Tarih:

KAYMAKAMLIK MAKAMINA ARHAVİ

Konu: Arhavi İlçesinde imar planları olmadan yasadışı olarak inşaatı başlatılmak istenen Taşlıkaya HES projesi ulaşım yolu inşaatına engel olunması talebidir.

Artvin İli Arhavi İlçesi sınırları içerisinde yapılmak istenen Taşlıkaya HES inşaatının onaylı imar planları olmadan inşaatına başlanmak istenmektedir.

Konu ile ilgili mevzuat incelendiğinde:

3194 sayılı İmar Kanunun 26’ncı maddesinde “Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti bu kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydıyla avan projeye göre ruhsat verilir.” hükümleri yer almaktadır.

Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 59’uncu maddesinde ise;

“Kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılacak veya yaptırılacak yapılara, imar planlarında o maksada tahsis edilmiş olmak, plan ve mevzuata aykırı olmamak üzere mimari, statik, tesisat ve her türlü fenni mesuliyeti ve kamu kurum ve kuruluşlarınca üstlenilmesi ve mülkiyetin belgelenmesi kaydı ile avan projeye göre ruhsat verilir.

Ancak, kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan veya yaptırılacak olan karayolu, demiryolu, tünel, köprü, menfez, baraj, hidroelektrik santralı,sulama ve su taşıma hatları, enerji nakil hatları, boru hatları (doğal gaz boru hattı ve benzeri), silo, rafineri gibi enerji, sulama, tabii kaynaklar, ulaştırma hizmetleri ile ilgili tesisler ve bunların müştemilatı niteliğinde olan kontrol kulübesi, trafo, eşanjör, elavatör, konveyör gibi yapılar inşaat ruhsatına tabi değildir. Bu tür yapı ve tesislerin inşasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilmesi gerekir.” hükümleri yer almaktadır.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğünün bu konuda verdiği ve ekte sunulan 17.06.2009 tarih ve 4797/987 sayılı görüş yazısında, (Ek-1) yukarıdaki kanun ve yönetmelik hükümleri gerekçe gösterilerek aşağıdaki görüş oluşturulmuş ve tüm ülkede bu görüş doğrultusunda imar planları onaylanmadan HES inşaatlarına başlanılmamaktadır.        “Sonuç olarak, kamuya ait alanda hidroelektrik santrali işletmesi için, öncelikle planların onaylanması ve ruhsat işlerinin, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 8, 9,26 ve 44’üncü maddeleri ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 59’uncu maddesi kapsamında gerçekleştirilmesi, hidroelektrik santralinin bir kamu tesisi olması nedeniyle planlamada herhangi bir muvafakat koşullarının aranmaması ve uygulamalara Kamulaştırma Kanunu’nda ve ilgili kanunlarda belirtilen süreçte başlanması gerektiği değerlendirilmektedir.”

1

Taşlıkaya HES inşaatının kamu tesisi olduğu kabul edilmesi durumunda, ruhsat işlemleri gerekmesede İmar Kanunun 26’inci maddesi ve Planlı Alanlar Tip İmar Yönetmeliği’nin 59’uncu maddesinin açık hükümleri gereğince öncelikle imar planları yapılması ve onaylanması gereği bulunmaktadır. Planların onaylanması sonrasında ise ruhsat yerine Yönetmeliğin 59’ uncu maddesinde bulunan “tesislerin inşasına başlanacağının, ilgili yatırımcı kamu kurum ve kuruluşu tarafından mülkiyete ilişkin bilgiyle birlikte yazılı olarak ilgili idareye bildirilmesi gerekir” hükmü gereğince, ilgili idareye yazılı olarak başvurulması gerekmektedir. Ruhsat verilmesi yerine imar planlarında ilgili yerin ayrıldığına dair bilgi, yani onaylı imar planı ve mülkiyete ilişkin bilgi ile “ilgili idare” olan Valilik Makamı veya İl Özel İdaresine başvurulması gerekmektedir.

İl Özel idaresi Kanunu’nun 10/c maddesi gereğince belediye sınırları dışında imar planlarını onaylama sorumluluğu İl Özel İdaresinin olup İmar Kanunun 5. İnci maddesinde “ilgili idare” olarak Valilik Makamı adına bu yetkiyi kullanmaktadır.

“İlgili İdareye” gerekli bilgi ve belgeler ile başvurmadan başlanmak istenen ve imar planlarında bulunmayan inşaat ruhsatsız inşaat ile aynı durumda hatta mevzuata daha da aykırı bir konumdadır.

Nitekim ilgili mevzuatın amir hükümleri gereğince, Artvin İl Genel Meclisinin onayladığı çok sayıda HES inşaatına dair imar planları bulunmaktadır.Örneğin Artvin İl Genel Meclisinin 05.06.2012 tarih 55 nolu kararı ile Murgul İlçesinde yapımı planlanan “Yayla Regülatörü ve HES projesine” ait imar planları kabul edilmiştir.Keza Artvin İl Genel Meclisi aynı tarihte 64 sayılı karar ile Yusufeli İlçesi sınırları içerisinde Doğal Elektrik Üretim Ticaret Sanayi Anonim Şirketi tarafından yapımı planlanan “Cala Regülatörü ve Hidroelektrik santrali projesinin” 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planının, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun 10/c.maddesi hükümleri uyarınca onaylamış bulunmakta olup HES inşaatlarının imar planlarına tabi olduğu ve imar planları onaylanmadan inşaatlarına başlanamayacağı tartışmadan uzak bir konudur.

İlgili mevzuatın yasaklamasına rağmen imar planları olmadan HES inşaatına başlanması durumunda, bu duruma göz yuman kamu yöneticileri görevini ihmal ve kötüye kullanma suçunu işlemiş olacaklardır.

İmar Kanunun 32 inci maddesinde ise

“Bu Kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığı ilgili idarece tespiti, fenni mesulce (...) (3) tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilir. Yapı mühürlenerek inşaat derhal durdurulur.

Durdurma, yapı tatil zaptının yapı yerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshasıda muhtara bırakılır. “ denilmektedir.

İmar Planları Onaylanmadan Şantiye Binası inşaatlarına ve inşaat için harfiyata başlanamaz.

İlgili yönetmelikler ve Danıştay kararları ruhsat alınmadan kendisi için ruhsat gerekmeyen şantiye binası inşaatlarına ve harfiyat işlemlerine başlanamayacağını açık ve net olarak belirtmektedir.

İmar Planlarının ruhsattan da önce yapılması zorunlu olan düzenleyici işlemler olduğu çok açık olduğuna göre, ruhsat bir yana imar planlarında olmayan ve imar mevzuatına uygun olmayan bir yapı için şantiye binalarının inşaatına ve bu inşaatlar için harfiyata

2

başlanamaycağı çok açıktır.Taşlıkaya HES inşaatı kamu inşaatı sayılması nedeni ile ruhsata tabii olmadığı kabul edilmekle beraber, gerek Çevre Düzeni Planının ilgili hükümleri gerekse de İmar mevzuatının genel hükümleri gereğince, imar planı gerektiren bir yapı olup, imar planları onaylanmadan şantiye binalarının ve harfiyatın başlaması mümkün değildir.

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Kastamonu İl Özel İdaresi’nin Cide ilçesi LOÇ vadisinde yapılmak istenen Cide HES inşaatının imar planları olmadan inşaatına başlanması nedeniyle istediği yazılı görüş talebi üzerine 17.01.2010 tarih ve 310.06-112/479 sayılı yazısı (Ek-4) ile konuyu daha da netleştirmiş bulunmaktadır.Bu yazıda aşağıdaki ifadeler bulunmaktadır:

“İmar planının baraj gölü dahil tüm santral alanı için yapılması, uygulama imar planları etaplar halinde yapılabileceğinden, santrala ilişkin üretim tesisi, idari binalar ve gerekli diğer alt yapıların santral alanın belirli bölgelerinde toplanması halinde öncelikle bu alanların uygulama imar planlarının hazırlanabilmesi mümkündür”

Görüldüğü üzere HES inşaatları için imar planı “baraj alanı dahil tüm santral alanları” için yapılmak zorundadır.

Yine aynı yazının son bölümünde imar planları olmadan inşaata başlanması halinde hangi yaptırımların uygulanacağı konusuda aşağıdaki ifadeler ile hukuki durum çok açık olarak belirtilmiştir:

“İmar Kanunu’nun 32. Maddesinin ruhsat alınmadan yapılacak yapılar yönünden uygulanması mümkün görülmemekle birlikte 42. Madde hükmünün imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve haller için uygulanması mümkündür.Konuya ilişkin iş ve işlemlerde mevzuatın öngördüğü sürecin işletilmemesi halinde 32. Madde hükümleri de uygulanabilecektir.”

İlgili Bakanlığın yukarıda alıntılanan bu görüşleri ve hukuki tartışmadan sonra;

Taşlıkaya HES projesi ile ilgili olarak herhangi bir imar planı olmadığı,İmar planı olmadan inşaatına başlananılmasının mümkün olmadığı, Taşlıkaya HES projesinin ayrılmaz bir parçası olan Taşlıkaya HES projesine ulaşım yolunun inşaatına ve harfiyat işlemlerine başlanamayacağı çok açık bulunmaktadır.

Nitekim bu hususu Arhavi İlçesi sınrıları dahilinde yapımı planlanan “Taşlıkaya Regülatörü ve HES” projesi hakkında imar planları onaylanmadan inşaata başlanılmasının engellenmesini” talep eden bir vatandaşımıza Artvin İl Özel İdaresi tarafından verilen ve ekte sunulan 24/07/2012 tarih ve M.08.0.İÖİ.0.13.00.00-754-5730 sayılı cevap yazısı (Ek-3) ile “imar planı süreci tamamlanmadan herhangi bir inşaata başlanılmaması gerektiği; başlanılması durumunda 3194 sayılı İmar Kanununa istinaden gerekli cezai işlemlerin uygulanacağı” bildirilmiştir.

Taşlıkaya HES projesini yapmak isteyen firmanın Artvin Orman Bölge Müdürlüğü’nden ulaşım yolu ve sondaj faaliyeti için “Kesin İzin Oluru” almış olması, HES inşaatının ayrılmaz bir parçası olan yol için faaliyete geçmesine, İmar Planı onayı olmadan olanak tanımayan bir işlem değildir.Orman idaresi tarafından verilen izin yanısıra yol inşaatına başlanabilmesi için HES projesi için imar planının da onaylanması gerekmektedir.Çünkü ulaşım yolu HES projesinin ayrılmaz bir parçası olup, ileride HES projesinin imar planının onaylanmaması halinde bu yol işlevsiz kalacaktır.HES projesi için gerekli ön işlemler bitirilmeden yol projesinde de hukuken başlanamaz.

3

Taşlıkaya HES inşaatı alanına ulaşmak için daha önce yol inşaatı yapmak üzere bir iş makinesi 5 Temmuz 2012 tarihinde Küçükköy Köyüne gelmiş ve köylüler tarafından engellenmiş bulunmaktadır. Alınan duyumlara göre 22.01.2013 tarihinde tekrar iş makinesinin Taşlıkaya HES projesine ait yol ve santral alanında harfiyat çalışması yapmak üzere, proje alanında çalışmaya başlaması sözkonusudur.

Yukarıda anlatılan tüm bu gelişmelerin sonucunda;

Arhavi İlçesinin en yetkili mülki amiri olarak, 3194 sayılı İmar Kanunun 32. Maddesi gereğince ruhsat bir yana imar planı bile olmayan inşaatın başlatılamayacağı yönünde ilgili yatırımcı kuruluş olan Eyner Enerji firmasına bildirimde bulunulmasına, Kamilet vadisinde bulunan mevcut yolun Mençuna Şelalesine kadar olan bölümünden sonraki bölümünün mühürlenerek imar planları onaylanan kadar inşaatın “Ulaşım Yolu“ de dahil olmak üzere başlatılmasının sözkonusu alanda imar planları olmadan inşaata başlanamayacağı nedeniyle, doğması muhtemel gerginliklerin ve kamu

düzenini bozacak olayların engellenmesi için, yasal süreç tamamlanıp, imar planları onaylanana kadar inşaat faaliyetinin durdurulmasını talep ediyorum.

Saygılarımla arz ederim.

Adres: Adı Soyadı : T.C.Kimlik No :

İmza :

Ekler:

1- Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğünün 17.06.2009 tarih ve 4797/987 sayılı görüş yazısı

2- İnebolu Ağır Ceza Mahkemesi tarafından verilen ve Cide Cumhuriyet Savcılığının kovuşturmaya yer olmadığına dair kararını bozan 2012/122 değişik iş numaralı karar örneği.

3- Artvin İl Özel İdaresi’nin 24/07/2012 tarih ve M.08.0.İÖİ.0.13.00.00-754-5730 sayılı imar planı onayı olmadan Taşlıkaya HES projesinin inşaatına başlanamayacağına dair yazısı

4