80 Noticias de Gipuzkoa Domingo, 24 de abril de 2011

Braille y audioLabibliotecade laONCEenDonostia

cuentaconmásde3.000librosadaptadospara la lecturadepersonasciegas. PÁG. 82

mirarteC U LT U R A O C I O CO M U N I C AC I Ó N

cultura@noticiasdegipuzkoa.com

F E R M I N M U G U R U Z AMUSIKARIA, ZINEGILEA ETA ‘NEXT MUSIC STATION’ DOKUMENTAL SORTAREN ZUZENDARIA

“Arabiar musikari modernoenek ere berengurasoek entzuten zituzten kantak miresten dituzte”

Datorren asteartean ‘Al Jazee-ra English’ katean (21.00etan)botako dute Fermin Muguru-zak arabiar herrialdeetan fil-matu dituen hamaika doku-mentaletan lehena, Tunisiariburuzkoa. Bidaia musikalhorretan modu askotako doi-nuak topatu zituen, eta horisaiatzen da azpimarratzen

Fermin Muguruza Rabaten, Oum abeslaria alboan duela, Marokori buruzko dokumentaleko une batean. ARGAZKIAK: ‘NEXT MUSIC STATION’

JOSEBA IMAZDONOSTIA. Elkarrizketaz elka-rrizketa dabil musikari irundarraazkenaldian, Al Jazeerarako egin-dako lana tarteko. Solasaldi honenaurretik, Alemaniako Berliner Zei-tung egunkariaren galderei eran-tzun die. Nazioartera zabaldu baitaazken proiektu honen oihartzuna.Espero zenuen ‘Next Music Station’dokumental sortak halako interesasortuko zuenik?Banekien horrelako serie bateksekulako dimentsioa zuela. Gainera,oso informazio gutxi daukagu bisi-tatu ditudan herrialde horien ingu-ruan. Apustu handia zen, baita ere,Al Jazeeraren partetik. Interes han-dia zuten eta buru-belarri lan egin-go zutela banekien.Egindako lanak beste esanahi bathartu du gaur egun?2010ean ibili nintzen herrialde horie-tan guztietan. Abenduan bueltatunintzen eta urtarrilean hasi diramatxinadak eta iraultzak. Imajina-tu zein muturreraino: Egipto etaTunisian hango diktadoreak kanpo-ratzea lortu dute. Hasiera bateandokumentalek zuten balio kulturaleta didaktikoari, beste balore batgehitu zaio orain: iraultzaren aurre-tik aurkitu genituen pistak. Herrial-de bakoitzeko atmosfera islatu dugu-lako, musikaren bidez. Horrek inte-res izugarria piztu du. Orain AlJazeera Englishen hasiko dira emi-titzen, eta zoramena izaten ari da.Jendea zain dago. Izugarrizko pozada arabiar herrialdeetan horrelakomaterial bat dokumentatu izana.Kanpotik diruditen bezain unifor-meak dira musikaren ikuspegitik?Hamalau hilabetetan hamaika doku-mental egitea, bederatzi herrialde-tan, elkarren artean oso ezberdi-nak... Antzekoak direla pentsatzendugu, baina ezta pentsatu ere! Maro-kok ez du zerikusirik Libanorekin,ezta Yemen edo Sudanekin ere.Bakoitza unibertso ezberdin bat da.Orain badirudi begiradak Siriara bide-ratu direla. Hain Estatu hermetikoaal da?Hermetikoak denak dira. Ikus deza-zun, Libano eta Siria izan zirenerrazenak grabatzeko. Beste guztie-tan zailagoa izan zen filmatzeko bai-menak lortzea. Odisea bat. Oso zailaizan da: Tunisian, adibidez, grabatu

behar genituen musikariei deitu zie-ten esateko jakinaren gainean zeu-dela... Lerro artean, baina kontuzibiltzeko ohartarazten zieten. Musi-karien helbideak eskatzen zizkigu-ten, goizero Komunikazio Ministe-rioko jendea etortzen zen guregana,kanpoan grabatzen bagenuen nor-baitek jarraitzen gintuen...Zer nolako giroa ikusi zenuen Sirian?Siria ez beste herrialde guztiak Men-debaldearen aliatuak izan dira.Horregatik, jendeak aldaketa nahibadu ere, ezberdin ikusten dute egoe-ra. Hango lagun eta musikariek esa-ten didatenez, manifestazioetan alda-ketak eskatzen ari da jendea. Baina,era berean, ez dute Mendebaldeakeskua sartzerik nahi. Dokumentalaikustean, pentsatzen duzu: benetanhau da Siria? Kultura musikal izu-garria, estilo guztiak... Tentsioa

dago, baita ere, musika berriaren etatradizionalaren artean. Zoragarriada.Aurreiritzi asko apurtu dizkizu espe-rientzia honek?Saiatzen naiz bidaiatzen aurreiritzi-rik gabe, estereotipoak alderatuz,baina ezinezkoa da. Bonbardaketamediatiko bat dago eta, azkenean,nahiz eta armadura izugarria erai-ki, gauza horiek kutsatu egiten dira.Sudanera iritsi nintzenean, besteherri bat espero nuen aurkitzea. Etaharrituta geratu nintzen. Esperonuen emakumeak estalita aurkitzeaeta topatu nituen oso erritmobiziekin dantzan. Estereotipoakhausten ditu lan honek.Boterearen laguntza ez, baina herria-ren ateak zabaldu dizkizu ‘Al Jazee-ra’rako lan egiteak?Hala da. Egiptoko Hegoaldera joan

ginen batean, zeremonia sufi bat gra-batu genuen. Eraman gintuztenkotxeetan, furgonetetan... Inork gra-batu gabeko gauza bat filmatugenuen. Pozik zeuden, interesaturikgeundelako beraien musikarengatikbaina, baita ere, Al Jazeerak lan izu-garria egiten duelako arabiar kultu-raren alde. Esperientzia itzela izanzen hura.‘Checkpoint Rock’ zure aurreko doku-mentalaren egitura daukate azkenhauek ere?Al Jazeerakoekin egon nintzenean,asko gustatu zitzaien lan hura,Checkpoint Rocken ideia. Ni lagunbatekin elkartzea eta gero bertakoakhari narratibo bezala jokatzea, anfi-trioi lana egitea herrialdean zehar,beste musikariak aurkeztuz. Gaine-ra, mapa sonoro bat osatzea zen hel-burua, musika tradizionaletik azke-

“Bi totem daude arabiarmusikan, biakemakumeak: UmmKulzum eta Fairuz. Tokiorotan aipatzen dituzte”

“Dokumentalek zutenbalio kulturalari, bestebalore bat gehitu zaioorain: iraultzen aurretikaurkitu genituen pistak”

Noticias de Gipuzkoa Domingo, 24 de abril de 2011 CULTURA MIRARTE 81

neko joeretaraino. Hori egin dut, bai-na gidari lana egiten dutenak ez dirasoilik musikariak. Marokon musi-kari bat izan zen, baina Sirian ordea,kontzertuak antolatzen dituen neskabat. Yemenen, berriz, kazetari ema-kume bat, batzuk aipatzearren.Lotura hori guztietan betetzen da?Tunisian, bestalde, perkusionistabatek egiten du lan hori. Gauzakperkusioaren bidez bakarrikazaltzea erabaki zuen, adierazpenaskatasun falta salatzeko. Kuwait etaBahreinen, atzerakada fundamenta-lista bat zegoenez askatasunaren etamusikarien aurka, kometa bidezegin genuen lotura. Izan ere, taliba-nek kometak debekatu zituzten etaherrialde hauetan ere asko era-biltzen dituzte. Irudi poetikoa irudi-tu zitzaigun.Balio artistikoari ere garrantzia emandiozue, beraz.Dokumental hauetan sekulako pisuadu alde bisualak, poetikoak... Betidaudelako musikariak poeten letrakhartu dituztenak. Pieza zinemato-grafiko interesgarrienak egiten saia-tu gara.Emakumeen presentzia aipatu duzu.Zer nolako eremua dute arabiar musi-kan?Ezin da orokortu, baina hartu dudansorpresa handietako bat izan da.Zenbait herrialdetan, emakume pilobat dago musika egiten. Gainera, bifigura, bi totem daude arabiar musi-kan. Umm Kulzum (Egipto) eta Fai-ruz (Libano). Toki guztietan aipa-tzen dituzte. Gazteek, txikiak zire-nean, Umm Kulzum entzuten zuten.1970eko hamarkadan, hilabetebakoitzeko lehen ostegunean, CairoIrratitik abesten zuen eta herrialdeguztietan sintonizatzen zuten.Lehenbizikoz, herrialde arabiarrek

batasun kontzientzia bat hartuzuten garai hartan. Kultura komunhorren kontzientzia zabaltzen lagun-du zuen Umm Kulzumek.Baina gaur egun ere eremu hori man-tentzen dute emakumeek?Marokon, Libanon, Tunisian, Egip-ton, Sirian, Sudanen... emakumeenparte-hartzea izugarria da. Pertsia-ko Golkoan, ordea, ez horrenbeste.Atzerakada ideologiko bat bizi dute.Egon, badaude, baina herrialdehorietan emakumeek zailagoa dute.Yemenen ere berdin; musika beka-tua da han.Hip hopak eta rapak indar handiadutela esan duzu. Badago belaunal-dien arteko hausturarik?Oso ezberdinak dira hiriburuetaneta nekazari inguruetan aurki di-tzakezun giroak. Hirietan ikustendituzu estilo eta janzkera moder-noak, eta jarrera lotsagabeak –zen-tzu positiboan–. Besteetan, bestalde,kostata ikusten duzu halakorik. Horiinteresgarria izan da ikustea. Bainainteresgarriena zera da: hip hop edorock taldeekin hitz egiterakoan, edomusika ezberdinak nahasten dituz-tenekin topo egitean, denek azaltzendute sekulako miresmena txikitanentzuten zuten musikarekiko.Hori ez da toki guztietan gertatzen.Horrek talka egiten du, hemen osozaila delako hori gertatzea. Hip hoptalde bati galdetu zein diren bere era-ginak eta oso zaila da esatea bertakopoetak erreferentzia dituela. Ara-biarrek beren gurasoek entzutenzituzten kantak miresten dituzte.Soka ez da eten, eta ondare horijasotzen dute, beren musiketanherentzia horretako elementuaksartzen dituzte. Oso elementu inte-resgarria iruditu zait. Gauza oroko-rra da egon naizen tokietan.

X E H E TA S U N A K

● ‘Next Music Station’. Al Jazeeratelebista kateak herrialde arabiarre-tako soinu mapa osatzeko eskatuzion Fermin Muguruza musikari etazinegileari, dokumental sail batenbitartez. Egindako lan horren ondo-rioa da Next Music Station. Bede-ratzi herrialde ezberdinetan eginzituen filmaketak musikari irunda-rrak, 2010. urtean zehar.● Emanaldiak. Al Jazeera Docu-mentary Chanel katea martxoanhasi zen dokumentalak ematen etadatorren asteartean Al JazeeraEnglish hasiko da emititzen.● Asteartean. 21.00etan NextMusic Station proiektuko lehensaioa botako dute, Tunisiari buruzkoatala.

Z I F R A

11● Dokumental. Bederatzi herrialdebisitatu ondoren, hamaika doku-mental osatu ditu Fermin Muguru-zak. Egipto, Maroko eta Libanonbina, bana Tunisian, Sirian, Yeme-nen eta Sudanen, eta beste batBahreim eta Kuwaiten. Aljerian ezzuten grabatzerik izan, eta beraz, ezzen posible izan han filmatu nahizituzten bi atalak egitea.● Eragozpenak. Marokon materialguztia erretenitu zieten hiru egunez,Bahreimen ere beste kamera batzuklortu eta klandestinoki grabatubehar izan zuten, adibidez.● Iraultza. Egipton, The King musi-karia ikustera joan zirelarik, kontzer-tua debekatu eta handik 15 kilome-trora eskaini zuten. 25.000 lagunelkartu ziren; polizia eta herriarenarteko borrokarekin bukatu zen dena.

Lerro hauen gainean,Lamya ekoizleyemendarra, Muguruza-rekin solasean,Sanaan (Yemen).Eskuinean, berriz,Lila Shakermusikariarekin.

Goian, dokumentalsortako soinu ingeniaria,Khartoumen (Sudan).Ezkerrean, MuguruzaI-Voice rap taldekokideekin, BeirutekoBorj El Barajneh errefuxiatueremuan (Libano).

‘Next Music Station’ irudietan