APOKALYPS NU!APOKALYPS NU!

•DoorleefdeKerstijd:vanadventt.m.de13heilige nachten

•AynRandenhetegoïsme•DeMaya'senhetjaartal2012(21december)deel2

•Gemeenschapengemeenzaam­heid:hoehoudtde individuelemenszichstaandetemiddenvanhetwereldgebeuren?

•Antroposofieenkapitaal(deel3)

•DoorleefdeKerstijd:vanadventt.m.de13heiligenachten

•AynRandenhetegoïsme•DeMaya'senhetjaartal2012(21december)deel2

•Gemeenschapengemeenzaam­heid:hoehoudtde individuelemenszichstaandetemiddenvanhetwereldgebeuren?

•Antroposofieenkapitaal(deel3)

1

WINTER2012

Win

ter 2012

Jaargang 4

losse verkoop € 3,95

2W

inter

2012jaarg

ang

4

Apokalyps nu!Jaargang 4. Winter 2012-nr.14

ContactgegevensApokalyps Nu!T.a.v. Fredie de MooyBurg. Gratamastraat 149401 LG AssenE-mailadres:Info@apokalyps.nlFax: 0592-308449vanaf medio januari 2013 vernieuwde website: www. apokalyps.nl

Redactie: Fredie de MooyVormgeving:Frank GerritsenAan deze uitgave hebben meegewerkt:Kees Kromme, Corry van der Zee-Spijkers, Renée Zeylmans, Anneke van Zanten, Frank Hoek

ISSN: 1878-8645

Abonnement Apokalyps Nu!De prijs voor 4 nummers (1 jaar) is € 15Steunabonnement € 25Europa-abonnement (buiten Nederland) € 25Losse verkoop € 3,95.

Opgave geschiedt met bovenstaande contact gegevens via brief of e-mail.Apokalyps Nu! is een vrij initiatief en werkt op non-profit basis. Giften zijn daarom van harte welkom.

Bankgegevens:Fredie de MooyBanknr.: 390 1052 44BIC of Swift code: TRIONL2UIBAN: NL80 TRIO 0390 1052 44Triodosbank Zeist

InleidingColofon

Michaël met draak

Geachte lezer,

In het oerbegin was het scheppende Woordwezenen het Woordwezen was bij Goden Goddelijk was het Woordwezen;dit was in het oerbegin bij God

Alles is door hetzelve gewordenen niets van het gewordene is andersdan door het Woord ontstaan.

In hetzelve was het Levenen het Leven was het Licht der mensen.En het Licht schijnt in de duisternisen de duisternis heeft het niet begrepen....

En het Wereldwoord is aarde-mens geworden(proloog Joannes Evangelie)

In de kersttijd, waarin wij ons ieder jaar weer op een bijzon-dere wijze kunnen verbinden met het Licht van Christus dat in iedere mens geboren wil worden, kunnen we de kracht vinden om ons staande te houden te midden van het wereld-gebeuren. De mens weet zich geplaatst tussen de polariteit van licht en duisternis. Het wezen van de polariteit is niet dat zij een ab-solute tegenstelling is, maar in haar tegenstelling tegelijker-tijd een eenheid vormt. In de Griekse mythologie zien we dit beeld bevestigd als er gesproken wordt van de aarde Gaia en het treurige schimmenrijk Tartaros ( de afgrond) dat in het binnenste van de aarde 'even ver verwijderd is van de aarde als de aarde is verwijderd van de hemel' (Ouranos). Eeuwige, wezenlijke duisternis (Erebos) heerst er in de duistere lagen van het onderaardse Tartaros. Maar waar alles is ontstaan uit de 'Chaos'. We kunnen deze prachtige mythologische beelden onder meer terugvinden bij de Griekse dichter He-siodos (8e eeuw vóór Christus). Uitdrukkelijk laat Hesiodos het onderaardse afstammen van het bovenaardse, dat in het beeld van Ouranos (de hemel) wordt samengevat. Dit wijst op het mysterie van de samenhang van de boven-na-tuurlijke Goddelijk-geestelijke wezens enerzijds en die van de onder-natuurlijke, onderaardse wezens anderzijds. Zo staat de aarde-mensheid met de haar omringende natuur in een krachtenveld van het boven-natuurlijk kosmische en de elektrisch-mechanische krachten van de onderna-tuur. In alles vormt het onderaardse een tegenbeeld van het kosmische. Vanuit de moderne geesteswetenschap weten we dat het aardewezen (Gaia) in lang vervlogen tijden een eenheid vormde met Ouranos (de hemel) en eigenlijk het

3W

inter

2012jaarg

ang

4Inleiding

Kersttijdhele huidige planetenstelsel omvatte binnen de wereld van de vaste sterren. Uit deze eenheid heeft door de tijden heen door middel van allerlei uitsplitsingen het planetenstelsel zich gedifferentieerd en hebben bijvoorbeeld de huidige zon (representant van de eigenlijke geestwereld) en maan (repre-sentant van de zielewereld) zich als het ware losgemaakt uit die alomvattende eenheid. En omdat in de gehele wereld- en mensheidsontwikkeling de wet van de polariteit heerst, ont-stond er naar boven toe de hemel-wereld; naar onderen toe is het oorspronkelijk hemelse van de aarde, voor een deel tot anti-hemel geworden maar wordt door de aardevastheid bij elkaar gehouden. En in dit aeonen durende planetaire dif-ferentiatieproces bleef een soort van lager bezinksel in de diepten van de aarde achter, die tot de sferen en krachten van het binnenste van de aarde werden. En het is hier waar wij voorzichtig een minuscuul tipje van de sluier van het myste-rie van het Boze kunnen oplichten. Want als wij de wetma-tigheid van de polariteit in de wereldontwikkeling volgen, zal bij elke kracht die in het wereldal werkzaam wordt, er op het-zelfde ogenblik een andere kracht, een tegengestelde kracht in werking treden. Zo moest dus uit de vrije werkzaamheid van het Hemelse, het Lichte, het Scheppende, het Goede, tegelijkertijd haar 'bezinksel' en tegenpool onstaan: het On-deraardse, het Duistere, het Allesvernietigende, het Boze. Tegenover alle hemelse sferen en machten van de Godde-lijke Hiërarchieën staan zo de onderaardse tegengestelde of anti-Hierarchieën. De geesteswetenschap spreekt dan ook van negen aardlagen of sferen van het onderaardse die in el-kaar overgaan maar toch te onderscheiden en te karakteri-seren zijn. Ondanks hun allesvernietigende werkzaamheid, zijn de onderaardse anti-hiërarchieën niets anders dan de, in de wereldontwikkeling teruggebleven Broeders, van de hier-boven genoemde omhoog zich ontwikkelende Goddelijk Hiërarchieën; en hun terugblijven in de aardediepten is in de eerste plaats een Wereldoffergang geweest. DeMens weet zich geplaatst in het midden van de wereldont-wikkeling en is geroepen om in geestverbondenheid met de goddelijke bemiddelaars en de hogere Goddelijke Machten, de onderaardse krachten te verlossen.We hoeven maar de werkzaamheid van de vernietigende krachten in de wereld gewaar te worden, om in te zien dat we geesteswetenschap, geestkracht en het Licht van Christus no-dig hebben om de steeds toenemende vernietigende krachten van het binnenste van de aarde, het negenvoudig Boze te kun-nen omvormen. Daarin ligt toch de uiteindelijke uitdaging, de ontwikkelingsopgave en bestemming van de mens. Dit alles is zo mooi beschreven in het kleine doch veelzeg-gende boekje van Sigismund von Gleich, (Die Umwand-lung Des Bösen; 1975 Zbinden Verlag).

Ik wens u een goede kersttijd toe!

Fredie de Mooy

KERSTTIJD: VAN ADVENT T/M DE 13 HEILIGE NACHTEN BEWUST DOORLEVEN!

Renée Zeylmans

In de kerstnacht kun je het sterkst komen in de ver-innerlijking om het tere liefdeslicht van Christus in de eigen ziel te ervaren.

“GloriainexcelsisDeoetinterrapax”“Vredeopaardeinmensendievangoedenwillezijn”

Het bewust doorleven van de kersttijd, te beginnen met advent, de vier zondagen voor de Kerst en de der-tien heilige nachten vanaf 24/25 december t/m 5/6 drie Koningen op 6 januari, geeft ons de kracht voor het komende jaar.Tevens is het de voorbereiding voor dat wat de ko-mende 12 maanden van het nieuwe jaar tot ontplooi-ing kan komen. De vooruitblik, maar zeer zeker ook de terugblik op de voorbije jaren is belangrijk in de kersttijd. Levensvragen door de nacht meenemen!

Rudolf Steiner zegt dat in de heilige kerstnachten voor ieder mens – onbewust – een ontmoeting met Christus plaats vindt, zoals in het midden van de nachtelijke slaap ieder mens een ontmoeting met zijn engel heeft. (Bausteine einer Erkenntnis des Mysterums von Gol-gotha GA 170)

Wat is het dan belangrijk dat we deze tijd niet over-dag verslapen. Ik bedoel daarmee, dat onze gedachten, leefwijze overdag bepalend is voor de nacht. Eeuwen-lang wist men nog het belang van deze kersttijd., er werden geen zaken gedaan, men keerde in zichzelf en had nog weet van de geboorte en betekenis van het Je-zus kind.. Ook wist men nog instinctief dat je in deze periode nieuwe krachten kon ontvangen.Tevens was er nog een bewustzijn van de betekenis van 6 januari de doop in de Jordaan, de manifestatie van Christus in het fysieke lichaam.Is het hede ten dage niet meer een uiterlijk feest ge-worden, met genoegens op materieel gebied?Ook de natuurwezens zijn zich bewust van deze dagen en wat er in de aarde gebeurt, waar ze deel aan hebben.

4W

inter

2012jaarg

ang

4

KersttijdSteiner maakt er ons bewust van dat gedurende de twaalf heilige nachten de zaden in de aarde worden bevrucht door de geestelijke krachten van de sterren, waardoor in de lente de planten uit de aarde kunnen ontkiemen. De eigenlijke bevruchting is niet alleen maar de versmelting van de stuifmeelkorrel in het vruchtbeginsel van de stamper, maar de bevruchting van de aarde door de hemel gedurende de 13 heilige nachten. Die geestelijke krachten heeft de aardeziel, opgeno-men tijdens haar uitademing met midzomer. Met midwinter als de ziel van de aarde ingeademd is, be-vruchten deze geestelijke krachten van de planeten de zaadkiemen in de aarde.(‘GA. 127. Die Mission der neuen Geistesoffenba-rung. Das Christus-Ereignis als Mittelpunktsgesche-hen der Erdenevolution)

Steiner: „Maar niet alleen de mens ademt, ook de aarde ademt, hoewel op een andere manier. Wanneer de win-tertijd in aantocht is, heeft de aarde met de kersttijd het diepst ingeademd, dan is de aarde ziel geheel in de aarde getrokken. ….de mens beleeft dit inademingsmoment van de aarde mee, wanneer de aarde haar ziel geheel in zichzelf heeft en als alle natuurgeesten uit de aarde kun-nen komen en leven met de bomen die nu bedekt zijn met sneeuw, leven met de oppervlakte van de aarde, waar het water bevroren is. Wanneer de aarde zich omhult met koude, dan worden de geestelijke wezens in de aarde ac-tief.… De natuurkenner zegt wij zaaien het zaad in de aarde, dat overwintert en ontluikt in het voorjaar weer. Dat zou allemaal niet gebeuren, als de natuurgeesten niet de geestelijke kracht van het zaad door de winter heendroegen. De geestelijke wezens, de natuurgeesten zijn het allerwakkerst, als de aarde haar ziel geheel heeft ingeademd gedurende de wintertijd, in de kersttijd. De geboorte van Jezus kan het best begrepen worden door het feit dat deze in de kersttijd, als de aarde haar ziel geheel in zich draagt, heeft plaats gevonden.”(GA. 226 . Mens, lot en Wereldontwikkeling)

Dromen in de 13 Heilige nachten

Uitermate belangrijk zijn onze dromen tijdens de Heilige nachten, want ze kunnen een voorspellend karakter hebben ten aanzien van de komende 13 hei-lige nachten . Ze corresponderen nl. met de komende maanden van het nieuwe jaar.(2013) Dus 24/25 de-cember met januari- 25/26 december met februari..etc.. Andere gedachten hierover zijn o.a. dat ze over-

eenkomen met de astrologische dierenriem: te begin-nen met 21 december (2012) t/m 21 januari (2013) in het teken van de Steenbok, Waterman: 21/1-18/2, Vissen: 19/2-20/3, Ram: 21/3-21-4, Stier: 22/4-21/5, Tweelingen: 22/5-21-6, Kreeft: 22/6-22/7, Leeuw: 23/7-22/8, Maagd: 23/8-22/9, Weegschaal: 23/9-23/10, Schorpioen: 24/10-22/11, Boogschutter: 23/11-21-12. Het hele jaar, maar in het bijzonder in de betreffende astrologische maand, kan deze impuls doorwerken en door de mens tot bloei worden gebracht. De 13e als een synthese voor alle voorgaande nachten. Er zijn nog meerdere theorieën, daar kun je de betreffende literatuur over raadplegenSchrijf ze op en noteer vooral welke nacht de droom heeft plaatsgevonden.

De Engel Hiërarhieën die in deze nachten zo dicht bij ons zijn

1e Hiërarchie: “De allerhoogste Geesten, die direct om God heen staan, vormen een eigen Hiërarchie”. Werken vanuit het Goddelijk willen: Serafijnen (Seraphim) “Geesten der liefde” Cherubijnen (Che-rubim) “Geesten der harmonie”, Tronen (Tronoi) “Geesten van het willen”.2e Hiërarchie: “In de sfeer van de Zoon werken zij vanuit het Goddelijk voelen” Kyriotètes (wereldlei-ders) “Geesten der vrijheid/wijsheid, ”Dynameis (Wereldkrachten) Geesten der beweging”, Exousiai (Openbaarders) “Geesten van de vorm”.3e Hiërarchie: In de sfeer van de Heilige Geest wer-ken zij vanuit het Goddelijke denken.Archai (Oerkrachten) “Geesten der persoonlijkheid” Archangeloi (Aartsengelen) “Geesten van het vuur” Licht brengend( Volksgeesten). Angeloi (Engelen) “Zonen des levens”, Beschermengelen of Schutsen-gelen, “Geesten, begeleiders van de innerlijke ontwik-keling van de mens”.

Meditaties voor de Heilige nachten

Mediteer, spreek de betreffende spreuk (zie verder), op de avond voor de heilige nacht, bij het inslapen.De volgende dag de kern van de meditatie vormen (terugherinneren) om de in de ziel gelegde kiem tot bewustzijn te brengen. Ook deze meditatieve me-ditaties kunnen een profetisch beeld geven die terug herinnerd kunnen worden in de betreffende astrolo-gische maand, maar ook, dat is belangrijk, het hele komende jaar.

Er zijn natuurlijk vele mogelijkheden hoe we ons wil-len voorbereiden, ik wil de hiernavolgende weerge-

5W

inter

2012jaarg

ang

4Kersttijdven. (uit: “Wie denken de mensen dat Ik ben? Roland

van Vliet.ISBN 90.6238.713.6 (Uitg. Christofoor)Over iedere nacht is nog veel meer te zeggen, dit een beknopte weergave, waarvan ik geprobeerd heb de es-sentie weer te geven.

24/25 december Meditatieve spreuk:“Het licht schijnt in de duisternis”De Christusimpuls schenkt in deze heilige nacht aan de mens in de diepten van de ziel die met het lichaam ver-enigd is, de geboorte van het Christuslicht. 25/26 december Meditatieve spreuk: “In Christus draag ik het wereldleed tot zijn genezing”De Christusimpuls werkt tijdens deze heilige nacht door tot in het etherlichaam. Er is een herinnering aan al het wereldleed v.h. afgelopen jaar. De geboorte van het Christuslicht in de ziel werkt in deze nacht door, tot het etherlichaam, waardoor een milde stemming ontstaat van medelijden om het wereldleed te kunnen dragen. Ook gaat er een schenkende geneeskrachtige werking van deze invloed uit.

26/27 december Meditaieve spreuk: “Christus is de verzoenende kracht van de wereldkosmos”De Christusimpuls schenkt in deze nacht aan het astraal-lichaam de eigen lijke kracht van de vrede, zodat licht en duisternis in de ziel en daarmee ook in het gehele univer-sum met elkaar verzoend kunnen worden.

27/28 december Meditatieve spreuk:“Als ik, ben ik in Christus”(In de gewaarwordingsziel wordt het lijden onder-vonden en het verlangen gewekt hiervan vrij te kun-nen worden.)De Christusimpuls geeft in deze nacht aan het ik van de mens de mogelijkheid om geestelijk zelfstandig en inner-lijk vrij te worden van de oorzaken van het lijden.

28/29 december Meditatieve spreuk:“Door de engelen kan mijn karma vrucht dragen, doordat mijn ziel tot wijsheid wordt”De engelen zijn de mens behulpzaam bij de innerlijke ontwikkeling en geven imaginatie, inspiratie en intuï-ties als de mens door middel van gebed of meditatie een verbinding met zijn hoger Zelf zoekt. Ook geven zij het bewustzijn wat de reden zou kunnen zijn voor het kar-ma wat de mens treffen kan. Tijdens deze heilige nacht is het de Christusimpuls die aan de mens de actuele kiem van de Angeloi schenkt als de mogelijkheid om zijn gees-telijk bewustwordingsproces te gaan, zijn karma te ver-staan het te vereffenen, tot kracht te komen om de hiermee verbonden moeilijkheden te overwinnen en zijn voorge-boortelijke ontwikkelingsimpulsen te herinneren.

29/30 december Meditatieve spreuk:“De Aartsengelen (Archangeloi) leren mij door wijs-heid Gemeenschapsvorming.De Christusimpuls schenkt de mens tijdens deze nacht de Manaskiem van de Archangeloi, waardoor de mo-gelijkheid vrijkomt met mensen vanuit een hogere wij-heid in gesprek te treden, geestelijk samen te werken in het tijd- perspectief van de heersende Aartsengel – nu is dat Michaël – en een gevoel ontwikkelen voor de ver-schillende kwaliteiten van de seizoenfeesten waarin die samenwerking steeds anders beleefd kan worden. Zelf ervaren wat je wellicht voor de ander betekende of pijn hebt gedaan-vergeven.

30/31 december Meditatieve spreuk: “Door de Archai, is mijn ziel door de geschiedenis van de culturen verrijkt en vergeestelijkt”De mogelijkheid om door innerlijke ontwikkeling, de in de etherwereld geopenbaarde Christus te schouwen, door bemiddeling van Michaël. De Christus impuls schenkt de mens de Manaskiem van de Archai, waardoor de mo-gelijkheid vrij komt om de religieuze impuls van onze cultuur- periode uit de geestelijke-goddelijke wereld te ontvangen die een sprong naar een andere ontwikkeling mogelijk maakt. Michaël begeleidt de mens om uit eigen initiatief en denkkracht toegang te vinden tot de geeste-lijke wereld. Dat in de religieuze impuls van onze tijd waarvan de geesteswetenschap eveneens de uitdrukking is.

31 december / 1 januari Meditatieve spreuk:“Door de Elohim kan ik in liefde voor de mensheid scheppen uit het niets”Exousiai in de levensgeest-ontwikkelingDe boeddhische Christusimpuls schenkt aan de mens in deze nacht de actuele kiem van de Exousiai, die Chris-tus met midzomer zoroastrisch-Apollinisch ontvangen heeft om de Levensgeest- of Boeddhi-ontwikkeling mo-gelijk te maken. De Exousiai, de Elohim, de Machten of de Geesten van de vorm hebben wereld en mensheid ge-schapen. Zij zijn de scheppende geesten pur sang, staan in de scheppende kracht en zien pas achteraf of het goed was. Zij scheppen uit het niets (van het bekende) met de oer-beelden en de de oermaterie. “De Geest zweefde over de wateren”. Doordat de zeven Elohim zich verenigden met de Logos, waren zij tot de schepping van wereld en mens-heid in staat. De Elohim hebben de mens zijn Ik-wezen geschonken. Alle hemellichamen in het universum heb-ben de vorm van de Exousiai, zij zijn het lichaam van de Triniteit als macrokosmisch mens zegt Steiner, doelend op

6W

inter

2012jaarg

ang

4

Kersttijdde Triniteit van ons Zonnestelsel. De Christusimpuls schenkt aan de mens in deze nacht de Boeddhi)- kiem van de Elohim om het etherlichaam te kunnen vergeestelijken in de liefde die de mensheid omvat en in de scheppende kracht van het beleven en tot stand brengen van kunst. Ook het zelf voortbrengen van idealen uit de geest uit het niets van het bekende en het hieruit leven, brengt de Levensgeest voort. Uitspraak van het waterwezen Ecevit (“de Natte”) (uit: Wolfgang Weihrauch; “Wat de natuurwezens ons te zeggen

hebben”): dat de kiem van de Elohim juist wordt geschon-ken in de nacht van het Oude jaar op het Nieuwe jaar. Met het Oude jaar kunnen we tot “geestherinneren” ko-men wat de kwaliteit en wezensgeaardheid van het af-gelopen jaar was. Voor het Nieuwe jaar kunnen we tot “geestbezinnen” komen welke waarde we willen ont-werpen en welke idealen we willen verwerkelijken. Dat vraagt een zintuigvrij denken, een levend denken dat uit het niets van het bekende van de gewoonten of van de traditie scheppen kan.

1/2 januari Meditatieve spreuk: “Door de Dynamis kan ik vanuit de onbewogenheid van de innerlijke stilte tot de juiste bewogenheid van het medelijden komen.Dynamis in de Levensgeest-ontwikkeling.De Christusimpuls schenkt in deze heilige nacht de ac-tuele kiem van de Dynamis aan de mens om een hogere octaaf van de Levensgeest-of Boeddhi-ontwikkeling mogelijk te maken. De Dynamis, de Krachten of geesten van de Beweging, hebben het astraallichaam van dieren en mensen geschapen. Wat is kenmerkend voor de ziel? Wat is het wezen van de ziel? Dat is beweging. In de ziel word je innerlijk bewogen door de gebeurtenissen in de buitenwereld of door zelfgevormde gedachten. Niets is zo beweeglijk als de ziel; gedachten, gevoelens, en wensen wisselen elkaar in een hoog tempo af.De Dynamis zijn ook de wezens van het medelijden. Medelijden betekent dat je je in vrijheid openstelt om door de ander in de eigen ziel bewogen te worden. Bewo-gen door medelijden betekent dat je het leed van de ander je eigen leed ervaart. Niets werkt zo geestelijk vormend op het etherlichaam dan de kracht van het mededogen en het medelijden, het innerlijk meeleven uit compassie en het doorlijden van het lijden van de ander. Daarom zijn de Dynamis ook te begrijpen als de wezens die de mens helpen om Levensgeest in zichzelf te vormen. Als de ziel door medelijden persoonlijk wordt bewogen, wat Mani de mens leert, dan ondervindt de ziel de grootste loute-ring, die tot in het etherlichaam doorwerkt.

De Christusimpuls schenkt aan de mens in deze nacht de Boeddhi-kiem van de Dynamis waardoor de zuiverheid van het onbewogen mededogen en de bewogenheid van het werkelijke medelijden kan ontstaan en het etherli-chaam vergeestelijkt kan worden.

2/3 januari Meditatieve spreuk:Door de Kyriotetes kan de wijsheid in mij als graal tot scheppende deugd worden in tegenwoordigheid van geest.De Christusimpuls schenkt in deze nacht de actuele kiem van de Kyriotetes aan de mens om een nog hogere octaaf van de Levensgeest -ontwikkeling mogelijk te maken. De Kyriotetes. De Heerschappijen of de geesten van de wijs-heid, hebben het etherlichaam van plant, dier en mens gevormd. Zij worden wel “de wezens van de scheppende jeugd genoemd en zijn wijsheid als uitstromend licht.De Christusimpuls schenkt tijdens deze nacht aan de mens de Boeddhi-kiem van de Kyriotetes, waardoor de Levensgeest als “wijsheid als scheppende deugd”in de mens tot wasdom kan worden.

3-4 januari Meditatieve spreuk:“Door de Tronoi vind ik de kracht om tot de wil van de liefde of de offerkracht te komen”. Waardoor de Geestmens als wilskracht van de offerende liefde in de mens tot bloei gebracht kan worden.De Tronen geven aan de mens het voorbeeld hoe de wil van de liefde tot offerkracht wordt. Na de dood ervaart de mens in de hemelse Saturnussfeer, als het woon oord van de Tronen, het wereldgeheugen van de kosmische wereld- geschiedenis. De Christusim-puls schenkt in de nacht aan de mens de Atma-kiem van de Tronoi waardoor de Geestmens als wilskracht van de offerende liefde in de mens tot bloei gebracht kan worden.

4-5 januari Meditatieve spreuk:“Door de Cherubim kom ik tot een sociale kunst in het handelen die door het inpassen en het omvor-men van het boze in het goede de harmonie met de gehele wereldkosmos zoekt te bewerkstelligen”.De Christusimpuls schenkt in deze nacht de actuele kiem van de Cherubim aan de mens om een hoger octaaf van de Geestmens- of Atma mogelijk te maken. De Cheru-bim of de Geesten van harmonie geven aan de mens door middel van het karma de mogelijkheid om het eigen leven in harmonie te brengen met de kosmos. Voordat de mens incarneert, laten zij zien hoe de mens in de komende ge-beurtenissen van het lot de mogelijkheid verwerft om weer in harmonie met de kosmos te komen. De Christus impuls schenkt tijdens deze nacht aan de mens de Atma-kiem van de Cherubim waardoor de Geestmens in de so-ciale kunst en de Manicheïsche liefde om het boze om te vormen, in de mens tot groei gebracht kan worden.

7W

inter

2012jaarg

ang

4Kersttijd5-6 januari Meditatieve spreuk: “Door de Seraphim

kan ik alomvattende liefde zijn” De Christusimpuls schenkt in deze nacht de actuele kiem Seraphim aan de mens om een nog hogere octaaf van de Geestmens- of Atma-ontwikkeling mogelijk te maken.De Seraphim of de Geesten van de Liefde geven aan de mens de mogelijkheid om de allesomvattende liefde te er-varen en dan om de allesomvattende liefde werkelijk te kunnen zijn. In de wil om in samenklank te zijn met alle wezens en alle individuele wilsrichtingen, in het volle-dige begrip dat ieder in zijn ontwikkeling een bepaalde wilsuiting heeft, kan de volledige liefde in het zijn van het universum beleefd worden. Dit is de hoogste religieu-ze impuls van de allesdoordringende en allesomvattende goddelijke liefde. Deze liefde te zijn is Geestmens te zijn. 6 januari is een synthese voor het hele komende jaar. Op 6 januari wordt de Christus tijdens de doop in de Jordaan mens. Christus is gekomen uit de sfeer van de Triniteit, boven de engelen-hiërarchieën.(…) Na dood en opstanding maakt de Christus het moge-lijk – ieder moment opnieuw, maar in de dertien heilige nachten in het bijzonder – dat de mens de Goddelijke kie-men van de engelen-hiërarchieën in zich verwerkelijken kan om daardoor de Christus als de hogere samenvatting van deze engelen-hiërarchiën in zich op te nemen, met de mogelijkheid hierdoor het pinkstervuur te ontvangen en te verwerkelijken, om daardoor een mens van de tiende hiërarchie van Vrijheid en Liefde te kunnen worden. Daarvoor worden heden de kiemen gelegd! (Roland van Vliet)

God is liefde en wie in de liefde blijft,die blijft in God en God in hem. (1.Joh. 4:16)

Tot slot Rudolf Steiner op de avond voor de kerst-nacht 1912

Steiner verwoordt het als volgt: In deze kerstnacht zou er in onze ziel binnen moeten stromen het diep-menselijk gevoel van liefde, het gevoel dat tegenover alle andere krachten, machten en goederen der wereld, het goed, de kracht en de macht der liefde het grootste, het krachtigste, het werkzaamste is, In het hart, in de ziel, zou het die-pe gevoel moeten ontstaan, dat wijsheid groots is, maar de liefde nog groter is. En zo sterk zou het gevoel van de macht, de kracht en sterkte der liefde in onze harten moeten worden, dat er vanuit deze (alle) Kerstnachten iets kan overvloeien in al onze gevoelens gedurende de rest van het jaar, zodat we het gevoel moeten hebben: we moesten ons eigenlijk schamen, als we op een zeker mo-ment iets zouden doen, wat niet bestaan mag, als we in de geest opzien naar die nacht, waarin we de almacht der

liefde in onze harten gevoelden. Mogen alle momenten in het jaar zo verlopen, dat we ons niet hoeven te scha-men voor het gevoel, dat in de kerstnacht door onze zielen stroomden.

(…) Het hoogste in de hele wereld is de liefde; dat wijsheid groots is, waard om na te streven, dat zonder wijsheid de mensheid niet bestaan kan, maar dat liefde iets veel gro-ters is. Diegene voelt eerst juist de Christus-impuls aan, die ook het hogere der liefde tegenover de macht, de sterkte en de wijsheid kan voelen, dat macht en kracht waardoor de wereld in stand wordt gehouden, iets groots is

(…)Zo gebeurt het in de kerstnacht, als onze gedachten zich richten op de geboorte van het kind Jezus, opdat in onze ziel in iedere Kerstnacht, door op te zien naar deze geboorte, het begrip geboren kan worden van echte, ware liefde, een liefde die boven alles uitstijgt. En als op de juiste wijze in de Kerstnacht begrip ontstaat voor deze liefde, als we de geboorte vanChristus vieren: het ontwaken der liefde-, dan kan van elk ogenblik, dat we beleven, iets uitstralen, dat we nodig hebben voor ons leven, opdat rijk gezegend mag worden, wat we elk moment aan wijsheid rijker worden.(…) Mogen wij ons verbonden voelen met het spiritu-ele, waarnaar we in de Kerstnacht verlangen, als naar de impuls, die dat brengen kan, waarnaar we als een hoog ideaal streven. En als we ons in zulk een liefde verenigd weten, zodat ze binnenstromen kan uit een juist begrip voor de Kerstnacht, dan zullen we bereiken, wat bereikt kan worden, door onze Antroposofische Vereniging, door ons Antroposofisch ideaal. We zullen, hetgeen bereikt moet worden, door samenwerking moeten bereiken, als een straal van de liefde van mens tot mens bezit van ons neemt, waarover we onderricht kunnen worden, als we ons op de juiste wijze wijden aan de betekenis van de Kerstnacht.(…)Wanneer de Christus-impuls, waaraan de kerstnacht ons op zo’n mooie wijze herinnert, met steeds grotere sterkte en macht met steeds dieper inzicht in de mens-heidsontwikkeling zal ingrijpen. Dit zal immers alleen kunnen plaats vinden, als er zielen zijn, die deze impuls in zijn volle betekenis begrijpen. Tot begrip hiervan be-hoort ook op dit gebied de liefde, die we als het mooiste in de mensheidontwikkeling juist dan in onze ziel te-voorschijn kunnen roepen, als we op deze avond of in deze nacht onze harten vervuld doen zijn van het kind Jezus, dat van de overige mensheid verstoten, geboren in een stal, ons zinnebeeldig voor ogen wordt gesteld: zo als het ware ‘van buitenaf ’ in de mensheidsontwikkeling binnenkomend, aangenomen door de eenvoudigsten van

8W

inter

2012jaarg

ang

4

Kersttijdgeest, door de arme herders. Als we datgene, wat van dit beeld als liefde-impuls uitgaat, in onze ziel kunnen doen ontbranden, dan zullen we kracht ontvangen voor dat, wat we willen volbrengen en ook moeten volbrengen, om een bijdrage te leveren tot het bevorderen van de taak, die we ons gesteld hebben en die ons op antroposofische gebied het karma als diepe en essentiële taak heeft opgeleverd.

GA 143 Rudolf Steiner , Berlijn 24 december 1912. Die Geburt des Erden-lichtes aus der Finsternis der Weihenacht (Nederlands: De geboorte van het aardelicht uit de duisternis van de kerstnacht.)

Grondsteenspreuk

In de Kersttijd en wel op de ochtend van 25 december 1923 sprak Rudolf Steiner voor het eerst de grond-steenspreuk voor de Nieuwe Antroposofische vereni-ging en de aanwezige leden namen die in hun hart op.Daarmee was de geestelijke grondslag voor de nieuwe Antroposofische vereniging gelegd.Van diepe betekenis dat dit juist in de kersttijd plaats-vond!

Het laatste deel hier nu weergegeven:

Op het keerpunt der tijdenTrad het kosmisch geesteslichtDe aardse wezensstroom binnen;Duisternis van de nachtHeerste niet meer;Daghelder lichtStraalde op in mensenzielen;Licht datArme herdershartenVerwarmt:;Licht dat Wijze koningshoofdenVerlicht.

Goddelijk licht,Christus zon,VerwarmOnze harten;VerlichtOnze hoofden;Opdat goed worde,Wat wijVanuit ons hart grondvesten,Vanuit ons hoofdDoelbewust willen leiden.

AYN RAND EN HET EGOÏSME.

Corrie van der Zee-Spijkers

Wat is dat eigenlijk, egoïsme?Het wordt gedefinieerd als een menselijk eigenschap, waarbij men uitsluitend zijn eigenbelang dient en geen oog heeft voor de behoeften van anderen. Een menselijke eigenschap?Helaas wel, denk ik. Helaas?? Rudolf Steiner zegt dat het in deze tijd onvermijdelijk is dat we egoïstisch zijn, en dat we, als we dat niet willen, eigenlijk pas echt egoïstisch zijn.Daar kun je lang over nadenken.

De liefde wordt beschouwd als het tegendeel van het egoïsme.Die liefde kan beperkt blijven tot je kind, familie, of volk. Dan is het toch weer een veredelde vorm van eigenliefde.Pas wanneer je de liefde uitbreidt tot alle andere men-sen, tot de hele aarde, tot mensheidsliefde is het egoïsme overwonnen en is het christelijk liefde.Dit kun je alleen maar verwerven door inzicht in wat een mens is.Door ons egoïsme voelen wij ons afgezonderd van de we-reld om ons heen en kunnen wij het gevoel hebben: “Hier ben IK, en daar is al het andere, de andere mensen en al-les wat zich op aarde en daarbuiten bevindt, is niet IK.Dit is tegenwoordig het gangbare levensgevoel van de mens.Dit is niet altijd zo geweest, ten minste niet in deze mate.In zeer oude tijden, en dan moeten we denken aan enkele millennia terug, was dat nog niet zo. De mens voelde een grote verbondenheid met al het bestaande. Hij voelde zich daar zo één mee dat het niet in hem kon opkomen om zijn eigen belang hoger te schatten dan het belang van de ander. Deze beleving was, voor de mens van toen, een natuurlijk gegeven, daar hoefde hij niets voor te doen. Hoe kon hij zichzelf meer liefhebben dan het an-dere, hij wist dat hij zelf al het andere was?Deze ervaring is hij kwijtgeraakt, moest hij kwijtraken. Dat gebeurde niet van de ene dag op de andere. Gedu-rende vele eeuwen is de mens toegegroeid naar een diep-tepunt in zijn relatie met het Al. In dat dieptepunt, in deze dramatisch situatie, bevinden wij ons.Toch is dat onontkoombaar, alleen op deze manier, door deze eenzaamheid, want egoïsme maakt eenzaam en on-gelukkig, kunnen wij tot een vrije persoonlijkheid evolu-eren. Daarom is het ook niet iets dat werkelijk negatief is. Het is een uitdaging.

Egoïsme

9W

inter

2012jaarg

ang

4EgoïsmeMaar hoe kunnen wij onze eigenliefde transformeren tot

mensenliefde?Voor de mens van nu is er maar één weg, dat is de weg van het inzicht in wie je zelf bent. Dat is niet de persoon met zijn al of niet plezierige eigenschappen, maar als MENS. Dit inzicht is iets wat door geestelijke scholing bereikt moet worden. Men kan dat niet meer door de mystiek, zoals bijvoorbeeld Tauler en Eckhart dat nog konden. Wij kunnen dat niet meer op die manier in onze tijd, maar ons staat iets anders ten dienste en dat is dat wij over een veel sterker denken beschikken, een denken dat mede geschoold is door de natuurwetenschappen, waar-aan wij ook op het gebied van bewustzijnsontwikkeling, onnoemelijk veel te danken hebben. Alleen inzicht geeft ons de mogelijkheid tot transforma-tie.In zijn boekje: “De Mystiek en het moderne denken” GA 7 Uitgeverij Kamerling) wijst Rudolf Steiner ons de weg om te komen tot de beleving dat er geen scheidswand is tussen de wereld en ons.Deze weg gaat via het levende denken. En dat moet ge-oefend worden.Na die beleving, dit inzicht, kan de mens niet meer zelf-zuchtig zijn, hij is immers al het andere, hoewel hij toch een zelfstandig IK blijft.

Om het inzicht te verwerven dat het egoïsme de mens uiteindelijk niet gelukkig kan maken, krijgt hij hulp van zijn Engel. In het herfstnummer van Apokalyps-Nu van 2011 be-spreekt Fredie de Mooy de voordracht van Rudolf Steiner gehouden in Zürich, op 9 oktober 1918, over de werking van de Engelen in de ziel van de mens. Eén van die impulsen is, dat in de toekomst geen mens meer zijn geluk rustig zal kunnen genieten, als naast hem anderen ongelukkig zijn.Dit is een impuls van absolute broederlijkheid, de abso-lute eenwording van het mensengeslacht.Er zijn nu al heel wat mensen voor wie dit geen theorie meer is en die hun leven zo inrichten dat het helemaal in dienst staat van de ander. Er zijn er ook die deze impuls volkomen negeren.

Ayn Rand en haar kijk op de maatschappij

Vergelijken wij het bovenstaande nu eens met de denk-wijze van Ayn Rand. Deze biedt wel een heel andere, bij-zondere kijk op de zelfzucht. Daarin wordt het egoïsme beslist niet gezien als een diep-tepunt waar de mensheid doorheen moet. Integendeel, het wordt gezien als een schitterend hoogtepunt in de mensheidsgeschiedenis, dat zal leiden naar het paradijs op aarde. Geld vergaren is het hoogste goed, iets voor een ander doen het absolute kwaad.

Zit daar wat in? Lezers van haar boeken beginnen het bijna te geloven, zo overtuigend weet zij dat te brengen. Maar… als je je heel consequent en levendig voorstelt hoe de wereld er uit zou zien als niemand meer iets voor een ander zou doen, zonder zich daarvoor te laten beta-len, dan weet je dat je daarmee geen paradijs schept, maar een hel.

Wie was Ayn Rand?

Zij werd in 1905 geboren als Alissa Rosenbaum in een Joodse familie in Sint Petersburg.In 1917 moest de familie vluchten voor het sovjet regime. Na wat omzwervingen door Rusland, waarbij de iden-titeit van de familie verborgen moest blijven, werd de grond te heet onder de voeten en vluchtte zij naar de V.S. Je kunt je voorstellen welke traumatische invloeden deze gebeurtenissen hebben gehad op de jonge Alissa.De aankomst in de V.S. was voor haar een entree in het paradijs.Het tegendeel van de Sovjet-Unie, zo beleefde zij de vrijheid, de openheid de eerlijkheid die haar tegemoet kwam. Ze wilde 100% Amerikaanse worden. Na korte tijd veranderde zij haar naam in Ayn Rand.In Rusland had zij filosofie en geschiedenis gestudeerd aan de universiteit van Sint Petersburg. In de V.S. legde zij zich toe op het schrijven.Haar eerste romans boekten matig succes. Echt bekend en zeer populair werd zij pas door haar twee laatste boe-ken. "Foutainhead" en "Atlas Shrugged". Het laatste werd geruime tijd door het Amerikaanse lezerspubliek beoordeeld als het belangrijkste boek van de twintigste eeuw, na de Bijbel.Een grote schare aanhangers lag aan haar voeten na het overweldigende succes van Atlas Shrugged. Eén van hen was Alan Greenspan het hoofd van de Fed, (Federal Reserve) die haar mateloos bewonderde, maar in 2008 moest hij toegeven dat het Vrije Markt Kapitalisme niet werkte. Hij kon ook niet anders, want de feiten konden niet meer genegeerd worden. De banken moesten gered worden met het geld van de burgers. Maar eigenlijk is hij Rand’s denkbeelden altijd trouw gebleven.

Utopieën in de 20ste eeuw

Er zijn zeer veel utopieën bedacht in de loop der tijden. Hans Achterhuis, schrijver en Filosoof, geeft daar een zeer helder historisch overzicht van in zijn boek: “De utopie van de Vrije Markt”. Wat zijn de twee voornaamste utopieën van de 20ste eeuw? Dat zijn ongetwijfeld het communisme en het kapitalisme.

10W

inter

2012jaarg

ang

4

EgoïsmeHet communisme.Om het nog even kort te beschrijven: De mensen moe-ten, als kameraden, alles met elkaar delen. Alles voor het collectief, niets voor jezelf, was het motto.De Staat en de Partij moeten met geweld, desnoods met veel geweld, er voor zorgen dat dit idee werkelijkheid wordt. Na veel onvermijdelijke menselijke ellende en bloedvergieten zal dan uiteindelijk het paradijs op aarde komen. Maar de partijbonzen hielden zich niet aan hun eigen Credo.Dit leidde tot de grootst mogelijke beknotting van de menselijke vrijheid. Hoe dit uitpakte hebben we o.a. in de Sovjet Unie gezien.Het Kapitalisme, in de vorm van het Neoliberalisme, waar Ayn Rand zo door begeesterd werd, predikt juist het tegendeel:Alles voor jezelf, vooral niets voor een ander. Als dit idee consequent wordt doorgevoerd, desnoods onder grote dwang, wordt de wereld een paradijs. Daartoe is nodig dat men de Markt zijn gang laat gaan, niet ingrijpt als overheid. Het verwerven van geld wordt de drijfveer van al het menselijk handelen.Dit is zo ongeveer wat Milton Friedman, professor aan de economische faculteit van Chicago en Nobelprijswin-naar, voor ogen stond. Hij en Ayn Rand zullen elkaar zonder twijfel geïnspireerd hebben.De gevolgen van deze utopie hebben we kunnen zien o.a. in Chili, Argentinië, Zuid- Afrika, Polen, het Rusland van Jeltsin, in de V.S. en tenslotte in West Europa.Er zijn nog meer schrijnende voorbeelden te geven. No-aomi Klein doet hier een uitgebreid verslag van in haar boek: “De Shock Doctrine.”Beide utopieën hebben nog steeds geen paradijs opgele-verd. Eerder het tegendeel.Toch zijn er nog steeds massa’s mensen die erin blijven geloven.Laten we niet vergeten dat we hier te maken hebben met experimenten, uitgedacht door intellectuelen, die vast geloofden dat zij mensen konden aanpassen aan hun theorie. Marx en Lenin op de manier die zij had-den uitgedacht, Milton Friedman en zijn volgelingen “de Chicago Boys”, op de hunne.Waarom mislukken zulke utopieën?Dat komt doordat noch diegenen die het communisme propageren, noch de voorstanders van het kapitalisme een idee hebben van wat een mens in wezen is.Het eerste ziet de mens als een cel in een groot organis-me, namelijk de Staat.Het tweede ziet de mens als een onderdeel van een ma-chine, dat naar behoeven vervangen of verwijderd kan worden. Het besef dat een mens een geestelijk wezen is,

is geheel verloren gegaan.Dit blijkt uit een televisie interview waarin Ayn Rand zei dat zij tegen iedere vorm van hulp aan lichamelijk of mentaal gehandicapten was. “Want”, aldus Rand, “ die zijn niet productief zoals gezonde mensen en hebben dus geen waarde.”

Is er een mogelijkheid om een vorm te vinden waarin mensen zodanig met elkaar om kunnen gaan dat zij el-kaar wel als mens kunnen herkennen waarderen?Ja, die is er. Men noemt dat de Sociale Driegeleding. Dit werd door Rudolf Steiner uitgewerkt in een aantal van zijn werken. Bijvoorbeeld in: “Antroposophie en het so-ciale vraagstuk” (GA 34, blz. 36-37) geeft hij aan wat hij beschouwt als: “De Hoofdwet van de Sociale Driegele-ding”:“Het welzijn van een geheel van samenwerkende mensen is des te groter, naarmate de enkeling minder aanspraken maakt op de opbrengst van zijn prestaties, dat wil zeg-gen, naarmate hij meer van de opbrengst van zijn presta-ties aan zijn medewerkers afstaat en naar mate meer van zijn eigen behoeften niet door zijn eigen prestaties, maar door de prestaties van de anderen worden bevredigd”. Zie ook het artikel: “Economische hoofdwet”, in Drie-gonaal, jaargang 31 NR 1, 2 uitgegeven door Nearchus.

Atlas shrugged in Nederland

Sinds de verschijning van de vertaling van haar roman Atlas Shrugged in het Nederlands onder de titel: “De kracht van Atlantis”, heeft Ayn Rand nu ook hier na lange tijd meer bekendheid gekregen. Er wordt veel over haar geschreven en de verkoop van het boek valt niet tegen. De roman heeft dan ook alle ingrediënten die de lezer bekoren kan. Hij is geweldig spannend, goed geschreven en bevat een element van geheimzinnigheid zoals:Wie is die mysterieuze John Galt? Daar komt de lezer heel langzaam achter en waar zijn toch die Atlassen d.w.z. de sterke, rijke, getalenteerde elite die de wereld draagt? Een voor één verdwijnen ze en niemand weet waar ze blijven.Verder is het boek doorspekt met een aantal wilde seks-scènes. Het slot is veelzeggend: John Galt maakt in de lucht over de lege verwoeste aarde het dollarteken met de woorden: “De weg is nu vrijge-maakt, wij gaan terug naar de wereld”. Die “wij” zijn die Atlassen die zich in een vallei verborgen hadden gehou-den.In de NRC, de Volkskrant en Trouw hebben verschil-lende auteurs recentelijk lange artikelen aan deze roman gewijd, zowel lovende als kritische.Het is wel bijzonder dat dit in 1957 in de V.S. versche-nen boek nu ineens, na 55 jaar zo populair is in Neder-land. Hoe is het toch mogelijk dat een roman, fictie dus, geschreven vanuit een waanidee, na 55 jaar hier op de

11W

inter

2012jaarg

ang

4Egoïsmemarkt komt. Het moet uitgeverij Luitingh een fortuin

gekost hebben alleen al om die 1373 blz. te laten vertalen.Mark Rutte liet onlangs weten dat Ayn Rand voor hem een groot voorbeeld was en een grote geest die hij als li-beraal wil navolgen. (Hans Achterhuis in Liberales: 23/3 2012).Je vraagt je af: ”Moeten wij soms ook geïnjecteerd wor-den met een virus, in de vorm van een boek, dat ons be-smet met het neoliberalistische idee van het Vrije Markt Kapitalisme. Moeten wij er vatbaar voor gemaakt wor-den, zodat we en masse akkoord gaan met asociale rege-ringsvoorstellen?” Trouwens: Is de Markt wel vrij?

De “Vrije” Markt

Hoe vrij de Markt is was weer te lezen in een column van Prof. Smalhout in de Telegraaf van 24 november. Een Russische vleeshandelaar bezit een eigen vermogen van 26 miljard! Ik vraag mij af of het geen drukfout is, zo on-voorstelbaar veel geld, dat kan toch niet waar zijn?Dat heeft hij verdiend met in Oost-Europa geplaatste megastallen die zwaar gesubsidieerd worden. Vreemd: subsidie heeft toch niets met een Vrije Markt te maken?

Een ander opmerkelijk feit is, dat de roep om concurren-tie komt uit landen die een zeer beschermde economie hebben. In het bijzonder de grote bedrijven in westerse landen zijn afhankelijk van lage belastingen, subsidies en leningen tegen lage rente.Trouwens, iedere markt heeft enkele regels en beperkin-gen die de vrijheid indammen.Bijv.: kinderarbeid is verboden in het grootste deel van de wereld. In de negentiende eeuw vonden respectabele lieden regulering van kinderarbeid iets wat tegen de principes van de Vrije Markt indruist. In onze tijd wordt dat over het algemeen beschouwd als inhumaan.En toch zijn veel van de producten die wij gebruiken door kinderarbeid tot stand gekomen.Kinderarbeid, arbeidsomstandigheden die pure slavernij zijn, milieuvervuiling, inkomstenongelijkheid en de slui-penderwijs teloorgang van mensenrechten, zijn alleen maar toegenomen.

Is de Markt dan helemaal niet vrij?Jazeker, je bent vrij om te vervuilen als je maar milieu be-lasting betaalt. Je bent vrij om te frauderen als je maar een sterke politieke achterban hebt. Je kunt onverant-woordelijk met het geld van anderen omgaan als je be-schouwd wordt als: “To big to fall.”

Het Objectivisme

Ayn Rand ontwikkelde een filosofie, die je haar levens-motief zou kunnen noemen:het “Objectivisme”. Dit wordt door de auteur en filosoof

Hans Achterhuis “Een utopie zonder mededogen” ge-noemd. (Trouw 7/11). Rand’s visie behelst in het kort: Als je het hoogste doel in je leven wil bereiken, moet je uitsluitend je eigenbe-lang volgen. Daardoor zal ook de wereld uiteindelijk vol-maakt worden.Egoïsme in het kwadraat noemt Steven de Jong dat, ( NRC 25/10).Om te beginnen moet je al het onvolmaakte, en dat is dus alles wat niet beantwoordt aan de zienswijze van het objectivisme, tot de grond toe afbreken. En dat op niets-ontziende manier.Welke plaats neemt de mens daarin?

Hoe zij over de mens denkt wordt duidelijk in de toe-spraak die zij hield voor de militaire academie van West Point.Zij beschouwde de uitnodiging voor het houden van die toespraak als de grootste eer van haar leven. Zij hamert erop dat het ontwikkelen van vertrouwen op eigen kracht en zelfrespect van het allergrootste belang is. Dan vraagt zij haar publiek, jonge mannen van de hoogste klas van de militaire academie: “Waarom kan niet iedereen dat? Wat houdt je tegen?” Dan legt zij uit dat ons in onze jeugd is ingepompt dat wij voor anderen moeten zorgen, onbaatzuchtig moeten zijn. Door wie is ons dat ingepompt? Door de filosofie! Zij haalt vele filosofen aan, die zij blijkbaar goed gelezen moet hebben tijdens haar studie.” Al deze denkers willen ons zodanig beïnvloeden, dat ons zelfvertrouwen vernie-tigd wordt.”Vooral Kant krijgt er van langs: Ik citeer Rand even let-terlijk: “For some two hundred years, under the influence of Immanuel Kant, the dominant trend of philosophy has been directed to a single goal: the destruction of man’s mind, of his confidence in the power of reason. To day we see the climax of this trend.”(Philosophy Who Needs It? By Ayn Rand, 6/3 1974)

En dan komt er nog een lofzang op het Amerikaans le-ger, op zijn helden die alleen vochten om de integriteit van het individu te verdedigen en niet, zoals andere lan-den, uit pure veroveringsdrang. Aan het slot vergelijkt zij Amerika met het land waar zij vandaan kwam, Rusland. De V.S. komen wel bijzonder goed uit die vergelijking. Het is interessant de tekst van de lezing helemaal te le-zen. Het is wel duidelijk dat zij alles wat zij daar zei op-recht meende.(Eerlijk gezegd dacht ik ooit ook zo over het Amerikaan-se leger. Dat was in de vijftiger jaren. Ik was toen nog een teener en de geallieerden waren onze helden, onze red-

12W

inter

2012jaarg

ang

4

Egoïsmeders en bevrijders uit de troosteloze chaos van W.O.2. Maar dat was vóór Korea, Vietnam, Irak enz.)

Toen iemand na de lezing vroeg: “Welk recht hadden de V.S. om de Noord-Amerikaanse Indianen van hun land te verdrijven en te vermoorden?” antwoordde zij: “Zij hadden geen recht op dat land en er is voor niemand een reden om hun dat recht toe te kennen, omdat zij dat land niet ontwikkeld hadden en er geen nuttig gebruik van maakten.Waar streden zij voor toen zij het waagden zich te verzet-ten tegen de blanke man op dit continent? (Op het land dat zij al sinds mensenheugenis bewoonden.(cvdz))Dat was om hun primitieve bestaan voort te kunnen zet-ten, om hun “recht”een deel van de aarde onberoerd te la-ten en het niet te benutten, niet eens om het in eigendom te hebben, maar als doel iedereen daar weg te houden, zodat men praktisch als een dier kon leven.Iedere blanke man die het element van civilisatie in zich draagt heeft het recht het te veroveren.”(Wat een element van civilisatie in zich draagt, maakt natuurlijk de blanke man uit.(cvdz))

Met deze woorden wordt de visie van Ayn Rand dui-delijk. (Wat zij er niet bij vertelde is dat zij de tekst van dit antwoord bijna letterlijk had overgenomen van John Locke. 1632- 1704:(“Over het staatsbestuur. blz. 254.))Voor haar tellen mensen niet. Land is er niet voor de bewoners maar dient geëxploiteerd te worden, dat bete-kent; er zo veel mogelijk geld uit halen.Maar Indianen kunnen hun grond niet uitbuiten, zij gaan er op een heel nadere manier mee om. Hun land is voor hen heilig, het is hun moeder en als waardig mens exploiteer je die niet.Je ontvangt in dankbaarheid wat zij je geeft en niet meer.

In de toespraak van opperhoofd Seattle over het bezit van de natuurlijke omgeving, onverschillig of hij die nu wel of niet precies zo heeft gehouden, wordt gesteld dat je noch het land, noch de lucht, noch het water in bezit kunt hebben. Deze dingen zijn het eigendom van de ge-hele mensheid.Daar begrepen de kolonisten helemaal niets van, zij had-den een totaal andere visie.Waar die visie toe geleid heeft, zien we nu, over de hele planeet.De Indianen gingen dus heel wat wijzer met de Aarde om, want zij hadden haar lief..

De uitwerking van deze opvatting over de onrechtma-tige toe-eigening van natuurlijke hulpbronnen, met het doel deze te exploiteren, is actueler dan ooit. Atlas Shrugged zal daar niet weinig aan bijgedragen heb-

ben want de invloed van dit boek is immens, nog steeds. Hoe komt de schrijver aan zulke vernietigende ideeën?Rudolf Steiner maakt ons erop attent dat in de tijd waar-in wij nu leven, een mensheidsvijandig wezen de moge-lijkheid gegeven zal worden om een soort terreur van het egoïsme over de mensheid uit te oefenen. Dat wezen noemt hij Ahriman.

Wie is Ahriman?

Hij is een wezen dat al bekend was in het Zoroastrisme, lange tijd de staatsgodsdienst in het Oude Perzië. Zij noemden hem Angra Mainyu, de God van het boze, tegenover Ahoera Mazda, de God van het goede. (Het Zoroastrisme is nog steeds een bestaande godsdienst in het Midden Oosten.)

Kunnen wat meer over dit wezen te weten komen?Jazeker, hij presenteert zichzelf op een heel verassende manier als Mephisto in Goethe’s Faust.

.. ein Teil von jener Kraft.Der stets das Böse will,Und stets das Gute schaft.

Een deel van die kracht,die steeds het boze wilen steeds het goede doet.

Ahriman was van oorsprong een hoog geestelijk wezen. Een zeer reëel wezen dat echter geen stoffelijk lichaam bezit.Ooit is hij uit zijn normale voortgaande ontwikkelings-weg getreden en heeft zich gewijd aan een bijzondere taak en dat is de normale ontwikkeling van de mens, die leidt tot vrijheid en uiteindelijk tot liefde, te verhinde-ren Ahriman kent de vrijheid niet, hij heeft niet zoals de mens de keuze tussen goed en kwaad.Het uiteindelijk doel, de ontwikkeling van de liefde, is voor hem een gruwel.

Ahriman als schrijver

Rudolf Steiner waarschuwt in zijn voordracht van 8/8 1924, één van de laatste Karma voordrachten, voor schrijvers die geïnspireerd, of beter gezegd, geïncorpo-reerd worden door Ahriman, die zeer intelligent is, intel-ligenter dan welke mens dan ook.De confrontatie met Ahriman is een grote beproeving voor de mensheid, die daar echter des te sterker uit te voorschijn kan komen.Hoe zal de mens deze beproeving doorstaan?

Wat daartoe nodig is, is dat de mens hem, Ahriman, her-kent. In onze tijd treedt hij o.a. op als schrijver van boe-ken met uiterst gevaarlijke ideeën.De uitdaging voor de mens is nu, dat men hem als de

13W

inter

2012jaarg

ang

4Egoïsmeschrijver van zulke boeken herkent.

Steiner: “Want wat kan er voor goeds van komen als men denkt dat een mens een boek heeft geschreven, terwijl de werkelijk schrijver Ahriman is.”

“Hoe gaat Ahriman te werk?”

Hij zoekt mensen uit die een geschikt werktuig voor hem zijn. Dat zijn meestal briljante mensen maar met een be-paalde zwakheid, mensen die tijdens het schrijven een gedempt bewustzijn hebben, zodat hij ze kan bezetten of incorporeren, zoals Steiner het noemt.Via hen kan dit wezen, Ahriman, boeken schrijven. De door hem geïncorporeerde mens schrijft dus die boe-ken niet zelf. Zijn geest wordt tijdens het schrijven door Ahriman in beslag genomen.Als voorbeeld geeft Steiner: Friedrich Nietzsche’s laat-ste werken: “Ecce Homo” en de “Antichrist.” Steiner had overigens het diepste respect voor Nietzsche.In de “Antichrist” noemt Nietzsche het Christendom de grootste vloek voor de mensheid. Dat was kort voor het moment waarop Nietzsche geestesziek werd.Ook Rand had vanzelfsprekend geen enkele waardering voor het Christendom.

Hoe herken je door Ahriman geschreven werken?

Een paar kenmerken:Het zijn uitzonderlijk knap geschreven, fascinerende, meeslepende werken. Het soort boeken dat als je er een-maal in begint, bijna niet meer kan wegleggen. Ze wor-den dus door een groot aantal lezers verslonden.

Ze zijn antichristelijk, waarbij ik niet bedoel dat ze ge-richt zijn tegen kerkgenootschappen, maar tegen het oerbeginsel van het ware christendom, de liefde tot de medemens, die o.a. vervat is in de uitspraak van Christus: “Wat ge aan de minste der mijnen gedaan hebt, dat hebt ge aan mij gedaan.”

Er spreekt geen enkele vorm van mensenliefde uit. Ahriman heeft niet lief. Hij haat de mens ook niet, zelfs daarvoor vindt hij hem te min. Hij veracht de mens. Hij gebruikt de mens alleen voor zijn eigen doeleinden. De middelen die hij gebruikt zijn: leugens en misleiding.

Als men in een werk deze drie karakteristieken vindt, wil dat nog niet zeggen dat Ahriman de schrijver is, maar het is ook niet onwaarschijnlijk. Het is zaak om wakker te blijven want in de loop der tijd zal hij steeds meer ver-woestende invloed willen uitoefenen.

Zijn er ook schrijvers die geïnspireerd worden door goede wezens? Jazeker zo’n wezen is Michaël, hij wil de mens-heid juist stimuleren in zijn ontwikkeling. Als enkele

voorbeelden denk ik bijv. aan Naomi Klein’s “No Logo” en “De Shockdoctrine” aan Derrick Jensen’s “Endgame” Maud Barlow’s “Blauw goud”. Vandana Shiva’s “India Divided” en veel anderen.Deze auteurs blijven zichzelf en zijn zeer moedige, lief-devolle, vrije mensen.Want Michaël incorporeert niet maar inspireert, hij res-pecteert de vrijheid van de mens.

Waarom werkt Ahriman vooral nu in de mens?

Zoals boven al gezegd is, is de mens aan een dieptepunt in zijn ontwikkeling gekomen. Niet eerder was de mens zo van zijn oorsprong, de geestelijk wereld, afgesneden. Niet eerder stond hij zo eenzaam op aarde. Met oneindig veel moeite moet hij de weg terug zien te vinden, maar als hem dat lukt, komt hij weer thuis, onnoemelijk veel rijker dan hij was. Ahriman is deze weg voorlopig ontzegd. Zijn vreugde bestaat erin het de mens onmogelijk te maken, want hij koestert een felle afgunst tegen de mens, die ondanks zijn “domheid”, want Ahriman vindt de mens ontzet-tend dom, de mogelijkheid tot vrijheid is gegeven. Dat wil Ahriman kost wat het kost verhinderen.

Het is nu een tijd van erop of eronder. De mens is werke-lijk in gevaar zodanig te verharden dat er geen weg terug meer is. In deze tijd denkt Ahriman zijn slag te kunnen slaan door de mensheid voorgoed van zijn doel af te hou-den.

Wie is de schrijver van Atlas Shrugged?

Door Rand’s burgerschap van twee werelden, de Oost-Europese en de Amerikaanse, waarin de bodemkrachten zo verschillend werken (zie Apokalypse-Nu: Het geheim van de Dubbelganger; herfst 2012), door haar getrau-matiseerde verleden en haar grote intelligentie, is zij een zeer geschikte prooi voor Ahriman. Was zij, toen zij Atlas Shrugged schreef, door hem geïn-corporeerd? Weten kun je dat natuurlijk niet. Als ik de kenmerken nog eens in gedachten neemt, sluit ik de mogelijkheid zeker niet uit. Maar de mens mag niet verwisseld worden met het wezen dat haar incorporeer-de. Want daarmee zou je onrecht doen.Maar toch, Atlas Shrugged heeft, hoe dan ook, bijgedra-gen aan de verbreiding van het neoliberalisme, dat een enorme schade heeft aangericht. Denk aan Chili onder Pinochet, Argentinië onder Videla, Polen, Rusland on-der Jeltsin, enz.

14W

inter

2012jaarg

ang

4

EgoïsmeMaar hoe zouden wij kunnen beoordelen in hoeverre zij daar schuld aan had? Hoe kunnen wij er zeker van zijn dat het boek al of niet haar schepping was?

Ayn’s leven eindigde op een tragische manier in 1982, het gevolg van longkanker. (Zij rookte twee pakjes si-garetten per dag). Hoe zal haar entree in de geestelijk wereld zijn ge-weest?In ieder geval niet vreugdevol, denk ik. Daarom is het goed om nu 30 jaar na haar dood, hel-pende gedachten aan haar te wijden, al zou dat in haar eigen filosofie een verwerpelijk idee zijn.Zij is 77 jaar geworden. In de dertig jaar na haar dood heeft zij het Kamaloka (de louteringstijd waarin de mens zijn afgelopen leven kan overzien vanuit een breder en hoger standpunt) doorleefd. Is zij zich nu bewust van wat er allemaal heeft plaatsgevonden on-der invloed van haar boek? Je vraagt je af wat de diepere oorzaak is dat juist deze mensen, Nietzsche, Rand en anderen, geïncorporeerd worden. Is dat karmisch bepaald vanuit een vorig le-ven of heeft het te maken met de toekomst?Een heel moeilijk vraagstuk.Maar toch is het noodzakelijk begrip te krijgen voor deze dingen. Het begrip voor het sociale hangt nauw samen met begrip voor het karma. “Wie in deze tijd zich begrip verwerft voor het sociale, heeft in zijn volgende incarnatie begrip voor het karma.” (Steiner GA191, 9de voordracht.)

Bij sommige mensen wordt er in dit opzicht al een tip van de sluier opgelicht. Margaret Legum, politiek econoom en journalist in Zuid Afrika, geeft aan het slot van een interview, als motief voor haar onvermoeibare strijd tegen machts-misbruik: “Misschien is dit bestaan niet het enige. Soms denk ik dat we meer dan één leven hebben en dat ik in een vo-rig bestaan macht hebt misbruikt. Mijn gevoel is na-melijk zo sterk dat het is alsof ik door een karmische behoefte gedreven wordt om het machtsmisbruik in de wereld te stoppen. Zo persoonlijk is mijn strijd.” ( Jesse Goossens: “Vrouwen die de wereld verande-ren.”)Als je dit leest kun je ook positieve verwachtingen hebben, zelfs over de toekomst van Ayn Rand. Juist door alle ellende en rampen die zij, en zoveel anderen veroorzaakt hebben, kunnen zij misschien in volgen-de incarnaties de mensheid op de juiste manier verder brengen in zijn ontwikkeling. En dan is Ahriman toch weer, ondanks zichzelf:

"der Geist der stets das Böse will,und stets das Gute schaft."

De sociale Driegeleding. Weer een utopie?

Is er behalve het bovengenoemde communisme, het kapitalisme en de afgeleide daarvan, het objectivisme, nog een andere weg voor de mensheid?Eén die geen utopie is, één die werkt?

Dat het zo fout loopt met het communisme en neoli-beralisme is te wijten aan het feit, dat het uitgedach-te theorieën waren die geen realiteit bleken te zijn. Friedman had ellenlange statistieken en wiskundige berekeningen gemaakt. Die klopten precies. De eco-nomie gebaseerd op het principe van de z.g. Vrije Markt moest dus wel succesvol zijn.Waarom lukte en lukt het nog steeds niet om dat pa-radijs tot stand te brengen?Zijn antwoord op deze vraag zal waarschijnlijk lui-den: “Er zijn te veel mensen die tegenwerken. Het ligt dus niet aan het neoliberalisme, maar aan de mens. Er moet nog harder opgetreden worden om de mens tot rede te brengen. Zelf als je daarvoor heel goed func-tionerende democratische gemeenschappen tot de grond zou moeten afbreken.” (en dat is dan ook her-haaldelijk gebeurd.)Dit is ongeveer de gedachte.

Dat de mens daar een rol in speelde is natuurlijk he-lemaal waar. Er was namelijk met de mens helemaal geen rekening gehouden en daarom liep het hier en daar zo verschrikkelijk fout. De mens is a priori on-berekenbaar.Hoe kun je de mens vergeten als je de maatschappij vorm wil geven, want deze bestaat toch uit mensen? Het probleem is, dat men niet meer weet wat een mens is. In het materialistisch wereldbeeld gelooft men dat leven en bewustzijn ook beperkt zijn tot materie. Dat is een hardnekkig geloof dat nog wel een poosje stand kan houden.

Rudolf Steiner, de grondlegger van de Sociale Drie-geleding, wilde de mensheid de mogelijkheid aanrei-ken om op een totaal nieuwe manier het sociale leven vorm te geven. Hij spreekt daarover in zijn voordrach-tenreeks van 24/30 Oktober 1919 ‘Soziale Zukunft GA 332a: vertaald met als titel “Sociale Toekomst”.In de Sociale Driegeleding ziet men de maatschappij als drieledig. Men onderscheidt: Het geestesleven, het economisch leven en het rechts-leven.Onder het geestesleven verstaat hij o.a. het onderwijs, de geneeskunst, de wetenschap, de kunst e.a.Daarin zou de mens volkomen vrij moeten zijn van

15W

inter

2012jaarg

ang

4Egoïsmestaatsbemoeienis. De vakmensen die in het geestes-

leven werkzaam zijn, moeten in hun werk niet aan regels gebonden zijn. Hooguit kunnen ze bij elkaar te rade gaan.Het rechtsleven kan alleen maar goed functioneren als daarin volkomen gelijkheid heerst.( Je kunt je afvragen of het juist is dat iemands straf er mede van afhangt of hij een goede advocaat kan betalen.)In het economisch leven zou broederlijkheid moe-ten heersen. Dat sluit bijvoorbeeld moordende con-currente en een absurde hoeveelheid reclame uit. Maar ook uitbuiting en milieuvernietiging.

Het probleem van onze tijd is dat het economisch leven de twee andere gebieden, het rechts- en het geestesleven gaat overheersen. Dit leidt tot de die-pe ellende waarin veel, voornamelijk arme mensen zich bevinden. Het is niet nodig daar voorbeelden van te geven, ze liggen voor het oprapen. Waar vindt je voorbeelden van de Sociale Driege-leding? Er wordt zeker al heel veel op dit gebied gedaan, maar deze werkwijze wordt niet met trompetge-schal aangekondigd als DE oplossing.Integendeel: het verwerkelijkt zich meestal op klei-ne schaal, soms heel onopvallend en het draagt heus niet overal het etiket “driegeleding”.Het zijn vaak kiemen, nog maar heel klein, je moet goed zoeken wil je ze vinden. In de gangbare media wordt er nauwelijks over gerept, maar in de alterna-tieve tijdschriften en websites wel wat meer.

Maar zoals in de lente het licht de kiemen doet groeien, zo zal het ook gaan met de kleine initiatie-ven over de hele wereld.Zelf vind ik het een mooi meditatief beeld om me mee bezig te houden. Het beeld van de aarde met overal nauwelijks zichtbare plantjes die zich richten naar de zon, naar de zomer, naar de toekomst.

Het egoïsme woedt nu nog hier en daar op een ver-schrikkelijke manier. Hele landen worden econo-misch geruïneerd uit puur winstbejag. Europa is nu aan de beurt, Griekenland, Spanje en Portugal zijn de eerste slachtoffers. En ons worden leugens ver-teld: We zouden op te grote voet hebben geleefd, of, wat ik ook ergens las, we hebben te veel gespaard. De financiële instellingen, bijvoorbeeld de banken, zitten in de problemen maar mogen niet omvallen. Dat zou pas een grote ramp zijn, daarvoor worden we bang gemaakt. Dus moeten we die banken red-den.

Dat deze instellingen, die door onverantwoorde-lijk beleggen met het geld van anderen nu gesteund

moeten worden met het geld van burgers, is toch een waanzinnig idee.Dat het hele door en door verrotte geldsysteem eens een keer op de klippen MOET lopen, lijkt mij on-vermijdelijk. Laat die banken maar omvallen, ze hebben het aan zichzelf te wijten.Is dat echt zo rampzalig? Of moet de burger zo bang gemaakt worden, dat hij gedwee de bezuini-gingen accepteert?

Wie weet er nog van de oplossing van minister Lieftinck, in 1945 minister van financiën, die al het geld ongeldig maakte, als actie tegen het zwarte geld, dat dankzij de oorlog door zwarthandelaren was verdiend?Er kwam nieuw geld en iedere burger kreeg toen een tientje, waar hij het eventjes mee moest redden. Het waren harde maatregelen en die zijn hard aan-gekomen.Het maakte Lieftinck niet populair maar hij heeft het land in eerste instantie wel uit de financiële modderpoel getrokken.En nu zitten we dus in de crisis, de meeste men-sen merken er nog niet veel van, maar dat komt nog wel, is ons voorspeld. Eén positieve gedachte is dat mensen in tijden van nood creatief worden. Zo las ik over het initiatief “De broekriem” van jonge mensen in Utrecht die hun baan zijn kwijt geraakt. (Volkskrant 23 nov.)Zij helpen elkaar om niet ontmoedigd te raken. Zij zoeken naar creatieve oplossingen, bijvoorbeeld sa-men een bedrijf beginnen Ook las ik van mensen die een voedselbank runnen. Zij doen veel meer dan voedselpakketten uitdelen. (Volkskrant 24/11)Een van hen zei: “Het is weer het verhaal van de vis en de hengel, we willen de mensen stimuleren voor zichzelf te zorgen” Wat staat ons nog te wachten als het regeringsbe-leid zo doorgaat?Maar de mens is taai en komt er wel doorheen.

En…. zei Rilke niet:

“Vielleicht ist alles Schrecklicheim Grunde das Hilflose, das von uns Hilfe wil."

"Misschien is al het verschrikkelijkein wezen het hulpeloze,dat van ons hulp verlangt."

16W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012DE MAYA’S EN HET JAARTAL 2012, (21 DECEMBER) DEEL 2

Kees Kromme

Korte samenvatting vorig artikel.1)

We leven in een tijd waarin we bemerken dat er heel diverse verwachtingspatronen zijn op grond van di-verse voorspellingen en profetieën voor wat betreft er in de naaste toekomst zou kunnen gaan gebeu-ren.In het tijdvak 1998-2016 vindt er een belangrijke kosmische constellatie plaats. Zon en aarde bevin-den zich dan ten tijde van de winterzonnewende (21 december) op een lijn met het hart van de melkweg, een situatie die pas weer terugkeert nadat de aarde een precessiecyclus van 25920 jaar heeft voltooid, De Maya’s berekenen het einde van een oude cyclus en het begin van een nieuwe precies op de datum van de 21e december 2012. Volgens Steiner komt de precessieperiode van 25920 jaar van een macro-kosmos mens overeen met de gemiddeld 72 jaar die de microkosmos mens oud wordt. In het ritme van ademhaling, waken en slapen, leven en dood toont zich de overeenkomst tussen macro- en microkos-mos.De periode waarover de Maya’s en andere indiaan-se volkeren spreken die loopt van 3114 V.Chr. tot 2012 na Chr. komt zeer overeen met de periode van het zogenaamde duistere tijdperk of Kali Yuga wat beschreven word als het tijdvak van 3101 v.Chr. tot 1899 na Christus.2)

Steiner spreekt over een periode van voorberei-ding van minstens 100 jaar na het einde van het Kali Yuga, waarin de duistere krachten en de lichte krachten strijd moeten leveren. Wat betekent dat na de eerste dageraad van het nieuwe tijdperk het zal afhangen van de strijdlust en de wakkerheid van de mensen of dat lichte tijdperk ook daadwerkelijk kan doorbreken.Een Maya sjamaan Carlos Barrios1) heeft het over het belang van de nieuwe komende etherkrachten, die gerelateerd worden aan een nieuwe zonnefase. Deze etherkrachten kunnen stimulerend inwerken op moraliteit en bewustzijn van de mensheid. De sjamaan houdt ook rekening met de oude materia-listische krachten, die het nieuwe wat zich aandient geen kans willen geven.1)

Steiner begon in 1909/1910 er op te wijzen dat het

duistere tijdperk Kali Yuga afgelopen was en dat er een nieuw licht tijdperk aan het aanbreken was. De centrale gebeurtenis daarin zou de wederkomst van Christus zijn in de etherwereld en daarmee tevens een belangrijke mijlpaal in de zonwording van de aarde, zoals deze al sinds het Mysterie van Golgo-tha gaande was. Dat heeft alles te maken met het manifest worden van nieuwe christelijke ether-krachten in de aardesfeer.3) Hij attendeerde er ook herhaaldelijk op dat er te-genkrachten zijn die er alles aan willen doen om dit te verhinderen c.q. dit niet bewust te laten worden bij de mensheid.. Het nieuwe lichte tijdperk zou niet zonder slag en stoot plotseling aanbreken. Voor de antroposofie als geesteswetenschap zag Steiner een belangrijke rol weggelegd om dit tijdperk te helpen voorbereiden.M.i.v. het jaar 1998 en het begin van de 21e eeuw verwachtte hij nieuwe spirituele openbaringen, die veel sterker zouden zijn dan de eerste golf in de 20e eeuw. Of deze daadwerkelijk kunnen doorbreken is afhankelijk van de verworven vrijheid van de mens(heid).Dit tweede deel zal veel minder gaan over de Ma-ya’s en het jaartal 2012, maar veel meer over de aard van het nieuwe lichte tijdperk zoals de antroposofie deze beschrijft gezien door de ogen van de auteur.

VoorbereidingenIn het eerste deel1) van deze verhandelingen over de Maya’s en het jaartal 2012 (en ook hierboven in het kort) is reeds opmerkzaam gemaakt op de periode van het Kali Yuga, zijnde het duistere tijdperk (3101 v.Chr.- 1899 na Chr.) Deze periode is door de gees-telijke wereld o.a. zo voorbereid en voorbestemd om de mensheid de gelegenheid te geven om zich te emanciperen van de geestelijke wereld en daar-door er ook vrij van te worden De mens loopt niet meer aan de leiband van geestelijke wezens, maar leert zelfstandig te worden. De periode van geeste-lijke duisternis was daarvoor nodig en het materia-lisme en de verloochening van de geestelijke wereld is daarbij een begeleidend verschijnsel. Nu na het aflopen van het Kali Yuga hebben we nog steeds te maken met de na-ijlende gevolgen daarvan. In het vorige artikel beschreven als de voortrollende bal.1) Als een grote oceaanstomer van richting wil veran-deren, gaat hij de eerste tijd toch nog even door in de oude koers vanwege de kinetische kracht die het gevaarte eerder aandreef. Het duistere tijdperk is metaforisch ook zo’n gevaarte.Voor het einde van het Kali Yuga vond in de gees-telijke wereld de strijd van Michaël en zijn engelen tegen de duistere geesten (dit worden de gevallen

17W

inter

2012jaarg

ang

421-12-2012engelen) plaats (1841- 1879). Eerst door deze over-

winning van Michaël en zijn scharen werd het mo-gelijk, dat eerste lichtstralen van het nieuwe lichte tijdperk op aarde konden komen. Immers de we-zens die het licht probeerden tegen te houden in de geestelijke wereld waren daaruit nu zelf verdreven en dus hun macht kwijt om vanuit die sfeer nog het doorbrekende licht tegen te houden.4)

Tegelijkertijd vond in de geestelijke wereld ook plaats wat Steiner het 2e Mysterie van Golgotha noemt. (dit is echter ook een doorlopend proces) Door het materialisme dat de gestorven mensen na hun dood meenamen naar de geestelijke wereld werd deze sfeer verduisterd en het geestelijke we-zen waar op dat moment (net als destijds met Jezus van Nazareth) Christus zich mee verbonden had, maakte een soort verstikkingsdood door. Volgens Steiner resulteert dat erin dat dit Christusbewust-zijn dat uit de geestelijke wereld verdreven is, een opstanding kan beleven in het bewustzijn van de mensheid te beginnen in de 20e eeuw.5)

En dankzij de inspanningen van deze door de poort van de dood gegane zielen is men er in geslaagd, de Christus, we kunnen niet anders zeggen als: te ver-drijven uit de geestelijke wereld. En de Christus moest een vernieuwing van het Mysterie van Golgotha bele-ven, maar niet in dezelfde omvang als het voorgaande. Destijds ging hij door de dood, nu was er een uitge-stoten worden van zijn Zijn in de geestelijke wereld. En daardoor vervulde zich aan hem de eeuwige wet van de geestelijke wereld. Wat in de hogere geestelijke wereld verdwijnt, dat ontstaat opnieuw in de lagere wereld. Als het in de 20e eeuw mogelijk is, dat de zielen zich kunnen opwerken tot het begrip van het Mysterie van Golgotha, dan komt dat door deze gebeurtenis, dat de Christus door een samenzwering van de materia-listische zielen verdreven is uit de geestelijke werelden, verplaatst werd in de zintuiglijke wereld, in de men-senwereld, zo dat ook in deze zintuiglijke wereld een nieuw begrip kan ontstaan voor de Christus.5)

Er kan pas sprake van een opstandingproces zijn als er een doodsproces aan vooraf gegaan is. De voor-bereidingen bestaan dus o.a. daarin, dat eerst de geestelijke wereld zelf bevrijd wordt van verduiste-rende machten voordat dit ook op aards niveau kan gebeuren. Zo is al eerder aangegeven, dat 1917 op aarde een soort spiegeling was (en de spiegelas was het jaar 1879), van het jaar 1841 toen in de gees-telijke wereld de strijd in de hemel volgens Steiner begon.

SpiegelingenSteiner heeft het dus over een belangrijke gebeurte-

nis in de mensheid, die zich t.o.v. een bepaald be-langrijk jaar (gerepresenteerd als de spiegelas) spie-gelt. Dit soort dingen kan alleen door geestelijk on-derzoek gevonden worden en niet door verstande-lijk denken. Daarom bij het volgende ook het voor-behoud, dat dit wel door de auteur zelf beredeneerd is. Dit is belangrijk om op te merken omdat er ook volop gespeculeerd is m.b.t. deze thema’s. Bijvoor-beeld de auteur Robert Powell bezondigt zich daar aan in een aantal van zijn boeken.6) Onderstaande dus nu slechts als hypothese van de auteur.Het jaar 1933 is ook een dergelijk belangrijk jaar, aangegeven als zijnde de eerste openbaring van Christus in de etherische wereld.7) Als het jaar van de overwinning van Michaël en de val van de enge-len 1879 gespiegeld wordt aan het jaartal 1933, dan komen we uit op het jaar 1987. Dit jaar wordt door de Maya’s beschreven als het jaar van de harmoni-sche convergentie8). Barrios en veel andere Maya’s leggen de nadruk op deze voor hen zo belangrijke datum.1)

Aan het jaar 1841 knoopt Steiner nog een andere tijdsaanduiding zoals deze in de Apocalyps van Johannes te vinden is.

Bij het begin van deze veertiger jaren (1840) begint de zesde bazuinengel te blazen, en hij zal blazen, tot aan het eind van de 20e eeuw die gebeurtenissen optreden, waar ik gisteren over gesproken heb (10) (16-9-1924), als de zevende bazuinengel begint te blazen. We bevin-den ons eigenlijk al in het gebied der weeën.9)

Met het jaar 1998 ziet Steiner de tijd aanbreken (in de 20e eeuw leven we in het tijdperk dat de naam Sardes heeft) waar de engel de 7e bazuin begint te blazen, waarmee we intreden in het gebied van de apocalyptische geboorteweeën.

Een andere spiegeling die Steiner noemt en die be-langrijk is om het wordende lichte tijdperk te be-grijpen is het volgende:Voor Christus hebben patriarchen zoals Abraham, Mozes en Salomo de komst van Christus helpen voorbereiden.11) Dezelfde personen in hun nieuwe incarnaties zullen nu na Christus weer optreden om begrip voor het Christusgebeuren te helpen krijgen. De spiegelas hier is dus het jaar 33.Het is geen exacte spiegeling wat betreft gebeurte-nissen. Bijvoorbeeld Abraham (~2038 voor Chr.) voerde de mensen destijds van de laatste resten van overgebleven helderziendheid naar een bewustzijn dat aan de fysieke hersenen gebonden was, daarmee

18W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012voortzettend wat sinds het begin van het Kali Yuga al ingezet was. In onze tijd, nadat de spiegeling van het Mozes en Salomo-tijdperk al achter ons liggen is het Abraham-tijdperk aangebroken die richting geeft aan het streven om van hersenbewustzijn weer tot lichaamsvrij helderziend bewustzijn te komen.11). Een nieuwe etherische helderziendheid waarvan de bron de Christus zelf is. Een merkwaar-dig feit is verder dat de 3 godsdiensten die Abraham tot hun gezamenlijke voorvader rekenen, de Joden, Moslims en de Christenen momenteel in onder-ling vijandschap met elkaar leven. De verzoening in een nieuwe broederschap kan gezien worden als een taak voor Abraham.

Maar nu zijn we op weg naar de herinnering en de heropleving van het Abrahamitische tijdperk, maar zodanig dat mensen weggevoerd worden uit de onze zintuigen toegankelijke wereld. De geest van Abra-ham zal onze kennis dusdanig beïnvloeden, dat de mensen zullen afzien van hun alleen geldende achting voor de fysieke wereld. En in omgekeerde volgorde als het geval was met Abraham, toen de Geest, toen God alleen maar in de fysieke wereld te vinden was, zul-len de mensen nu boven de fysieke wereld uitgroeien en binnengroeien in de geestelijke wereld.12)

Nog een spiegeling.Destijds bij het begin van het Kali Yuga trad de schemering in, de helderziende vermogens van de mensheid, zoals hier al eerder genoemd namen steeds meer af.1) Na het eind van het duistere tijd-perk treedt een omkering van die verhoudingen op. Destijds een schemering in 3101 v.Chr. een inval-lend bewustzijnsduister en nu een dageraad met het eerste licht stralend vanachter de bewustzijnshori-zon vanaf het jaar 1899. Zoals eerder gerefereerd: ”de bal van het Kali Yuga rolt nog een poos verder, maar de stootkracht is verminderd” en ..’dat de eer-ste stralen van het lichte tijdperk door de antropo-sofie opgevangen moeten worden’.1+13) Rudolf Steiner vertelt nog wat uitgebreider over het dramatische begin van het duistere tijdperk.

Het Kali Yuga is aangebroken. We weten, dat juist in onze tijd het Kali Yuga geëindigd is, en dat we nu de weg opwaarts moeten vinden in de geestelijke we-reld en dat er juist daarom een geesteswetenschap is! Want, zoals het Kali Yuga in het jaar 3101 voor onze tijdrekening begonnen is, zo is het geëindigd in 1899. Daarom is 1899 een belangrijk jaar, daarom moeten de mensen hun toekomstideaal zo opvatten, dat ze weer moeten opstijgen naar de geestelijke werelden. Het

tijdperk dat aan het Kali Yuga voorafging, was echter ook dat, dat karakteristiek is voor de oer-perzische tijd, waar men door het astraallichaam nog de oude herin-neringen kon ondervinden. Nu echter moest men zich naar buiten wenden. Dat was een geweldige overgang. Die voltrok zich bij veel mensen zo, dat ze een tijdlang helemaal niets zagen, dat duisternis door de menselijke ontwikkelingskrachten zich uitbreidde over de men-senzielen. Niet gedurende lange tijd, maar inderdaad slechts gedurende weken duurde deze verduistering, deze slaaptoestand, die de mensen doorgemaakt heb-ben. Maar ze maken echter deze slaaptoestand door, en velen werden daaruit niet meer wakker. Velen gingen daarbij ten gronde, en slechts weinigen bleven achter op verschillende plekken van de aarde. Op dit moment is er te weinig tijd om te schetsen, wat voor toestanden daar optraden. In het kort kan gezegd worden, dat de toestanden daardoor, dat een groot aantal mensen ten gronde ging, zeer, zeer akelig waren, en slechts op en-kele plekken van de aarde ontwaakten de mensen weer uit de grote geestelijke vloed, die zich als een slaap over de zielen uitgebreid had. En deze slaaptoestand onder-vonden de meeste zielen als een verdrinken- en slechts weinigen als een vooruitgang. Toen kwam nu juist het <zwarte tijdperk>, het godloze tijdperk.14)

Het intreden van het Kali Yuga ging dus volgens Steiner vergezeld van dramatische toestanden, we-kenlang heerste er een bewustzijnsverduistering, wat als een verdrinken ervaren werd, veel mensen kwamen ook niet meer bij uit deze comateuze toe-stand en stierven..14)

Maar als Christus 3000 jaar na dat tijdstip niet ge-komen was, was het de mensheid nog veel slech-ter vergaan. Door Christus komst op aarde en het Mysterie van Golgotha in het jaar 33 werd er een kiem gelegd waardoor nu 2000 jaar later en na het eind van het Kali Yuga weer een opgaande ontwik-keling ingezet kan worden.

Als er in onze tijd ruim 100 jaar na afloop van het Kali Yuga een letterlijke spiegeling van het begin van het Kali Yuga zou optreden, een omgekeerde bewustzijnsvloed, dan zou dat overeenkomen met veel voorspellingen gedaan in de 2012 sfeer dat er een collectieve bewustzijnsverandering aan zou ko-men, een ontwaken uit een 5000 jaar durende be-wustzijnsslaap, dat zou evengoed een dramatische gebeurtenis zijn. Het zal niet voor niets zijn dat Je-saiah Ben Aharon naast de hoofdtitel –De nieuwe ervaring van het bovenzinnelijke- de bijtitel –het antroposofische kennisdrama van de Wederkomst_, genoemd heeft.15) Na de dageraad komt er een tijd dat de zon boven de horizon uitkomt en een echte zonsopkomst wordt. Steeds echter hangt het er weer van af of de mensen in staat zijn wakker te worden.

19W

inter

2012jaarg

ang

421-12-2012Of dit dan mogelijk zou kunnen samenhangen met

een periode van verduistering van 3 dagen lang, dat steeds weer genoemd wordt in de voorspellingen, daar wordt hier onder nader op ingegaan.

Duisternis in gradaties

In de ontwikkeling van de mensheid neemt slaap/duisternis een belangrijke plaats in. Steeds als er grote veranderingen ingezet worden treedt het op. Adam als androgyne mens verviel in een diepe slaap opdat Eva uit hem verwekt kon worden.16) Men kende vroeger de tempelslaap en de inwijdings-slaap. Het Kali Yuga begint met bewustzijnsslaap en duisternis. Tijdens het Mysterie van Golgotha bij de dood aan het kruis treedt er een 3 uur durende verduistering op, die niet toe te schrijven is aan de maan die voor de zon staat. Steiner heeft het vanuit occult schouwen over het jaartal 3 april 33. Dit tijd-stip kan men tegenwoordig ook met een paascalcu-lator vinden.17) De wetenschap bevestigt dat er toen geen klassieke zonsverduistering plaats vond. Saulus heeft zijn ervaring voor Damascus en wordt daarmee Paulus, het is een lichtervaring, maar fy-siek wordt hij 3 dagen blind, 3 dagen persoonlijke verduistering. Wat Paulus voor Damascus beleefde en wat voor hem een persoonlijke ervaring was, dat zal voor een bepaald aantal mensen een algemene ervaring worden. De be-tekenis, die deze gebeurtenis in de 20e eeuw zal hebben, kan men aan het volgende herkennen. Paulus kon door alles, dat er in Palestina gebeurd was, weten, zonder dat dit uit een Saulus een Paulus maken kon. Zijn zielstoe-stand was zodanig, dat hij er niet van overtuigd kon worden, dat in de Nazarener de Christus leeft. Pas de gebeurtenis van Damascus vertelde zijn helderziende bewustzijn hem: de Christus is aanwezig. De mensen, die in de 20e eeuw het gebeuren van Damascus zullen hebben beleefd, zullen het directe weten van de Chris-tus krijgen, ze zullen het niet nodig hebben, zich op do-

cumenten te baseren, om de Christus te kennen, maar ze zullen het directe weten hebben, zoals tegenwoor-dig alleen de ingewijde het heeft. Alle vermogens, die nu middels de inwijding verworven worden, zullen in de toekomst algemene vermogens van de mensheid zijn. Deze toestand van de ziel, dit zielsbeleven, wordt in het occultisme de <wederkomst van Christus> ge-noemd. De Christus zal niet weer in een fysiek lichaam incarneren, maar hij zal in een etherlichaam verschij-nen, zoals op de weg naar Damascus.18)

Want in het vlees (fysiek lichaam) zal de Christus niet meer terug komen. Toch moeten we spreken van een nieuwe relatie van de mensen met de Christus. Waarom? Omdat dat tijdperk, dat wij het duistere noemen, het Kali Yuga, juist in onze tijd is afgelopen met het einde van de 19e eeuw en omdat met het be-gin van de 20e eeuw een nieuw tijdperk begint waarin zich nieuwe vermogens van de mensen voorbereiden, zulke vermogens, die in het duistere tijdperk verloren gegaan zijn. Langzamerhand bereiden zich nieuwe vermogens voor. In dergelijke mate zullen zich nieuwe vermogens voorbereiden, dat er enkele mensen zullen zijn, die deze als een natuurlijke aanleg zullen hebben. Deze vermogens zullen zich bij een aantal mensen in het bijzonder tonen tussen de jaren 1930 en 1940 en door deze nieuwe vermogens zullen nieuwe relaties tot de Christus bij een aantal mensen intreden.19)

Tot nog toe zijn er individuele mensen die dit er-varen hebben. Van groepen mensen die deze erva-ring collectief hadden of hebben is weinig of niets bekend. Maar het is een mogelijkheid, zoals de apostelen het pinksterbeleven gemeenschappelijk meemaakten dat veel verwantschap heeft met het Saulus-Paulus beleven, dat het ook mogelijk is voor mensen in onze tijd. Een algemeen vermogen van de mensheid.Zoiets als een collectieve pinksterervaring tijdens de tweede wereldoorlog wordt beschreven in het boek: Sigwart, bericht uit het leven na de dood. 65)

Volgens Steiner was er in het jaar 1250 (GA 130, 29-1-1911) iets heel bijzonders aan de hand. Rond die tijd dus ook al in het Kali Yuga waar er geen of nauwelijks helderziendheid meer was, trad nu ook in dat zelfs hoog ingewijde mensen dit helderzien-de vermogen niet meer konden gebruiken. E.e.a. hangt ook samen met de stand van de aardas zoals die op dat moment t.o.v. de kosmos was.20) Rond die tijd vind er ook een bijzondere inwijding plaats van Christian Rosenkreutz.21) Deze verwerft ver-mogens die het hem mogelijk maken om niet alleen

20W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012esoterische leerlingen van hem, maar ook exote-risch, (dus algemeen menselijk) mensen te kunnen helpen om Christus in zijn etherische lichaam te schouwen, wat een opgave wordt in de 20e eeuw.21) Dit wordt hier nu alleen maar aangehaald om te attenderen op nog een intensere periode van duis-ternis binnen het grotere Kali Yuga tijdperk, maar nu zelfs intredend voor hoge ingewijden. Christi-an Rosenkreutz bereikt in deze periode een des te grotere verlichting. De hierna te verwerven helder-ziendheid onderscheid zich van alles wat daarvoor bestond. Uiteraard is over Christian Rosenkreutz nog veel en veel meer te vertellen wat betreft zijn rol in het esoterische Christendom.22)

Morgenrood

Eerder is de aandacht al gevestigd op uitspraken van Steiner over de komst van een nieuw licht tijdperk, die hij tussen de jaren 30 en 40 in allereerste kiem-toestand zag aanbreken. Ook voorzag hij welk een geweldige oppositie er van de duistere krachten zou komen om e.e.a. onbemerkt aan de mensen voorbij te laten gaan, vooral in de jaren dertig en tegen het eind van de 20e eeuw. 23) We zijn nu 100 jaar verder, het materialisme viert nog steeds hoogtij, maar er komen ook steeds meer barsten in de muren, die het licht buiten en het duister binnen willen houden. Van een echte zonsopgang van het lichte tijdperk kan echter nog steeds niet gesproken worden. Steiner spreekt ook in termen van gradaties van nieuwe spirituele open-baringen in de 20e en 21e eeuw. Ten eerste het in de openbaarheid treden van zoiets als de antropo-sofie, de geesteswetenschap zelf, die begint een fun-dament aan te leggen om het spirituele bouwwerk verder op te kunnen uitbouwen. In het vorige arti-

kel als de derde roep uit de geestelijke wereld geka-rakteriseerd.1)

In 1914 breekt de 1e wereldoorlog uit. Als boven al aangeduid is dat een spiegeling van het jaar 1841, waar de strijd in de hemel begon. Op aards nivo krijgen demonen de kans in te grijpen in de historie o.a. door de bewustzijnsverduistering van 40 toon-aangevende militaire en politieke leiders.24)

De aankondigingen van het morgenrood na de dageraad van het Kali Yuga van de eerste nieuwe Christus openbaringen in de levenswereld om-streeks de jaren 30-40.

In het boek van Jesaiah Ben Aharon (27), De spi-rituele gebeurtenis van de 20e eeuw, beschrijft de auteur zowel de licht- als de diepe duisterniszijde zoals hij deze in een imaginatie beleefd heeft aan-gaande de wederkomst van Christus in de etheri-sche wereld enerzijds en het opkomen van het boze anderzijds. In het boekje zelf is na te lezen hoe de gehele imaginatie is opgebouwd. Hierop gelijkend is de ervaring van een Japanse vrouw die in Europa leeft ( Junko Althaus), ze schrijft in haar blog:

Weliswaar is de verduistering van het bewustzijn van het Duitse volk door het doelbewust inzetten van Hitlers machten. het financiële middel en de ma-gische handelingen uiterlijk geslaagd, maar toch kon niemand de doorbraak van Christus in het etherische op dat tijdstip tussen 1930-1945 verhinderen. Zoals Rudolf Steiner voorzegde, vond toen de bewustzijns-verandering van de mensheid door de inwerking van Christus plaats. Midden in de verschrikkelijke oorlog, waar het –ik- van de mensen wereldwijd in een onbe-schrijfelijke onmacht een duisternis beleefde die er nog niet eerder geweest was, werd <het geestelijke gordijn> dat tot die tijd de mensen, die geen ingewijden waren, van de realiteit van de etherische wereld waarin de Christus zich openbaart scheidde voor altijd gescheurd.[…….]Het mensheids-ik stortte in een totale duisternis in de oorlog – zo diep, dat dat <ik> op menselijke wijze de innerlijke dood beleefde. Het was juist ook het moment, waarop het begon, dat de Christus in het etherische ook door de mensen, die geen spirituele voorbereidingen hebben zoals geschoolde ingewijden die bezitten, spon-taan gezien en beleefd kan worden.[……]Nog tijdens de tweede wereldoorlog gebeurde er iets belangrijks in de bovenzinnelijke wereld. Het mens-heids-bewustzijn was zo sterk verduisterd op de aarde. De ziel van de mensheid beleefde een bijna volledige verduistering en bevond zich in een nog niet eerder beleefde onmacht. Op dit geestelijk-ziele nulpunt van volledige vertwijfeling van het <ik> van de mensheid,

21W

inter

2012jaarg

ang

421-12-2012die door de wederzijdse eindeloze slachting in de hele

wereld werd veroorzaakt door het inzetten van de nieuwste intelligentste techniek. De samenhang van de mensheid in het mensheids-ik werd op de intensiefste wijze aangevallen, terwijl de mensen door fanatieke en eenzijdige ideologieën de ware dimensie van een mensheid volledig vergaten.[……]In deze volledige verduistering heeft een gebeurtenis plaatsgevonden: het wereldgordijn dat de mensheid nog geheel scheidde van de Christus, werd middendoor gescheurd. Dat gebeurde, toen het hart van de mensheid in deze wreed woedende oorlog sterk verduisterd werd. Er was een schreeuw van het mensheidsbewustzijn te horen, die bovenzinnelijk het kosmische mensheidsbewustzijn op een gewelddadige manier doorgalmde. Een schreeuw, die door een onbeschrijfelijk pijnlijke geestelijke geboorte veroorzaakt werd, die de Christus van binnenuit geheel meebeleefde. En achter dit gescheurde tempelkleed openbaarde zich de Christus in zijn ethergedaante, die de oneindige liefde deed uitstromen, nog gedurende die verschrikkelijke wereldoorlog. Uit een volledig geestelijke onmacht ontwaakte het mensheids-ik tot een nieuw tijdperk in het nabijzijn van Christus.25)

Het bovenstaande kan misschien gezien worden in het licht van onderstaand citaat van Steiner uit 1918.

Historische symptomatologie.Het mysterie van het boze in het 5e cultuurtijdperk.Nu, als de Christus wederom in het etherische zal ver-schijnen, als wederom een soort van Mysterie van Gol-gotha zal worden beleefd, nu zal het boze een verge-lijkbare betekenis hebben als geboorte en dood in het 4e na-atlantische tijdperk. In het 4e na-atlantische tijd-perk ontwikkelde de Christus zijn impuls voor de aar-demensheid vanuit de dood. En men mag zeggen: uit de gevolgde dood ontstond datgene, wat in de mensheid instroomde. Zo zal vanuit het boze op een bijzondere, paradoxale manier de mensheid van het 5e na-atlan-tische tijdperk tot de vernieuwing van het mysterie van Golgotha worden gevoerd. Door het beleven van het boze wordt tot stand gebracht, dat de Christus weer verschijnen kan, zoals hij door de dood in het 4e tijdperk verschenen is.26)

De beschrijving van Dagmar uit 1944 die hier nauw mee samen lijkt te hangen is te lezen op deze web-site.65)

Dan wordt tegen het einde van de 20e eeuw een nieuwe werkzaamheid van Christus manifest. Hij wordt Heer van het Karma. Christus gaat zich met

het persoonlijke karma van mensen bezighouden en wel op een dergelijke manier dat wat mensen onderling karmisch te vereffenen hebben vanwege hun verleden zo gemetamorfoseerd wordt, dat het zoveel mogelijk andere mensen ook ten goede kan komen.28)

Waardoor komt het dan eigenlijk, dat vanaf de 20e eeuw de Christus Jezus steeds meer zal intreden in het gewone bewustzijn van de mensen? - Dat heeft de volgende reden. Net zo als op het fysieke plan in het begin van onze tijdrekening in Palestina een ge-beurtenis zich afgespeeld heeft, waarin de Christus de wezenlijkste rol speelde, een gebeurtenis, die betekenis heeft voor de gehele mensheid, zo zal in de loop van de 20e eeuw, tegen het einde van de 20e eeuw, weer een be-langrijke gebeurtenis zich afspelen, weliswaar niet in de fysieke wereld, maar in de hogere werelden, en wel in die wereld, die we in de eerste plaats als de wereld van het etherische bestempelen. En deze gebeurtenis zal evenveel fundamentele betekenis voor de ontwik-keling van de mensheid hebben, als de gebeurtenis van Palestina in het begin van onze tijdrekening. Net zo als we moeten zeggen: voor de Christus zelf had de ge-beurtenis van Golgotha de betekenis, dat juist door deze gebeurtenis een god gestorven is, een god de dood heeft overwonnen….,zo zal zich een gebeurtenis afspelen van diepgaander betekenis, dat zich alleen niet op het fysieke plan voltrekt, maar in de etherische wereld. En daardoor, dat deze gebeurtenis zich voltrekt, daardoor wordt de mogelijkheid geschapen, dat nu juist de men-sen de Christus leren zien, zullen schouwen. Wat is deze gebeurtenis? Deze gebeurtenis is niets anders, dan dat een zeker ambt in het wereld-al voor de mensheidsont-wikkeling in de 20e eeuw overgaat – op een verhoogde manier overgaat, dan dat tot nu toe het geval was –op de Christus. En hier leert ons het occulte, het helder-ziende onderzoek, dat in ons tijdperk het belangrijke intreedt, dat de Christus de Heer van het karma van de mensheidsontwikkeling wordt. En dit is het begin voor datgene, wat we ook in de evangeliën met de woorden aangeduid vinden: ’hij zal weder komen, om te schei-den of de crisis opwekken (jongste gericht Bijbel) voor de levenden en de doden’.- Alleen dient in de zin van het occulte onderzoek deze gebeurtenis niet zo opgevat worden, als of het een eenmalige gebeurtenis zou zijn, dat zich afspeelt op het fysieke plan, maar het hangt samen met de hele toekomstige ontwikkeling van de mensheid. En terwijl het christendom en de christelijke ontwikkeling tot nu toe een soort van voorbereiding betekent, doet nu het belangrijke zijn intrede, dat de Christus de Heer van het karma (lot) wordt, dat het

22W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012zijn taak wordt, in de toekomst te bestemmen, wat ons karmisch conto is, hoe ons debet en credit zich tot elkaar verhouden.29)

In de voordrachten –Hoe werken de Engelen in de menselijke ziel30) wordt ook ingegaan op de voor-bereidingen door de engelen die de mens kan on-dergaan om medewerker te kunnen worden bij het mede verwerkelijken van het lichte tijdperk. Steiner meldt dat er gewerkt wordt vanuit de spirituele we-reld aan een bepaalde toekomstige geestelijke ge-beurtenis. Deze kan in de 20e eeuw plaatsvinden of een eeuw later, afhankelijk van hoe de mensen deze impulsen van de engelen ontvangen, wakker of sla-pend.30) Hieronder enkele citaten:

Nadat ik dit uiteen heb gezet zult u kunnen begrij-pen, dat ons juist in deze bewustzijnszieletijd een heel bepaalde gebeurtenis te wachten staat. En omdat het hier om de bewustzijnsziel gaat zal het van de mensen afhangen, hoe deze gebeurtenis zich in de mensheids-geschiedenis zal voltrekken. Dezegebeurteniskaneeneeuweerder of een eeuw later komen, maar in feite zou het hoe dan ook in de mensheidsontwikkeling moe-ten plaatsvinden. En deze gebeurtenis kan men als volgt omschrijven: de mensen moeten door middel van hun bewustzijnsziel, door hun bewuste denken zover komen, dat zij de werkzaamheid van de engelen aan de toekomst van de mensheid kunnen schouwen. De leer van de geesteswetenschap moet praktische levens-wijsheid van de mensheid worden. Het inzicht in de intenties van de engelen moet tot eigen wijsheidsgoed van de mensen worden. Nu is echter de mensheid in haar ontwikkeling naar steeds grotere vrijheid al zo ver gevorderd, dat het van de mens zelf zal afhangen of hij de geschilderde gebeurtenis zal verslapen, of dat hij met vol bewustzijn er naartoe zal streven.[………..]Deze gebeurtenis zal dus zo plaatsvinden, dat de be-wustzijnsziel van de mens er een bepaalde relatie toe krijgt. Dat zal eens in de mensheidsontwikkeling moe-ten plaatsvinden. Daar werken de engelen door hun beelden in het astrale lichaam van de mens naar toe. Nu wil ik u er echter opmerkzaam op maken, dat deze gebeurtenis, die in de toekomst zal plaatsvinden, nu al in de wil van de mens ligt. De mens kan veel dingen nalaten. En menigeen laat tegenwoordig veel na, wat tot een wakker beleven van het aangeduide tijdstip kan voeren. [……]En we moeten heel wakker zijn voor dit gevaar, anders zal er in plaats van de machtige gebeurtenis die in de

toekomstige ontwikkeling van de aarde moet ingrijpen iets heel anders optreden, iets wat werkelijk een gevaar kan vormen voor de aarde-ontwikkeling.30)

De lezer kan zelf nalezen in welke context deze ge-beurtenis in deze belangrijke voordracht van Steiner is geplaatst. Steiner schetst ook de dramatische ge-volgen als de mens niet wakker is voor deze gebeur-tenis. Dat zal namelijk de geplande incarnatie van Ahriman aanzienlijk helpen te bespoedigen.31)

Wat we in de tweede helft van de 20e eeuw ook konden ervaren is de toename (van berichten) van mensen met een bijna dood ervaring (BDE). Wat betreft begrip voor dat gebeuren lijkt een doorbraak bereikt met het recente boek van Pim van Lom-mel –Eindeloos bewustzijn-.32) Volgens de stichting Merkawah heeft 2 % van de mensen zo’n belevenis. Dat zijn alleen al enkele honderdduizend mensen in Nederland.In de jaren 70 van de 20e eeuw kwam er al een onderzoek boven tafel van Raymond Moody die geïnspireerd door George Ritchie onderzoek ver-richtte onder mensen die zo’n BDE ervaring kon-den beschrijven. Naast vele andere dingen zoals de door Steiner al lang beschreven panoramische terugblik33) wordt er ook aandacht besteed aan de liefdevolle warme niet veroordelende gestalte van wijsheid en licht die opdoemt aan het einde van een tunnel. Deze kan de vraag stellen: heb je de liefde ge-leefd?, wat is er in je leven dat je mij zou willen laten zien?, Velen zien in deze gestalte de Christus. Vol-gens een ander vaker geciteerd boek zijn er nog veel meer mensen met Christuservaringen in de tweede helft van de 20e eeuw. Er wordt hier volstaan met het slechts verwijzen naar de titel en auteurs.34) Op de website van de auteur zijn nog meer voorbeelden te vinden.35)

Oude (esoterisch) en nieuwe inwijding (exoterisch)In vroegere tijden vonden er inwijdingen plaats. Dat waren gebeurtenissen die zich in het diepste geheim in tempels afspeelden. De inwijdeling werd in een soort doodsslaap geleid. Een initiator en 12 helpers waren daarbij aanwezig.36) De samenhang van de menselijke wezensdelen van de inwijdeling werd losser gemaakt. Met zijn hogere wezensde-len steeg de inwijdeling op in de geestelijke wereld, terwijl zijn lagere wezensdelen op aarde bleven. De initiator begeleidde hem in dat proces in de geeste-lijke wereld en de helpers moesten er o.a. voor zor-gen dat het fysieke lichaam van de inwijdeling niet zou sterven.Na terugkomst uit de geestelijke wereld werden de

23W

inter

2012jaarg

ang

421-12-2012belevenissen die daar doorgemaakt zijn afgedrukt

in het etherlichaam en ook in het fysieke lichaam, zodat deze belevenissen voor de inwijdeling herin-nerd konden blijven.36)

De inwijding van Lazarus tot Johannes was de laat-ste inwijding van de oude mysteriën en tevens de eerste inwijding van de nieuwe mysteriën. Christus trad Zelf op als de grote inwijder en het gebeurde in de volle openbaarheid.37)

Dat wat Lazarus-Johannes schouwde is inhoud ge-worden van de Openbaringen van Johannes zoals deze in de bijbel opgetekend staat.Deze summiere beschrijving van de oude inwijding is hier alleen maar vermeld om nogmaals te wij-zen op het hedendaagse verschijnsel bijna-dood-ervaring(BDE).38) Namelijk in de openbaarheid heeft een mens een ervaring dat zijn wezensdelen (ether-astraal; en ik) loskomen van het fysieke li-chaam. Vaak schouwt men dan het eigen lichaam liggend op de operatietafel vanuit het perspectief van het plafond. Men weet dan ook heel goed bui-ten het lichaam te zijn omdat alle pijn en zorgen van het gekwetste fysieke lichaam verdwenen zijn. Heel vaak wordt ook beschreven dat de mens een pano-ramische terugblik krijgt op zijn hele leven. Al de herinneringen zijn gelijktijdig te zien. De tijd wordt tot ruimte.33)

De gestalte die uit licht en liefde en wijsheid bestaat blijkt in dit geval de initiator te zijn. Mensen krijgen ook een keuze: verder gaan en dan echt overlijden of teruggaan om bepaalde onvoltooide taken af te ron-den. Dat is echter hun eigen vrije keus. De mensen die terugkomen en er dus ook verslag van kunnen doen zijn daarna helemaal veranderd en ze hebben soms moeite om een nieuwe oriëntatie in hun leven gestalte te geven. Volgens de auteur is dit zo’n werk-zaamheid van de Christus, die zich bezig houdt met het karma van de individuele mens. Vroeger in de verborgenheid van de mysterietempels. Heden ten dage in de moderne reanimatieafdelingen van de ziekenhuizen. Een openbare inwijdingsbelevenis.Dat er daarnaast ook nog steeds andere inwijdingen plaatsvinden die een meer esoterisch karakter heb-ben is hiermee natuurlijk niet in tegenspraak.

Mogelijke culminatieDan eind 20e eeuw, begin 21e eeuw zou er aldus Steiner (1924) de mogelijkheid komen tot een culminatie op geestelijk gebied, mits de mensen gedurende de gehele 20e eeuw zich zodanig ont-wikkeld hadden, dat ze daar rijp voor zouden zijn. Maar dit alles moest ook allemaal op de juiste ma-nier voorbereid worden. Steeds weer opnieuw wordt er op het gevaar van het verslapen gewezen. De be-

wustzijnsslaap is een der grootste vijanden van het licht dat wil doorbreken.

Tijdens een hele reeks voordrachten in 192439) over het thema karma wijst Steiner erop dat vele op dat moment levende mensen een verkorte incarnatie zullen meemaken en omstreeks de millenniumwis-seling weer geïncarneerd zullen zijn, maar dan met veel meer spirituele vermogens. Dat is dus nu in deze tijd rond 2012, het begin van de 21e eeuw.En zoals al diverse keren gerefereerd, hangt dit juist samen met een verhoogde werking van Ahriman, die ook zijn incarnatie voorbereid en dit alles juist wil tegenhouden, zijn intenties dienen herkend en bestreden te worden.31)

Hieronder spreekt Steiner wel voor een publiek uit 1924, maar eigenlijk ook direct tot ons nu begin 21e eeuw.

En tweeërlei zal er in de verdere ontwikkelingsge-schiedenis van de mensheid zijn. Men zal zich moeten inspannen om datgene wat eens door Michaël aan de voorbestemde zielen in de bovenzinnelijke scholen ge-leerd is verder voort te zetten op aarde in zoverre het mogelijk is om in de antroposofische vereniging eerbie-dige aandacht voor deze kennis te hebben en diegenen dit in de incarnaties na onze opvolgers zijn (wij dus nu!) daarin te onderrichten tot het eind van de 20e eeuw aangebroken zal zijn. Dan zal menigeen van degene, die deze dingen heden voor het eerst hoort, weer naar de aarde afdalen, wat dus spoedig zal zijn. Op de aar-de zal ondertussen veel verschijnen, talrijk, wat door Ahriman geschreven zal zijn. De ene opgave van de antroposofen zal zijn: getrouw de Michaël-wijsheid te verzorgen, zich met goedmoedige harten te verhouden tot de Michaël-wijsheid en de eerste doordringing van de menselijke intelligentie met het Michaël-zwaard daarin te zien, dat nu dit geestelijke Michaël-zwaard gehandhaafd wordt door de harten, waarin de Mi-chaël-wijsheid zijn intrek genomen heeft, zo, dat het Michaël-beeld als een voor de individuele antroposoof enthousiastmerend beeld in een nieuwe gestalte ver-schijnt: Michaël staand in de harten van de mensen, onder zijn voeten dat, wat ahrimanische auteurschap zal zijn.40)

Deze tijd en deze gebeurtenis wordt beschreven als culminatie, of ook wel de Michaël-profetie.41) In het Michaëltijdperk dat duurt van 1897 tot ~2300, moeten er bepaalde spirituele doelen gehaald wor-den in de mensheidsontwikkeling.42)

Er wordt al in 1909 op gewezen dat er dan ook nieu-

24W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012we geestelijke openbaringen zullen komen, maar dat de mensen die deze moeten ontvangen ook eerst voorbereid moeten worden, alvorens na een verkort incarnatieproces weer op aarde te verschij-nen, om het nieuwe lichte tijdperk verder te helpen ontplooien.

Welnu, de zielen, die hier op dit moment zitten (1909), die zullen weer geïncarneerd zijn in een tijdperk, waarin al lang bij de mensenzielen die zieleneigen-schappen aanwezig zullen zijn, die zoëven werden ge-schetst. Wat betekent dat? Met zulke eigenschappen zal nog iets anders zich aandienen. Het zal gebeuren, dat de mens op de huidige incarnatie zal kunnen terug-schouwen. Als een natuurlijk vermogen zal optreden met deze eigenschappen die zoeven geschetst werden – daartoe behorend -, een herinnering niet alleen aan het leven tussen dood en geboorte, maar aan het voor-gaande leven, als een natuurlijk vermogen. Maar dan zal het daarom gaan, dat wij in de tegenwoordige of volgende incarnatie iets ontwikkelen, waaraan men zich kan herinneren…… Eerst moeten we iets schep-pen, waaraan we ons dan zullen kunnen herinneren in de volgende incarnatie. Dan (in het volgende aardele-ven) incarneert hij met dit nieuw ontwikkelde <ik>, en hij herinnert zich aan dit ontwikkelde ik. En dat is de diepere opgave van de antroposofische wereldbe-weging heden: een aantal mensen door te sturen naar de volgende incarnatie met een <ik> , waaraan ze zich herinneren als aan hun individuele ik. En dat zullen de mensen zijn, die de kern van de volgende cultuurpe-riode zullen vormen.43)

In 1924 tijdens de genoemde karmavoordrachten gaat Steiner daar nog concreter op in.

..wanneer de geestelijke vernieuwing, die ook het intel-lectuele tot in het geestelijke opheft, zich aan het einde van de 20e eeuw voordoet. De mogelijkheid dat dit intreedt mogen de mensen van de 20e eeuw zich niet veroorloven te verkwanselen! Omdat alles tegenwoor-dig van de vrije wil afhangt, zo hangt, dat dit gebeurt – namelijk of de met elkaar verbonden partijen afdalen kunnen om tot een hernieuwdespiritualisatie van de cultuur in de 20e eeuw te komen -, ook daarvan af, of de antroposofische beweging het verstaat, op de juiste wijze vol overgave de antroposofie te verzorgen.44)

…met wie u voorbereiden zult het werk, das gebeuren moet aan het einde van deze eeuw en dat de mensheid over de grotecrisis heen moet brengen, waarin deze te-recht is gekomen.45)

Meer dan enige andere strijd is deze strijd in het men-selijke hart gelegd. Daar binnen ligt het verankerd sinds het laatste derde deel van de 19e eeuw. Beslis-send moet datgene worden, wat mensenharten met deze Michaël-aangelegenheid in de wereld in de loop van de 20e eeuw doen. En in het verloop van deze 20e eeuw, wanneerdeeerste100jaarnaheteindevanhetKaliYugazalzijnafgelopen, staat de mens of aan het graf van alle civilisatie of bij het begin van dat tijd-perk, waar in de zielen van de mensen, die in hun hart intelligentie met spiritualiteit verbinden, de Michaël-strijd ten gunste van de Michaël-impuls wordt uitge-vochten.46)

Dat is het, wat antroposofen eigenlijk bewegen moet: hier sta ik. De antroposofische impuls is in mij, ik her-ken deze als de Michaël-impuls. Ik wacht, terwijl ik mij tijdens het wachten door de juiste antroposofische arbeid in het heden krachtiger maak en de korte tussen-tijd benut, die juist de antroposofenzielen toegewezen is in de 20e eeuw tussen dood en een nieuwe geboorte, om aan het einde van de 20e eeuw terug te komen en de beweging meteenveelspirituelerekracht voort te zetten. Ik bereid me voor op dit nieuwe tijdperk van de 20e in de 21e eeuw – zo zegt een echte antroposofenziel tot zichzelf -, want veel vernietigende krachten zijn er op de aarde. Decadent zal het hele culturele leven, de hele beschaving van de aarde worden, wanneer de spi-ritualiteit van de Michaël-impuls de mens niet aan-grijpt, wanneer de mensen wederom niet in staat zijn, datgene, wat als civilisatie heden omlaag vallen wil, wederom te verheffen.47)

Mijn lieve vrienden, de antroposoof dient in zijn bewustzijn op te nemen, moet er duidelijkheid over hebben, hoe hij opgeroepen is, nu al voor te bereiden, wat steeds meer en meer als spiritualiteit zich uitbrei-den moet, tot de culminatie komen zal, waar de ware antroposofen er weer bij zullen zijn, maar verenigd met de anderen, aan het einde van de 20e eeuw. Be-wustzijn moet de ware antroposoof hebben, dat het er heden om gaat, deelnemend inzicht te hebben en mee te werken aan de strijd tussen Ahriman en Michaël. Al-leen daardoor, dat zo’n spiritualiteit, zoals deze door de antroposofische beweging heen stromen wil, zichver­enigtmetanderegeestelijkestromingen, zal Michaël die impulsen vinden, die hem met de aards geworden intelligentie, die eigenlijk hem toebehoort, weer zul-len verenigen. Het zal nu nog mijn opgave zijn, u te tonen, met welke geraffineerde middelen Ahriman dat verhinderen wil, in welke felle strijd deze 20e eeuw staat.48)

…dat deze mensen weer zullen verschijnen met een versnelling van hun evolutie aan het einde van deze

25W

inter

2012jaarg

ang

421-12-201220e eeuw …..het is een voorbereiding voor datgene,

wat, aanvankelijk in grote, omvattende intensievegeestesdaden, gebeuren zal aan het einde van de eeuw, nadat veel vooraf gegaan is, wat een spiritualisering van de moderne civilisatie tegenwerkt.57)

Het mag duidelijk zijn, dat Steiner als er boven in de citaten over antroposofen gesproken wordt een veel grotere groep mensen bedoelde dan de leden van de huidige antroposofische vereniging. Hij doelde ook op andere geestelijke stromingen. In feite allen die behoren tot de Michaëlsschool. Het is een grote tragedie dat de antroposofie zoals boven beschreven niet tot een cultuurfactor heeft kunnen uitgroeien en marginaal is gebleven.49) Duidelijk is dat er hoop is op een nieuwe fase van spirituele kracht een eeuw na het aflopen van het Kali Yuga. Dat de auteur verderop in dit artikel ook aandacht schenkt aan mensen als Edgar Cayce en Peter Deunov mag ge-zien worden als het ernstig nemen van wat Steiner boven geciteerd bedoelde met andere geestelijke stro-mingen.Datgene wat boven met een mogelijke culminatie aangeduid wordt is goed te vergelijken met een pinksterbelevenis.50) Aan een pinksterbelevenis vooraf gaat echter een periode van vertwijfeling tus-sen hemelvaart en Pinksteren (voor de apostelen). En de periode van de opstanding tot hemelvaart wordt gekenmerkt door het feit dat ze bovenzinne-lijke leringen van de opgestane Christus ontvingen. Volgens Steiner is de inhoud van de antroposofie rechtstreeks afkomstig van deze bovenzinnelijke leringen. De mensheid echter lijkt nog last te heb-ben van dezelfde bewustzijnsslaap, die de apostelen vanaf Getsemane tot aan Pinksteren hadden.

Er zijn grootse perspectievenEen tweede Golgotha heeft plaats in de 19e eeuw aan het einde van het Kali Yuga als duistere tijd-perk: Christus wordt voor de tweede maal gekrui-sigd, nu in de etherische wereld.52) Het Christus-bewustzijn wordt verdreven uit die wereld, maar ook de duistere engelen die door Michaël verslagen worden. Beiden gaan naar de aardse sferen. In het ontstaan van een spirituele beweging zoals de an-troposofie zijn eerste lichtstralen te herkennen. Er kan openlijk over de geest gesproken worden. Vele initiatieven worden ondernomen om de materialis-tische cultuur te helpen te spiritualiseren zoals af te lezen valt aan de volgende initiatieven: architec-tuur, BD landbouw, euritmie, geneeskunde, vrije scholen en de belangrijkste: de Christus openbarin-gen etc. dit alles te zien als voorbereidingen op het lichte tijdperk. In deze periode valt ook de invallen-

de duisternis van de 1e wereldoorlog (1914-1917-1918) en het bolsjewisme als spiegeling van de val der engelen. Daarin worden ook al de grondslagen gelegd van de daarop volgende 2e wereldoorlog, een zo mogelijk nog duistere periode. (1933-1945) Te-gelijkertijd vindt in deze tijd in alle verborgenheid de tweede komst, de wederkomst van Christus in de etherwereld plaats. Er zijn hiervan slechts spaar-zaam getuigenissen van mensen.54) Door het gros van de mensheid wordt deze gebeurtenis verslapen. Exoterisch ontmoeten in de 2e helft 20e eeuw vele mensen de lichtgestalte bij bijna-dood-ervaringen, die duiden op de werkzaamheid van Christus als Heer van karma. In de jaren zestig komt een jeugd tot ontwaken die zich verzet tegen oorlog23), atoom-wapens etc. Deze groep verzet zich tegen oude ver-starde structuren. Helaas komen velen ook in de greep van de drugs die door de tegenmachten als effectieve afleiding ingezet worden. Het lijkt er al-leszins op, ondanks dat het lijkt of er een ontwaken, kan plaatsvinden dat de mensheid begin 21e eeuw in een zelfde staat van vertwijfeling verkeert als de apostelen in de 10 dagen voor Pinksteren. Een ge-hoopte culminatie van wakkere en spiritueel stre-venden lijkt (nog) niet ingetreden te zijn. Een dra-matische wending. Het is niet ondenkbaar dat een triomf van een komende incarnatie van Ahriman deze vertwijfeling bij vele mensen nog ernstig zal verhevigen. Hij zal dan immers heer van deze we-reld zijn en het lichte tijdperk zal in een nog duis-terder Kali Yuga veranderd zijn of zoals Steiner als mogelijkheid ook open liet, een Weltenkamaloka55) In deze tijd leven we nu.

Zo staat de mensheid dus voor de beslissing: of samen met datgene, wat door de komeet van Halley komt, omlaag gevoerd te worden in een duisternis, die nog onder het Kali Yuga ligt, of door antroposofisch begrip niet datgene over het hoofd te zien, wat als aanleg van nieuwe vermogens aanwezig is, om de weg te vinden naar het land, dat heden in overeenstemming met de oosterse literatuur verdwenen is, dat echter de Christus de mensheid weer tonen zal: naar het land Schamballa. Dat is het grote gezichtspunt staande op het kruispunt: of naar beneden of naar boven: of in iets, wat als we-reld-kamaloka nog onder het Kali Yuga ligt, of in dat, wat het de mens mogelijk maakt, dat gebied te betre-den, wat in waarheid bedoeld wordt met de benaming Schamballa.55)

Het land Schamballah is een andere naam voor het nieuwe etherrijk van Christus.55) Wat Steiner te

26W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012zeggen heeft over kometen wordt t.z.t. nog in een apart artikel uitgewerkt. Dat de geesteswetenschap, de antroposofie eigenlijk ook een graalwetenschap is moge uit het onderstaande blijken. Want als zo-danig heeft het ook de taak om mensen voor te be-reiden op een meer spirituele toekomst.

Doordat de god Christus in de menselijke wezens-delen van Jezus geleefd heeft (vanaf de doop in de Jordaan tot aan de kruisiging op Golgotha), zijn deze wezensdelen alle in zekere zin herschapen. Deze wezensdelen zijn sindsdien verveelvoudigd en worden in de geestelijke wereld bewaard. Ze wachten erop dat de mens en mensheid rijp genoeg wordt om deze in hun eigen wezensdelen ingewe-ven te krijgen. Het behoeden hiervan is de taak van de broederschap van de heilige Graal.56)

Maar nog iets anders was behouden gebleven voor nog latere tijden: ontelbare afbeeldingen van het<,ik> van Jezus van Nazareth zijn bewaard gebleven. Zijn <ik> was weliswaar uit de drie wezensdelen verdwe-nen, toen de Christus daar zijn intrek nam, maar een afbeelding, een door het Christus-gebeuren nog ver-hoogde afbeelding is voorhanden gebleven, en deze af-beelding van het <ik> is oneindig verveelvoudigd. In deze afbeelding van het <ik> van Jezus van Nazareth hebben we iets wat tegenwoordig nog bewaard geble-ven is in de geestelijke wereld. Ja, het kan gevonden worden deze afbeelding van het <ik> van Jezus van Nazareth door mensen, die zich ervoor rijp gemaakt hebben; deze afbeelding en daarmee tegelijkertijd de glans van de Christus-kracht en van de Christus-im-puls, die deze in zich draagt. De uiterlijke fysieke uit-drukking voor het <ik> is het bloed. Dat is een groot geheim. Er waren echter steeds mensen, die dat wisten en die bekend waren met het feit, dat afbeeldingen van het <ik> van Jezus van Nazareth in de geestelijke we-reld voorhanden waren. En er waren steeds mensen, die door de eeuwen heen, sinds de gebeurtenis van Gol-gotha, in het geheim er voor te zorgen hadden, dat de mensheid langzaam rijp wordt, zodat er mensen zijn, die de afbeeldingen van het <ik> van Jezus van Na-zareth-Christus kunnen opnemen, zoals er ook mensen waren, die afbeeldingen van zijn etherlichaam en zijn astraallichaam hebben opgenomen. Daarvoor moest het geheim gevonden worden, hoe helemaal in stilte, in diep mysterie, dit <ik> bewaard kon worden, tot het juiste moment van de mensheids- en aardeontwikke-ling. Er vormde zich met dat doel een broederschap van ingewijden, die dit geheim bewaarde: de broederschap van de Heilige Graal. Zij hoedden dit geheim. Deze

broederschap was er altijd. En gezegd word, dat hun stamvader de schaal gepakt heeft, die de Christus Je-zus bij het heilig avondmaal gebruikt heeft, en in deze schaal heeft hij opgevangen het bloed van de Verlosser, dat vanaf het kruis uit zijn wonden stroomde. Verza-meld heeft hij dat bloed, de uitdrukking van het <ik>, in deze schaal, in de Heilige Graal. Hij heeft de schaal met het bloed van de Verlosser, met het geheim van de afbeelding van het <ik> van Christus Jezus bewaard in een heilig oord, binnen de broederschap, die door hun constitutie en hum inwijding de broeders van de Heili-ge Graal zijn. Nu is de tijd gekomen, dat deze geheimen verkondigd mogen worden, wanneer de harten van de mensen zich laten rijp maken door een spiritueel leven, zo dat ze zich verheffen kunnen tot een begrip van dit grote mysterie. Wanneer de zielen zich tot begrip van zulke geheimen laten aanvuren door de geestesweten-schap, wanneer onze zielen zich inleven tot zulk een begrip, dan worden de zielen rijp, om in aanblik van die heilige schaal het mysterie van het Christus-ik, van het eeuwige ik, tot welk ik elk mensen-ik worden kan, te leren kennen. Daar is het, dit geheim – Slechts door de geesteswetenschap moeten de mensen zich laten roepen om dit geheim als een feit te begrijpen om het Christus-ik in aanblik van de heilige graal te ontvan-gen. Daartoe is het nodig om datgene wat daar gebeurd is te begrijpen als feit, het aan te nemen als feit.56)

Nieuwe geestelijke openbaringen in het nieuwe millenniumTen slotte nog enkele andere uitspraken van Steiner over het nieuwe millennium. Wellicht ten overvloe-de moet daarbij aangetekend worden, dat bij alles wat Steiner mededeelde over de toekomst, hij ook rekening hield met de menselijke vrijheid. M.a.w. als de mensen de hun geboden kansen niet oppak-ken, dan kan een hele spirituele missie helemaal verloren gaan, zelfs in het tegendeel verkeerd wor-den.

Rudolf Steiner over de aard van profetieDus zien we, ligt in feite de zin van het profeetschap niet zo zeer in datgene, wat de nieuwsgierigheid of de drang naar kennis bevredigt, maar de zin van het pro-feetschap ligt in de impulsen, die het ons voor een wer-ken naar de toekomst toe kan geven. En alleen omdat in onze tijd de kennis, het verstandelijke kennen, dat niet de impuls van de wil ontsteekt, overschat wordt, komt het, dat men over het profeetschap geen objectief oordeel wil winnen. Maar de geesteswetenschap zal het zover brengen, dat men weten zal: ja, er waren veel scha-duwzijden aan het oude en in het nieuwe profeetschap, maar er rust in dit profeetschap – in het streven, in het bewustzijn, om een te verkrijgen indicatie van de loop

27W

inter

2012jaarg

ang

421-12-2012van de toekomst– een belangrijke kernwaarde, die niet

voor de kennis of voor de nieuwsgierigheid gevormd is, maar die belangrijk is als vuur voor onze wil. En ook de mensen, die alles wat er in de mensen gebeurt, slechts op die wijze willen beoordelen, of men het nuchter, met het verstand begrijpen kan, moeten vanuit het verloop van een dergelijk inzicht weten, hoe de profetie uit een wetenschap voortkomt, die de aanvuring van de wils-ontwikkeling tot doel heeft. (GA 61, 9-11-1911)en ook:De geestesonderzoeker bevindt zich nu tegenover de mededelingen over de toekomst in een geheel andere si-tuatie, dan tegenover die over het verleden. De mens kan aanvankelijk niet zo onbevangen staan tegenover toekomstige gebeurtenissen, als hem dat mogelijk is ten aanzien van het verleden. Wat in de toekomst geschiedt, activeert het menselijke voelen en willen; het verleden wordt op een heel andere wijze verwerkt. Wie het le-ven observeert, weet, hoezeer dit reeds voor het gewone bestaan geldt. In welke ontzaglijk hoge mate dit echter toeneemt, welke vormen het aanneemt wat betreft de verborgen feiten van het leven, kan alleen hij weten, die bepaalde dingen van de bovenzinnelijke werelden kent. En daarmee is de reden aangeduid, waarom de kennis van deze dingen aan heel bepaalde grenzen is gebonden. (wetenschap van de geheimen der ziel, GA 13, hVI)

Het is niet noodzakelijk, dat dit, wat de antroposofie nu als profetie verkondigt, ook geloofd en gerespecteerd wordt. En wanneer het dan niet uit komt, wat daar voorspeld werd, dan zou men zeggen: zie je nou, dat was fantasie – maar dit begrijpen alleen de mensen niet, de ontwikkeling is dan zo gegaan, zoals ze niet had moeten gaan. Verdorren en verstarren zou dan de mensheid.59)

De volgende citaten met profetische toekomstblik-ken moeten dus ook in het licht van het voorgaande gezien worden. Sommige hebben betrekking op de nabije toekomst en sommige op de komende 6e cul-tuurperiode.

Er is dus in de ontwikkeling van de mensheid een tijd-perk op komst waarin met de helderheid van gedach-ten visioenen zullen opduiken over de oertijden van de aarde en over de oorsprong van de mens en alles wat daarmee samenhangt.58)

en Want het schouwen dat binnenkort voor de deur staat, is dat wat hij met het beeld aanduidt van de vrouw, bekleed met de zon, de draak onder haar voeten, die een jongeling baart (Openbaring 12:1). Doordat wat zich in dit beeld openbaart zullen inderdaad veel mensen nog in de loop van deze eeuw ziende worden.10)

Dat, wat er kosmisch gebeurde in het Atlantische tijdperk, dat had zijn mythologische tegenhanger in het Grieks-Latijnse tijdperk. Het vroegere beeld van Isis met het Horuskind, dat dan het beeld van de jonkvrouw met de Jezusknaap werd, dat kan door de mensheid in een terugschouw als visioen beleefd worden in het volgende tijdperk, dat ons onmiddellijk te wachten staat. De mens zal in dit beeld, de vrouw met de zon bekleed zien, die de draak onder haar voeten heeft, die door Michaël op de aarde geworpen werd, zo dat hij niet meer in de hemel te vinden is. Dit beeld, dat zich dan zal veranderen, zal verschijnen in het tijdperk, waar de draak losgelaten zal zijn en waar datgene begint, wat ik u gisteren (60) beschreven heb. Het is inderdaad zo, dat de mensheid een verdiept schouwen van het aardeverleden, van de oorsprong van de mens en tegelijkertijd een etherisch schouwen van het Christuswezen te wachten staat, want in het Michaël-tijdperk zal datgene gebeuren, waarop de schrijver van de Openbaring duidt, wanneer hij ervan spreekt, dat Michaël het drakengedierte neergeworpen heeft op de aarde, waar het in de mensennatuur werkt. Maar Michaël zal zich opnieuw bekommeren om datgene in de mensennatuur, wat hij daar als dat drakendiegedierte (Duits: Drachengetier) neergeworpen heeft.10)

Bovenstaande wat al spoedig in de mensheid zou kunnen gaan optreden brengt Steiner o.a. in ver-band met een warmte in de lucht die dit schouwen zou bevorderen. Wat hij met deze warmte bedoelt wordt misschien duidelijk in onderstaande. Daar heeft hij het over het geestelijk vuur dat Saulus-Paulus schouwde als oerbeeld van datgene wat mensen in onze tijd ook kunnen gaan beleven.

En nadat de Christus-impuls het geestelijk oog gewekt had, toen werkte dit vuur ook geestelijk, spiritueel in op onze wereld. Wanneer werd dit vuur weer waar-genomen? Het werd waargenomen, toen het verlichte, helderziend geworden oog van Saulus op de weg naar Damascus het hemelse vuur zag stralen en diegene her-kende, die het Mysterie van Golgotha volbracht had. Zo hebben beide de Christus geschouwd: Mozes in het materiële vuur – in het brandende braambos en in het bliksemvuur op de Sinaï -, en dit kan zich bij hem slechts aankondigen in zijn innerlijk, dat de Christus tot hem spreekt; aan het verlichte oog van Paulus ech-ter toont zich de Christus vanuit het spirituele, het ver-geestelijkte vuur. Hoe materie en geest tegenover elkaar staan in het wereldworden, zo staan ook tegenover el-kaar in de wereldgang het wonderbare, materiële vuur

28W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012van het braambos (Duits Dornbusch) van de Sinaï, en de wonderbare verschijning: het vuur uit de wol-ken, dat de tot Paulus geworden Saulus omstraalt.61)

Dan echter, wanneer de mensen steeds meer voorbe-reid zullen zijn om het Christus-ik te ontvangen, dan zal dat Christus-ik zich steeds meer in de zielen van de mensen uitgieten. Ze zullen zich dan opwerken tot daar waar hun grote voorbeeld, de Christus Jezus stond. De mensen zullen eerst daardoor begrijpen in hoeverre Christus Jezus het grote mensenvoorbeeld is. En wanneer de mensheid dat begrepen zal hebben, zullen ze beginnen om in hun diepste innerlijk te ver-moeden, dat de zekerheid, de waarheid van de eeuwig-heid van het leven van het dode lijk aan het hout van het kruis van Golgotha uitgaat. Diegenen die door het Christus-ik geïnspireerd en doordrongen zijn, de chris-tenen van de toekomst, zullen nog andere dingen be-grijpen. Ze zullen begrijpen, wat alleen de verlichten tot nu toe begrepen hebben. Niet alleen de Christus zul-len zij begrijpen, die door de dood gegaan is, maar ze zullen begrijpen de triomferende, in het spirituele vuur opgestane Christus van de Apocalyps, die voorspeld is. En het paasfeest kan ons altijd een symbool zijn voor de opgestane, een band die gevlochten wordt van de Christus aan het kruis naar de triomferende Christus de verrezen en verhoogde Christus, tot degene, die alle mensen met zich meeneemt naar de rechterzijde des Vaders. Zo wijst het Paassymbool perspectivisch naar de hele aardetoekomst, naar de toekomst van de mens-heidsontwikkeling, en zo is het voor ons een onderpand, dat de door Christus geïnspireerde mensen eens steeds meer uit Saulus-mensen tot Paulus-mensen worden en steeds meer een spiritueel vuur zullen schouwen. Waar-lijk, zoals aan Mozes en diegenen, die zich tot hem hebben bekent, in het zintuiglijke (Duits:Sinnlichen) vuur van de braamstruik en de bliksem op de Sinaï de Christus vooruit verkondigd verschenen is, zo zal de Christus ons verschijnen in een vergeestelijkt vuur van de toekomst. << Hij is bij ons alle dagen, tot aan het einde der wereld>>, en hij zal verschijnen in het spi-rituele vuur aan diegenen, die hun blik hebben laten verlichten door de gebeurtenis van Golgotha. Die men-sen zullen hem schouwen in het geestelijk vuur. Eerst hebben zij hem in een andere gestalte geschouwd: dan zullen ze schouwen de ware gestalte van Christus in een spiritueel vuur.56)

Meermaals wordt dus door Steiner erop gewezen dat er een moment in de toekomst komt waarbij mensen een andere bewustzijnstoestand zullen ontwikkelen, waarbij een belangrijke rol voor het

herinneringsvermogen weggelegd is omdat dit zeer uitgebreid zou worden. Ze kunnen zich dan vorige incarnaties herinneren en daarmee zal ook het be-staan van een spirituele wereld een extra dimensie krijgen. Geestelijk vuur speelt daarbij een grote rol. Als deze bewustzijnsverruiming beperkt blijft tot slechts enkele mensen of dat dit als potentie heeft dat dit grotere groepen mensen ten deel kan vallen is een vraag die in het kader van de verwachtingen van het 2012 tijdstraject gesteld kan worden. Veel New Age mensen schijnen op dit gebied geen twij-fel te kennen.

De eerder genoemde Jesaiah Ben Aharon als schrij-ver van het boek over het kennisdrama van de we-derkomst die hierin noot62) geheel geciteerd is zegt het volgende:

Een meer nauwkeurige blik laat zien, das de Michaël-krachten tegenwoordig (2011) aan 2 grote plannen werken, een dat zich afspeelt in het onmiddellijke he-den en de nabije toekomst, en een tweede, dat de cen-trale <gebeurternis> van de 21e eeuw voorbereidt.EnEn het zal vanuit dit gezichtspunt van groot belang zijn, dat heel bepaalde resultaten worden bereikt voor de jaren 2015/2017. De opgave bestaat eruit, nieuwe kenkrachten en werktuigen te scheppen, om de machtige scheppende krachten van de komende geest-gebeurtenis op passende wijze te kunnen grijpen, aan te passen aan het heden en in het sociale leven op de juiste manier toe te passen.EnEn wat wil onze tijdgeest – die de geesteswetenschap ook onder de naam <Michaël> kent – ons vanuit een objectieve bovenzinnelijk gezichtspunt over onze tijd zeggen, over zijn tijd? Als we heden naar zijn bood-schap luisteren, horen we het volgende, en we beleven, hoe het gelijktijdig wijst op twee elkaar aanvullende richtingen. Michaël wijst krachtig op de komende, nieuwe, centrale Christusimpuls en op de gebeurtenis van de 21e eeuw, dat zich, nog onzichtbaar, al sinds enkele jaren begint te roeren en dat in de komende de-cennia steeds actiever en actueler zal worden. Men kan tegenwoordig de etherische wereld niet betreden, zon-der op de meest krachtige en intieme wijze op deze <ge-beurtenis>, die machtige stromingen en golven in de etherische wereld van oost naar west, van het zuiden naar het noorden en omgekeerd laat stromen en cirke-len en daarbij de machtigste en creatiefste wezens en krachten tot een grandioos, kosmisch tapijt weeft. Iets oneindig versterkends en kracht gevende ligt in dit visioen en laat ons voelen, dat we gesteund en gedragen worden door de creatieve krachten, die onophoudelijk de evolutie van de mensheid en de aarde van voeding

29W

inter

2012jaarg

ang

421-12-2012en levenskracht voorzien. De nauwkeurigere waarne-

ming toont, dat de Michaëlkrachten aan 2 grote plan-nen werken: een, dat zich in het onmiddellijke heden en in de nabije toekomst afspeelt, en een tweede, dat de centrale <gebeurtenis> van de 21e eeuw voorbereidt. Als eerste zien we, hoe ze zich uit de hele kosmos ver-zamelen en hoeveelheden creatieve zaden voor de in-spiratie op de aarde neer laten regenen, die de mensen tegenwoordig en in de nabije toekomst ten goede zullen komen. Deze zaden zouden het potentiaal hebben alle gebieden en aspecten van ons leven te genezen en om te vormen, als we ze bewust ontvangen en in ons sociale leven willen integreren. Ten tweede worden wij een immense operatie gewaar – men kan deze alleen als een <algemene mobilisatie> aanduiden, die de bodem voor een geplande tweede incarnatie van het centrale com-mando en de strijdgroepen van de Michaëlstroming op een later tijdpunt van onze eeuw voorbereidt. (excuses voor de militaristische metaforen) Ze schept een volle-dig nieuwe stroming van de geesteswetenschap op de aarde, zowel naar vorm als inhoud. Het mogelijk wor-den van deze tweede incarnatie hangt volledig af van onze huidige en toekomstige arbeid op de aarde, dat wil zeggen; van de vrije, individuele activiteit en creativi-teit van ieder van ons. Mensen, die ernstig streven om, geesteswetenschap in de zin van vrijheid en creativi-teit te onderhouden, moeten zich nu en in de komende jaren en decennia daarop voorbereiden.

Als men dit bovenstaande in de gehele context leest62), zal het ook duidelijk worden, dat (volgens Aharon) hoewel er vanuit de geestelijke wereld vol-op voorbereidingen gaande zijn (ook door de enge-len) in de ethersfeer om de wereld te spiritualiseren er toch niets bereikt kan worden indien de mensen hun vrije wil niet inzetten om dit proces mede vorm te geven. De eerder genoemde tegenstrevers zullen hun uiterste best doen om zo mogelijk alles in zijn tegendeel te doen verkeren. Binnen antroposofische kringen wordt de persoon van Jesaiah Ben Aharon niet altijd serieus genomen. Maar de visie die hij heeft sluit zeer zeker aan bij een wijdverbreid gevoel dat we in een tijd leven die apocalyptisch genoemd kan worden. En daarover handelt dit artikel over de weeën.

Profetische voorspellingen door anderenZoals eerder al aangetipt, in New Age kringen, maar ook daarbuiten circuleren er een aantal voor-spellingen en profetieën van helderzienden o.a. die ook ontnomen zijn aan heilige boeken. De ruimte in dit artikel ontbreekt helaas om daar uitvoeriger op in te gaan, dat blijft dan voorbehouden aan toe-komstige artikelen.

Maar even kort genoemd wil toch het volgende worden aangehaald. Naast Edgar Cayce63), de man die o.a. bekend werd met zijn voorspellingen betref-fende een toekomstige verschuiving van de aardas is de mysticus Peter Deunov, deze is ook heel present op het internet aanwezig met zijn voorspelling; the new epoch. De auteur heeft wat onderzoek en na-vraag gedaan bij de beweging van de witte broeder-schap waar deze man (ook Beinsa Douno genaamd) als initiator bij betrokken was. Er existeren namelijk heel veel verschillende versies van deze profetische voorspelling. (zoekmachine met woorden Deunov prophecy Ongeveer 12.900 resultaten). Het blijkt dat de originele versie nauwelijks meer te achterha-len is en dat er in heel veel latere versies allerlei toe-voegingen gedaan zijn, die het New Age gedachte-goed versterken. DE oorspronkelijke versie had na-melijk het latere New Age gehalte nog niet. Auteur heeft een vroege Engelse versie uit 2000 en een late versie zoals deze ook op de website van wordenwij-wakker (in een Nederlandse vertaling) staat op zijn eigen website gezet, daar kunt u e.e.a. nalezen. (64) De visie van Deunov heeft veel raakvlakken met die van Rudolf Steiner. De beschrijving van zowel Steiner en Deunov be-treffende het komende zesde tijdperk (Philadelp-hia) lijken daarin te verschillen, dat deze cultuur van de liefde waar het geestzelf ontwikkeld wordt bij Steiner in een verdere toekomst gezien wordt. Deunov ziet deze al veel eerder komen. Maar dit kan dus voornamelijk zo lijken omdat de originele tekst aangevuld is met andere inzichten, die be-trekking hebben op een verdere toekomst. Vooral Deunovs uitspraken over spiritueel vuur verdie-nen aandacht, daar deze lijken aan te sluiten bij uitspraken van Steiner en zeker te denken geven. De ruimte ontbreekt verder maar kort zal onder nog iets samengevat worden. Volgens Steiner is de aanvang van het Watermantijdperk pas in het jaar 4400, maar de voorbereidingen liggen wel vroeger. New Age kringen spreken veelal over het heden als ze het over het Watermantijdperk hebben.53)

In 1944, dus terwijl er in de geestelijke wereld ook heel veel gaande is heeft Deunov een toekomstvisi-oen. Daarin spreekt hij ook over het einde van het Kali Yuga, het beëindigen van de 13e sfeer en het aanbreken van een nieuw licht tijdperk. Binnen en-kele tientallen jaren zou er een golf van louterend vuur over de mensheid komen. Voor die tijd de ram-pen, die de profeet Daniel voorspelt. Iets bijzonders

30W

inter

2012jaarg

ang

4

21-12-2012zou zich onder de aarde voorbereiden. Continenten zouden oprijzen uit zee.64) Leest u het complete ar-tikel zelf maar na.

AfsluitendHeel veel (wat in het eerste artikel min of meer wel aangekondigd was) past helaas niet meer in dit tweede artikel.65) De verwachting van de schrijver is, dat de aandacht voor de Maya’s en het jaartal 2012 zodra de magische datum van 21 december achter de rug is en de door velen voorspelde rampen niet plaatsgevonden hebben sterk zal teruglopen, im-mers het heeft ook hype-karakter. Desalniettemin is het thema juist actueler dan ooit en in komende uitgaven van Apokalyps Nu! en op de website van de auteur zal dit thema geregeld vervolgd blijven worden. Het lichte tijdperk zal zich ondanks tegen-machten steeds sterker gaan manifesteren.

Verwijzingen en noten.

Als er onderstaand naar een boek van Rudolf Steiner verwezen wordt, gebeurt dat aldus:GA177 14-10-1917, wat dan betekent: in de Gesamt Ausgabe van de Rudolf Steiner Verlag Dornach Schweiz, is dit nummer 177 en daaruit de voordracht van 14 oktober 1917.Eventuele Nederlandse vertalingen zijn hier te vinden:http://www.christofoor.nl/cgi-bin/showpage.cgi?section=9&page=2

alle schuin geplaatste tekst in dit artikel is citaat, als in een citaat vette tekst of onderstreepte tekst staat, dan is dat door de auteur gedaan.

Oudere artikelen uit Apokalypse Nu! van deze auteur waarnaar verwezen wordt zijn ook op de volgende website (blog) te vin-den: http://antropocalypse.blogspot.nl/

1. Apokalyps Nu!, herfst 2012, de Maya’s en het jaartal 2012 (21 december) deel 1

2. Rudolf Steiner wijkt van de hindoe-telling af w.b. de eind-datum van het Kali Yuga.

3. Als voorbereiding op de manifestatie van nieuwe ether-krachten op aarde spreekt Steiner ook over een hele nieuwe groep elementaargeesten, die als medebouwers aan deze sfeer, die ook Shamballah genoemd wordt ingezet worden door de geestelijke wereld. GA 226 21-5-1023 GA 265 24-9-1912 GA 130., 19-9-1911 GA 209, 12-12-1921 GA 226, 21-5-1923

4. Apokalyps Nu!, oktober 2010, Christus en de tegenstrevende machten.

5. 2e Mysterie van Golgotha, GA 152, 2-5-1913 en GA 265 8-2-

1913.6. boeken Robert Powell: Christ and the Maya Calendar: 2012

and the Coming of the Antichrist en Das größte Geheimnis: Gedanken zur Wiederkunft des Christus

7. In 1909 gaf Steiner het jaar 1933 aan als een belangrijk jaar betreffende de nieuwe Christusopenbaring, in 1924 GA346, 20-9-1924 benadrukte hij nogmaals de dramatische gebeurtenis die in dat jaar zou plaatsvinden, diverse mensen waaronder Jesaiah Ben Aharon hebben bevestigd dat er in 1933 daadwerkelijk iets gebeurd is.

8. Harmonische convergentie in 1987 een cruciaal jaar voor de Maya’s http://www.pan-holland.nl/Galactische-info-balie/harmoni-sche-convergentie-2012.html http://en.wikipedia.org/wiki/Harmonic_Convergence

9. GA 346, 17-9-192410. GA 346 16-9-2411. GA 118, 6-3-191012. GA 118, 15-3-191013. GA 316, 30-11-191114. GA133 20-5-1912 http://fvn-archiv.net/PDF/GA/GA133/

GA133-125.html15. Jesaiah Ben Aharon –De nieuwe ervaring van het bovenzin-

nelijke- met subtitel –het antroposofische kennisdrama van de Wederkomst- In zijn nieuwste boek -The Event in Science, History, Philosphy and Art- wordt dit samengevat in een woord –the Event- (de gebeurtenis). Beide boeken zijn in het Nederlands vertaald en wie een print-on-demand versie zou willen aanschaffen kan contact opnemen met de auteur.

16. Adams diepe slaap Genesis2:21-2217. Steiner over de datum van de kruisiging op 3 april 33 uit

helderziend onderzoek: GA130, 9 en 27-1-1912 en GA 143,7-5-1912. paascalculator bevestigt deze datum http://almanac.oremus.org/easter/

18. GA118 , 18-4-1910 19. GA 116 , 2-2-191020. GA 130, 29-1-1911 aardas in jaar 1250, GA 015, 7-6-1911 en

GA 266a, 9. Oktober 1907, 21. GA 130, 27-9-191122. bijv. Christian Rosenkreutz – sich kreuzende Lebenswege-

van Hella Krause-Zimmer.23. GA 346 over bijv. het jaar 1933 20-9-1924 en over het jaar

1998 12-9-1924.24. Apokalyps Nu!, oktober 2012\0 Christus en de tegenstre-

vende machten- over 1841-1879-1917.25. Website Junko Althaus

http://philosophie-der-freiheit.blogspot.nl/2011/06/die-geschichtliche-betrachtung-teil-2.html en http://philosop-hie-der-freiheit.blogspot.nl/2012/02/die-e.html wat hier beschreven is, is volgens Junko eigen ervaring en niet afge-leid van passages uit het boek van Aharon zoals genoemd in noot 27. (vlgs. Navraag door de auteur).

26. GA 185 26-10-191827. De spirituele gebeurtenis van de 20e eeuw, een imaginatie:

de occulte dimensie van de jaren 1933-1945.28. GA 130. 2-12-1911 Christus en jongste gericht29. GA 131, 7-10-1911, Von Jesus zu Christus30. Hoe werken de Engelen in de menselijke ziel (astrale

lichaam), zie Apokalyps Nu! Herfst 2011 en GA 182, 9-10-1918, het gehele artikel is daar te lezen.

31. zie ook –de triomf van Ahrimans incarnatie deel 1-2-3 in Apokalyps Nu! zomer 2011, februari 2012, zomer 2012. Als-

31W

inter

2012jaarg

ang

421-12-2012ook noot 4.

32. Pim van Lommel –Eindeloos bewustzijn (38)33. panoramische terugblik34. G.Hillerdal en B.Gustafsson, Christuservaringen heden, au-

thentieke getuigenissen van tijdgenoten- Perun Boeken.35. http://antropocalypse.blogspot.nl/ website van de auteur,

waarop ook oudere artikelen staan, die eerder in Apokalyps Nu! gepubliceerd zijn, daarnaast staan er nog een hele serie andere artikelen die wel verwantschap met deze thema’s hebben.

36. GA 112, 29-6-190937. GA 57.14-11-190838. Pim van Lommel –Eindeloos bewustzijn, Raymond Moody,

Leven na dit leven, George Ritchie, Terugkeer uit de dood. (32)

39. GA 235 t/m GA 24040. GA 240, Arnheim, 20-7-192441. Michaël profetie, zie van H.P.van Manen, Christussucher und

Michaëldiener en Prokofieff, Rudolf Steiner und die Grundle-gung der neuen Mysterien.

42. Michaël tijdperk 1879-230043. GA 117, 4-12-190944. GA 240 18-7-192445. GA 238 28-9-192446. GA 240 19-7-192447. GA 240 27-8-192448. GA 237 28-7-192449. dat kan althans gezegd worden als je strikt het einde van de

20e eeuw beziet, het begin van de 21e eeuw daarentegen bezit nog potentie

50. zie noot 4151. GA 211, 13-4-192252. Apokalyps Nu!, oktober 2010, Christus en de tegenstrevende

machten53. GA 93a 3-10-1905, 54. pas in de jaren 90 van de twintigste eeuw werd er wat meer

bekend van deze spaarzame getuigen, zie bijvoorbeeld: http://antropocalypse.blogspot.nl/2012/09/gedichten.html

55. GA 116, 9-3-1910 56. GA 109 7-3-1909 en GA 109 11-4-190957. GA346, 12-09-192458. GA 346 16-9-2459. GA118, 6-2-191060. GA 346 15-9-1924

http://antropocalypsearchief.blogspot.nl/1998/10/werkver-taling-voor-de-n.html

61. GA 109 16-5-190962. http://antropocalypse.blogspot.nl/2012/10/yeshayahu-ben-

aharon.html, zie ook http://antropocalypsearchief.blogspot.nl/1997/10/de-wer-king-van-christus-in-onze.html hier is Aharon nog wat pessimistischer (1997) over de kansen om het Kali Yuga en weltenkamaloka te kunnen overleven als mensheid

63. Edgar Cayce zie ook noot 01, een voorspelling van hem: http://near-death.com/experiences/cayce11.html Het jaar van de slag van Armageddon zal plaatsvinden in de geestelijke wereld. Cayce voorspelde dat de zogenaamde "Slag van Armaged-don" symbolisch beschreven in de Bijbel zou beginnen in 1999. Cayce voorzag dat deze "strijd" niet zal worden uitgevochten als een oorlog op aarde. Integendeel, het zal

een geestelijke strijd zijn tussen de 'hogere krachten van het licht "en" lagere krachten van de duisternis "gedurende de periode van 1000 jaar van de Aardse tijd. De reden voor deze strijd is om te voorkomen dat zielen van de lagere geestelijke gebieden op aarde kunnen incarneren. Door te voorkomen, dat zielen uit de lagere geestelijke regionen kunnen incarne-ren op aarde, zal alleen verlichte zielen toegestaan worden om te reïncarneren. Het resultaat zal zijn dat er 1000 jaar ge-bouwd kan worden aan een wereld van vrede en verlichting. Na 1000 jaar, zullen zielen uit de lagere geestgebieden weer worden toegestaan om op aarde te reïncarneren. Tegen die tijd, zal het zogenaamde <koninkrijk der hemelen> zich ge-vestigd hebben. Deze beschrijving lijkt op die van Steiner waar deze het heeft over de periode 1841-1879. Alleen vallen juist door toedoen van Michaël de lagere geesten op aarde. Het motief dat 100 jaar later bepaalde zielen uit lagere geestelijke gebieden langere tijden juist niet mogen incarneren is een visie die het bestuderen waard is. http://near-death.com/experiences/cayce11.html op dezelf-de site ook voorspellingen van Cayce over de wederkomst van Christus, hij noemt hier het jaar 1998.

64. diverse versies –New Epoch- van Peter Deunov. http://antropocalypsearchief.blogspot.nl/2000/02/the-new-epoch-version-year-2000.html oudst bekende en hieronder een nieuwere versie in nederlands vertaald: http://antropocalypsearchief.blogspot.nl/2012/11/de-voorspelling-van-peter-deunov-1864.html en nog weer een andere versie: http://antropocalypsearchief.blogspot.nl/2010/05/beinsa-dounos-new-epoch.html Waarom wordt Peter Deunov hier aangehaald? Omdat het interessant kan zijn om zijn uitspraken te vergelijken met die van Rudolf Steiner, vooral wat betreft de komende 6e cultuurperioden over spiritueel vuur. Onderstaand enkele artikelen die daar aandacht aan schenken. http://antropocalypse.blogspot.nl/2012/10/beinsa-douno-peter-deunov-bodhisattva.html http://antropocalypse.blogspot.nl/2012/10/wie-was-rudolf-steiner.html http://the2012scenario.com/2012-history-4/beinsa-dounos-new-epoch/ http://www.beinsa-douno.com/the-new-epoch-concept-of-the-master-beinsa-douno-peter-deunov.html Het thema geestelijk vuur is ook terug te vinden bij Jacob Lorber. -In zijn boek: de nieuwe Openbaring wordt bijv. voorspeld, dat bijna tweeduizend jaar na Christus een gees-telijke opwekking van de mensen zal plaatsvinden, die zich gelijk een vuurzuil van het ene einde van de wereld naar het andere verplaatst en die vele miljoenen zal treffen.( Gr.I 72,3)

65. Wegens plaatsgebrek in dit artikel is besloten om de tekst van Dagmar niet hier toe te voegen, maar om deze bereik-baar te maken via een link naar onderstaande website. http://antropocalypsearchief.blogspot.nl/2012/11/medede-lingen-van-dagmar-1944.html

met hartelijke dank aan Anneke voor de correcties en de hulp bij het vertalen.

32W

inter

2012jaarg

ang

4

Gemeenzaamheid

GEMEENSCHAP EN GEMEENZAAMHEID: HOE HOUDT DE INDIVIDUELE MENS ZICH STAANDE TE MIDDEN VAN HET WERELDGEBEUREN?

Renée Zeylmans

“Deaardeheeftantroposofienodig,wiedatinziet,isantroposoof ”

Hoe kunnen we in het wereldgebeuren staan, wat kunnen we bijdragen? Maar ook waar putten we kracht uit om niet meegesleept te worden! Hoe meer je weet en doorziet, geeft ook leed en eenzaamheid. Het is niet anders, dat is de weg. Geestesweten-schap beoefenen, betekent verantwoordelijkheid, niet consumeren of jezelf verheffen. Het leed van de medemens is ook mijn leed.Steiner: ”Wanneer de mensen de geestelijke wereld willen leren kennen moeten zij ertoe komen bij een onjuiste zaak zielenpijn, en bij een juiste zaak zielen-vreugde te ervaren. Over de waarheid zou men zich zo moeten verheugen alsof men van iemand een mil-joen geschonken krijgt! En zo moet men innerlijk, in de ziel kunnen lijden wanneer men ontdekt dat men voorgelogen wordt – zoals het lichaam lijdt wanneer het ernstig ziek is. De ziel moet niet ziek worden, maar moet pijn of vreugde ervaren, zoals het lichaam ziekte ervaren kan of juist een weldadig gevoel"(Rhythmen im Kosmos und im Menschenwesen GA. 350)

Dat we met de Antroposofie in aanraking mochten komen, geeft een onmetelijke verantwoording naar de medemens.Steiner: “Niet enkel een weten is de antroposofie, maar een verantwoordelijkheid, die ons met het hele wezen van de aarde verbindt en verbonden houdt"

Het is belangrijk om de gebeurtenissen in de wereld onder ogen te zien, zoals Steiner dit onder woor-den brengt: “Voor alles moet je weten dat je nu, na-dat deze machten nu eenmaal naar de aarde omlaag zijn gebracht, met hen moet leven, dat ze er zijn. Dat ze het machtigst worden als je je ogen voor hen sluit. Dat is het nu juist, dat deze ahrimanische machten, die van het menselijk intellect bezit hebben genomen, het machtigst worden als je niets over hen wilt weten, niets over hen wil horen”

(…) want het zou hun goed uitkomen dat de mensen niets van hen zouden weten en zij in het onderbewust-zijn van de mensen zouden kunnen werken.(…) Ze kunnen gedijen doordat men die elementen verzorgt die ze juist zo graag onder de mensen van onze tijd willen verbreiden: vooroordeel, onwetend-heid en vrees ten opzichte van het geestelijk leven. Met niets steun je de ahrimanische machten zo zeer als met deze vooroordelen.

(…) Het is waar wat altijd door ingewijden gezegd is: wanneer datgene de mens doorstroomt wat van spirituele wijsheid afkomstig is, dan is dat voor de Ahrimanische machten een grote verschrikking van duisternis en een verterend vuur. Een prettig gevoel is het voor de Ahrimanische engelen om in de hoofden te wonen, die in onze tijd met ahrimanische weten-schap gevuld zijn. Maar als een verterend vuur, als een grote verschrikking van duisternis worden door de Ahrimanische engelen die hoofden ervaren die van spi-rituele wijsheid doordrongen zijn. Laten we zo’n zaak heel serieus nemen, en het volgende voelen: wanneer we onszelf met spirituele wijsheid doordringen, dan gaan we zo door de wereld dat we de basis leggen voor een juiste verhouding tot de Ahrimanische machten, dat we zelf door wat we doen, datgene opzetten wat er moet zijn, dat we tot heil van de wereld de plaats van het verterende offervuur opzetten, de plaats waar de verschrikking van de duisternis het schadelijke Ahrimanische overstraalt.Doordringt u met zulke ideeën, doordring u met zulke gevoelens! Dan wordt u wakker en u bekijkt wat daar buiten in de wereld plaatsvinden, bekijkt wat daar buiten, in de wereld gebeurd.(De val van de geesten van de Duisternis GA. 177. ISBN 978-90-72052-75-9)

Hiermee is eigenlijk al veel gezegd en gewezen op onze verantwoordelijkheid. Steiner geeft nog vele handvaten die ons kunnen helpen om staande te blijven, de juiste verhouding te vinden t.a.v. het wereldgebeuren en de nadere komst van Ahriman. Daar wil ik proberen nader op in te gaan.Wat m.i. ook belangrijk is om geen tegenstand te bieden door vijandigheid en veroordeling van de daden van de ahrimanische wezens die werkzaam zijn in onze medemens. Gevoelens van antipathie en sympathie hebben meestal met onszelf te maken. Er kan ook mededogen zijn met de medemens die de weg naar de geestelijke wereld kwijt zijn geraakt, verzonken in de materialistische macht. “Hebt uw vijanden lief ” Zo kunnen we ook kijken naar de machthebbers. Wat rest hun als ze het aardeleven verlaten? Inzicht en doorzicht hebben betekent nog niet het recht te veroordelen. Dan begeven we ons

33W

inter

2012jaarg

ang

4Gemeenzaamheidin dezelfde duisternis.

De antroposoof moet voelen dat we een deel van het ge-heel zijn, dat we voor alles wat er is, medeverantwoor-delijk zijn. Wie niet in staat is om te voelen, dat hij er medeschuldig aan is wanneer morgen iemand steelt, die is niet in staat om te weten hoe hij met het geheel samenhangt, hij is niet in staat om de wortel van het kwaad te zoeken.(…) De gedachte dat we niet veel beter kunnen zijn dan een ander moet ons volledig vervullen. We moeten met de wereld leven, maar we moeten ziende met de wereld leven.(Steiner, GA.266, Aus den inhalten der esoterischen stunden. Nederl. Esoterische scholing)

Het Johannes Evangelie

Wat kunnen we bijdragen dat altijd gepaard gaat met schenken. Maar wat ook onszelf kracht geeft. Dat is het Johannes Evangelie.Dit heb ik mogen ervaren, na langere tijd mee bezig te zijn, evenals het Onze Vader, maar daar kom ik straks op terug!.Merkwaardig hoe vaak de schaduw zich reeds in een vroegere tijd voordoet, wat zich soms pas vele jaren daarna in het leven plaats vindt. Ik zal zo ongeveer 14 jaar zijn geweest dat een vriend van mijn moeder, vervult van de proloog van Johannes, het daar ein-deloos over had, dat dat voor hem levenslang was om te kunnen doorgronden. Tientallen jaren dacht ik hier niet meer aan, maar zo’n dertig jaar later kwam het weer in mijn gedachten en herinnerde ik mij precies de situatie en de uitgesproken woorden.. Als we met onze biografie bezig zijn ontdekken we vaak deze wetmatigheid.Hetzelfde in het wereldgebeuren, wij mensen zijn een eenheid met de kosmos , en ook daar werpen de schaduwen de gebeurtenissen voorruit. Ook waar opgang is moet ook een neergang zijn. Hoe zouden we ons anders kunnen ontwikkelen, ook in het we-reld gebeuren is dat zichtbaar.

Mijn schoondochter stierf toen ze 27 jaar was aan een hersentumor. Na weken van intense verzor-gende aanwezigheid was ik uitgeput toen ik na de uitvaart thuiskwam. De nachten daarna voelde ik hoe ze “over mij heen lag”, bescherming zocht? Wat moest ik? Ik kon haar toch niet afwijzen? De gedachte aan de proloog kwam bij mij op, “In het oerbegin was het woord en het woord was bij God”. Ik ging dit intens bewoorden, toen kwam ze lang-zaam van mij los. Ik voelde intens dat het goed was, ze vond de weg, omstraald door haar engel en alle hulp van de geestelijke wereld.

ProloogIn het oerbegin was het scheppende woorden het woord was bij God en het Woord was God,dit was in het oerbegin bij God.Alles is door het Woord geworden en niets van het gewordene is anders dan door het Woord ontstaan.In het woord was het leven en het leven was het licht der mensenen het licht schijnt in de duisternis en de duister-nis heeft het niet begrepen.

Er is een mens geworden, van God gezonden, zijn naam is Johannes.Deze kwam tot getuigenis om van het licht te ge-tuigen, opdat zij allen door hem geloven zouden. Hij was niet het licht, maar hij was er om te getui-gen van het licht.Want het waarachtige licht, dat ieder mens ver-licht, wilde in de wereld komen.Hij was in de wereld en de wereld is door hem ge-worden, en de wereld kende het niet. Tot de enkelingen kwam hij en de enkelingen na-men het niet op.Zovelen hem opnamen, hun gaf hij de volmacht kinderen Gods te worden.Zij vertrouwden in zijn naam. Zij zijn niet uit de bloedskrachten, niet uit het willen van de mense-lijke natuur nog uit de wil van een man, maar uit God geboren.En het woord is vlees geworden en heeft onder ons gewoond en wij hebben zijn openbaring aan-schouwd, de openbaring als van de Eengeboren, uit de Vader, vervuld van overgave en waarheid.

Zijn wij bewust van het onmetelijke belang van het Johannes Evangelie? Juist dit evangelie wat vaak het minst begrepen wordt. Steiner heeft hier zo vaak op gewezen, o.a. op de hier volgende uitspraak:“Wanneer iemand het Johannes evangelie neemt en daaruit slechts enkele zinnen leest, dan betekent dat heel veel voor de gehele kosmos. Want als niemand op aarde het Johannes evangelie zou lezen, zou de op-dracht van het aarde bestaan niet vervuld kunnen worden. Van onze deelname daaraan stralen de spiri-tuele krachten uit, die aan de aarde steeds nieuw leven toevoegen, tegenover datgene wat afsterft.

(…) Onder omstandigheden kan een mens soms ui-terlijk heel weinig doen. Maar wanneer hij – niet om persoonlijk te genieten – maar volbewust weet dat zijn

34W

inter

2012jaarg

ang

4

Gemeenzaamheidgevoelens van belang zijn voor het bestaan van de we-reld, dan doet hij daarmee buitengewoon veel”.(Rudolf Steiner, GA. 145 Innerlijke ontwikkeling door Antroposofie. 24 maart 1913, Den Haag. (Uitg. Vrij geestesleven)

Nog even over over het belang van het lezen van het Johannes Evangelie tijdens het waken bij een gestorvene (de dagen tussen dood en uitvaart) . Het lezen is niet bedoeld voor de gestorvene zelf, hij is omstraalt door zijn levenstableau en niet direct aanspreekbaar (dus nog geen spreuken), maar het fysieke lichaam is voor de gestorvene het “ijkpunt”voor het levenstableaux. Door te waken en o.a. het Johannes Evangelie, scheppen wij een omhulling voor het lichaam tegen de elementaire wereld (wezens). Pas na ongeveer 3 à 3 ½ dag treedt de werkelijke dood in, door het loslaten van het etherlichaam (levenslichaam) het fysieke lichaam (lijk) wordt overgegeven aan de aarde, pas dan en niet eerder mogen de elementaar wezens er toegang toe hebben. Ook bij de wakende mens kan wel eens een onbestemde angst op treden. Intens met het Johannes evangelie bezig zijn, beschermt ook ons-zelf hier tegen.Zeer zeker is ook het gebed Onze Vader van groot belang! Dit even heel in het kort, meer in mijn boek “Stervensbegeleiding een wederzijds proces”.

Tot slot nog een aanwijzing betreffende het Johannes Evangelie:

De christelijke inwijding kan worden verworven, wanneer de christelijke leerling voortdurend mediteert over de zinnen van het evangelie naar Johannes. Wie de eerste zinnen van het evangelie naar Johannes – “In het oerbegin was het Woord..”(vgl. 1:1) tot en met”..vervuld van overgave en waarheid “(vgl. 1:14) – da-gelijks op zich laat inwerken, doet een ongelofelijk be-langrijke ik kracht op. Die kracht dragen die zinnen in zich.Heel het evangelie naar Johannes moet niet alleen worden gelezen en met het intellect worden begrepen; het moet innerlijk doorleefd en doorvoeld worden. Dan is het zelf een werkzame, ondersteunende kracht bij de inwijding. Dan beleeft men de ”voetwassing” de “gese-ling” en de andere astrale visioenen geheel in overeen-stemming met de wijze waarop zij vanaf het dertiende hoofdstuk in het evangelie van Johannes staan beschre-ven.(…) Wanneer de mensen alles wat in het evangelie naar Johannes staat beschreven voldoende op zich la-ten inwerken, is hun astrale lichaam op weg een “Jonk-

vrouw Sophia”te worden en dan wordt dit ontvanke-lijk voor de “Heilige Geest”. Het astrale lichaam wordt door de kracht van de impulsen die van het evangelie van Johannes uitgaan langzamerhand ontvankelijk het ware geestelijke aan te voelen en later te onderken-nen. In deze zin heeft Christus Jezus de schrijver naar het evangelie van Johannes een opdracht, een missie gegeven.

(…) Verdiep U volledig in het evangelie naar Johannes, kom tot het spirituele inzicht dat daarin ligt, het heeft de kracht U tot de christelijke catharis te voeren, het heeft de kracht u de “Jonkvrouw Sophia”te geven. Dan zal ook de “Heilige Geest” die nu met de aarde verenigd is u de verlichting…photismos in de christelijke zin van het woord deelachtig doen worden.

(…) Wanneer wij hetgeen wij door de antroposofische geesteswetenschap over het evangelie van Johannes kunnen leren, pogen op te nemen in ons gevoel, in onze beleving, dan zullen wij ervaren dat het evangelie van Johannes niet alleen een leerstuk is, maar een kracht die kan werken in onze ziel.Rudolf Steiner. Hamburg 31 mei 1908GA. 120. Die offenbarung des karma. Nederl.vertaling: Werkingen van het karma. (uitg. Vrij Geestesleven)

Onze Vader

Het gebed Onze Vader is afkomstig van Christus zelf. Alleen al als we ons een voorstelling daarvan maken, hoe dat ooit ooit door hem klank heeft ge-kregen, dan werkt dat diep door in onze ziel. Dat kan nimmer nooit verloren gaan of zijn kracht ver-liezen. Aan ons mensen om dat door te dragen.Bidden betekent dan uiteindelijk: meescheppen aan datgene, wat de godheid voor de toekomst der mensheid, in zijn verbond met ons, tot stand wil brengen.Johannes Evangelie 17e hoofdstuk: “Ik bid niet al-leen voor dezen, maar ook voor de mensen die door het woord in mij geloven.”Maar de kracht die wij ontvangen, is niet om egoïs-tische verlangens te bevredigen, maar om onze bij-dragen aan de medemens en het wereldgebeuren te schenken.

Steiner: “Men leert een kracht, die in de ziel en door de ziel moet werken, uitsluitend kennen door haar te gebruiken."(GA. 58 De kracht van het gebed. Uitg. Christofoor)

Mensengemeenschappen die op een zui-ver geestelijke impuls berusten

In het vorige nummer van Apocalypse-Nu ben ik reeds ingegaan op het belang van Gemeenschappen

35W

inter

2012jaarg

ang

4Gemeenzaamheidvormen. Zie bv. het citaat van Serge O Prokofjeff uit

GA 175 van Steiner.Nu wil ik proberen hier nog nader op in te gaan. Al-lereerst een citaat van Steiner:

“Vereniging betekent de mogelijkheid, dat zich een hoger wezen door de verenigde leden van een gemeenschap uit-drukt. Dat is een algemeen principe in het leven.Vijf mensen, die harmonisch met elkaar denken en voelen, zijn meer dan 1+1+1+1+1.Ze zijn niet alleen maar de som van de vijf, net zomin als ons lichaam de som van de vijf zintuigen is. Maar het samenleven, het ïn elkaar leven”van mensen betekent iets soortgelijks als het in elkaar leven”van cellen in het mense-lijk lichaam”. Een nieuw, hoger wezen is te midden van de vijf – ja zelfs al te midden van twee of drie mensen.

Waar twee of drie in mijn naam verzameld zijn, daar ben ik te midden van hen”.Het is niet de één en de ander en de derde, maar iets heel nieuws, wat door vereniging ontstaat. Maar het ontstaat alleen wanneer de een in de ander leeft, wanneer de enke-ling zijn kracht niet alleen aan zichzelf, maar ook aan de ander ontleent.Dat kan echter alleen gebeuren wanneer hij onzelfzuch-tig in de ander leeft. Zo zijn menselijke verenigingen de wonderlijke plaatsen waarin hogere geestelijke wezens afdalen – om door de enkele mensen heen te Werken, zoals de ziel zich uitdrukt in de lichaamsdelen. Daarom spreekt degene, die geesteswetenschap beoefent, niet enkel en al-leen over abstracte dingen, wanneer hij over de geest van de gemeenschap spreekt Deze geest die in de gemeenschap werkt, kan men niet met de ogen zien, maar hij is er en hij werkt door de broederliefde. Zoals het lichaam een ziel heeft, zo heeft een gilde, een broederschap ook een ziel. Dat is niet alleen beeldend gesproken, maar als Volle werke-lijkheid te verstaan. “Tovenaars” zijn de mensen die in een broederschap samenwerken, omdat ze hogere wezens in hun kring aantrekken. Wanneer we ons egoïsme in een broederschap loslaten, betekent dit opgaan in het geheel een versterking van de organen van deze gemeenschap.Wanneer we dan als lid van zo’n gemeenschap handelen of spreken, handelt of spreekt in ons niet de enkeling, maar de geest van de gemeenschap.Dat is het geheim van de vooruitgang van de toekomstige mensheid – om vanuit gemeenschappen te werken.Rudolf Steiner. “Die Welträtsel und die Antroposophie“ Berlijn 23-11-1905

Steiner heeft ons meermalen gewezen op het be-lang dat er geheel nieuwe gemeenschappen moeten worden gevormd, die op een zuiver geestelijke im-puls berusten. Deze kunnen de macht van Ahriman het meest weerstaan. Maar…Ahriman kent deze kracht en zal er alles aan doen de mensen te verlei-den en aan zijn invloed te onderwerpen.

(…) “Het enige dat zich vanaf het allereerste begin buiten Ahrimans invloed bevindt is de geestelijke en sociale sfeer, die zich - uitgaande van de geestesweten-schap – geleidelijk in de mensheid vormen zal Door de geesteswetenschap wordt nu een andere sfeer gescha-pen waar het Ahrimanische volstrekt ontbreekt. En juist door het met inzicht opnemen van die geestelijke inhoud, waartoe de ahrimanische machten geen toe-gang hebben, krijgt de mens de kracht om in de wereld ahriman tegemoet te treden”.GA, 26 Kerngedachte van de Anthroposofie´

De grootste moeilijkheid in een gemeenschap is het opspelen van onze ego, onze dubbelganger. Zijn we werkelijk in staat ons weg te cijferen, totaal te staan voor het beoogdedoel? “Niet ik maar Christus in mij (ons)” Dan kan een hoger geestelijk wezen zich met ons verbinden. Kunnen we dit waarmaken? Dit vergt offers! Ge-duld! Niets willen bereiken, dat is begeerte. “Niet mijn wil maar Uw wil geschiedde”Ik zou nu, een naar mijn inzien, belangrijk in-zicht van Dieter Brüll onder de aandacht willen brengen. Verwoord in het boek “De sociale im-puls van de Antroposofie” (uitverkocht), maar in dit kort bestek wil ik mij hoofdzakelijk richtten op zijn laatste boekje (40 blz.) “Gemeenschap en gemeenzaamheid”. (uitg. Nearchus).In 1986/87 heb ik de opleiding Sociale Driegele-ding mogen volgen. Daar en in de jaren daarna tot aan zijn sterven heb ik intensief contact gehad met Dieter. Hij schrijft uitvoerig over werkgemeen-schappen, maar ik wil mij nu allereerst in hoofdzaak richten op wat hij noemt gemeenzaamheid.Allereerst een uitspraak van Steiner uit Dieter zijn boekje

“Het is geheel in overeenstemming met de feiten van het leven, dat de mens een totaal ander wezen wordt zodra hij zich in een groter groepsverband bevindt; anders dan wanneer hij alleen is. Hij wordt met be-trekking tot zijn gehele zieleleven anders zo constateert de geschoolde waarnemer, in een gemeenschap en vooral in een actieve gemeenschap. Staat de mens alleen dan

36W

inter

2012jaarg

ang

4

Gemeenzaamheidvolgt hij zijn eigen impulsen, dan zal ook een zwak Ik de motieven voor zijn doen en laten in zichzelf zoeken. In gemeenschappen echter bestaat zo iets als als een massa-ziel;” de neigingen, de begeerten, de oordelen et cetera vloeien ineen”. En voorts: “Als menselijke eigenschappen afzakken tot in de sfeer van het onbewuste, dan gaat er een sterkere werking op andere mensen van uit (…) dan wanneer zij uit de sfeer van het gezonde oordeel komen”.(GA. 59 Metamorphosen des Seelenlebens)

Dieter Brüll: “Overal, waar mensen elkaar ont-moeten voor gezamenlijke arbeid, ontwaakt de bet-weter in de mens. In “Sociaal en onsociaal”.(“terecht of onterecht”) Precies zo echter beleeft de ander zijn dubbelganger aan mij en zo kan het geschieden – en het geschiedt heel dikwijls – dat alleen nog maar de dubbelgangers met elkaar spreken .

Nu, dat kunnen we toch wel uit ervaring onder-schrijven? Dus daar is “Ken U Zelve” een opgave en waarlijk ons offeren door ons in dienst te stel-len van de geestelijke leiding.

Wat bedoelt Dieter Brüll met gemeenzaamheid?

In tegenstelling tot de gemeenschappen staan de metgezellen van de gemeenzaamheid met de rug-gen naar elkaar toe. Ieder staat in zijn eigen werk-kring. Men behoeft elkaar slechts zelden te ontmoe-ten. Waar het om gaat is niet de ontmoeting, doch het bewustzijn van de spirituele aanwezigheid van alle anderen bij elke (belangrijke) stap, die men in het leven doet. Zij zijn aanwezig, vermanend of helpend, om de situatie in de zin van de impuls aan te kunnen. (blz.23)Gemeenzaamheid vindt daar haar oorsprong in het basisgegeven dat in onze tijd de mogelijkheid op-droogt, dat de enkeling een verbinding tot de geest – daaronder begrepen die met zijn eigen hoger Ik – op eigen kracht tot stand brengt. Zowel in het po-sitieve – zich openen voor spirituele impulsen – als in het negatieve – bescherming tegen wezens, die de mens vijandig zijn gezind – behoeft hij de steun en de geestelijke hulp van gelijkgezinde mensen. In de gemeenzaamheid zoekt de mens derhalve niet de omhullingen van de ander, waarin hij zich primair aan ons voordoet: fysiek, levens- en zielelichaam. Met die laatsten moet hij in gemeenschappen om-gaan, daarmee moet hij daar samenwerken. Hier in

de gemeenzaamheid gaat het om het geestwezen van de ander, dat hem begeleidt waar hij ook moge zijn, zolang hij zijn bewustzijn voor hem opent. Daarom is de gemeenzaamheid de structuur, waarin de soci-ale impuls zijn karakteristieke uitdrukking vindt. (…) Terwijl de gemeenschap de normale structuur zowel voor het economisch als voor het geestesle-ven is, mogen wij in de gemeenzaamheid de bron van het sociale zien, dat wil zeggen van dat gebied, waarin het niet om het product en ook niet om het inzicht, doch om de ander gaat. Daarmee zijn we bij de essentie van de gemeenzaamheid aangekomenMen staat,als het ware met de ruggen naar elkaar toe.. De geestschaal vormt zich achter de ruggen en de kring vormt tevens een rugdekking voor ieder op zijn eigen plaats in de samenleving. Hij kan daar staan omdat hij weet door de kring gedekt te zijn. En omdat men elkaar niet in het gelaat kijkt, bestaat het probleem van de gemeenschap niet,de strijdt met de dubbelganger.(blz. 24/25)

Het zou wel eens kunnen zijn dat hier een be-langrijke opdracht ligt hoe we in gemeenschap zowel in gemeenzaamheid ons sterk kunnen ma-ken! Ons bewust zijn van onze verantwoordelijk-heid! Wij zijn nu nog op aarde, maar straks in de geestelijke wereld als we gestorven zijn. Alleen waar we op aarde oog voor hadden, ons eigen hebben gemaakt, herkennen we in de geestelijke wereld. Belangrijk ons “geen zand in de ogen la-ten strooien”, maar als we sterven weten wat er werkelijk op aarde plaats vindt. Misschien kun-nen we dan tot over de dood een bijdrage mogen geven. Laten we dan beginnen om ons bewust te zijn van de gestorvenen die mee willen werken als wij er voor open staan!Is daar wellicht de gemeenzaamheid met de ge-storvenen een “wegwijzer`?

In deze bijdrage kan ik niet uitgebreid ingaan wat Dieter Brùll precies bedoelt met gemeenzaamheid. Het is de moeite waard om kennis te nemen van de eerder genoemde boeken.

37W

inter

2012jaarg

ang

4KapitaalANTROPOSOFIE EN KAPITAAL (DEEL 3)

Frank Hoek

(deel 3 uit zijn scriptie: Antroposofie, kapitaal en geld; 1993, vakgroep Staathuishoudkunde, Landbouwuniversiteit Wageningen)

Het wezen van het kapitaal

Over kapitaal in z'n algemeenheid zegt Steiner dat het een gebied is dat grenst aan het economische proces. Het economische leven betreft productie, circulatie en consumptie van waren. In die zin staat 'natuur' op zich niet in het economische leven. 'Na-tuur' kan echter wel productief worden gemaakt door het te verbinden met menselijke arbeid.Kapitaal is in zekere zin natuur, die door de mense-lijke geest is omgewerkt en weer productief kan wor-den gemaakt door er arbeid op aan te wenden. Het verdringt als het ware de natuur in het productie-proces als aangrijpingspunt voor de arbeid. Maar in tegenstelling tot natuur kan kapitaal ook productief worden gemaakt door er de menselijke geest, talen-ten, op aan te wenden.Net als 'natuur' staat 'kapitaal' op zich niet in het economische leven, maar kan wel productief worden gemaakt. Kapitaal en natuur verhouden zich onge-veer tot de economie, zoals ultra-violet en infrarood zich verhouden tot zichtbaar licht. [1. Steiner, 1986, pp.1.6-7]

Het ontstaan van kapitaal in twee fasen

De eerste fase

Kapitaal manifesteert zich voor het eerst wanneer de geest op arbeid inwerkt, dat wil zeggen: wanneer arbeidsdeling wordt toegepast. Wanneer iemand een wagen bouwt om transport te verzorgen, dan wendt hij zijn geest aan om de arbeid te organiseren. Hoe de wagenbouwer aan de middelen komt om zijn wa-gen te bouwen laat Steiner in het midden, maar om-dat de wagen vervolgens op de natuur aangewende arbeid overneemt van anderen, verkrijgt die wagen een waarde die gelijk is aan de waarde van het resul-taat van de arbeid die hij overneemt. Daarmee wordt de wagen tot kapitaal. Inzet van de wagen wordt be-taald naar de waarde van het resultaat van de over-genomen arbeid. Uit deze inkomsten voorziet de eigenaar-kapitalist in zijn levensonderhoud.Deze wagen representeert kapitaal in zijn eerste fase. Je zou kunnen spreken van primitief kapitaal. Ei-genlijk is het kapitaal in deze fase nog niet meer dan opgeslagen arbeid.

De tweede fase

Kapitaal heeft echter de neiging zich te emanciperen van natuur en arbeid. Als een arbeider 10 producten per dag maakt en daarmee in zijn levensonderhoud voorziet, kost het levensonderhoud 10 producten per dag. Dertig van zulke arbeiders samen maken 300 producten. Komt er nu een transporteur, die hun vervoersarbeid overneemt en kunnen zij dan één ex-tra product maken, dan kost het levensonderhoud 11 producten per dag. De dertig arbeiders samen maken 330 producten per dag. Dat betekent dat ze 30 extra producten, of 2,7 extra levensonderhouden produce-ren. De waarde die de transporteur genereert is die van 30 producten, of 2,7 levensonderhouden. De arbeiders betalen hem gezamenlijk 2,7 maal het le-vensonderhoud. Dat zij hem dit bedrag betalen is te-recht, want dat is de waarde van de dienst die hij hen levert. Voor de transporteur betekent dit echter dat hij 1,7 'levensonderhouden' overhoudt, na in zijn ei-gen behoeften te hebben voorzien. Hij heeft dus een winst van 1,7 maal het levensonderhoud geboekt.Door zijn geest aan te wenden op de arbeid en een wagen te bouwen, genereert de wagenbouwer winst. In eerste instantie bouwt hij de wagen, die door de mogelijkheid arbeid over te nemen tot kapitaal wordt. In tweede instantie genereert hij winst en ac-cumuleert daarmee waarde, die hij niet nodig heeft voor zijn levensonderhoud, maar kan sparen. Deze winst, deze geaccumuleerde waarde is kapitaal, maar dan van een andere soort. Met deze geaccumuleerde waarde is het kapitaal in zijn tweede fase aangeko-men. Het is tot geld, abstracte waarde geworden.

De geldeconomie vloeit voort uit kapitalisme

Wat hier gebeurt is dat de wagenbouwer eerst eerste-fase-kapitaal vormt, door arbeid op te slaan in zijn wagen. Door deze wagen te gebruiken, wordt hij langzaam vernietigd en omgezet in geld. Dit geld wordt aangewend voor consumptie en voor accumu-latie, vorming van tweede-fase-kapitaal. Dit tweede-fase-kapitaal staat los van natuur en arbeid, en kan daarom niet meer worden opgevat als 'opgeslagen arbeid', wat bij de wagen nog wel kan.De productiviteit van eerste-fase-kapitaal hangt vol-ledig af van de hoeveelheid arbeid die er in is opgesla-gen: door gebruik slijt de wagen en op zeker moment is hij op, is alle opgeslagen arbeid verbruikt. De pro-

38W

inter

2012jaarg

ang

4

Kapitaalductiviteit van tweede-fase-kapitaal staat geheel los van de oorsprong van dat kapitaal en wordt slechts bepaald door de geest die er op inwerkt. Een slimme ondernemer maakt het productief, een domme on-dernemer gooit het over de balk.Op deze wijze schetst Steiner hoe uit arbeidsdeling het kapitalisme ontstaat en hoe uit het kapitalisme vrij snel de geldeconomie ontstaat. Het ontstaan van winst en de mogelijkheid om waarde te accumuleren maken het voor de kapitalist onontbeerlijk dat er geld is, een bewaarbare, abstracte representant van waarde. Hij ontkent niet het gemak dat geld biedt als universeel ruilmiddel, maar stelt dat geld pas on-ontbeerlijk wordt wanneer de mens met zijn geest wil ingrijpen in een economisch organisme waar ar-beidsdeling heerst.[1. Steiner, 1986, pp.4.3-7]

Kenmerken en functies van kapitaal

Kapitaal is op drie manieren werkzaam in de samenleving

Kapitaal kan worden ingezet om de arbeid die op de natuur wordt aangewend te organiseren of om de geest een handvat te geven in het economische pro-ces. Steiner onderscheidt daarbij drie verhoudingen waarin kapitaal in de samenleving werkzaam is: de ondernemersactiviteit (gebaseerd op de individuele vermogens van de ondernemer en daarom behorend bij het geestesleven), de rechtsverhoudingen tussen kapitalist en arbeider (behorend bij het rechtsleven) en de werkelijke vervaardiging van producten (be-horend bij het economische leven). Kapitaal is dus niet alleen werkzaam in de economie, maar ook in het geestesleven en het rechtsleven.De sociale hoofdwet in herinnering roepend wijst hij er op dat productie zoveel mogelijk dient te geschie-den voor anderen en zo min mogelijk voor de eigen behoeften. In dat geval is er sprake van sociale pro-ductie, niet van productie voor het eigen gewin.

De ondernemersactiviteit

De ondernemersactiviteit betreft de aanwending van individuele vermogens en is een activiteit van het geestesleven en moet dus ook vanuit het geestesleven worden bestuurd. Steiner stelt zich dat zo voor, dat door een instantie uit het geestesleven wordt gezocht naar ondernemers, mensen die in staat zijn kapitaal sociaal productief te maken door het met hun geest te verbinden. De rechtsstaat is ongeschikt om dat te regelen, omdat die niet is toegerust om om te gaan

met individuen, maar slechts met die zaken die voor ieder mens gelden, afgezien van welke individuele (on)vermogens ook. Besturing vanuit het economi-sche leven impliceert dat wordt gezocht naar onder-nemers die de uitlener van het kapitaal maximaal persoonlijk gewin opleveren, wat ten koste van de sociale productie kan gaan.

De rechtsverhouding

In de rechtsverhoudingen tussen kapitalist en arbei-der is aangegeven welke arbeidsinzet rechtvaardig en menswaardig is. De rechtsverhoudingen vormen daarmee een randvoorwaarde voor het economische proces. Ze voorkomen dat mensen door dat proces worden opgebruikt en geen menswaardigheid meer ervaren. Ze maken de economische organisatie af-hankelijk van de mens, in plaats van andersom. Bij de bepaling van de rechtsverhoudingen speelt de rechtsstaat de hoofdrol.

Vervaardiging van producten

De vervaardiging van producten komt tot stand doordat de arbeider zijn arbeid aanwendt op de pro-ductiemiddelen. De kapitalist-ondernemer koopt vervolgens het product van de arbeider.[2. Steiner, 1988, pp.71-103]

Drie soorten kapitaal

Niet alleen valt er onderscheid te maken naar de ver-houdingen waarin kapitaal in de samenleving werk-zaam is, maar ook naar de vorm die het kapitaal in de economie aanneemt. Dan is kapitaal in te delen in handels-, leen- en industriekapitaal.

Handelskapitaal

Het handelskapitaal vindt zijn schoolvoorbeeld in pre-industrieel Engeland, waar door zeer uitgebrei-de handel kapitaal is opgebouwd. Door goedkoop in te kopen in de koloniën en duur te verkopen in het thuisland (of andersom) wisten handelaren kapitaal te vergaren.Voor een dergelijke kapitaalvorming is het nodig dat er prijsverschillen zijn tussen verschillende locaties, waardoor handelaren handelswinsten kunnen op-bouwen, door waren te vervoeren van de ene plaats naar de andere. Een handelaar kan een waar uit lo-catie A op de markt brengen tegen kostprijs Pah en de consument betaalt er Pac voor. Wanneer nu de handelaar aan eenzelfde waar uit locatie B kan ko-men, welke hij tegen kostprijs Pbh (Pbh < Pah) op de markt kan brengen, dan kan hij deze in eerste instantie toch voor Pac verkopen. Zijn winst neemt toe, doordat er prijsverschil is tussen de locaties A en

39W

inter

2012jaarg

ang

4KapitaalB. Deze winst, voortkomend uit handelsvoordelen,

vergroot zijn kapitaal.

Leenkapitaal

Leenkapitaal is te vinden in 19de-eeuws Frankrijk, dat grote hoeveelheden kapitaal uitzette in het bui-tenland (Turkije, Duitsland, Rusland). Leenkapitaal komt overeen met spaargeld, dat wordt uitgeleend aan ondernemers. Wanneer spaargelden worden uitgeleend aan een ondernemer, wordt daarmee leenkapitaal gecreëerd. Voor leenkapitaal zijn sta-biele (internationale) verhoudingen essentieel, omdat spaarders anders niet bereid zijn hun spaargelden uit te lenen.

Industriekapitaal

Industriekapitaal tenslotte is te vinden in 19de-eeuws Duitsland, voor een belangrijk deel omge-vormd uit het Franse leenkapitaal. Het gaat hierbij om kapitaal dat is omgezet in productiemiddelen. Industriekapitaal moet twee dingen nastreven: het moet grondstoffen verwerven en het moet markten or-ganiseren. Het verwerven van grondstoffen drijft de economie makkelijk de politiek in: het veroveren van koloniën is niet ongunstig. Dit gaat al gauw gepaard met oorlog en machtsontplooing. Ook het organise-ren van markten drijft de economie richting politiek, maar dan vreedzame politiek die is gebaseerd op list en sluwheid.[1. Steiner, 1986, pp.9.4-8]

Kapitaal in de associatieve economie

Mees [3. 1986, pp.51-56] gaat nog verder in op deze drie soorten kapitaal. Over handelskapitaal zegt hij dat het niet alleen voortkomt uit handel, maar er ook een voorwaarde voor is: het is nodig om leveranciers en afnemers te financieren. Handelskapitaal is zeer be-weeglijk, relatief snel omlopend en zeer gevoelig voor kansen op winstmarges. Het is te vergelijken met het rekening-courant in de bankwereld en grenst aan de sfeer van het koopgeld.Leenkapitaal is nodig om productiemiddelen te fi-nancieren. De productiemiddelen worden afgeschre-ven, de schuld wordt afgelost. Voor de continuïteit van het bedrijf is het nodig dat het bedrijf niet alleen de aflossing en rente verdient, maar ook kan reserve-ren voor de aanschaf van nieuwe productiemiddelen. De afschrijving en aflossing is rekenkundig te bepa-len, heeft het karakter van zekerheid. Leenkapitaal grenst aan leengeld en correspondeert met (middel)lang krediet.Voor een associatieve economie geeft Mees aan dat er anders zou kunnen worden omgegaan met leen-kapitaal. In plaats van aflossing en rente én reser-

vering te verdienen, zou het voldoende moeten zijn aflossing en rente te verdienen. Voor vervanging is een nieuwe investeringsbeslissing van de onderne-mer nodig, op basis van associatief overleg. Er wordt vervolgens opnieuw leengeld aangetrokken. Er vindt dus geen 'eigen' financiering plaats, alles geschiedt door de associatie.Een dergelijke wijze van financieren lijkt sterk op de intensieve financiering die wel wordt toegepast in het bedrijfsleven. Bij de huidige intensieve finan-ciering echter zorgt nog altijd de onderneming zelf voor de financiering. In de associatieve economie zou de associatie in haar geheel, dus veel meer dan een enkele onderneming, zorgen voor de financie-ring. De afhankelijkheid en verantwoordelijkheid tussen ondernemer en associatie is dan veel groter dan thans tussen onderneming en samenleving. Het geld dat de onderneming dan niet nodig heeft voor reservevorming, kan óf worden uitgeleend, óf wor-den geschonken.Wat Steiner industriekapitaal noemt, noemt Mees risicokapitaal. Dit is het kapitaal dat nodig is om te kunnen ondernemen: ontwikkelingen voor te berei-den en risico's te nemen. Het kapitaal wordt con-creet vorm gegeven in productiemiddelen, er wordt een keuze aan verbonden, met het risico dat de keuze niet juist blijkt en tot verlies leidt. Creativiteit en (on)geluk spelen hierbij een belangrijke rol. Of het groeit of slinkt hangt af van de creativiteit van de onder-nemer en van toeval. Deze afhankelijkheid van het ondernemerstalent, van de vermogens van de onder-nemer, maakt dat risicokapitaal aan het schenkgeld grenst. Het correspondeert met eigen vermogen en aandelen.

Kapitaal is een sociaal verworven bezit

Voor optimale sociale productie is het van belang dat ondernemers de vrije beschikking hebben over kapitaal. Het ondernemerschap is een individueel vermogen, dat gebaat is bij vrijheid. Niemand anders dan de ondernemer kan bepalen hoeveel kapitaal hij nodig heeft en hoe hij het inzet. Dit plaatst echter de ondernemer in een rechtsverhouding tot alle andere mensen. Immers, het kapitaal waarover hij vrije be-schikking heeft, staat niet meer ter beschikking van anderen. Zolang de ondernemer over de vermogens beschikt om het kapitaal op doelmatige wijze voor sociale productie in te zetten is er niets aan de hand, maar wanneer hij dat vermogen verliest is de samen-leving er bij gebaat dat het beschikkingsrecht over-

40W

inter

2012jaarg

ang

4

Kapitaalgaat op een ander.Steiner pleit hiermee niet voor het collectiviseren van het bezit van kapitaal, maar voor het toekennen van het beschikkingsrecht erover aan de juiste men-sen. Zoals het niet vanzelfsprekend is dat het kind van een geslaagd ondernemer een geslaagd onderne-mer wordt, zo zou het niet vanzelfsprekend moeten zijn dat het beschikkingsrecht overgaat van ouder op kind.Kapitaal kan nooit een individueel verworven bezit zijn. Het kan alleen worden gevormd binnen een samenleving. Dien ten gevolge zou ook de samenle-ving moeten kunnen meespreken over hoe kapitaal vererft na de dood van degene die het heeft gevormd. De staat heeft hierin de taak in wetten vast te leg-gen hoe kan worden voorkomen dat beschikkings-recht over kapitaal omslaat in ongerechtvaardigde machtsontplooiing. Wanneer de oorspronkelijke ondernemer zijn capaciteiten verliest, of wanneer het beschikkingsrecht dreigt over te gaan in onbe-kwame handen, dan moet de wet regelen dat het beschikkingsrecht opnieuw wordt toegekend, aan iemand die er dan door zijn individuele vermogens wél aanspraak op kan maken. De staat regelt alleen dát dat gebeurt, zelf neemt ze in geen geval kapitaal in bezit en bemoeit zij zich niet met de toekenning van het beschikkingsrecht. Dat dient te worden ver-zorgd door een instantie uit het geestesleven. [2. Steiner, 1988, p.92-98]

Steiner spreekt zich hiermee duidelijk uit tegen het accumuleren van kapitaal bij individuen, voor zover dat niet is gerechtvaardigd door hun capaciteiten om dat kapitaal doelmatig in te zetten voor de so-ciale productie. Maar ook spreekt hij zich uit tegen accumulatie van kapitaal bij de staat, die zich uit-sluitend met het algemeen menselijke recht moet bezighouden. In zijn driegelede samenleving komt het kapitaal op den duur steeds terug bij het geestes-leven, om vandaar zijn weg te vinden tot individuele vermogens. Kapitaal kan alleen productief worden gemaakt door verbinding met de geest en door het kapitaal uiteindelijk steeds naar het geestesleven te sluizen, waar het kan worden geconsumeerd, wordt de geestelijke impuls in het economisch leven voort-durend vernieuwd.

Kapitaaloverdracht

De eigenaar van kapitaal heeft in principe het recht zijn kapitaal ter beschikking te stellen aan wie hij maar wil, of het eigendom ervan over te dragen. Het gaat daarbij om de overdracht van rechten. De staat

zou middels wetgeving erin moeten voorzien dat die overdracht zo geschiedt, dat inzet van het kapitaal voor sociale productie gewaarborgd blijft. Steiner maakt hierbij onderscheid tussen privé-kapitaal, vol-gens afspraak verkregen door inzet van individuele vermogens (het ondernemersloon), en kapitaalmas-sa's verkregen door productie. Het eerstgenoemde privé-kapitaal zou onaantastbaar moeten zijn, maar het kapitaal dat uit productie voortkomt zou moeten worden veilig gesteld voor de sociale productie.Zonder in details te treden, geeft hij aan dat de grote kapitaalmassa's onder de wet moeten vallen, die er voor zorgt dat misbruik van kapitaal niet mogelijk is. Wanneer een kapitaalbezitter niet meer in staat is zijn kapitaal op doelmatige wijze in te zetten, zal hij het beschikkingsrecht moeten overdragen aan een persoon die dat wel kan, of aan een instantie uit het geestesleven die daarvoor kan zorgen. Op die manier komt het kapitaal opnieuw terecht bij iemand die zijn geest er productief op kan aanwenden.Privé-kapitaal blijft in het bezit en tot de beschikking van de oorspronkelijke verwerver of zijn nakomelin-gen tot het moment van de dood van de verwerver of enige tijd daarna. Het is persoonlijk verworven en daarom onvervreemdbaar. Wanneer het echter na zijn dood definitief geërfd zou worden door zijn nakome-lingen, dan zouden die rechten verwerven op kapitaal terwijl ze daar geen enkele prestatie voor hebben gele-verd. Het kapitaal zou in privébezit gaan accumuleren bij mensen op grond van bloedverwantschap, in plaats van op grond van capaciteiten. Om dit te voorkomen dient het recht zo te zijn ingericht dat dergelijk ka-pitaal direct of enige tijd na de dood van de spaarder toegewezen wordt aan geestelijk of materieel produ-cerenden. Dat kan bij testament of bij testamentair toegewezen mandaat. Als er geen testamentaire re-geling is getroffen, wijst de staat een mandaathouder aan, maar onthoudt zich verder van alle bemoeienis met betrekking tot de toewijzing.Ontduiking van een dergelijk regeling, door reeds bij leven kapitaal aan de kinderen te schenken, kan wor-den voorkomen door kapitaal (vanaf bepaalde om-vang) te registreren en ook geschonken kapitaal bij overlijden van de oorspronkelijke bezitter onder de toewijzingsregeling te laten vallen. [Steiner, 1988, pp.99-103]

Bij een dergelijke inrichting staan de grote kapitaal-massa's ter beschikking van de sociale productie. De kleinere, persoonlijke vermogens kunnen door de verwervers bij hun leven zo worden aangewend als hen zelf juist lijkt. Daarbij is het mogelijk persoon-lijke voorkeuren te laten prevaleren boven maat-schappelijke, wat het geheel een menselijke dimensie geeft. Maar daar komt bij het overlijden een einde aan, waardoor weer recht wordt gedaan aan de gehele

41W

inter

2012jaarg

ang

4Kapitaalsamenleving: dat iemand tijdens zijn leven grandi-

oze prestaties heeft geleverd en daar goed aan heeft verdiend, geeft hem nog niet het recht anderen (kin-deren, geliefden of wie ook) aan machtsposities te helpen. Zijn privé-kapitaal komt na zijn dood aan de gehele gemeenschap ten goede. Winstverdeling

Wanneer een ondernemer met het kapitaal waarover hij beschikkingsrecht heeft winst maakt, dan moet die winst worden verdeeld. Omdat het aanvangskapitaal hem ter beschikking is gesteld om te kunnen produ-ceren, ligt het voor de hand dat ook de winst hem ter beschikking wordt gesteld, voorzover hij die nodig heeft om zijn productie te optimaliseren. Wanneer echter de productie niet wordt geoptimaliseerd of de ondernemer zijn activiteiten zelfs geheel staakt, moet de overblijvende kapitaalmassa worden overgedragen aan anderen, die hem wel aanwenden voor produc-tie. Daartoe zou weer een wettelijke regeling kunnen worden ontworpen die het kapitaal bij de oorspronke-lijke bezitter of een geestelijke instantie doet komen.Op deze wijze wordt door wet en geestesleven ervoor zorggedragen dat kapitaal steeds wordt ingezet voor sociale productie. Maar wat schiet de ondernemer er zelf mee op? Waarom zou hij zich volledig altru-istisch inzetten? Het lijkt zeer aannemelijk dat de ondernemer ook een persoonlijke motivatie nodig heeft. Daarin zou kunnen worden voorzien door bij de toekenning van het beschikkingsrecht afspraken te maken over de aanspraken op winst die hij mag doen. Deze afspraken zijn door zowel de ondernemer als degene die hem het kapitaal toekent aanvaard en betekenen dat de ondernemer een deel van de winst in persoonlijk bezit krijgt. Bij een dergelijke afspraak wordt enerzijds naar beste oordeelsvermogen kapitaal ter beschikking gesteld voor sociale productie, ander-zijds wordt de bijdrage van goed ondernemerschap erkend en beloond door winstdeling. [2. Steiner, 1988,

pp.98-99]

Steiner geeft aan dat winst opnieuw productief moet worden ingezet. Maar er is ook een ander mogelijk-heid om winst op economische wijze te besteden en dat is door schenking. In onze huidige econo-mische inrichting streeft ieder egoïstische doelen na en zullen er kapers op de kust verschijnen zodra een onderneming winst maakt: consumenten wil-len lagere prijzen, arbeiders willen hogere lonen, de onderneming wil reserves vormen, de staat wil meer belasting. In een associatief samenwerkingsverband zijn deze eisen niet alle even terecht. De prijs die de consument betaalt is een 'middenprijs' tussen wat hij wil betalen en wat de aanbieder aan kosten heeft gemaakt. Toenemende winst zou daarom kunnen

leiden tot een bijstellen van deze consumentenprijs, maar de consument heeft geen recht op de volledige winst. Arbeiders krijgen een juiste prijs voor hun product, die hooguit indirect beïnvloed kan worden door prijsveranderingen in het levensonderhoud. De onderneming hoeft geen reserves op te bouwen (want wordt gefinancierd door de associatie) en de inkomstenbehoefte van de staat neemt niet toe door winstvorming in een onderneming.De winst vloeit voort uit de creativiteit en kunde van de ondernemer. Wanneer de onderneming niet hoeft uit te breiden en de winst dus niet hoeft te worden geïnvesteerd, heeft de onderneming de mogelijkheid de winst te schenken. Het meest voor de hand lig-gend is het te schenken aan instituties uit het gees-tesleven, waar creativiteit en kunde worden ontwik-keld. Zo zullen er ook in de toekomst weer creatieve en kundige mensen zijn. [3. Mees, 1986, pp.21-22]

Rente

In vroeger tijden was het ongebruikelijk, of zelfs ver-boden, om rente te berekenen over uitgeleend kapi-taal (wat in de islamitische wereld nu nog het geval is). De wereld was toen ook zo klein dat rente niet noodzakelijk was: je kon rustig geld uitlenen in de zekerheid dat je schuldenaar jou op zekere dag weer eens een dienst kon bewijzen met een lening aan jou. Zo werd op lange termijn schuld met schuld veref-fend.In de moderne kapitalistische wereld werkt dat niet meer zo; dat ik vandaag iemand met een lening help, betekent allerminst dat die ander mij ooit met een wederdienst kan vergoeden. Zo goed als geld nodig is om in de kapitalistische wereld waarden te ruilen, zo goed is rente nodig om kapitaal te kunnen lenen. De rente is als het ware een afkopen van de verplich-ting tot wederkerige dienstverlening. [1. Steiner, 1986, pp.10.5-6]

In oorsprong werd dus de ene lening geruild tegen de andere. Rente als afkoopsom voor de wederkerige ruil heeft dezelfde functie als geld bij de ruil van wa-ren: het schept onafhankelijkheid van het aanbod van de ander, waardoor de transactie veel soepeler kan verlopen. Bij de warenruil wordt de ruil waar-waar vervangen door waar-geld, bij de leningenruil wordt de ruil lening-lening vervangen door lening-rente. De waarde van de rente moet daarom overeenstem-men met de waarde van de lening. Dat betekent dat de rente niet bepaald mag worden door bijvoorbeeld de macht van banken, of door speculatiemotieven. [4. Canal, 1992, pp.98-99]

42W

inter

2012jaarg

ang

4

KapitaalIn ons huidige economische systeem kan iemand twee soorten lening aangaan: persoonlijk krediet en hypothecair krediet. Bij persoonlijk krediet verkrijgt de schuldenaar zijn lening op basis van het vertrou-wen dat de crediteur in hem stelt. Door zijn geest op het geleende kapitaal in te laten werken wordt hij productief en kan op zeker moment zijn schuld terugbetalen, inclusief de rente. Hoe lager de ren-te, hoe goedkoper hij kan produceren. In het geval van persoonlijk krediet is een lage rentevoet econo-misch te prefereren. Bij hypothecair krediet wordt een zakelijk onderpand als waarborg genomen. Dit lijkt geen probleem te zijn wanneer het een gepro-duceerd goed betreft, dat immers een economische waarde heeft, maar met grond ligt dat anders. Grond is immers geen geproduceerd goed, maar een waar-deloze gave van de natuur. Wanneer, zoals in onze samenleving, grond wel een economische (schijn)waarde krijgt toegekend, dan zijn de marktprijzen van grond omgekeerd evenredig aan de rentevoet5). Dat betekent dat hoe lager de rentevoet is, hoe meer men voor grond zal willen betalen, hoe meer kapitaal zich verbindt met de grond. Bij hypothecair krediet op grond leidt een lage rente dus tot hoge grondprijzen; kapitaal hoopt zich nutteloos op in de grond.Onze huidige 'grondwaarde' is een schijnwaarde. De grond, de natuur, heeft helemaal geen waarde in de economische betekenis van het woord. Als je een bo-dem verbetert, dan wend je arbeid aan op natuur en ontstaat er waarde. Maar alleen de verbetering is een waardedrager, niet de grond zelf. Het grootste deel van de 'grondwaarde' is op grond gefixeerd kapitaal. Het is op de grond gefixeerd, omdat men denkt het niet productief te kunnen aanwenden. Het is net zo'n schijnwaarde als hogere prijzen ten gevolge van het drukken van meer bankbiljetten: de prijzen in cijfers stijgen, maar er verandert eigenlijk helemaal niets. Wél kan het enorme schade toebrengen aan de enkeling.

Twee soorten rente

Voor een gezond economisch proces is het noodza-kelijk twee soorten rente te hanteren: een lage ren-tevoet voor persoonlijk krediet, zodat waren goed-koop geproduceerd kunnen worden; en een hoge rentevoet voor hypothecair krediet op grond, zodat kapitaal zich niet in de grond ophoopt. [1. Steiner, 1986, pp.5.3-7]

Rente heeft de neiging te stijgen wanneer de spaar-der meer belang hecht aan directe consumptie of naarmate hij meer zekerheid wenst. Wanneer echter

de spaarder bewust met zijn spaargeld omgaat, zal hij het liever aan de een dan aan de ander uitlenen en in uiterste consequentie bij de een genoegen ne-men met minder rente dan bij de ander. Hij levert een deel van zijn rentevergoeding in voor het belang dat hij hecht aan het product, voor de interesse die hij er voor heeft.Rentevergoeding wordt dan vervangen door inte-resse, het lenen wordt een persoonlijke zaak. [3. Mees, 1986, p.38]

Steiner geeft aan dat om een lage rentevoet voor persoonlijk krediet te verkrijgen de rechtsstaat een rechtvaardige rentevoet zou moeten bepalen, die de crediteur niet tekort doet, maar ook het economisch proces niet doet stagneren. Wellicht is een combina-tie van een wettelijke grens aan de rente en vrijwillige beperking van de rentevoet de beste oplossing.

Consumptief krediet: het oudtestamentische Jubeljaar

Wanneer Steiner spreekt over kredieten, heeft hij steeds die kredieten voor ogen die economisch pro-ductief aangewend worden. Een consumptief kre-diet heeft een heel andere betekenis in de economie, omdat daaruit niet de verwachting voortkomt dat het waarde zal genereren. Het is, zoals de benaming al aangeeft, consumptief. Over dergelijke kredieten doet hij geen duidelijke uitspraken, maar uit een van zijn vragen-beantwoordingen valt wel iets af te leiden.Op een vraag naar het verslijten van geld [1. Steiner, 1986,

pp.V13.1-2] komt hij te spreken over de oude Joodse cul-tuur en het voorschrift van het Jubeljaar. In Leviti-cus 25:10-28 staat: "Gij zult het vijftigste jaar heiligen (...), een ju-

beljaar zal het voor u zijn (...). In dit jubeljaar zal ieder van u zijn bezitting terugkrijgen. (...) Maar indien hij [degene die uit armoede bezit-tingen heeft moeten verkopen] niet verwerft wat nodig is om hem [de koper] terug te betalen (...), in het jubeljaar zal het vrijkomen, en hij zal zijn bezittingen terugkrijgen."

Steiner interpreteert dit voorschrift zo, dat "een mens het recht heeft in zijn jeugd datgene op te ma-ken wat hij later als volwassen mens verdient en ver-volgens wat minder verdient als het naar het einde gaat". De jonge mens kan dus geld lenen om grote aankopen te doen die hij nodig heeft om zijn leven in te richten, waarna hij die lening in de loop van zijn leven afbetaalt. Aan het einde van zijn leven staat hij dan weer quitte.Het Jubeljaar maakt dat dergelijke leningen niet als een molensteen om de nek van de bejaarde lener hangen, wanneer hij in zijn leven niet in staat geble-ken is zijn schulden te voldoen.

43W

inter

2012jaarg

ang

4KapitaalHieruit zou je kunnen opmaken dat mensen in-

derdaad de mogelijkheid moeten hebben een voor-schot op hun latere productiviteit te nemen, hoewel Steiner dat niet met zoveel woorden zegt. Het geld dat ouderen afbetalen, wordt opnieuw geleend door de jongeren. Het lijkt daarmee een heel ander geld-circuit te zijn dan dat van de leningen voor produc-tieve ondernemingen. Daar gaat het om winst uit het productieproces, die wordt uitgeleend om opnieuw productief te maken.De 'productieve' leningen zouden moeten voortko-men uit het sociale productiekapitaal, de consump-tieve uit het privékapitaal.Gezien de uiterst geringe aandacht die Steiner be-steedt aan het consumptief krediet, lijkt hij dat niet van wezenlijke betekenis voor het economische pro-ces te vinden.

Voorkomen van stuwing van kapitaal in grond

Om het stuwen van kapitaal in grond te voorko-men, zou zoveel mogelijk grond geschonken moeten worden aan geestelijke arbeiders. Daarmee wordt de grond uit het economisch circuit gehaald. Wan-neer er kapitaaloverschotten ontstaan kunnen die nergens heen en wordt de enige zinvolle besteding: schenking. En wie komen daarvoor in aanmerking? De geestelijke arbeiders.Steiner ziet het economische proces als een organis-me, dat dus in een kringloop bestaat. Dat betekent ook dat de productiefactoren natuur/grond, arbeid en geest/kapitaal in een kringloop bestaan. Hij drukt zich zo uit dat natuur ten onder gaat in arbeid (wat je ook zou kunnen noemen: natuur wordt door arbeid bewerkt), arbeid ten onder gaat in kapitaal (arbeid wordt door kapitaal productief gemaakt) en dat ka-pitaal tenslotte weer ten onder moet gaan in natuur, om de kringloop te sluiten.Alle kapitaal dat niet wordt uitgeleend aan onderne-mers zal toch een bestemming zoeken. In de huidige praktijk betekent dat uiteindelijk beleggen in grond, natuur. Wanneer kapitaal bij de natuur aankomt (bij 'het begin' van de economische kringloop) dan zal een deel daar nodig zijn om productiemethoden te verbeteren. Het wordt dan aangewend op een vrucht-bare manier. Steiner vergelijkt dit met het zaaigoed dat de boer nodig heeft om opnieuw te kunnen oog-sten. Wanneer dan nog kapitaal overblijft heeft het de neiging te fixeren in grond. En hier gaat het fout: het kapitaal wordt niet langer vruchtbaar aange-wend, maar versteent (zoals overtollig cholesterol in het menselijk lichaam tot galstenen versteent). Dit kapitaal zou moeten worden geschonken aan het

geestesleven, waar het wordt geconsumeerd. Vanuit het geestesleven zullen vervolgens nieuwe impulsen naar de samenleving uitgaan, welke tot verbeterde of nieuwe productiemethoden leiden. Om dit te be-werkstelligen zou er een dusdanige hypotheekwet-geving moeten zijn, dat kapitaal niet in grond ge-fixeerd kan worden. Kredieten zouden uitsluitend op persoonlijke basis gegeven moeten worden, niet op basis van grond als hypothecair onderpand. [1. Steiner, 1986, pp. 5.7-8]

Wanneer in een samenleving te veel wordt geschon-ken, dan zal er te weinig kapitaal zijn om de produc-tiemethoden naar de nieuwste inzichten te moder-niseren. De noodzaak tot het verminderen van de schenkingen en het vergroten van de hoeveelheid 'zaaigoed' wordt vrij snel duidelijk. Wordt daarente-gen te weinig geschonken, dan zal er kapitaal onbe-nut overblijven, omdat er te weinig ideeën zijn die kapitaal nodig hebben om gerealiseerd te worden. Of er te veel of te weinig wordt geschonken kan niet worden bepaald door de staat, noch door het geestes-leven, maar slechts door het bestuur van het econo-mische leven. [1. Steiner, 1986, pp.6.8-9]

wordt vervolgd

1. Steiner, R., 1986, Wereldeconomie - Voordrachten & vragenbeantwoordingen, Rotterdam: Hesperia. Vertaald uit het Duits: Steiner, R., 1973, Nationalökonomischer Kurs & Nationalökonomisches Seminar, Dornach: Rudolf Steiner Nachlassverwaltung, GA 340 en GA 341.

2. Steiner, R., 1988, De kernpunten van het sociale vraagstuk, Zeist: Vrij Geestesleven. Vertaald uit het Duits: Steiner, R., 1920, Die Kernpunkte der sozialen Frage in den Lebensnotwendigkeiten der Gegenwart und Zukunft, 2de druk, Dornach: Rudolf Steiner Verlag, GA 23.

3. Mees, R., 1986, Een andere kijk op geld, Zeist: Christofoor. Rudolf Mees, geboren in den Haag in 1931, studeerde economie in Rotterdam. Vanaf begin jaren '60 is hij werkzaam in het bank- en verzekeringswezen. Hij was betrokken bij de oprichting van bancaire instellingen die beogen vanuit het antroposofische gedachtengoed met geld om te gaan. Die instellingen zijn gevestigd in onder meer Nederland en Duitsland.

4. Canal, G.F. von, 1992, Geisteswissenschaft und Ökonomie - Die wert-, preis- und geldtheoretischen Ansätze in den ökonomischen Schriften Rudolf Steiners, Schaffhausen: Novalis Verlag.

5. Het toekennen van economische waarde aan grond is cultuurgebonden. De Amerikaanse Indianen kenden geen economische waarde toe aan grond en begrepen niet wat de Europeanen bedoelden toen zij grond wilden kopen. De Indianen 'verkochten' het huidige New York voor wat tabak en geweren...

44W

inter

2012jaarg

ang

4

Mission Statement Apokalyps nu!

Een kleine westerse machtselite is bezig de we-reld naar haar hand te zetten. Zij gebruikt daartoe diverse instrumenten. Zij houdt geen rekening met de individuele wil en vrijheid van mensen. Zij veracht de menselijke vrijheid en waardig-heid door het voeren van geënsceneerde oorlo-gen, het beheersen van de belangrijkste geld– en energiestromen in de wereld, het manipuleren van het bewustzijn van mensen door de media tot haar spreekbuis te maken, het naar eigen belie-ven omverwerpen van al dan niet democratisch gekozen regimes, het opzetten van volkeren en culturen tegen elkaar, etc. etc. Haar stromannen en trawanten zitten op belangrijke posten in de wereld van politiek, industrie en cultuur. Daar-bij wordt een tendens zichtbaar om alle gebieden van de samenleving centralistisch aan te sturen en een nieuwe Wereldorde te creëren, ongeacht of zij zich openbaart als ‘traditionele dictatuur’ of moderne parlementaire democratie naar westers model. De eenheidsstaat kent vele gedaanten.

De kern van deze westerse elite, maakt deel uit of staat onder invloed van zogenaamde in het verborgen opererende ‘occulte loges’ en stelt de daar aanwezige spirituele inzichten op het ge-bied van mens- en wereldontwikkeling in dienst van machtspolitieke doeleinden.

“Apokalyps nu!” wil door middel van artikelen de invloed van deze machtselite zichtbaar ma-ken, ingaan op actuele ontwikkelingen en waar nodig diep in de historie duiken om langlopende ontwikkelingen te duiden.

In een tijd waarin uitsluitend het weeg- en meet-bare, de harde feiten, het primaat van onze tijd schijnt te hebben, willen we ingaan op de geeste-lijke, spirituele achtergronden van onze tijd.

Aan het eind van de 19e en begin 20e eeuw, aan de vooravond van de dramatische gebeurtenis-sen die leidden tot de 1e Wereld Oorlog, en in een tijd waarin het materialistische wereldbeeld en de materialistische wetenschap tot volle was-dom waren gekomen, bracht Rudolf Steiner zijn Geesteswetenschap ook wel Antroposofie ge-naamd in de openbaarheid.

APOKALYPS NU!

Steiners Antroposofie wilde noch een nieuw geloof noch een nieuw dogma in de wereld zet-ten. Vanuit een levende verbinding met een voor hem vanzelfsprekende wereld van de Geest, die de materiële wereld doordringt en waaraan zij haar bestaan ontleent, werd een spiritueel mens- en wereldbeeld beschreven dat voor een ieder met het volle verstand en een gezond waarheids-gevoel op te nemen is. Als antwoord op de be-doelingen van boven beschreven Anglo-Ame-rikaanse loges, en de sociale chaos die hiervan uitging en uitgaat, ontwikkelde Rudolf Steiner in 1917 de idee van de ‘driegeleding van het so-ciale organisme’, een sociale structuur waarin de moderne mens zichzelf als vrijheidsimpuls in het cultureel-geestesleven, als broederschapimpuls in het economische leven en als democratische impuls in het rechtsleven, kan herkennen. Géén centralistisch geordende eenheidsstaat dus maar een driegeleding waarin de drie gebieden van de samenleving geordend zijn naar haar eigen wetmatigheden: Vrijheid als noodzaak voor de waardige ontwikkeling van de mens in het gees-tesleven (onderwijs, gezondheidszorg, cultuur), Gelijkheid in het rechtsleven (het begrensde gebied van de staat waar de democratische im-puls op zijn plaats is) en Broederschap in het economische leven (het gebied van de economie waar op basis van associaties, werkelijk zakelijk kan waargenomen worden wat de behoeften van de mensen zijn en waarin de overheid géén rol speelt).

De opgave van Europa ligt niet in het blindelings volgen van boven beschreven westerse macht-simpulsen. De helende kracht, die van Europa zou kunnen uitgaan, zal uitsluitend kunnen lig-gen in het doorgronden van de werkelijke krach-ten die liggen achter het westerse machtsstreven op basis van een modern spiritueel denken. Het kweken van gevoelens van afgunst en haat tegen welk volk dan ook is ons vreemd. De impulsen die van de westerse loges uitgaan, staan recht-streeks tegenover de belangen van de ‘eigen’ wes-terse volkeren en dienen daarom in het juiste licht gezet te worden.

Missionstatement