองกบคานยมหลก ๑๒ ประการ ๒. รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง มผลการเรยนรทมเปาหมายเนนใหผเรยนตระหนกและเหนคณคาในเรอง ทเรยนรและลงมอปฏบตจรง ซงเปนการตอยอดการเรยนรจากรายวชาพนฐาน กลมสาระการเรยนร สงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ๓. การจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง สามารถจดทำาได ๒ ลกษณะ คอ ๓.๑ การจดการเรยนรตามจดเนนแตละจดเนน โดยบรณาการจดเนนท ๕ ความมวนยในตนเอง ทสอดคลองกบผลการเรยนรและสาระการเรยนรของจดเนนท ๑ - ๔ ทเกยวของ ๓.๒ การจดการเรยนรแบบบรณาการทง ๕ จดเนน โดยตองวเคราะหผลการเรยนร ในแตละจดเนนวา เกยวของหรอเชอมโยงหรอมประเดนรวมกนในเนอหาตาง ๆ และตงเปน Theme (หวเรอง) ๔. การจดการเรยนรในแตละหนวยการเรยนรอาจจดใหสอดคลองกบเหตการณ สถานการณ ทเกยวของกบจดเนน ทง ๕ จดเนน

เปาหมายสำาคญในการจดการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

ความเปนไทย

รกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การดำารงชวตในสงคมประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

พลเมองดในระบอบ ประชาธปไตย

ปรองดองสมานฉนท

การเปนพลเมองด

ของชาต

จดเนนและขอบขาย รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และ

วฒนธรรม

จดเนนท 1 ความเปนไทย 1. ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวท

เออเฟ อเผอแผ เสยสละ) 2. ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณไทย (การ

แตงกาย ภาษา ภมปญญา ประเพณ)

จดเนนท 2 รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

จดเนนท 3 ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

1. การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย2. การมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

จดเนนท 4 ความปรองดอง สมานฉนท 1. การอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย 2. การจดการความขดแยงและสนตวธ

จดเนนท 5 ความมวนยในตนเอง

ซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ผลการเรยนรชนป / ชวงชน รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

จดเนน ผลการเรยนรชนป ผลการเรยนรชวงชน

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖ 1. ความเปนไทย 1.๑ ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวท เออเฟ อเผอแผ เสยสละ)

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. ปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. เหนคณคาและปฏบตตนเปนผมมารยาทไทย

๑. ปฏบตตนและชกชวนผอนใหมมารยาทไทย

๑. มสวนรวมในการอนรกษมารยาทไทย

1. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย

1. มสวนรวม แนะนำาผอน ใหอนรกษ และ ยกยองผม มารยาทไทย

๑. มสวนรวม และแนะนำาผอน ใหอนรกษ และ เผยแพรมารยาท ไทยสสาธารณะ

๒. แสดงออกถงความกตญญ-กตเวทตอบคคลในครอบครว

๒. แสดงออกถงความกตญญ-กตเวทตอบคคลในโรงเรยน

๒. แสดงออกถงความกตญญ-กตเวทตอบคคลในชมชน

๒. แสดงออกถงความกตญญ-กตเวทตอผทำาประโยชนในสงคม

๒. รคณคาและบำารงรกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

๒. มสวนรวมและชกชวนผอนใหอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสง

๒. แสดงออกถงความเออเฟ อ เผอแผ และเสยสละตอสงคม

๒. แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละตอสงคม

๒. แสดงออก แนะนำาผอน และมสวนรวม ในกจกรรม

๒. แสดงออก แนะนำาผอน

และยกยองบคคล ทมความเออเฟ อ

แวดลอม เกยวกบ ความเออเฟ อ เผอแผ และ เสยสละ

เผอแผ และ เสยสละ

๑.2 ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม

ประเพณไทย (การแตงกาย

ภาษา ภมปญญา ประเพณ)

๓. เหนความสำาคญของภาษาไทย

๓. เหนประโยชนของการแตงกายดวยผาไทย

๓. เหนคณคาของภมปญญาทองถน

๓. มสวนรวม ในขนบธรรมเนยม ประเพณไทย

๓. มสวนรวมในศลปวฒนธรรมไทย

๓. มสวนรวม ในขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา และอนรกษขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา อนรกษ และ สบสาน ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา อนรกษ สบสาน และประยกตขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย

๓. เหนคณคา อนรกษ สบสาน ประยกต และ เผยแพร ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย

จดเนน ผลการเรยนรชนป ผลการเรยนรชวงชน

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖2. รกชาต ยดมนในศาสนา และ

เทดทนสถาบนพระมหากษตรย การเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๔. เขารวมกจกรรมเกยวกบชาต ศาสนา และสถาบนพระมหากษตรย

๔. เหนความสำาคญและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เหนคณคาและแนะนำาผอนใหแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เปนแบบอยางของความรกชาต

ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เปนแบบอยางและมสวนรวมในการจดกจกรรมทแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔. เปนแบบอยาง มสวนรวมในการจดกจกรรม และสนบสนนใหผอนแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญา

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญา

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญา

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญา

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญา

๕. ปฏบตตนตามพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญา

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของ

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และ

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของ

๕. เปนแบบอยาง ประยกตและเผยแพร พระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน

ของเศรษฐกจพอเพยง

ของเศรษฐกจพอเพยง

ของเศรษฐกจพอเพยง

ของเศรษฐกจพอเพยง

ของเศรษฐกจพอเพยง

ของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยง

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เศรษฐกจพอเพยง และหลก

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

จดเนน

ผลการเรยนรชนป ผลการเรยนรชวงชนป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ - ๖

๓. ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข๓.๑ การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย

๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา

๖. ปฏบตตนตามกฎ ระเบยบและหนาททตอง

๖. ปฏบตตนตามขอตกลง กตกา กฎ ระเบยบและหนาททตอง

๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตามขอ

๖. มสวนรวมในการสรางและปฏบตตาม

๖. ปฏบตตนและแนะนำาผอนใหปฏบตตามขอตกลง

๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธป

๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธป

๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถ-ประชาธปไ

๖. เปนแบบอยางและสงเสรมสนบสนนใหผอนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย

และหนาททตองปฏบตในหองเรยน

ปฏบตในโรงเรยน

ปฏบตในหองเรยน และโรงเรยน

ตกลง กตกา ของหองเรยน

กฎ ระเบยบ ของโรงเรยน

กตกา กฎ ระเบยบ ของหองเรยนและโรงเรยน

ไตย ไตย ตย

๓.๒ การมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของครอบครว และหองเรยน

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาทในฐานะสมาชกทดของหองเรยน และโรงเรยน

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท และมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของ หองเรยน และโรงเรยน

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรม ของครอบครว และหองเรยน

๗. ปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรม ของหองเรยน และโรงเรยน

๗. เหนคณคาและปฏบตตนตามบทบาทหนาท มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจในกจกรรมของหองเรยน และโรงเรยน

๗. มสวนรวมและรบผดชอบ ในการตดสนใจตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ

๗. มสวนรวมและรบผดชอบ ในการตดสนใจตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ และ รทนขาวสาร

๗. มสวนรวมและรบผดชอบ ในการตดสนใจตรวจสอบขอมล ตรวจสอบการทำาหนาทของบคคลเพอใชประกอบการตดสนใจ

๗. ประยกตใช h กระบวนการประชาธปไตยในการวพากษประเดนนโยบายสาธารณะทตนสนใจ๘. มสวนรวมและตดสนใจเลอกตงอยางมวจารณญาณ๙. รทนขาวสารและรทนสอ๑๐. คาดการณเหตการณลวงหนา

บนพนฐานของขอมล

จดเนน ผลการเรยนรชนป ผลการเรยนรชวงชน

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ ๖–

๔. ความปรองดองสมานฉนท ๔.๑ การอยรวมกน ในสงคมแหงความหลากหลาย

๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน

๘. ยอมรบความเหมอนและความแตกตางของตนเองและผอน

๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนต

๘. ยอมรบและอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในทองถน และอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในประเทศไทย และอยรวมกบผอนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๘. ยอมรบความหลากหลายทางสงคม-วฒนธรรมในภมภาค-เอเชยตะวนออก-เฉยงใต และอยรวมกนอยางสนตและพงพาซงกนและกน

๘. เหนคณคา ของการอยรวมกนในภมภาคเอเชยอยางสนต และพงพาซงกนและกน

๘. เหนคณคา ของการอยรวมกนในภมภาคตาง ๆ ของโลกอยางสนต และพงพาซงกนและกน

๑๑. ยอมรบ ในอตลกษณและเคารพความหลากหลายในสงคม-พหวฒนธรรม๑๒. เหนคณคาของการอยรวมกนอยางสนต และพงพาซงกนและกน

๔.๒ การจดการความขดแยง และสนตวธ

๙. ยกตวอยางความขดแยงในหองเรยนและเสนอวธการแกปญหาโดยสนตวธ

๙. ยกตวอยางความขดแยงในโรงเรยนและเสนอวธการแก

๙. ยกตวอยางความขดแยงในชมชนและเสนอวธการแก

๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในทองถน และเสนอ

๙. วเคราะหปญหาความขดแยงในภมภาคของ

๙. วเคราะห ปญหาความขดแยงในประเทศไทย

๙. มสวนรวมในการแกปญหาความขดแยงโดยสนต

๙. มสวนรวมและเสนอแนวทางการแกปญหาความขด

๙. มสวนรวมและเสนอแนวทาง

๑๓. มสวนรวมในการแกปญหาเมอเกดความขดแยงโดยสนตวธ และสรางเครอขายการปองกน

ปญหาโดยสนตวธ

ปญหาโดยสนตวธ

แนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

ตนเองและเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

และเสนอแนวทางการแกปญหาโดยสนตวธ

วธ แยงโดยสนตวธ

การปองกนปญหาความขดแยง

ปญหาความขดแยง

จดเนน ผลการเรยนรชนป ผลการเรยนรชวงชน

ป.๑ ป.๒ ป.๓ ป.๔ ป.๕ ป.๖ ม.๑ ม.๒ ม.๓ ม.๔ ๖–5. ความมวนยในตนเอง ซอสตยสจรต

ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกด

๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๑๔. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

จากการกระทำา ของตนเอง

ผลการเรยนรและสาระการเรยนร รายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

จดเนนท 1 ความเปนไทย1.1 ลกษณะทดของคนไทย (มารยาทไทย กตญญกตเวท เออเฟ อเผอแผ เสยสละ)ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.2 1. มสวนรวมและแนะนำาผ

อนใหอนรกษ มารยาทไทยมารยาทไทย - การแสดงความเคารพ- การสนทนา- การแตงกาย- การมสมมาคารวะ

๒. แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟ อเผอแผ และเสยสละตอสงคม

ความเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม

1.2 ศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณไทย (การแตงกาย ภาษา ภมปญญา ประเพณ)

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.2 ๓. เหนคณคา อนรกษ และ

สบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย

เอกสาร

จดเนนท 2 รกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรยการเหนคณคาและการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรยชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.2 ๔. เปนแบบอยางและ

แนะนำาผอนใหมความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การปฏบตตนทแสดงออกถง - ความรกชาต - การยดมนในศาสนา - การเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๑. พระบรมราโชวาท- การมสต- ความขยนอดทน๒. หลกการทรงงาน- ภมสงคม - ขาดทนคอกำาไร

จดเนนท 3 ความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

3.1 การดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.2 ๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตาม

วถ-ประชาธปไตยพลเมองดตามวถประชาธปไตย - การตดตามขาวสารบานเมอง- ความกลาหาญทางจรยธรรม- การเปนผนำา และการเปนสมาชกทด

๓.๒ การมสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรย ทรงเปนประมข

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.2 ๗. มสวนรวมและรบผดชอบใน

การตดสนใจตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจ ในกจกรรมตาง ๆ และรทนขาวสาร

1. การมสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตอกจกรรมของหองเรยน และโรงเรยน2. การตรวจสอบขอมล๓. การรทนขาวสาร

จดเนนท 4 ความปรองดอง สมานฉนท4.1 การอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.2 ๘. เหนคณคาของการอยรวมกน

ในภมภาคเอเชยอยางสนต และพงพาซงกนและกน

1. ความหลากหลายทางสงคมวฒนธรรมในภมภาคเอเชย ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม2. การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรม และการพงพาซงกนและกน - เคารพซงกนและกน - ไมแสดงกรยาและวาจาดหมนผอน - ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน

4.2 การจดการความขดแยงและสนตวธชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.2 ๙. มสวนรวมและเสนอแนวทาง

การแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ

๑. ความขดแยง - การละเมดสทธ - การใชของสวนรวม๒. การแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ - การเจรจาไกลเกลย - การเจรจาตอรอง

- การระงบความขดแยง

จดเนนท 5 ความมวนยในตนเองซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ชน ผลการเรยนร สาระการเรยนรม.1 –

๓๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

คณลกษณะของผมวนยในตนเอง - ความซอสตยสจรต - ขยนหมนเพยร อดทน - ใฝหาความร - ตงใจปฏบตหนาท - ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของ

ตนเอง(การพฒนาผเรยนใหมวนยในตนเองใหนำาไปบรณาการกบผลการเรยนรและสาระการเรยนรของจดเนนท ๑ - ๔ ทเกยวของ)

คำาอธบายรายวชาเพมเตมหนาทพลเมองชนมธยมศกษาปท ๒

ส ๒๒๒๐๓ หนาทพลเมอง ๓ ๒๐ ชวโมง / ภาค ๐.๕ หนวยกต

มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย ในการแสดงความเคารพ การสนทนา การแตงกาย การมสมมาคารวะ แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟอเผอแผและเสยสละตอสงคม เหนคณคา อนรกษ และสบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรอง ความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

ปฏบตตนเปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมการปฏบตตนทแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท ในเรองการมสต ความขยน อดทน หลกการทรงงาน ในเรองภมสงคม ขาดทนคอกำาไร และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร และตงใจ

ปฏบตหนาท ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ในเรองการตดตาม

ขาวสารบานเมอง ความกลาหาญ ทางจรยธรรม การเปนผนำาและการเปนสมาชกทด มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจตอกจกรรมของ หองเรยนและโรงเรยน ตรวจสอบขอมลเพอใชประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ และรทนขาวสาร ปฏบตตน เปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน ตงใจปฏบตหนาท ใฝหาความร และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

เหนคณคาของการอยรวมกนในภมภาคเอเชยอยางสนต และพงพาอาศยซงกนและกนโดยคำานงถง ความหลากหลายทางสงคม วฒนธรรมในภมภาคเอเชย ในเรองวถชวต วฒนธรรม ศาสนา สงแวดลอม การอยรวมกนในสงคมพหวฒนธรรมและการพงพาซงกนและกน ในเรองการเคารพซงกนและกน ไมแสดงกรยา และวาจาดหมนผอน ชวยเหลอซงกนและกน แบงปน มสวนรวมและเสนอแนวทางการแกปญหาความขดแยง โดยสนตวธเกยวกบการละเมดสทธ การใชของสวนรวม ดวยการเจรจาไกลเกลย การเจรจาตอรอง การระงบ ความขดแยง ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองความซอสตยสจรต อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท ยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

โดยใชกระบวนการกลม กระบวนการคด กระบวนการปฏบต กระบวนการเผชญสถานการณ กระบวนการ แกปญหา กระบวนการสบเสาะหาความร กระบวนการสรางความตระหนก กระบวนการสรางคานยม และกระบวนการสรางเจตคต

เพอใหผเรยนมลกษณะทดของคนไทย ภาคภมใจในความเปนไทย แสดงออกถงความรกชาต ยดมน ในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มสวนรวมทางการเมองการปกครอง อยรวมกบผอนอยางสนต จดการความขดแยงดวยสนตวธ และมวนยในตนเอง

ผลการเรยนร ๑. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย ๒. แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟอเผอแผ และเสยสละ

ตอสงคม ๓. เหนคณคา อนรกษ และสบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลป

วฒนธรรม และภมปญญาไทย ๔. เปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมความรกชาต ยดมนในศาสนา

และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และ

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๖. ปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ๗. มสวนรวมและรบผดชอบในการตดสนใจ ตรวจสอบขอมลเพอใช

ประกอบการตดสนใจในกจกรรมตาง ๆ และรทนขาวสาร ๘. เหนคณคาของการอยรวมกนในภมภาคเอเชยอยางสนต และ

พงพาซงกนและกน ๙. มสวนรวมและเสนอแนวทางการแกปญหาความขดแยงโดยสนต

วธ ๑๐. ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

รวมทงหมด ๑๐ ผลการเรยนร

โครงสรางหลกสตร รายวชาเพมเตม หนาทพลเมอง ๓รหสวชา ส ๒๒๒๐. ชนมธยมศกษาปท ๒ เวลา ๒๐ ชวโมง

ลำาดบท

ชอหนวยการเรยนร

ผลการเรยนร สาระสำาคญ เวลา (ชวโมง)

นำาหนกคะแนน

๑ ความเปนไทย

๑.มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย๒.แสดงออกและแนะนำาผอนใหเออเฟ อเผอแผและเสยสละตอสงคม๓. เหนคณคา อนรกษและ

การแสดงออกโดยการมสวนรวมหรอแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย เชน การแสดงความเคารพ การสนทนา การแตงกาย การมสมมนาคารวะ มความเออเฟ อเผอแผ เสยสละตอสงคม สบสานขนบธรรมเนยม

๑๐ ๔๐

สบสานขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย๑๐.ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

ประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองการตงใจปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต ชวยเสรมสรางความเปนไทย

๒ รกขาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๔.เปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมความรกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย๕.ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง๑๐.ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

การปฏบตตนเปนแบบอยางและแนะนำาผอนในการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย พรอมทงเผยแพรพระบรมราโชวาทหลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวยความซอสตยสจรต อดทน เปนการสรางความมนคงใหกบชาต

๑๐ ๕๐

รวมระหวางภาค ๙๐ปลายภาค(การทดสอบคณลกษณะ) ๑๐

รวมทงสนตลอดภาคเรยน ๒๐ ๑๐๐

การออกแบบหนวยการเรยนรรหสวชา ส ๒๒๒๐๓ หนาทพลเมอง ๓ กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมขนมธยมศกษาปท ๒ เวลา ๑๐ ชวโมง............................................................................................................................................................ ๑. หนวยการเรยนรท ๑ ชอหนวยการเรยนร ความเปนไทย๒. ผลการเรยนร

๑. มสวนรวมและแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย๒. แสดงออกและแนะนำาผอนใหมความเออเฟ อเผอแผและเสยสละ

ตอสงคม๓. เหนคณคาอนรกษและสบสานขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลป

วฒนธรรม และภมปญญา๑๐.ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง

๓. สาระสำาคญ การแสดงออกโดยการมสวนรวมหรอแนะนำาผอนใหอนรกษมารยาทไทย เชน การแสดงความเคารพ การสนทนา การแตงกาย การมสมมาคารวะ มความเออเฟ อเผอแผ เสยสละตอสงคม สบสานขนบธรรมเนยมประเพณ ศลปวฒนธรรมและภมปญญาไทย ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง ในเรองการตงใจปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรตชวยเสรมสรางความเปนไทย๔. สาระการเรยนร ๑. มมารยาทไทย

- การแสดงความเคารพ การสนทนา การแตงกาย การมสมมาคารวะ

๒. แสดงออกและแนะนำาถงความเออเฟ อเผอแผเสยสละตอสงคม๓. ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม และภมปญญาไทย๕.สมรรถนะสำาคญของผเรยน ความสามารถในการใชทกษะชวต๖. คณลกษณะอนพงประสงค ๖.๑ รกความเปนไทย ๖.๒ มจตสาธารณะ ๖.๓ อยอยางพอเพยง ๖.๔ มวนย๗. ชนงาน /ภาระงาน / ระหวางจดกจกรรมการเรยนร ๗.๑ บนทกการเขารวมกจรรม ๗.๒ โครงการการอนรกษขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมไทยและจดทำาสมดภาพ

๗.๓ สมดภาพขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรมไทยและภมปญญา

๗.๔ สงเกตจากการปฏบตจรงในการแสดงความเคารพ การสนทนา การแตงกาย การมสมมาคารวะ๘.การวดและประเมนผล ๘.๑ การประเมนกอนเรยน

-๘.๒ การประเมนชนงาน/ภาระงาน ระหวางการจดกจกรรมการ

เรยนร/รวบยอด- สงเกตพฤตกรรมการเขารวมกจรรม

- ประเมนผลงานการทำา โครงการ

- ประเมนผลงานการเขยนนทานเรองความเออเฟ อเผอแผ เสยสละ จากหนงสอเลมเลก

๘.๓ การประเมนหลงเรยน - ประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

๙. กจกรรมการเรยนรกจกรรมท ๑ (๒ ชวโมง) ๑. ครแนะนำากำาหนดขนตอน จดเตรยมอปกรณ สถานท

๒. ขนสาธต- บอกจดประสงคการสาธตและเรองทจะสาธตใหผเรยนทราบ- บอกขนตอนของกจกรรมทผเรยนตองปฏบต เชน การแสดง

ความเคารพบคคลระดบตางๆ - แนะนำาสอและแหลงเรยนรใหผเรยนศกษาเพมเตม- ดำาเนนการสาธตอยางชา ๆ เพอใหผเรยนไดเหนขนตอนอยาง

ละเอยด - นกเรยนฝกปฏบตการแสดงความเคารพบคคลระดบตางๆ ๓. ขนสรปการสาธต

- ครและนกเรยนรวมกนอภปรายสรปลำาดบขนตอนของการแสดงความเคารพบคคลระดบตางๆ - ผสอนสรปดวยการตงคำาถาม เพอใหผเรยนพจารณาจากขนตอนตาง ๆ ทสาธต

๔. ขนวดและประเมนผล - ใหนกเรยนออกมาปฏบตการสาธตการทำาความเคารพบคคล

ระดบตางๆ กจกรรมท ๒ (๒ ชวโมง)

1.นกเรยนดภาพการแตงกายทเหมาะสมและไมเหมาะสม และรวมกนอภปราย เพอสรปไปส

การปฏบตทถกตองตามกาลเทศะ2.นกเรยนแสดงบทบาทสมมต ทเนนในเรองการสนทนา การม

สมมาคารวะ ทเหมาะสมกบ

บคคลระดบตางๆ3. ครนกเรยนรวมกนอภปรายสรป การสนทนา การแสดงความม

สมมาคารวะทถกตอง เหมาะสม เพอนำาไปสการปฏบตในชวตประจำาวนกจกรรมท ๓ (๒ ชวโมง)

1. สมตวอยางนกเรยนออกมาเลาถงพฤตกรรมทนกเรยนพบเหนเกยวกบเหตการณทบคคลม

ความเออเฟ อเผอแผ เสยสละ 2. นกเรยนรวมกนวเคราะหพฤตกรรมทแสดงถงความเออเฟ อเผอ

แผ เสยสละ 3. ครและนกเรยนรวมกนอภปรายสรปการประพฤตปฏบตตนใหเปน

ผมความเออเฟ อเผอแผ เสยสละเพอนำาไปสการปฏบตทยงยน

4. นกเรยนเขยนนทาน เรองความเออเฟ อเผอแผ เสยสละ โดยจดทำาหนงสอเลมเลก

กจกรรมท ๔ (๔ ชวโมง)1. นกเรยนดวดทศน เกยวกบ ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลป

วฒนธรรม ของประเทศไทยตามภมภาคตางๆ และภมปญญาไทย

2. นกเรยนรวมกนอภปรายสรป ลกษณะ ความสำาคญขนบธรรมเนยม ประเพณ

ศลปวฒนธรรม ของประเทศไทยตามภมภาคตางๆ และภมปญญาไทย3. นกเรยนรวมทำาโครงการการอนรกษขนบธรรมเนยม ประเพณ

ศลปวฒนธรรมไทยและจดทำาสมดภาพ ๑๐. สอและแหลงเรยนร

๑๐.๑ ภาพการแตงกายทเหมาะสมและไมเหมาะสม

๑๐.๒ วดทศน เกยวกบ ขนบธรรมเนยม ประเพณ ศลปวฒนธรรม ของประเทศไทยตามภมภาคตางๆ และภมปญญาไทย

การออกแบบหนวยการเรยนร

รหสวชา ส๒๒๒๐๓ หนาทพลเมอง ๓ กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรมขนมธยมศกษาปท ๒ เวลา ๑๐ ชวโมง.......................................................................................................................................................... ๑. หนวยการเรยนรท ๒ ชอหนวยการเรยนร รกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนพระมหากษตรย๒. ผลการเรยนร

๔. เปนแบบอยางและแนะนำาผอนใหมความรกชาต ยดมนในศาสนาและเทดทนสถาบนพระมหากษตรย

๕. ประยกตและเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ๑๐.ปฏบตตนเปนผมวนยในตนเอง๓. สาระสำาคญ

การปฏบตตนเปนแบบอยางและแนะผอนในการแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา เทดทนสถาบนพระมหากษตรย พรอมทงเผยแพรพระบรมราโชวาท หลกการทรงงาน และหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงดวยความซอสตยสจรต อดทน เปนการสรางความมนคงใหกบชาต๔. สาระการเรยนร

๔.๑ บทบาทและความสำาคญของสถาบนทางสงคม เชน - สถาบนชาต - สถาบนทางศาสนา- สถาบนพระมหากษรย

๔.๒ พระบรมราโชวาท- การมสต- ความขยน

- ความอดทน๔.๓ หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๕.สมรรถนะสำาคญของผเรยน ๕.๑ ความสามารถในการคด

๕.๒ ความสามารถในการแกปญหา๕.๓ ความสามารถในการใชทกษะชวต๖. คณลกษณะอนพงประสงค ๖.๑ รกชาต ศาสน กษตรย๖.๒ ซอสตยสจรต๖.๓ มวนย ๖.๔ อยอยางพอเพยง๖.๕ มงมนในการทำางาน๖.๖ รกความเปนไทย๗. ชนงาน /ภาระงาน / ระหวางจดกจกรรมการเรยนร

๗.๑ ตอบคำาถาม๗.๒ ผลงานการศกษาคนควา๗.๓ การนำาเสนอ๗.๔ การรวมกจกรรมกลม๗.๕ จดปายนเทศ

๘.การวดและประเมนผล ๘.๑ การประเมนกอนเรยน

-๘.๒ การประเมนชนงาน/ภาระงาน ระหวางการจดกจกรรมการ

เรยนร/รวบยอด- สงเกตพฤตกรรมการเขารวมกจรรม การนำาเสนองาน การตอบ

คำาถาม การทำางานกลม - ประเมนผลงานการศกษาคนควา การจดปายนเทศ

๘.๓ การประเมนหลงเรยน - ประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

แบบประเมนการนำาเสนอผลงาน

คำาชแจง : ให ผสอน ประเมนการนำาเสนอผลงานของนกเรยนตามรายการทกำาหนด แลวใส ลงในชองทตรงกบระดบคะแนน

ลำาดบท

รายการประเมนระดบคะแนน

๔ ๓ ๒ ๑

๑ เนอหาละเอยดชดเจน๒ ความถกตองของเนอหา๓ ภาษาทใชเขาใจงาย

๔ประโยชนทไดจากการนำาเสนอ

๕ วธการนำาเสนอผลงาน

รวม

ลงชอ....................................................ผประเมน ................ /................ /................

เกณฑการใหคะแนนผลงานหรอพฤตกรรมสมบรณชดเจน ให ๔ คะแนนผลงานหรอพฤตกรรมมขอบกพรองบางสวน ให ๓ คะแนนผลงานหรอพฤตกรรมมขอบกพรองเปนสวนใหญ ให ๒ คะแนนผลงานหรอพฤตกรรมมขอบกพรองมาก ให ๑ คะแนน

เกณฑการตดสนคณภาพชวงคะแนน ระดบคณภาพ

๑๘ - ๒๐ ดมาก๑๔ - ๑๗ ด๑๐ - ๑๓ พอใช

ตำากวา ๑๐ ปรบปรง

แบบสงเกตพฤตกรรม การทำางานรายบคคล

คำาชแจง : ให ผสอน สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในระหวางเรยนและนอกเวลาเรยน แลวขด ลงในชองทตรงกบระดบคะแนน

ลำาดบท

ชอ-สกลของผรบการ

ประเมน

ความมวนย

ความมนำาใจ

เออเฟ อ เสยสละ

การรบฟง

ความคดเหน

การแสดงความ

คดเหน

การตรงตอ

เวลา

รวม๒๐ คะแนน

๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑

ลงชอ.............................................. ผประเมน ................ /................ /................

เกณฑการใหคะแนนปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมอยางสมำาเสมอ ให ๔ คะแนนปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมบอยครง ให ๓ คะแนนปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมบางครง ให๒ คะแนนปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมนอยครงให ๑ คะแนน

เกณฑการตดสนคณภาพชวงคะแนน ระดบคณภาพ

๑๘ - ๒๐ ดมาก๑๔ - ๑๗ ด๑๐ - ๑๓ พอใช

ตำากวา ๑๐ ปรบปรง

แบบสงเกตพฤตกรรม การทำางานกลม

คำาชแจง : ให ผสอน สงเกตพฤตกรรมของนกเรยนในระหวางเรยนและนอกเวลาเรยน แลวใส ลงในชองทตรงกบระดบคะแนน

ลำาดบ ท

ชอ-สกลของผรบการ

ประเมน

การแสดงความ

คดเหน

การยอมรบ ฟงคน

อน

การทำางาน ตามทไดรบ มอบหมาย

ความมนำาใจ

การมสวน

รวมในการ

ปรบปรง ผลงานกลม

รวม๒๐ คะแนน

๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑ ๔ ๓ ๒ ๑

ลงชอ....................................................ผประเมน

................ /................ /................เกณฑการใหคะแนน

ปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมอยางสมำาเสมอ ให ๔ คะแนนปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมบอยครง ให ๓ คะแนนปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมบางครง ให ๒ คะแนนปฏบตหรอแสดงพฤตกรรมนอยครง ให ๑ คะแนน

เกณฑการตดสนคณภาพชวงคะแนน ระดบคณภาพ

๑๘ - ๒๐ ดมาก๑๔ - ๑๗ ด๑๐ - ๑๓ พอใช

ตำากวา ๑๐ ปรบปรง

๙. กจกรรมการเรยนร กจกรรมท ๑ บทบาทและความสำาคญของสถาบนทางสงคม (๔ ชวโมง)

๑.นกเรยนดภาพกจกรรมทเกยวกบสถาบนทางสงคม แลวใหนกเรยนวเคราะหภาพและตอบคำาถามตอไปน

-กจกรรมในภาพแตละภาพ มผลดอยางไร-กจกรรมดงกลาวแสดงถงบทบาทหนาทของสถาบนทางสงคมใด

บาง ๒. ครนำาอธบายเชอมโยงใหนกเรยนเขาใจวา กจกรรมดงกลาวเปนบทบาทของสถาบนทางสงคมทมผลตอการพฒนาคณภาพชวตของบคคลในสงคม

๓.ครใหนกเรยนแบงกลม กลมละ ๔ คน ตามความสมครใจ แลวใหสมาชกในกลมรวมกนศกษาความรเรอง ความหมายและความสำาคญของสถาบนทางสงคม และบทบาทของสถาบนทางสงคม หนงสอคนควาเพมเตม หองสมด และแหลงขอมลสารสนเทศ ตามประเดนทกำาหนด ดงน

- ความหมายและความสำาคญของสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

- สถาบนชาต- สถาบนศาสนา- สถาบนพระมหากษตรย

๔. นกเรยนนำาความรทไดจากการศกษามาบนทกลงในแบบบนทกการอาน

๕. นกเรยนตอบคำาถามกระตนความคด- นกเรยนคดวา สถาบนทางสงคมสถาบนใดทมสวนสำาคญตอ

การพฒนาคณภาพชวตของพลเมองไทยมากทสด อธบายเหตผล๖.ตวแทนกลมนำาเสนอผลงาน และใหกลมอนเสนอแนะเพมเตมในสวน

ทแตกตางครตรวจสอบความถกตอง

๗. ครมอบหมายใหนกเรยนแตละคนหาขาวเกยวกบบทบาทสำาคญของสถาบนทางสงคมไทย

๘.ครใหนกเรยนนำาขาวทแสดงถงบทบาทสำาคญของสถาบนทางสงคมไทย มาวเคราะห แลวรวมกนตอบคำาถาม

๙. นกเรยนตอบคำาถามกระตนความคด

- นกเรยนเคยรวมกจกรรมกบสถาบนทางสงคมสถาบนใดบาง และผลของการดำาเนนกจกรรมเปนผลดอยางไร

๑๐. ครสงเกตพฤตกรรมการทำางานกลมรวมกนของนกเรยน

กจกรรมท ๒ พระบรมราโชวาทในเรองการมสต ความขยน อดทน ความซอสตย (๓ ชวโมง)

๑. แบงกลมนกเรยนศกษาพระบรมราโชวาทใน เรอง การมสต ความขยน อดทน ความซอสตย ใหศกษาคนควาเพมเตมนอกเวลาเรยน

๒. ครแนะนำาแหลงคนวา เชน หองสมด หองคอมพวเตอร ๓. นกเรยนนำาเสนอผลการศกษาคนควา

๔. คร และนกเรยนรวมกนวเคราะหถงวธการนำาพระบรมราโชวาทมาประยกตใชในชวตประจำาวน

๕. นกเรยนดวดทศน หลกการทรงงานของในหลวง เรอง- การใชธรรมชาตชวยธรรมชาต- การปลกปาในใจคน

๖. นกเรยนจดปายนเทศหลกการทรงงานของในหลวง๗. นำาผลงานเสนอผานเสยงตามสายของโรงเรยน

กจกรรมท ๓ หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง (๓ ชวโมง)๑.ครเลาประวตบคคลตวอยางทดำาเนนชวตตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงใหนกเรยนฟง เชน บคคลในชมชม (ตามดลยพนจของครผสอน)

๒. ครตงคำาถามถามนกเรยน ดงน

๑) บคคลดงกลาวมการกระทำาอยางไรทแสดงวา เขาประสบความสำาเรจในชวต ๒) บคคลนน มความสขในการดำาเนนชวตอยางไร ยกตวอยาง

๓.ครอธบายใหนกเรยนเขาใจวา การกระทำาของบคคลทครนำามาเปนตวอยางนน สอดคลองกบหลกการของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางไร๔. ครใหนกเรยนรวมกลมกนตามความสมครใจ แลวใหแตละกลมรวมกนศกษาความรเรอง หลกการและเปาหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง หนงสอคนควาเพมเตม เพอเปนพนฐานในการวเคราะห เรอง หลกการและเปาหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

๕. สมาชกแตละคนในกลมทำาใบงาน โดยเขยนขอความในแผนภมเกยวกบหลกการของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง แลววเคราะหการกระทำาของตนเองทแสดงวาไดปฏบตตนสอดคลองกบเปาหมายของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ตามหวขอทกำาหนดให

๖. สมาชกแตละคนในกลมผลดกนเลาผลงานและการวเคราะหการกระทำาของตนตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใหสมาชกคนอนฟง

๗. นกเรยนตอบคำาถามกระตนความคด

- นกเรยนไดปฏบตตนตามหลกการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางไรบาง

- ถาทกคนปฏบตตนทแสดงวา ใชชวตอยางพอเพยงจะเกดผลดอยางไร๑๐. สอการเรยนรและแหลงการเรยนร

สอ- วดทศน- หนงสอคนควาเพมเตม

แหลงการเรยนร- หองสมด- หองคอมพวเตอรของโรงเรยน

การใชเทคนค / กระบวนการ / วธสอนในการจดกจกรรมการเรยนรรายวชาเพมเตมหนาท

พลเมอง

การจดกจกรรมการเรยนรหนาทพลเมองใหบรรลเปาหมายตามจดเนนทง ๕ นน เพอใหเยาวชน มคณลกษณะทดของคนไทย เหนคณคาความสำาคญและมสวนรวมมอในการอนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมและประเพณไทย เหนคณคาและแสดงออกถงความรกชาต ยดมนในศาสนา และเทดทนสถาบนพระมหากษตรย เปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขดวยการดำาเนนชวตตามวถประชาธปไตย มสวนรวมทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความปรองดอง สมานฉนท สามารถอยรวมกนในสงคมแหงความหลากหลาย มการจดการความขดแยงและสนตวธ ตลอดทงเปนผมวนยในตนเองดวยการประพฤตตนเปนคนซอสตยสจรต ขยนหมนเพยร อดทน ใฝหาความร ตงใจปฏบตหนาท และยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

การจดการเรยนรใหบรรลเปาหมายดงกลาวนน ผสอนจะตองใชกระบวนการ เทคนค วธสอนทมขนตอนเนนสการปฏบตจรง อกทงยงตองใชกระบวนการคดทหลากหลายในการจดกจกรรมการเรยนรอกดวย ทงน ในการจดการเรยนการสอนในแตละระดบชนจะมผลการเรยนรทกำาหนดไว

อยางชดเจนทจะนำาพาผเรยนบรรลตามเปาหมายทกำาหนด ดงนน ผสอนจงควรแสวงหาและเลอกใช กระบวนการ เทคนค วธสอนอยางเหมาะสม ซงตวอยางกระบวนการ วธสอน วธคดทนำาเสนอนเปนเพยงสวนหนงทสามารถนำาไปใชในการจดการเรยนรได

๑. การจดการเรยนรโดยใชทกษะกระบวนการเผชญสถานการณ (Conflict Situation Skills)

ทกษะกระบวนการเผชญสถานการณเปนกระบวนการเรยนรอยางหนงทฝกใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง ไดมโอกาสสมพนธกบสงทจะเรยนร หรอมกลยาณมตร ชวยใหเกดการเรยนร และสามารถนำาประสบการณจากการเรยนรนนมาเปนแนวทางในการเลอกและตดสนใจ โดยผานการวเคราะหและประเมนคา เพอนำาไปสการปฏบตขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร

จากแนวคดของ สมน อมรววฒน ไดเสนอการใชกระบวนการเผชญสถานการณ ประกอบดวย ๔ ขนตอน คอ

ขนท ๑ การรวบรวม ขาวสาร ขอมล ขอเทจจรง ความรและหลกการขนท ๒ การประเมนคาและประโยชนขนท ๓ การเลอกและการตดสนใจขนท ๔ การปฏบตการนำาทกษะกระบวนการเผชญสถานการณมาใชในการเรยนการสอน

ในโรงเรยน สามารถดำาเนนการตามขนตอนดงน๑. ขนนำาเขาสบทเรยน ผสอนอาจจะนำาสถานการณทเปนขาว ภาพ

ขาวจากแหลงตาง ๆ ซงเกดขนจรง บทความ หรอกรณศกษามากระตนใหผเรยนไดตอบคำาถามในประเดนสำาคญทผสอนกำาหนด เพอใหเกดความ

ตระหนกในปญหาทเกดขน หรอเหนความสำาคญทจะตองศกษาในเรองทผสอนนำาเสนอ ซงเปนเรองทสอดคลองกบบทเรยน

๒. ขนสอน ๑) การรวบรวมขาวสาร ขอมล ขอเทจจรง ความร และหลก

การขนตอนนเปนขนพนฐานของการเผชญสถานการณและการแก

ปญหา ผสอนอาจจะมอบหมายใหผเรยนไดไปศกษาคนควาหาความร เพอใหไดขอมลเกยวกบเรองทศกษา หรอขาวสารการกระทำาทสอดคลองกบเรองทศกษา ซงผสอนอาจจะหาแหลงขอมล ความรหรอแหลงขาวสารใหแกผเรยน

๒) การประเมนคณคาและประโยชนเมอผเรยนไดศกษาความร หรอขาวสารขอมล หรอ

สถานการณทผสอนมอบหมายแลว จะตองนำามาศกษาวเคราะหคณคา หรอประโยชน ในขนตอนนจะตองฝกใหผเรยนรจกหลกและวธการคดในรปแบบตาง ๆ เพอใหไดขอคดวาสถานการณ หรอขอมลทไดศกษานนมคณคามากนอย หรอมประโยชนเพยงไร อาจจะใชเกณฑหรอวธการประเมนตามความเหมาะสม ซงอาจจะใชเกณฑดานคณธรรม จรยธรรม เกณฑมาตรฐานและคานยมของสงคม หรอกรอบทฤษฎ การคดประเมนคามความสำาคญและมผลตอการเลอกการตดสนใจ ในขนการประเมนคณคาน ผสอนอาจจะจดทำาเปนแบบฝกหรอมคำาถามเพอฝกใหผเรยนไดรจกวเคราะห เพอเปนพนฐานของการประเมนคา และประโยชนหรอโทษของเรองทศกษากได

๓) การเลอกและการตดสนใจขนตอนน จะเปนขนตอนทตอเนองจากขนตอนท ๒ เมอผเรยน

ไดประเมนคณคาและประโยชนจากขอมลและขาวสารแลว จะมองเหนชองทางวาถาตนเองไดประสบกบสถานการณดงกลาวหรอสถานการณทคลายคลงกนนน ผเรยน

จะสามารถเลอกและตดสนใจอยางไร จงจะถกตองหรอไดรบประโยชนอยางแทจรง เพอจะไดไมเกดปญหาจากการตดสนใจทผดพลาด ในขนนผสอนอาจจะสรางสถานการณทเปนกรณตวอยางปญหาในชวตจรงของผเรยน อาจจะเปนปญหาในครอบครว โรงเรยน สงคม และตงประเดนคำาถามใหผเรยนไดฝกทกษะในการเลอกและการตดสนใจในการแกปญหาอยางมหลกการ

๔) การปฏบตเมอผเรยนไดฝกทกษะตงแตขนการรวบรวมขาวสาร ขอมล ขอ

เทจจรง ความรและหลกการ ไดฝกการประเมนคณคาและประโยชน ตลอดจนการเลอกและตดสนใจไปแลว ขนตอนทสำาคญ คอควรจะฝกใหผเรยนไดรจกนำาไปปฏบต ซงในบางสถานการณ ผเรยนสามารถนำาไปปฏบตไดจรง จะทำาใหผเรยนไดพสจนวาการทตนไดตดสนใจเลอกนน เมอนำาไปปฏบตจรงแลว ไดผลดหรอไดรบประโยชนอยางไร ตดสนใจถกตองหรอไม แตในกรณสถานการณนนไมเหมาะสมกบการนำาไปปฏบตดวยตนเอง ผสอนอาจจะออกแบบกจกรรมใหผเรยนไดพสจนความรในแงปฏบต โดยการสมภาษณจากบคคล ผทมประสบการณหรอผมความร หรอจากผลงานของนกวชาการ ทไดพสจนหรอทดลองปฏบตแลวเปนการยนยนและเปนการสนบสนนการตดสนใจของผเรยน๓. ขนสรป เมอผสอนไดดำาเนนการใหผเรยนทำากจกรรมจนครบทกขนตอนของกระบวนการเผชญสถานการณแลว ผสอนควรใหผเรยนไดชวยกนสรปแนวคดหรอความรและประสบการณทตนไดรบเปนการยำาเตอนใหเกดความกระจางชดขน

๔. ขนการวดและการประเมนผล ผสอนควรมวธการวดและการประเมนผลใหครอบคลมทงดานพทธพสย จตพสยและทกษะพสย มการกำาหนดเครองมอวดและประเมน พรอมทงกำาหนดเกณฑการวดและการประเมนผลใหชดเจน

ประโยชน

๑. ทำาใหผเรยนไดฝกทกษะการคนควาหาความรจากแหลงขอมลตาง ๆ อยางหลากหลาย ตลอดจนเปนผททนตอเหตการณปจจบน ทำาใหเปนบคคลแหงการเรยนร

๒. ผเรยนรจกวเคราะหสถานการณ วเคราะหขอมลขาวสารทไดรบมาอยางเปนผทรเทาทน มหลกเกณฑในการวเคราะหสถานการณอยางหลากหลาย โดยคำานงถงเกณฑมาตรฐานของสงคมและเกณฑดานคณธรรมจรยธรรม

๓. ผเรยนรจกการเลอกและการตดสนใจ โดยอาศยพนฐานจากสถานการณทเกดขนจรง ซงมหลากหลาย เพอนำาไปประยกตใชในชวตปจจบน เนองจากผเรยนไมอาจจะเผชญสถานการณทรนแรง หรอรายแรงไดจรง แตการทไดเรยนรตวอยางเหตการณจรง จะทำาใหผเรยนสามารถฝกทกษะการเลอกและการตดสนใจในการแกปญหาอยางมหลกการ

๔. ผเรยนสามารถปฏบตตนในการเผชญสถานการณและแกปญหาชวตจรง ซงจะตองใชวธการปฏบต โดยอาศยหลกธรรมของศาสนามาเปนแนวทาง เพอใหการปฏบตตนบรรลผลโดยมการฝกฝนตนเองใหมสตสมปชญญะ รเทาทนปญหาและสถานการณทกำาลงเผชญเพอจะไดปฏบตตนไดอยางถกตอง การเผชญสถานการณมหลายระดบ ทงในบคคล ครอบครว ชมชน และประเทศชาต ตลอดจนระดบโลก ซงทกระดบจะมการแกปญหาโดยใชวธคดอยางถกตองขอจำากด

การจดกจกรรมการเรยนการสอนทจะไดผลบรรลจดประสงคของเรองทจะสอนนน จะตองใชเวลามาก ผสอนตองออกแบบกจรรมใหผเรยนไดศกษาความร และฝกปฏบตนอกหองเรยนบาง ซงทำาใหผสอนบางคนจะเหนวาเปนเรองยงยาก มองขามการเลอกนำาทกษะกระบวนการเผชญสถานการณไปใชกบการเรยนการสอน

๒. การจดการเรยนรโดยใชกระบวนการ (Learning Process)

การจดการเรยนรทเนนกระบวนการ เปนการจดการเรยนรทใหผเรยนเกดการเรยนรตามขนตอน อยางตอเนองจนบรรลตามเปาหมายทกำาหนด ผสอนเปนผวางแผนนำาผเรยนผานขนตอนตางๆของกระบวนการ ทละขนอยางเขาใจตรงกน ครบวงจร ผเรยนเขาใจและรบรขนตอนของกระบวนการนน และยงสามารถนำากระบวนการนนไปใชในสถานการณใหมได และสามารถนำาไปใชในชวตประจำาวนจนเปนนสยกระบวนการไมใชวธสอนแตเปนแนวทางในการดำาเนนงานเรองใดเรองหนงอยางมลำาดบขนตอนตอเนองกนตงแตตนจนจบ ทำาใหงานสำาเรจตามเปาหมายอยางมประสทธภาพ กระบวนการเปนทกษะทจำาเปนและตองฝกฝนใหผเรยนมทกษะในการทำางาน ดงนน ผสอนจะตองจดกจกรรมการสอนทเปนขนตอนชดเจน และควรมหลกการจดกจกรรมดงน๑. กจกรรมตองมความนาสนใจ นาตดตาม ไมนาเบอหนาย๒. มความเหมาะสม สามารถทำาใหผเรยนบรรลจดประสงคการเรยนร๓. เปนกจกรรมทสรางสรรค ทาทายความสามารถ ยวยใหผเรยนรวมกจกรรมและสนองตอการเรยนรของผเรยน๔. กจกรรมตองสอดคลองกบธรรมชาตของรายวชา และสอดคลองกบจดประสงค๕. กจกรรมตองเนนใหผเรยนปฏบตกจกรรมดวยตนเอง คนพบการเรยนรและสรปผลการเรยนร ดวยตนเอง ผเรยนรจกวางแผนการเรยนรดวยตนเอง๖. ผเรยนตองไดฝกทกษะรายบคคล ฝกการทำางานเปนกลม วเคราะหเปน มองเหนแนวทางในการ แกปญหา สามารถทำางานไดอยางเปนระบบในการจดการเรยนการสอนเรองใดเรองหนงเพอใหบรรลเปาหมายหรอจดประสงคการเรยนร ผสอน อาจใชกระบวนการหลากหลาย อาจเปน ๒ –๓ กระบวนการกได

กระบวนการทสามารถนำามาใชในการเรยนรหนาทพลเมอง ไดแก

๑. กระบวนการสรางความตระหนก เปนกระบวนการทตองการใหผเรยนสนใจ เอาใจใส รบร เหนคณคาของสงทกำาหนดหรอสงทศกษา และเกดความคดทจะหาวธแกปญหา ซงมขนตอนดงน๑) สงเกต ผสอนจดสถานการณ หรอใหขอมลทเกยวของ ใหผเรยนสนใจ รบร เอาใจใส และเหนคณคา๒) วเคราะหวจารณ ใหตวอยาง สถานการณ ประสบการณตรง เพอใหผเรยนจำาแนกแจกแจงหาสาเหตของสถานการณทกำาหนด หรอสถานการณตรง พจารณาผลเสยทเกดขนทงระยะสน และระยะยาว๓) สรป ใหผเรยนอภปรายหาเหตผล ขอมลมาสนบสนนความคดเหนของตนเพอประเมนคณคาของสงทศกษา และวางเปาหมายเพอพฒนาตอไป๒. กระบวนการสรางคานยม เปนกระบวนการทกำาหนดทศทาง หรอแนวทางในการดำารงชวตทถกตอง เหมาะสม มขนตอนดงน ๑) สงเกต ตระหนก ผสอนใหผเรยนสงเกตภาพเหตการณ สถานการณ แลวพจารณาสงทกำาหนดใหวาคออะไร เหมาะสมหรอไม ควรอนรกษหรอไม เพราะเหตใด ๒) ประเมนเชงเหตผล ใหผเรยนประเมนสงทกำาหนดใหวาคออะไร ดหรอไม เพราะเหตใด ผเรยนชอบหรอไมชอบ เพราะเหตใด ๓) กำาหนดคานยม ผเรยนแตละคนแสดงความเชอ ความพอใจ ในการกระทำา สถานการณตาง ๆ พรอมเหตผล ๔) วางแนวปฏบต ผเรยนชวยกนกำาหนดแนวทางปฏบตตามเหตผลทผเรยนกำาหนด โดยมผสอนรวมรบทราบกตกา การกระทำา ๕) ปฏบตดวยความชนชอบ ผเรยนปฏบตตามคานยมทตนกำาหนด เมอเกดความชนชอบ กจะปฏบตดวยความเตมใจและเหนคณคา๓. กระบวนการสรางเจตคต เปนกระบวนการทแทรกอยในทกเนอหา เปนความรสกทมตอสงทเรยน อาจเปนความคด หลกการ การกระทำา เหตการณ สถานการณ เปนตน มขนตอนดงน

๑) สงเกต ผสอนเสนอขอมล รปภาพ สถานการณ ใหผเรยนพจารณาการกระทำาทปรากฏวาผเรยนมความรสกอยางไร ดหรอไม เชน ภาพคนทงขยะลงแมนำาลำาคลอง ผเรยนรสกอยางไร ชอบหรอไมชอบเพราะเหตใด ๒) วเคราะห ใหพจารณาผลทเกดขน ผลทตามมา แยกเปนการกระทำาทเหมาะสม ไดผลเปนทนาพอใจ หรอการกระทำาทไมเหมาะสม ไดผลไมเปนทนาพอใจ ๓) สรป ผเรยนสรปความรสก ความคดเหนอยางมเหตผลวาจะเลอกปฏบตอยางไร แนวความคดทถกตองควรเปนอยางไร ๔. กระบวนการกลม เปนกระบวนการทฝกใหทำากจกรรมสำาคญคอ ๑) มผนำาและมการแบงหนาทรบผดชอบ กระบวนการกลมจะตองมการรวมกลมตงแต ๒ คนขนไป มบทบาทแตกตางกนไปตามหนาท คอ ผนำากลม และสมาชกในกลม ผนำากลมจะทำาหนาทนำาในความคด เสนอความคด ประสานความคด กระตนใหสมาชกคดวางแผน และกำาหนดภาระงาน รวมทงตดตามประสานสมพนธเพอใหงานนนสำาเรจดวยด ถาในกลมมบคคลทมภาวะความเปนผนำาหลายคนกตองผลดเปลยนกนเปนผนำา หรอผตาม มการเสนอความคดเหน รบฟงความคดเหนของสมาชกอยางมเหตผล มการแบงหนาทความรบผดชอบ แตตองชวยเหลอกนเมอมปญหา ๒) การวางแผน มการระดมพลงสมอง วางแผนการทำางาน กำาหนดจดประสงค และขนตอน หรอวธการดำาเนนการ ๓) ปฏบตตามแผน เมอวางแผนงานดวยการพจารณาไตรตรองจากกลมอยางดแลว สมาชกในกลมจะปฏบตตามแผนดวยความรบผดชอบ ๔) ประเมนผลการปฏบตงาน ระหวางการดำาเนนงานตามแผน ผนำากลมและสมาชกจะตองตดตามผลการปฏบตงานเปนระยะๆ เพอแกไขหรอปรบปรงงานใหดขน

๕) ปรบปรงและพฒนา มการประเมนผลรวมและชนชมในผลงานของกลม หากยงไมเปนทพอใจ หรอไดแนวทางทยงไมเหมาะสมจะตองมการปรบปรงและพฒนาตอไป ๕. กระบวนการปฏบต เปนกระบวนการททำาใหผเรยนฝกปฏบตจนเกดทกษะ เกดความชำานาญจนสามารถทำาไดอยางคลองแคลว มขนตอนดงน ๑) สงเกตรบร ใหผเรยนไดเหนตวอยางทหลากหลายจนเกดความเขาใจและเกดความคดรวบยอด ๒) ทำาตามแบบ ใหผเรยนทำาตามตวอยางทแสดงใหเหนทละขนตอนจากพนฐานไปสงานทยงยากซบซอนยงขน ๓) ทำาเองโดยไมมแบบ ใหผเรยนปฏบตเองโดยไมตองดตวอยาง เปนการฝกใหทำาเองตงแตตนจนจบ ๔) ฝกใหชำานาญ การฝกขนนผเรยนจะสามารถปฏบตดวยความชำานาญจากการฝกปฏบตดวยตนเอง หรอทำาไดดวยตนเองอยางอตโนมตจากงานชนเดม หรองานทผสอนกำาหนดใหใหม ๖. กระบวนการสรางความคดรวบยอด เปนกระบวนการทตองการใหผเรยนเกดการรบร บอกได อธบายได และเขาใจในสงทเรยน วาคออะไร หมายถงสงใด มขนตอนดงน ๑) สงเกต ใหผเรยนรบร ศกษา พจารณาสงทผสอนนำาเสนอ วามลกษณะอยางไร เชน ยกตวอยางภาพ คำา ขอความตาง ๆ ใหผเรยนพจารณา ๒) จำาแนกความแตกตาง ใหผเรยนบอกขอแตกตางของสงทสงเกตวาตางกนอยางไร

๓) หาลกษณะรวม ใหผเรยนพจารณาภาพรวมของสงทสงเกต รบร วามอะไรทเหมอนกนหรอคลายคลงกน ซงเปนแนวทางในการนำาไปสรปเปนหลกเกณฑ วธการ คำาจำากดความ หรอนยามได ๔) ระบชอความคดรวบยอด ใหผเรยนระบวาสงทรบร สงทกำาหนดใหคออะไร เรยกวาอะไร หรอมวธการอยางไร ๕) ทดสอบและนำาไปใช ใหผเรยนนำาความรไปทดลอง ทดสอบ สงเกต ทำาแบบฝกหด ปฏบต หรอตรวจสอบคำาตอบดวาใชหรอไม นำาไปใชตามคณลกษณะทผเรยนรบรมาหรอไม เพอประเมนความร ๗. ทกษะกระบวนการ ๙ ประการ เปนกระบวนการปฏบตหรอกระบวนการทำางานทครบขนตอนตงแตแรกเรมจนแลวเสรจอยางดมคณภาพเปนทนาพอใจ ทกษะกระบวนการเปนวธการทำางานทผเรยนควรฝกปฏบตจนเปนนสย ไมวาปฏบตงานใดๆ กสามารถปฏบตไดจนสำาเรจเปนอยางด มประสทธภาพ ผสอนจะใชทกษะกระบวนการ ๙ ประการ หรออาจเรยกสน ๆ วา ทกษะกระบวนการ สอดแทรกในการสอนได ขนตอนของทกษะกระบวนการ ๙ ประการ มดงน

๑) ตระหนกในปญหาและความจำาเปน ผสอนยกสถานการณตวอยางใหผเรยนเขาใจและตระหนกในปญหาและความจำาเปนของเรองทจะศกษา หรอเหนประโยชน เหนความสำาคญของเรองทจะศกษานน ๆ หรออาจยกกรณตวอยางทสะทอนใหเหนสภาพทเปนปญหาความขดแยงของเรองทศกษาโดยใชสอประกอบ เชน รปภาพ วดทศน สถานการณจรง ขาว กรณตวอยาง สไลด การอภปราย การซกถาม การพาไปดสถานการณทเปนจรง ฯลฯ กระตนใหผเรยนเหนสภาพปญหา เหนความจำาเปนดวยตนเอง

๒) คดวเคราะห วจารณ ผสอนกระตนใหผเรยนคดวเคราะห วจารณ ตอบคำาถาม หรอ

ทำาแบบฝก โดยการแสดงความคดเหนเปนกลม หรอรายบคคล เพอใหผเรยนเหนสาเหตของปญหานน ๆ

๓) สรางทางเลอกอยางหลากหลาย เปดโอกาสใหผเรยนแสวงหาทางเลอกในการแกปญหาอยางหลากหลาย โดยรวมกนวเคราะหขอด ขอเสย หรอขอจำากด

๔) ประเมนและเลอกทางเลอกทเหมาะสม ใหผเรยนวเคราะหและตดสนทางเลอก โดยพจารณาขอดขอเสย ขอจำากด ปจจย วธดำาเนนงาน ผลผลตตางๆ เปนตน และเลอกแนวทางทเหมาะสมทสดจากการอภปรายหรอระดมพลงสมองของกลม

๕) กำาหนดและลำาดบขนตอนในการปฏบต ใหผเรยนรวมกนวางแผนปฏบตงานดงน

o การศกษาขอมลขนพนฐานo กำาหนดวตถประสงคo กำาหนดขนตอนการทำางานo กำาหนดผรบผดชอบo กำาหนดระยะเวลาการทำางานo กำาหนดวธการวดผลและประเมนผล

๖) ปฏบตดวยความชนชอบ เมอกำาหนดขนตอนการทำางานแลว ผเรยนกจะปฏบตงานตามแผน ผสอนจะตดตาม ดแล ชวยเหลอ เมอมปญหา หากไมมปญหาขณะปฏบตงานนน ผเรยนกจะทำางานดวยความสนใจ กระตอรอรน และเพลดเพลนในการทำางาน ผสอนควรชมเชยเพอใหขวญกำาลงใจ๗) ประเมนระหวางปฏบต ในระหวางทำางานนนอาจมปญหา และอปสรรคบางใหผเรยนประเมนผลการทำางานวามปญหาอยางไร มอปสรรคอะไร ควรหาทางแกปญหาอยางไร นำาไปปรบปรงในการทำางานขนตอนตอไป ๘) ปรบปรงใหดขนอยเสมอ ใหผเรยนนำาผลการประเมนมาแกไขปญหาเพอปรบปรงงานใหดขนและมประสทธภาพยงขน

๙) ประเมนผลรวมเพอใหเกดความภมใจ เมอผเรยนปฏบตงานตามแผนจนแลวเสรจ ผเรยนสรปผลการดำาเนนงานในภาพรวม เปรยบเทยบกบสภาพผลงานกอนดำาเนนการและหลงการดำาเนนการ หรอเปรยบเทยบกบวตถประสงคทกำาหนดวาไดผลเปนทนาพอใจหรอไม มผลพลอยไดอน ๆ อยางไร มผลกระทบอยางไร ผเรยนมความพอใจ ภมใจในผลงานของตนหรอกลมเพยงใด และควรเผยแพรใหผอนรบรดวยในการจดการเรยนรโดยใชทกษะกระบวนการ ๙ ประการน บางขนตอนผสอนอาจรวมขนตอนกได แมจะเขยนไมครบ ๙ ขน แตในการปฏบตจรงจะตองครบวงจรของการทำางาน คอ มการวางแผน มการปฏบตและมการประเมนผล กถอวาเปนทกษะกระบวนการได ในการเขยนแผนการจดการเรยนร ผสอนควรศกษากระบวนการตาง ๆและสอนกระบวนการควบคกนไปกบเนอหา เพอไมใหหลงกระบวนการ ผสอนอาจเขยนขนตอนของกระบวนการกำากบไวหนาขอกได

๓. การจดการเรยนรแบบโมเดลซปปา (CIPPA Model)

โมเดลซปปา (CIPPA Model) เปนแนวคดในการจดการเรยนการสอน ของ ทศนา แขมมณ ซงมาจากแนวคดทางการศกษาของ จอหน ดวอ (John Dewey) ซงเปนผคดเรองการเรยนรโดยการกระทำา (Learning by Doing) ผเรยนเรยนรโดยการลงมอปฏบต ผสอนเปนผจดประสบการณการเรยนรใหแกผเรยน ผเรยนมสวนรวม (Active Participation) โดยการมสวนรวมอยางกระตอรอรน มใจจดจอผกพนกบสงททำา ศกษา คนควา รวบรวมขอมล แลกเปลยนความคดและประสบการณระหวางกน ผเรยนรจกสรางองคความรดวยตนเอง ไดเรยนรกระบวนการคกบการปฏบต และสามารถนำาไปประยกตใชไดอยางมประสทธภาพ

การจดการเรยนร CIPPA Model มาจากแนวคดหลก ๕ แนวคด ซงเปนแนวคดพนฐานในการจดการศกษาไดแก1. แนวคดการสรางความร (Constructivism)๒. แนวคดเรองกระบวนการกลมและการเรยนแบบรวมมอ (Group Process and Cooperative Learning)๓. แนวคดเกยวกบความพรอมในการเรยนร (Learning Readiness)๔. แนวคดเกยวกบการเรยนรกระบวนการ (Process Learning)๕. แนวคดเกยวกบการถายโอนการเรยนร (Transfer of Learning)การจดกจกรรมการเรยนรในการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชโมเดลซปปา (CIPPA Model) ตามรปแบบของทศนา แขมมณ (๒๕๔๘: ๒๘๓ ๒๘๔– ) มขนตอนการจดกจกรรมการเรยนรดงน

ขนท ๑ การทบทวนความรเดมขนนเปนการดงความรเดมของผเรยนในเรองทจะเรยน เพอชวยใหผเรยนมความพรอมในการเชอมโยงความรใหมกบความรเดมของตน ผสอนอาจใชวธการตางๆ ไดอยางหลากหลาย เชน ผสอนอาจใชการสนทนาซกถามใหแกผเรยนเลาประสบการณเดม หรอใหผเรยนแสดงโครงความรเดม (Graphic Organizer) ของตน

ขนท ๒ การแสวงหาความรใหมขนนเปนการแสวงหาขอมลความรใหมของผเรยนจากแหลงขอมล หรอแหลงความรตางๆ ซงผสอนอาจจดเตรยมมาใหผเรยนหรอใหคำาแนะนำาเกยวกบแหลงขอมลตาง ๆ เพอใหผเรยนไปแสวงหากได ในขนนผสอนควรแนะนำาแหลงความรตางๆ ใหแกผเรยนตลอดทงจดเตรยมเอกสารสอตางๆ

ขนท ๓ การศกษาทำาความเขาใจขอมล/ความรใหม และเชอมโยงความรใหมกบความรเดม ขนนเปนขนทผเรยนศกษาและทำาความเขาใจกบขอมล/ความรทหาได ผเรยนสรางความหมายของขอมล / ประสบการณใหม โดยใชกระบวนการตางๆ ดวยตนเอง เชน ใชกระบวนการคดและกระบวนการกลมในการ

อภปรายและสรปความเขาใจเกยวกบขอมลนนๆ ซงจำาเปนตองอาศยความเชอมโยงกบความรเดมในขนนผสอนควรใชกระบวนการตางๆ ในการจดกจกรรม เชน กระบวนการคด กระบวนการกลม กระบวนการแสวงหาความร กระบวนการแกปญหา กระบวนการสรางลกษณะนสย กระบวนการทางสงคม เพอใหผเรยนสรางความรขนมาดวยตนเอง

ขนท ๔ การแลกเปลยนความรความเขาใจกลมขนนเปนขนทผเรยนอาศยกลมเปนเครองมอในการตรวจสอบความรความเขาใจของตน รวมทงขยายความรความเขาใจของตนใหกวางขน ซงจะชวยใหผเรยนไดแบงปนความรความเขาใจของตนแกผอน และไดรบ ประโยชนจากความรความเขาใจของผอนไปพรอม ๆ กน ผเรยนแตละคนในกลมจะชวยเหลอกน

ขนท ๕ การสรปและการจดระเบยบความรขนนเปนขนของการสรปความรทงความรเดมและความรใหม และจดสงทเรยนใหเปนระเบยบ เพอชวยใหผเรยนจดจำาสงทเรยนรไดงายผสอนควรใหผเรยนสรปประเดนสำาคญประกอบดวยมโนทศนหลกและมโนทศนยอยของความรทงหมด แลวนำามาเรยงใหไดสาระสำาคญครบถวน ผสอนอาจใหผเรยนจดเปนโครงสรางความร จะชวยสรางความรและจดจำาขอมลไดงาย

ขนท ๖ การปฏบตและ/หรอการแสดงผลงานขนนจะชวยใหผเรยนไดมโอกาสแสดงผลงานการสรางความรของตนเองใหผอนรบร เปนการชวยใหผเรยนไดตอกยำาหรอตรวจสอบความเขาใจของตนเอง และชวยสงเสรมใหผเรยนใชความคดสรางสรรค แตหากตองมการปฏบตตามขอมลทได ขนนจะเปนขนปฏบตและมการแสดงผลงานทไดปฏบตดวย ในขนนผเรยนสามารถแสดงผลงานดวยวธตางๆ เชน การจดนทรรศการ การอภปราย การแสดงบทบาทสมมต เรยงความ วาดภาพ ฯลฯ และอาจจดใหมการประเมนผลงานโดยมเกณฑทเหมาะสม

ขนท ๗ การประยกตใชความร

ขนนเปนขนการสงเสรมใหผเรยนไดฝกฝนการนำาความรความเขาใจของตนเองไปใชในสถานการณตาง ๆ ทหลากหลาย เพอความชำานาญ ความเขาใจ ความสามารถในการแกปญหาและความจำาเปนในเรองนน ๆ เปนการใหโอกาสผเรยนใชความรใหเปนประโยชน เปนการสงเสรมความคดสรางสรรคหลงจากประยกตใชความร อาจมการนำาเสนอผลงานจากการประยกตอกครงกได หรอไมมการนำาเสนอผลงานในขนท ๖ แตนำามารวมแสดงในตอนทายหลงขนการประยกตใชกไดเชนกนขนท ๑ ๖ เปนกระบวนการของการสรางความร – (Construction of Knowledge)ขนท ๗ เปนขนตอนทชวยใหผเรยนนำาความรไปใช (Application) จงทำาใหรปแบบนมคณสมบตครบถวนตามหลก CIPPAประโยชน๑. ผเรยนรจกการแสวงหาขอมล ขอเทจจรงจากแหลงการเรยนรตางๆ และสามารถเชอมโยง ความรใหมกบความรเดมเพอนำามาใชในการเรยนร๒. ผเรยนไดฝกทกษะการคดทหลากหลาย เปนประสบการณทจะนำาไปประยกตใชในชวตประจำาวน๓. ผเรยนรจกการทำางานรวมกบผอน รจกวธการแลกเปลยนเรยนรรวมกนขอจำากดผเรยนจะตองมความรบผดชอบในการทำากจกรรมตางๆ รวมกบกลม จงจะทำาใหผลงานบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ

๔. การจดการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร (Inquiry Process)

การจดการเรยนรโดยใชกระบวนการสบเสาะหาความร เปนกระบวนการทสงเสรมใหผเรยนไดสบคนเสาะหา สำารวจ ตรวจสอบ และคนควาดวยวธการตาง ๆ จนเกดความเขาใจและรบรความรนนอยางมความหมาย เปนการพฒนากระบวนการคดระดบสงใหแกผเรยน ฝกใหสงเกต การถาม ตอบ การสอสารเชอมโยงบรณาการการนำาเสนอ สราง–องคความร โดยมผสอนเปนผกำากบ ควบคม ใหคำาปรกษา ชแนะ ชวยเหลอ กระตนใหผเรยนอยากรอยากเหน และสบเสาะหาความรจากการถาม พยายามหาคำาตอบ หรอสรางองคความรใหมดวยตนเองผานกระบวนการคด กระบวนการปฏบต และสามารถนำาไปประยกตใชในการดำาเนนชวตการจดกจกรรมการเรยนร

๑. ขนสรางความสนใจ (Engagement) เปนการนำาเขาสบทเรยนโดยนำาเรองทสนใจ อาจมาจากเหตการณทกำาลงเกดขนอยในชวงเวลานน หรอเชอมโยงกบความรเดมทเรยนมาแลว เปนตวกระตนใหนกเรยนสรางคำาถามเปนแนวทางทใชในการสำารวจตรวจสอบอยางหลากหลาย

๒. ขนสำารวจและคนหา (Exploration) เมอทำาความเขาใจในประเดนหรอคำาถามทสนใจ มการกำาหนดแนวทางการสำารวจตรวจสอบ ตงสมมตฐาน กำาหนดทางเลอกทเปนไปได ลงมอปฏบตเพอเกบรวบรวมขอมล ขอสนเทศ หรอปรากฏการณตาง ๆ วธการตรวจสอบอาจทำาไดหลายวธ เชน การทดลอง กจกรรมภาคสนาม การศกษาขอมลจากเอกสารตางๆ

๓. ขนอธบายและลงขอสรป (Explanation) เมอไดขอมลเพยงพอ จงนำาขอมลทไดมาวเคราะห แปรผล สรปผล นำาเสนอผลทไดในรปแบบตาง ๆ เชน บรรยายสรป สรางแบบจำาลอง หรอรปวาด

๔. ขนขยายความร (Elaboration) เปนการนำาความรทสรางขนไปเชอมโยงกบความรเดม แนวคดทไดจะชวยเชอมโยงกบเรองตางๆ ทำาใหเกดความรกวางขน

๕. ขนประเมน (Evaluation) เปนการประเมนการเรยนรดวยกระบวนการตาง ๆ วานกเรยน

มความรอะไรบาง อยางไร และมากนอยเพยงใด จากนนจะนำาไปสการนำาความรไปประยกตใชในเรองอน ๆประโยชนกระบวนการสบเสาะหาความรชวยใหนกเรยนเกดการเรยนรทงเนอหา หลกการ ทฤษฎ ตลอดจนการลงมอปฏบตเพอใหไดความร ขอจำากด

ผสอนจะตองลดบทบาทของการเปนผอธบายในขนท ๓ ผสอนจะเปนเพยงผเสนอแนะ ใหคำาแนะนำาและยอมรบฟงความคดเหนของผเรยน

๕. วธสอนแบบธรรมสากจฉา (The Use of Dhammasakaccha)

วธสอนแบบธรรมสากจฉา เปนวธสอนทใชหลกการสนทนาเปนสำาคญ เปนการสนทนาแลกเปลยนความคดเหนและอภปรายรวมกน ซงอาจจะเปนการสนทนาระหวางผสอนและผเรยน หรออาจเปนการสนทนาอภปรายรวมกนในหมผเรยน วธการสอนแบบธรรมสากจฉาเปนวธการทพระพทธเจาทรงใชบอย วธหนง พระพทธเจามกทรงใชถามนำาคสนทนาเขาสความเขาใจธรรมะ ทรงสงเสรมใหมการสนทนากนในหมสาวกปจจบนนกการศกษาไดนำาหลกการสอนแบบธรรมสากจฉามาประยกตใชในการจดการเรยนร โดยแทรกวธคดตามหลกพทธธรรมเขาไปในกระบวนการจดกจกรรมการเรยนร วธคดตามหลกพทธธรรมทพระพรหมคณาภรณ (ประยทธ ปยตโต) ไดอธบายวธคดแบบโยนโสมนสการไว ๑๐ วธ คอ วธคด แบบสบสาวปจจย วธคดแบบแยกแยะสวนประกอบ วธคดแบบรเทาทนธรรมดา วธคดแบบอรยสจหรอแบบแกปญหา วธคดตามหลกการและความมงหมาย (วธคดแบบอรรถสมพนธ) วธคดแบบคณโทษและทางออก วธคดแบบคณคาแทและคณคาเทยม วธคดแบบอบายปลกเราคณธรรม วธคดแบบเปนอยในปจจบน และวธคดวเคราะหในลกษณะตาง ๆ (วธคดแบบวภชชวาท)

ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนรสมน อมรววฒน และ สคนธ สนธพานนท ไดเสนอหลกการในการ

จดระบบการเรยนการสอนแบบธรรมสากจฉาไววา ผเรยนจะตองรจกแสวงหาความร เพอนำามาเปนพนฐานในการคดวเคราะหและประเมนคาความร รวมสนทนาอภปรายแลกเปลยนความคดเหนกน วจารณ พดโตตอบกน และซกถามกนอยางมเหตผล และสามารถนำาผลการคดวเคราะหไปพสจนความรดวยการปฏบต ผเรยนตองปฏบตตนเปนกลยาณมตร๑. ขนนำาเขาสบทเรยน ผสอนนำาขาว หรอสถานการณตาง ๆ มาเสนอผเรยน เพอใหเหนปญหาและหาแนวทางในการแกไขปญหา และเหนคณคาของการแกปญหาอยางถกตอง๒. ขนสอน ๑) แสวงหาความร ผสอนออกแบบกจกรรมหรอกำาหนดประเดน เพอใหผเรยนแสวงหาความรดวยการคนควาหาความรจากเอกสาร ตำารา หนงสอประเภทตาง ๆ ปายนเทศ สออปกรณตาง ๆตลอดจนแหลงความรดานเทคโนโลย แลวนำามาแลกเปลยนความรและชวยกนสรป โดยมผสอนคอยชวยชแนะอยางมเมตตา ๒) คนพบความร / สนทนาแลกเปลยนความร ขณะทผเรยนแสวงหาความรดวยวธการตาง ๆ อยางหลากหลาย ผเรยนกยอมคนพบความรไปดวย ซงถาจะใหคนพบความรทตรงประเดนผสอนควรจดทำาใบงานกำาหนดหวขอ หรอตงประเดนคำาถามเพอเปนการกำากบผเรยนใหศกษาขอมลความรไดตรงตามเปาหมาย

๓) การวเคราะหและประเมนคาความร ผสอนควรไดนำาวธคดรปแบบตาง ๆ แทรกเขามา เพอใหผเรยนไดรจกวเคราะหและประเมนคาความ

รอยางมเหตผล ผสอนอาจนำากรณตวอยางมาใหผเรยนไดฝกคดหาสาเหตของปญหา หรอคดวธแกปญหาโดยใชวธคดวเคราะหแบบใดแบบหนง เชน วธคดตามหลกพทธธรรม คดวเคราะห คดสงเคราะห คดอยางมวจารณญาณ ฯลฯ ตอจากนนใหผเรยนไดฝกการสรปประเดนของขอมลความรและประเมนคาโดยวธแลกเปลยนความคดเหนกนในกลม และเสนอตอชนเรยน

๔) พสจนความรหรอขนปฏบต เปนขนทผสอนไดจดกจกรรมฝกปฏบต พสจนความร ใหผเรยนทกคนไดวางแผนการปฏบตตนและเลอกแนวปฏบต เพอนำาไปปฏบตจรงทงในเวลาเรยนและนอกเวลาเรยน โดยจะใหผเรยนเลอกแนวทางปฏบตตนทคลายคลงกนในกลมของตน เพอจะไดรถงปญหาและสาเหตของปญหาในการปฏบต และนำามาอภปรายรวมกนเพอหาแนวทางแกไข

ในขนปฏบตนผสอนควรใหเวลาผเรยนไดมโอกาสปฏบตจรงตามแนวทางทกลมของตนไดเลอกไว ซงอาจจะใชเวลาสก ๑ ๒ สปดาห เปน–อยางนอย

๓. ขนสรป ๑) ใหผเรยนทกคนสรปผลการปฏบตการและพสจนความร ตามทางเลอกของผเรยนแตละกลม โดยสมาชกแตละกลมนำาผลการสรปมาเลาสกนฟง ใหทราบถงผลการปฏบตวาเปนอยางไร มเรองใดทเปนปญหาอปสรรค หาสาเหตของปญหา และชวยกนเสนอแนวทางแกไข ถาบคคลใดไดผลดจากการปฏบต ใหชวยกนหาสาเหตของผลการปฏบตนน ซงอาจใชวธคดแบบทผเรยนคดวาเหมาะสม ๒) ใหนำาผลการสรปของแตละกลมมาแลกเปลยนกนดวยวธการตาง ๆ เชน พด เขยน ฯลฯ เพอแสดงความมนใจวาขอมลทไดรบการพสจนดวยการปฏบตนนเปนไปได มคณคา และปฏบตไดผลจรง

ประโยชนการจดกจกรรมการเรยนรโดยใชวธการสอนแบบธรรมสากจฉาน ผ

เรยนจะไดมสวนรวมในการอภปรายแลกเปลยนความคดเหนกน ซงจะทำาใหผเรยนมความกระตอรอรนทจะแสวงหาความรเพอมาเปนพนฐานในการสนทนา อภปรายรวมกน ใชกระบวนการคดซงจะนำาไปสการตดสนใจปฏบต ขอจำากด

การฝกใหผเรยนใชทกษะการคดในขนวเคราะหและประเมนคาความร อาจตองใชเวลานานถาผสอนยงไมเคยฝกใหผเรยนใหรจกคดมากอน๖. วธสอนแบบแกปญหา (Problem Solving)

วธสอนแบบแกปญหา เปนวธสอนทมงเนนใหผเรยนไดเรยนรดวยตนเอง เพอใหผเรยนคดเปน ทำาเปน และแกปญหาเปน ซงมรากฐานมาจากความจรงในชวตของมนษยทตองเผชญกบปญหาตาง ๆ ทกขณะ ดงนน ถามนษยรจกแกปญหาไดกจะสามารถดำาเนนชวตอยในสงคมไดอยางราบรน นอกจากนนยงเปนวธสอนทเปนไปตามหลกจตวทยาแหงการเรยนรทวา การเรยนรจะเกดขนไดเมอมปญหาเกดขน“ ”ขนตอนการจดกจกรรมการเรยนร ขนท ๑ ตงปญหา ผสอนสามารถดำาเนนการใหผเรยนเกดปญหาหรอขอสงสย เชน การใชคำาถามนำาสปญหา การเลาประสบการณหรอเหตการณในชวตประจำาวน หรอการสรางสถานการณใหเกดปญหา ใหผเรยนคดคำาถาม หรอปญหาขนท ๒ ตงสมมตฐาน เปนขนตอนทใชเหตผลในการคดวเคราะหปญหาและคาดคะเนคำาตอบ พจารณาแยกปญหาใหญออกเปนปญหายอย แลวคดอยางเปนระบบ โดยนำาความรความเขาใจ ขอมล และประสบการณเดมทเคยศกษามาแลวมาคดแกปญหา คาดคะเนคำาตอบขนท ๓ วางแผนแกปญหา หรอออกแบบวธการหาคำาตอบจากสมมตฐานทตงไว โดยศกษาถงสาเหต

ทเกดปญหาขน และใชเหตผลในการคดหาวธการแกปญหาไดตรงกบสาเหต ซงจะตองสรางทางเลอก หรอวธการแกปญหาใหหลากหลาย แลวใชเหตผลในการพจารณาเลอกวธแกปญหาทดทสด มความเปนไปไดมากทสด พรอมทงเตรยมอปกรณ เครองมอทจะใชใหพรอม

ขนท ๔ เกบรวบรวมขอมลและวเคราะหขอมล เมอกำาหนดหรอวางแผนแกปญหาแลวผเรยนลงมอปฏบตตามแผนทวางไว จดบนทกขอมลทไดเพอนำาเสนอขอมล ผานการวเคราะหและการตรวจสอบความถกตองของขอมล จดกระทำาขอมล แลวนำาเสนอขอมลในรปแบบทเขาใจไดงาย

ขนท ๕ สรปผล เปนขนทนำาขอมลมาพจารณา แปลความหมายระหวางสาเหตกบผลทเกดขน เพอหาคำาตอบตามสมมตฐานแลวจงสรปเปนหลกการกวาง ๆ

ขนท ๖ การตรวจสอบและการประเมนผล เมอไดขอสรปเปนหลกการกวาง ๆ แลวนำามาพจารณาอกครงวาขอสรปนาเชอถอหรอไมประโยชน วธสอนแบบแกปญหามประโยชนตอผเรยน ทำาใหไดคดแกปญหาดวยตนเอง ฝกการสงเกต วเคราะห การหาเหตผล ใชขอมลในการตดสนใจ ทำาใหมประสบการณตรงดวยการลงมอปฏบตขอจำากด

ปญหาทเสนอตองนาสนใจ และเหมาะสมกบวยของผเรยน ผสอนตองมความสามารถในการชวยใหคำาแนะนำาในการแกปญหาใหผเรยน มการฝกทกษะการคดในการแกปญหาอยางเปนระบบ

๗. วธสอนแบบสาธต (Demonstration Method)

วธสอนแบบสาธตเปนวธการทผสอนเปนผถายทอดความรใหผเรยนเกดการเรยนรในเนอหาสาระ พรอมทงแสดงกระบวนการปฏบตประกอบคำา

อธบายตามขนตอนการสาธตนนๆ แลวใหผเรยนซกถาม อภปรายและสรปผลการเรยนรจากการสาธต

การจดกจกรรมการเรยนรแบบสาธตการสาธต แบงออกเปน ๓ ลกษณะ คอ๑. การสาธตสำาหรบผเรยนทงหอง (Class

Demonstration) ๒. การสาธตสำาหรบกลมยอย (Group Demonstration) ๓. การสาธตเปนรายบคคล (Individual Demonstration

)การสาธต มรปแบบการสาธตหลายแบบ เชน ผสอนเปนผสาธต ผสอนและผเรยนรวมกนสาธต ผเรยนสาธตเปนกลม ผเรยนสาธตเปนรายบคคล วทยากรสาธต ขนตอนการจดการเรยนรแบบสาธต

๑. ขนเตรยมการสาธต กำาหนดจดประสงคของการสาธตใหชดเจน ศกษาเนอหาในบทเรยนอยางละเอยด กำาหนดขนตอนในการสาธต จดเตรยมเครองมออปกรณสำาหรบสาธต จดเตรยมสถานทสาธต กอนการสาธตในชนเรยนทกครงผสอนจะตองทดลองกระบวนการสาธตทกขนตอน จดเตรยมเอกสารและวธการวดประเมนผลทชดเจน กำาหนดเวลาในการสาธตใหเหมาะสม

๒. ขนสาธต๑) บอกจดประสงคการสาธตและเรองทจะสาธตใหผเรยนทราบ ๒) บอกขนตอนของกจกรรมทผเรยนตองปฏบต เชน

ตำาแหนงทผเรยนนง การจดบนทก การสงเกต การตงคำาถาม การสรปขนตอน การสาธต

๓) แนะนำาสอการเรยนใหผเรยนทราบ วาจะใชสอประเภทใดและแหลงการเรยนรทจะศกษาคนควาเพมเตมมอะไรบาง

๔) ดำาเนนการสาธตอยางชาๆ เพอใหผเรยนไดเหนขนตอนอยางละเอยด แมการสาธตจะตองอาศยทกษะการทำางานทรวดเรว แตผสอนตองทำาการสาธตครงแรกอยางชาๆ เพอใหผเรยนเขาใจขนตอนการสาธต หลงจากทสาธตครบทกขนตอนแลว ผสอนอาจยอนกลบมาสาธตใหเรวขน เพอใหเหนธรรมชาตของการทำางานทตอเนอง หรออาจกลบมาสาธตเฉพาะบางขนตอนทเหนวาซบซอน

๕) ใหผเรยนมสวนรวมในการสาธต ผสอนอธบายใหผเรยนฟงไปดวยระหวางการสาธตแตละขนตอน โดยเนนใหผเรยนสงเกตขนตอนการทำางานแตละขนตอนทผสอนสาธตในขณะทมการสาธตนน ผสอนอาจตงคำาถามใหผเรยนตอบ ซงเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวมทด เพราะการซกถามจะทำาใหผเรยนเขาใจและมความมนใจยงขนวาจะสามารถทำาดวยตนเองได

๓. ขนสรปการสาธต๑) สรปขนตอนหรอสงทสำาคญ คอ ผสอนใหผเรยนสรปผล

จากทเหนตามลำาดบขนตอนตาง ๆ จากการสาธต เพอประเมนวาผเรยนมความเขาใจในการเรยนนนๆ มากนอยเพยงใด

๒) ผสอนสรปดวยการตงคำาถาม เพอใหผเรยนพจารณาจากขนตอนตาง ๆ ทสาธต หรอกระบวนการสาธต๔. ขนวดและประเมนผล ผสอนอาจใชวธการตางๆ เพอประเมนวาผเรยนมความร ความเขาใจเกยวกบเรองทสาธต ถามเวลาอาจใหผเรยนคนใดคนหนงออกมาสาธตใหดประโยชน

วธสอนแบบสาธตทำาใหผเรยนมความเขาใจกระจางชดในสงทเรยนร สามารถปฏบตตามขนตอนของการสาธตได ผเรยนมประสบการณตรงจากการฝกปฏบตตามแบบ

ขอจำากด ผสอนตองใชเวลาในการเตรยมการสาธต ขณะทำาการสาธตผสอนจะตองใชเทคนคในการบรหารจดการชนเรยนเพอใหผเรยนตดตามการสาธต

อยางตอเนอง ถาผเรยนกลมใหญเกนไปอาจทำาใหผเรยนไมสามารถมองเหนการสาธตไดทวถง

การนำากระบวนการคดมาใชในการจดการเรยนการสอนหนาทพลเมองการคดเปนกระบวนการทางสมอง หรอพฤตกรรมทเกดขนในสมองท

มการคนหาหลกการ หรอความจรง แลววเคราะหเนอหา ขอสรป ซงการคดนนอาจจะเกดจากสงเรา หรอความจรงทไดรบรวมกบประสบการณเดมทมอย ในการจดการเรยนรในรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง นอกจากจะเนนการจดการเรยนรทลงสการปฏบตจรงแลว ครผสอนพงนำากระบวนการคดในรปแบบตาง ๆ มาใชในการจดกจกรรมการเรยนรเพอใหบรรลเปาหมายตามผลการเรยนร กระบวนการคดมมากมายหลายวธ และนกการศกษาแตละทานกเสนอขนตอนการคดทแตกตางกนไป แตในทนจะขอยกตวอยางบางวธ ดงน

๑. การคดวเคราะห (Analyzing) ทศนา แขมมณ และคณะ ไดใหความหมายและขนตอนการคดวเคราะห ดงน

การคดวเคราะหเปนการจำาแนกแยกแยะสงใดสงหนง / เรองใดเรองหนง เพอคนหาองคประกอบและความสมพนธระหวางองคประกอบเหลานน เพอชวยใหเกดความเขาใจในเรองนน

ขนตอนการคด๑. ศกษาขอมล๒. ตงวตถประสงคในการวเคราะหขอมล๓. กำาหนดเกณฑในการจำาแนกแยกแยะขอมล๔. แยกแยะขอมลตามเกณฑทกำาหนดเพอใหเหนองคประกอบของสง

ทวเคราะห

๕. หาความสมพนธระหวางองคประกอบตางๆ และความสมพนธของขอมลในแตละองคประกอบ

๖. นำาเสนอผลการวเคราะห๗. นำาผลการวเคราะหมาสรปตอบคำาถามตามวตถประสงค

๒. การคดสงเคราะห (Synthesizing) ทศนา แขมมณ และคณะ ไดใหความหมายและขนตอนการคด

สงเคราะหไววา การคดสงเคราะหเปนการนำาความรทผานการวเคราะหมาผสมผสานสรางสงใหมทมลกษณะตางจากเดม

ขนตอนการคดสงเคราะห๑. กำาหนดวตถประสงคของสงใหมทตองการสราง๒. ศกษาวเคราะหขอมลทเกยวของ๓. เลอกขอมลทสอดคลองกบวตถประสงค๔. นำาขอมลมาทำากรอบแนวคดสำาหรบสงใหม๕. สรางสงใหมตามวตถประสงคโดยอาศยแนวคดทกำาหนด รวมกบ

ขอมลอนๆ ทเกยวของ

๓. การคดอยางมวจารณญาณ (Critical Thinking)การคดอยางมวจารณญาณ เปนกระบวนการคดทใชเหตผลโดยมการ

ศกษาขอเทจจรง หลกฐาน และขอมลตาง ๆ เพอประกอบการตดสนใจ แลวนำามาพจารณาวเคราะหอยางสมเหตผล กอนตดสนใจวาสงใดควรเชอ หรอไมควรเชอ ผทมความคดอยางมวจารณญาณ จะเปนผมใจกวาง ยอมรบฟงความคดเหนของผอนอยางมเหตผล ไมยดถอความคดเหนของตนเอง กอนจะตดสนใจในเรองใดกจะตองมขอมลหลกฐานเพยงพอและสามารถเปลยนความคดเหนของตนเองใหเขากบผอนได ถาผนนมเหตผลทเหมาะสมถกตองกวา เปนผทมความกระตอรอรนในการคนหาขอมลและความร กลาวไดวาผทมความคดอยางมวจารณญาณจะเปนผมเหตผล

บลมและกาเย ไดใหแนวคดเกยวกบกระบวนการคดอยางมวจารณญาณวาเปนกระบวนการทเรมจากสญลกษณทางภาษา จนโยงมาเปนความคดรวบยอด เปนกฎเกณฑ และนำาเกณฑไปใช โดยมขนตอนดงน

๑. สงเกต ใหผเรยนสงเกต รบร และพจารณาคำา ขอความ หรอภาพเหตการณทเกดขน ใหทำากจกรรมการรบร เขาใจ ไดความคดรวบยอดทเชอมโยงความสมพนธของสงตาง ๆ สรปเปนใจความสำาคญครบถวน ตรงตามหลกฐานขอมล

๒. อธบาย ใหผเรยนอธบายหรอตอบคำาถาม แสดงความคดเหน เหนดวย หรอไมเหนดวยกบสงทกำาหนด เนนการใชเหตผลดวยหลกการ กฎเกณฑ อางหลกฐานขอมลประกอบใหนาเชอถอ

๓. รบฟง ใหผเรยนไดฟงความคดเหนทแตกตางจากความคดเหนของตน ไดฟงและตอบคำาถามตามความคดเหนทแตกตางกน เนนการปรบเปลยนความคดอยางมเหตผล ไมใชอารมณ หรอถอความคดเหนของตนเองเปนใหญ

๔. เชอมโยงความสมพนธใหผเรยนไดเปรยบเทยบความแตกตางและความคลายคลงของสงตาง ๆ จดกลมทเปนพวกเดยวกน หาเหตผล หรอกฎเกณฑมาเชอมโยงในลกษณะอปมาอปไมย

๕. วจารณ จดกจกรรมใหผเรยนวเคราะหเหตการณ คำากลาว แนวคด หรอการกระทำาทกำาหนด แลวใหจำาแนกหาขอด ขอดอย สวนด สวนดอย สวนสำาคญ หรอสวนทไมสำาคญจากสงนน ดวยการยกเหตผลและหลกฐานมาประกอบ เชน บอกวาการกระทำานนไมเหมาะสม เพราะอะไร ทำาถกตองเพราะอะไร

๖. สรป ใหผเรยนพจารณาการกระทำา หรอขอมลตาง ๆ ทเชอมโยงเกยวของกน แลวสรปผลอยางตรงไปตรงมาตามหลกฐานขอมล เชน การกระทำานนผเรยนเหนวาเปนการกระทำาทถกตอง ควรประพฤตปฏบตอยางไร มเหตผลสนบสนนอยางไร ขอความทกลาวมานนเชอถอไดหรอไมอยางไร

กลาวไดวา การฝกทกษะใหผเรยนรจกคดโดยใชวธการคดตาง ๆ นน จะเปนพนฐานสำาคญทนำาไปสการตดสนใจอยางถกตองเหมาะสม เปนทกษะหนงตามจดหมายของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานพทธศกราช ๒๕๕๑ ทมงพฒนาผเรยนใหมสมรรถนะสำาคญในดานความสามารถในการคด เนนความสามารถในการคดวเคราะห การคดสงเคราะห การคดอยางสรางสรรค การคดอยางมวจารณญาณ และการคดอยางเปนระบบ เพอนำาไปสการสรางองคความร หรอสารสนเทศเพอการตดสนใจเกยวกบตนเองและสงคมไดอยางเหมาะสม ดงนน ครผสอนจงตองศกษาหาความรเกยวกบกระบวนการคดตาง ๆ เพอนำามาใชในการพฒนาผเรยน

บรรณานกรม

บรรณานกรม

กลม Thai Civic Education. (๒๕๕๖). กรอบแนวคดหลกสตรการศกษาเพอสรางความเปนพลเมอง ในระบอบประชาธปไตยของไทย (Conceptual framework for Thai Democratic Citizenship Education Curriculum). กรงเทพมหานคร: บรษท เทคนค อมเมท จำากด.ชยพร กระตายทอง. (2552). การพฒนารายวชาเพมเตมภาษาไทยแบบองมาตรฐานดวยกระบวนการ

ออกแบบยอนกลบ เพอเสรมสรางความสามารถการวเคราะหและการอานเชงวเคราะห ของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน. วทยานพนธดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน บณฑต วทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.ทศนา แขมมณ และคณะ. (๒๕๔๒). ทฤษฎการเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด. กรงเทพมหานคร: สำานกงานคณะกรรมการปฏรปการศกษาแหงชาต. . (๒๕๔๘). ศาสตรการสอนองคความรเพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพมหานคร: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.พระธรรมปฏก (ป.อ. ปยตโต). (2546). พทธธรรม. (พมพครงท 22). กรงเทพมหานคร: ธรรมสาร.พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต). (254 ๙). ประชาธปไตยจรงแท...คอแคไหน. กรงเทพมหานคร: ผลธมม ในเครอ บรษท สำานกพมพเพทแอนดโฮม จำากด.ภมพลอดลยเดช, พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหา. (๒๕๕๐). คำาพอสอน. ประมวลพระบรมราโชวาทและ พระราชดำารส เกยวกบเดกและเยาวชน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพกรงเทพมหานคร.ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๕๔). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔. กรงเทพมหานคร: บรษท ศรวฒนาอนเตอรพรนท จำากด.วลย อศรางกร ณ อยธยา (พานช). (๒๕๕๔). ครสงคมศกษากบการพฒนาทกษะแกนกเรยน.กรงเทพมหานคร: คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (๒๕๔๙). ประมวลบทความกจกรรมพฒนาผเรยนสมาตรฐานการเรยนร กลมสาระการเรยนร

สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร: ศนยตำาราและเอกสารทางวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. . (๒๕๔๙). หลกสตรการศกษาขนพนฐานเพอพฒนาความเปนพลเมองไทยและพลเมองโลก: บทบาทสำาคญของกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม. ประมวลบทความ เรอง หลกสตรและการพฒนาหลกสตรตามแนวปฏรป. กรงเทพมหานคร: ศนยตำาราและเอกสาร ทางวชาการจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ศภณฐ เพมพนววฒน และจารวรรณ แกวมะโน. (๒๕๕๗). คมอการอบรมสรางจตสำานกพลเมองสำาหรบ เยาวชนระดบมธยมศกษาตอนตน. กรงเทพมหานคร: สถาบนพระปกเกลา. สคนธ สนธพานท. (๒๕๓๘). การใชวธสอนแบบธรรมสากจฉาเพอสรางศรทธา และวธคดตามหลก พทธธรรมแกนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๓. นนทบร. วทยานพนธการศกษามหาบณฑต แขนงวชา หลกสตรและการสอน สาขาวชาศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. . (๒๕๕๒). พฒนาทกษะการคด...พชตการสอน. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเลยงเชยง. . (๒๕๕๔). วธสอนตามแนวปฏรปการศกษาเพอพฒนาคณภาพของเยาวชน. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพเลยงเชยง. สมน อมรววฒน. (๒๕๔๙). คานยมศกษาเพอสนตภาพทยงยน. ประมวลบทความ เรอง หลกสตรและ การพฒนาหลกสตรตามแนวปฏรป. กรงเทพมหานคร: ศนยตำารา

และเอกสารทางวชาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สำานกวชาการและมาตรฐานการศกษา. สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). ตวชวดและ สาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด. . สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). แนวปฏบตการวดและประเมนผล การเรยนร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด. . สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). แนวทางการจดการเรยนร ตามหลกสตร แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณ การเกษตรแหงประเทศไทย จำากด. . สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนม สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด. . สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). แนวทางการพฒนา การวดและประเมน คณลกษณะอนพงประสงค ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด.

. สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). แนวทางการบรหารจดการหลกสตร. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. . สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2552). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด. ASEAN Secretariat, USAID and SEAMEO. (2012). ASEAN Curriculum Sourcebook. USA: Very Memorable, Inc.Department of Education, Science and Training, Australian Government. (2003). Values Education Study Executive Summary, Final Report. Commonwealth of Australia: Australia.Leo, J. D. (2006). Values within EIU/ESD: Reorienting Teacher Education to Address Sustainability & International Understanding. 22-25 August 2006, Penang: Malaysia. (copies) Llewellin, Sandie. (2001) “Planning Lessons and Schemes of work” in Citizenship Learning to Teach Citizenship in the Secondary School. 2nd Edition edited by Liam Gearon, London: Routledge. Ministry of Education, Singapore. (2014). 2014 Syllabus character and Citizenship Education Primary and Secondary. Student Development curriculum Division: Singapore (copies). SEAMEO and UN-HABITAT. (2007). SEAMEO Resource Package: Human Values-based Water, Sanitation, and Hygiene Education. SEAMOLEC Indonesia: Jakarta.

Wiggins, G. and McTighe, J. (2005). Understand by design. New Jersey: Pearson Merrill Prentice Hall.

ภาคผนวก

คำาอธบายของคำาหลกในจดเนนและขอบขายรายวชาเพมเตมหนาทพลเมอง

คำาหลกตอไปนเปนคณลกษณะของความเปนพลเมองดในระบอบประชาธปไตยทครควรจะจดการเรยนร ใหผเรยนไดตระหนก เหนความสำาคญ มความเขาใจทถกตอง คดอยางมวจารณญาณและนำาไปปฏบตไดอยางถกตองเหมาะสม

คำาหลก คำาอธบายความเปนไทย - หมายถง สงทบงบอกถงลกษณะของคนไทย

ศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณของไทย- ผทรกความเปนไทย คอ ผทมความภาคภมใจ เหนคณคา ชนชม อนรกษดวยการปฏบตตน สบทอด และเผยแพรคณลกษณะของคนไทย ตลอดจนศลปะ วฒนธรรม ขนบธรรมเนยม และประเพณทดงามของไทยใหคงอยสบไป

ความกตญญกตเวท

- หมายถง การรคณและตอบแทนคณผมพระคณ รวมทงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ททกคนไดพงพาอาศยในการดำารงชวต- เปนคณธรรมสำาคญอยางหนงของความเปนมนษย เพราะมนษยตองพงพาซงกนและกน รวมทงตองพงพาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอใหสามารถดำารงชวตอยไดดวยด- การตอบแทนคณผมพระคณ ไดแก การเชอฟง

และปฏบตตามคำาแนะนำาสงสอน ใหความเคารพยกยอง ชวยเหลอและเอาใจใสดแล- การตอบแทนคณของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดแก การใชทรพยากรธรรมชาตอยางประหยดและคมคา การดแลรกษาและไมทำาลายสงแวดลอม

ศลปะ - ศลปะ มความหมายกวางครอบคลมการแสดงออก และการสรางสรรคทกดานของมนษย กรดานศลปะหลายคนไดใหความหมายของ ศลปะ“ ”ไวตาง ๆ กน ดงน๑. ศลปะ คอ สงทสรางสรรคขนจากการเลยนแบบธรรมชาต๒. ศลปะ คอ การแสดงออกเกยวกบ ความเชอ ความศรทธา ความงาม๓. ศลปะ คอ การถายทอดความรสก โดยใชสดสวน รปทรง และความกลมกลนขององคประกอบตาง ๆ๔. ศลปะ คอ ความชำานาญในการถายทอดประสบการณ และจนตนาการใหเปนวตถทมสนทรยภาพ- ศลปะไทยมเอกลกษณเฉพาะ มความงดงาม ทชาวตางชาตชนชม มหลายแขนง เชน สถาปตยกรรมในการสรางวด วง จตรกรรมไทย หตถกรรมไทย ดนตร นาฏศลป เปนตน

คำาหลก คำาอธบายวฒนธรรม - วฒนธรรม หมายถง ลกษณะทแสดงถงความเจรญ

งอกงาม อนเปนแบบแผนในการประพฤตปฏบต และการแสดงออกซงความรสกนกคดของคนในสงคมเดยวกน เปนสงทเกดจากการสงสม เลอกสรร ปรบปรงแกไข จนถอวาเปนสงดงาม เหมาะสมกบสภาพแวดลอม และมการสบทอดเปนมรดกทางสงคม- ยเนสโกแบงมรดกทางวฒนธรรมเปน ๒ สวน คอ มรดกทางวฒนธรรมทจบตองได เชน โบราณสถาน โบราณวตถ และมรดกทางวฒนธรรมทจบตองไมได อนเปนเรองเกยวกบภมปญญา ระบบคณคา ความเชอ พฤตกรรมและวถชวต- วฒนธรรมมความสำาคญตอการดำารงอยของความเปนชาต ชาตทไมมวฒนธรรมของตนเองจะคงความเปนชาตอยไมได ในอดต จนเคยถกชาวตาดเขายดครอง และตงราชวงศหงวนขนปกครอง แตกถกชาวจนซงมวฒนธรรมทสงกวากลนเปนชาวจนจนหมดสน- วฒนธรรมในแตละสงคมอาจคลาย หรอแตกตางกนได กเนองมาจาก ความเชอ เชอชาต ศาสนา และถนทอย สงคมทประกอบดวยผคนอนหลากหลายทเรยกวา พหสงคม ยอมมความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมดวยเชนกน การอยรวมกนในสงคมทมความหลากหลายเชนนจงตองมความเขาใจซงกนและกน ใหเกยรตและเคารพซงกนและกนดวย- วฒนธรรมมการเปลยนแปลงได เนองจากสถานการณทเปลยนแปลงไป และการแลกเปลยนทางวฒนธรรม โดยเฉพาะปจจบนทเทคโนโลยการสอสารมความเจรญกาวหนา การเลอนไหลทางวฒนธรรมจงแพรกระจายไปอยางรวดเรว การเลอกรบวฒนธรรมอยางมวจารณญาณจงเปนสงจำาเปน ไมควรรบวฒนธรรมตามกระแสนยม แตควรเลอกรบเฉพาะสงทมคณคาตอการดำาเนนชวต

ขนบธรรมเนยมประเพณ

- เปนคำาทใชเรยกรวมกน หมายถง สงทคนในสงคมหนง ๆ นยมประพฤตปฏบตตอเนองกนมา เพราะถอวา

มคณคาทกอใหเกดความสข ความเจรญแกชวตและสงคม ขนบธรรมเนยมประเพณของไทย เชน การมสมมาคารวะตอผใหญ ชายไทยตองเปนผนำาครอบครว หญงไทยตองมกรยามารยาทเรยบรอย หญงไทยตองรกนวลสงวนตว ไมยอมรบการแสดงความรสกทางเพศอยางเปดเผยในทสาธารณะ คนไทยถอวาศรษะเปนของสง สวนเทาเปนของตำา การลงแขกชวยงานตาง ๆ- ขนบธรรมเนยมไทยทเกยวกบศลธรรม จรรยาเปนสงทมคณคาตอสงคม ผใดฝาฝนถอวาละเมดกฎของสงคม ถอเปนความผด ความชว เชน การทชาวไทยพทธแสดงกรยาลบหลดหมนพระพทธรป ศาสนสถาน และศาสนวตถ สวนขนบธรรมเนยมไทยบางเรองอาจไมเครงครด ผทไมทำาตามขนบธรรมเนยมอาจถกมองวาไมมการศกษา ไมมสมบตผด เชน แตงกายไมถกกาลเทศะ ปฏบตตวไมเหมาะสมกบกาลเทศะ- ประเพณไทยซงเปนทรบรและชนชมของชาวตางชาต เชน สงกรานต ลอยกระทง แหเทยนพรรษา บญบงไฟ นอกจากนยงมประเพณในทองถนตาง ๆ ทเปนเอกลกษณของทองถนนน อนเปนสงทนกทองเทยวตางชาตซงสนใจดานวฒนธรรมชนชอบ เชน แหเทยนพรรษา จ.อบลราชธาน ผตาโขน จ.เลย ปอยสางลอง จ.แมฮองสอน

คำาหลก คำาอธบายภมปญญาทองถน หมายถง องคความร ความสามารถ เทคนคของ

ผคนในแตละทองถน ทนำามาใชในการแกปญหาและพฒนาการดำาเนนชวตไดอยางเหมาะสมกบยคสมย ทสบทอดมาอยางตอเนอง

ภมปญญาไทย - หมายถง องคความร ความสามารถ เทคนคของคนไทย ทนำามาใชในการแกปญหาและพฒนาการดำาเนนชวตไดอยางเหมาะสมกบยคสมย ทสบทอดมาอยางตอเนอง อนเปนทยอมรบในระดบ

ชาต- ลกษณะทสำาคญของภมปญญาไทย คอ๑. เปนทงความร ทกษะ ความเชอ และพฤตกรรม๒. แสดงถงความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาตและสงแวดลอม คนกบสงเหนอธรรมชาต๓. เปนกจกรรมทกอยางในวถชวตของคนไทย๔. เปนเรองการแกปญหา การจดการ การปรบตว เพอความอยรอดในการดำาเนนชวต๕. มการเปลยนแปลงใหเหมาะกบยคสมย

ความรกชาต ความรกชาต การแสดงออกถงความรกชาต มดงน ๑. การแสดงความเคารพ และปฏบตตนอยางเหมาะสมตอสญลกษณทเกยวกบชาต เชน รองเพลงชาต ยนตรงเคารพธงชาต ประดบธงชาตถกตองตามระเบยบทราชการกำาหนด๒. การเปนพลเมองด และธำารงรกษาไวซงความเปนชาตไทย เชน เสยภาษ เคารพกฎหมาย บำารงรกษาและไมทำาลายสาธารณสมบต ใชสทธเลอกตง สอดสองการกระทำาทจะทำาลายความมนคงและความสงบเรยบรอยของชาตบานเมอง

ยดมนในศาสนา การยดมนในศาสนา คอ การศกษาหลกธรรมคำาสอนใหเขาใจอยางถองแทปฏบตตนตามหลกธรรมคำาสอนของศาสนาทตนนบถอ และทำาหนาทเปนศาสนกชนทดในการทำานบำารง และปกปองคมครองศาสนา

เทดทนสถาบนพระมหากษตรย

การเทดทนสถาบนพระมหากษตรย คอ ๑. การแสดงความเคารพ และปฏบตตนอยางเหมาะ

สมตอองคพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ๒. การแสดงความเคารพ และปฏบตตนอยางเหมาะสมตอสญลกษณทเกยวกบสถาบนพระมหากษตรย ๓. ซาบซงในพระราชกรณยกจ และนอมนำาแบบอยางของพระราชจรยวตร พระราชดำารส หลกการทรงงาน ตลอดจนหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาใชในการดำาเนนชวตและการงาน เพอความสข ความเจรญของตนเอง สงคม และประเทศชาต ตลอดจนเผยแพรใหเปนทปรากฏแกสงคม

คำาหลก คำาอธบายความมวนยในตนเอง

หมายถง ระเบยบในการดำาเนนชวต ในทนจำากดเฉพาะเรอง ความซอสตยสจรต ความขยนหมนเพยรและอดทน การใฝหาความร ความตงใจปฏบตหนาท และการยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง อนเปนคณลกษณะสำาคญทตองการปลกฝงใหเกดขนในคนไทย เพอใหเปนคนด มความรและความสามารถ เพอความสข ความเจรญในชวต และเปนกำาลงสำาคญในการพฒนาประเทศชาต

ความซอสตยสจรต - หมายถง การยดมนในความถกตอง การประพฤตตามความเปนจรงและความถกตองตอตนเอง ผอน และประเทศชาต ทงทางกาย วาจาและใจ เชน ทำาตามสญญาทใหไวตอตนเองและผอน พดความจรง ไมนำาสงของของผอน (ทเจาของไมอนญาต) หรอของสวนรวมมาเปนของตน

การหลกเลยงทจะปฏบตตามกฎหมาย- ผทมความซอสตยสจรตจะประสบความสำาเรจและความเจรญในชวตและการงาน เปนทไววางใจ อยรวมกบผอนได และเปนพลเมองดของประเทศชาต

ความขยนหมนเพยรและอดทน

- หมายถง การทำาหนาทการงานดวยความพยายาม เขมแขง อดทน ไมทอถอย เปนคณธรรมจรยธรรมทนำาไปสความสำาเรจ

ใฝหาความร - หมายถง ความตงใจแสวงหาความรจากแหลงเรยนรตาง ๆ ทเชอถอไดอยางสมำาเสมอ- การใฝหาความรเปนคณสมบตของผทพฒนาตนเองอยตลอดเวลา เพอใหมความร ความสามารถ รเทาทนการเปลยนแปลง เพอปรบตวและพงตนเองไดในการดำาเนนชวตและการงาน

ความตงใจปฏบตหนาท

- หมายถง ความเอาใจใส มงมนในการทำาหนาทของตนใหเกดผลสำาเรจ และผลดตอตนเอง สงคม และประเทศชาต

การยอมรบผลทเกดจากการกระทำาของตนเอง

- หมายถง ความรบผดชอบในผลทเกดขนจากการกระทำาของตน เมอเกดผลเสยหายกไมโยนความผดใหแกผอน นอมรบความผดพลาด แลวนำามาพจารณาไตรตรอง เพอปรบปรงแกไขมใหเกดความเสยหาย หรอความผดพลาดขนอก ผทมความรบผดชอบควรพจารณาไตรตรองใหรอบคอบถงความดงาม ความถกตองเหมาะสม ผลดและผลเสยทจะเกดขน กอนทจะตดสนใจกระทำาการใด ๆ

คำาหลก คำาอธบายระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข(Constitutional Monarchy)

- ประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขหมายถง ประเทศทใชระบบรฐสภา (Parliamentary System) โดยทพระมหากษตรยมพระราชอำานาจในฐานะททรงเปนประมขเทานน สวนอำานาจนตบญญตและอำานาจบรหารนนเปนของประชาชนทเลอกและมอบอำานาจใหตวแทนใชอำานาจแทน แตตองใชอำานาจในพระปรมาภไธยของพระมหากษตรย เนองจากประชาชนเหนความสำาคญของสถาบนพระมหากษตรย เพราะการบญญตกฎหมาย การออกคำาสง การบรหารราชการในนามของประชาชนดวยกนเอง อาจไมไดรบการยอมรบเทาทควร หรออาจขาดเอกภาพในการปกครองประเทศได

หลกอำานาจอธปไตยของปวงชน (Popular Sovereignty)

- ประชาธปไตยหมายถงระบอบการปกครองทถอมตปวงชนเปนใหญ การถอเสยงขางมากเปนใหญ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔) เพราะประชาธปไตยตงอยบนหลกปรชญามนษยนยมทเชอวามนษยมคณคา มศกดศร มคณภาพ สามารถทจะปกครองกนเองได ไมควรทจะใหอำานาจสงสดในการปกครองประเทศไปอยกบใครคนเดยว หรอกลมคนสวนนอยกลมเดยว หากแตควรทจะใหประชาชนทกคนมสวนในการกำาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาตรวมกน คงเปนไปไมไดทจะใหทกคนมความคด

เหนเหมอนกนหมดทกคน หากกลมหนงมความคดเหนอยางหนง แตอกกลมหนงมความคดเหนอกอยางหนง บางครงการกำาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาตจำาเปนตองเลอกทจะปฏบตอยางใดอยางหนงเทานน ดงนนสงคมและประเทศทเปนประชาธปไตยจงตองใหสมาชกทกคนในสงคมลงมตเพอใหทราบความคดเหนของคนสวนใหญ และนำามาใชเปนแนวทางในการกำาหนดความเปนไปของสงคมและประเทศชาต

คารวธรรม - เหนคณคาและเคารพศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชน

- เดมมนษยกดกน รงเกยจเดยดฉนท เอารดเอาเปรยบ ขมเหงรงแก ทำารายประหตประหารกน เมอมนษยมอารยะขนจงไดเหนความสำาคญของการปฏบตตอกนโดยคำานงถงคณคาและศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชน หรอทไทยเราเรยกวา เหนคน“เปนคน นนเอง ” ในอดตสงคมตะวนตกมการทำารายกนอยางปาเถอนมาก จงตระหนกในเรองนสง การเหนคณคาและเคารพศกดศรความเปนมนษยและสทธมนษยชนหมายถงการยอมรบวามนษยทกคน ทกเชอชาตลวนมคณคา มศกดศร และมสทธขนพนฐาน เชน ความเสมอภาคของบคคล สทธในรางกายและชวต สทธในการศกษา สทธทางสาธารณสข สทธในการยตธรรม สทธในทางศาสนา สทธทางการเมอง สทธในการแสดงความคดเหน ทงนประเทศสมาชกองคการสหประชาชาตไดรบรองปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Right – UDHR) เมอวนท ๑๐ ธนวาคม ค.ศ. ๑๙๔๘

คำาหลก คำาอธบาย - ใชสทธโดยไมละทงหนาท

- สทธ หมายถง อำานาจอนชอบธรรม เชน บคคลมสทธและหนาทตามรฐธรรมนญ เขามสทธในทดนแปลงน หรออำานาจทกฎหมายรบรองใหกระทำาการใดๆ โดยสจรตไดอยางอสระ แตตองไมกระทบกระเทอนถงสทธของคนอน (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.๒๕๕๔)- ระบอบประชาธปไตยทมหลกการพนฐานสำาคญทวามนษยมศกดศร มคณคา จงใหประชาชนมสทธและเสรภาพมาก ทงน กเพอใหประชาชนมสวนรวมพฒนาสงคมและประเทศชาตในฐานะเจาของอำานาจสงสด แทนทจะมสวนรวมไดเพยงในฐานะผใตปกครองเทาทผปกครองจะอนญาตใหเทานน- หลายครงคนสวนใหญมกคดถงสทธทจะได สทธทจะมเพยงดานเดยว แตสทธในระบอบประชาธปไตยนน ประชาชนมสทธทจะใหสงทด สงทมประโยชนตอสงคมและประเทศชาตดวย ซงกคอหนาท สทธและหนาทเปนสงทตองอยคกนอยางสมดลเสมอ บคคลยอมไมอาจมสทธไดหากไมทำาหนาท

- ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ

- เสรภาพ หมายถง ความสามารถทจะกระทำาการใดๆ ไดตามทตนปรารถนาโดยไมมอปสรรคขดขวาง เชน เสรภาพในการพด เสรภาพในการนบถอศาสนา ความมสทธทจะทำาจะพดไดโดยไมละเมดสทธของผอน(พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- ในระบอบเผดจการประชาชนมกจะถกจำากดเสรภาพ พอเปลยน

มาเปนระบอบประชาธปไตย คนทวไปมกเขาใจวาบคคลยอมมเสรภาพไดอยางเตมทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบ การใชเสรภาพของบคคลนนอาจไปกระทบ หรอละเมดตอเสรภาพของบคคลอนได หรออาจกลาวไดวาการใชเสรภาพตองมความรบผดชอบกำากบอยดวยเสมอ อนหมายถงความรบผดชอบตอตนเองและผอน - ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจงตองเขาใจถงหลกการทวา ใชสทธแตไมละทงหนาท และ ใชเสรภาพอยางรบผดชอบ “ ” “ ”

แตมไดหมายความวาเสรภาพของคนอนทำาใหเราตองมเสรภาพนอยลงแตอยางใด เพราะมนษยทมอยคนเดยวและมเสรภาพทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบทงหมดไมมอยจรง มแตมนษยทอยรวมกบคนอน เพราะมนษยเปนสงมชวตทตองพงพาอาศยกน มนษยจงตองอยรวมกนเปนสงคม ประชาชนในระบอบประชาธปไตยพงยนดทจะใชเสรภาพของตนเพอใหคนอนไดใชเสรภาพเทาเทยมกบตน- สภาพทบคคลมเสรภาพทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบโดยไมจำากดนนเปนลกษณะของอนาธปไตย ซงมาจากคำาวา อน ทแปลวา“ ”ไมม และคำาวา อธปไตย ทแปลวาอำานาจสงสด อนาธปไตย “ ” “ ”จงหมายถงสภาวะทไมมอำานาจสงสด ทกคนใหญหมด ใครจะทำาอะไรกไดตามใจชอบ นาจะเปนภาวะทจลาจล สบสน วนวายเปนอยางยง ดงนนจะเหนไดวา การเขาใจวาประชาชนควรมเสรภาพทจะทำาอะไรกไดตามใจชอบนนคออนาธปไตย ไมใชประชาธปไตย

- ซอสตยสจรตและมความโปรงใส

- ซอสตย หมายถง ประพฤตตรงและจรงใจ ไมคดคดทรยศ ไมคดโกงและไมหลอกลวงสจรต หมายถง ความประพฤตชอบ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)ความโปรงใส (Transparency) ในทนหมายถงการเปดเผยความจรง ความพรอมทจะถกตรวจสอบไดทงนเพอใหเกดการ

ทจรตไดยาก คนในระบอบประชาธปไตยตองซอสตยสจรตและมความโปรงใสดวย มใชเพยงเรยกรองใหผอนซอสตยสจรตและมความโปรงใสเทานน

คำาหลก คำาอธบาย - ยดหลกความเสมอภาคและความยตธรรม

- เสมอภาค หมายถง มสวนเทากน เทาเทยมกน- ยตธรรม หมายถง ความเทยงธรรม ความชอบธรรม ความชอบดวยเหตผล เทยงธรรม ไมเอนเอยงเขาขางใด ชอบดวยเหตผล (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยยอมมความเสมอภาคในความเปนมนษย เชน สทธทางการเมองการปกครอง สทธเลอกตง สทธในฐานะมนษยหรอทเรยกวาสทธมนษยชน ความเสมอภาคในฐานะทเปนมนษย ความเสมอภาคในโอกาสทางการศกษา การเมอง เศรษฐกจ สงคม เปนตน - การมความเสมอภาคนน มไดหมายความวาประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองมความเสมอภาคเสมอภาคกนทกเรองทงหมด ความเสมอภาคนหมายถงความเสมอภาคกนในฐานะมนษย แตประชาชนในระบอบประชาธปไตยอาจมบทบาท หนาททแตกตางกนได เชน ครยอมมความเสมอภาคกบนกเรยนในฐานะทเปนมนษย และในฐานะทเปนพลเมอง แตการทครเปนผทำาหนาทสอน มอบหมายภารกจการเรยน วดและประเมนผลผเรยน และนกเรยนเปนผเรยน รบมอบภารกจการเรยน รบการวดและประเมนผลจากครนน มไดหมายความวาครกบนกเรยนไมเสมอภาคกน

สามคคธรรม - ยดหลกภราดรภาพ ปรองดอง สมานฉนท

- ภราดรภาพ หมายถง ความเปนฉนพนองกน - ปรองดอง หมายถง ออมชอม ประนประนอม ยอมกน ไมแกงแยงกน ตกลงกนดวยความไกลเกลย ตกลงกนดวยไมตรจต- สมานฉนท หมายถง ความพอใจรวมกน ความเหนพองกน (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- ความเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยนนตองเปนความเสมอภาคทยดหลกความยดเหนยวกนในสงคม (Social Coherence) ไมใชความเสมอภาคแบบตวใครตวมน (Individualistic) หรอความเสมอภาคแบบไมยอมเสยเปรยบกน ถาคนหนงได ๕ สวน คนอน ๆ กตองได ๕ สวนเทากน นอยกวานเปนไมยอมกน ตองแยงชงกน ขดแยง ทะเลาะเบาะแวงกน แตเสมอภาคในระบอบประชาธปไตยนหมายถงสขทกขเสมอกน หากใครในสงคมมความสข คนอน ๆกพรอมทจะสขดวย และหากใครในสงคมมความทกข คนอน ๆ กพรอมทจะทกขดวย พรอมทจะชวยกนทงยามสขและทกข ไมเลอกทรกมกทชง ไมกดกนกน มใชคอยแตจะอจฉารษยา ไมใหใครไดเปรยบใครอยตลอดเวลา ทงหมดนกคอหลกภราดรภาพในระบอบประชาธปไตยนนเอง ซงกคอความเปนพนองกน ไมแบงแยกรงเกยจเดยดฉนทกน มความสมครสมานรกใครกลมเกลยวกน (Solidarity)- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองยดหลกการประสานกลมกลน (Harmony) คอการกาวไปดวยกน ทำางาน และพฒนาไปพรอมกน ดวยสำานกความเปนอนหนงอนเดยวกนของสงคม ไมใชจำาใจตองประนประนอม ยอมลดราวาศอกใหกน

อนอาจเปนความจำาเปนตองอยรวมกนทไมยงยน

คำาหลก คำาอธบาย* แตกตางแตไมแตกแยก

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยไมจำาเปนตองมความคดเหน มความปรารถนาตองการเหมอนกนทกเรอง ตรงกนขาม ระบอบประชาธปไตยตองการคนทมความคดเหนทแตกตางหลากหลาย เพราะอาจจะทำาใหไดทางเลอกทดทสดของสงคมกได และถาไมมความคดเหนทแตกตางหลากหลาย สงคมโลกกอาจจะไมพฒนาเลย เชน อาจจะยงเชอวาโลกแบนและเปนศนยกลางของจกรวาลอยกได ประชาธปไตยจงไมหลบหนความขดแยง หากแตประชาชนในระบอบประชาธปไตยจะตองชวยกนทำาใหความขดแยงนนนำาไปสการสรางสรรค - ตามหลกประชาธปไตยสากล หามไมใหเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนกำาเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกาย หรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมอง

- ใชหลกสนตวธ

- สนตวธ หมายถง วธทจะกอใหเกดความสงบ (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔)- จดมงหมายสำาคญประการหนงของประชาธปไตยกเพอใหประชาชนไมตองทะเลาะ ทำาราย ประหตประหารกนดวยความรนแรงอนอาจนำามาซงความไมสงบสข แตกแยกกนทวไป ดงนนประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองเรยนรทจะใชหลกสนตวธดวย

- ยดหลกเสยงขางมากและเคารพสทธ

- ฝายทเปนเสยงขางมาก ไมควรใชเสยงขางมากละเมดสทธและเสรภาพขนพนฐานของฝายเสยงขางนอย ดงทเรยกวา ปกครองโดยเสยงขางมากและเคารพสทธ“ของเสยงขางนอย (Majority Rule and Minority Rights)”

ของเสยงขางนอย (Majority Rule and Minority Rights)

เชน ฝายเสยงขางมากไมพงใชมตเพอจดสรรงบประมาณใหแกพนทของพวกตนโดยไมคำานงถงความเดอดรอนและความจำาเปนของคนสวนนอย

- เหนความสำาคญในประโยชนของสวนรวม

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองรจกแยกแยะประโยชนของสวนตวกบประโยชนของสวนรวม ตามปกตคนสวนใหญมกเหนประโยชนของสวนตนเปนสำาคญ แตในการอยรวมกนในสงคมทกคนตองเหนความสำาคญในประโยชนของสวนรวม เชน แมวาผสมครรบเลอกตงจะหยบยนประโยชนใหแกเราเปนการสวนตว แตในการใชสทธเลอกตงเราตองยดหลกประโยชนของสวนรวมเปนสำาคญ

- มจตสำานกรวมหม (Team Spirit) และทำางานเปนหมคณะ (Team Working)

- ประชาธปไตยตงอยบนพนฐานการอยรวมกนในสงคม คนในระบอบประชาธปไตยจงตองมสำานกความเปนกลม เปนสงคมเดยวกนเสมอ สามารถทำางานรวมกบผอนได และพรอมทจะรบผลทอาจเกดขนไดรวมกน (Accountability)

- มจตสาธารณะ(Public-Mindedness) และการมจตอาสา(Volunteerism) การมสวนชวยในการพฒนาครอบครว โรงเรยน ชมชน สงคม

- ประชาธปไตยเปนเรองของทกคนในสงคมและสงคมจะอยรวมกนอยางผาสกไดนน ทกคนนอกจากจะมชวตสวนตวของแตละคนแลว ทกคนยงตองเสยสละ พรอมทจะเสนอตวชวยกนรบผดชอบในกจการทเปนสาธารณะ ทงในครอบครว โรงเรยน ชมชน สงคม ประเทศชาต และประชาคมโลก

และประเทศชาตอยางยงยน

คำาหลก คำาอธบายปญญาธรรม - ยดหลกเหตผล ความจรง และความถกตอง

- การใชเสยงขางมากนนอาจบอกไดแตความชอบ ความพงพอใจ ความตองการ แตไมสามารถตดสนความจรง ความถกตองไดทงหมด ดงนน ประชาธปไตยทดจำาเปนตองตงอยบนหลกความจรง ความถกตอง ความดงาม หรอหลกธรรมาธปไตย ดวยเหตนเสยงขางมากในระบอบประชาธปไตยจงจำาเปนตองรบฟงเสยงขางนอยดวยเหตผล หากเสยงขางนอยมเหตผลทดกวา ฝายเสยงขางมากกควรทจะยอมรบความคดเหนของเสยงขางนอย และความจรง ความถกตอง การทจะเปนสงคมประชาธปไตยทยดหลกเหตผล ความจรง ความถกตองได คนในสงคมมสตปญญา มความร และมคณธรรม ดวยการไดรบการศกษาทมคณภาพ

- รทนขอมลขาวสาร(Information Literacy) และรทนสอ (Media Literacy)

- ในยคเทคโนโลยสารสนเทศทสอและขอมลขาวสารมความสำาคญมากขน คนในระบอบประชาธปไตยจำาเปนตองเหนความสำาคญ ตดตาม และสามารถคดอยางมวจารณญาณในขอมลขาวสารเพอใหรเทาทน รวมถงตองรและเขาใจวธการและกระบวนการผลตสอและเทคโนโลยสารสนเทศดพอสมควร เนองจากผผลตสอสามารถใชสอและขอมลขาวสารโนมนาวใหประชาชนทกคนเชอ คลอยตาม และทำาสงทผผลตสอตองการ ยงไปกวานน ในปจจบนประชาชนยงสามารถเปนผผลตสอและเผยแพรขอมลขาวสารเอง เชน การนำาเสนอ หรอแบงปน (Share) สาระผานสอสงคมสมยใหมและสอออนไลนตาง ๆ การกระทำาดงกลาวจะตองกระทำาดวยความมสต พจารณาไตรตรองถงผลทจะเกดขน

- ตดตามตรวจสอบการปฏบตงานของบคลากรทางการเมอง

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยจำาเปนตองรทนขาวสาร โดยเฉพาะขาวสารทางการเมอง อยางนอยตองมขอมลเกยวกบการปฏบตงานของบคลากรทางการเมอง เพอใหทราบวามผลกระทบตอประชาชนอยางไร ประชาชนควรสนบสนน หรอคดคาน ควรเตรยมตวอยางไร และโดยเฉพาะอยางยงประชาชนตองใชในการตดสนใจในทางการเมองและการเลอกตง

- มความกลาหาญทางจรยธรรม (Moral Courage) กลาทจะยนหยดในสงทถกตอง (Moral Assertiveness)

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยนอกจากจะตองซอสตยสจรตและมความโปรงใสแลว จะตองกลาทจะยนหยดในความจรง ความถกตอง ไมปลอยใหความเทจ ความไมถกตองดำารงอย กลาทจะพด แสดงออก และคดคาน ทงน ครตองฝกใหผเรยนมความกลาหาญทางจรยธรรมและกลาทจะยนหยดในสงทถกตองอยางมวจารณญาณโดยคำานงถงความปลอดภยดวย เพอทจะยนหยดในความจรงและความถกตองใหยงยนมากทสด

- มทกษะการคดอยางมวจารณญาณ

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมทกษะการคดอยางมวจารณญาณ ทงคดวเคราะห สงเคราะห เปรยบเทยบ ประเมนคา สบสาวหาสาเหต แกปญหา สรางสรรค รวมถงทกษะการใชเหตผล การตงคำาถาม การวจย การคนควา การรวบรวมขอมล การโตแยง อนจำาเปนตองใชในกจกรรมตาง ๆ ของสงคม เชน การพดคยแลกเปลยน เสวนา อภปราย โตวาท การออกเสยงประชามต การเลอกตง และการมสวนรวมทางการเมองอน ๆ

- ทกษะการสอสารในระบอบประชาธปไตย

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมทกษะการสอสารในระบอบประชาธปไตย ไดแก การฟง การอาน การคนควา การจบใจความ การสรปความ การยอความ การขยายความ

การตความ การแปลความ การพด การเขยน การโตวาท การอภปราย การวจารณ การกลาแสดงออก การแสดงความคดเหนและการรบฟงความคดเหนของผอน

คำาหลก คำาอธบาย - พฒนาความร ความคด จตใจ พฤตกรรมและการทำางานของตนเองอยเสมอ

- ในระบอบประชาธปไตยถอวาประชาชนเปนผมอำานาจสงสดในการปกครองประเทศ คณภาพของประชาธปไตยจงอยทคณภาพของประชาชน ดงนน ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองพฒนาความร ความคด เจตคต พฤตกรรมและการทำางานของตนเองอยเสมอ จงจะสามารถทำาใหประชาธปไตยสำาเรจผลดวยดได

- มสวนรวมทางการเมองอยางสรางสรรค

- ในระบอบเผดจการประชาชนมสวนรวมทางการเมองอยางจำากดเพยงในฐานะผใตปกครอง แตประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมสวนรวมทางการเมองอยางสรางสรรคในฐานะเจาของประเทศไดหลากหลายวธ แตทงนตองพฒนาประชาชนใหมสวนรวมทางการเมองอยางมคณภาพ

- มความรพนฐานทางการเมอง(Political Literacy)

- ประชาชนในระบอบประชาธปไตยตองมความรพนฐานทางการเมอง ไดแก ความหมายและความสำาคญของการเมองการปกครอง ระบอบการเมองการปกครอง ระบบเศรษฐกจ ประวตศาสตรการเมองการปกครองของไทย สถาบนและกระบวนการทางการเมองการปกครองของไทยในปจจบน การเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา การบรหารราชการแผนดนของไทยในปจจบน การเลอกตงสมาชก

สภาทองถนและผบรหารทองถน สภาพปญหา สาเหต และแนวทางแกไขปญหาการเมองการปกครองของไทย การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนาการเมองการปกครองของไทย

คณะผจดทำา

ทปรกษา1.2.3.คณะทำาหลกสตรกลมสาระสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม1.2.3.