ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ

KIRSAL ALANA ETKİLERİ

Türkiye, tarım alanında dünyanın önde gelen ülkelerinden biri olmasına rağmen tarım arazilerinin çeşitli nedenlerle parçalara bölünmesi, küçülmesi gibi bir takım sorunlardan dolayı hak ettiği yeri alamamış; buğday, şeker gibi ürünleri ithal eder hale gelmiştir. Parçalanmış araziler işletmenin maliyetini arttırmakta ve araziden elde edilen verimi de azaltmakta ve bu sonucu doğurmaktadır. Bu sorunun önlenmesinin yolu basitçe parçalanmış arazilerin birleştirilmesi anlamına gelen arazi toplulaştırmadır.

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ TANIMI

Arazi toplulaştırılması; aynı şahsa veya çiftçi ailesine ait, çeşitli nedenlerle, ekonomik üretime imkan vermeyecek biçimde veya toprak muhafaza ve zirai sulama tedbirlerinin alınmasını güçleştirecek derecede; parçalanmış, dağılmış, şekilleri bozulmuş dağınık, küçük arazi parçalarının ve hisselerinin bir araya getirilerek, muntazam şekiller halinde birleştirilmesi, bütünleştirilmesi ve işletmelerin yeniden düzenlenmesi işlemi olarak tarif edilebilir.

ARAZİ PARÇALANMASININ NEDENLERİ

Avrupa Birliği ülkelerinde arazi bölünmüşlüğü tarımsal araziler niteliklerine göre sınıflandırılarak yapılmaktadır. Türkiye’de ise miras hukuku gereği araziler sürekli olarak parçalanmaktadır. Herkes kendi arazisinde isteğine göre ekim yapmakta bu da verimliliği azaltıp maliyeti de arttırmaktadır.

Araziler;

Doğal koşullar, Fiziksel tesislerin yapılması, Tarımsal faaliyetler, Miras ve alım satımlar

gibi nedenlerle parçalanmaktadır.

TÜRKİYE’DE ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ TARİHİ

GELİŞİMİ

Ülkemizde ilk kez 1961 yılında Konya’ nın Çumra İlçesine bağlı Karkın köyünde TOPRAKSU Genel Md. tarafından uygulanmaya başlanmıştır. 7457 sayılı kanunun 2. maddesi (j) bendi ile Medeni kanunun 678. maddesine dayanılarak yapılmıştır.

1964 yılında Antalya, Burdur, Isparta illerinde D.P.T. İle Birleşmiş Milletler Gıda Teşkilatı tarafından örnek projeler hazırlanmış ve uygulanmıştır.

Yapılan çalışmalardan olumlu sonuçlar alınınca 1966 yılında ilk arazi toplulaştırması tüzüğü yürürlüğe girmiş ve çalışmalar daha geniş bir alanda uygulanmaya başlanmıştır.

Planlamalar Salihli, Turgutlu ve Menemen ovalarını içine alan ‘Aşağı Gediz Sulama Projesi’ adı altında uygulanmıştır.

Daha sonra Bayramiç-Ezine ovaları, Gölhisar-Acıpayam, Çukurova, Pamukçu-Aslıhan-Tepecik ovalarında ve GAP kapsamında bir çok ovada arazi toplulaştırma uygulanmıştır.

Bir çok uygulama yapılmasına karşın halen ülkemizde istenilen düzeyde değildir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ ETKİLERİ

Arazi Toplulaştırma çalışmaları tarımsal faaliyetler açısından olduğu kadar kırsal alanın sosyo-ekonomik sorunlarına çözüm getirmesi bakımından da büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle arazi toplulaştırması, sadece tarımsal faaliyetlere yönelik bir uygulama olarak görülmemelidir.

Aynı zamanda kırsal yerleşmelerde yaşayan nüfusun çalışma şartlarını da iyileştirecek ve köyden kente göç olaylarını yavaşlatacak çok yönlü bir kırsal alan planlamasıdır.

1. Arazi Kullanım Miktarına Etkisi

Tarla tarımında genellikle parsel sınırına yaklaşamama nedeniyle sınıra paralel 30 cm genişliğindeki bir toprak şeridi ekilememektedir. Bu durum bir kısım arazinin boş kalmasına ve üretim kaybına yol açmaktadır. Arazi toplulaştırma sonucunda parsel sayısı azalıp büyüklüğü artacağından sınırdan dolayı oluşan kayıp büyük ölçüde azalmakta ve kullanılabilir arazi miktarı artmakta dolayısıyla da verim artışı olmaktadır.

Toplulaştırma Öncesi Görünüm Toplulaştırma Sonrası Görünüm

2. Parsellere Olan Mesafeye Etkisi

Tarım işletmelerinde toprak işlenmesi, ekim, dikim, bakım ve hasat gibi çeşitli faaliyetler için işletme merkezinden veya köyden ayrı ve değişik yerlerde bulunan tarlalara gidip gelme sırasında, çiftçilerin parsel sayısıyla orantılı olarak fazla yol katetmesi iş, zaman ve akaryakıt kaybıyla; taşıt ve makinaların yıpranmasına yol açmaktadır. Arazi toplulaştırması uygulamaları ile bu kayıpların en az düzeye inmesinin sağlanabileceği açıkça ortaya çıkmaktadır.

3. Teknik Tarım Yöntemlerinin Kullanılmasına Etkisi

Toplulaştırma uygulamasıyla bir işletmeye ait bütün parsellerin bir araya getirilmesi, şekillerinin düzenlenmesi ve alt yapı tesislerinden bütün işletmelerin eşit oranda ve tekniğe uygun bir düzeyde yararlanmasının bir sonucu olarak, her türlü işletme faaliyetlerinde teknik tarım yöntemlerinin uygulanmasında kolaylıklar sağlanmaktadır. Bunlar arasında makina kullanma, ekim nöbeti ve entansif tarım olanaklarının artması; toprak işlenmesi, ekim, dikim, bakım ve hasat işlerinin kolaylaşması; sulama randımanının artması; iş gücü ve zaman gereksinmesinde tasarruf sağlanması gösterilebilir.

4. Sulama Yatırım Projelerine Etkisi

Yurdumuzda uygulanmakta olan kalkınma planlarında tarımsal yatırımlar, sulama geliştirme yatırımlarını da kapsamaktadır. Uygulanacak sulama geliştirme projelerinin en ekonomik şekilde gerçekleştirilmesinde arazi toplulaştırması önemli bir etken olmaktadır. Toplulaştırma bu projelerde büyük bir tasarruf sağlamaktadır.

5. Tarım İşletmelerinin Verim ve Gelirine Etkisi

Arazi toplulaştırmasından sonra işletmelerin net arazi kullanım miktarının artması, parsel arasındaki uzaklığın azalması, teknik tarım yapabilme imkanının kolaylaşması, iş gücü ve zamandan sağlanan tasarruf üretimin ve net gelirin artmasına neden olmaktadır.

6. Çiftçiler Arasındaki İlişkilere Etkisi

Ülkemizde arazi mülkiyeti çok önemli bir değerdir. Bu nedenle varisler ve komşular arasında süregelen mülkiyet anlaşmazlıkları sosyal huzurun bozulmasında yerel yönetim ve yargı kuruluşlarına sık sık başvurulmasında başlıca etkenler olarak gösterilmektedir.

Arazi toplulaştırması bu tür anlaşmazlıkların bir bölümünün ortadan kaldırılmasında veya tamamen çözümlenmesinde ve dolayısıyla sosyal huzurun nispeten sağlanmasında etkili bir rol oynamaktadır.

Bütün parseller yollardan ve sulama kanallarından doğrudan yararlandıklarından çiftçiler arasındaki yol ve su problemleri önlenmiş olmaktadır. Mevcut durumda sulanan alanlarda çok ciddi huzursuzluklara sebep olan bu durumun önlenmesi kırsal alanlarda sosyal huzur açısından önemlidir.

7. Sosyal Hayata Etkisi

Özellikle arazi toplulaştırma uygulamalarının yapıldığı kırsal yerleşmelerde, köylerde ve köy altı iskan birimlerinde altyapı çalışmaları iyileştirilerek yerleşmelerinin gelişimine katkı sağlamaktadır.

Kırsal hayat iyileştirilmiş olur. Böylece genç nüfusun köyde kalmasını sağlayacak iş alanları oluşturulur. Köy gelişme sınırları tespit edildiğinden yerleşim yerlerinin sınırları kesin olarak belirlenmiş olur.

Artan nüfus ve beslenme ihtiyacının karşılanması için birim alandan sağlanan verimin artması sağlanmalıdır. Mevcut arazi miktarı arttırılamayacağına göre var olandan en iyi verimi almak gerekir.

Sonuç olarak arazi toplulaştırması ekonomik ve sosyal huzurun temininde ve kırsal hayatın gelişiminde önemli ölçüde fayda sağlamaktadır.

Milli ekonominin temeli ziraattir. Bunun içindir ki, ziraatte kalkınmaya büyük önem vermekteyiz. Köylere kadar yayılacak programlı ve pratik çalışmalar, bu maksada erişmeyi kolaylaştıracaktır.

Fakat, bu hayatî işi, isabetle amacına ulaştırabilmek için, ilk önce ciddî etütlere dayalı bir ziraat siyaseti tesbit etmek ve onun için de, her köylünün ve bütün vatandaşların kolayca kavrıyabileceği ve severek tatbik edebileceği bir ziraat rejimi kurmak lâzımdır. Bu siyaset ve rejimde, önemle yeralabilecek noktalar başlıca şunlar olabilir:

Bir defa, memlekette topraksız çiftçi bırakılmamalıdır. Bundan daha önemli olanı ise, bir çiftçi ailesini geçindirebilen toprağın, hiçbir sebep ve suretle, bölünmez bir mahiyet alması.

Büyük çiftçi ve çiftlik sahiplerinin işletebilecekleri arazi genişliği, arazinin bulunduğu memleket bölgelerinin nüfus kesafetine ve toprak verim derecesine göre sınırlandırmak lâzımdır.

1 Kasım 1937

M. Kemal ATATÜRK

HAZIRLAYAN

EMRE ÖZGÜR ŞANLI

081206059

KAYNAKLAR

PARLAK, Z. (2010) Yaşanabilir Bir Kırsal Oluşturmak ‘ Arazi Toplulaştırması ‘

www.tkgm.gov.tr