Upload
ahmet-oeztuerk
View
288
Download
3
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Prof. Dr. Ahmet ÖZTÜRK Atıksu ve Yönetimi Ders Notları 01
Citation preview
Dünyada yeterince Dünyada yeterince su su var mı?var mı?
Dünyanın 3/4’ü sularla kaplı. Acaba bu su çok mu?
12742 km
Deniz suyu tabakası kalınlığı en derin yerde bile 11 km, Ortalama alınırsa tüm denizlerin derinliği 4 km. Dünyanın çapı ile deniz kalınlığı arasındaki oran 4/12742=~1/3000
12742 km
1385 km
Dünyanın hacmi1.082.841.310.000 km3
Dünyadaki su hacmi1.398.898.300 km3
oran ~ 1/774
Dünyadaki suyun dağılımıDünyadaki suyun dağılımı
Dünyadaki suyun dağılımı
Türkiye’nin su potansiyeliTürkiye’nin su potansiyeliTürkiye'nin su varlığı ile ilgili önemli rakamlar:
Yıllık Yağış Miktarı: 501 milyar m3/yıl
Kullanılabilir Yüzey suyu: 98 milyar m3/yıl
Yer Altı Su Potansiyeli: 14 milyar m3/yıl
Kullanabilir Toplam Su Potansiyeli : 112 milyar m3/yıl
Bu potansiyelin 46 milyar m3’ü (%40) kullanılmaktadır.
Türkiye’nin suyu nereye gidiyor?Türkiye’nin suyu nereye gidiyor?%74’ü (34 milyar m3)tarım, % 11’i (5.1 milyar m3)sanayi %15’i (6.9 milyar m3) içme ve kullanma suyuTarım sektöründen sağlanacak %1 lik tasarruf, Sanayi sektöründe %6.6 yaİçme ve kullanmada ise %4.9 a karşılık geliyor.
Su tasarrufu tarımda yapılmalıdır!!
Yöntemler ve su uygulama randımanlarıYöntemler ve su uygulama randımanlarıSalma sulama
Randıman % 20-40
Yöntemler ve su uygulama randımanlarıYöntemler ve su uygulama randımanlarıTava sulama
Randıman % 30-60
Yöntemler ve su uygulama randımanlarıYöntemler ve su uygulama randımanlarıKarık sulama
Randıman % 40-75
Yöntemler ve su uygulama randımanlarıYöntemler ve su uygulama randımanlarıYağmurlama sulama
Randıman % 75-80
Yöntemler ve su uygulama randımanlarıYöntemler ve su uygulama randımanlarıDamla sulama
Randıman % 85-95
Kişi Başına Düşen Su Potansiyeli Miktarı:TÜRKİYE
112 Milyar m3/74 Milyon kişi=1515 m3/yıl
Türkiye su fakiri bir ülkedir.Türkiye su fakiri bir ülkedir.
IRAK 2.020 m3
AVRUPA ORT. 5.000 m3
AFRİKA ORT. 7.000 m3
G. AMERİKA 23.000 m3
DÜNYA ORT. 7.600 m3
Su kirliliği kısaca, su kaynağının niteliğinin yani
özelliğinin ve kullanım amaçlarının olumsuz yönde etkilenecek
biçimde bozulması olayına denir. Birleşik Amerika Çevre
Koruma Örgütüne göre “Su kirliliği”, suyun kalitesini
ölçülebilecek oranda kötüleştiren miktar veya konsantrasyondaki
suya, kanalizasyon suyu, sanayi atığı, diğer zararlı veya
istenmeyen maddelerin ilave edilmesidir”.
Atıksu Kavramı
Konutların pis su ve lağım sularından, endüstriyel sıvı atıklardan, tarımdan arta kalan drenaj sularından ve sel sularından kaynaklanan sıvı atıklara atıksu denir.
Evlerin ve işyerlerinin oluşturduğu ve fabrikaların endüstriyel nitelik taşımayan pis sularının da dahil olduğu atık sulara ise evsel atıksu denir.
SULARI ATIKSUYA DÖNÜŞTÜREN
NEDENLER VE KİRLENME ŞEKİLLERİOluşumlarından bu yana akarsular, karalardan aldıkları maddeleri
deniz ve okyanuslara taşımaktadırlar. Bu maddelerin büyük bir
kısmını suda çözünmüş maddelerle akıntıyla taşınan sediment
oluşturur. Bunların yanı sıra yeryüzündeki yaşam süreçlerinin bir
ürünü olan çok miktardaki organik atıkta akarsular ile denizlere
taşınır. Bu durum deniz ve okyanusların, karalardan taşınan bu atık
maddelerin birikim yeri olduğunu göstermektedir.
Yüzey sularını kirletici ve atıkları uzaklaştıran bir kaynak olarak
düşündüğümüzde, bu kirleticilerin sınıflandırılması yararlı olabilir.
1. Bakteri, Virüs ve Diğer Hastalık Yapıcılar
Grip virüsü Bakteri
Suların hijyenik açıdan kirlenmesine neden olan bu organizmalar, genellikle hastalıklı ya da taşıyıcı insan ve hayvan dışkılarından kaynaklanır. Bulaşıcı etki, ya bu atıklarla temastan ya da atıkların karıştığı sulardan dolaylı olarak gerçekleşir. İçme suyu temini açısından bu tür kirlilik son derece önemlidir.
Amip
TerliksiHayvan
2. Organik Maddelerden Kaynaklanan Kirlenme
Ölmüş hayvan ve bitki artıkları ile tarımsal artıkların yüzey sularına karışması sonucu ortaya çıkan kirlenmedir.
Bu maddeler özellikle suların oksijen dengesini bozmaktadır.
3. Endüstriyel Atıklar
Çeşitli endüstriyel üretim sahalarından çıkan ve fenol, arsenik, siyanür, krom, kadmiyum gibi toksit maddeleri içeren atıklardır. Son derece karmaşık yapıda endüstriyel atık bileşikleridir. Teknolojinin gelişmesiyle çeşitleri daha da artmıştır.
4. Yağ ve Benzeri Maddeler
Tanker ya da boru hatlarındaki kazalar sonucu sulara karışan petrol ve türevlerinin oluşturduğu kirliliktir. Doğal hayatı ani bir şekilde etkilediği için önemlidir.
5. Sentetik Deterjanlar
Deterjanlar içerdikleri fosfatlar nedeniyle sularda ötrofikasyona neden olurlar.
Ötrofikasyon
Sulardaki organik maddelerin biyokimyasal parçalanması sonucunda ortaya çıkan yüksek nitrat ve fosfat derişimleri nedeniyle fotosentezin ve alg üremesinin artması olayına ötrofikasyon denir. Bu tür aşırı organik madde sularda sekonder kirlenmeye neden olur.
Göller için ötrofikasyon atıklarla gelen aşırı besin maddelerinin vejetasyonu uyarmasıyla göllerin çözünmüş oksijen yokluğu sonucunda ölmesine kadar gidebilen yaşlanma süreci olarak tanımlanabilir.
3.6. Radyoaktivite
Gün geçtikçe artan nükleer enerji kaynakları, nükleer kirlenme sorununa dikkat çekmektedir. Nükleer enerji santrallerinin atıkları (örneğin plütonyum) çok uzun süreler aktif kalabilmekte ve kirletici özellikleri yüzyıllarca sürebilmektedir. Ayrıca hastane ve bazı endüstri atıklarında da radyoaktif maddeler bulunabilmektedir.
7. Pestisit ve Herbisitler
İnsan vücuduna alındığında etkileri uzun yıllar devam eden hatta genlerle sonraki nesillere de geçebilen, tarımda zararlı böcek ve otların mücadelesinde kullanılan yapay organik maddelerdir.
8. Diğer Kirleticiler
Tarım ve sanayide kullanılan kimyasallar, toksik değildirler. Ancak yüksek dozları kirleticidir. Anorganik tuzlar, gübreler bu sınıfa girerler.
9. Çözünmeyen Kirleticiler ve Sediment
Bunlar askıda, yüzücü ve kolloidal maddelerden oluşur. Asılı maddeler genelde sudaki sedimenti ifade ederler. Kaynakları suyun geçtiği yerlerdeki aşınma sonucudur.
Yüzücü maddeler ise genellikle organik orijinli bitki artıkları, ölmüş hayvanlar bu grupta sayılabilir.
Kolloidal maddeler ise suda asılı maddelerle çözünmüş maddelerin arasında kolloidal boyutta çözünmüş maddeleri ifade eder. Boyutları 1 µm civarındaki asılı maddelerdir. Aslında hem asılı maddelerle hem çözünmüş maddelerle ortak yönleri vardır.
10. Mikrobik Kirleticiler
Boyutları 1-100 µm arasında değişen küçük canlı organizmalardır. Mikroorganizmalar bitkisel kökenli, hayvansal kökenli ve protistalar olmak üzere 3 grupta incelenirler. Mikroorganizmaların bazıları zararlı iken bazıları faydalı hatta arıtma amaçlı kullanılmaktadır.