Angielsko-polski sownik nowych polskich terminw fizycznych
Komisji Nazewnictwa Fizycznego PTFProponowane terminy uoylimy w
porzdku alfabetycznym wedug sw angielskich. Przy niektrych
terminach podajemy bardzo skrtowe okrelenie danego pojcia, albo
przynajmniej kontekst czy dziedzin, w ktrej termin wystpuje.
Zdajemy sobie spraw, e jzyk fizyki - jak kada inna odmiana ywego
jzyka -- nie da si wcisn w ciasne ramy jakiejkolwiek kodyfikacji.
Dlatego nie traktujemy tego wykazu jako ostatecznego
rozstrzygnicia. Jednak jeli umieszczamy wicej ni jeden polski
przekad jednego terminu, to ich kolejno jest wana uszeregowalimy je
wedug preferencji od najchtniej do coraz mniej zalecanych.
W niniejszym wykazie dopuszczamy, a nawet popieramy rne przekady
tego samego sowa wystpujcego w rnych dziedzinach, gdy s to wtedy
rne terminy. Wystpio to w nastpujcych sowach: channeling, cluster,
interface, intermittency, kink, jet, mode, squeezing, upgrading.
Zaproponowalimy rwnie dwa polskie terminy, dla ktrych nie ma
zblionych angielskich odpowiednikw, mianowicie: wuon na W boson czy
zeton na Z0 boson. Utworzono je zgodnie z dotychczasow praktyk
terminologiczn dla nonikw oddziaywa: foton, pion, mion, gluon.
Dla najciszych kwarkw top i bottom pojawiy si ju polskie
przekady, mianowicie kwark szczytowy i kwark denny (wiat Nauki,
11/1992, 18 oraz Postpy Fizyki 45, 6(1994) 595-598), ale uznalimy
je za nieudane, dlatego omielamy si zaproponowa zupenie nowe
polskie odpowiedniki: kwark wysoki i kwark niski (oprcz stosowanych
rwnolegle okrele: kwark pikny i kwark prawdziwy). Nazwy: kwark grny
i dolny s ju zarezerwowane dla kwarkw up i down.
Oczekujemy uwag i propozycji na temat przedstawianego wykazu i
dalszych terminw poczt elektroniczn na mj adres.
Bernard Jancewicz ([email protected])
Wykaz nowych terminwantibunching anyon Atomic Force Microscope
(AFM) attachment auto-correlator auxetic (auxetic material)
auxiliary boson axino axion axion charge axion hair axionic dipole
moment back action Ballistic Electron Emission Microscope (BEEM)
band termination barionium baryogenesis basin of attraction beam
splitter beautiful meson (ostatnie uzupenienia z 28.08.2003)
antygrupowanie (dotyczy czstek w akceleratorach lub fotonw w
wizkach) enion, anyon (kwant o statystyce innej ni Bosego-Einsteina
czy FermiegoDiraca) mikroskop si atomowych przyczanie, przyklejanie
(formowanie ujemnego jonu molekuy w gazie przez przechwycenie
swobodnego elektronu w procesie zderzenia trjciaowego)
autokorelator auksetyk (materia puchncy przy ciskaniu) bozon
niewolniczy (to samo co slave boson) aksino (supersymetryczny
partner aksjonu) aksjon adunek aksjonowy najeenie aksjonowe
aksjonowy moment dipolowy dziaanie zwrotne mikroskop
balistyczno-elektronowy zakoczenie pasma (chodzi o pasma
wzbudzonych poziomw jder) barionium bariogeneza dorzecze atraktora
(pojcie z teorii chaosu) pytka wiatodzielca, rozdzielacz wizki
mezon pikny
beautiful quark Big Bang Big Crunch bigit blazar bohrium boost
bottom quark bottonium braid algebra branching ratio brane
breathing oscillations bunch bunching burst (gamma burst) burst
(X-ray burst) burster cavity c-bit centauro channeling channeling
chargino charmonium chirped pulse chopper chromoelectric field
classical hair cluster cluster cluster cluster cluster cluster
expansion coherence analysis cold spot collapsar collapse collider
colocality confinement (of quarks) connected nets cooling cooling
of atoms corner cube cosmion coupler criticality crossed process
crossing symmetry Current Imaging Tunneling Spectroskopy (CITS) cw
autocorrelator (= multishot autocorrelator) debunching decoherence
deconfinement
kwark pikny Wielki Wybuch Wielkie Zgniecenie, Wielki Kres,
Wielki Kolaps bigit (skrt od Bremer digit = cyfra Bremera) blazar
(co poredniego midzy czarn dziur a kwazarem) bohr (pierwiastek 107)
pchnicie, poryw (przeksztacenie Lorentza zmieniajce prdkoci) kwark
niski (to samo co kwark pikny) botomium, kwarkonium niskie (pikne)
algebra warkoczowa stosunek rozgazienia brana (pojcie z teorii
strun) oddychanie paczka grupowanie (dotyczy czstek w
akceleratorach lub fotonw w wizkach) bysk lub rozbysk
promieniowania gamma bysk lub rozbysk promieniowania
rentgenowskiego burster, berster, byskacz wnka rezonansowa c-bit
(klasyczny bit informacji) centaur (zderzenie wysokiej energii, w
ktrym s produkowane wycznie piony naadowane, a nie ma pionw
neutralnych) ruch kanalikowy (ruch atomw w stojcej fali laserowej)
kanaowanie (w kontekcie zastosowa fizyki jdrowej do badania ciaa
staego) chargino, czardino czarmonium, kwarkonium powabne impuls
wiergoczcy, impuls komprymowany selektor prdkoci, czoper (pojcie z
fizyki neutronw) pole chromoelektryczne najeenie klasyczne klaster,
zlepek, skupisko (w kontekcie fraktali) klaster, zlepek (w kontecie
jder atomowych i fizyki ciaa staego) gromada (w astronomii) grono
(w aksjomatycznej kwantowej teorii pola) grupa (w fizyce
statystycznej) rozkad grupowy (w fizyce statystycznej) analiza
spjnoci obszar chodny kolapsar (to samo co hipernowa) kolaps, zapa,
zapadanie si zderzacz wsplokalno uwizienie (kwarkw) siatki poczone
(pojcie z rozwinitej teorii Hartmana-Perdoka wzrostu krysztaw)
wychadzanie (proces rozprania plazmy kwarkowo-gluonowej poczony z
obnianiem jej temperatury) chodzenie atomw kostka odbijajca,
retroreflektor kosmion zczka krytyczno proces skrzyowany symetria
skrzyowania prdowo obrazujca spektroskopia tunelowa autokorelator
pracy cigej rozgrupowanie dekoherencja, rozspjnienie uwolnienie
detachment dibarion dielectron dilaton dilaton tadpoles dilepton
dimuon diquark Dirac distribution (not function!) diracon doped
semiconductor (= impurity semiconductor) down-converted light
down-convertion
odczanie, odklejanie (zjawisko odwrotne do attachment) dibarion
dielektron dylaton efekty dylatonowe dilepton (para leptonw
wytwarzanych jednoczenie) dimion dikwark dystrybucja Diraca (nie
funkcja Diraca!), delta Diraca dirakon (pole Diraca podlegajce
wizom) pprzewodnik domieszkowany, pprzewodnik niesamoistny
parametryczny podzia czstoci wiata parametryczny podzia czstoci
(zjawisko, w ktrym wiato po przejciu krysztau nieliniowego ulega
podziaowi na dwie wizki o jednakowych czstociach, rozchodzce si pod
pewnym ktem) triada, trjng dubn, dubie (pierwiastek 105) dyon ebit
Para kubitw ze rda EPR) cieka omiokrotna (posmna cieka (G.
Biakowski)) czyszczenie elektrolityczne
Dreibein dubnium dyon ebit eightfold way electropolishing
Electrostatic Force Microscope mikroskop si elektrostatycznych
(EFM) emergent phenomenon zjawisko emergentne stan spleciony (stan
kwantowy bdcy superpozycj stanw odrnialnych entangled state
dowiadczalnie) splecenie, splatanie (superpozycja stanw odrnialnych
dowiadczalnie lub entanglement proces powstawania takiej
superpozycji) entanglement spltanie (jakakolwiek sytuacja, w ktrej
chodzi raczej o nieuporzdkowanie) entanglement swapping
przeniesienie splecenia rdo EPR (rdo spltanych par czstek jak w
paradoksie EinsteinaEPR source Podolskiego-Rosena) families (of
quarks) rodziny (kwarkw) (to samo co generacje kwarkw) fermion hair
najeenie fermionowe fiber laser laser wiatowodowy Field-Ion
Microscope (FIM) mikroskop polowo-jonowy filling factor czynnik
wypenienia fire ball kula ognista five-brane piciobrana flavour
zapach flavour symmetry symetria zapachowa fluktuon (stan
elektronowy w ciele staym, w ktrym elektron jest zlokalizowny w
fluctuon pobliu fluktuacji koncentracji lub innego parametru
orodka) wir, fluksoid (linia skwantowanego strumienia magnetycznego
w nadprzewodniku. fluxoid To samo co vortex) free electron laser
laser na swobodnych elektronach wymraanie (stan, w ktrym po
hadronizacji ustalane s ju iloci/widma czstek freeze out stanu
kocowego) Friction Force Microscope mikroskop si tarcia fulleren
fuleren Fnfbein pentada, piciong maksimum wzmocnienia, pik
wzmocnienia (pojcie z dziedziny laserw gain peak pprzewodnikowych)
gated pulse impuls bramkowany gaugino gaugino generations (of
quarks) generacje, pokolenia (kwarkw) (to samo co rodziny kwarkw)
genus rodzaj, genus geon geon geonium (pojedynczy elektron uwiziony
w puapce Penninga - metatrway geonium pseudoatom wytworzony do
pomiarw czynnika g elektronu)
ghost glueball gluino gluonium Grassmannian graviphoton
graviscalar gravitino habitable zone hair hassium heterotic string
hexadecapole moment Higgs boson Higgsino Higgson highly clustered
hiperpolarisability holon holonomy hot spot hybrid Hydrogen force
hyperino Hypernova idler beam (or idler wave) imaging impact factor
impurity semiconductor (= doped semiconductor) incoming wave
Inelastic Tunneling Spectroscopy (ITS) inflaton inherent safety
interface interface intermittency intermittency intrinsic
semiconductor Inverse Photoemission Force Microscope (IPFM)
ion-guide ionics isotropy group jacket jet
duch (stan ukadu kwantowego (np. struny) opisany przez wektor z
przestrzeni Hilberta o zerowej normie) kula gluonowa (mezon
gluonowy, czyli ukad zbudowany z dwch lub wicej gluonw) gluino
gluonium (obojtny kolorowo ukad zoony z samych gluonw) grasmanian
(rozmaito, ktrej elementami s podprzestrzenie pewnej przestrzeni
n-wymiarowej) grawifoton grawiskalar grawitino strefa planetogenezy
(obszar w galaktyce, gdzie moliwe jest powstawanie ukadw
planetarnych) najeenie (termin wieloznaczny. Wyraenie no hair
conjecture argonowo tumaczone jako hipoteza o braku wosw naleaoby
przetumaczy hipoteza o braku struktury) has (pierwiastek 108)
struna heterotyczna moment heksadekapolowy (moment rzdu czwartego o
liczbie adunkw co najmniej 24=16) higson, bozon Higgsa higsino
(supersymetryczny partner bozonu Higgsa) higson silnie zgronowane
(cecha zbioru obiektw, midzy ktrymi s mae odlegoci lub jest duo
pocze) hiperpolaryzowalno holon (wzbudzenie przenoszce adunek)
holonomia obszar gorcy (w hadronie zlokalizowany obszar emisji
czstek o duej krotnoci/pdach poprzecznych) hybryda (obojtny
kolorowo ukad zwizany mezonu i gluonu) sia wodorowa (zjawisko
wizania dwch atomw wodoru w czsteczk dziki siom Van der Waalsa)
hiperino hipernowa (to samo co kolapsar) wizka jaowa obrazowanie
wspczynnik wpywu, wspczynnik oddziaywania pprzewodnik
domieszkowany, pprzewodnik niesamoistny fala wchodzca, fala
nadbiegajca spektroskopia tunelowania niesprystego inflaton
bezpieczestwo wsobne, bezpieczestwo pasywne (pojcie wystpujce przy
reaktorach jdrowych) midzypowierzchnia (powierzchnia oddzielajce
dwie rne substancje albo fazy jednej substancji) interfejs, sprzg
(urzdzenie kontrolujce przepyw informacji midzy czciami skadowymi
systemu komputerowego) intermitencja, migotanie (due lokalne
fluktuacje w rozkadach zmiennych kinematycznych) sporadyczno (w
kontekcie fraktali) pprzewodnik samoistny (pprzewodnik idealnie
czysty, bez domieszek) mikroskop si fotoemisji wymuszonej jonowd
jonika (konstrukcja i opis urzdze wykorzystujcych transport jonw)
grupa izotropii (grupa, wzgldem ktrej dany wektor pozostaje
niezmienny. W odrnieniu od niej przez grup stabilnoci rozumie si
grup niezmieniajc jakiego zbioru) osona, otulina (osona speniajca
funkcj moderatora neutronw) det (ukierunkowana emisja radiowa i
emisja czstek z aktywnych galaktyk)
jet det, struga (strumie hadronw z fragmentujcego partonu) jet
struga (materia wypywajca z gwiazdy w dwch przeciwnych kierunkach)
Kelvin Probe Force Microscope mikroskop si z sond Kelvina (KPFM)
Kerr lensing soczewkowanie Kerra fada (zaamanie w czasoprzestrzeni
(jak np. monopol lub struna kosmiczna) jako kink hipotetyczne rdo
rozbyskw gamma) kink zgicie, zagicie (w widmie promieni
kosmicznych) zaamanie (w detektorach ladowych miejsce odpowiadajce
rozpadowi czstki kink naadowanej na naadowan i obojtn) Laser Driven
STM (LDSTM) laserowo sterowany STM leakage current prd upywu
leptogluon leptogluon uniwersalno leptonowa (przy dostatecznie
wysokiej energii zderzenia stosunki lepton universality rozgazie na
pary elektron-pozyton, mion-antymion, taon-antytaon s bardzo
podobne) lidar (Light Detection and lidar Ranging) light-emitting
diode dioda wiecca light shift przesunicie wietlne linac liniak
(akcelarator liniowy) linear collider zderzacz liniowy Magnetic
Force Microscope mikroskop si magnetycznych (MFM) magnetic
resonance imaging obrazowanie metod rezonansu magnetycznego
magneto-optical trap puapka magnetooptyczna majoron majoron mass
shell powoka masy meitnerium meitner (pierwiastek 109) microchip
mikroprocesor mode mod (nie moda!), typ drga (jedno z wielu rozwiza
rwnania falowego) tryb (sposb, w jaki dany program lub sprzt dziaa
po skonfigurowaniu przez mode uytkownika) mode locked laser laser z
synchronizacj modw mode locking synchronizacja modw multilayer
wielowarstwa multishot autocorrelator (= cw autokorelator pracy
cigej autocorrelator) wielowiat (co wikszego ni Wszechwiat, nasz
Wszechwiat jest tego multiverse odgazieniem) Near Field Acoustic
Microscope mikroskop akustyczny bliskiego pola (NFAM) neutralino
neutralino non-demolition measurement pomiar nieniszczcy novalike
binary system ukad podwjny typu nowa, nowopodobny ukad podwjny
optical fiber wiatowd (w optyce) optical fiber wkno optyczne (w
fizyce wielkich energii) optical Kerr effect optyczne zjawisko
Kerra, optyczny efekt Kerra optical molasse melasa optyczna optical
spanner klucz optyczny optical tweezers szczypce optyczne overlap
integral caka przekrywania pairing dwjkowanie, czenie si w pary
pants diagram diagram typu portek, diagram portkowy pelet granulka,
kuleczka penguin diagram diagram pingwinowy fazon (elektron
zlokalizowany w fazie I przy fragmencie fazy II, ktrego phason
rwnowag on sam podtrzymuje) phonino fonino photino fotino photonic
cat stan typu kota Schrdingera (stan pola elektromagnetycznego)
photonics fotonika
Photon Scanning Tunneling Microscope (PSTM) Photo Voltage STM
(PVSTM) pining piston planetesimal polariton polarity polaron
polymerization of spins pomeron postdoc position postdoctoral
education power broadening preon probe pulse pseudo-spin valve
pullback pulse compression pulse compressor pulse stretcher
pump-probe scheme pump-probe technics pump pulse puncture punctured
sphere quantum communication quantum computing quantum eraser
quantum group quantum hair quantum images quantum integrability
quantum repeater quantum waveguide quark confinement quark families
quark generations quark molecule quarkonium quasi-deuteron
quasi-fractal qubit quiver energy quivering motion (=
Zitterbewegung) quon radiative correction radiative transport
radion rapidity reference pulse reheating relict radiation repeller
roton running coupling constant rutherfordium sample path
fotonowy skaningowy mikroskop tunelowy fotonapiciowy STM
zaczepianie (zjawisko dotyczce wirw w nadprzewodniku) piston, tok
planetozymal polaryton biegunowo polaron (czstka skalarna)
polimeryzacja spinw pomeron sta podoktorski ksztacenie podoktorskie
poszerzenie nasyceniowe preon impuls prbkujcy zawr pseudospinowy
cofnicie, cofanie skracanie impulsu, komprymacja impulsu kompresor
impulsw, komprymator impulsw rozcigacz impulsw, dekomprymator
impulsw schemat pompa-prbka metoda pompa-prbka impuls pompujcy
nakucie sfera nakuta czno kwantowa, komunikacja kwantowa obliczenia
kwantowe gumka kwantowa grupa kwantowa najeenie kwantowe obrazy
kwantowe cakowalno kwantowa duplikator kwantowy kwantowd uwizienie
kwarkw rodziny kwarkw (to samo co quark generations) pokolenia
kwarkw, generacje kwarkw, rodziny kwarkw (to samo co quark
families) molekua kwarkowa, czsteczka kwantowa (ukad dwch kwarkw i
dwch antykwarkw) kwarkonium (mezon kwarkowy, czyli ukad
kwark-antykwark) kwazideuteron kwazifraktal kubit, qubit (bit
informacji w obliczeniach kwantowych) energia drenia ruch drcy kuon
poprawka promienista, poprawka radiacyjna transport promienisty
radion (pole skalarne, ktre parametryzuje promie w dodatkowych
wymiarach) pospieszno, raptowno impuls odniesienia, impuls cechujcy
odgrzanie (po inflacji ponowne ogrzanie Wszechwiata) promieniowanie
reliktowe, promieniowanie szcztkowe odpychajcy punkt stay, repeler
roton (rodzaj wzbudzenia kolektywnego w nadcieczy) biegnca staa
sprzenia, zmienna staa sprzenia rutherford (pierwiastek 104)
trajektoria prbna (termin z teorii dyfuzji)
saturation flux sawtooth map Scanning Capacitance Microscope
(SCM) Scanning Chemical Potential Microscope (SCPM) Scanning
Electrochemical Microscope (SEM) Scanning Ion-Conductance
Microscope (SICM) Scanning Near Field Optical Microscope (SNFOM)
Scaning Probe Microscopy (SPM) Scanning Spin-Precession Microscopy
(SSM) Scanning Thermal Microscope (STM) Scanning Tunneling
Microscope (STM) Scanning Tunneling Spectroscopy (STS) Schrdinger
cat state seaborgium seeded beam see-saw mechanism selectron
self-affinity Self-Amplified Spontaneous Emission self-consistent
methods self-mode-locking selforganized criticality self-phase
modulation self-similarity semion sfermion shot noise shower signal
beam (or signal wave) simple self-similarity sine-Gordon equation
single shot auto-correlator Sisyphus cooling Sisyphus effect
skyrmion slave boson slepton sneutrino spallation sparticle
spectator spectator nucleon spectator particle spectator quark spin
flip spinon spintronics squark
strumie nasycenia odwzorowanie pioksztatne skaningowy mikroskop
pojemnoci skaningowy mikroskop potencjaw chemicznych skaningowy
mikroskop elektrochemiczny skaningowy mikroskop przewodnictwa
jonowego skaningowy mikroskop optyczny bliskiego pola skaningowa
mikroskopia prbnikowa skaningowa mikroskopia spinowo-precesyjna
skaningowy mikroskop termiczny skaningowy mikroskop tunelowy
skaningowa spektroskopia tunelowa stan typu kota Schrdingera
seaborg (pierwiastek 106) wizka domieszkowana mechanizm hutawki
selektron (supersymetryczny partner elektronu) samopowinowactwo
samowzmacniajca si emisja spontaniczna metody samozgodne, metody
samouzgodnione (metody typu Hartree'ego-Focka) samosynchronizacja
samoorganizujca si krytyczno samoindukowana modulacja fazy,
automodulacja fazy samopodobiestwo (w miejsce grupy
renormalizacyjnej w mechanice gazw i cieczy) semion (czstki z faz
statystyczn +-pi/2 wzgldem zamiany) sfermion (supersymetryczny
partner fermionu) szum rutowy pk (strumie czstek wtrnych
powstajcych w atmosferze z powodu promieni kosmicznych) wizka
sygnaowa (albo fala sygnaowa) (jedna z wizek o czstoci niszej ni
czsto wiata laserowego w parametrycznym procesie oddziaywania wiata
laserowego z krysztaem nieliniowym) samopodobiestwo proste (pojcie
z teorii wymiarw fizycznych) sinusowe rwnanie Gordona autokorelator
jednostrzaowy chodzenie syzyfowe (chodzenie laserowe z gradientem
polaryzacji) efekt Syzyfa, zjawisko Syzyfa skyrmion bozon
niewolniczy (to samo co auxiliary boson) slepton, lepton
supersymetryczny sneutrino (supersymetryczny partner neutrina)
spalacja, kruszenie (kruszenie jdra atomowego) sczstka
(supersymetryczny partner czstki) widz nukleon-widz (wystpuje w
opisie zderze jder) czstka-widz kwark-widz, kwark bierny (kwark nie
biorcy udziau w oddziaywaniu) przejcie z odwrceniem spinu, przeskok
spinowy, przewrt spinowy spinon (wzbudzenie przenoszce spin)
spintronika skwark, kwark supersymetryczny
squeezed state squeezing squeezing SQUID staggered fermions stop
strangelet streak camera stripping strongly clustered subrecoil
cooling superconducting quantum interference superconducting
quantum interference device (SQUID) supercontinuum super contour
superdeformed nucleus superflavor supermultiplet superparamagnetic
effect superparticle superspace sympathetic cooling symplectic
Fourier transformation tau particle tauon teleportee teleportee
photon tempon (or chronon) terahertz radiation thrust Ti:sapphire
laser top quark toponium trapping state T-rays true quark twin
boundary ultracold atoms undulator unpaired electrons upgrading
upgrading Vielbein Vierbein vortex vorton wake field wavelet W
boson Wino world sheet world volume wormhole wrapping
stan cieniony cienienie (w kontekcie optyki) ciskanie (w
kontekcie astrofizyki) patrz: superconducting quantum interference
device fermiony przestawne stop (supersymetryczny partner kwarka
top) dziwadeko kamera smugowa zdarcie, zdzieranie, striping silnie
zgronowane (cecha zbioru obiektw, midzy ktrymi s mae odlegoci lub
jest duo pocze) chodzenie poniej granicy odrzutu nadprzewodzca
interferometria kwantowa nadprzewodnikowy interferometr kwantowy
(SQUID) superkontinuum superkontur jdro superzdeformowane
superzapach supermultiplet efekt nadparamagnetyczny (wystpuje
wtedy, gdy energia ukadu spinw atomowych tworzcych pojedynczy bit
zblia si do energii termicznej) superczstka superprzestrze
chodzenie powizane symplektyczne przeksztacenie Fouriera taon,
lepton tau taon przedmiot teleportowany foton teleportowany tempon
(albo chronon) (jednostka czasu rwna \mi0e2/4 \pi mec zaproponowna
przez Diraca w Nature 139(1937)323) promieniowanie terahercowe
pchnicie (wielko uywana do opisu produkcji czstek w zderzeniach
wysokoenergetycznych) laser szafirowy kwark wysoki, kwark top (to
samo co kwark prawdziwy) toponium, kwarkonium wysokie (prawdziwe)
stan puapkujcy promienie T kwark prawdziwy zbliniaczenie atomy
ultrazimne undulator elektrony niesparowane udoskonalenie (dotyczy
aparatury) uaktualnienie (dotyczy oprogramowania) wielong tetrada,
czwrng wir (linia skwantowanego strumienia magnetycznego w
nadprzewodniku) worton (soliton gadki na maych odlegociach, ktry
niesie wszystkie liczby kwantowe zwykych czstek) kilwater, pole
wzbudzone faletka, falka wuon, bozon W wuino, wino wstga wiata brya
wiata, objto wiata, w wiata rczka, uchwyt, tunel czasoprzestrzenny,
tunel robaka owijanie (pojcie z teorii grawitacji)
Z0 boson Zino Zitterbewegung (= quivering motion) Z-pinch
Zweibein
zeton, bozon Z0 zetino, zino ruch drcy samozaciskanie Z, skurcz
Z diada, dwung
