Avian InfluenzaKanatlı Vebası

Kuş Gribi

• kanatlı hayvanlarda solunum sindirim ve/veya sinir sistemini ait belirtiler

• Yüksek morbidite ve mortalite• Zoonoz• Orthomyxoviridae fam.,

influenza grubunda, influenza A virusudur

Grip etkeni,zarflı RNA virusları olan Orthomyxoviridae

ailesindeki influenzavirus A, B ve C tipleridir

İnfluenzavirus A ve B her yıl salgın yapabilir;influenzavirus C ise yalnız hafif hastalıklara neden

olur. İnfluenzavirus A, ayrıca pandemilere de neden

olabilir. İnfluenzavirus A ile doğal infeksiyon, insanların

yanı sıra, domuzlar, atlar, deniz memelileri, sansargiller ve kanatlılarda da görülebilir.

İnfluenzavirus A, hemaglütinin ve nöraminidazyüzey glikoproteinlerine göre alt tiplere ayrılır.

• Bilinen 16 hemaglütinin ve 9 nöraminidaz alt tipi vardır.

• Kuşlarda tüm alt tipler bulunabilir.• İnsanlar arasında dolaşanlar ise 3 hemaglütinin

(H1, H2 ve H3) ve 2 nöraminidaz alt tipidir (N1 ve N2). (Artık değil....)

• İnfluenzavirus B’nin ise yalnız bir hemaglütinin ve bir nöraminidaz alt tipi vardır.

• Virus suşunun yüzey glikoproteinlerindeki nokta mutasyonlarının birikmesi, önceden toplumda dolaşanla benzerliği olan, ancak ondan farklı bir suş ortaya çıkarır. Buna antijen sürüklenmesi (“antigenic drift”) denir. Toplumun kış aylarında sahneye çıkan böyle farklı suşlara karşı duyarlı olmasından dolayı, her yıl grip salgınları görülür.

• Yüzey glikoproteinlerinde büyük bir değişme olursa, ya yalnız yeni bir hemaglütinini ya da hem yeni bir hemaglütinini hem de yeni bir nöraminidazı olan, tümüyle “yeni” bir virus ortaya çıkar. Buna antijen kayması(“antigenic shift”) denir. Böyle virusların pandemi potansiyeli vardır.

• İnfluenzavirus A’nın diğer önemli bir özelliği de farklı türlere özgü alt grupların, birbirinden genetik materyal alışverişine açık ve böylece farklı bir virusun oluşmasına son derece elverişli olmasıdır.

• Oluşan yeni virus, insana özgü bir influenza virustan gen alırsa, insandan insana bulaşma özelliği de kazanabilir.

• Memeli ve kuş virusları için özgül hücre reseptörlerinin olduğu gösterilmiş olan domuzlar, hem kuş hem de insan ve diğer memeli viruslarıyla oluşabilecek infeksiyonlara duyarlıdır. Bu nedenle de insan ve kuş viruslarına ait genetik materyalin birbirine karıştığı bir “hamur teknesi” görevi yaparak yepyeni bir alt tipin ortaya çıkmasını sağlayabilirler.

• Son bulgular, insanların da kuş topluluklarında dolaşan kimi influenzavirus alt tipleri için benzer bir rolünün olabileceğini göstermektedir.

• Tarihsel olarak incelendiğinde 20. yüzyılda 9-39 yıl arayla antijen kayması sonucu ortaya çıkan yeni virus alt tiplerine bağlı dört -beş grip pandemisi olmuştur.

• 1918-1919 yıllarındaki H1N1 pandemisinin 40-50 milyon kişinin ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir.

• 1957-1958 (H2N2), • 1968-1969 (H3N2) ve • 1977-1978 (H1N1) pandemileri olmuştur. Halen dünya

üzerinde H3N1 ve H1N1 virusları birlikte dolaşmaktadır.

Influenza A Virüsleri:1889-• Yıl Subtip Yaygın isim Kaynak• 1889 H2N2 ?• 1900 H3N8 ?• 1918 H1N1 Spanish flu Avian• 1957 H2N2 Asian flu Avian• 1968 H3N2 Hong Kong flu Avian• 1977 H1N1 Russian flu ?• 2005 H5N1 Avian flu Avian• 2009 H1N1 Pand Infl ?

Avian influenza nedir?• kanatlı hayvanlarda solunum sindirim ve/veya

sinir sistemini ait belirtiler• Yüksek morbidite ve mortalite

• solunum, sindirim ve/veya sinir sistemini etkiler

• bir çok evcil ve yaban kuş türlerinde görülür

• yaban kuş türlerinde genelde klinik form gelişmez.

• evcil ve yabani kanatlılar ile memeli hayvanların çoğunda

• zoonotik özellikte

Tavuk vebası• “kanatlılarda özelikle de hindi ve

tavuklarda yaptığı ekonomik kayıplar ve yayılmasının hızlı olması” nedeniylebir çok ülkede bildirimi zorunluhastalıklar arasındadır ve devletçe kontrolü esas alınmıştır.

• Ülkemizde de bildirimi zorunlu bir hastalıktır.

Orthomyxoviridae fam.Influenza grubunda, Influenza A virusudur

Tip A Influenza virusunun, Hemaglutinin (HA) veNeuromonidase (NA) yüzey antijenlerine göre alt tiplere ayrılır16 Hemaglutinin, 9 Nöraminidaz alt tipi

PATOJENİTE*Çok yüksek patojeniteli viruslar (HPAIV) - H5 ve H7

(mortalite %100). *Düşük patojeniteli viruslar (LPAIV)

*Patojenitesi yüksek olan kuş gribi viruslarının yabanıl kuş topluluklarında bulunmadığı

*H5 ya da H7 alt tipindeki patojenitesi düşük olan kuş gribi viruslarının, kümes hayvanları arasında yayıldıktan sonra geçirdikleri mutasyonlarla yüksek patojenite kazandıkları kabul edilmektedir.

• 1983-1984 ABD H5N2• 1992 Meksika • 1999-2001 İtalya H7N1

0 °C’de 3 aydan fazla

4°C’de 30-35 gün

20 °C’de 7 gün

56 °C’de 3 saat

60°C’de 30 dk

70°C’de 1 sn

Etkili dezenfektanlar

• Yağ çözücüler (deterjanlar) • Formalin• Beta-propiolakton • Okside edici ajanlar• Asitler • Eter • Sodyum desoksikolat • Sodyum dodeksilsülfat• Amonyum tuzları

Canlı !!!!

DAYANIKLILIK

• *Kanatlılarda tüm subtiplerin saptandığı, insanlarda ise sadece HA’ nın 3 alt tipinin (H1, H2, H3) ve NA’ın 2 serotipinin (N1, N2) infeksiyona neden olduğu bildirilmişti.

• Ancak 1997 yılında Hong Kong da insanlarda H5N1,

• 2003 yılında Hollanda da H7N7, • 2003 yılında Hong Kong’ da H5N7

subtipinin neden olduğu ölüm ve hastalık olguları bildirilmiştir

Yıl Ülke suş Yıl Ülke suş1959 İskoçya H5N1 1997 Avusturalya H7N41963 ingiltere H7N3 1997 İtalya H5N21966 Kanada H5N9 1999-2000 İtalya H7N11976 Avusturalya H7N7 2002-2005 Güney Doğu Asya H5N11979 Almanya H7N7 2002 Şili H7N31979 İngiltere H7N7 2003 Hollanda H7N7

1983-1985 Amerika H5N2 2004 Kanada H7N3

1983 İrlanda H5N8 2004 Amerika H5N2

1985 Avusturalya H7N7 2004 Güney Afrika H5N2

1991 ingiltere H5N1

2005-2011

Rusya-Kazakistan

H5N1

1992 Avusturalya H7N3 Türkiye

1994 Avusturalya H7N3 Yunanistan

1994-1995 Meksika H5N2 Avrupa ülkeleri

1994 Pakistan H7N3 Afrika ÜlkeleriAsya ülkeleri

1997 Çin H5N1

Yıl Ülke suş Yıl Ülke suş

Ülke Virus tipiİzolasyonun

yapıldığı kanatlı

Ülke Virus tipiİzolasyonun

yapıldığı kanatlı

Afganistan H5N1 Evcil, yabani İran H5N1 YabaniArnavutluk H5N1 Evcil İsrail H5N1 EvcilAvusturya H5N1 yabani Italya H5N1 YabaniAzerbeycan H5N1 Evcil, yabani Ürdün H5N1 EvcilBosna-Hersek H5N1 yabani Malezya H5N1 EvcilBulgaristan H5N1 yabani Myanmar H5N1 EvcilBurkina Faso H5N1 Evcil Nijer H5N1 EvcilKamboçya H5N1 Evcil Nijerya H5N1 EvcilKamerun H5N1 Evcil Filistin H5N1 EvcilÇin H5N1 Evcil, yabani Pakistan H5N1 EvcilFil Dişi Sahilleri H5N1 Evcil, yabani Polonya H5N1 YabaniHırvatistan H5N1 Yabani Romanya H5N1 Evcil

Çek Cumhuriyeti H5N1 Yabani Rusya H5N1 Evcil, yabani

Danimarka H5N1 Evcil, yabani Sırbistan Karadağ H5N1 Evcil, yabani

Mısır H5N1 Evcil, yabani Slovakya H5N1 YabaniFransa H5N1 Yabani Slovenya H5N1 YabaniGürcistan H5N1 Yabani Sudan H5 EvcilAlmanya H5N1 Evcil, yabani İsveç H5 Evcil kuşlar

Yunanistan H5N1 Yabani İsviçre H5N1 Yabani

Hong Kong H5N1 Evcil, yabani Tayland H5N1 Evcil, yabaniMacaristan H5N1 Yabani Türkiye H5N1 Evcil, yabaniKazakistan H5N1 Yabani Ukrayna H5N1 Evcil, yabani

Hindistan H5N1 Evcil, yabani İngiltere H5N1 Yabani

Endonezya H5N1 Evcil, yabani Viyetnam H5N1 Evcil, yabani

Irak H5 Yabani

4 Kasım 2014 Almanya

• (Kuzey Doğu Almanya) H5N8 ilk defa Avrupada

• Hindi yetiş.• Entegre 5000 olgu----1880 ölüm• Kapalı yet. 31.000 duyarlı hayvan• Hepsi itlaf ediliyor

14 Kasım (Hollanda) H5N8 Kanatlı çiftliği

• Kapalı Yetiştiricilik

• 150 bin tavuk (yumurtacı) 1 hayvandan izolasyon

• Tüm hayvanların itlafı

• 72 saat boyunca transporta tüm Hollanda yarısı ülke çapında av yasağı

• 10 km. çapında 16 tavuk (yumurtacı) çiftlik var

• En yakın 2 sini itlaf ediyorlar.

• Ördek kaz dışkısıyla giriş olduğu düşünülüyor.

14 Kasım-------------- İngiltere

• ördek çiftliği (6000) hayvan• H5N8• 10 km. tüm hayvan itlafı (150 bin

dolayında, kaynak araştırması)

• Şubat 2003: Virüs Hong Kong’da bir kişinin ölümüne neden olarak ilk kez gündeme oturdu

• Ekim 2005: Türkiye

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 toplamolgu

ölüm olgu ölüm olgu ölüm olgu ölüm olgu ölüm

olgu ölüm olgu ölüm olgu ölüm

Azerbeycan 8 5 8 5

Kamboçya 4 4 2 2 1 1 1 0 8 7

Çin 1 1 8 5 13 8 5 3 4 4 7 4 38 25

Djibouti 1 1 0

Mısır 18 10 25 9 8 4 38 4 89 27

Endonezya 20 13 55 45 42 37 24 20 141 115

Irak 3 2 3 2

Tayland 17 12 5 2 3 3 25 17

Türkiye 12 4 12 4

Viyetnam 3 3 29 20 61 19 8 5 6 5 4 4 111 56

Bengaldeş 1 1 0

Myanmar 1 1 0Lao People's Democratic Republic 2 2 2 2

Nijerya 1 1 1 1

Pakistan 3 1 3 1

Toplam 4 4 46 32 98 43 115 79 88 59 44 33 49 12 444 262

Cumulative Number of Confirmed Human Cases of Avian Influenza A/(H5N1) Reported to WHO 27 November 2009

Ülke 2003 - 2009 2010 2011

olgu ölüm olgu ölüm olgu ölüm

Azerbeycan 8 5

Kamboçya 9 7 1 1 8 8

Çin 39 25 2 1 1 1

Djibouti 1

Mısır 90 27 29 13 39 15

Endonezya 162 134 9 7 12 10

Irak 3 2

Tayland 25 17

Türkiye 12 4

Viyetnam 112 57 7 2

Bengaldeş 1 2 -

Myanmar 1

Lao People's Democratic

Republic

2 2

Nijerya 1 1

Pakistan 3 1

Toplam 469 282 48 24 62 34

Ülke 2003-2011 Toplam 2012 TOPLAMolgu ölüm olgu ölüm olgu ölüm

Azerbeycan 8 5 8 5Kamboçya 18 16 3 3 21 19

Çin 41 27 2 1 43 28Djibouti 1 - 1 -

Mısır 158 55 10 5 168 60Endonezya 183 151 8 8 191 159

Irak 3 2 3 2Tayland 25 17 25 17Türkiye 12 4 12 4

Viyetnam 119 59 4 2 123 61Bengaldeş 3 - 3 0 6 0Myanmar 1 - 1 -

Lao People'sDemocratic

Republic

2 2 2 2

Nijerya 1 1 1 1Pakistan 3 1 3 1

Toplam 578 340 30 19 608 359

Ülke 2003-2014 Toplam

2014 TOPLAM

olgu ölüm olgu ölüm olgu ölüm

Azerbeycan

Kamboçya 9 4Çin 2 -

Djibouti

Mısır 4 0

Endonezya 2 2Irak

Tayland

Türkiye

Viyetnam 2 2 2 ekim 2014Bengaldeş

Myanmar

Lao People'sDemocratic

Republic

Nijerya

Pakistan

September 2009

HPAI yabani kanatlı olguları

01.01.2012/ 01.10.2012 HPAI evcil kanatlı olguları

01.01.2005/ 01.10.2012 HPAI evcil kanatlı olguları

http://www.oie.int/wahis_2/public/wahid.php/Diseaseinformation/Diseaseoutbreakmaps

2005-2012

Vahşi

evcil

İNFEKSİYONUN YAYILMASI

• Göçmen kuşlar !!!!!!!!Doğal rezervuar

Virusu uzaklara taşıma

gezinti yerleri

ortak su kaynakları

yemlikler

İnfekte Yabanıl Kuşlar

İnfekte Kümes Hayvanları

İnsan

• Hastalığın taşıyıcıları göçmen su kuşları (özellikle yaban ördekleri)

• Virüsün taşıyıcıları infeksiyona dirençlidir Vahşi kuşlar genellikle hastalanmadan bu virüsleri barsaklarında taşırlar(son yıllarda görüş değişti, 2005 de Kuzey Batı Çin de Qinghai gölünde yaban kuşlarında HPAI-H5N1 salgını)

• Evcil kanatlı hayvanlardan tavuklar ve hindiler hastalığa oldukça duyarlı olup, bu hayvanlarda hızlı ölüm ile seyreden salgınlar şeklinde ortaya çıkmaktadır

Türkiye Kanatlı Popülasyonu

Türkiye için Ana Risk Faktörleri

Kuş Göç Yolları

Doğu Akdeniz Nil Vadisi

Orta Avrupa Balkanlar İstanbul Boğazı Anadolu

TÜRKİYE’DEKİ GÖÇ YOLLARI -I

Kafkaslar Karadeniz Çoruh Vadisi Belen Geçiti(Hatay)

Suriye ve Mısır Orta Afrika

Su Kuşlarının Sonbahar ve Kış Göç Yolları )Ördekler ve Kazların

Süzülerek Uçan Kuşların Göç Yolları:Leylekler,yırtıcılar

Göçmen kuşların ana uçuş yolları

Spring Migration Autumn Migration

Migration agenda

İlkbahar göçü Sonbahar göçü

Türkiye için Ana Risk Faktörleri

Sulak Alanlar

Türkiye’de Bulunan Önemli Kuş Alanları

Hastalık 81 ilin 54 tanesinde görülmüştür.İllerin 19 unda 1 mihrak14 tanesinde 2 şer mihrak3 tanesinde 20 dan fazla mihrakSamsun ilinde ise 59 mihrak görülmüştür.

Kanatlı Kanatlı

Hasta ya da taşıyıcıkanatlı

Dışkı, salya, burun akıntısı

direk temas ya da bunlarla bulaşmış yem,su vs.

evcil kümes hayvanları

Canlı kuşların sıkışık ve sağlıklı olmayan koşullarda satıldığı pazarlar

evcil kümes hayvanlarınınserbest gezinti yerleri,açık kümesler

gezinti yerleri

ortak su kaynakları

yemlikler

***Virus ile bulaşık kuş dışkısının 1 gramı 1 milyon kuşu infekte etmeye yetecek miktarda virus partikülü içerir

Kanatlı İnsan

*Taşıyıcı, hasta ya da ölmüş hayvanlarla direk temas

*iyice pişirilmeyen kanatlı ürünlerinin virüs taşıması nedeniyle riskli olabileceği unutulmamalı(Hasta kanatlı hayvanların eti ya da yumurtası ile bulaşma bildirilmemiştir)

*İnfekte hayvanların dışkı, gözyaşı, salya, burun akıntısı gibi çıkartıları ile direk- indirek temas

BİR AVİAN İNFLUENZA SALGINI BİR ÜLKEYE NASIL YAYILIR?

• İnfekte yabani kuşların dışkısı (ticari ve serbest yetiştirilen kanatlı hayvan sürülerine hastalığın yayılması)

• İnfekte evcil kuşların dışkıları ve sekretleri ile çevrenin (toz ve toprak) kontaminasyonusindirim- solunum yoluya diğer kanatlılara ve insanlara geçiş

Sanitasyonun iyi olmadığı canlı hayvan satışı yapan pazarlar

Kontamine araç, ekipman, gıda, kıyafet özellikle ayakkabı

Çeşitli hayvanların ayakları ve vücutları ile örneğin rodentler,karıncalar aracılığıyla (mekanik vektör)

• nasal sekresyonlar ve gaitalar ile saçılan virus kümes şartlarında 5 hafta kadar canlılığını sürdürür. Dokularda, dışkı ve suda uzun süre canlı kalır.

• Virus ile kontamine kuş dışkısının 1 gramı 1 milyon kuşu infekte etmeye yetecek miktarda virus partikülü içermektedir.

• Patojenitesi yüksek kuş gribi virusları, çevrede özellikle düşük sıcaklıkta uzun süre etkinliğini koruyabilir. Virus, kuş dışkısında 4ºC 'de30-35 gün, 20 ºC'de 7 gün, kış mevsiminde sulu dışkıda 105 gün canlı kalır, suda 22°C’de 4 gün ve 0°C’de 30 günden fazla etkinliğini koruyabilir.

TANIÖRNEKLER

Ölü kanatlılardan• barsak içeriği• kloakal ve oro-nasal swaplar

akciğer, hava kesesi, barsak, dalak, beyin, ovaryum, kalp vs

Canlı kanatlılardantracheal ve kloakal swaplar

• Küçük kanatlılardan taze dışkı

• Serolojik muayeneler için, sürünün % 1’inden kan

LABORATUVAR TANI

• Virus izolasyon ve identifikasyonu• Serolojik testler

AGP, ELISA, komplement fikzasyon, Neuraminidase Inhibition, Single Radial Hemolysis ,Virus Nötralizasyon

• PCR

Etkenin identifikasyonu• 9-11 günlük embriyolu SPF tavuk yumurtasına

inokulasyonu izleyerek hemagglutinasyonun görülmesi

• immundiffüzyon testi Influenza A virusunun varlığını teyit eder,

• Monospesifik antiserumlarla alttiplerin ortaya konulması,

• Suş virulensinin değerlendirilmesi: 4-8 haftalık yaştaki piliçlerde IVPI'nin değerlendirilmesi

Serolojik Testler

• Agar Gel Presipitasyon (AGP), • Hemaglutinasyon Inhibisyon (HI), • Virus Nötralizasyon (VN) • ELISA

• Özellikle ilk izolasyonda Newcastle hastalığının elimine edilmesi yönünden HI testi pratik öneme sahiptir. Serolojik testler bilhassa epidemiyolojik çalışmalarda ve saha koşullarındaki salgınların belirlenmesinde kullanılır

Gerekli Numuneler

Testin Saptayacağı Etken

Sonuç alma süresi

İmmünofloresan Taze doku (pankreas) Viral antijen 4 saat

İmmünohistokimya Formolde tespit edilmiş dokular

Viral antijen 2 gün

Virüs izolasyonu Dokular Virüs 2–10 gün

HI, EM/İmmün EM ve Nörominidaz testi ile ile virüs tanımlaması Virüs izolatı Spesifik antijenler 4 gün

Sürülerde ve çevre sürülerde seroloji: Alttip spesifik HI, grupspesifik ELISA/ AGID Serum Antikor 1 gün

Patojenite testleri: kanatlı eprüvasyonu Virüs izolatıPatojen ve virüsün patojenitesi

2–8 gün

PCR Taze dokuVirüs izolatı

RNA genomunda Virulens markörleri(işaretleyicileri)

6-12 saat/ 2-3 gün

kontrol

• 1. Eğitim• 2. Biyogüvenlik• 3.hızlı teşhis ve survelans çalışmaları• 4.İnfekte kanatlıların eliminasyonu• 5. Konakçı türlerinin duyarlılığını azaltmak

Kanatlı hayvanlar yönünden alınması gereken en önemli kontrol önlemleri nelerdir?

temel hedef hastalığı tümüyle ortadan kaldırmak

* tüm kuşların hızlı bir şekilde itlafı?* karkasların tamamen ortadan kaldırılması* karantina uygulamaları

* çiftliklerin çok güçlü dezenfektanlarla dezenfekte edilmesi

* ülkede ve ülke çevresinde canlı kanatlı hayvan hareketlerinin kısıtlanması

+ aşı?

İtlaf, aşılama veya bu ikisinin bir kombinasyonu

AŞILAMAvirüs yayılımını azaltmakta ve infeksiyon eşiğini

yükseltmekte etkin bir araç

??????????????Aşılar klinik semptomların gelişmesini önler fakat

infeksiyonun oluşmasını engelleyemez.

Genellikle az patojen suşları taşıyan hayvanların aşılandıklarında genetik değişim ya da mutasyon ile bu suşların çok patojen suşlara dönüşme ihtimali vardır.

Aşılı hayvanlar virulent virusu saçmaya devam eder ve aynı zamanda da serolojik kontrole engel olur.

• İnaktif aşı, epidemik bölgelerde-antikor oluşumu-mortalite ve morbidite oranlarını düşürme-yumurta veriminde azalmama

Amerika…H5 ve H7 ve rekombinant (rFP.AI.H5) inaktif aşıları

İtalya ve Pakistanda HPAI H7N3Meksika’da 1998’den itibaren (rFP.AI.H5)

1 günlük civcivlere kanat zarına batırma

AŞILANMIŞ SÜRÜLERDE İNFEKSİYONUN İZLENMESİ

• 1. Sentinel (gözcü) hayvanlarSPF karekterinde kanatlılar, homolog veya

heterolog antijenlere karşı antikor yok• 2. DIVA TekniğiDIVA - Differentiation Infected from Vaccinated Animals)

Aşılamada virusun alt tipinin değiştirilmesi

• Aktif surveylans programı sonucu alınan negatif bulgular ve AI’ya karşı aşı uygulaması yapılmadığından,Türkiye OIE Terrestrial Animal Health Code (Articles 2.7.12.3. and 2.7.12.4)da bildirilen şartlara uygunluk gösterdiğinden.

29 Mayıs 2007’den bu yana HPAI’dan ari olduğunu bildirmiştir.

Köy Tavukçuluğunun Kapalı Ortamda Yapılma Sistemleri

Gelişmiş Ülkelerde ➜ Hobi➜ Kahvaltıda taze yumurta zevki➜ Organik yumurta tüketme merakı

Fakir Ülkelerde ➜ Halkın geçim kaynağına ilave olarak➜ Evin yumurta tüketim talebini karşılamak

Gelişmiş Ülkelerde ➜ Hobi➜ Kahvaltıda taze yumurta zevki➜ Organik yumurta tüketme merakı

Fakir Ülkelerde ➜ Halkın geçim kaynağına ilave olarak➜ Evin yumurta tüketim talebini karşılamak

Köy Tavukçuluğu Neden Yapılır?

Ülkemizde evlerde tavuk beslemenin birincil amacı, lazım olduğu anda evde taze yumurtaya her zaman için ulaşabilmektir. Bu yumurtaları satarak para kazanmak birincil öncelik değildir.

Tabii ki eğer bir talep gelirse üç beş yumurta satışı da olabilir.

Türkiye’deki durum gelişmemiş ülkelerdekinden oldukça farklı bir yapıdadır