Arap Yazısının Kaynağı ve Çeşitleri - Prof.Dr. Kerim TÜRKMEN

8/4/2019 Arap Yazsnn Kayna ve eitleri - Prof.Dr. Kerim TRKMEN

1/16

ARAP YAZISININ KA YNAGI VE


2/16

Sosyal Bilimler Enstitilsil Dergis i SaYl 8 r .t 19993 - B olm e ~eki1ler4- Sesli Tarz 7Akad, Babil ve Asur yazrlan, civi yazrlanndan kaynaklanrrnsur. Hitit ve Huri

yazilan ise, Akad yazismdan kaynaklanrmsur. Buna sebep olarak: da Akdeniz bolgcsi ileyakm olrnalan ve srki bir ucaret vc kiiItiirel ili!?kilerde bulunrnalan gosterilebilir.f Bizirnkonumuz olan islam (Arap) yazismm dogusu hakkmda tarihciler ve arastirmacrlar cokfarkh gorusler ileri surmektcdirler. Bu goruslerin bir krsmi efsane veya mukaddeskitaplara.? diger bir kisim ise arasurmalara dayanrnaktadrr. Bu konuda arasurma yapmrsalan bilirn adarnlan Amp yazismm Siiryani hecesinden dogdugunu savunmustur.J ' ' Sebepolarak da Siiryani yazrsimn "Satrancili" uslubu ile Arap yaz ismm benzerl iginigosterrni~lerdir. Ashnda Amp yazis: ile Suryani yaztsi arasinda iiI! konuda bcnzcrlikmevcu ttu r, Bunl ar :1-Bazi harflerin bicim bcnzerlijji,

2- Yazihs sekli olarak ikislnin de sagdan sola dogru yazilmasr3- Her iki yazida c I a Elif harfinin uzatrna oldugu takdirde yazilmamasidir.U

I Bunun yam s rr a a ras ti rmac r la rm biiyUk bir kisrru, Arap yaz ismm aslmm "Nebti"( : ' . : : , , : ' " 7 '. . . . ) yazrsindan kaynaktandrgnu ifade etrneye cahsrruslardir. (Res. 1) GJ. Klehr,Halil Yahya Nairn, Litbarski ve Nabia Abbud gibi arasurmaci ye iarihciler bun lara ornekgosterilebilir.12 Bu arasurmaci ve tarihciler iki yazr arasmdaki gcnel iliskileri ortayakoymu~lardlr.13 8u sonuea da, iki yazryi (Yani Arapca-Nebti) karsilasurmalan vebenzerlik yonlerini detayli olarak titizlikle incelemelcri sonucunda varabilmislerdir.l "Arap yanrnadasi, Sam ve Sine'de bulunarak gunurnuze kadar ulasan Nebtiler'e ait 3000civannda yaz i ornegi, dunyanm cesitli miizelerinde bulunmaktadrr.P Bu orneklerle Arapyaztsnu karsi lasurdigirmzda her iki yazmm da sagdan sola dogru yazildrgrrn, Nebtiyazrsinda rnevcut alan 22 harfin tlirnilniin Islarniyettcn onceki donemlerde Araplartarafmdan kullaruldigr goriilmektedir. Ancak, daha kolay yazilsm diye ufak tefekdegisiklikler yapilrmsur. Aynea Nebti yazrsinda onceleri az olmak uzere sonralanyayginlasan bolrne ve birlcstirme kullamhyordu.lf Ozellikle Tyodor Noldke bu hususlangozonune alarak Arap yazismm Ncbti yazisindan dogdugunu kabul etmekte ve bu gorii~giderek kesinlik kazanmaktadir.U Yazr, Islarniyet'tcn yuzyillarca once Hirisuyanlrgmyayilma ~aglannda Hicaz'a intikal cdcrek Amp Yanrnadasi ' run Kuzey ve Guncybatismaticaret yoluyJa yayrlrmstir. GUnlimtizde bu bolgeler arasmda kcrvan yollanmn izleri

7. El Masrif, N.Z., a.g.c.s.295.8. El Masrif, N.Z., a.g.c.s.295.9. Bakir, T., "Mukaddime Fi Tarih-il-Hazarat-il~Kadimc". 2. bash, C.L Bagdal 1955,s.308.10. El Cuburi, S.Y., "Aslul-Hatt-ul-Arabi ve Tatavvuruhu Hatta Nihayct-ul-Asr-ul-Amcvi' '

Bagdat Universitesi, Bagdat 1977,s.28.11. Bu konuda misal olarak El-Rahman ( ~!-.~.~ _ . 1 \ ) kclimesini verebiliriz. Bu kelimedc(mim) (r') harfindcn sonra (elif) harfi telaffuz cdildijii hal de yazrlmamaktadir.

12. EI Cuburi, S.Y., a.g.e.s.51.13. El Cuburi, S.Y., a.g.e.s.51.14. El Cuburi, S.Y., a.g.e.s.51.15. El Cuburi, S.Y . a.g.e.s.24.16. EI Cuburi, S.Y., a.g.e.s.26.17. El Cuburi, S.Y., a.g.e.s.51. 222


3/16

Sosyal Bilimler Enstitiisli Dergisi Say: 8 Yd 1999

bulunrnaktadir.l sYazr lslamiyet oncesi cok az bir kesim tarafindan kullamhyardu. lslamiyet'in ortaya

C;lkmaSlve bu dinin gelismesi ile yazida da gelisme olrnustur. Kur'an-t Kerim en yaygmyazi sekli alan ki sonradan kufi olarak adlandiracagirruz, YUZl sckliyle yazJ!ml~t1I.19 j~tebu sebepten dolayi Kur'an-i Kerirn'in ilk olarak bu yazi tarzi ile yazilmasrbenimsenmistir.e'' Bunun sanucunda da Arabistan'da islamiyet oncesi Himeyri'lercekullamlan (Miisned) ve Nebatiler tarafmdan kullarulan (Nebti) yazilan ortadan kalkmasi veArap almayan ulkelerin fethedilmesiyle onccden kullandtklan yazrlarm yerine Ampharfleriyle yazmaya baslarnalan dikkat cekrnektedir. Orncgin Turkler "Uygur" yazisiru,Misir'daki Kiptiler "Kipti" yazisnu ve Farslar "Pehlevi" yazrlannt birakarak ArapAlfabesini benimsemislerdir.U Aynca Kur'an-i Kcrim'in krsa bir zamanda cok suratli birsekilde fethedilen ulkelerde istinsah cdilip nushalar halindc yayrlrnasi neticesinde, buulkelerde Arap dili daha cabuk benimsenmis ve Amp yazrsinm krsa bir zamanda en cokkullarulan yazi cesidi haline gclmesine sebcp olmu~Lur.22Boylcce, Islamiyct ile birlikte yay dan yazi (Res.2) Iethedilen ulkclerde esaskarakterden harcket etrnis; ancak 0milletlcrin kcndi zcvk vc ijz yeteneklerine paralel olarakgelismis ve uslup ayrrcahgi meydana gclm itir. Ornegin islam'm dogudaMaveralinnehirdcn, banda ise kuzey Afrika'ya kadar yayilrrus olmasi sonucunda ortayacikan usluplan, Ebu-Hayyan cl Tcvhidi, Ismaili, Mckki, Mcdcni, Endelusl, Sami, Iraki,Abbasi, Musab, Reyhani, Miicved ve MISr! olarak slralamaktadlI.23

Emevi devrinde M. 661-750 (H.46-133) Arap yazismda buyuk gelismelerkaydedilrnistir. Bunlann basmda harf ve kelimc olculcri daha da ileriki nokta hesabirungelismesine on ayak olmus, boylece yazmm ilk gramcr Cag: ba~lamltlr.24 Bu c;ag, islamyazi sanaunm bir (Erkcn devri) saydmaktadlr.25 Aynca yazmm bu devirde mimarialanlarda da yer aldJgl gOriilmcktcdir.26

Abbasi devrinde isc, M.750-1258 (H.133-567) sanata gosterilen yakm alaka yazisanatinm da gelismesinde rnuhim bir rol oynamis ve yazt sanatmi gelistirecck dcgerlihauatlarm bu devirde ortaya crkmasma yol acrmsur, brncgin lbn-i Bevvab (H. 412-423) veYakut el-Mustasirni (?-618) gibi hattatlar yazirun gramcri uzerindc onemli calismalaryaprmslardir ,Yazi bunlann c;agmda yalmz guzel yazrlmakla kalrnayip belli olculer iccrisinde

yazrlrna sartma baglanmrstir. Bu donem hauatlarindan bazilan zaman zaman gramer :yapisimn disma cikmrslardir. Orncgin: Ahmet Karahisari, Stilus yazi gramerini degi~ik birkompozisyon yaratmak amaciyla kcndi yorumuna gore yazrmstir. B unlar pek18. EI Masrif, N.Z., "Bcdai-tll-Hatt-iil-Arabi", Bagdat 1981,s.16.19. Sozkonusu olan bu dik koseli yazi kufi yazismm primitif bir scklidir. Oncclcri "Cezim" ve

"Makili" eklinde adlandmlan dik koseli bir yazi tarzi, hilafct mcrkczi Kufi'ye tasmmcabuyuk ilgi gormii~ ve sonralan Kufi adrm alnustir. Bkz.Nuuhammcd Tahir EI Kurdi "Tarih ElHatt-ul Arabi ve Adabihi" 1. bask! Kahirc 1939,s.56.20. EI Kurdi,M.T.,a.g.c.s.54.

21. El Masrif, N.Z.,a.g.c.s.30.22. Afifi, F.S., "Ncs'et ve Tatavvur EI Kitabe-l Hattiyyc-cl arabiyyc ve Dcvri-l Sakafi Vel-Ictimai", Kuveyt 1980,s.87.23. El Masrif, N.Z.,a.g.c.s.30.24. El Cuburi, S.Y., a.g.c.s.135.25. EI Cuburi, S.Y., a.g.e.s.117-137.

26. EI Cuburi, S.Y., a.g.c.s.135. 223


4/16

Sosyal Bilimler Enstitilsii Dergis i SaYl: 8 YII: 1999

tutulmarmsur. Bazi usluplarda gramerden yoksun oldugu icin belli bir don em sonra yokolmus veya bizlere ancak bazi mimari escrlcrle ulasabilmistir. Bu yazi uslubuna ornekolarak Magribi yazismr verebiliriz. Abbasi devrinde Bagdat yazi sanau icin bir ekol olarakkabul edilmis daha sonralan Bagdat uslubu tesir alarum genislcterok devam etrnistir. Bagdatrnerkez olarak degerini yitirdikten sonra bu gelcnegin Misir'a intikal cttigini gormekteyiz,OzeIJikle Fatimiler devrinde 0 kadar gelismistir ki Bagdat uslubuyla rckabet edebilecekscviyeye ulasrmstir. MlSJf yazi sananru gelistiren ustadlardan Scmscddin ebi-Rakbe veo gr en eis i e l- Z afta vi, bu alanda sayabilccegimiz ustadlardan bazrlandir, Hatta yaziustadlarmdan el-Saig'i "Seyh-ulhattatin" yani hattatlann (piri-seyhi) olarak kabuledilmekteydiP

Aynca lran'da da islam yazi sanan onernli gelismclcr kaydetti. Bu donemin yaziustadlanndan Mir Ali Tebrizi, Sultan Ali el-Mcshedi ve Mir Ali cl-Hasani'yi sayabiliriz.28Yine lran'da ortaya pkml~ alan baska bir ozellik de "Talik" yazisidrr (Res. 3). Bu yazi tamustad Meshedi'nin elindc buyuk gelisrneler gostcrrnistir. Talik yazrsirun da eski bir Arapyazi uslilbu alan "Kiramuz" yazismdan kaynaklandigi belirtilmektedir, Ancak bu konuda"Kirarnuz" yazi tarzmdan giiniimlize ornek kalmadrgi icin kcsin birsey soylernek rnumkundegildir.29

VAZI GESiTLERi

Yazi cesitlerini genet olarak ik i doncmde inceleyebiIiriz:1- 10. y.y.'dan onceki donem,2- 10. y.y.'dan sonra karsrmiza cikan yazi cesitler]. (Bin Mukle'nin harflerdeki nokta

hesaplanm ortaya koymasiyla b as la ya n d on em)Onuncu yuzyildan onceki yazt cesitlerinin bir cogunun isimlerini ancakkaynaklardan ogrenmekteyiz. Bunlann orneklcri climizde kalmamisur. Dolayisiyl bu cesit

yazilann kaidc ve kornpozisyon bicirni hakkmda herhangi bir fikrimiz bulunmamaktadir.wBu yazi cesitlerinin ne zaman ve nerede ortaya


5/16

SOSY(l / Bilimler Bnstitusu Dergisi SaYl: 8 y,l: 1999

d- TOMAR ..1 i . . ')_:C~ : Turkce sahife anlarnmu gclir. Bunlardan da asagidaki yazicesitleri dogm ustur, .-.~ _ .,.. 1 .. ~ . : ' laa- (HAFiF'O-SDLSEYtN) '/_' r: : Sulseyinin hafifi anlamma gelir,

bb- (SAKiL-OS SDLSEYIN) ; ...~.':' " '-:,~:,:; : Slilscyinin agm anlamma gclir.\ ~ 1 \ _cc- MUHT ASAR EL TOMAR.J : If ~ _c < . : _ ' - ~ : Tomar'in ozeti anlarnina gelir,

dd- HiRFACcc- DiBAC

- . . ,',i,~ ~ :Bolluk. ,',":. \ :';:.;' : Bashk yazilan icin kullanrhr.

Bu cesitlcrden "Muhtasar el t oma r" y a zi smdan da su iki cesit or taya C; :l kmlUr :1- SEMII2- ESRiBE

, ",_ ".~," : Duyulan anlarmna gclir.... I 'oj-_.. ', ~, " ~ : Anlasihr hale gclmck,

Sakilussultis'ten de su cesitler ortaya cikrmsur:1- ZENBURi ~.' ,.,,;:.; : (Zanbur) An anlarnrna gclir. (Zanburi) An bicirnindcanlamma gelebilir,2- MDFETT AH ""': Acrk anlarrnna gelir. s u r u s yazrsirun bazi

harflerinin a c rk yaz rl rna smdan bu ismi alrrusur.3- HAREM ; ~., .'... : Stllseyindcn kaynaklanrms Sultan ve kral sulalesinden

gelmis olan kadmlara y'uzlhrd1.31Harem yazismdan da aagldaki cesitlcr ortaya cikrmsur:1- MOAMERAT .. ~!.,.-' ~)'" : Kral ve emirlerin gizli konusmalan ile ilgiliyazilan bir yazi r;e~idjdlr.322- UHUD . " , . : < : ; : Ahd ctmck anlarruna gelir. Anlasrnalar ve

atamalardan kullamhr.33'-.-I '- ,,'. : Kanat anlarnma gclir. Guvcrcinlcrle gonderilen- CENAH

yazrlarda kullaOlhr.34Mufettah el Nisrftan ise asagrdaki ccsitler ortaya cikrmsur:1- MODEVVER ES'SAGIR ;. ,.',: 1 , . , . : : . . : KUc;:iik yuvarlak anlamma gelir.

Hadis, ~iir ve defterlcrde kullaOlhr.35 ,.. 4 ~ "

2- MUDEVVER EL-KEBIR ... , : .".)t_).-"t : Bilyuk yuvarlak anlarmna gelir,3- HAFiF OS-SOLOS : Stllus'un hafifi anlamma gelir.

4- Rt'jYASI "" 'i.: ' / : Abbasi vezirlcrinden E bu l A bb aa s- el F az l- Zu l-

31. Afifi, F.S. a.g.c.s.l10.32. Afifi, F.S" a.g.c.s.l l.O.33. El Kurdi, M.T., a.g.c.130.34. El Kurdi, M.T., a.g.c.95.35. EI Kurdi, M.T., a,g.c.98. 2 2 5


6/16

Sosyal Billmler Enstitiisil Derg isi Sayt: 8 y,l: 1999

5- RtK'ARiyaseteyin, siilseyin yazisnu degisik yazdrgi ic in anun ismine atfedilmi~tir.36; ; _ 1 ;

: K uc uk kagltlara yazilan bir yazr cesididir,Son olarak Hafiflis-sulllstcn de asagidaki cesitler ortaya cikrmsur,1- REYHANI: Abbasi hattatlanndan Ali bin Ubeyde el-Rcyhani'nin Sulusten

esinlenerek icad ettigi bir yazldlr.372- MEN~UR3- NERGiS4- LULl),I

:. .I ...... ~:Scrpistirilrnis manasma gelir.

...... "~_,'" : Cicek isrnidir.:.~.', ' i,.J : Degerli bir tas ismidir,'.'~ '. _ :"~ : Degcrli taslarm bir yuzeyc yaprstinlma dururnu.- MURASSA

6 - H AV A$ ikenarlarma yazilan notlar gibe7- MUDMEC8 - V A $.,"

~.I: K enar anlamma gelir. Kitap sahifelerinin

r~ . t : Birbirinc kansmis anlammdadrr,: K ucultrne ve rcnk lendirm e anlam mdadir .;..1. ')

9- MUKTEREN ::. ;~ji...,: Birlcstirmc yakmlasurma anlarnmdadir.1 0- KISAS. 1 ., ,;- 1> : lh tiy ac la r an larn ma g elir.13- MOSELSEL ' _ L . . . . .Zincirlcme manasma gelir,14- BiRr : '_.~:'~ : Kufc yakinmda bir schir ism in e is na d e dilrn is tir.15-iHTiZAL

gibi.16- MEKKl17 BASRI18- MEDENi19- IRAKt

cesididir.20- K UFI

yeitIerindcndir.

21- ME~K

.\ '.. ':";' \ : K isaltrna anlam mda gunum uzun stcno yazisi... . , 1, .. ,.

". ' .\....., : M ckke 'dc ortaya ylkugm dan bu ismi almlur.38: Basra sehrine atfen bu ismi almisur.: Medine sehrindc ortaya 91kml~tlr.39

Riak 'ta ortaya cikm rs olup, K flIT yazismm bir,

. ' . ' . : t o _ . .- \.,.. .. s .. .'

: K ilf'e schrine atfen bu ismi alnus, en eski yazr

: Suratle yazilan yaziya veya hocaya gosterilmck uzere36. Malul, L., "El-Miincid Fil-Luga vel-Edcb vel-U'Ium'', Bcyrut 1956,s.208.37. MaIUt, L., a.g.e.,s.474.38. Afifi, F.S.,a.g.c.,s.110.39. Afifi, F.S ..a.g.c.is.Ll l . 226


7/16

Sosya! Bltimler Enstitiisii Dergisi SaYI 8 Y,l 1999

ogrenci tarafmdan yazrlrm s alan yaz1 .4022- ASFAHANI ",~ ..23- TECA V1T ;;t: '" .:

: Asfahan sehrine atfen bu ismi alrmsur,: Tecvidin cogulu an lam m dad ir .

: Egik anlammdadir,4- M A IL t .~25- MASNU ~.: . ,',-0' : Suni anlarmndadir.I -26- KlRAMUZ . >.::;" : Kolay anlamma gelir, Talik yazisuun bu

yazidan gelitigi ileri surulmektedir+!27 - S itR . " \ r _ _ ' : : ' : S ii r vc edcbiyatta ku llamlir.28- RAASIFitina edilirdi.29- SULVATI30- SAHEL!

, .~ 1> \ .J : Tcrtib ve intizarnh anlammda, Harf aralannaI

, 1 " \ , L . . . . . ,.". , .. ~. ~., : Sicil yazrlannda kulIamltr.42

2- ONUNCU YUZYILDAN SONRAKi YAZI : im za an lam m a gclir. lc az ctu o la ra k g ec m ck te ,stilus vc nesihin birlesmesinden ortaya cikmrsnr (Res. 4).

2- REYHANI ::,:J ~ .: J : s u m s yazrsinm zarif bir seklidir. -cauDivani" yaz isnn icad eden Mustafa Gazala bu yazrya da ayru adt vermi~lh43 (Res. 5).

3- R iKA .; ;" ' '' ' J Dtiz!i.igti ve yuvarlakhgi degi~ ik , ~ogu harflcribitisiktir (Res. 6).

..io,"~4- M UH A KK A K '.:-" ., . Bu yazry i yazarkcn harflerin hakk iru verm ek ieabeuiginden bu isrni alml~tlr.44

5- NE~tgkadardir (Res. 7).6- SOLOS

: Sulus'c tabi olup, kalcm kalinhgr onun t ir ,; te b ir i: (Res. 8)

Kufi isc, bu cesidin icinde degildir. < ;U nk U b u c eslt kurallara bag l! kalm ayip, kendi

40. Yazrr, M.B. , a.g.e.s.125.41. El Kurdi, M.T .,a.g.e.131.42. Afifi, F.S., a.g.e.,s.llO.43. Afifi, F.S., a.g.e.,s.117- Envcr, El-Rufai, "Tarih cl-Fen In'del Arap vel-Muslimin, ~am

1973,5.131.44. SOltis ile Ncsih arasmda mutalaa olunabilccek yazrlardan Reyhni He birlikte Muhakkak'trr.Bu yazi cesidi Aklami Sittc'Icrdcn biridir. (Bknz, Yazir.Mv'Eski Yazrlan Okuma Anahtan"Vakiflar Urnum Md. Ncsriyau, Scri.B, Istanbul 1942,s.117)227


8/16

Sosyal Bilimler Enstitiisii Dergisi Sayl: 8 YIl: 1999

basma bir tarzdir, K fifi y azi da kendi arasinda 3 gruba aynlir. Bu s ir uf la nd ir rn a dcgi~ik tan-Iarda yaprlrm sur. K im ileri illkelere gore sm rflandrrrlrm strr: O rncgin , Mckki, Medcni, Irakive M isri g ibi. D iger bir sm tflandirm a ise, yazmm ~aglanna g or e y ap il m is ur . Ornegin, I.YUzYII, II . Y uzytl vs .... Son olarak da, bicimc gore srruflandiranlardrr, Bu siruflam aya daornek olarak A cik , K apali, Y aprakh ve en oncml~lerinden olusan su U~ ccsidi sayabiliriz:

1- ORGOLO K UFt . ~ ;.: ~l, :. :. __.., " : H arfIer orgll seklindc yazildigmdanbu ismi alrmstrr (Res. 9).

2- (:l< ;EKLl KUFiisrni almisur (Res. 10). .. .... . 'l _; e :".

3- G EOM ETRiK KU Fi ,. ". " , .r~:Yatay, dikcy ve koseli harflerdenolusan kilfi yazisma bu i sim v er il ir . Yuvarlak hart' kullarnlmaz (Res. 11).

Bin Mukle'nin "Aklami Sittc'siki, Farca'da buna H~C~ Kalem" dcnir. XIV. Yuzyil 'akadar silrcgelmistir. Kalkascndi isc, Aklami Sitte'yi su isimlerle sayar:

1 - SOLOS EL H AFiF2- sOLOs EL SAK tL

... ~ . I-.-#

, " . : : : . ' . : C . , ~ : C icek ve yaprak larla sllslcnmcsinden bu

. :~. !.I., I'.. ". ~:.. , . . ..... ~ p.-. L~.....- CELlL VEY A TOM A R.I :" .- :.; 1;"\. .

4- RIKA5 -GUBARi

verilen isim).6- TEVKl

...... It . ~ . . . . s : . C enah yazrsi gibidir (Guvercin ile gondcrilen yazilara

Boylece K alkasendt, Tevak i yazism m actin! Tevki olarak vermektcdir, Haci Halifc ise"K esfuzzunun" . ' > ~ - , } : '~ I.', .;;.:: kitabmda YUZI ccsiilerini 6 c es it alun da toplan us trr:. - .1- NESiH ~- . ......: Bu yazl cesidi Abbas i vezirlcrindcn Bin M ukkatarafmdan Tomar ve Celi yazilarmdan Iaydalanarak bu yazi cesidinin kurallan icad edilmisolup, cok sayIda kitap bu yazt ile istinsah cdildiginden bu ismi almlur.45

2- SOLOS3- TALiiK4- R iK A5 -REYHANi6 -MUHAKKAK

.:~.~l;.!-- I 1 , ;

Bu alu cesit yazi ti ir ii nu n i sta nbu l' un fethine kadar dcvam euigini goruruz, Dahasonra hat sanau cok buyiik ilerlem e gostercrek tekam ul haline gelm istir,

B u c es itle rin yarusira yeni yazi ccsitlc ri de bu tarih tcn sonra ortaya cikrmsur.Gunum uze kadar devam eden yazi ccsitlerini su basliklar alunda siralayabiliriz:

1- SULOS2- NESIH

45, Yam, M.B., a.g.e.s.78. 228


9/16

Sosyal Blllmler Hnstitiisii f)erg isl Say,

3- KUFt4-TALiK5-MUHAKKAK6-StYAKAT7-REYHANt8 - TEvK i9 - D ivAN!

8 Ytl 1999..,....... -"iI;*'/ ... -~

= : ."-:f..J, . .' )..t ~..~'.. - . ;,.>

.; . ~.:;..

11- RiKA10- CELl DlvAN t .:. I., !P

. f o . . .. . .

12- CELl TALiK . ~ ." J. ..J:-. . . . '...Son 4 yazi cesidi (Divani, Celi Divani, Rika vc Celi Talik Osmanli doncmined am g asm i v urrn us tu r, B oy le cc bu ccsitlcrlc birliktc Aklami Siue gclencgi g un um u zc k ad ar

U cesitler altmda gelmlstir:1- SUUlS2NESiH3- RiKA4- iCAZET5- DivAN!6- TALiK

, ..~ . . . . .. . .B u yaz i cesitlcrinin herbiri kcndine has bir kaidcyc gore yaz il rnak tad rr . Bahsi gecenkaidelere de biz nokta hcsabi diyoruz. Her harf belli bir nokta sayisma gore yazrlrnaktadir.

Bu olculere de, Arapca'da kaidcler anlamma gelen "Kavait" :. ~ c ! . ;: . 1 } dcrnektcyiz ,YaZI bu kaideye uymak zorundadtr. Aksi takdirdc kaide dll yazrlan yUZI, a yazm m gercckbir cesidi sayilmaz. Bu kaidelcrc uymayan da hauat sayilmaz.TUm yazi cesitlcrinde ol


10/16

Sosyal Bilimler Enstitiisii Derg is i SaYl: 8 Ytl: 1999

j,Nebati yazrsi (Stihcyla Yasin el-Cuburijden.

2- Hz. Muharnrned'in Munzur bin Savi'yc yazmts oldugu mcktup.(Suheyla Yasin cl-Cuburiiden.230


11/16

Sosyal Bilimler Enstitiisli Dergisi Sayr 8 Ytl 1999

o j ' ,~ . , , ,:1\ b~'- . . . . -~

3- Talik (Farisi) yaztsmdan bir brock. (Hasim cl-Hattautan.

4- lcazet yazrsmdan bir arock. (Hasim el-Hauatjtan.231


12/16

Sosyal Hi/imler 1:1I_\titii .~ii Derf.:isi Say,: 8 Yt] 1999

5- Seyh Hamdullah'm Muhakkak (1,3,5. saurlar)Reyhani (2,4. saurlar) yazrlan. (Muhiddin Serin)dcn.

~ rJ' ::;/~~: l . : .Y . ~ \ . - - - ~ _ < ~S . : } , r . ~ ; ~t - v f ~ ' ( ) , ' ( J _ c J " 2 . 1 1 ~ .J;tJ,. u i ' -

) - ; < 0 : 0: ~! -.~. Jj' "0~ :l;P:cr= tiL! ~-.I-.. .. G _ I~ j),: ~ N -~ jJ j ,~ /:( s J :

6- Rika yazismdan bir omek. (Hasirn cl-Hattat)tan.232


13/16

Sosyal Bilimler Enstitlisti Dergisi Suy: 8 r.t 1999

It. // }}

/' ,/_ ) v : - ?. .

7- Nesih yazismdan bir ornek, (Hasim el-Hattatjtan,

, ~ V It\._ - .._f '. \ r-:-~'t C.\i~~.~ ,V'" V_' wit? V

8- Slllus yazi ornegi ve harflerin nokta hcsabma gore yazihslan. (Hasim el-Hattatjtan,233


14/16

Sosyal Bilimler EnHitiisii Derg isi Sayt: 8 Ytl: 1999

9- Orgulu Kfifi yazi orncgi (Allah Vcli-yu-tevik). (Mahrnud Bcdreddin Yazmdan,

10- Cicekli ve resimli Kufi yazi ornegi (Kale en-ncbiyii sallalahu taala alcyhi vc scl-Iem)onada da (Masallah) yazihdir, (Mahmud Bedreddin Yazindan.

11- Geomctrik Kfifi yazi ornegi (Solda "Elhamdu Lil-lah) sagda ise (Mahmud Yaw)yazihdir, (Mahmud Bedrcddin Yazirjdan.

234


15/16

Sosyal Bilimler Enstitiixu Dergisi SaYl: 8 vu , 1999

1 2- D iv an i yazr 6rncgi (Hasi rn c l -Haua tj tan ,

' o ' . . . . : ." .~.. ,

" ' ",' " "', ,";' ',' , , " , J\~')tt\ i


16/16

Documents

Arap Yazısının Kaynağı ve Çeşitleri - Prof.Dr. Kerim TÜRKMEN