PRAWO PODATKOWE

I FINANSE PUBLICZNE

Anna Partyka

Wydawnictwo C. H. BECK

PLANSZE BECKA

PLANSZE BECKA

Prawo podatkowe i finanse publiczne

W sprzedaży:

R. Mastalski

PRAWO PODATKOWE, wyd. 5

Studia Prawnicze

W. Wójtowicz

PRAWO PODATKOWE – CZĘŚĆ OGÓLNA I SZCZEGÓŁOWA

Podręczniki Prawnicze

Z. Ofiarski

PRAWO FINANSOWE, wyd. 2

Podręczniki Prawnicze

P. Zapadka, A. Mikos-Sitek

PRAWO FINANSÓW PUBLICZNYCH

Skrypty Becka

H. Dzwonkowski (red.)

PRAWO PODATKOWE

Skrypty Becka

A. Mikos-Sitek

PRAWO FINANSÓW PUBLICZNYCH

Testy Becka

USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH ORAZ PRZEPISY WPROWADZAJĄCE, wyd. 4

Twoje Prawo

VAT, wyd. 8

Twoje Prawo

www.sklep.beck.pl

Wydawnictwo C.H. BECKWarszawa 2011

PRAWO PODATKOWE

I FINANSE PUBLICZNE

Anna Partyka

Redakcja: Ksenia Rzepka, Katarzyna Iwaniuk

Projekt okładki: Robert Rogiński

ISBN 978-83-255-1162-3

ISBN e-book 978-83-255-2420-3

© Wydawnictwo C.H. Beck 2011

Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.

ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: INFODATACONSULTING

Druk i oprawa: Cyfrowe Centrum Druku, Bydgoszcz

VA. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Spis treści

Wykaz skrótów XI

Wykaz podstawowej literatury XIII

Przedmowa XV

Podatki – część ogólna

Tabl. 1. Defi nicja podatku 3Tabl. 2. Elementy podatku 4Tabl. 3. Rodzaje podatów 5Tabl. 4. Regulacja Ordynacji podatkowej 6Tabl. 5. Ordynacja podatkowa – podstawowe pojęcia 7Tabl. 6. Podstawowe pojęcia – organy podatkowe (1) 8Tabl. 7. Podstawowe pojęcia – organy podatkowe (2) 8Tabl. 8. Podstawowe pojęcia – obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe (1) 9Tabl. 9. Podstawowe pojęcia – obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe (2) 9Tabl. 10. Podstawowe pojęcia – obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe (3) 10Tabl. 11. Przekształcenie obowiązku podatkowego w zobowiązanie podatkowe 10Tabl. 12. Sposoby wygasania zobowiązań podatkowych 11Tabl. 13. Przedawnienie 11Tabl. 14. Terminy przedawnienia 12Tabl. 15. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych 13Tabl. 16. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (1) 14Tabl. 17. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe (2) 14Tabl. 18. Postępowanie podatkowe (1) 15Tabl. 19. Postępowanie podatkowe (2) 16

Podatki dochodowe

Tabl. 20. Cechy charakterystyczne podatków dochodowych 19Tabl. 21. Podatki dochodowe – istota 19Tabl. 22. Polski system podatków dochodowych 20Tabl. 23. Zryczałtowany podatek dochodowy 20Tabl. 24. Zryczałtowany podatek dochodowy – formy 21Tabl. 25. Podatnicy PIT 21Tabl. 26. Obowiązek podatkowy w PIT 21Tabl. 27. Nieograniczony obowiązek podatkowy 22Tabl. 28. Ograniczony obowiązek podatkowy 23Tabl. 29. Kto płaci CIT? 24

A. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Tabl. 30. Podatkowa grupa kapitałowa (1) 25Tabl. 31. Podatkowa grupa kapitałowa (2) 26Tabl. 32. Podatnicy CIT 26Tabl. 33. Unikanie podwójnego opodatkowania (1) 27Tabl. 34. Unikanie podwójnego opodatkowania (2) 27Tabl. 35. Podstawa opodatkowania 28Tabl. 36. Koszty uzyskania przychodów 28Tabl. 37. Defi nicja kosztu uzyskania przychodu 29Tabl. 38. Przykładowy mechanizm obliczania podatku CIT 29Tabl. 39. Stawki 29Tabl. 40. Stawki PIT – zasady ogólne 30Tabl. 41. Stawki PIT – inne 30Tabl. 42. Stawki CIT 31Tabl. 43. Stawki CIT – zryczałtowany podatek od przychodów 31Tabl. 44. Wpływy z podatków dochodowych 32

Podatki obrotowe – VAT

Tabl. 45. Istota podatków obrotowych 35Tabl. 46. Podatki konsumpcyjne w Polsce 35Tabl. 47. Cechy podatku VAT 36Tabl. 48. Podatnicy VAT 36Tabl. 49. Przedmiot opodatkowania 37Tabl. 50. Czynności podlegające opodatkowaniu 38Tabl. 51. Odpłatna dostawa towarów (1) 39Tabl. 52. Odpłatna dostawa towarów (2) 40Tabl. 53. Odpłatne świadczenie usług 41Tabl. 54. WNT – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów 42Tabl. 55. WDT – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów 42Tabl. 56. Import i eksport 43Tabl. 57. Czynności niepodlegającego opodatkowaniu 43Tabl. 58. Obowiązek podatkowy 44Tabl. 59. Podstawa opodatkowania 45Tabl. 60. Stawki podatku 45Tabl. 61. Mechanizm naliczania VAT (1) 46Tabl. 62. Mechanizm naliczania VAT (2) 47Tabl. 63. Mechanizm naliczania VAT (3) 48

Podatki obrotowe – podatek akcyzowy

Tabl. 64. Cechy charakterystyczne podatku akcyzowego 51Tabl. 65. Przedmiot opodatkowania podatkiem akcyzowym 52Tabl. 66. Podmiot podatku akcyzowego 53Tabl. 67. Inne podmioty zobowiązane w podatku akcyzowym 54Tabl. 68. Podstawa opodatkowania i stawki 55Tabl. 69. Zasady wymiaru i poboru akcyzy 56

Spis treści

VI

A. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Podatek od gier hazardowych

Tabl. 70. Gry i zakłady wzajemne 59Tabl. 71. Zezwolenia 60Tabl. 72. Przedmiot i podstawa opodatkowania 61Tabl. 73. Podmiot opodatkowania 61Tabl. 74. Obowiązek podatkowy i stawki podatkowe 62Tabl. 75. Zakłady wzajemne 62

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Tabl. 76. Podatek od czynności cywilnoprawnych 65Tabl. 77. Przedmiot opodatkowania 66Tabl. 78. Podstawa opodatkowania 67Tabl. 79. Podmiot opodatkowania 68Tabl. 80. Stawki podatkowe 69

Podatki majątkowe

Tabl. 81. Podatek rolny – przedmiot opodatkowania 73Tabl. 82. Podatek rolny – podatnicy 74Tabl. 83. Podatek rolny – podstawa opodatkowania 75Tabl. 84. Podatek rolny – stawki 75Tabl. 85. Podatek rolny – obowiązek podatkowy 76Tabl. 86. Podatek rolny – tryb poboru 77Tabl. 87. Podatek leśny – przedmiot opodatkowania 78Tabl. 88. Podatek leśny – podatnicy 78Tabl. 89. Podatek leśny – podstawa opodatkowania 79Tabl. 90. Podatek leśny – obowiązek podatkowy 79Tabl. 91. Podatek leśny – tryb poboru podatku 80Tabl. 92. Podatek od nieruchomości – przedmiot opodatkowania 81Tabl. 93. Podatek od nieruchomości – podatnicy 81Tabl. 94. Podatek od nieruchomości – podstawa opodatkowania 82Tabl. 95. Podatek od nieruchomości – stawki 83Tabl. 96. Podatek od nieruchomości – obowiązek podatkowy 84Tabl. 97. Podatek od nieruchomości – tryb poboru podatku 85

Podatek od spadków i darowizn

Tabl. 98. Przedmiot opodatkowania 89Tabl. 99. Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn (1) 90Tabl. 100. Zwolnienie od podatku od spadków i darowizn (2) 91Tabl. 101. Podstawa opodatkowania 92Tabl. 102. Określenie wartości podatku od spadku i darowizn 93Tabl. 103. Podatek od spadków i darowizn – opodatkowanie 94Tabl. 104. Wysokość podatku 95Tabl. 105. Podatek od spadków i darowizn – skala podatkowa 96

VII

Spis treści

VIII A. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Podatki i opłaty lokalne

Tabl. 106. Podatki i opłaty lokalne (1) 99Tabl. 107. Podatki i opłaty lokalne (2) 99

Polityka pienięEna

Tabl. 108. Pieniądz 103Tabl. 109. Prawo dewizowe – obrót dewizowy 104Tabl. 110. Prawo dewizowe – podmioty obrotu dewizowego 105Tabl. 111. Prawo dewizowe – wartości dewizowe 106Tabl. 112. Prawo dewizowe – krajowe środki płatnicze 106Tabl. 113. Prawo dewizowe – ograniczenia obrotu dewizowego 107Tabl. 114. Prawo dewizowe – zezwolenia dewizowe 107Tabl. 115. Narodowy Bank Polski 108Tabl. 116. Narodowy Bank Polski – zadania (1) 109Tabl. 117. Narodowy Bank Polski – zadania (2) 110Tabl. 118. Narodowy Bank Polski – organy 111Tabl. 119. Funkcje Prezesa NBP 111Tabl. 120. Rada Polityki PienięEnej 112Tabl. 121. Instrumenty polityki pienięEnej Narodowego Banku Polskiego (1) 113Tabl. 122. Rezerwy obowiązkowe Narodowego Banku Polskiego 114Tabl. 123. Instrumenty polityki pienięEnej Narodowego Banku Polskiego (2) 114Tabl. 124. Stopy procentowe 115Tabl. 125. Operacje otwartego rynku 116Tabl. 126. Europejski System Banków Centralnych (1) 117Tabl. 127. Europejski System Banków Centralnych (2) 117Tabl. 128. Europejski Bank Centralny – struktura organizacyjna 118Tabl. 129. Narzędzia realizacji polityki pienięEnej Europejskiego Systemu Banków

Centralnych 119Tabl. 130. Kryteria konwergencji Europejskiego Systemu Banków Centralnych 119

Finanse publiczne

Tabl. 131. Pojęcie fi nansów publicznych (1) 123Tabl. 132. Pojęcie fi nansów publicznych (2) 123Tabl. 133. Funkcje fi nansów publicznych (1) 124Tabl. 134. Funkcje fi nansów publicznych (2) 124Tabl. 135. Zakres przedmiotowy ustawy o fi nansach publicznych 125Tabl. 136. Wyjątki od stosowania ustawy o fi nansach publicznych 126Tabl. 137. Sektor fi nansów publicznych 127Tabl. 138. Zakres podmiotowy ustawy o fi nansach publicznych – kto tworzy sektor fi nansów

publicznych (1) 127Tabl. 139. Zakres podmiotowy ustawy o fi nansach publicznych – kto tworzy sektor fi nansów

publicznych (2) 128Tabl. 140. Pojęcie środków publicznych (1) 129Tabl. 141. Pojęcie środków publicznych (2) 130Tabl. 142. Pojęcie danin publicznych 131Tabl. 143. Przeznaczenie środków publicznych 132Tabl. 144. Zasady fi nansów publicznych 133Tabl. 145. Zasada jawności fi nansów publicznych 134

Spis treści

IXA. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Tabl. 146. Metody budEetowania 135Tabl. 147. Formy organizacyjno-prawne JSFP 136Tabl. 148. Defi cyt i nadwyEka – podstawowe pojęcia 137Tabl. 149. Defi cyt budEetowy 137Tabl. 150. Źródła fi nansowania defi cytu budEetowego (1) 138Tabl. 151. Źródła fi nansowania defi cytu budEetowego (2) 138Tabl. 152. Dług publiczny – podstawowe pojęcia 139Tabl. 153. Limity 139Tabl. 154. Państwowy dług publiczny – zobowiązania 140Tabl. 155. Państwowy dług publiczny 140Tabl. 156. Dług publiczny – podział 141Tabl. 157. Finansowanie potrzeb poEyczkowych budEetu państwa 142Tabl. 158. Zaciąganie zobowiązań przez jednostki samorządu (1) 142Tabl. 159. Zaciąganie zobowiązań przez jednostki samorządu (2) 143Tabl. 160. Skarbowe papiery wartościowe 144Tabl. 161. Skarbowe papiery wartościowe – termin wykupu 144Tabl. 162. Rodzaje skarbowych papierów wartościowych 145Tabl. 163. Procedury ostroEnościowe 146Tabl. 164. Procedury sanacyjne 147Tabl. 165. Procedury ostroEnościowe i sanacyjne 147

BudEet państwa i Wieloletni Plan Finansowy

Tabl. 166. Wieloletni Plan Finansowy Państwa (1) 151Tabl. 167. Wieloletni Plan Finansowy Państwa (2) 152Tabl. 168. Wieloletni Plan Finansowy Państwa – prognoza dochodów 153Tabl. 169. Wieloletni Plan Finansowy Państwa – prognoza wydatków budEetowych 154Tabl. 170. BudEet – defi nicja 155Tabl. 171. System budEetowy w Polsce 155Tabl. 172. Funkcje budEetu (1) 155Tabl. 173. Funkcje budEetu (2) 156Tabl. 174. Zasady budEetowe 157Tabl. 175. Klasyfi kacja budEetowa 158Tabl. 176. Funkcje klasyfi kacji budEetowej 159Tabl. 177. Budowa ustawy budEetowej 159Tabl. 178. Zawartość ustawy budEetowej 160Tabl. 179. Wydatki budEetu państwa (1) 161Tabl. 180. Wydatki budEetu państwa (2) 162Tabl. 181. Wydatki budEetu państwa (3) 163Tabl. 182. PoEyczki 164Tabl. 183. Rezerwy 165Tabl. 184. Procedura opracowania budEetu państwa 166Tabl. 185. Procedura uchwalenia budEetu państwa 167Tabl. 186. Wykonanie budEetu (1) 168Tabl. 187. Wykonanie budEetu (2) 168Tabl. 188. Wykonanie budEetu (3) 169Tabl. 189. Blokowanie wydatków budEetowych (1) 170Tabl. 190. Blokowanie wydatków budEetowych (2) 170Tabl. 191. Zmiany w budEecie 171Tabl. 192. Kontrola wykonania budEetu 172

Spis treści

X A. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

BudEet jednostek samorządu terytorialnego

Tabl. 193. BudEet JST 175Tabl. 194. Uchwała budEetowa 176Tabl. 195. Dochody i wydatki budEetowe 177Tabl. 196. Dochody JST 178Tabl. 197. Uchwalanie budEetu JST 179Tabl. 198. Wieloletnia prognoza fi nansowa JST 180

Indeks rzeczowy 181

Spis treści

XIA. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Wykaz skrótów

1. Akty prawne

AkcyzaU ustawa z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2009 r. Nr 3, poz. 11 ze zm.)

FinPublU ustawa z 27.8.2009 r. o fi nansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.)

GryU ustawa z 19.11.2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. Nr 201, poz. 1540 ze zm.)

KC Kodeks cywilny

KSH Kodeks spółek handlowych

NBPU ustawa z 29.8.1997 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.)

OrdPodU ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)

PCCU ustawa z 9.9.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 101, poz. 649 ze zm.)

PDOFizU ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fi zycznych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307 ze zm.)

PDOPrU ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)

PodLeśU ustawa z 30.10.2002 r. o podatku leśnym (Dz.U. Nr 200, poz. 1682 ze zm.)

PodLokU ustawa z 12.1.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 95, poz. 613 ze zm.)

PodRolU ustawa z 15.11.1984 r. o podatku rolnym (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 136, poz. 969 ze zm.)

PrDew ustawa z 27.7.2002 r. – Prawo dewizowe (Dz.U. Nr 141, poz. 1178 ze zm.)

SpadkiU ustawa z 28.7.1983 r. o podatku od spadków i darowizn (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.)

VATU ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.)

2. Instytucje, organy i organizacje

EBC Europejski Bank Centralny

EFTA Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (ang. European Free Trade Association)

JSFP jednostka(-i) sektora fi nansów publicznych

JST jednostka(-i) samorządu terytorialnego

KRUS Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Rolniczego

NBP Narodowy Bank Polski

PRL Polska Rzeczpospolita Ludowa

3. Inne skróty

CIT podatek dochodowy od osób prawnych (ang. Corporate Income Tax)

KUP koszt uzyskania przychodu

PIT podatek dochodowy od osób fi zycznych (ang. Personal Income Tax)

PKB produkt krajowy brum ospółka z o.o. spółka z ograniczoną odpowiedzialnościąWDT wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

WNT wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

VAT podatek od wartości dodanej (ang. Value Added Tax)

zł złoty (-ch)

A. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Wykaz skrótów

XII

XIIIA. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Wykaz podstawowej literatury

W. Baka, Bankowość centralna. Funkcje. Metody. Organizacja, Warszawa 2001

W. Baka, Bankowość europejska, Warszawa 2005

B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009

A. Borodo, Prawo budEetowe, Warszawa 2008

A. Borodo, Samorząd terytorialny. System prawnofi nansowy, Warszawa 2008

E. Chojna-Duch, Polskie prawo fi nansowe. Finanse publiczne, Warszawa 2007

W. Czachórski, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 1995

H. Dzwonkowski (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2006

E. Fojcik-Mastalska (red.), Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2002

P. M. Gaudemet, J. Molinier, Finanse publiczne, Warszawa 2000

J. Głuchowski, Polskie prawo podatkowe, Warszawa 2002

E. Gniewek (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2006

A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2004

W. Góralczyk, Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 1999

F. Grądalski, System podatkowy w świetle teorii optymalnego opodatkowania, Warszawa 2006

M. Iwanicz-Drozdowska, W. L. Jaworski, Z. Zawadzka, Bankowość. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 2008

C. Kosikowski, Finanse publiczne i prawo fi nansowe, Warszawa 2003

C. Kosikowski, Finanse publiczne. Komentarz, Warszawa 2007

C. Kosikowski, Publiczne prawo bankowe, Warszawa 1999

C. Kosikowski, E. Ruśkowski, Finanse publiczne i prawo fi nansowe, Warszawa 2008

R. Mastalski, Prawo podatkowe, Warszawa 2004

A. Mikos, Ustrojowa pozycja banku centralnego w Polsce, Warszawa 2006

A. Mikos-Sitek, P. Zapadka, Polskie prawo bankowe, Warszawa 2009

A. Mikos-Sitek, P. Zapadka, Prawo fi nansów publicznych, Warszawa 2010

R. A. Musgrave, P. B. Musgrave, Public Finance In the Theory and Practice, New York 1989

Z. Ofi arski, Prawo bankowe, Warszawa 2008

Z. Ofi arski, Prawo fi nansowe, Warszawa 2007

S. Owsiak, Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Warszawa 1997

A. Partyka-Szewczyk, P. Zapadka, Zarys prawa podatkowego. Wybrane zagadnienia, Warszawa 2007

Z. Radwański, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 1998

B. Smykla, Prawo bankowe. Komentarz, Warszawa 2005

A. Szumański (red.), Prawo papierów wartościowych, t. 18, Warszawa 2005

W. Wojtowicz (red.), Prawo podatkowe. Część ogólna i szczegółowa, Bydgoszcz–Lublin 2005

A. Wolter, Prawo cywilne – zarys części ogólnej, Warszawa 1998

F. Zoll (red.), Prawo bankowe. Komentarz, Kraków 2005

A. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Wykaz podstawowej literatury

XIV

XVA. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Przedmowa

Ze względu na skomplikowanie zagadnień zarówno fi nansów publicznych, jak i prawa podatkowe-go, autonomiczność prawa podatkowego, a takEe ze względu na częste zmiany prawa w tym obszarze dobre rozumienie przedmiotu niniejszego opracowania jest niezmiernie interesujące, tak z punktu wi-dzenia relacji państwo – obywatel, jak równieE z punktu widzenia poprawnego i efektywnego fi nansowo dokonywania przez nas codziennych czynności rodzących skutki prawnopodatkowe.

Aby przybliEyć niniejszą materię, Autorka opracowania zdecydowała się zebrać kluczowe informa-cje dotyczące przedmiotowej tematyki, kierując się przede wszystkim doświadczeniami dydaktycznymi zdobytymi podczas pracy w Katedrze Prawa Finansowego i Ekonomii Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Praca i dobry kontakt ze studentami tego wydziału pozwoliły Autorce wyselekcjonować te zagadnie-nia, które stanowią o istocie prawa podatkowego i fi nansów publicznych, a tym samym pozwalają na do-bre zrozumienie obu dziedzin. Żyjemy w czasach, w których umiejętność dokonywania trafnych syntez jest nieocenioną wartością, zatem niniejsza publikacja jest propozycją kompleksowego, acz syntetycznego spojrzenia na przedmiot prawa podatkowego i fi nansów publicznych – przy pełnym zrozumieniu dla jego rozciągłości oraz potrzeby dokonywania niezbędnej selekcji.

Autorka ma nadzieję, Ee publikacja pozwoli na uchwycenie istoty tego przedmiotu, a takEe zrozu-mienie celowości przyjętych przez ustawodawcę rozwiązań prawnych, a takEe będzie stanowiła chętnie uEywaną przez studentów pomoc do nauki prawa podatkowego oraz fi nansów publicznych.

Autorka pragnie podziękować dr. Piotrowi Zapadce, prodziekanowi Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, za wieloletnią współpracę autorską, a takEe za bezustan-ną motywację do dalszego rozwoju naukowego.

dr Anna Partyka

Wrocław, marzec 2011 r.

Podatki – część ogólna

Podatki – część ogólna

3A. Partyka, Prawo podatkowe i finanse publiczne. Plansze Becka

Tabl. 1. Definicja podatku

Podatek – danina, świadczenie pieniężne określone ustawowo, przymusowe, nieodpłatne i bezzwrotne, ponoszone

na rzecz związków publicznych (art. 6 OrdPodU)

ELEMENTY PODATKU

stałe zmienne

Elementy (cechy) stałe podatku umożliwiają odróżnienie podatku

od innych świadczeń na rzecz państwa lub jednostek samorządu

terytorialnego. Wśród nich wyróżniamy:

charakter pieniężny podatku – wyłącznie świadczenie

pieniężne; wynika to z faktu, iż w systemie gospodarki towarowo-

-pieniężnej pieniądz jest najdogodniejsza formą realizacji

dochodów związków publicznoprawnych

charakter przymusowy podatku – państwo dysponuje

określonymi instrumentami prawnymi pozwalającymi na

realizację należnego mu świadczenia pieniężnego (podatku),

np. poprzez zastosowanie środków egzekucyjnych

ustawowy charakter podatku:

– nakładanie podatków może odbywać się jedynie

w drodze ustawy,

– jednostki samorządu terytorialnego nie posiadają

uprawnienia do wprowadzania własnych podatków

(mogą jedynie ustalić wysokość podatków i opłat lokalnych

w zakresie wynikającym z ustawy),

– prawowodawca jest zobowiązany do określenia istotnych

elementy konstrukcji podatku w ustawie

charakter jednostronny podatku – państwo posiada

szczególną legitymację prawną do zadania świadczenia

pieniężnego ze strony podatnika

charakter nieodpłatny podatku – brak jest świadczenia

wzajemnego ze strony państwa dla podmiotu

zobowiązanego do płacenia podatku

charakter bezzwrotny podatku – ostateczne, dei nitywne

przekazanie, środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany

na rzecz budżetu państwa; cecha ta pozwala na rozróżnienie

podatku od innych dochodów budżetowych, które noszą

inne cechy podatku, ale mają charakter zwrotny, np. emisja

skarbowych papierów wartościowych

Elementy (cechy) zmienne podatku – towarzyszą zawsze

podatkom, jednak różnią się swą treścią w poszczególnych

podatkach. Wśród nich wyróżniamy:

warunki oraz tryb płatności podatku – określone przez

ustawodawcę reguły dotyczące uiszczania podatku, w tym:

termin, sposób, forma oraz miejsce zapłaty podatku

stawki podatkowe – liczbowy stosunek pomiędzy podstawą

opodatkowania a wysokością podatku, służący

obliczeniu kwoty podatku

zwolnienie podatkowe – całkowite odstąpienie od pobrania

podatku od danego podmiotu (zwolnienie podmiotowe)

lub od danego przedmiotu (zwolnienie przedmiotowe)

w przypadku zwolnienia

podatkowego na

podatniku ciąży

obowiązek podatkowy, ale

na mocy konkretnej normy

prawa podatkowego

odstępuje się od poboru

podatku

ulgi – częściowe

zwolnienia podatkowe,

powodujące zmniejszenie

kwoty należnego podatku;

mają one postać odliczenia

albo od podstawy

opodatkowania, albo

od kwoty podatku, albo

też obniżenia stawki

podatkowej

podstawa opodatkowania – wartościowo lub ilościowo ujęty

przedmiot opodatkowania, np. do obliczenia podatku od

nieruchomości podstawą opodatkowania będzie w przypadku

gruntu – powierzchnia tego gruntu

przedmiot opodatkowania – stan faktyczny lub prawny, który

łączy się z powstaniem obowiązku podatkowego, np. uzyskanie

dochodu czy też nabycie nieruchomości

podmiot podatku

podmiot czynny – ten,

na rzecz którego pobiera

się podatek; do tej

grupy zaliczamy przede

wszystkim państwo

i gminę; jakikolwiek

podmiot prywatny nie

może być podmiotem

czynnym

podmiot bierny – ten,

który został zobowiązany

do uiszczania podatku,

(np. podatnik, płatnik,

inkasent)

Tabl. 1