Upload
terezki
View
585
Download
3
Embed Size (px)
Citation preview
AP reviewer 3rd quarter
Ang Republika ng Malolos
Hunyo 12, 1898
- Pagdedeklara ng kasarinlan ng Pilipinas- Araw ng Kalayaan- Naganap sa Kawit, Cavite- Pinatugtog dito ang “Marcha Nacional Felipina”- Musika: Julian Felipe- Liriko: Jose Palma
Hunyo 23, 1898
- Inatas ni Emilio Aguinaldo ang pagdaos ng KongresoSeptyembre 15,1898
- Idinaos ang Kongreso ng Malolos- Unang pagpupulong sa kasaysayan - Dinaluhan ng 193 kinatawan
Kongreso ng Malolos
Presidente: Pedro Paterno
Bise-Presidente: Benito Legarda
Unang Kalihim: Gregorio Araneta
Ikalawang Kalihim: Pablo Ocampo
Septyembre 29, 1898
- Nilagdaan ang unang batas- Pinatibay ang kasarinlan ng Pilipinas- Ipinahayag ni Aguinaldo, “ Ang Pilipinas ay para sa mga Pilipino, ang Amerika ay para sa mga
Amerikano.”Mga Nagbalangkas ng Saligang Batas
- Apolinario Mabini- Pedro Paterno- Felipe Calderon: Napiling balangkas
Nobyembre 29, 1898
- Ipinasa kay Aguinaldo ang binalangkas na Saligang Batas ng Malolos- Batay sa Konstitusyon ng Pransiya, Belguim, Mexico, Costa Rica, Guatemala, Nicaragua at Brazil
Enero 21,1898
- Opisyal na ipinahayag ang pagkilala sa Konstitusyon ng MalolosKatangian ng konstitusyon ng Malolos
- Ang kapangyarihang ehekutibo ay ipinagkaloob sa isang pangulo nahalal ng batasan- Sistemang isang-kamara (unicameral)
- Kapangyarihang hawak ng buong sambayanan- Nakatataas ang Pambansang Lehislatura kaysa sa pangulo ng Pilipinas- Mga kapangyarihan at karapatan ng bawat tao- Ang pananagutan ng mga matataas na pinuno na magdusa sa ilalim ng batas kapag nakagawa ng
krimeng maglalagay sa estado sa peligro- Ang konseho ng estado na binubuo ng pangulo at ng kanyang kalihim- Awtonomiyang lokal at pangkagawaran- Ang paghirang sa mga tanging kinatawan na kasama ng regular na kagawad ang siyang bubuo ng
kapulungang konstitusyonalEnero 23, 1898
- Proklamasyon ng Republika ng Malolos- Pinalaya ang mga bilanggong Kastila na hindi kabilang sa regular na hukbo at may mga maysakit- Binigyan ng karapatang makipagkalakalan
Estados Unidos
- Naghahanap ng masasakop (spheres of influence)Imperyalismo
- Ang sapilitang pagsakop ng isang malakas na bansa sa isang mahinang bansa, kung saan ang ekonomiya at pulitika ng nasakop na bansa ay nasa kamay ng mananakop
Dahilan ng pananakop
Ekonomiya
- Palawakin ang merkantilismo- Ibenta ang kanilang mga produkto- Pagkukuhanan ng mga raw materials o hilaw na materyales
Pebrero 18,1898
- Ipinasabog ang USS Maine sa Havana, Cuba- Ito ang nag-umpisa ng Digmaang Espanyol-Amerikano
Kasunduan sa Paris
- Disyembre 10, 1898- Kasunduan ng mga Espanyol at Amerikano- Isusuko ng mga Espanyol ang Pilipinas sa mga Amerikano kapalit ng $20,000,000- Dito ipinakita ang kaganapan ng pananakop ng Amerika sa Pilipinas
Makataong Asimilasyon (Benevolent Assimilation)
- Mananatili ang mga Amerikano sa Pilipinas bilang “kaibigan” at hindi mananakop- Tungkulin ng Amerika na tulungan magkaroon ng “maunlad” at “sibilisadong” pamumuhay - Makakaroon ang mga Amerikano ng kapangyarihan sa pamahalaan, ekonomiya, at pamumuhay ng
mga Pilipino
Digmaang Pilipino-AmerikanoMga Dahilan
- Di-tapat (Amerikano)- Tangkad at kulay; DISKRIMINASYON (mababa ang pagtingin)- Kunwaring labanan ng mga Amerikan at Espanyol sa Look ng Maynila- Pagsasamantala; tangkang pananakop
Pebrero 4, 1899
- Nagsimula ang digmaang Pilipino-Amerikano- Naganap ang isang barilan sa pagitan ng mga Pilipino at mga Amerikanong sundalo sa tulay ng Santa
Mesa sa Maynila (tulay ng Pinaglabanan)
Pang-aabuso sa Digmaan
Mga uri ng pagpapahirap
1. Water cure- Pilit na paiinumin ng tubig ang nadakip na Pilipino- Kapag lumolobo na ang katawan dahil sa tubig, tatalunan ang tiyan upang lumabas ang tubig sa iba’t-
ibang butas ng katawan2. Itatali ang bihag sa puno at babarilin sa iba’t-ibang parte ng katawan, at iiwanang mamatay3. Itatali ang bihag sa puno o lugar na pinupugaran ng mga langgam na pula4. Pagbabarilin ang mga kubo upang lumabas ang mga nakatira rito. Lahat ng lalaking lalabas sa bawat kubo
ay huhulihin. Kung tatakas sila ay babarilin5. Pagpatay sa mga nahuli kahit walang sapat na dahilan6. Pagsosona
- Tinitipon ang lahat ng mga mamamayan sa isang maliit na lugar sa ilalim ng init ng araw o lakas ng ulan
7. Hamletting/Reconcentration/zones of peace- Isang uri ng malawakang pagsosona na malawakang ginamit sa Katimugang Tagalog
Masaker sa Balangiga, Samar
Septyembre 1901
- Pagpatay sa lahat ng mamamayan sa Balangiga, Samar- Dulot ito ng paghihiganti ng mga Amerikano, dahil sa ginawang lihim na pagsalakay ng mga
kasamahan ni Aguinaldo- Namuno sa masaker ay si Heneral Jacob Smith
Pagkahuli kay Emilio Aguinaldo
- Nahuli si Emilio Aguinaldo noong 1901- Si Heneral Frederick Funston ang nakadakip kay Aguinaldo
Hulyo 4, 1902
- Ipinahayag ni Pangulong Roosevelt na nagwakas na ang Digmaang Pilipino – Amerikano
Konsolidasyon
Komisyong Schurman
- Unang Komisyong Amerikano sa Pilipinas- Enero 20, 1899; itinalaga ni Pangulo William McKinley- Pinamunuan ni Jacob Schurman- Misyon:
o Pagpapadali ng makatao, mapayapa, at epektibong pagtatalaga ng panunungkulan ng Estados Unidos
o Matamo kaagad ng mga Pilipino ang benepisyo ng pananakop- Mga nararapat gawin sa Pilipinas
o Magtalaga ng gobernador-heneral na mamumuno sa pamahalaan sa Pilipinaso Magkaroon ng isang grupo na gagawa ng mga bataso Magkaroon ng hukumano Magkaroon ng serbisyong sibil o mga sibilyang empleyado ng pamahalaan na kukunin batay
sa kanilang galling at katangiang meritoKomisyong Taft
- Pinamumunuan ni William Howard Taft- Layunin makapagpatupad ng politikal na panunungkulan sa Pilipinas- Nakapagpatatag ng isang pamahalaang sibil - Misyon:
o Pagsasabatas ng serbisyong sibilo Pagtatatag ng Kodigong Munisipal
Magkaroon ng lupon ang mga mamamahalang inihalal ng mamamayan Responsibilidad mangolekta ng buwis, magmentena ng mga pag-aari ng bayan, at
mamahala sa mga ginagawang imprastrukturao Pagtatag ng Kodigong Panlalawigan
Namamahala sa mga lalawigano Pagtatatag din ng Philippine Constabulary
Layunin: puksain ang mga tulisan at rebelledo Pagkakaroon ng hukuman o Pagtatag ng mga kinatawan para mapatupad ang mga batas
1902 Philippine Organic Act
- Pambansang Asemblea (National Assembly)o Binubuo ng mga Pilipinong kinatawang inihalal ng mga mamamayan o Sila ang gumagawa ng batas
- Talaan ng Karapatan (Bill of Rights)o Pagkakaroon ng mga batas ukol sa mga karapatan ng mga Pilipino
- Pagpapaalis ng Katolisismo bilang opisyal na relihiyon ng Pilipinas- Ang dolyar ang naging batayan ng pananalapi sa Pilipinas
Batas Brigandiya
- Paparusahan ng kamatayan o mahabang pagkakabilanggo ang sinumang mahuli na kasapi sa mga armadong grupo
- Ikukulong ng 10 taon ang sinumang tumulong sa mga rebelledBatas Sedisyon
- Nobyembre 1901- Ang sinumang magtaguyod o tumangkilik sa mga pagkilos para sa kasarinlan ng mga Pilipino ay
hahatulan ng kamatayan
Batas Rekonsentrasyon
- 1903- Ang mga mamamayan ay sapilitang ipinatira sa mga nakatalagang sonang military
Batas Watawat
- 1907- Ang sinumang magpakita ng Watawat ng Pilipinas o kahit anong simbolong magpapaalala sa mga
Pilipino ng kanilang nasyonalismo1916 Batas Jones
- Nagkaroon ng lehislatibong sangay ng pamahalaan na bubuuin ng lahat ng mga Pilipino inihalal ng bansa
- Ang mga kinatawan sa hindi maaaring gumawa ng batas na naaayon sa mga sumusunod:o Karapatan ng mga mamamayano Ugnayang panlabaso Buwis at pananalapi
- Ang Kongreso ng Estados Unidos at ang gobernador-heneral ay may karapatang hindi aprubahan ang ginawang panukala o batas ng lehislatibong ito.
Batas Hare-Hawes Cutting- Magbibigay ng kalayaan sa Pilipinas matapos ang sampung taon na pamahalaang transisyon- Pagbabayad ng buwis ng produkto ng Pilipinas na papasok sa Estados Unidos- Ito ay hindi naipatupad dahil sa personal na pagka-ingit ni Manuel Quezon
1935 Batas Tydings McDuffie
- Magtatatag ng pamahalaang transisyon ang Pilipinas, ang Pamahalaang Komonwelt na iiral ng 10 taon bago bigyan ng ganap na kasarinlan ang Pilipinas
- Magtatawag ng Kumbensyong Konstitusyonal na bubuoin ng mga delegadong Pilipino na magbabalangkas ng saligang batas
- Gayunpaman, nasa pangulo ng Estados Unidos ang karapatan sa pagpapasya sa mga aspetong pinansyal at pandiplomasya ng Pilipinas
- Mananatili ang ilang lupain at ari-arian ng Estados Unidos sa mga lugar na itatalagang mga base military
- Sa panahong ito ng transisyon, 50 Pilipino lamang ang maaaring makapasok sa Estados Unidos- Mayroong Amerikanong High Commissioner na magsisilbing kinatawan ng pangulo ng Estados
Unidos sa PilipinasPatakarang PangEkonomiya
- Pagtugon sa pangunahing pangangailangan ng tao (basic social services)1903 Public Lands Act
- Pagkakaroon ng libreng karapatan manirahan sa lupaing dating pag-aari ng Espanya- Nagbabayad ng rentang P20.00
1907 Friar Lands Act
- Pagbili sa mga lupain ng mga prayle- Pagbenta ng mga lupain sa mga Amerikanong negosyante at mayayamang Pilipino- P16,000,000.00
1909 Batas Payne-Aldrich
- Malayang makapapasok sa Pilipinas ang mga kalakal ng Estados Unidos, maliban sa bigas
- Kailangan magbayad ng “taripa” ang Pilipinas kapag lumagpas sa kota ang mga produktong asukal at tabako
1913 Batas Underwood-Simmons
- Inalis ang anumang limitasyon sa kota ng lahat ng produkto ng Pilipinas na iniluluwas sa Estados Unidos
Epekto
- Iisang bansang pagbebentahan ng produktong Pilipino- Lahat ng kagamitan na ginagamit sa mga pabrika, teknolohiya atbp. ay galing sa mga Amerikano
1935 Batas Tydings McDuffie
- Bawat taon sa panahon ng transisyon o Komonwelt, tataas ng tataas ang kota ng mga produktong Pilipino na papasok sa Estados Unidos
- Magbabayad ng buwis panluwas ang Pilipinas sa mga produktong papasok sa Estados Unidos
PAMAHALAANG KOMONWELT
- Ito ay ang pamahalaang itinatag sa ilalim ng Batas Tydings-McDuffie- Inakda ni Senator Millard Tydings at kongresman John. McDuffie- Magtatagal ito ng sampung taon (10 years)- Hulyo 4: ipapahayag ang kasarinlan ng Pilipinas- Hindi makikialam ang mga Amerikano sa pamamahala ng mga Pilipino sa mga kalakalang panloob.
Mga Salungat sa Komonwelt
- Dalawa ang watawat na lumilipad (Amerika at Pilipinas)- Ang Amerikanong High Commissioner, hindi si Pangulong Quezon, ang may kapangyarihan sa
pananalapi, tanggulang pambansa, at relasyong panlabas ng Pilipinas- Ang 1935 Konstitusyon ay kailangang aprubahan muna ng pangulo ng Estados Unidos- Lahat ng mga opisyal ng pamahalaang Komonwelt ay kailangang manumpa ng kanilang katapatan sa
Estados Unidos bago sa Komonwelt.
Layunin ng Pamahalaang Komonwelt
- Pagpapatibay ng Batas sa Tanggulang Bansa (National Defense Act)- Pagtataguyod ng libreng edukasyon sa primary - Pagsasaayos ng hukuman- Pagpapatibay ng mga patakarang pang-ekonomiya
Pananakop ng Hapon
Peacetime- Ang panahon ng katahimikan at kapayapan pagkatapos ng digmaan Pilipino-Amerikano at bago
nagsimula ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Layunin ng mga Hapon sa Pananakop
- Magkaroon ng imperyo sa Asya- Magsisilbing tagapag-angkat ng langis, goma, lata, at bigas at mapagbebentahan ng mga gawang
produkto nito- Pagtataguyod sa kanilang patakaran para sa Asya: Greater East Asia Co-Prosperity Sphere
o Hinikayat na magkaisa ang mga bansa sa Silangang Asya dahil sa magkakaugnay nitong kultura at ekonomiya
o Maitatakwil ang impluwensiyang kanluranino Mapagyayaman ang katutubong kulturang Asyano
Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Disyembre 7, 1941 – binomba ang Pearl Harbor sa Hawaii
Disyembre 8, 1941 – Unang pagbobomba sa Pilipinas
Disyembre 10, 1941 – Pagdating ng mga puwersa sa Cagayan
Disyembre 22, 1941 – dumating ang mga sundalong Hapon na mananakop sa Lingayen, Pangasinan
USAFFE (United States Armed Forces of the Far East)
- Pinag-isa ang sandatahan ng Estados Unidos at Pilipinas- Pinuno: Heneral Douglas MacArthur
War Plan Orange- Planong panggipitang inihanda ng mga Amerikano noong 1925 sa sandaling sumiklab ang Digmaang
Estados Unidos-Japano Lahat ng sandatahan sa Luzon ay kailangang pumunta sa Bataano Ipaglaban ang Look ng Maynila hangga’t dumating ang mga tulong na armas, sundalo at iba
pang pangangailangan
Open City ang Maynila
- Ginawang “Open City” ang Maynila sa paniniwalang hindi na ito bobombahin ng mga Hapon dahil umalis na lahat ng mga hukbong military doon.
- Disyembre 26, 1941: idineklara na Open City ang Maynila- Enero 2, 1942: nasakop ito ng mga Hapones
Marso 22, 1942 – lumikas si Heneral Douglas MacArthur sa Australia upang hindi siya madakip ng mga kalaban
Major General Edward P. King – kapalit ni Heneral Douglas MacArthur
Abril 9, 1942 – isinuko ni Major General Edward P. King ang USAFFE sa Hapon
Martsa ng Kamatayan (Death March)
- Mula Bataan papuntang Capas hangga’t Camp O’Donnel- 80 miles; 9 days ng paglalakad- Tinawag na death march dahil marami ang namatay dahil sa kakulangan sa pagkain, tubig, pagod,
sakit at kalupitan ng mga sundalong Hapones
Mayo 6, 1942 – sinakop ng mga Hapon ang Corregidor
Komisyong Tagapagpaganap (Executive Commission)
- Enero 23, 1942
- Hawak ng mga sundalo at sibilyang Hapon- Pinamumunuan ni Jorge B. Vargas (Mayor ng Kamaynilaan)- Pansamantalang pamahalaan na nakilala sa tawag na Central Administrative Organization
Pagkontrol ng mga Hapon sa mga Pilipino
- Ang hukbo ng polisya ay binigyan ng bagong oryentasyon ayon sa pilosopiya ng Greater East Asia Co-prosperity Sphere
- Nagkaroon ng mga samahan sa mga pamayanan (neighborhood association)- Magbabantay sa sariling kapaligiran- Mamamahagi ng mga damit, pagkain at iba pang pangangailangan sa pamayanan- Pag-ulat ng anumang kahina-hinalang pagkilos laban sa kanila
- KALIBAPI (Kapisanan sa Paglilingkod sa Bagong Pilipino)o Layunin pag-isahin ang bansa sa ilalim ng mga Hapono Pilitin ang mga gerilyang lumalaban na sumuko
- KEMPEITAIo Polisya ng mga Hapono Gumamit ng pananakot at pananakit upang mapasunod lamang ang mga Pilipino
- Pagsosonao Sa mga pinaghihinalaang pamayanang may lumalaban o tumutulong sa mga gerilyao Mayroong mga Pilipinong “espiya” na nagsusumbong
Pangakong Kalayaan mula sa mga Hapon
Punong Ministro ng Japan – Hideki Tojo
Enero 28, 1943 – nangako na ipagkakaloob sa Pilipinas ang kalayaan nito
- Ipagkakaloob lamang ito kung makikiisa ang mga Pilipino at kikilalanin nila ang Greater East Asia Co-Prosperity Sphere
Preparatory Commission for Philippine Independence (PCPI)
- Pinamunuan ni Jose P. Laurel- Maghahanda sa Pilipinas para sa kalayaang ipagkakaloob ng mga Hapon sa republika
Oktubre 14, 1943 – ipinagdiwang ang kalayaan ng Pilipinasa mula sa mga Hapon
Ikalawang Republika ng Pilipinas
Pangulo: Jose P. Laurel- Ninais na pag-isahin ang Pilipinas at ayusin ang kapayapaan at ekonomiya
Mga problemang hinarap:
- Digmaan: maraming mga Hapong sundalo sa paligid
- Kakulangan sa pagkain, pananamit, langis at iba pang pangangailangan- Control sa mga ahensiya at korporasyong nagtutustos at namamahagi ng mga pangunahing
pangangailangan.- Kontrol sa mga armas at sandatahan - Kontrol sa media, transportasyon, at komunikasyon- Mababang tingin ng mga Pilipino sa pamahalaan- Mga natural na kalamidad (bagyo, lindol etc)
Mga solusyon- Sinikap niyang patunayan na ang kalayaan at republika’y totoo- Binigyan pansin ang mga magsasaka- Itinaas niya ang produksyon ng pagkain- Hinikayat na bumalik sa lalawigan ang mga mamamayang naninirahan sa Maynila- Sinikap manatiling mababa ang mga presyo ng bilihin, lalo na ang pagkain- Pagbibigay ng amnestiya sa mga gerilya- Nagtatag siya ng kagawarang mangangasiwa sa iba’t ibang aspeto ng pamamalakad ng pamahalaan
tulad ng kalakarang Panlabas, kalakarang Lokal, at kalakarang Pang-ekonomiya
Ekonomiya- Nauso ang “buy and sell”- Nakikipagkalakalan ng isda, kahoy, pagkain atbp.- Importante ang tanso at manganes (ginagamit panggawa ng armas)- Nagtatanim ng bulak (ginagamit panggawa ng uniporme at bomba)- Ang mga pangunahing pangangailangan ng mga tao ay nirarasyon
Kontrolado ng mga Hapon ang:- Pagluwas ng asukal- Pagluwas ng bulak- Pagtatanim at pagproproseso ng bulak- Pangangalakal ng isda, bakal, at kahoy- Pangangailangan tulad ng bigas, posporo, asukal, sabon at tela
Mickey Mouse Money- Ito ang salaping ginamit noong panahon ng Hapon- Napakababa ng halaga nito dahil wala itong mga numero o serial numbers - Tuwing mamimili ang mga Pilipino ay kinakailangan nilang magbaon ng bayong bayong ng Mickey
Mouse Money
JPEPA (Japan-Philippines Economic Partnership Agreement)- The purposes of the Agreement are to promote a freer trans-border flow of goods, persons, services
and capital between Japan and the Philippines. The Agreement also aims to promote a comprehensive economic partnership, which includes intellectual property, competition policy, improvement of business environment and bilateral cooperation in such fields as human resources development, information and communications technology and small and medium enterprises. After the conclusion of the Agreement, the Agreement is expected to contribute to make the most of the complementary relations between Japan and the Philippines and thus to strengthen even more the existing bilateral economic relations