Antropometrija-Uslovi i Tehnike Merenja

Univerzitet u Novom Sadu - Medicinski fakultet - Katedra za zdravstvenu neguUniverzitet u Novom Sadu - Medicinski fakultet - Katedra za zdravstvenu negu

Antropometrija-uslovi i tehnike merenja-

Asist. Dr Goran Malenković

Institut za onkologiju Vojvodine

Klinika za operativnu onkologiju

Odeljenje za ginekologiju

01.11.2010.

Antropometrija - uslovi i tehnike merenjaAntropometrija - uslovi i tehnike merenja

Somatometrijska metoda merenja čovekovog tela kojom se kvantitativno određuju Somatometrijska metoda merenja čovekovog tela kojom se kvantitativno određuju morfološke osobine ispitivane osobe.morfološke osobine ispitivane osobe.

Antropometrijski podaciAntropometrijski podaci: : obezbeđuju objektivnu procenu opšteg razvoja tela (napredak ili stagnacija razvoja)obezbeđuju objektivnu procenu opšteg razvoja tela (napredak ili stagnacija razvoja) doprinose formiranju funkcionalnog statusa doprinose formiranju funkcionalnog statusa

definišu smernice pri izboru tehnika i procedura u okviru procesa rehabilitacije.definišu smernice pri izboru tehnika i procedura u okviru procesa rehabilitacije.

01.11.2010.Asist. Dr Goran Malenković

ANTROPOMETRIJA

grč.antropos-čovek & metrein-meriti

Razlike među polovima

POLNI DIMORFIZAM - među polovima postoje velike antropometrijske razlike

Visina jedinke je biološka kategorija, ali fizička snaga to uvek i nije, ona može biti i stvar uzajamnog delovanja socijalnih i kulturalnih uticaja

Muški i ženski pol ne pokazuju značajne ergonomske razlike do 14. godine života, potom nastaju razlike koje ostaju trajne tokom preostalog dela života

U Evropi su u proseku žene (za oko 10 cm) niže od muškaraca, a posmatrajući prema trupu, ekstremiteti su im kraći

Uopšte što se dimenzija tiče, muškarci su u prednosti, osim u slučaju dimenzija karlice

Postoje znatne razlike u količini i raspodeli potkožnih masnih naslaga


Asist. Dr Goran Malenković 01.11.2010.

USLOVI I TEHNIKE MERENJAUSLOVI I TEHNIKE MERENJA

Instrumenti su standardne izrade, kalibrišu se svakodnevno pre početka, u toku merenja - nakon 10 izmerenih ispitanika

Sva merenja obavlja pet merilaca, s tim što svaki od njih izvršava uvek ista merenja. Jedan od merilaca meri telesnu visinu i telesnu masu, drugi meri dijametre, treći obime, četvrti potkožno masno tkivo, a peti zapisuje rezultate merenja.

Pre svakog merenja obavezno obeležiti tačke i nivoe u cilju preciznog merenja antropometrijskih veličina

Merenje se realizuje uvek u prepodnevnim satima sa instrumentima proverene tačnosti Ispitanici se mere u sali za antropometrijsko merenje. Sala mora biti dovoljno prostrana i

osvetljena, a temperatura vazduha takva da se svučeni ispitanici osećaju prijatno (od 17°C do 22°C).

Antropometrijske mere(vrednosti) zahtevaju pravilnu obradu, procenu, poređenje i primenu (najčešće se koriste metode indeksa i standarda, Lorencov indeks idealne telesne mase, standardi za uzrast i pol)



Rezultati merenja se čitaju dok je instrument na mernom parametru ispitanika, a osoba

koja evidentira podatke, radi kontrole, glasno ponavlja rezultate pre upisa u

karton ispitanika



PRAVILA ANTROPOMETRIJKIH MERENJAPRAVILA ANTROPOMETRIJKIH MERENJA

Meriti po mogućnosti uvek istom spravom

Meriti uvek u isto doba dana

Meriti uvek istom tehnikom

Kontrolno merenje po mogućnosti da izvodi ista osoba

Antropometrijski instrumenti moraju biti kalibrisani



Antropometrijske tAntropometrijske taačke čke

Antropometrijske tačke moraju biti standardizovane

Određivanje antropometrijskih tačaka sprovodi se u tzv. ”standardnom” položaju tela: uspravan položaj, ruke ispružene uz telo, glava u položaju tzv. ”frankfurtske horizontale”

Antropometrijske tačke određujemo inspekcijom (gledanjem), palpacijom (pipanjem) i označavamo demografskom olovkom

Antropometrijske tačke govore o udaljenosti između različitih mesta na površini tela, o uglu kretanja zglobova



01.11.2010.



01.11.2010.

Antropometrijske tačke

Razlikujemo "fiksne" i "virtuelne" antropometrijske tačke

"Fiksne" (koštane) tačke su one tačke :

- koje nalazimo lokalizovane uvek na istom delu tela

- jasno su uočljive jer se nalaze iznad nekog palpaciji pristupačnog dela skeleta

- tim tačkama relativno lako utvrđujemo položaj

Položaj "virtuelnih" tačaka se menja obzirom na položaj tela



01.11.2010.

Merenje antropometrijskih veličina krajem 19. veka, začetnik francuski naučnik

Alphonse Bertillon



01.11.2010.

MERNI INSTRUMENTI MERNI INSTRUMENTI

MEDICNSKA DECIMALNA VAGA VAGA

ANTROPOMETAR STADIOMETAR

KALIPER CANTIMETARSKA TRAKA

PELVIMETAR KEFALOMETAR KEFALOMETAR KLIZNI ŠESTAR KLIZNI ŠESTAR DINAMOMETARDINAMOMETAR

UGLOMERUGLOMER

u skladu u skladu sa sa internacionalnim biološkim programom sva merenja na parninternacionalnim biološkim programom sva merenja na parnim im segmentimasegmentima tela tela (ruke,noge) (ruke,noge) treba izvoditi na levoj strani treba izvoditi na levoj strani



01.11.2010.

MEDICINSKA VAGAMEDICINSKA VAGA

SSluži za merenje telesne maseluži za merenje telesne mase OObezbeđuje tačnost merenja rezultata od bezbeđuje tačnost merenja rezultata od

100 gr. 100 gr. Kalibrisati svakodnevno nakon Kalibrisati svakodnevno nakon

izmerenih 15-20 ispitanikaizmerenih 15-20 ispitanika



01.11.2010.

http://www.euromarket.rs/katalog/zdravlje-i-lepota/aparati/vage-za-merenje-telesne-tezine/beurer-digitalna-vaga-gs27-black-flower.html

http://www.euromarket.rs/katalog/zdravlje-i-lepota/aparati/vage-za-merenje-telesne-tezine/beurer-digitalna-vaga-gs27-black-flower.html

ANTROPOMETAR ANTROPOMETAR

Koristi se za merenje: visine tela, raspona ruku, dužine noge.

Raspon skale je 210 cm sastavljen je iz vertikalne šuplje metalne šipke koja je podeljena na četiri dela na kojima su obeleženi centimetri.

Preciznost merenja je 1 mm.



01.11.2010.

STADIOMETARSTADIOMETAR

Služi za merenje visine. Raspon merenja, očitavanje i preciznost merenja

isti su kao kod antropometra.



KALIPERKALIPER

Služi za merenje debljine kožnih nabora, na krajevima svojih krakova ima pravougaone držače koji služe za hvatanje duplikatora kože

Njegova konstrukcija omogućava merenje uvek pod istim pritiskom

Skala je sastavljena od dva kruga po 20 mm a kalibrisana je tako da daje očitavanje od 0,2-0,5 mm. Kod nas se najčešće koristi kaliper po tipu makaza.

Tačnost očitavanja kalipera je 0,1 cm.



01.11.2010.

CANTIMETARSKA TRAKA CANTIMETARSKA TRAKA

Može biti METALNA ili PLASTIČNA. Cantimetarskom trakom merimo sa tačnošću

od 0,1 cm. Dužina merne trake iznosi 150 cm



01.11.2010.

PELVIMETARPELVIMETAR

Služi za merenje rastojanja u širinu, a može da služi za mala dužinska merenja (neke delove ekstremiteta)

Raspon skale je 60 cm a preciznost je 0,1 cm. Izmerenu vrednost očitavamo na unutrašnjoj liniji

klizača.



01.11.2010.

KEFALOMETARKEFALOMETAR

Po građi isti kao i pelvimetar ali je manjih dimenzija.

Služi za merenje manjih dužina i širina: dužina glave, širina glave, dijametar kolena

Raspon skale je 30 cm a preciznost 0,1 cm.



01.11.2010.

KLIZNI ŠESTARKLIZNI ŠESTAR

Ovaj instrument služi za merenje malih dužinskih i širinskih mera, kao što su: dijametar lakta, širina ručnog zgloba, širina šake

Klizmi šestar po Martinu ima mernu skalu raspona od 20 cm i preciznost 0,1 cm, dok klizni šestar sa nonijusom ima raspon od 15 cm.

U oba slučaja skala je kalibrisana na 0,1 cm.

Merenje ovim instumentom zahteva i prethodno obeležavanje tački, a rezultat se čita na liniji koja se poklapa sa unutrašnjim rubom kraka šestara



01.11.2010.

DINAMOMETARDINAMOMETAR

Ovaj instrument služi za merenje mišićne snage.



01.11.2010.

UGLOMERUGLOMER

Instrument koji najčešće koristimo u kineziologiji

Imamo dve vrste uglomera i to uglomer sa kracima i gravitacioni uglomer

Služi za merenje obima pokreta u zglobovima vrednost se očitava na skali i izražava u stepenima



01.11.2010.

MERENJE OBIMA EKSTREMITETA MERENJE OBIMA EKSTREMITETA

Meri se cantimetarskom trakom

Ima veliki značaj jer merenjem obima pratimo stanje mišićne mase, edema zglobova ili ekstremiteta

Mere se uzimaju gde su mišićne mase najizraženije

Da bi se merenje vršilo uvek na istom mestu najbolje je da terapeut pri prvom merenju odredi nivo od neke stalne anatomske tačke i upiše ga u obrazac



01.11.2010.

MERENJE OBIMA GORNJIH EKSTREMITETA MERENJE OBIMA GORNJIH EKSTREMITETA Izvodi se na više nivoa:

- ležećem supiniranom

- stojećem položaju pacijenta

LEŽEĆI SUPINIRANI POLOŽAJ - ruka je opuštena pored tela OBIM NADLAKTICEOBIM NADLAKTICE izvodi se na donjem pripoju muskulusa deltoideusa -

izmeri se rastojanje od akromiona do donjeg pripoja unese u obrazac prilikom prvog merenja i izmeri obim. Drugo merenje je na najširem delu nadlakta odgovara telu muskulusa biceps brahi najbolje se odredi kada je ruka savijena ali se merenje vrši na opruženoj ruci. Izmeri se određeni broj cantimetara od olekranona i unese u formular i izmeri obim

OBIM LAKTAOBIM LAKTA meri se preko sredine lakatnog zgloba pri čemu je lakat opružen OBIM PODLAKTAOBIM PODLAKTA se meri na najširem mestu izmeri se određen broj cantimetara

od olekranona i unese u formular i na tom mestu izmeri obim podlakta OBIM RUČNOG ZGLOBAOBIM RUČNOG ZGLOBA meri se preko stiloidnih nastavaka OBIM ŠAKEOBIM ŠAKE meri se preko metakarpo falangealnih zglobova od 2-5 prsta.



01.11.2010.

STOJEĆI POLOŽAJ MERENJE OBIMA LAKATNOG ZGLOBAMERENJE OBIMA LAKATNOG ZGLOBA - bolesnik je sa fleksijom podlakta od 90

stepeni, krajevi klizog šestara postavljaju se na lateralni i medijalni epikondil humerusa vršeći kompresiju na mekane delove

OBIM RUČNOG ZGLOBAOBIM RUČNOG ZGLOBA položaj bolesnika je isti kao pri merenju obima lakatnog zgloba, a podlakat se nalazi u fleksiji i pronaciji od 90 stepeni, kraci šestara postavljaju se na processus styloideus radius i ulne vršeći kompresiju na meke delove



01.11.2010.

MERENJE OBIMA DONJIH EKSTREMITETA MERENJE OBIMA DONJIH EKSTREMITETA OBIMA NADKOLENICEOBIMA NADKOLENICE se meri na tri mesta prvi nivo je odmah ispod glutealne brazde,

drugi nivo je sredina natkolenice, pre merenja obima na sredinu natkolenice moramo odrediti rastojanje od neke anatomske tačke (sias ili patela) radi kontrolnog merenja, dok je treći nivo odmah iznad kolenog zgloba

OBIM KOLENAOBIM KOLENA se meri od sredine kolenog zgloba

OBIM POTKOLENICEOBIM POTKOLENICE se meri u sedećem položaju pacijenta na najširem delu izmeri se rastojanje od patele do najšireg dela i na tom mestu se izmeri obim

OBIM SKOČNOG ZGLOBAOBIM SKOČNOG ZGLOBA meri se tako što santimetarsku traku postavimo oko petne kosti

prema napred preko oba maleolusa

OBIM STOPALAOBIM STOPALA merimo na dva nivoa - na peti gde je ris najviši i mestu gde je najšire stopalo što odgovara metatarzofalangealnim zglobovima

MERNJE OBIMA KOLENAMERNJE OBIMA KOLENA meri se U SEDEĆEM POLOŽAJU pri fleksiji potkolenice za 90 stepeni, kraci kliznog šestara postavljaju se na lateralni i epikondil femura pri čemu se vrši kompresija na meke delove

MERENJE OBIMA SKOČNOG ZGLOBAMERENJE OBIMA SKOČNOG ZGLOBA meri se u istom položaju, a kraci kliznog šestara postavljaju se na lateralni i medijalni maleolus.



01.11.2010.

OPIS OSTALIH ANTROPOMETRIJSKIH MERENJAOPIS OSTALIH ANTROPOMETRIJSKIH MERENJA

OBIM GLAVEOBIM GLAVE - meri se cantimetarskom trakom. Bolesnik sedi a cantimetarska traka postavlja se na mesto najvećeg obima glave, obično oko 1cm iznad obrva

ŠIRINA GLAVEŠIRINA GLAVE - meri se pelvimetrom tako što se kraci postavljaju odozgo prema dole i zaustavljaju se na najširem mestu

DUŽINA GLAVEDUŽINA GLAVE - meri se pelvimetrom i antropometrom. Kraci pelvimetra postavljaju se na najispupčeniji deo čela iznad linije koja spaja obrve (tačka glabela) i okcipitalne kosti

DUBINA GRUDNOG KOŠADUBINA GRUDNOG KOŠA - meri se najpreciznije pelvimetrom. Bolesnik je u stojećem položaju ruke su blago flektirane i abducirane, dok je rameni pojas relaksiran u nultom položaju, disanje mora biti u srednjem položaju. Sa prednje stane grudnog koša krak postavimo na tačku mezosternalne (u sredinu tela sternuma), a sa zadnje strane na rtni nastavak odgovarajućeg pršljena




ŠIRINA GRUDNOG KOŠAŠIRINA GRUDNOG KOŠA - TRANSVERZALNI PROMER GRUDNOG KOŠA meri se pelvimetrom. Bolesnik je u stojećem položaju, kraci pelvimetra postavljaju se pod pravim uglom na sagitalni promer u istoj visini u aksilarnoj liniji na najširem mestu. Krake treba postaviti na rebra, a ne u međurebarni prostor. Ukoliko nememo antropometar širina grudnog koša meri se santimetarskom trakom.

OBIM GRUDNOG KOŠAOBIM GRUDNOG KOŠA - bolesnik zauzima stojeći položaj. Ruke su blago flektirane i abducirane dok je rameni pojas relaksiran u nultom položaju. Santimetarsku traku postavljamo preko bradavica oba pola.

OBIM TRBUHAOBIM TRBUHA - meri se santimetarskom trakom bolesnik je u stojećem položaju, disanje u srednjem položaju. Santimetarsku traku postavljamo horizontalno u visini umblikus

OBIM STRUKAOBIM STRUKA veliki obim struka i previše abdominalnog masnog tkiva odražava visok rizik za nastanak dijabeta tip 2, visokog krvnog pritiska, visokog nivoa holesterola i srčanih oboljenja. Visoko rizični obim struka za muškarce je preko 102 cm a za žene preko 88 cm a rešenje je gubitak telesne mase.

Obim struka meri se iznad najviših tačaka ilijačnih kostiju preko pupka, a merna vrpca mora biti postavljena paralelno sa podom. Merna vrpca na sme biti jako zategnuta.



OBIM KUKOVAOBIM KUKOVA - meri se cantimetarskom trakom. Bolesnik je u stojećem položaju sa podjednakim opterećenjem obe noge i paralelno postavljenim stopalima. Santimetarska traka postavlja se horizontalno u visini trochanter maior

ŠIRINA KARLICEŠIRINA KARLICE - BIKRISTALNI RASPON meri se pelvimetrom dok je bolesnik u stojećem položaju sa sastavljenim petama. Kraci pelvimetra postavljaju se sa prednje ili zadnje strane na oba grebena karlične kosti na mesto najveće širine




MERENJE DUŽINE EKSTREMITETAMERENJE DUŽINE EKSTREMITETA

Utvrđujemo postojanje razlika u dužini dva simetrična ekstremiteta ili segmenta

Zbog izrazito negativnih posledica koje mogu biti prouzrokovane razlikom u dužini,

značajno je iste na vreme utvrditi i korigovati

Dužina ekstremiteta meri se TOTALNO i PARCIJALNO

Merenje se izvodi cantimetarskom trakom, a dobijene vrednosti unose se u odgovarajuće obrasce



MERENJE DUŽINE GORNJIH EKSTREMITETAMERENJE DUŽINE GORNJIH EKSTREMITETA RUKARUKA se u CELINI MERI tako što pacijent leži na stolu za individualni rad. Ruka

je opružena pored tela u proniranom položaju i izmeri se rastojanje od akromiona do stiloidnog nastavka ulne. Ruku možemo izmeriti i u stojećem položaju. Kada govorimo o merenju ukupne dužine gornjih ekstremiteta možemo izmeriti dužinu uključujući i dužinu šake. Tada su antropometrijske tačke akromion i vrh trećeg prsta

PARCIJALNO MERENJEPARCIJALNO MERENJE dužine gornjih ekstremiteta izvodi se po segmentima

DUŽINA NADLAKTICEDUŽINA NADLAKTICE se meri od akromiona do olekranona, pacijent leži u supiniranom položaju ruka je u laktu savijena za 90 stepeni podlakat se postavi preko trbuha

DUŽINA PODLAKTICEDUŽINA PODLAKTICE se meri u ležećem supiniranom položaju pacijenta, ruka je pored tela i pronirana. Meri se rastojanje od olekranona do stiloidnog nastavka ulne

DUŽINA ŠAKEDUŽINA ŠAKE se meri od sredine ručnog zgloba do vrha trećeg prsta sa dorzalne stane šake



MERENJE DUŽINE DONJIH EKSTREMITETA MERENJE DUŽINE DONJIH EKSTREMITETA

UKUPNA DUŽINA DONJIH EKSTREMITETAUKUPNA DUŽINA DONJIH EKSTREMITETA meri se u supiniranom ležečem položaju. Merenje se vrši od spine ilijake anterior superior do unutrašnjeg maleolusa ili do tabanske površine pete (može se videti merenje od pupka do unutrašnjeg maleolusa ili u stojećem stavu od simfize do unutrašnjeg maleolusa ili untrašnje ivice stopala)

PARCIJALNO MERENJE DONJIH EKSTREMITETAPARCIJALNO MERENJE DONJIH EKSTREMITETA za za NATKOLENICU izvodi se od spine ilijake anterior superior do zglobne

pukotine kolena

POTKOLENICA se meri od spoljašnje pukotine kolena do spoljašnjeg maleolusa ili tabanske površine

DUŽINA STOPALADUŽINA STOPALA se meri od petne kosti do najdužeg prsta.



MERENJE TMERENJE TEELESNE VISINE LESNE VISINE

Bolesnik treba da stane uz skalu, na koju se osloni leđima. Zamolimo bolesnika da se potpuno ispravi, spustimo prečku skale tako da lagano dodiruje vrh glave bolesnika. Zabeležimo odmah izmerenu visinu izraženu u santimetrima u bolesnikovu dokumentaciju.

MERENJE TELESNE VISINE AKO BOLESNIK NE MOŽE DA STOJIMERENJE TELESNE VISINE AKO BOLESNIK NE MOŽE DA STOJI - postavimo bolesnika da leži na leđima ispružen koliko je to moguće na predhodno zategnutom čaršavu. Napravimo oznaku na čaršavu u nivou bolesnikovih peta i bolesnikovog vrha temena. Izmerimo dužinu između dve oznake na zategnutom čaršavu.

MERENJE TELESNE DUŽINE - VISINE KOD DECEMERENJE TELESNE DUŽINE - VISINE KOD DECE - deca uzrasta do 18 meseci se mere u supinaciji (telesna dužina), a starija u stojećem položaju (telesna visina). Za novorođenčad i mladu odojčad se koristi tzv. MERNO KORITO .



MERENJE TELESNE MASE MERENJE TELESNE MASE

Merimo bolesnika ujutru, pre doručka, ( isto vreme svakog dana.) Koristimo istu vagu za svako merenje određenog bolesnika

Pre merenja proverimo da li je vaga dobro balansirana

Bolesnika merimo u istoj količini odeće (npr. uvek u pidžami)

Zamoliti bolesnika da obavi fiziološke potrebe pre merenja. Treba da se izbegne merenje bolesnika sa eventualno priključenom opremom poput kesa za drenažu, takve “dodatke“ treba držati za vreme merenja bolesnika. Odmah ubeležiti dobijenu vrednost u medicinsku dokumentaciju izraženu u kilogramima odnosno gramima (za najmlađi uzrast)



KOŽNI NABORIKOŽNI NABORI

NABOR NA LOPATICINABOR NA LOPATICI Subskapularni nabor se meri kaliperom, tako da se ispitaniku kažiprstom i palcem

leve ruke odigne uzdužni nabor kože ispod donjeg ugla desne lopatice (angulus inferior scapulae) i prihvati krakovima kalipera

NABOR NA ZADNJOJ STRANI NADLAKTICENABOR NA ZADNJOJ STRANI NADLAKTICE Kožni nabor nadlaktice meri se kaliperom, tako da je ispitanik u uspravnom stavu,

a ruke su mu opuštene uz telo. Kažiprstom i palcem leve ruke se na zadnjoj strani nadlaktice odigne uzdužni nabor kože na najširem mestu troglavog mišića (gde se meri i opseg), prihvati krakovima kalipera, te očita vrednost.

NABOR NA UNUTRAŠNJOJ STRANI NADLAKTICENABOR NA UNUTRAŠNJOJ STRANI NADLAKTICE Meri se na isti način kao i nabor na zadnjoj strani nadlaktice, osim što se izmeri

nabor na medijalnoj strani dvoglavog mišića.



KOŽNI NABORIKOŽNI NABORI

NABOR NA PODLAKTICINABOR NA PODLAKTICI Meri se kaliperom, a ispitanik je u stojećem stavu sa desnom podlakticom

flektiranom pod pravim uglom. Kažiprstom i palcem leve ruke prihvati se i odigne uzdužni nabor kože s prednje strane podlaktice na najširem mestu (gde se meri i najveći opseg), te se prihvati krakovima kalipera i očita vrednost

NABOR KARLICE Ispitanik je uspravnom stavu. Odigne mu se uzdužni nabor kože na mestu koje se

nalazi oko 1 cm iznad i 2 cm medijalno od desne koštane izbočine karlice (spina iliaca anterior superior), prihvati krakovima kalipera, te očita vrednost

NABOR NA STOMAKU Meri se kaliperom, a ispitanik je u uspravnom položaju. Kažiprstom i palcem leve

ruke odigne se vodoravni nabor kože u nivou pupka, nekoliko centimetara desno od njega, prihvati krakovima kalipera, te očita vrednost

NABOR POTKOLENICE Meri se kaliperom, ispitanik je u uspravnom položaju. Prstima leve ruke odigne se

kožni nabor na najširem mestu potkolenice, na njenom zadnjem delu (nešto lateralno), i izmeri.



BODY MASS INDEX-BMIBODY MASS INDEX-BMI

odnos između težine i visine koji se koristi za procenu uticaja gojaznosti kao faktora uticaja na sveukupno zdravlje

To je matematička formula koja korelira sa telesnim

mastima kod odraslih osoba, a IZRAČUNAVA SE KADA TELESNU TEŽINU U KILOGRAMIMA PODELIMO SA TELESNOM VISINOM U METRIMA NA KVADRAT.

BMIBMI=TT(kg)/TV(m)2=TT(kg)/TV(m)2

TUMAČENJE: 18,5 -pothranjenost 18,5 - 25 -normalna uhranjenost 25-30 -prekomerna telesna masa 30-35 -gojaznost




01.11.2010.Asist. Dr Goran Malenković

Zdravlje nadmašuje sva materijalna dobraZdravlje nadmašuje sva materijalna dobra, , zdrav zdrav prosjak zaista je srećniji od bolesnog kralja.prosjak zaista je srećniji od bolesnog kralja.

Schopenhauer Artur (1788-1860)

Documents

Antropometrija-Uslovi i Tehnike Merenja