Inte

rnat

iona

al m

agaz

ine

vo

or

dak

- en

gev

elar

chit

ectu

ur

2013

w

ww

.arc

hite

ctum

.co

m#1

3

02 | Editoriaal | imprEssum

Beste lezer,

Kleipannen zijn eeuwenoud, maar blijven grensverleggend. Wereldwijd bepalen zij almaar meer de look en prestaties van gebouwen, zoals blijkt uit dit nummer van architectum. ontwerpers bekleden niet alleen het dak, maar steeds vaker ook de gevel met kleipan-nen. daarvoor hebben ze esthetische, technische en energetische redenen. Beeld, kleur, integratie, energetische prestaties, gemak van toepassing, betrouwbaarheid, levensduur, onderhoud: de argumenten zijn legio, zowel voor nieuwbouw als bij renovatie.

uit eigen land blijkt dat uit meerdere projecten. Blader bijvoorbeeld naar het op een boomstructuur geënte ontwerp van een wooncomplex in antwerpen, of naar het grens-verleggende administratieve cen trum van Houthalen-Helchteren, waar op termijn naar een verbluffende reductie van de Co2-uitstoot wordt gestreefd. Even overtuigend zijn de andere lokale projecten: het in het oog springend hoekgebouw met gebogen dak en gevel in eenzelfde vlak in Heist-aan-Zee, en twee in een enveloppe van tegelpannen gewikkelde projecten, namelijk een woning in linkebeek en het dorpshuis in Noorderwijk.

iemand die keramische materialen ook in zijn hart draagt, is de Chinese pritzker-prijswin-naar Wang shu. met gerecyclede kleipannen verkent hij de grenzen van de architectuur. Een grensverleggende ontwerper en een dito materiaal, dat slaat gegarandeerd creatieve vonken, zoals u met eigen ogen kunt ontdekken. Veel leesplezier!

Het KORAMIC team

Editoriaal 12

16

08

imrEssumUitgever Wienerberger aG, 1100 Wien verlag Österreichischer Wirtschaftsverlag GmbH, 1120 Wien Hoofdredactie

Christine müller (Österreichischer Wirtschaftsverlag), marion Göth (Wienerberger aG) Medewerking rūta leitanaitė (lit), Christian

Kriemelmeyer (dE), Gerhard Halama (dE), marion Kuzmany (at), dirk Kühne (dE), sabine merlevede (BE), arnaud mounier-duchamp (Fr),

michelle richards (uK), Elaine liversidge (uK), Balciunas dainius (lit), sabaitis tomas (lit), monika sikorska (pl), alexa uplegger (dE)

foto‘s marc sourbron (6–7, 28–29), ruud peijnenburg (10–11, 22–25), peter Verplancke (12–13, 26–27), algimantas Kančas/Gustė

Kančaitė (16–19), stéphane Chalmeau (20–21), Goetschalckx liesbet (30–31), polish roofers association (psd) (34–35)

grafiscHe vorMgeving en design simon Jappel (Österreichischer Wirtschaftsverlag) drUk stiepan & partner druck GmbH,

Hirtenbergerstraße 31, 2544 leobersdorf, produktion: ueberreuter druckzentrum GmbH

wienerberger ag

a-1100 Wien, Wienerberg City

Wienerbergstraße 11

t +43 (1) 601 92-0, F +43 (1) 601 92-473

marketing@wienerberger.com, www.wienerberger.com

twitter.com/architectum

facebook.com/wienerberger

youtube.com/wienerbergerofficial

iNHalt | 03

26

30

28

22

Pannendak XXLtitisee | duitsland14

een dak In vakantIestemmIngHeist-aan-Zee | belgië

12

een gemeentehuIs In meandersden burg | nederland

10

stIjLvoLLe combInatIe van hout en kLeIMorre | frankrijk

08

een woonboom In de stadantwerpen | belgië

06

meester In recycLIngwang shu04

archItectuur voor de kunst In de natuurnida | litouwen

16transParantIe oP aLLe nIveausbasse-goulaine | frankrijk

20wonen en werken In de schuurleidsche rijn | nederland

22PannenhuIslinkebeek | belgië26azuurbLauwe vooruIt-bLIk oP de toekomstHouthalen-Helchteren | belgië

28een bLos van wIjnrode tegeLPannennoorderwijk | belgië

30stadsImPLantaat In de kLeur van kLeIanykščiai | litouwen

32InteLLIgent oPgeLost met een knIkwürzburg | duitsland

34

04 | WaNG sHu

mEEstEr iN rECyCliNGdit Jaar GiNG ’s WErElds mEEst prEstiGiEuZE arCHitECtuurpriJs Voor HEt EErst Naar EEN CHiNEsE arCHitECt: WaNG sHu, diE ZiCH NiEt iN HEt miNst oNdErsCHEidt door ZiJN GEraFFiNEErdE HErGEBruiK VaN aFBraaKstENEN EN -daKpaNNEN. „CHiNa HEEFt altiJd EEN rECyCliNGtraditiE GEKENd. iK NoEm HEt GErECyClEd BouWEN.“

„oude bakstenen en dakpannen stralen een zeke-re leeftijd uit en de boodschap dat natuurlijke mate-rialen kunnen ademen. overal om ons heen zien we hoe afbraakmaterialen zomaar worden weggegooid. ik wil hierop reageren met mijn ontwerpen”, verklaart Wang shu het gebruik van oude bakstenen voor zijn gebouwen. Het idee bakstenen en dakpannen van gesloopte traditionele huizen te recyclen, ontwikkel-de zich tot een bijzonder kenmerk van de ‚amateur architecture studio‘ in Hangzhou die werd opgericht door Wang shu en zijn vrouw lu Wenyu. ‚amateur‘ staat voor de spontane en experimentele aspecten van hun werk – als het tegenovergestelde van bijvoor-beeld ‚autoritair‘ of ‚monumentaal‘. de combinatie van lokale kennis van de cultuur en traditionele am-bachtelijke technieken met experimentele ontwerpen en ecologisch, toekomstgericht bouwen, maken de ‚amateur architecture studio‘ uniek.

Wang shu omschrijft zijn toegang tot de Chinese architecturale traditie als een belangrijk onderdeel van zijn concepten: „de traditionele architectuur in China is gebaseerd op lokale bronnen, op materiaalkeuze, het klimaat en een levensstijl waarin mensen een nauwe relatie met de natuur onderhouden. Het heeft niets te maken met een eeuwig onveranderlijk leven, maar met het vermogen veranderingen in de natuur te aanvaarden en hierop in te spelen. dit pleit ook voor duurzaam, milieubewust bouwen. En dat is wat ik wil uitdrukken in mijn ontwerp. ‚Banale retrolooks‘ en discussies over ‚stijl‘ en ‚symbolisme‘ zeggen mij helemaal niets.“

MilieUbewUst boUwen in 2007 werd de Xi-angshan Campus van de Chinese Kunstacademie in Hangzhou voltooid. Hierbij werden meer dan 2 mil-joen dakpannen van gesloopte huizen gebruikt voor

ningbo Historisch Museum, 2003-2008, ningbo, china

foto: lv Hengzhong

WaNG sHu | 05

het dak. Hetzelfde jaar ontvingen de architecten de ‚Global award for sustainable architecture‘. Een van hun belangrijkste projecten is het Ningbo Historisch museum, dat werd voltooid in 2008. Het massieve gebouw dat iets weg heeft van een burcht, valt op door zijn zware volumes die naar boven toe naar buiten overhellen en die worden doorsneden door binnenplaatsen, smalle uitsparingen en trappen. de gevels zijn echter het meest opvallende element. Voor deze gevels werden dakpannen van gesloopte tra-ditionele huizen uit de omliggende provincie herge-bruikt als bekleding. oude, voor een deel gebroken en nieuwe materialen werden gecombineerd tot een indrukwekkende collage van zo‘n 20 verschillende soorten grijze en rode natuurstenen, dakpannen en bakstenen.

in 2010 ontwierpen de architecten het Chinese paviljoen voor de 10de architectuurbiënnale in Vene-

tië, met de imposante ‚tiled Garden‘ die zich over het voorplein van het paviljoen uitstrekte als een groot beloopbaar dak van kleipannen.

in mei 2012 ontving Wang shu de pritzker ar-chitectuurprijs, de hoogst mogelijke bekroning voor architecten. met de nominatie van Wang shu gaf de jury een belangrijk signaal dat er een alternatief is voor de huidige ontwikkeling in China, die vooral wordt ge-kenmerkt door investeringsprojecten en een gebrek aan bouwcultuur.

tiled garden, 2010, 10de architectuurbiënnale, venetië, italiëfoto: lu wenyu

campus Xiangshan, chinese kunstacademie, fase ii, 2004-2007, Hangzhou, china foto: lv Hengzhong

06 | aNtWErpEN | BElGië

EEN WooNBoom iN dE stadmEt dE sloop VaN EEN oudE liFtENFaBriEK iN EEN diCHtBEBouWdE aNtWErpsE WiJK KWam Er ruimtE VriJ Voor oNtWiKKEliNG: iN plaats VaN dE traditioNElE riJWoNiNG mEt tWEE GEVEls KWamEN dE arCHitECtEN op dE proppEN mEt EEN amalGaam VaN VErsCHillENdE soortEN WoNiNGEN. Zo oNtstoNd EEN dyNamisCH GEVElBEEld mEt GroEN GEGlaZuurdE KlEidaKpaNNEN.

aNtWErpEN | BElGië | 07

de architecten hebben een woonboom met zes wooneenheden en een groen binnengebied ontwor-pen. op de vraag hoe je een dichtbebouwd stede-lijk binnengebied het best ontpit, antwoordde import Export architecture: met oplossingen die gebaseerd zijn op de dwarsdoorsnede van vruchten, zoals een avocado, een appel, een tomaat of een kiwi. de mo-gelijkheden spraken voor zich, met als uitersten de liquidatie van een grote, centrale pit (avocado) waar-rond gebouwen kunnen verrijzen, of het hier en daar wegplukken van verspreide pitjes (de kiwi) met een al even gedispergeerde bebouwing.

gestapeld wonen in plaats van een traditione-le rijwoning te creëren, stapelden de architecten zes verschillende soorten woningen met ineengeschoven vlakken op elkaar in een tegen de straat aanleunend woonblok, dat ze vervolgens bekroonden met een dakterras. Het resultaat is een dynamisch gevelbe-

eld met in elkaar grijpende volumes, dat niet in een oogopslag te vatten is. de aanvankelijke idee van een verticale groengevel werd al snel verlaten. in plaats daarvan maakten de architecten een foto van een boomkruin die ze vertaalden in de gepaste materia-len. de foto werd vergroot op pixelniveau. die pixels werden, op exact dezelfde plaatsen, ingevuld met groen geglazuurde kleidakpannen als gevelbekleding. de architecten kozen voor kleidakpannen omdat zij daarmee een suburbaan gegeven in de dense ste-delijke context wilden introduceren. Bij de metafoor van de boom sluit de sokkel van het gebouw aan, uitgevoerd in een bruine baksteen met schorsachtige structuur.

Voor het uitzicht op de stad zorgen blokramen in gemoffeld aluminium, waarin achteraan het eigenlijke raam is geplaatst. Elke opening is weloverwogen aan-gebracht en zet een bepaald stadselement in de kijker: een kerktoren of knappe staaltjes van architectuur.

iNFoproJECt bouw van een multiresidentieel gebouw met zes wooneenheden in de stad

opdraCHtGEVErag vespa – autonoom gemeente-bedrijf voor vastgoed en stadspro-jecten van de stad antwerpen

arCHitECtiea import export architecture, antwerpen

aaNNEmErd’Hulst van rymenant, lier

daKdEKKErlgJ dakwerken, westerlo

KlEidaKpaNNENvHv, in drie variaties groen geglazuurd

in deze woonboom met zes wooneenheden en een groen binnengebied dat de aanpalende huizen ademruimte geeft, heb

je het gevoel in een boomkruin te zitten. ook de vormgeving van de plattegronden is bijzonder origineel. de ontwerpers

van import export architecture baseerden zich daarvoor op de dwarsdoorsnede van een aantal vruchten.

08 | morrE | FraNKriJK

Energie-efficiëntie, comfort, esthetiek, integra-tie in de omgeving en duurzaamheid, dat waren de verwachtingen van de eigenaar voor de heropbouw en de renovatie na beschadiging van zijn woning. de oplossing die aan alle wensen van de opdrachtge-ver tegemoet zou komen, werd door architect alain Brustel van het bureau design architecture gevon-den in het gebruik van de bouwmaterialen hout en kleidakpannen.

in perfecte HarMonie Bij de bouwwerk-zaamheden werd alleen de kern van het gebouw be-houden; de nieuwe houten constructie voor de dak- en gevelrenovatie wekt uiteindelijk de indruk van een volledige nieuwbouw. Zowel op de beide zadelda-

ken als op de gevel van de bovenverdieping werden dakpannen in gepatineerde bruinrode klei gebruikt. Het gaat meer bepaald om rechthoekige, kruisgewijs geplaatste tegelpannen. de bekleding in larikshout van de rest van de gevel en het kleimateriaal vullen el-kaar qua aanvoelen en natuurlijke tinten perfect aan. de architect zegt daarover het volgende: „de kleur-schakeringen van de kleidakpannen werden speciaal gekozen om in de loop der tijd te harmoniëren met de bekleding in onbehandeld larikshout. de keuze voor deze natuurlijke bouwmaterialen die weinig onder-houd vergen, garandeert ook de duurzaamheid van het project.“

de totale renovatie werd gepland en uitgevoerd volgens een bioklimatologisch laag-energieconcept,

dE EENGEZiNsWoNiNG iN morrE iN dE Buurt VaN BEsaNçoN WErd Naar aaNlEidiNG VaN EEN alGEmENE rENoVatiE iN EEN NiEuW KlEEdJE VaN Hout EN KlEi GEstopt. dE aaNtrEKKEliJKE matEriaalComBiNatiE BliJKt iN ElK opZiCHt EEN idEalE oplossiNG tE ZiJN.

stiJlVollE ComBiNatiE VaN Hout EN KlEi

morrE | FraNKriJK | 09

waarbij de combinatie van hout en klei niet alleen qua esthetische waarde maar ook op energietech-nisch gebied bijzonder efficiënt bleek te zijn. de grote glaspartijen zorgen voor de noodzakelijke invallende zonnestralen, en zodoende voor warmtewinst in de winter. de warmte-isolatie bestaat uit houtwol en ook de verwarming is op de brandstof hout gericht. die wordt aangevuld met een extra luchttoevoer- en af-zuigsysteem. Zo ontstond uiteindelijk een bouwwerk in overeenstemming met de natuur, dat bij de keuze van de gebruikte materialen niet alleen een zuiver es-thetisch aspect maar ook ecologische overwegingen op de voorgrond plaatst.

iNFoproJECt algemene renovatie van een eenge-zinswoning

opdraCHtGEVErprivé, Morre

arCHitECtdesign architecture, besançon, alain brustel

daKdEKKErsimonin frères, Montlebon

KlEidaKpaNNENtegelpan 301, rustiek

deze zeer milieubewuste en volledig gerenoveerde eengezinswoning werd in een nieuw kleedje van klei en hout gestopt. de kern van het gebouw werd wel behouden, maar de nieuwe bekleding en houten constructie voor de dak- en gevelrenovatie wekt bijna de indruk van een nieuwbouw.

010 | dEN BurG | NEdErlaNd

Het bureau alberts & Van Huut uit amsterdam viert volgend jaar zijn 50-jarig jubileum. in het werk van dit bureau is een vaste lijn terug te vinden: de natuur is telkens weer een onuitputtelijke bron van inspiratie. „Wij wilden het meanderen van het wad en de duinen op en rond texel weergeven in het ontwerp van het gemeentehuis.“ ook de karakteristieke vorm van de typische texelse schapenstal met zijn steile dakhel-ling, waarbij de noklijn aan de voorkant en in het mid-den van het gebouw het hoogste is, heeft duidelijke associaties met het nieuwe gemeentehuis. daartus-sen „meandert“ het gebouw, zowel met de noklijn als met de segmenten van de gevel.

in een geest van participatie de erva-ring die reeds werd opgedaan bij twaalf eerdere gemeente huisprojecten, bracht alberts & Van Huut ertoe de bevolking intensief te betrekken bij het ont-

werpproces. de architecten namen papier, model-leerpasta en verf mee naar de bewonersbijeenkoms-ten om de creativi teit van de bewoners tot uiting te laten komen. ook schoolkinderen uit de omgeving mochten een bijdrage leveren aan het huis door bij-voorbeeld tegelaf beeldingen te maken, die nu in het afgewerkte gebouw door alle gebruikers op prijs worden gesteld.

verbonden Met Het landscHap de plat-tegrond van het gemeentehuis beschrijft een open cirkel. de ingangszone en de vergaderzaal bevinden zich in het midden van de cirkelboog. Geborgenheid en contact met het omgevende landschap zijn de twee ontwerpparameters van de architecten waarop het gebouw gebaseerd is. Vanuit de hoge ramen van de vergaderzaal heb je een vrij uitzicht op het cen-trum van den Burg. de schuine gevels met onregel-

dE VormENtaal EN dE matEriaalKEuZE VaN HEt NiEuWE GEmEENtEHuis VaN dEN BurG op HEt WaddENEilaNd tEXEl VErradEN oNmisKENBaar dE HaNd VaN dE arCHitECtEN alBErts & VaN Huut. samEN mEt dE BEWoNErs VaN HEt EilaNd WErd EEN rEdEliJK laaG GEBouW mEt ZiCHtBarE VErWiJZiNGEN Naar dE Natuur EN dE omGEViNG oNtWiKKEld.

EEN GEmEENtEHuis iN mEaNdErs

dEN BurG | NEdErlaNd | 011

matige glaspartijen en de op elkaar aansluitende do-minante daken werden bekleed met kleipannen. de relatief kleine formaten van de keramische elementen zijn uitermate goed geschikt voor de vormen die hier wat ongewoon zijn. „Wij werken graag en veel met kleipannen“, zegt max van Huut. „Ze verouderen heel mooi. Wanneer de pannen vuil worden, kunnen ze re-latief eenvoudig worden gereinigd. Het gebouw ziet er dan weer als nieuw uit. En natuurlijk kan het mate-riaal probleemloos worden gerecycled.“

de kleur van de muren is overal op de kleuren van de duinen en het wad afgestemd. de architecten ko-zen voor bordeauxrood voor de ramen en de deurko-zijnen, een kleur die overeenstemt met de keramische elementen van het dak, en die wordt opgefrist door de groen gepatineerde koperen details van de dak-goten.

iNFoproJECt nieuwbouw van het gemeentehuis van den burg op het waddeneiland texel

arCHitECtalberts & van Huut, b.v., amsterdam

KlEidaKpaNNEN datura, rustiek

bij de bouw van het nieuwe gemeentehuis stond de natuur als inspiratiebron op de eerste plaats. formeel wilden de architecten bij dit ontwerp immers naar de meanders van de duinen en het wad van het omgevende landschap verwijzen. de bouw is bovendien met de medewerking van de bewo-ners ontstaan.

012 | HEist-aaN-ZEE | BElGië

EEN daK iN VaKaNtiEstEmmiNGdE WiNKElruimtE mEt ViEr appartEmENtEN op EEN mooi HoEKpErCEEl op HEt marKtplEiN VaN HEist-aaN-ZEE, VriJGEKomEN Na dE sloop VaN EEN oud CaFé, ZorGt mEt ZiJN BooGdaK Voor EEN WarE BliKVaNGEr.

HEist-aaN-ZEE | BElGië | 013

Een hoekgebouw heeft uiteraard altijd een grote invloed op het straatbeeld, maar in dit geval drong de bouwheer extra aan op architectuur met karakter. met de typische elementen van de in Knokke-Heist regerende anglo-Normandische architectuurstijl – rode tegelpannen, wit geschilderd metselwerk, grijze profielen – componeerde de architect een speelse, verrassende en hedendaagse variant van deze ar-chitectuurtaal. Het resultaat is architectuur met een vakantiegevoel, waarin een zekere mate van frivoliteit voor een opgewekt humeur zorgt.

speciale dakvorM dat effect is vooral te dan-ken aan de speciale dakvorm. Het dak buigt zich in een cirkelboog over de ene gevel tot de vloerplaat van de eerste verdieping. op de kopse zijde werd de dakrandafwerking zo smal mogelijk gehouden. in de gevel dirigeren horizontale bandramen licht naar de living.

de gevel met de natuurrode tegelpannen kon op een relatief prijsgunstige manier worden gerealiseerd. Bovendien biedt de constructie de gelegenheid tot een optimale isolatie. de speciale dakvorm werd ge-

realiseerd door middel van cirkelboogvormige gelam-meleerde gelijmde spanten die per verdieping aan de vloerplaat werden vastgemaakt. de hoek van het ge-bouw wordt ondersteund door een metaalstructuur.

dynaMiscHe gevel de frontale zuidgerichte gevel kijkt uit op het marktplein en is ingevuld met riante terrassen die tevens als luifel fungeren en de zomerzon verhinderen om binnen te dringen en over-verhitting te veroorzaken. in de winter daarentegen reiken de zonnestralen tot de achterste muur van de appartementen, wat voor een aangename leefomge-ving zorgt. opmerkelijk zijn de balustrades in screen-glas, dat onderaan opaak en bovenaan transparant is. Hierdoor kunnen de bewoners rustig en met uitkijk zonnen zonder zelf gezien te worden.

Het gebouw omvat een winkelruimte op het gelijk-vloers en vier appartementen op de drie bovenverdie-pingen, waaronder een luxeappartement met een ex-tra niveau onder het gebogen dak. in de kelder werd een grote betonnen kuip geplaatst die dienst doet als regenwaterreservoir.

iNFoproJECt winkelruimte en 4 appartementen, Heist-aan-Zee

arCHitECtfrederik grimmelprez, blanken-berge

aaNNEmErs• Ruwbouw: Bouwonderneming

canneyt, oostkamp• Dakstructuur: Frans Fierens,

Zedelgem• Dakafwerking: Dirk De Prest,

oedelem

KlEidaKpaNNENgevelbekleding en boogdak: tegelpan 301, natuurrood

Met de typische elementen van de in knokke-Heist regerende anglo-normandische architectuurstijl – rode tegelpannen, wit geschilderd metselwerk, grijze profielen – componeerde de architect een speelse, verrassende en hedendaagse variant van deze architectuurtaal.

014 | titisEE | duitslaNd

de titisee is een van de populairste bestemmin-gen voor een uitstapje in het Zwarte Woud en kreeg in 2011 een nieuw pronkstuk: zwemparadijs „Ba-deparadies schwarzwald“. de uitwendige vorm van het gebouw is reeds van ver goed te herkennen, ook al bestaat die nagenoeg alleen uit de daken. Het doel was een dak dat zowel stijlvol als sterk is, en niet al leen aan de hoge bouwfysische maar ook aan de hoge statische eisen in deze sneeuwrijke regio voldoet. de twee reusachtige zadeldaken uit kleidakpannen, die ten opzichte van elkaar in een rechte hoek staan, vormen hier niet alleen de noodza-kelijke overdekking, maar kenmerken de bouw zowel in visueel als constructief opzicht. met kleidakpannen als dakbedekkingsmateriaal, die hier allang hun deug-delijkheid hebben bewezen, lukt het om het complex, ondanks de indrukwekkende afmetingen, goed aan het landschap van het Zwarte Woud aan te passen.

tecHniscHe Uitdaging Het bouwwerk, dat een t-vormige plattegrond heeft, bestaat uit een

glazen paviljoen met een openschuivend panorama-dak, het lange kleidak met schuin uitstekende glazen fronten op de puntgevelzijden en een centrale licht-straat, evenals uit een tweede, iets kleiner kleidak dat de ingangszone, die aan de voorzijde ook beglaasd is, overdekt. de oppervlakte van het grote dak be-draagt ongeveer 4000 vierkante meter en bekroont het glijbanenparadijs. de afmeting van het enorme daklandschap vereist echter ook de toepassing van speciale technische oplossingen. de trapeziumvormi-ge dakconstructie uit houten bintbalken draagt niet alleen het dak, maar ook grote delen van de glijbanen die aan de bintbalken zijn opgehangen.

sneeUw en iJs trotseren Extreem gro-te sneeuw- en ijsmassa‘s met sneeuwhoogten tot twee meter, zijn in het hoge Zwarte Woud geen zeld-zaamheid. om die reden stond een uitvoering, die geschikt is voor winters weer, op de voorgrond. als dakbedekking werden speciale, rood geëngobeerde dakpannen van Wienerberger gebruikt. Het nieuwe

paNNENdaK XXlHEt ENormE paNNENdaK VaN HEt NiEuWE ZWEmparadiJs „BadEparadiEs sCHWarZWald“ aaN dE titisEE stEldE WEGENs dE GrotE sNEEuWBElastiNG iN dE rEGio VaN HEt ZWartE Woud HoGE tECHNisCHE EisEN aaN dE oNtWErpErs EN dE uitVoErdErs, diE HiEr mEEstErliJK WErdEN opGElost.

titisEE | duitslaNd | 015

model is bovendien uitgerust met het geïntegreerde bevestigingssysteem sturmFiX. de eerste stormen en de zeven meter sneeuw en ijs die zich in de winter van 2011/2012 in de dakgoot samenpakten, werden probleemloos doorstaan door de enorm grote dak-vlakken. de consequente, volledig keramische detail-lering van de grote dakvlakken werd in samenspraak met de ontwerper, de betrokken handwerkbedrijven en de deskundige adviseurs van Wienerberger ont-wikkeld. Veel van wat op dit dak werd gerealiseerd, is gebaseerd op oude bouwkennis uit de regio die op dit dak bewaard gebleven is.

grote pannendaken vereisen speciale oplossingen: in de winter van 2011/2012 pakte zich ongeveer zeven meter sneeuw en ijs samen in de dakgoten. er moet in het uiterste geval rekening worden gehouden met ongeveer 6 ton sneeuw per strekkende meter. daarom werd er bij deze pannendaken met lange daksparren bewust op geen enkele wijze gebruikgemaakt van sneeuwvangsystemen. de sneeuw mag ongehinderd naar beneden glijden. afbeelding boven: het water van het dak wordt afgevoerd via grote afvoergoten rondom het gebouw.

iNFoproJECt badeparadies schwarzwald titisee

opdraCHtGEVErwUnd gruppe, friedrichshafen

oNtWErpEr draaGCoNstruCtiEHolzbau amann gmbH, weilheim-bannholz

daKdEKKErrudi Metzler gmbH, Hinterzarten

KlEidaKpaNNENcosmo 13 s, rood engobe

016 | Nida | litouWEN

arCHitECtuur Voor dE KuNst iN dE NatuuriN HEt middEN VaN HEt sCHildEraCHtiGE sCHiErEilaNd VaN dE KoErsE sCHoorWal CrEëErt dE NiEuWE „KuNstENaarsKoloNiE Nida“ EEN BoEiENdE sCHouWplaats Voor aCtiVitEitEN VaN dE KuNstaCadEmiE VaN VilNius. HEt arCHitECtENBurEau KaNCas studio oNtWiKKEldE EEN uitErmatE CoNsEquENt GEBouW dat door ZiJN EENVoud EN doNKErE KlEurGEViNG pErFECt aaNsluit BiJ dE BEsCHErmdE omGEViNG.

Nida | litouWEN | 017

018 | Nida | litouWEN

sinds de 19e eeuw is het vissersdorp Nida uit-gegroeid tot een populaire zomerbestemming voor kunstenaars. Kunstschilders, acteurs, auteurs en fi-losofen werden aangetrokken door het prachtige na-tuurlijke landschap tussen de witte duinen, de zee en de pijnboombossen, en trokken vanuit heel Europa naar de afgelegen plaats.

artistiek aUra Met een nieUw elan Het nieuwe complex van de „Kunstenaarskolonie Nida“ werd hier, als filiaal van de kunstacademie van Vilnius, in aansluiting op het voormalige artistieke aura van de plaats gebouwd en bezorgt dat aura nu een nieuw elan. op de oude fundamenten van een kamp uit het sovjettijdperk werd een gebouw met vijf kunstenaars-ateliers, woonzones voor studenten en een multifunc-tionele hal opgericht. de meest uiteenlopende eve-

nementen, conferenties, seminaries, kunstenfestivals en tentoonstellingen zullen hier plaatsvinden en een creatieve omgeving bieden voor kunststudenten, pro-fessoren en kunstenaars in een uitwisseling met de buitenwereld.

Het grote houten gebouw met twee verdiepingen is in de lengte in drie gelijke zones verdeeld, die tel-kens met kleidakpannen bedekt zijn. op het eerste gezicht ontstaat op die manier eerder de indruk van drie rijtjeshuizen dan de indruk van een evenemen-tencentrum; een bewuste daad om de schaal te ver-kleinen en een zekere huiselijke uitstraling te creëren.

precieZe arcHitectUUrtaal Van nader-bij beschouwd openbaart zich echter een uiterst fijn doordacht gebouw, dat zowel met zijn duidelijke plat-tegronden als met zijn eenvoudige verschijningsvorm

Nida | litouWEN | 019

aan de buitenzijde gebruikmaakt van een precieze architectuurtaal. Niet in het laatst zorgt de gelijkma-tig donkergrijze kleurgeving van de houten wanden en de dakpannen voor een rustige en monolithische verschijningsvorm.

Een ruim en centraal gelegen houten terras, dat op de eerste verdieping in het middelste van de drie da-ken ingesneden is, kan voor contemplatieve doelein-den worden gebruikt. aangezien je je hier op oog-hoogte met de flankerende dakvlakken bevindt, werd er speciaal veel belang gehecht aan de keuze van de dakpannen. Er werd een licht glanzende kleidak-pan gebruikt, die de dakvlakken naargelang van de lichtsterkte in verschillende kleuren laat glinsteren en verlevendigt.

twee halfopen gangen verdelen het gebouw in de breedte in drie ongelijke zones. Een gedeeltelijk

omlopende gang creëert een bijkomende tussenzo-ne tussen de binnen- en buitenzijde van het gebouw, zo ook aan de ingangsgevel die zodanig gevormd is dat de gevel het opvallendste detail van het volledige gebouw is. Hier werd het achterste gevelvlak, waarin zich ook de toegangsdeuren en de onderkant van de dakgoten bevinden, opvallend karmijnrood geverfd. in het voorste gevelvlak zorgen smalle, in de lengte geplaatste houten latten voor een booggewelfachtig effect. de hier ontstane rood omzoomde, lange en smalle voorste zone roept associaties op met een boeddhistische tempelconstructie.

de opdrachtgever, de kunstacademie van Vilnius, was met de realisatie van dit moderne project in een beschermd gebied in belangrijke mate richtingge-vend binnen de hedendaagse geschiedenis van de architectuur.

iNFoproJECt kunstenaarskolonie nida

arCHitECtENkancas studio – algimantas kančas, tomas petreikis, gustė kančaitė, tomas kučinskas

opdraCHtGEVErkunstacademie van vilnius

aaNNEmErUab rekosta

KlEidaKpaNNENactua 10 lg, grijs edel engobe

aangezien je je op het openluchtterras op ooghoogte met het dak bevindt, waren de details van de kleidakpannen visueel zeer belangrijk. de zinkrode kleur van de onderkant van de dakgoten en de wanden van de ingangsgevel zorgt voor contrasten. Het ver uitstekende dak en verticale ele-menten creëren een schaduwrijke veranda, die uitnodigt om te ontspannen.

traNsparaNtiE op allE NiVEausdE BouW VaN HEt NiEuWE stadHuis maaKt dEEl uit VaN dE VErNiEuWiNG VaN HEt CENtrum VaN BassE-GoulaiNE EN diENt iN HEt BiJZoNdEr dE opENiNG VaN EEN parK iN HEt Hart VaN dE stad, dat tot NoG toE NiEt toEGaNKEliJK Was.

020 | BassE-GoulaiNE | FraNKriJK

Het ontwerp van dlW architecture uit Nantes is gebaseerd op transparantie en op de toegankelijk-heid van het nieuwe stadhuis voor alle burgers. Het superieure gebouw met drie verdiepingen sluit met zijn eenvoudige en duidelijke vormentaal perfect aan bij het omgevende landschap. de compacte boven-verdieping die met lichte keramische tegelpannen be-kleed is, lijkt boven de beglaasde benedenverdieping te zweven; visuele verbanden tussen stad en park, binnen- en buitenzijde maken van het gebouw zowel in politiek als in stedenbouwkundig opzicht een trans-parante schakel.

een opening naar de stad in overeenstem-ming met het terrein werd de kelderverdieping voor de helft in de grond ingegraven. de gevel van deze verdieping is nu naar de straat gericht. Hier hebben de medewerkers van de gemeente die in de kantoren werken, directe toegang tot de straat. deze volledig beglaasde verdieping smelt wat de vorm betreft sa-men met het park, en nodigt de burgers uit voor een bezoek. ook de feestzalen voor plechtige gelegen-

heden zijn in de kelderverdieping ondergebracht. de bovenste verdieping is voorbehouden voor de interne afdelingen van de gemeenteadministratie. de geslo-ten, vanbuiten met tegelpannen beklede delen van het gebouw bieden zones waar men zich kan afzon-deren, en er is een groot terras met een glazen balus-trade dat op het park uitkijkt.

een aantrekkeliJke MiX Het volledige ge-bouw bestaat uit een mix van massieve bouwelemen-ten in beton en houten vakwerk. in combinatie met glas en lichtgrijs glinsterende keramische tegelpan-nen, die door hun dunne glazuurlaag een groot aantal kleurnuances reflecteren, heeft het materiaal hier een uiterst modern en contrastrijk effect. de materiaal-keuze viel op keramische tegelpannen, in navolging van de traditionele bouwwijze van het zuidelijke loire-dal, waar tegelpannen ook vandaag nog heel vaak worden gebruikt. Naast het elegante visuele effect voldoet het gebouw met zijn nuttige oppervlakte van 1500 vierkante meter ook aan de richtlijnen voor lage-energiewoningen.

iNFoproJECt nieuwbouw stadhuis basse-goulaine

arCHitECtdlw architecture, nantes

opdraCHtGEVErstadhuis basse-goulaine

aaNNEmErsMac, nantes

KlEidaKpaNNEN tegelpan 301, wit-grijs geglazuurd

BassE-GoulaiNE | FraNKriJK | 021

Het superieure stadhuis met drie verdiepingen sluit met zijn duidelijke vormentaal perfect aan bij het omgevende landschap. Met keramische tegelpannen werd er weliswaar gebruikgemaakt van een traditioneel materiaal, maar op dit bouwwerk bewijzen deze tegelpannen dat ze niet alleen voor het dak maar ook voor gebruik op hedendaagse gevels uitstekend geschikt zijn.

022 | lEidsCHE riJN | NEdErlaNd

WoNEN EN WErKEN iN dE sCHuurtE middEN VaN EEN oudE KErsENBoomGaard iN HEt NEdErlaNdsE lEidsCHE riJN WErdEN driE NiEuWE, opVallENdE WooNHuiZEN Voor KuNstENaars GEBouWd. mEt HEt EErdEr oNCoNVENtioNElE oNtWErp VErWiJst arCHitECtENBurEau oNB Naar HEt aGrarisCHE VErlEdEN VaN dE loCatiE. dE GEBouWEN HEBBEN immErs dE Vorm VaN EEN GEaBstraHEErdE sCHuur.

lEidsCHE riJN | NEdErlaNd | 023

024 | lEidsCHE riJN | NEdErlaNd

„om kunstenaars ervan te overtuigen naar leid-sche rijn te trekken, bouw je geen gewoon rij-tjeshuis“, vindt lars Zwart van op ten noort blijden-stein architecten (oNB). de huizen overstijgen dan ook in elk opzicht de middelmaat: op de benedenver-dieping beschikt elke bewoner over een groot atelier en op de twee bovenverdiepingen wordt er gewoond. de gemeenschappelijke foyer is het onbetwistbare pronkstuk: de ruimte is drie verdiepingen hoog en wordt goed verlicht via een smalle opening in het dak. Van hieruit kunnen alle deuren in de ateliers worden geopend, en de ruimte biedt de kunstenaars boven-dien de mogelijkheid om hun werken ook gezamenlijk tentoon te stellen.

stiJlvolle eenHeid om de gebouwen zoveel mogelijk de uitstraling van een authentieke schuur te bezorgen, heeft de buitenzijde van beide gebouwen

telkens maar één kleur, die precies door de kleur van de gebruikte kleidakpan wordt bepaald. de relatief platte dakpannen die het dakvlak zoals een plaat bedekken, vielen bij de architecten zeer goed in de smaak voor hun abstracte ontwerp. alleen de om-lijsting van de hoofdingang mocht een andere kleur hebben. de grote deuren met hun opvallende vleu-gels zijn wit en worden de blikvanger in de massief ogende houten voorgevel. de nummers een, twee en drie werden opzettelijk buitensporig groot boven de deuren geplaatst. Ze vervolledigen de volledig artis-tieke globale indruk van de ingangszone.

Niet alleen qua kleur maar ook wat de ruimte be-treft, vormen de kleidakpannen van het ver naar be-neden getrokken dak, de houten gevels en de ramen en deurkozijnen uit aluminium een solide eenheid. ook de dakgebinten van het gebouw werden optisch vergroot, doordat de kleidakpannen van het schuine

lEidsCHE riJN | NEdErlaNd | 025

vlak doorlopen in het loodrechte gevelvlak. met een verlijmde gevelknikpan werd een vloeiende overgang gecreëerd, perfect op maat van de helling van het dak. ook de ramen lopen van de gevel door in het dakvlak.

„de bewoners zijn trots op het complex, en dat is het grootste compliment dat je als architect kan krij-gen“, aldus Zwart. „Het is fantastisch dat iedere be-woner de ruimte op zijn of haar eigen manier sfeervol maakt en inricht. ook de gemeenschappelijke ruimte valt in de smaak; er worden regelmatig tentoonstellin-gen gehouden. En de kersenboomgaard bloeit!“

iNFoproJECt atelierwoningen, leidsche rijn

arCHitECtop ten noort blijdenstein architecten en adviseurs, Utrecht

KlEidaKpaNNENactua 10 lt, bruin, gewolkt enantraciet mat

drie kunstenaarswoningen, die worden gekenmerkt door hun ver naar beneden reikende dakvlakken, scoren in de eerste plaats door hun buitengewone buitenkant: formeel verwees de architect heel bewust naar de voor de locatie vertrouwde schuur en creëerde hij langgerekte bouwstructuren die zich vooral door de verschillende kleuren van hun dakbedekking van elkaar onderscheiden. kleidakpannen bleken hierbij de perfecte oplossing te zijn voor het toch wat onconventionele, hedendaagse ontwerp.

026 | liNKEBEEK | BElGië

paNNENHuis“piZZa” HEBBEN dE arCHitECtEN HEt proJECt op HuN WEBsitE GEdoopt. omdat sommiGE mENsEN Er EEN piZZa iN ZaGEN, maar Vooral als rEFErENtiE aaN dE Naam VaN dE opdraCHtGEVErs, KENNissEN siNds laNG. dE GENEsE VaN dE WoNiNG VErliEp mEt HortEN EN stotEN.

liNKEBEEK | BElGië | 027

de bouwheren hadden aanvankelijk een overeen-komst met een sleutelklarewoningbouwbedrijf, maar dat haakte af toen het ontwerp van de architecten op tafel kwam. daarna drong de gemeente aan op het gebruik van traditionele materialen zoals bak steen, kleidakpannen of pleister. de architecten besloten het hele gebouw dan maar in een enveloppe van tegelpannen te wikkelen en materiaal om te zetten in volume. om dat volume intact te houden, werden dakgoten en regenwaterafvoeren onzichtbaar geïnte-greerd. door de mix van kleuren krijgt het geheel een genuanceerde, levendige aanblik.

binnentUin in de kelder de opdrachtgevers woonden voordien in een smalle rijwoning en wilden de drie vrije gevels ten volle benutten. de architecten speelden daarop in door het volume te doorprikken met speelse, verrassend ingeplante raamopeningen. Het grote raam in de zijgevel wordt door bomen be-schut tegen de zuiderzon. de ramen vooraan lood-sen de aangename stralen van de ondergaande zon

de woning binnen. intern creëerden de architecten een intrigerend spel van doorzichten en perspectie-ven door te jongleren met vides en dubbele hoogtes. de op maat vervaardigde, transparante stalen trap met bordessen en borstweringen in hetzelfde mate-riaal draagt bij tot het ruimtelijke effect. de interactie tussen de gezinsleden krijgt hier de vrije ruimte. de woning is opgetrokken in een staalstructuur, ingevuld met betonnen gewelven en wanden in betonblokken. op die blokken werd een houten structuur bevestigd waarop de tegelpannen zijn geplaatst. dat bood de gelegenheid om stevig te isoleren.

alle ruimte is optimaal benut, met kamers onder de dakhelling en op het kelderniveau een bureau dat minder daglicht behoeft, en aangrenzend een kleine binnentuin met boom. dankzij de openheid van het interieur krijgt de tuin voldoende daglicht via de hori-zontale lichtstraat in het dakvlak en de andere raamo-peningen.

iNFoproJECt eengezinswoning, linkebeek

BouWHEErde bewoner

arCHitECtvanden eeckhoudt – creyf architectes, brussel/bruxelles

aaNNEmErg. palumbo, Manage

KlEidaKpaNNENtegelpan 301, mix van natuurrood, rustiek, amarant en antraciet

028 | HoutHalEN-HElCHtErEN | BElGië

aZuurBlauWE VooruitBliK op dE toEKomstop HEt VoormaliGE miJNtErrEiN BouWdE dE GEmEENtE HoutHalEN-HElCHtErEN EEN admiNistratiEF CENtrum dat op tErmiJN strEEFt Naar EEN Co2-rEduCtiE VaN 90 %. symBolisCH Voor diE amBitiE is dE mEt aZuurBlauWE KlEidaKpaNNEN BEKlEdE uitKiJKtorEN.

HoutHalEN-HElCHtErEN | BElGië | 029

de fraaie toren geeft niet alleen aan waar zich de hoofdingang van het 17 000 m² grote gebouw be-vindt, maar herinnert ook aan de vroegere koeltorens van de mijn, die werden gebruikt om het water van de elektriciteitscentrale af te koelen. de azuurblauwe kleur van de kleidakpannen waarmee de gevel van de toren bekleed is, doet de grens tussen toren en hemel vervagen. de vorm van de gevelbekleding van de toren volgt de organisch glooiende lijnen van de architectuur. in totaal verwerkte de dakdekker maar liefst 770 m² tegelpannen, een job die, de voorbe-reidende werkzaamheden inbegrepen, al snel twee maanden in beslag nam.

voorbeeldig dUUrZaaM de spits van de to-ren vormt de bekroning van een uitkijkplatform met een opvallende ellipsvormige opening. de blik gaat hier automatisch naar het voormalige mijngebouw, omgedoopt tot GreenVille, dat vandaag onderdak biedt aan de vzw i-Cleantech Vlaanderen. Het uit-kijkpunt op deze toren werd het “oog van daubechi-es“ gedoopt, naar de gelijknamige, in Houthalen

geboren wiskundige die aan de basis lag van de wavelets, de wiskundige formules waarop het beken-de JpEG-formaat gebaseerd is.

Het nieuwe administratieve centrum is in heel wat opzichten een buitenbeentje. om te beginnen werd het gerealiseerd als een voorbeeld van integraal ont-werpen en bouwen. tijdens de ontwerpfase werd zo ook de Co2-voetafdruk van de gemeentelijke diens-ten in kaart gebracht, en werd berekend wat die na de verhuizing zou zijn.

Naast de centralisatie van de gemeentelijke diens-ten, wordt in ruimte voorzien voor derden (horeca, vredegerecht, andere diensten), zodat de uitbater, een autonaam gemeentebedrijf, op termijn omzet kan halen uit het gebouw.

Het gebouw gaat voor een doorgedreven duurzaam heid, die in tal van aspecten en ook in de zorgvuldige materiaalkeuze tot uiting komt. de meest visuele representant daarvan zijn de tegelpannen van de blauwe toren, die het administratief centrum al van ver zichtbaar maken.

iNFoproJECt nieuw administratief centrum (nac), Houthalen-Helchteren

opdraCHtGEVErautonoom gemeente bedrijf (agb) Masterplan, Houthalen-Helchteren

BouWtEamontwerp: Holistic architecture 50 | 5 realisatie: tHv Mandalastudiebureau: arcadisHoofdaannemers: cordeel & kumpen organisatiedeskundige: creando

daKdEKKErUnidak, Hasselt

KlEidaKpaNNENpatrimoine, blauw geglazuurd

een doorgedreven duurzaamheid kenmerkt dit opvallende bouwwerk: een doorgedreven isolatie, een hoge luchtdichtheid, driedubbele en zonwerende beglazing, richtbare zonwering, een luifel langs de zuidzijde, mechanische ventilatie met warmteterugwinning, warmte-koude opslag, groendaken en energiezuinige verlichting worden aangevuld met de meest visuele representant: een platte, azuurblauwe kleidakpan.

030 | NoordErWiJK | BElGië

EEN Blos VaN WiJNrodE tEGElpaNNENsiNds dE FusiE mEt dE stad HErENtals stoNd HEt VoormaliGE GEmEENtEHuis VaN NoordErWiJK Er Wat armtiEriG BiJ. HEt dEEd diENst als KlEEdruimtE Voor dE GroENdiENst EN als proVisoir BurEau Voor dE WiJKaGENt. dE stad BEsloot HEt paNd om tE VormEN tot VolWaardiG dorpsHuis EN uit tE BrEidEN mEt EEN NiEuWBouW. dE opdraCHt WErd toEVErtrouWd aaN HEt oNtWErpatEliEr BErt GEBruErs – pEtEr JaNNEs.

Een in alle facetten duurzaam gebouw, zowel con-ceptueel als inzake energie en materiaalgebruik, dat een herkenningspunt moest vormen in het dorpscen-trum. dat was de ambitie van het stadsbestuur toen dat het voormalige gemeentehuis van Noorderwijk wilde upgraden tot dorpshuis, en aanvullen met een nieuw gedeelte voor de groendienst, het rode Kruis en de bibliotheek. de architecten pikten daarop in door het statige oude pand te behouden en aan te vullen met een balkvormige nieuwbouw evenwijdig aan de straat.

in het bestaande gebouw met de centrale gang en traphal, aan beide zijden symmetrisch geflankeerd

door vertrekken, werd de houten draagvloer vervan-gen door betongewelven en kwam er nieuw buiten-schrijnwerk in jatoba. de aparte vertrekken kwamen uitstekend van pas om het programma in te vullen, met name lokalen voor de muziekschool, vergader-ruimtes en een ontvangstlokaal voor het oCmW.

rood baken om tegemoet te komen aan de vraag van de opdrachtgever naar herkenbaarheid, doorgedreven thermische isolatie en een duurzaam materiaalgebruik, lieten de architecten het gebouw volledig inpakken met wijnrode tegelpannen. de ge-glazuurde tegelpannen versterken het monolithische

NoordErWiJK | BElGië | 031

karakter van het dorpshuis. daarmee vormt het een baken in het centrum en onderscheidt het zich met verve van de strakke nieuwbouw in glas en baksteen. Hoewel de twee gebouwen duidelijk hun eigen ka-rakter hebben, vormen ze toch een geheel. dat is te danken aan de gezamenlijke inkom op het scharnier-punt, waar meteen het gemeenschappelijke sanitair werd ondergebracht.

dUUrZaaM ingevUld ook de invulling van de technieken staat volledig in het teken van de duurzaamheid. in het nieuwe gebouw werden een warmtepomp en zonwerende lamellen geplaatst.

Voor de verwarming van het dorpshuis staat een condensatieketel in. Het sanitair warm water wordt geproduceerd met behulp van een zonneboiler. Het hellend dak maakte het mogelijk het regenwater te recupereren voor gebruik in de toiletten. Beide ge-bouwen werden uitgerust met een ventilatiesysteem met warmteterugwinning, dat lucht aangevoerd krijgt via een grondbuis. Veel daglichttoetreding en een energiezuinige verlichting, gestuurd door sensoren, maken het duurzame plaatje compleet. Het verleden krijgt hier een mooie toekomst toebedeeld.

iNFoproJECt renovatie en uitbreiding van een oud gemeentehuis tot dorpshuis en bibliotheek, noorderwijk (Herentals)

BouWHEErstad Herentals

arCHitECtontwerpatelier bert gebruers - peter Jannes, olen

aaNNEmErnoordbouw, Herentals

daKdEKKEralex bastiaenssen, Herenthout

KlEidaKpaNNENtegelpan 301, wijnrood geglazuurd

032 | aNyKščiai | litouWEN

stadsimplaNtaat iN dE KlEur VaN KlEidE NiEuWE stadsBiBliotHEEK iN aNyKščiai HErstElt dE HarmoNiE VaN HEt HooFdplEiN, diE door stEdENBouWKuNdiGE iNGrEpEN uit HEt soVJEttiJdpErK VErstoord Was, EN CrEëErt EEN samENHaNGENdE EENHEid tussEN HEt plEiN, dE riViEroEVEr EN dE HistorisCHE KErK.

de kleine stad anykščiai geldt als bakermat van de litouwse literatuur. de grote litouwse dichter antanas Baranauskas en diens neef, auteur antanas Vienuolis, lieten zich inspireren door het ingetogen landschap hier tussen de rivier šventoji en de omliggende bos-sen. Vandaag de dag herinneren gedenktekens op het plein voor de kerk en op de aangrenzende oever aan de twee letterkundigen. de imposante bakstenen kerk uit de 19e eeuw en het hoofdplein dat overgaat in de groene glooiing op de oever, vormen het hart van het oude stadsgedeelte van anykščiai.

in HarMoniscH evenwicHt in het sovjet-tijdperk werd de harmonie van deze compositie verstoord. de wijk achter de kerk werd gesloopt en vervangen door robuuste bedrijfs- en administra-tiegebouwen, die niet op de schaal en evenmin op de architectuur van het oude stadsgedeelte afges-temd waren. Het feit dat de binnenplaatsen van dit

nieuwe complex in de richting van de kerk werden georiënteerd, ervoer de bevolking als een extra be-lediging. architect Vytenis daunoras zorgt nu met de passende ordening van zijn ontwerp voor de nieuwe stads bibliotheek voor een herstel van het vroegere evenwicht.

Het gebouw bestaat uit drie delen, die zich zoals de geledingen van een slangenlijf aanpassen aan de ligging van het plein, en stedenbouwkundig de perfecte voltooiing vormen. de afzonderlijke bouw-structuren zijn bijzonder goed geproportioneerd en bestaan aan de oppervlakte alleen uit klei en glas.

dakpannen als rode draad Zowel op de daken als op de gevels werden kleirode baksteenele-menten gebruikt. in het bijzonder het dak werd met rood geëngobeerde tegelpannen met rechte hoeken afkomstig uit duitsland gerealiseerd. Glasstroken die zich in een onregelmatige conische vorm van het dak

aNyKščiai | litouWEN | 033

via de dakgoot voortzetten, en verticaal in de gevel doorlopen, zorgen voor verlichting. Beglaasde gan-gen verbinden de drie delen van het gebouw. „de kleirode kleur van het dak verwijst naar de kerk en de overblijvende historische gebouwen in het stad-scentrum“, aldus architect daunoras. „Wanneer je anykščiai overziet vanuit de spits van de kerktoren, smelt de bibliotheek harmonisch samen met de be-staande gebouwen in het oude stadsgedeelte en de daken ervan, die een gespikkeld patroon van soort-gelijke kleuren en materialen vormen.“

de bibliotheek zorgt niet alleen in architecturaal en stedenbouwkundig opzicht voor een opwaarde-ring van het plein en de omgeving ervan, maar ver-vult ook belangrijke sociale opdrachten. de nieuwe bibliotheek heeft niet alleen een lees- en boekenuit-leenfunctie, maar is ook een belangrijke ontmoetings-plaats voor verschillende leeftijdsgroepen en groeit uit tot een centrum van het openbare leven.

iNFoproJECt stadsbibliotheek anykščiai

arCHitECtENinstitute of design and restoration + architect vytenis daunoras

opdraCHtGEVErstadsbestuur van anykščiai

aaNNEmErdailista

KlEidaKpaNNENtegelpannen met rechte hoeken, rood geëngobeerd

de verstoorde harmonie van het vroegere hoofdplein herstellen: daar is het nieuwe gebouw van de stadsbibliotheek, dat een samenhangende eenheid tussen het plein, de rivieroever en de historische kerk creëert, in geslaagd. Met zijn drie delen sluit het gebouw met het nodige inlevings-vermogen aan op de bestaande ligging van het plein en vormt het stedenbouwkundig de perfecte voltooiing ervan.

034 | WürZBurG | duitslaNd

iNtElliGENt opGElost mEt EEN KNiKVaNdaaG ZiEt HEt daK VaN HEt distriCtsGEBouW VaN WürZBurG Er als VaNZElFsprEKENd ElEGaNt EN pErFECt GEslaaGd uit. dE daKtECHNisCHE moEiliJKHEidsGraad VaN dEZE rENoVatiE Was ECHtEr aaNZiENliJK EN allEEN mEt spECialE CoNVEXE BEVErstaartpaNNEN iN dEZE Vorm uitVoErBaar.

WürZBurG | duitslaNd | 035

Het huidige ambtsgebouw, dat in 1908 als koninklijk Beiers doveninstituut werd opgericht, valt onder monumentenzorg en huisvest o.a. de dienst openbare Werken en de dienst Welzijn. in het kader van de renovatie werden voor de nieuwe dakbedek-king ongeveer 4500 vierkante meter Koramic bever-staartpannen gebruikt. Naast ongeveer 130  000 gewone beverstaartpannen werden ook ongeveer 3000 speciale gebogen beverstaartpannen voor de mansardek nik en de golvende siergevels gebruikt.

kleine Mansardeknik Bovendaken en man-sarden worden in de mansardeknik gewoonlijk volle-dig van elkaar gescheiden. dit is niet het geval bij dit dak. reeds van bij het begin koos men voor een de-stijds innovatieve oplossing: in plaats van voor een omslachtige en dure mansardeknik met gootbalk, goot en kroonlijst te kiezen, werden de twee daken met een verschillende hellingsgraad in de mansarde-knik doorgedekt. daarbij werden zogenaamde bever-staartknikpannen gebruikt.

geen opstUikende dakpannen in de knik Vroeger werd de oude dubbele dekking met bever-staartpannen in de knikzone met telkens twee afge-ronde beverstaartpannen gedekt. de licht convexe buiging van de gewone Koramic beverstaartpannen van Wienerberger voorkomt het ongewenst opstui-ken van de dakpannen bij de tegenwoordig typische renovatieopdrachten vaak op gedeeltelijk oneffen dakgebinten. de beverstaartpannen liggen niet volle-dig op elkaar, wat het drogen van de dakpan versnelt

en de levensduur verlengt. alle buigingen konden met slechts één soort convex gebogen beverstaartpan worden uitgevoerd. Zo werden de productiekosten van de beverstaartpannen beperkt en werd de logis-tiek op de bouwplaats vereenvoudigd.

viJf daken, Maar telkens anders Elk van de vijf grote daken in E-vorm werd als een apart bouwonderdeel beschouwd met telkens typische dakhellingen aan de mansarde en het bovendak. daarbij ging de aandacht in de eerste plaats naar een zo spaarzaam mogelijk gebruik van ronde be-verstaartknikpannen. de overlapping in de knikzone werd zodanig gevarieerd dat er een gesloten dekking ontstond. Heel wat mansardeknikken werden naar-gelang het hellingsverschil met slechts twee bever-staartpannen of drie beverstaartknikpannen gedekt.

eXtreMe storMbeveiliging de opdrachtge-ver wenste op het volledige dakvlak een 1/1-schroef-verbinding van de beverstaartpannen en eiste in de mansardezone ook dat elke dakpan afzonderlijk werd verankerd. aangezien het zeer druk bezochte open-bare gebouw vóór de dakrenovatie vaak te maken had met vallende dakpannen, omdat vastgeschroef-de dakbedekkingen nu eenmaal niet buigzaam zijn, moest elk detail vooraf zeer nauwkeurig worden ge-pland om een extreme stormveiligheid te garanderen. de over de mansardeknik doorgedekte beverstaart-pannen verraden echter niets van de bijzondere dak-technische moeilijkheidsgraad.

iNFoopdraCHtGEVErdistrict würzburg

arCHitECtstanek-Höring-architekten, www.arch50plus.de

daKdEKKErdachdeckerei karlheinz bottek, gelchsheim

KlEidaKpaNNENbeverstaartpannen18 x 38 cm, natuurrood, en kerami-sche accessoires

districtsgebouw van würzburg: grote dakrenovatie met koramic beverstaartpannen. afbeelding rechts:

mansardeknik keramisch afgewerkt met beverstaartknikpan. afbeelding uiterst rechts: gewelfde beverstaartpannen voor

mansardeknik en siergevel.

Internationaal magazine voor dak- en gevelarchitectuur

2013 www.architectum.com#13