ผลตภณฑเสรมอาหาร

ดร.ภญ.ประสบอร รนทอง

ผลตภณฑเสรมอาหารคออะไร

ผลตภณฑเสรมอาหาร หมายถง ผลตภณฑท ใช

รบประทานโดยตรง นอกเหนอจากการรบประทาน อาหารตามปกต

อาจอยในรปเมด แคปซล ผง เกลด ของเหลว หรอลกษณะอนๆ โดยม

จดมงหมายสาหรบคนทวไปทมสขภาพปกต ไมใชสาหรบคนปวย

ผทอยในภาวะทอาจตองพจารณาใหรบประทาน ผลตภณฑเสรมอาหาร

1.ผสงอาย รบประทานอาหารไดนอย รางกายออนแอ

2.ผทเปนโรคเรอรง ขาดอาหารหรอแรธาตบางชนด

3.ผทรบประทานอาหารมงสวรต ขาดกรดอะมโนจาเปน

4.หญงตงครรภ ตองการแคลเซยมสง

5.ผทจากดอาหาร ไดรบสารอาหารนอย

6.ผทดมสรา การดดซมวตามนลดลง

7.ผทสบบหร

ประเภทของผลตภณฑเสรมอาหาร

กลมวตามนและเกลอแร กลมนามน

พชและสารสกดจากพช สตวและสารสกดจากสตว

กลมอนๆ

ประเภทของผลตภณฑเสรมอาหาร

กลมวตามนและ เกลอแร

กลมนามน

พชและสารสกดจากพช สตวและสารสกดจากสตว

กลมอนๆ

วตามนและเกลอแรเปนสารอาหารทรางกายตองการในปรมาณ นอยตอวน เพอเปนตวชวยในกระบวนการปฏกรยาชวเคมใน เซลลใหเปนปกต

กลมวตามนและเกลอแร

การขาดวตามนและ เกลอแร อาจทาใหเกด ความผดปกตใน

รางกาย

วตามนและเกลอแร

บางชนด ตองไดจาก การรบประทานอาหาร เทานน

วตามนและเกลอแรแบงเปน 2 กลม ไดแก

วตามนทละลายในนา

• วตามน C

• โคลน

• ไบโอตน

• วตามน B ทง 7 ตว

กลมวตามนและเกลอแร

วตามนทละลายในไขมน

• วตามน A

• วตามน D

• วตามน E

• วตามน K

วตามน A (Retinol)

• ชวยผลตสารสททาใหมองเหนในความมด

มผลตอการเจรญเตบโตและการสรางกระดก

• ชวยทาใหผมและผวแขงแรง

แหลงอาหาร

ตบ ไขแดง นม นามนตบปลา

เบตาแคโรทนในผกสเขยว ผลไมสเหลอง สมและเขยวเขม

จะเปลยนเปนวตามน A เมอเขาสรางกาย

เบตาแคโรทน

วตามนเอ

เบตาแคโรทนในผกสเขยว ผลไมสเหลอง สมและเขยวเขม

จะเปลยนเปนวตามน A เมอเขาสรางกาย

แสง

รมานตา

เลนสตา

เซลลประสาทรบภาพ

วตามน B1 (Thiamine)

หากรางกายขาดวตามนบ

ห น ง

จะ ท า ใ ห เ ก ด โ รค

เหนบชาและกลามเน อ

ออนแรง

Beriberi = weak

วตามน B1 (Thiamine)

• เปน coenzyme ชวยเผาผลาญอาหาร จาพวกแปง

• ม ส วนในการ ทางานของ เ สนประสาท

กลามเนอ หวใจ

แหลงอาหาร

ธญพช ถวชนดตางๆ เครองในสตว

แหลงอาหาร

เครองในสตว ธญพช ไข เนอสตว ผกใบเขยว

• มสวนรวมในการเผาผลาญอาหารจาพวก คารโบไฮเดรต ไขมน โปรตนและการใช

วตามนอน

• มสวนรวมในการสรางฮอรโมนจากตอม หมวกไต

วตามน B2 (Riboflavin)

วตามน หนาท แหลงทมา

B3

(niacin)

• ชวยเผาผลาญคารโบไฮเดรต

ไขมน โปรตน

• ชวยลดไขมน ปองกนโรคหลอด เลอดแขงตว

•เครองใน

•เนอสตว

•ธญพช

•ไข

•นมB5

(pantothenic

acid)

ชวยสรางฮอรโมนจากตอมหมวกไต และภมคมกน

B6

(pyridoxine)

ทางานรวมกบเอนไซมในการเผา ผลาญโปรตนและสรางฮโมโกลบน

วตามน หนาท แหลงทมา

B9

(folic acid)

สรางเมดเลอดแดงและภมตานทาน

หญงตงครรภและใหนมบตรจะ ตองการมากกวาปกต

•ผกใบเขยว

•ผลไม

•ตบ

B12

(cyanoco balamin)

ทางานรวมกบกรดโฟลกในการสราง สารพนธกรรมและเมดเลอดแดง

•เครองใน

•เนอสตว

•ธญพช

•ไข

•นม

วตามน C (Ascorbic acid)

ขนาดปลอดภยสงสด

3000 มลลกรมตอวน ในการใชระยะสน

2000 มลลกรมตอวน ในการใชระยะยาว

แหลงอาหาร

ผก ผลไม มะเขอเทศ บรอคเคอร

• มสวนในการสรางคอลลาเจน

• ทาใหแผลหายเรว

• เปนสารตานอนมลอสระ

วตามน D

แหลงอาหาร นามนตบปลา ไขแดง นม

ทางานรวมกบแคลเซยมในการสรางกระดกและฟน

วตามน E (Tocopherol)

ขนาดปลอดภยสงสด 800 มลลกรมตอวน

ขนาดทมจาหนายในทองตลาด คอ 100 200 และ 400 IU

1

IU (International Unit) = 0.67 mg

แหลงอาหาร

นามนพช ไขมน เนอสตว นม ปลา จมกขาว ไขขาว ผกใบเขยว

ถว

เปนสารตานอนมลอสระ ซงปองกนระบบประสาท ปอด

กลามเนอและตา จากการทาลายของอนมลอสระ ชะลอความ

แกของเซลล

ไบโอตน

แหลงอาหาร

ไขสก เครองในสตว ขาว

มสวนชวยในการเผาผลาญอาหาร

ผลตกรดไขมนเพอสขภาพผว เสนประสาท เสนผม

แคลเซยมผทควรไดรบแคลเซยม

• เดก

• หญงตงครรภและใหนมบตร

• หญงวยหมดประจาเดอน

การบรโภคแคลเซยมมความสาคญตอการสะสมมวลกระดก

เสรมความแขงแรงของกระดก

แหลงอาหาร

นม เมลดงา ปลาซารดน

กระดกปกต กระดกพรน

ภาวะกระดกพรน

การเลอกใชผลตภณฑเสรมอาหารในกลมวตามนและเกลอ

แร ควรพจารณาวา เ ปนสารจากธรรมชาตหรอสาร

สงเคราะห เนองจากสารทไดจากการสงเคราะหในขนาด

ความแรงเทากบสารจากธรรมชาต อาจใหผลทแตกตางกน

ตวอยาง

วตามนอทไดจากการสงเคราะหจะดดซมเขาสรางกายได

นอยกวาวตามนอจากธรรมชาตและมชวงเวลาอยใน

รางกายสนกวา

ประเภทของผลตภณฑเสรมอาหาร

กลมวตามนและเกลอแร กลมนามน

พชและสารสกดจากพช สตวและสารสกดจากสตว

กลมอนๆ

สวนใหญเปนองคประกอบเปนกรดไขมน (fatty acid)

Fatty acid แบงเปน 2 ประเภท ตามโครงสรางของสาร

1.Saturated fatty acid หรอไขมนอมตว (ตอกนดวยพนธะ เดยวทงหมด)

2. Unsaturated fatty acid หรอไขมนไมอมตว (มพนธะคอย

ในโครงสราง)

ผลตภณฑเสรมอาหารกลมนามน

1. Saturated fatty acid หรอไขมนอมตว (ตอกนดวย

พนธะเดยวทงหมด) พบมากในนามนปาลม กะท เนย

การรบประทานไขมนอมตวเปนสาเหตใหไขมนในเลอดสง

และเปนปจจยเสยงของโรคหลอดเลอดตบ

ผลตภณฑเสรมอาหารกลมนามน

2. Unsaturated fatty acid หรอไขมนไมอมตว

(มพนธะคอยในโครงสราง) สวนใหญอยในนามนพช

ประเทศอเมรกาไดกาหนดระดบไขมนทเหมาะสมสาหรบ คนทมอายมากกวา 20 ปไว ดงน

•Total cholesterol นอยกวา 200

mg/dl

• HDL cholesterol มากกวา 40 mg/dl

• LDL cholesterol นอยกวา 100 mg/dl

ระดบไขมนเทาไรถงจะด

ภาวะไขมนอดตนเสนเลอด

ปรมาณคลอเลสเตอรอล

(มลลกรม) ตออาหาร

100 กรม

2. Unsaturated fatty acid หรอไขมนไมอมตว (มพนธะ

คอยในโครงสราง) สวนใหญอยในนามนพช แบงเปน

•Monounsaturated fatty acid หรอไขมนไมอมตวเชงเดยว

(มพนธะค 1 ตาแหนง) การรบประทานไขมนประเภทนจะชวยลด ระดบ LDL cholesterol ซงเปนไขมนทไมด ทาใหเกดโรคหลอด เลอดตบ

แหลงอาหาร อะโวคาโด ถวลสง นามนมะกอก

ผลตภณฑเสรมอาหารกลมนามน

2. Unsaturated fatty acid

•Polyunsaturated fatty acid หรอไขมนไมอมตวเชงซอน

(มพนธะค >

1 ตาแหนง) การรบประทานไขมนประเภทนจะ

ชวยลดระดบ cholesterol ไดเชนเดยวกน

แหลงอาหาร ไดแก นามนพชตางๆ

นามนขาวโพด นามนดอกทานตะวน นามนถวเหลอง

ผลตภณฑเสรมอาหารกลมนามน

เลซทนเปนไขมนประเภทฟอสโฟลปด

สารออกฤทธ ไดแก phosphatidylcholin และ cholin

พบมากในไขแดง ถวเหลอง ตบ ถวลสง ขาวโพด ขาวโอต

เมอถก hydrolysis จะได

glycerophosphoric

acid และ

choline

choline

เลซทน

choline

acetylcholine

จะถกใชเปนสารตงตนในการสงเคราะห

acetylcholine ซงเปนสารสอประสาท

ชนดหนง

ประโยชนของเลซทน

1.ลดระดบโคเลสเตอรอลในเลอด

2.ผลตอสมองCholin เปนสารตนกาเนดของ acetylcholine ซง

เปนสารสอประสาทในสมอง จงเชอวาการ

รบประทานเลซทนจะเปนการเพมสารสอประสาทใน

สมอง แตยงขาดหลกฐานสนบสนน

CLA: conjugated linoleic acid

CLA เปนกรดไขมนไมอมตว

พบมากในนามนดอกคาฝอยและนามนเมลดทานตะวน

จากการศกษาในสตวทดลอง พบวา CLA มคณสมบตเพมภม

ตานทาน ชวยปองกนการเกดมะเรง ลดคลอเลสเตอรอล เรง อตราการเผาผลาญพลงงาน จงมการใช CLA ในรปผลตภณฑ

เสรมอาหารเพอการควบคมนาหนก

นามนอฟนงพรมโรส

(Evening primrose oil: EPO

มสวนประกอบหลกคอ กรดไขมนไมอมตวกลมโอเมกา6

-linoleic

acid เปนสวนประกอบในชนไขมนของผวหนง

-γ-linolenic

acid หรอ GLA เปนวตถดบในการสราง postagladin ซงออกฤทธลดการอกเสบตามรางกาย

กรดไขมนไมอมตวกลมโอเมกา6

นามนปลา (fish oil)

เปนสวนหนงของไขมนทสกดจากสวนหวและเนอ

ปลาทะเล มสวนประกอบหลกคอ กรดไขมนไม

อมตวชนดโอเมกา3

• Decoxahexaenoic

acid หรอ DHA

• Eicosapentaenoic

acid หรอ EPA

ประโยชนของนามนปลา

•

EPA ช วยปองกน โรคห ว ใจและสมองขาดเ ลอด โดยลด

คลอเลสเตอรอล ปองกนการสะสมของไขมนใตผนงหลอดเลอดแดง และปองกนการแขงตวของเลอด

•

DHA ยงไมมผลการศกษาทสนบสนน ผลของ DHA ตอสายตา และการเรยนรในระยะยาว

• ลดการอกเสบและโรคท เกยวกบภมตานทาน เ ชน SLE ขออกเสบ

ประเภทของผลตภณฑเสรมอาหาร

กลมวตามนและเกลอแร กลมนามน

พชและสารสกด จากพช

สตวและสารสกดจากสตว

กลมอนๆ

ผลตภณฑเสรมอาหารจากพชและสารสกดของพช

เสนใยอาหาร หรอ fiber

แบงเปน 2 ชนด คอ

• ชนดละลายนาได พบในผลไม ถว ขาวโอต

• ชนดทไมละลายนา พบในขาวซอมมอ ราขาว ผกตางๆ

ไฟเบอร ชวยลดความเสยงการเกดโรคหวใจ เบาหวาน มะเรงลาไส

ใหญและความผดปกตของระบบทางเดนอาหารได

ไฟเบอรชนดทไมละลายนา สามารถดดนาและพองตวในกระเพาะ อาหารทาใหรสกอม มลกษณะเปนเมอกทาใหการดดซมนาตาลจาก อาหารชาลง จงอาจใหผลควบคมนาหนกตวได

เสนใยอาหาร หรอ fiber

สมแขก

มสาร Hydroxy

citric acid (HCA)

ม

ฤ ท ธ ช

ว ย ย บ ย ง ก า ร เ ป ล ย น คารโบไฮเดรตเปนไขมนทสะสมตาม รางกาย แตจะนาไปใชเปนพลงงาน จงม

การนา สมแขกมาใช เปนผลตภณฑ

ควบคมนาหนก นอกจากนสมแขกยงม

ฤทธชวยระบาย

กรดไขมน

ชาเขยวเมอเกบเกยวจะนาไปอบไอนาทนท เพอปองกนการเกดกระบวนการ

หมก กอนนาไปตากแดดใหแหงจงทาใหใบชายงคงมสเขยวอยและม

สารสาคญในปรมาณสง

• ตานอนมลอสระ ในใบชามสารโพลฟนอลมาก

• ปองกนมะเรง

• ลดระดบไขมนและนาตาลในเลอด

• ควบคมนาหนก• รกษาสขภาพชองปาก

ประโยชนของชาเขยว

สารสกดจากเมลดองนและเปลอกสน

มสารสาคญคอ OPC (oligo

proanthocyanidin)

พบมากในเปลอกตนสน เมลดองน เปลอกตนมะนาว เปลอก

สมและชา

OPC เปนสารทมฤทธตานอนมลอสระทด

นามาใชเปนผลตภณฑเสรมอาหารเพอ บรรเทาอาการผดปกตของเสนเลอด เชน

เสนเลอดขอด ปองกนโรคหวใจและไขมน อดตนในเสนเลอด

นอกจากน OPC ยงใชลดปฏกรยาและการเพมเมดสทผวหนงเมอถก แสงแดด ลดขนาดและความเขมของฝา ยบยงการกอมะเรงผวหนง

ตานการเกดรวรอย

สารสกดจากเมลดองนและเปลอกสน

แปะกวยมฤทธชวยปองกนและรกษาความสมบรณ

ของผนงเสนเลอดฝอย ปรบระบบหมนเวยน ของเลอด ตานการอกเสบ บวม และตาน อนมลอสระ

• แปะกวยนามาใชเปนผลตภณฑเพอชวยใหระบบไหลเวยนเลอดเปน ปกตและสงเสรมการไหลเวยนโลหตไปเลยงสมอง

• ผลตภณฑทมมาตรฐานคอ ตองมปรมาณ

สาร flavone

glycoside ≥

24% และ terpene

lactone

≥

6%

ประเภทของผลตภณฑเสรมอาหาร

กลมวตามนและเกลอแร กลมนามน

พชและสารสกดจากพชสตวและสารสกด

จากสตว

กลมอนๆ

ไคโตซานในธรรมชาตไคโตซานเปนองคประกอบของโครงสรางทใหความ

แขงแรงในสตวไมมกระดกสนหลง พวกแมลง กง ป ปลาหมก

ผลตภณฑเสรมอาหารจากสตวและสารสกดจากสตว

ไคโตซานชวยลดคลอเลสเตอรอลและไขมนในเลอด

ประจบวกของไคโตซานสามารถจบกบกรดไขมนอสระทมประจลบ

ทาใหรางกายไมสามารถดดซมไขมนหรอดดซมไดนอยลง จงใชเปน ผลตภณฑควบคมนาหนก โดยแนะนาใหใชกบผทชอบรบประทาน อาหารทมไขมนสง

คอลลาเจนคอลลาเจนเปนสารทพบในเซลลผวหนง ทาหนาทใหความยดหยนแก

เซลล นอกจากนยงเปนสวนประกอบของกลามเนอ กระดก ขอตอ

ปจจบนมการผลต collagen

hydrolysate จากกระดกออน

ผวหนงของสตว ทาใหบรสทธ

แ ล ะป ร าศจ าก เ ช อ เ พ อ ใ ห

รางกายสามารถนาไปใชได

ประเภทของผลตภณฑเสรมอาหาร

กลมวตามนและเกลอแร กลมนามน

พชและสารสกดจากพช สตวและสารสกดจากสตว

กลมอนๆ

บรวเวอรยสต

ผลตภณฑเสรมอาหารอนๆ

บรวเวอรยสต มกรดอะมโนและแรธาต นามาทาเปนผลตภณฑเสรม อาหารเนองจากมวตามนบรวมมาก

โคเอนไซม คว-10มฤทธเปนสารตานอนมลอสระคลายวตามน E และ C

เซลลหวใจตองม Q-10 มากกวาอวยวะ อนๆ Q-10 จะชวยเพมประสทธภาพการ ทางานของหวใจ ลดการอดตนของหลอด เลอดทไปเลยงหวใจและปองกนการทางาน ของกลามเนอหวใจลมเหลว

ขอบคณคะ