AVRUPA BIRLIĞI ÇEVRE

MEVZUATı VE TÜRKIYE RİFAT ÜNAL SAYMAN

DİREKTÖR

REC TÜRKİYE

Avrupa Birliği Çevre Mevzuatı ve Türkiye

Rifat Ünal SAYMAN, Direktör - REC Türkiye 01 Ağustos 2017, İBB, İstanbul

Sunum Ana Haritası

Avrupa Birliği - 2017

AB Mevzuatı

• Toplumsal yaşamı ilgilendiren tüm

alanlarda AB’nin yürürlükte olan

hukuk sistemi ve kurallar bütünü

• AB’yi kuran anlaşmalar ile onu tadil

eden antlaşmalar ve Avrupa Birliği

Adalet Divanı kararları

• AB Kurumları arasındaki anlaşmalar,

ilke kararları, bildirimler, tavsiyeler,

yönlendirici ilkeler, ortak eylemler,

ortak tutumlar, sonuç bildirgeleri gibi

AB çerçevesinde kabul edilen

hukuki işlemler de müktesebat

kapsamına girer.

AB Mevzuatı

• Birincil Hukuk

– Avrupa Antlaşmaları (…, Maastricht, Amsterdam, Lisbon)

• İkincil Hukuk

– Yönergeler (Direktifler)

– Tüzükler (Regulations)

– Kararlar (Decisions)

• Avrupa Birliği Adalet Divanı İçtihatları

• AB’nin taraf olduğu Uluslararası Antlaşmalar

• AB mevzuatı sürekli yenileniyor!!!

Tüzükler (Regülasyon) ve Kararlar

(Decisions) Tüzükler

• Yürürlüğe girdiği tarihte doğrudan hukuki bağlayıcılığı

vardır

• Ulusal mevzuat uyumu, uyumlaştırılması gerekli değildir

• Uygulama için ülkelerde kurumsal altyapı olmalıdır

• AB üyesi ülkelerin hepsinde uygulamada tek bir yöntem

istenildiğinde başvurulur (mali programlar, kurumsal

yapılanma, vb. )

Kararlar

• Doğrudan hukuki bağlayıcılığı vardır

• İdari bir hüküm oluşturur

• Üye ülkelere, kurumlara, şirketlere ve hatta kişiye özgü

kararlar alınabilir

• Sadece hitap ettiği tarafa hüküm getirir

Yönergeler (Direktifler)

Yönergeler (Direktif)

• Üye ülkelerin uyum için ulusal mevzuata aktarma

zorunluluğu var

• Bir yada birden çok ulusal düzenleme ile karşılanabilir

• Belirlenen nihai hedefleri karşılamak bağlayıcıdır ancak

kullanılacak yöntemler üye ülkelerin yetkisindedir

• Uyum için belirli bir zaman verilir

• Yönergelerin yürürlüğe girişi uzun yıllar sürüyor ~5 yıl

• 27 ülkenin çıkarları, şirketlerin, sektörlerin, STK’ların ve diğer

grupların girişimleri

AB Çevre Müktesebatının Uygulanması

Uygulamanın denetlenmesinden Avrupa Komisyonu sorumludur:

• Ön-araştırma yapılır

• Üye ülkenin konu ile ilgili görüşleri talep edilir

• Komisyonun gerekçeli görüşü ve resmi

• Üye ülkenin verilen zaman diliminde uyumu talep edilir

Uyum sağlanmadığı takdirde;

• Avrupa Birliği Adalet Divanı’na gidilir

Sunum Ana Haritası

AB Mevzuatı ve Türkiye

• Türkiye’nin AB yolculuğu 1959’da başlamıştır. Türkiye

ile AB arasında 1995 yılında Gümrük Birliği anlaşması

sağlanmış, Türkiye’nin adaylığı 1999 yılında kabul

edilmiştir.

• Türkiye’nin AB müktesebatının tümünü uyumlaştırması

ve uygulaması gerekmektedir.

• Müzakere Süreci 2005 yılında başlamıştır.

• AB müktesebatı 35 Fasıl olarak müzakere edilecektir.

Çevre ve İklim Değişikliği 27. fasıl olarak

numaralandırılmış ve 2009 yılı sonunda müzakeresi

başlamıştır.

Fasıllarda Güncel Durum

AB Mevzuatı ve Türkiye

Türkiye’nin AB müktesebatının tümünü uyumlaştırması ve

uygulaması gerekmektedir. Müzakere sürecinde

– mevzuat müzakere edilmiyor,

müzakere edilen konular;

– mevzuata uyum takvimi,

– uygulama planı ile birlikte talep

edilebilecek geçiş süreçleri,

– ve derogasyonlardır.

Geçiş Süreleri

“Ağır Yatırım” ihtiyacı olan ve uyumun ancak belirli bir süreç

içerisinde tamamlanabileceği alanlarda aşağıdaki şartların

karşılanması ile mümkün olacaktır;

• Yatırım ve finansman planı

• Ara hedefler

• Teknoloji bilgisi

Geçiş Süreleri

Aşağıdaki alanlarda geçiş süreci talep edilemez;

• Mevzuatın tümü için

• AB mevzuatının iç hukuk ile uyumlaştırılması

• Çerçeve mevzuat

• Doğa koruma

• Avrupa Tek Pazarını ilgilendiren ürün-temelli düzenlemeler

• Yeni İşletmeler

“Ağır Yatırım” ihtiyacı olan ve uyumun ancak belirli bir süreç

içerisinde tamamlanabileceği alanlarda aşağıdaki şartların

karşılanması ile mümkün olacaktır;

• Yatırım ve finansman planı

• Ara hedefler

• Teknoloji bilgisi

Geçiş Süreçleri

Örnek Geçiş Süreçleri

Ülke Mevzuat Tarih

Macaristan (2002) Kentsel Atıksu Arıtımı

2015

Polonya (2002) Büyük Yakma Tesisleri

2015

Bulgaristan (2004) Büyük Yakma Tesisleri

2014

Sunum Ana Haritası

AB Çevre Mevzuatı • AB, üye ülkeler arasında «Tek Pazar’ın»

rekabet koşullarının korunması ve küresel çevre problemlerine çözüm üretilmesi amacı ile hem kendi sınırları içerisinde hem de uluslararası alanda aktif olmuş, «AB Çevre Politikasını» geliştirmiştir.

• AB Çevre Politikası, büyük bölümü yönerge olan 300’ün üzerinde yasal metinden oluşmaktadır.

Çevre Politikasının Öne Çıkan İlkeleri

– Doğanın ve doğal dengenin korunması

– Kaynakların (ve atıkların) akılcı değerlendirilmesi

– Önleyici tedbirlerin alınması

– Kirleten öder prensibi

– Çevre politikasının diğer politikalarla entegrasyonu

AB Çevre Mevzuatı Kapsamı

1. Yatay Mevzuat (Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED), Stratejik

Çevresel Değerlendirme (ŞÇD), Çevresel Bilgiye Erişim, vb.)

2. Hava Kalitesi (Hava Kalitesi Çerçeve Direktifi, vb.)

3. Su Kalitesi (İçme Suyu, Kullanma Suyu, Yeraltı Suları, vb.)

4. Atık Yönetimi (Atık Çerçeve Direktifi, vb.)

5. Doğa Koruma (Natura 2000, Nesli Tehlikede Olan Canlılar,

Habitat, vb.)

6. Endüstriyel Kirliliğin Önlenmesi ve Risk Yönetimi (Endüstriyel

Emisyonlar Direktifi, SEVESO, vb.)

7. Kimyasallar ve GDO’lar (REACH)

8. Gürültü Kirliliği (Çevresel Gürültü Direktifi, vb.)

9. İklim Değişikliği

10. Nükleer Güvenlik ve Radyoaktif Kirliliğin Önlenmesi

AB Çevre Politikalarının Faydaları 170 – 250 Milyar Avro/Yıl

AB Çevre Politikalarını Uygulamamanın Senelik Maliyeti

REC Türkiye 2012, Veri Kaynağı EC DG Environment, The Cost of not Implementing the

Environmental Acquis, Final Report ENV.G.1/FRA/2006/0073, Eylül 2011

Sunum Ana Haritası

Türkiye’yi Bekleyen Zorluklar

Çevre faslı zorlu müzakere başlıklarından biri

• Geniş müdahale alanı

• Kuralcı, esnek olmayan yapı

• Geçiş sürelerinin genel olarak zaman ve kapsam olarak sınırlı

olması

• Ülke genelinde uygulama ihtiyacı

• İdari kapasitenin ve finansal imkanlar yetersizliği

• AB mali yardımlarının kısıtlı miktarda olması

• AB’nin dinamik yapısı ve sürekli gelişen mevzuat alanları

• Çevre mevzuatının diğer sektörler ile bütünleştirilmesi

• Uyum maliyetlerinin yüksekliği!!

Yatırımların Finansmanı

Bu mali yükün finansmanı için AB mali yardımları yeterli değildir!

Uyum için en önemli sorun gerekli finansman ihtiyacının nasıl

karşılanacağıdır!!!

Finansman imkanları

• Kamu Bütçesi

• Belediyelerin bütçesi (kullanıcı ödemeleri, vb.)

• İller Bankası kredileri

• Kamu-özel sektör ortaklıkları (PPP)

• Özel sektör yatırımları

• Uluslararası Finans Kuruluşları

• AB Mali Yardımları

AB Çevre Mevzuatına Uyum Maliyeti

EHCIP Projesi (2004) – 20 Yıl

Uyum Maliyeti: 70 Milyar Avro İçme Suyu ve Atık Su

Endüstriyel Kirlilik

Atık Yönetimi

Yatırımın Yüklenilmesi Kamu: 50 Milyar Avro

Özel: 18 Milyar Avro

(Özel sektör yatırımları Endüstriyel

Emisyonlar Direktifi (eski IPCC ve 6

direktif) alanında yoğunlaşıyor –

BAT’lar öne çıkıyor)

AB Çevre Mevzuatına Uyum Maliyeti 60 Milyar Avro (17 Yıl)

AB Çevre Mevzuatının Uygulanmasının Türkiye’ye Maliyeti

REC Türkiye 2012, Veri Kaynağı T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, AB Entegre Çevre Uyum

Stratejisi (UÇES) 2007 - 2023, 2006

AB Mali Destekleri o 2002 – 2006 : 1.3 milyar Avro

o 2007 – 2013 : 4.8 milyar Avro (Katılım Öncesi Yardım Aracı - IPA)

o 2014 – 2020 : 4.5 milyar Avro (Katılım Öncesi Yardım Aracı II. Dönemi - IPA 2)

IPA 2 - Destek Başlıkları

2014-2020 Toplam Destek

Toplam içinde Oran

İklim Oranı

İklim İlişkili Destek

Diğer Çevre

a. Birliğe üyelik için hazırlayıcı reformlar

1.581,4 36%

Demokrasi ve yönetişim 956,5

Hukukun üstünlüğü ve temel haklar 624,9

b. Sosyo-ekonomik ve bölgesel kalkınma

1.525,3 34%

Çevre ve iklim eylemi 644,6 70% 451,2 193,4

Ulaştırma 442,8 60% 265,7

Enerji 93,5 70% 65,5

Rekabet edebilirlik ve yenilikçilik 344,4 10% 34,4

c. İstihdam, sosyal politikalar, eğitim, cinsiyet eşitliğinin teşviki ve insan kaynaklarının geliştirilmesi

435,0 10%

Eğitim, istihdam ve sosyal politikalar 435,0

d. Tarım ve kırsal kalkınma 912,2 20%

Tarım ve kırsal kalkınma 912,2 10% 91,2

TOPLAM 4.453,9 908,0 193,4

Etki Analizleri

Düzenleyici Etki Analizleri (DEA)

• Seçilen direktiflerin Türkiye’ye getirmesi muhtemel sosyal,

çevresel ve ekonomik etkilerinin değerlendirilmesi

• Olumlu etkileri arttırmak ve olumsuz etkileri azalmak için önemli politika alanlarının belirlenmesi

• Belirlenen her bir politika alanı altında Türkiye için en uygun

politika seçeneğinin tespit edilmesi

Sektörel Etki Analizleri (SEA)

• AB Uyum sürecinin seçilen sektörler üzerinde sosyal, çevresel ve ekonomik etkilerinin hesaplanması

Sunum Ana Haritası

Değerlendirme

TEŞEKKÜRLER

Rıfat Ünal Sayman – unal.sayman@rec.org.tr