ATAKYAP ’ma zamanı! · 2019-08-31 · Akıcı ve Özgün >> Pratik Konu Özeti Tam Ölçen ve Bilgilerinizi Derinlemesine Sorgulayan >> Ünite Testleri Artı Değer Kazandıran

Akıcı ve Özgün >> Pratik Konu ÖzetiTam Ölçen ve Bilgilerinizi Derinlemesine Sorgulayan >> Ünite TestleriArtı Değer Kazandıran >> Sınav Tadında DenemelerKazanım Odaklı >> Konu Testleri Yeni Sisteme Uygun >> Yeni Tarz SorularAkıl Yürüten, Muhakeme Yaptıran >> Mantık SorularıPerformansınızı Artıran >> Görsel Tasarım

Bu kitapta neler var?

Şimdi SOLO/TÜRKÇE ile ATAKYAP’ma zamanı!

AD, SOYAD:

OKUL:

SINIF:

NUMARA:

Yayını HazırlayanArtıbir Yayınları Yayın Kurulu

BaskıOlgun-Çelik Ofset Ltd. Şti.Büsan OSB Fevzi Çakmak Mah. 10670 Sk. No: 26/DKaratay/KONYA • Tel: 0.332 342 32 20Sertifika No: 28237

Baskı Tarihi: Ağustos 2019

Yayıncı Sertifikası43937

ISBN978-605-80498-3-3

ATM YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ

Fevzi Çakmak Mah. 10448 Sokak No: 18/1 • Karatay / KONYA

Tel: 0332 342 65 64 Gsm: 0532 546 12 86

www.artibiryayinlari.com [email protected]

© Bu kitabın tüm yayın hakları; ATM YAYINCILIK SAN. TİC. LTD. ŞTİ’ne aittir. Kitaptaki özgün metin, soru, şekil ve resimlerin tamamının veya bir kısmının Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca yayınevi ve yazarının yazılı izni olmaksızın elektronik, mekanik, fotokopi ya da başka bir şekilde çoğaltılması, yayımlanması ve dağıtılması yasaktır.

SOLOTÜRK YENİ NESİL TÜRKÇE SORU BANKASI- 8

Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak;

Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak.

O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak;

O benimdir, o benim milletimindir ancak.

Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl!

Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl?

Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl.

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.

Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım.

Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım!

Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım.

Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım.

Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar,

Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var.

Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,

Medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar?

Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın;

Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın.

Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın;

Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın

İSTİKLAL MARŞI

Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:

Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.

Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:

Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.

Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda?

Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda!

Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda,

Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda.

Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli:

Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli.

Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli-

Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli.

O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım,

Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,

Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na’şım;

O zaman yükselerek arşa değer belki başım.

Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!

Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl.

Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl;

Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyet;

Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl!

Mehmet Âkif ERSOY

Ey Türk Gençliği!

Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyeti’ni, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.

Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek, dahili ve harici bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhu-riyetine kast edecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Ceb-ren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zaptedilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elim ve daha vahim olmak üze-re, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hatta hıyanet içinde bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri şahsi menfaatlerini, müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr-ü zaru-ret içinde harap ve bitap düşmüş olabilir.

Ey Türk istikbalinin evladı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk İstiklâl ve Cumhuriyeti’ni kur-tarmaktır! Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur!

ATATÜRK’ÜN GENÇLIĞE HITABESI

ÖN SÖZMerhaba Sevgili Öğrenciler,

Elinizdeki bu kitap MEB’in yayınladığı son müfredata uygun olarak sınav-larda ve okulda başarılı olmanız için büyük bir hassasiyet ve özenle hazır-landı. Başarıya ant içmiş ve hedefi büyük olan sizlerin baş ucu kitabıdır elinizdeki SOLOTÜRK Yeni Nesil Türkçe Soru Bankası.

Bu kitabı farklı yapan nedir?

Bilgi kalabalığında kaybolmadan, hedefinize sizi ulaştıracak bilinmesi zaruri çok önemli bilgilerin yer aldığı Pratik Konu Özeti

Konuların renkli dünyasında sizi keyifli bir yolculuğa çıkaran, gidilme-si gereken yerleri atlamadan gezdiren ve bu şekilde size gerçek sınav he-yecanı yaşatan Sınav Tadında Denemeler

Kazanımları eksiksiz bir şekilde ele alan, her konuda güzellikleri bir bu-ket şeklinde size sunan ve konuyu kolayca kavratan Konu Kavrama Testleri

Müfredattaki bütün kazanımları derinlemesine sorgulayan, sizi sınav-lara ve yazılılara en iyi şekilde hazırlayarak “tam ölçme” yapan Ünite Ta-rama Testleri

Yeni sınav sistemine uygun, özgün Yeni Tarz Sorular

Muhakeme ve mantık yeteneğini geliştiren, analitik düşünebilme ve so-runlara akılcı çözümler getirme becerinizi arttıran Sözel Mantık Soruları

Yapılan bütün merkezi sınavlarda sizi başarıya götürecek size ufuk aça-cak, yeni ve özel soru tarzlarıyla Artıbir Sınav Özel Soruları

Başarıyı yaşayıp zevkine varabilmeniz amacıyla, sizin ihtiyaç duyaca-ğınız her şeyi biz düşünüp tüm engelleri ortadan kaldırdık. Size ise bu ki-tabı güzelce çözerek bilginin engin ve rengin dünyasına kapak açıp keyif-le yükselmek ve ilerlemek düşüyor.

Bayrağınızın daima başarı burçlarında dalgalanması dileklerimizle...

Artıbir Yayın Kurulu

İçin

deki

ler

1. ÜNİTE: SÖZCÜKTE ANLAM ............................................................. 11

1. BÖLÜM: GERÇEK, MECAZ, TERİM, SOMUT, SOYUT ANLAM .......................... 12

TESTLER ...................................................................................................... 12

2. BÖLÜM: EŞ, ZIT, YAKIN, SESTEŞ, GENEL, ÖZEL ANLAM .............................. 16

TESTLER ...................................................................................................... 16

3. BÖLÜM: YANSIMA, İKİLEME, NİTEL VE NİCEL ANLAM ................................ 20

TESTLER ..................................................................................................... 20

4. BÖLÜM: SÖZCÜKTE ANLAM ...................................................................... 24

TESTLER ...................................................................................................... 24

ÜNİTE TARAMA TESTİ .................................................................................. 28

ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................. 34

2. ÜNİTE: CÜMLEDE ANLAM ............................................................. 37

1. BÖLÜM: NEDEN, AMAÇ, KOŞUL - SONUÇ CÜMLELERİ ................................ 38

TESTLER ..................................................................................................... 38

2. BÖLÜM: CÜMLENİN ANLATIMI .................................................................. 42

TESTLER ...................................................................................................... 42

3. BÖLÜM: CÜMLENİN ANLAM ÖZELLİKLERİ ................................................. 46

TESTLER ..................................................................................................... 46

4. BÖLÜM: CÜMLEDE KAVRAMLAR ............................................................... 50

TESTLER ...................................................................................................... 50

5. BÖLÜM: CÜMLEDE DUYGULAR .................................................................. 54

TESTLER ...................................................................................................... 54

İÇİNDEKİLER

İçin

deki

ler

6. BÖLÜM: CÜMLE ANLAMI .......................................................................... 58

TESTLER ...................................................................................................... 58


ARTIBİR ÖZEL .............................................................................................. 70

3. ÜNİTE: DEYİM - ATASÖZÜ - ÖZDEYİŞ ............................................. 73

1. BÖLÜM: DEYİM ......................................................................................... 74

TESTLER ...................................................................................................... 74

2. BÖLÜM: ATASÖZÜ - ÖZDEYİŞ.................................................................... 78

TESTLER ...................................................................................................... 78


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................. 84

4. ÜNİTE: PARÇADA ANLAM ............................................................. 87

1. BÖLÜM: METNİN ANLAM YÖNÜ ................................................................ 88

TESTLER ..................................................................................................... 88

2. BÖLÜM: METNİN ANLATIM YÖNÜ ............................................................. 94

TESTLER ..................................................................................................... 94

3. BÖLÜM: METNİN YAPI YÖNÜ .................................................................... 98

TESTLER ..................................................................................................... 98

ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................. 104

ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................. 110

SINAV TADINDA ANLAM BİLGİSİ DENEME SINAVI .......................................... 119

İçin

deki

ler 5. ÜNİTE: YAZIM KURALLARI ........................................................... 131

YAZIM KURALLARI ..................................................................................... 132

TESTLER .................................................................................................... 132


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 138

6. ÜNİTE: NOKTALAMA İŞARETLERİ ................................................. 141 NOKTALAMA İŞARETLERİ ............................................................................ 142

TESTLER .................................................................................................... 142


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 148

7. ÜNİTE: FİİLİMSİ .......................................................................... 151

1. BÖLÜM: İSİM - FİİL ................................................................................. 152

TESTLER .................................................................................................... 152

2. BÖLÜM: SIFAT - FİİL ................................................................................ 154

TESTLER .................................................................................................... 154

3. BÖLÜM: ZARF - FİİL ................................................................................ 156

TESTLER .................................................................................................... 156


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 162

İçin

deki

ler8. ÜNİTE: CÜMLENİN ÖGELERİ ........................................................ 165

1. BÖLÜM: CÜMLENİN TEMEL ÖGELERİ ........................................................ 166

TESTLER .................................................................................................... 166

2. BÖLÜM: CÜMLENİN YARDIMCI ÖGELERİ .................................................. 170

TESTLER .................................................................................................... 170


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 178

9. ÜNİTE: FİİL ÇATISI ....................................................................... 181

1. BÖLÜM: FİİL ÇATISI ................................................................................. 182

TESTLER .................................................................................................... 182

2. BÖLÜM: ÖZNESİNE GÖRE FİİLER ............................................................. 184

TESTLER .................................................................................................... 184


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 190

10.ÜNİTE: CÜMLE ÇEŞİTLERİ ........................................................... 193

1. BÖLÜM: CÜMLE ÇEŞİTLERİ ...................................................................... 194

TESTLER .................................................................................................... 194

2. BÖLÜM: ANLAMINA VE YAPISINA GÖRE CÜMLELER ................................. 196

TESTLER .................................................................................................... 196

ÜNİTE TARAMA TESTİ ................................................................................ 200

ARTIBİR ÖZEL ........................................................................................... 204

İçin

deki

ler 11.ÜNİTE: ANLATIM BOZUKLUKLARI ................................................ 207

DİL BİLGİSİNE DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI ......................................... 208

TESTLER ................................................................................................... 208


ARTIBİR ÖZEL ............................................................................................ 216

12.ÜNİTE: TÜR VE ŞEKİL BİLGİSİ ..................................................... 219

TÜR VE ŞEKİL BİLGİSİ ................................................................................ 220

TESTLER ................................................................................................... 220

ARTIBİR ÖZEL ........................................................................................... 226

SINAV TADINDA YIL SONU DENEME SINAVI ................................................. 229

CEVAP ANAHTARI ........................................................................ 241

1.ÜNİTE

Sözcükte Anlam

1. BÖLÜMGerçek, Mecaz, Terim, Somut, Soyut Anlam

12

bilgi Test - 1

3. Soyut anlam: Beş duyu organından hiçbi-riyle algılanamayan varlıkları karşılayan söz-cüklere soyut anlamlı sözcükler denir.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan soyut anlamlı sözcük sayısı en fazladır?

DDDDA) Istırap çekmemiş bir insan, mutluluktan

ne anlar?

B) Kitaplarla örülmüş dört duvar, boş dört duvardan daha iç açıcıdır.

C) İşsiz adam durgun su gibidir, bozulup kir-lenir.

D) Korku, hırs, kıskançlık, cesaret gibi duy-guların yeri, zamanı ve miktarı çok önemlidir.

4. Sonuçlar birikimlerin çocuğudur. Boş bar-dağı hiçbir damla taşıramaz.

Yukarıdaki cümle için aşağıdakilerden han-gisi söylenebilir?

BBBBA) Tamamı gerçek anlamlı sözcüklerden

oluşmuştur.

B) Mecaz anlamlı sözcükler ağır basmak-tadır.

C) Yakın anlamlı sözcükler beraber kullanıl-mıştır.

D) Zıt anlamlı sözcüklere yer verilmiştir.

2. Mecaz anlam, sözcüğün gerçek anlamın-dan tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlamdır.

“Takmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde mecaz anlamıyla kullanılmıştır?

CCCCA) Aylardır kırık olan gözlük camının yeni-

sini sonunda taktırmışlar.

B) Evlilik hediyesi olarak kıza, babaanne-sinden kalma zümrüt bir yüzük taktı.

C) Bütün samimiyetimi, nezaketimi takınıp selam verdim.

D) Kılıç kalkanı takınıp meydana çıkınca elimde olmadan gözlerim doldu.

Gerçek (Temel) Anlam

Bir sözcüğün, söylendiği anda aklı-mıza gelen ilk anlamına gerçek an-lam denir.

Kız, saçlarını güzelce bağlamış.

(Bağ veya başka bir araçla tutturmak)

Ülkemiz bor madeni yönüyle zen-gindir.

(Yer kabuğunun bazı bölgelerinde çe-şitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan mi-neral.)

Mecaz Anlam

Bir sözcüğün gerçek anlamından tamamen uzaklaşarak kazandığı yeni anlama mecaz anlam denir.

Bu davranışınız beni size bağladı.

(Gönlünü kazanmak)

Bu kütüphane bir madendir, de-ğerini bilin.

(Çok değerli şeyleri kapsayan kaynak)

1.

Öğretmen

Çocuklar, “dizgin” sözcüğünü cüm-le içinde kullanır mısınız?

Buna göre aşağıdakilerden hangisi “dizgin” sözcüğünü gerçek anlamıyla kullanmıştır?

AAAA

Son sürat giden atlı, birden dizginle-re asılınca at şahlandı.

A)

Fantastik eserler, yazarların dizginsiz düşüncelerinin ürünüdür.

B)

Hareketlerine ve sözlerine dizgin vu-ramayan bir nesil türedi.

C)

Hayaller, dizgin vurulmadan özgürce yaşadığımız tek yerdir.

D)


13

bilgiTest - 1

8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “ara” söz-cüğü terim anlamda kullanılmamıştır?

DDDDA) Tiyatro arasında oyuncular makyaj taze-

leyip repliklerine bakıyorlar.

B) Maçın ilk yarısı bittiği için on beş daki-kalık araya girdiler.

C) Karşı takımın kaptanı tarafından alınan mola sebebiyle verilen ara sona erdi.

D) Bizim takımın iki maçı arasındaki zaman çok kısa.

7.

“Yol” sözcüğü, aşağıdaki cümlelerin hangi-sinde beş duyu organıyla algılanamayacak şekilde kullanılmıştır?

AAAAA) Eğitim yolunda harcadım bütün malımı,

ömrümü, gençliğimi...

B) Ne güzel tepemde güneş, yolumda hep ağaç, bağ, tarla, bostan...

C) Dik dağlara tırmanan kıvrım kıvrım yol-lar görünüyordu.

D) Korkulu gece uzun, yol uzundu.

5.

–Bu düşüncelerden kaçtıkça

ne zaman tekrar gelmiş oluyor anlamıyorum.

–İnsanlardan kaçarak yalnız kalmayı başaramadım.

+Fare, göz açıp kapayana kadar geldiği deliğe geri kaçtı.

+Savaşın ilerleyen saatlerinde düşman safındaki askerler,

meydandan kaçmaya başladı.

+İş zamanı kaçanlar, ücret zamanı bulunup geliyorlar.

Yavuz, yukarıdaki tabloda “kaçmak” sözcü-ğünün gerçek anlamda kullanıldığı cümle-lere (+), mecaz anlamda kullanıldığı cümle-lere (−) koymuştur.

Her doğru cümlenin 10 puan olduğu bu tablodan Yavuz, kaç puan almıştır?

BBBBA) 50 B) 40 C) 30 D) 10

Terim Anlam:

Herhangi bir bilim, sanat, spor... vs. dalına ait özel kavramları kar-şılayan sözcüklere terim denir.

Su H2O formülü ile gösterilir.

(Birleşik bir cismin birleşimine giren maddeleri ve bunların o birleşik mad-dedeki oranlarını gösteren kısaltma ta-kımı) (Kimya)

Somut Anlam:

Beş duyu organından herhangi bi-riyle algılanabilen varlıkları ifade eden sözcüklere somut anlamlı sözcükler denir.

Yüksek binalar etrafımızı kuşatmış.

Sesler gitgide uzaklaştı.

Soyut Anlam

Beş duyu organından hiçbiriyle al-gılanamayan varlıkları karşılayan sözcüklere soyut anlamlı sözcük-ler denir.

Kaplumbağa ancak risk alıp kafası-nı çıkardığı zaman ilerleyebilir.

6. Herhangi bir bilim, sanat, spor ... vs. dalına ait özel sözcüklere terim denir.

Buna göre aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi terim anlamda kullanılmamıştır?

CCCCA) Sınıfa getirilen mikroskop ile sitoplaz-

mayı inceledim, hayran kaldım.

B) Cahit Sıtkı Tarancı, genelde lirik şiirler yazmıştır.

C) Tiyatro salonunun perdesi yırtılmıştı.

D) Üslü sayılarla işlem yapmada epey iler-ledim.

14

Ölümünden sonra hayırla anılanlar ölümsüzdür.Ey Büyük Sultan!Güzel yaratılmış bir yüz, süse muhtaç değildir.Erdemliler ister övsün isterse yersinler seni, hiç önemi yok!


Test - 2

1.

2.

Bu parçada geçen bazı sözcüklerin anlamları aşağıda verilmiştir. I. Hiç unutulmayacak olan, ebedî II. Güzellik veren, güzelleştiren şey III. Ahlâkın övdüğü niteliklerin genel adı, fazilet IV. Kötülüklerini söylemek, kusurlarını ortaya koymak, hicvetmek Anlamları verilen bu sözcüklerin baş harfleri kullanılarak aşağıdakilerden hangisi oluşturulabilir?CCCC

A) YEİS B) SÖZE C) EYÖS D) SEAY

Buna göre şekillerle belirtilen yerlere aşağıdakilerden hangisinin getirilmesi uygun olur?BBBB

A) Mahalleliye kızıp bir daha o semte uğramadı.

B) Güneşten kızmış olan taşın üstüne oturunca çığlığı bastı.

C) Kızgın sobaya yaklaşmaması konusunda çocuğu iyice tembihlemişti.

D) İnsanlara kızmak yerine empati yaparak onları anlama-ya çalışmalısın.

Hastanede ağzına üç dolgu ve bir de köprü yapmışlar.

Milletler arasında barış köprüleri kurmaya çalışmak, mutlu bir gelecek için önemlidir.

Yıl sonu programında sınıfın yarısı amuda kalktı, yarısı ise köp-rü kurdu.

Geminin köprü kısmına geçti ve dikkatli gözlerle etrafı süzdü.

Bir sözcüğün akla gelen ilk anlamına temel anlam denir. “Kız-” sözcüğünü temel anlamıyla cümle-de kullanalım:

?

Bir sözcüğün temel anlamından tamamen uzak-laşarak kazandığı yeni anlama mecaz anlam de-nir. “Köprü” sözcüğünü mecaz anlamıyla cümle-de kullanalım:

?

15


Test - 2

3.

Numaralanmış kutularda yer alan harfler “ANAHTAR SÖZCÜK” bölümüne yerleştirildiğinde aşağıdakilerden hangisi oluşur?AAAA

A) B) C) D)

Bütün dersler için altın kural, derse hazırlıklı girmektir. Bilet aldığımız sinema filminin konusu hakkında nasıl ki ön bilgi sahi-bi oluyorsak aynı durumu dersler için de kolaylıkla yapabiliriz.

Bu metindeki bazı sözcüklerin anlamları “ , , , ” simgeleriyle verilmiştir. Bu sözcükleri metinden bularak aşağıda-ki bulmacaya yerleştiriniz.

Sinema makinesiyle gösterilen eser

Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek.

Bir konuda öğretmenin öğrenciye sınıfta, belirli bir sürede verdiği bilgi.

Para ile alınan; konser, sinema, tiyatro gibi eğlence yerlerine girme, ulaşım araçlarına binme, çeşitli kamu hizmetlerin-den yararlanma veya bir talih oyununa katılma hakkını veren belge.

T İ R E T İ L E T E R E T İ G E

2. BÖLÜMEş, Zıt, Yakın, Sesteş, Genel, Özel Anlam

Test - 1

16

bilgi1. "Hükümdarlar tarafından korunup kollanan

şu Anadolu şairleri ne talihli insanlardı."

şanslı bahtlı başarılı

ünlü nasipli kısmetli

Yukarıdaki cümlede altı çizili sözcüğün ye-rine gelebilecek sözcükler tabloda verilmiş fakat ikisi yanlış yazılmıştır. Yanlış verilen sözcükler çıkartıldığında tablonun son şek-li aşağıdakilerden hangisi olur?

AAAAA) B)

C) D)

4. Anlamca geniş kapsamlı olan sözcük-lere genel anlamlı, anlamca daha dar kapsamlı olan sözcüklere ise özel an-lamlı sözcükler denir.Örnek: il - ilçe - köy (genelden özele)

Dakikaların kıymetini bilmeyen, saatleri-ni; saatlerin kıymetini bilmeyen, günlerini; günlerin kıymetini bilmeyen, ömrünü zayi eder.

Yukarıdaki cümlede altı çizili sözcüklerin anlamca en genel olanı aşağıdakilerden hangisidir?

BBBBA) dakika B) ömür

C) gün D) saat

3. Alsam kafatasını avucuma

Duyarak bir manyağın kara sevdasını Konuşsam onunla deli deli

Neler söylemeli ona...

Yukarıdaki şiirde altı çizili sözcükler için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

BBBBA) Eş anlamlıdır.

B) Yakın anlamlıdır.

C) İkilemedir.

D) Zıt anlamlıdır.

2.

yaz yaz-

Sesteş sözcük, okunuşu ve yazılışları ay-nı fakat anlamları tamamen farklı olan sözcüklere denir.Örnek:

Bazı kimseler güllerin dikeni olduğundan yakınırlar. Ben ise dikenlerin gülü olduğu-na şükrederim.

Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden kaç ta-nesi sesteştir?

BBBBA) 1 B) 2

C) 3 D) 4

a. Eş Anlam (Anlamdaşlık)

Yazılış ve okunuşları farklı, anlamları aynı olan sözcüklerdir.

okul = mektep

al = kırmızı

haşere = böcek

b. Zıt (Karşıt) Anlam

Anlamca birbirinin zıddı olan sözcük-lerdir.

üretim X tüketim

yakın X uzak

gelmek X gitmek

c. Yakın Anlam

Eş anlamlı olmadıkları halde anlamca birbirine yakın olan sözcüklerdir.

doğru ʃʃ dürüst

bıkmak ʃʃ bezmek

yalan ʃʃ yanlış

2. BÖLÜMEş, Zıt, Yakın, Sesteş, Genel,Özel Anlam

17

Test - 1 bilgi5. Karşıt anlam, anlamca birbirinin zıddı olan

sözcüklerdir. Örnek:

Yukarıdaki cümlede altı çizili sözcüğün kar-şıt anlamlısı aşağıdakilerden hangisidir?

CCCCA) az B) yok

C) seyrek D) normal

7. İktisat az malı çoğaltır, israf ise çok ma-lı azaltır.

Yukarıdaki altı çizili sözcüklerden hareket-le aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

CCCCA) Yakın anlamlı sözcükler birlikte kullanıl-

mıştır.

B) Terim anlamlı sözcükler birlikte kullanıl-mıştır.

C) Karşıt anlamlı sözcükler birlikte kullanıl-mıştır.

D) Anlamdaş sözcükler birlikte kullanılmıştır.

6. Bize bin yıllık armağan Şu parıltı kılıçlarından

Ve şu serin, kuytu gölge Kanatlarındanmış.

Yukarıdaki şiirde altı çizili sözcüğün yeri-ne aşağıdakilerden hangisi gelirse anlam değişmez?

DDDDA) koyu B) güzel

C) büyük D) sessiz

Uzak(1), çok uzağız şimdi ışıktan

Çocuk sesinden, gül(2) ve sarmaşıktan

Dönmeyen gemiler olduk açıktan

Adımızı(3) soran, arayan var(4) mı?

Yukarıdaki şiirde numaralanmış sözcükler-den hangileri sesteş değildir?

AAAAA) 1 − 3 B) 1 − 4

C) 3 − 4 D) 2 − 3

a. Eş seslilik (Sesteşlik)

Okunuş ve yazılışları aynı olduğu halde anlamları tamamen farklı olan sözcüklerdir.

Kaz

Kaz

“Kaz-” fiili

b. Genel - Özel Anlam

Anlamca geniş olan sözcükler ge-nel, anlamca dar olan sözcükler özel anlamlıdır.

Özel

Gül

Çiçek

Genel

“gülmek”

X“ağlamak”

Ülkenin bu bölgelerinde nüfus yoğundur ve halk fakirdir.

8. Aynı şekilde yazılıp okunduğu halde anlam-ca birbirinden farklı olan sözcükler, sesteştir.

Örnek:

yağ- yağ

18

Test - 22. BÖLÜMEş, Zıt, Yakın, Sesteş, Genel, Özel Anlam

1.

2.

Yukarıda “orta” sözcüğünün anlamlarından bazıları verilmiştir. Buna göre aşağıdakilerin hangisinde bu sözcük, “Her şeyin ortası iyi, çoğu zararlıdır.” cümlesindeki anlamıyla kullanılmıştır?BBBB

A) Ortaya yeni bir kan davası çıkında herkesi bir korku sardı.

B) Koltuğuna oturduktan sonra orta şekerli bir kahve istedi.

C) Hafta ortasına doğru yağışlı hava, yerini güneşli havaya bıraktı.

D) Karpuzu ortadan ikiye bölüp yarısını gelen çocuklara ikram etti.

Bu cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerin eş anlamlısı bulmacaya yerleştirildiğinde 3. sütun aşağıdakilerden hangisi gibi olur?DDDD

A) B) C) D)

Bir sözcüğün eş anlamlısı, içinde kullanıldığı cümlenin anlamına göre belirlenir.

Aşağıdaki cümleleri inceleyiniz.

I. Ak günler göreceğiz çocuklar, bunu bilin!

II. Çocuk yaz tatilinde iyi kitap okumuş.

III. En taze haberleri bu siteden takip edebilirsiniz.

I.

II.

III.

orta

Başlangıcı ile bitimi arasında eşit uzaklıkta olan süre

Bir şeyin eşit olarak ayrılabile-ceği bölüm

Görünür, algılanır durumNe fazla ne az, kararında, aşı-rı değil

Y

K

R

Y

Ş

N

Z

Ş

R

Z

K

N

19

Test - 2 2. BÖLÜMEş, Zıt, Yakın, Sesteş, Genel,Özel Anlam

3.

Bu grafikte, tabelalarda geçen bazı sözcüklerle ilgili açıklamalar ve bunlarla bağlantılı örnekler verilmiştir. Buna göre boşluk-lara sırasıyla aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

CCCCA) B) C) D)

HAYATTAN KARELER

El göz koordinasyonunu geliştirmek için çalışma-lar yapılmalıdır.

Elin ağzına bakan, karısını tez boşar.

El için ağlayan iki gözün-den olur.

İğnenin gözünden ipli-ği geçirmek için torunun-dan yardım istedi.

Yaşadıklarından sonra ön-ceki hayatının üstüne bir çizgi çekti.

Meydandakiler, çocukla-rına gökyüzündeki çizgiyi gösteriyordu.

Yazın hayatı boyunca ya-zarımız çizgisini hiç değiş-tirmedi.

Nihayet aynı çizgide bu-luştular.

Dünyayı zeki insanlar de-ğil, çalışkan insanlar yö-netir.

İletişim araçları uzak me-safeleri yakın etti.

Becerikli eller birleşince iş-ler çok kolay olur.

Gençler hisleriyle, yaşlı-lar mantıklarıyla hareket eder.

Dilimizde yakın anlamlı bazı sözcükler vardır.

Değirmenin önündeki çayırı biçip atla-ra yüklediler.

ÇİMENLER ÜZERİNDEMANGAL

YAKMAYINIZ.

Yazılış ve okunuşları aynı, anlamları tama-men farklı olan sözcükler olabilir.

............................................................EKMEĞİ EL İLE DEĞİL, GÖZ İLE SEÇELİM.

Somut anlamlı bir sözcük, soyut anlama gelecek şekilde cümlede kullanılabilir.

............................................................LÜTFEN SARIÇİZGİYİ GEÇMEYİNİZ.

Bazı cümlelerde anlatım özelden ge-nele doğrudur.

Bir kişiye yöneltilmiş bir tehdit, bütün bir topluma yöneltilmiş tehdittir.

AĞACI SEV,ORMANI KORU!

Anlamca birbirinin karşıtı sözcükler bulunmaktadır.

Okullarda telefonun serbest bırakılma-sıyla öğrencilerin ders başarısı düştü.

GÖLDE BALIKAVLAMAKYASAKTIR.

Yazılış ve okunuşları farklı anlamla-rı aynı olan sözcükler bulunmaktadır.

............................................................CEP TELEFONUYLA

OYNAMAYAN MAHİR ELEMANLAR

ALINACAKTIR.

3. BÖLÜMYansıma, İkileme, Nitel ve Nicel Anlam

Test - 1

20

bilgi1.

Sayılabilen ya da ölçülebilen söz-cükler nicel, sayılamayan ve ölçüleme-yen sözcükler nitel anlamlıdır.

Örnek: uzun boylu nicel

kirli elbise nitel

Buna göre aşağıdaki cümlelerde geçen al-tı çizili sözcüklerden hangisi nitelik - nice-lik yönüyle diğerlerinden farklıdır?

BBBBA) Az anlamak, ters anlamaktan iyidir.

B) Üç gazete, beni yüz sancaktan daha çok korkutur.

C) Yalnız işsiz adamlar değil, daha iyi işler yapabilecek olanlar da başıboştur.

D) En küçük iş, en büyük niyetten iyidir.

4. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili söz-cüklerden hangisi yansıma bir sözcük de-ğildir?

AAAAA) Bir aslan miyav dedi, minik fare kükredi.

B) Tavanda bir fare sabaha kadar kıtır kıtır tahtaları yedi.

C) Toplum içinde fısıltıyla konuşmak doğ-ru değildir.

D) Yemekhaneden püfür püfür yemek kokusuyla birlikte ateşte kızmış yağın cızırtıları geliyordu.

2. Anlamı pekiştirmek için aralarında farklı anlam ilişkileri olan sözcüklerin arka arka-ya kullanılmasına ikileme denir.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin-de ikileme cümleye farklı bir anlam kat-mıştır?

DDDDA) Keçi yollarından düşe kalka geçiyorduk.

B) Dört yıllık fakülteyi düşe kalka altı yılda bitirdi.

C) Düşe kalka okumayı söktü, hâlâ yazmak için emekliyor.

D) Eskiden böyle değildi, sokak serserileri ile düşe kalka tabiatı değişti.

3. Doğadaki seslerin taklit edilmesiyle oluşan sözcüklere yansıma denir.

Örneğin, “Yan taraftan çıtırtılar geliyordu.” cümlesinde “çıtırtı” sözcüğü yansımadır.

Aşağıdakilerin hangisinde yansıma bir söz-cük kullanılmamıştır?

CCCCA) Uzaklardan, yaylalardan meleşen kuzu-

lar duyulur.

B) Denizin fışıltısı ne diyor bizlere?

C) Gökyüzü pırıl pırıl, çiçekler rengarenk...

D) Bu ne manasız gürültü, bitmek tüken-mek bilmiyor.

Yansıma

Doğada duyulan seslerin taklit edil-mesiyle oluşan sözcüklere yansı-ma denir.

Yansıma sözcükler işitmeye daya-lıdır.

Köpeğin havlamasıyla çocuk irkil-di.

Bir süre sonra balon patladı.

İkileme

Anlatımı pekiştirmek amacıyla ara-larında farklı anlam ilişkileri olan sözcüklerin peşi sıra kullanılması-dır.

Damlaya damlaya göl olur.

Bu işlerden az çok anlardı.

İkilemeler cümleye farklı an-lamlar katar.


21

Test - 1 bilgi5. İkilemede amaç, anlatımı kuvvetlendirmek-

tir. Bunun için sözcükler peşi sıra kullanılır. Örnek: Hızlı hızlı çıkalım şu merdivenleri.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin-de ikileme yoktur?

DDDDA) Eve geldiğinde nefes nefese bir şeyler

anlatmaya çalışıyordu.

B) İfil ifil bir rüzgar, yaprakları hışırdatıyor.

C) Antika dediler ama ezik büzük bir şeydi.

D) Masmavi gökyüzünde kuşlar, siyah be-neklere benziyordu.

8.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yer alan ikileme, anlamsız sözcüklerden oluşmuştur?

BBBBA) Bayramda hısım akrabanın ziyaretine

gittik.

B) Adamcağız kem küm ediyor, bir türlü gerçekleri anlatamıyordu.

C) Divanda akşama kadar sere serpe yattı.

D) Babamın maaşı kıt kanaat evi geçindiri-yordu.

6.

Kınaman dostlarım gözümde yaş var! Şu kara bağrımda kara bir taş var! Tam elli iki milyon esir gardaş var! Nerde benim, yaslı Tanrı Dağları’m? Akşam olur, sabah olur ağlarım!...

Bu şiirin kaçıncı mısrasında hem nitelik hem nicelik bildiren sözcükler kullanıl-mıştır?

CCCCA) 5. B) 4.

C) 3. D) 2.

7. Yansıma sözcükler, tabiattaki taklidi sesler olup işitme duyusuna dayalıdır.

Buna göre aşağıdaki cümlelerin hangisin-de yansımadan türemiş bir sözcük vardır?

AAAAA) Dışarıda şiddetli bir rüzgar, uğultuyla

camları dövüyordu.

B) Çoçuk, elinde cansız düşen kuşu görün-ce acı bir çığlık attı.

C) Savaş meydanında yağız atlar kişnedi.

D) Rüzgar estikçe öten, sihirli bir kavalmış.

İkilemeler farklı şekillerde oluş-turulur:

a. Aynı kelimenin tekrar edilmesiyle

Rüzgar ılık ılık esiyordu.

b. Eş anlamlı sözcüklerle

Sorgu sual adamı götürdüler.

c. Yakın anlamlı sözcüklerle

Şu olayı doğru dürüst anlatsana.

d. Zıt anlamlı sözcüklerle

İyi kötü geçinip gidiyoruz.

e. Biri anlamlı, biri anlamsız sözcük-lerle

Eğri büğrü bir odun parçası getirdi.

f. İkisi de anlamsız sözcüklerle.

Mırın kırın etmeyi bırak.

g. Yansıma sözcüklerle

Balonlar pat pat patlıyordu.

Nitel - Nicel Anlam

Sayılabilen ya da ölçülebilen söz-cükler nicel, sayılamayan ve ölçü-lemeyen sözcükler nitel anlamlıdır.

Soğuk havalarda paltosuz dolaş-ma.(nicel)

Güzel insanlar güzel atlara binip gittiler.(nitel)

Nicelik, ölçülebilir ya da sayılabilir; nite-lik, ölçülemez ve de sayılamaz.

İkilemelerin değişik oluşturulma biçim-leri vardır.

22


Test - 2

1.

2.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi yukarıda geçen ikilemelerin cümleye kattığı anlamlardan biri değildir?AAAA

A) zorlukla B) ufak tefek süs eşyasıC) düzenli bir biçimde D) çok belirgin

Anlatımı pekiştirmek amacıyla araların-da farklı anlam ilişkileri olan sözcüklerin peşi sıra kullanılmasına ikileme denir. İkilemeler cümleye değişik anlamlar katabilir.

Hiç kimseden ses seda çıkmamıştı.

Yırtık pırtık elbisele-riyle sokağa inmişti.

Hastaneye gide gele ayakkabılarımız yolu öğrendi.

?

Erken yaşta her şeyi onlara açık seçik anlatıyorlar.

Sorun çıkaran adamı yaka paça dışarı attılar.

Çarşıdan hayli incik boncuk al-mışlar.

Ayşe kız bütün harfleri yanlışsız tıkır tıkır saydı.

Buna göre aşağıdakilerden hangisi yukarıdaki grafikte “?” ile gösterilen yerlerden birine getirilemez?BBBB

A) Çocuk yana yakıla annesini arıyordu.B) Günden güne iyileşiyor, etrafına neşe saçıyordu.C) Abur cuburla beslenen çocuklarda sağlık problemleri görülmektedir.D) Kitabı bitirir bitirmez kütüphaneye teslim etti.

İkilemeler farklı şekillerde oluşturulabilir:

Eş a

nlam

lı ke

li-m

eler

le y

apılı

r.

Olumlu-olumsuz

kelimelerle yapılır.

Biri anlamlı b

iri an-

lamsız kelim

elerle

yapılır.

Zıt anlamlı keli-

melerle yapılır.

Yakın anlamlı ke-

limelerle

yapılır.

İkisi de anlam-

sız kelim

elerle yapılır.

?

?

23


Test - 2

3.

Buna göre altı çizili sözcüklerden nitel anlamlı olanların eşleştirildiği harflerle aşağıdakilerden hangisi oluşturulabilir?BBBB

A) KİRAZ B) EMLAKC) AKNEM D) FAMEL

Sayılabilen ya da ölçülebilen sözcükler nicelik bildirirken sayılamayan ve ölçülemeyen sözcükler nitelik bildirir.

Büyük felaketler, büyük adamların yetiştiği okuldur.

Ulu dağlar geçip gitmemize izin vermiyor.

Kötü bir işin en gizli şahidi vicdanımızdır.

Uyanık tek bir adam, uyuyan yüz bin kişiden daha kuvvetlidir.

Geç gelen teselli, idamdan sonrakibağışlamaya benzer.

Bir zincir, ancak en zayıf halkası kadar kuvvetli olur.

Küçük işler basit insanları mağrur yapar.

Yöre insanı, turistlere çok sıcak davranıyordu.

Köyü geçtikten sonra genişçe bir yola girdik.

Sınavdan yüksek puan alınca istediği okula gitti.

E

N

A

R

İ

M

L

K

F

Z

4. BÖLÜMSözcükte Anlam

Test - 1

24

bilgi1.

Dilimin her yerinde yaralar çıkmış.I

Trakyalı olduğu dilinden anlaşılıyordu.II

Yunus Emre’nin dili oldukça sadedir.III

Göçmenlere benzeyen bir dil kulla-nıyordu.IV

Çiçeklerin de, kilim motiflerinin de kendilerine has bir dili vardır.V

Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde “dil” sözcüğü aynı anlamda kullanılmıştır?

BBBBA) II ve III B) II ve IV

C) III ve V D) I ve V

2. Ağaçları kese kese ormanın yarısını yok etmişler.

Emine Hanım, ekmekleri kesip sofraya götürdü.

Saçında kırıklar çoğalmış, biraz kestir-mek saçlarına iyi gelir.

Kesilen kurbanların etleri fakirlerle pay-laşılmalı.

Faturayı ödemeyi unutunca elektriği kes-mişler.

Yukarıdaki cümlelerde “kesmek” sözcüğü kaç farklı anlamda kullanılmıştır?

AAAAA) 5 B) 4

C) 3 D) 2

3. Şu ana kadar hiç zorlanmadan yarı fina-le kadar yükseldi ama bu seferki rakibi çetin ceviz çıktı.

Yukarıdaki altı çizili söz grubunun cümle-ye kattığı anlam aşağıdakilerin hangisin-de vardır?

CCCCA) Bu işe girebilmek için epey kapı çaldım.

B) Yollar kıvrım kıvrımdı, herkesin başı döndü.

C) Babam çok kolay ikna olur fakat annem ikna edilmesi çok zor bir kadındır.

D) Ablam çok mahir biridir, yarım saatte sofrayı türlü yiyecekle donatır.

4. paten

koruluk

salıncak

tahterevalli

kaydırak

Yukarıda merdiven basamaklarındaki söz-cüklerden aynı kavram alanına girmeyen-ler çıkarılırsa geriye kaç basamak kalır?

CCCCA) 5 B) 4

C) 3 D) 2

Çok Anlamlılık

Bir sözcük farklı cümlelerde farklı anlamlarda kullanılabilir.

Akşamüstü eve geldi.

gitmek, varmak

Dün akşam amcam bize geldi.

oturmaya gitmek

Eski çağlardan birçok anıt günü-müze kadar gelmiştir.

varlığını sürdürmek

Çocuklar arkadan geliyordu.

izlemek, takip etmek

Buranın havası iyi geldi.

etkisini herhangi bir biçimde göstermek

Söz Öbeklerinin Anlamı

Sözcüklerin bir kavramı veya bir durumu karşılamak için bir araya gelerek oluşturdukları söz toplulu-ğuna söz öbeği denir.

Sanatçılar toplumun pusulası ol-malıdır.

yol gösterici

gelmek

Documents

ATAKYAP ’ma zamanı! · 2019-08-31 · Akıcı ve Özgün >> Pratik Konu Özeti Tam Ölçen ve Bilgilerinizi Derinlemesine Sorgulayan >> Ünite Testleri Artı Değer Kazandıran