aneks do · 2019. 6. 17. · dominują kredyty udzielone w wysokości 50-100 tys. zł, przy czym w ostatnich latach obserwowany jest szybki wzrost kredytów o wartości 100-200 tys

Wyniki badania portfela

kredytów mieszkaniowych i konsumpcyjnych

gospodarstw domowych

według stanu na koniec 2018

aneks do

„Raportu o sytuacji banków w 2018”

URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO

Warszawa, 2019

Wyniki badania portfela kredytów mieszkaniowych i konsumpcyjnych gospodarstw domowych

22

Opracowanie:

Andrzej Kotowicz

przy współpracy

Departamentu Bankowości Komercyjnej i Specjalistycznej

Urząd Komisji Nadzoru Finansowego


33

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie ......................................................................................................................................... 4

Najważniejsze wnioski analityczne ......................................................................................................... 5

WYNIKI BADANIA PORTFELA KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH ............................................ 9

1. Wybrane charakterystyki struktury i jakości portfela kredytów mieszkaniowych ....................... 10

2. Struktura akcji kredytowej i profil kredytobiorców w 2018 ......................................................... 20

3. Popyt i podaż kredytów ................................................................................................................ 23

WYNIKI BADANIA PORTFELA KREDYTÓW KONSUMPCYJNYCH ......................................... 25

1. Wybrane charakterystyki struktury portfela kredytów konsumpcyjnych ..................................... 26

2. Kredyty udzielone według uproszczonych zasad ......................................................................... 31

3. Popyt i podaż kredytów ................................................................................................................ 32

4. Kredyty udzielone na kwoty powyżej 50 tys. zł ........................................................................... 33


44

Wprowadzenie

Materiał stanowi kontynuację dotychczasowych badań UKNF struktury portfela kredytów

mieszkaniowych i konsumpcyjnych.

Materiał opracowano na podstawie badania według stanu na koniec 2018 r., którym objęto

35 banków komercyjnych i oddziałów instytucji kredytowych zajmujących dominującą pozycję

na rynku kredytów mieszkaniowych i konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych, przy czym:

badaniem w zakresie portfela kredytów mieszkaniowych objęto 27 podmiotów, których

wartość portfela wynosiła co najmniej 100 mln zł i na koniec 2018 r. skupiały 97,3% ogólnej

wartości tych kredytów,

badaniem w zakresie portfela kredytów konsumpcyjnych objęto również 27 podmiotów,

których wartość portfela wynosiła co najmniej 100 mln zł i na koniec 2018 r. skupiały 95,7%

ogólnej wartości tych kredytów.

Przy interpretacji wyników należy mieć na uwadze, że część danych dostarczonych przez banki

miała charakter szacunków eksperckich.


55

Najważniejsze wnioski analityczne

Kredyty mieszkaniowe

Na koniec 2018 r. w portfelach banków objętych badaniem znajdowało się 2,2 mln kredytów

mieszkaniowych udzielonych gospodarstwom domowym, o łącznej wartości 406,4 mld zł.

W portfelu dominowały kredyty złotowe, które stanowiły 74,6% ogólnej liczby udzielonych

kredytów oraz 68,4% ogólnej wartości portfela kredytowego (1,6 mln kredytów o łącznej

wartości 277,8 mld zł).

Liczba i wartość kredytów walutowych ulega systematycznemu zmniejszeniu (na koniec

2018 r. w portfelach banków znajdowało się 555,9 tys. kredytów walutowych o łącznej

wartości 128,6 mld zł, w tym 457,3 tys. kredytów CHF o łącznej wartości 104,8 mld zł).

Według stanu na koniec 2018 r. przeciętna kwota kredytu pozostałego do spłaty wynosiła

185,4 tys. zł (w przypadku kredytów złotowych 169,8 tys. zł, a walutowych 231,3 tys. zł).

W 2018 r. odnotowano poprawę struktury portfela kredytowego, co wyraziło się głównie

w zmniejszeniu liczby i wartości kredytów o LTV > 80% do 100%, podczas gdy liczba

i wartość kredytów o LTV > 100% kształtowała się na poziomie zbliżonym do końca 2017 r.

(na koniec 2018 r. w portfelach banków znajdowało się 133,3 tys. kredytów o wartości

49,6 mld zł, w przypadku których LTV było wyższe od 100%).

Pomimo obserwowanej poprawy, wynikającej m.in. ze wzrostu cen na rynku nieruchomości,

wysokie LTV części portfela kredytowego wzbudza obawy o sytuację gospodarstw

domowych, które nie podołałyby spłacie tych kredytów.

Na koniec 2018 r. w strukturze portfela kredytowego banków dominowały kredyty o niskich

lub umiarkowanych wartościach DSTI1 (do 40%). Jednak w portfelach banków znajdowało

się również 389,9 tys. kredytów o łącznej wartości 89,2 mld zł, w przypadku których

kredytobiorcy przeznaczali na spłatę swoich zobowiązań ponad 40% miesięcznych

dochodów (w tym 196,0 tys. kredytów o łącznej wartości 45,6 mld zł, w przypadku których

DSTI przekraczało 50%).

Pod względem okresu zapadalności kredytów (zgodnie z bieżącym harmonogramem spłaty),

przeważają kredyty o okresie zapadalności do 20 lat, przy czym średnia zapadalność

kredytów mierzona liczbą kredytów wynosi około 19 lat (w okresie tym powinna zostać

spłacona połowa ogólnej liczby kredytów istniejących na koniec 2018 r.), a mierzona

wartością kredytów około 11 lat (w okresie tym powinna zostać spłacona połowa zadłużenia

według stanu na koniec 2018 r.).

1 DSTI (Debt-Service-to-Income) relacja miesięcznej wartości wszystkich spłacanych rat kredytowych do miesięcznego dochodu

netto gospodarstw domowych, która określa jaka część dochodu przeznaczana jest co miesiąc na spłatę długu (w przypadku rat

kredytowych należy uwzględnić nie tylko wydatki związane z obsługą kredytu mieszkaniowego, lecz także wszystkie inne

obciążenia kredytowe, pomijając kredyty na karcie kredytowej, w linii kredytowej lub w rachunku bieżącym).


66

W przypadku ryzyka związanego z portfelem kredytów mieszkaniowych szczególne

znaczenie ma okres zapadalności kredytów CHF. W związku z tym można stwierdzić, że

przy założeniu bieżącego harmonogramu spłaty, średnia zapadalność kredytów CHF

mierzona liczbą kredytów wynosi około 18 lat, a mierzona wartością kredytów wynosi około

9 lat (przy założeniu utrzymania się obecnych trendów w zakresie przedterminowej spłaty

kredytów CHF ich średnia zapadalność mierzona liczbą kredytów wynosi około 14 lat,

a mierzona wartością kredytów około 8 lat).

Od kilku lat liczba i wartość kredytów ze stwierdzoną utratą wartości oraz opóźnionych

w spłacie powyżej 30 dni utrzymuje się na względnie stabilnym poziomie (na koniec 2018 r.

w portfelach badanych banków znajdowało się 37,1 tys. kredytów zagrożonych o łącznej

wartości 10,3 mld zł, co stanowiło 1,7% liczby kredytów oraz 2,5% ich ogólnej wartości).

Jakość kredytów złotowych i walutowych była porównywalna, a statystycznie niższa jakość

kredytów walutowych spowodowana była praktycznym wyeliminowaniem sprzedaży

nowych kredytów, w związku z czym portfel tych kredytów ulega szybszemu „starzeniu”.

Najniższą jakość przedstawiał portfel kredytów z lat 2007-2008, udzielonych w szczycie

hossy na rynku nieruchomości i szczycie umocnienia złotego względem walut głównych

(udział kredytów zagrożonych w ogólnej wartości tych roczników wynosił odpowiednio

5,7% i 6,5%).

Na koniec 2018 r. w portfelach banków znajdowało się 26,8 tys. kredytów o łącznej wartości

9,1 mld zł objętych restrukturyzacją (głównie w formie zawieszenia rat spłaty lub

wydłużenia okresu spłaty). Jednocześnie banki kontynuowały proces poprawy jakości

portfela kredytowego w drodze sprzedaży części należności (dotyczyło to 4,4 tys. kredytów

o łącznej wartości 0,9 mld zł).

Struktura akcji kredytowej w 2018 r. była zbliżona do tej z lat ubiegłych (m.in. prawie

wszystkie kredyty zostały udzielone w złotych, ich LTV na ogół nie przekraczało 80%, a

wśród kredytobiorców dominowały osoby do 35 roku życia, z wykształceniem wyższym lub

niepełnym wyższym, zatrudnione na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony).

Uwagę jednak zwraca, blisko 10% udział kredytów o wysokich DSTI (powyżej 40%)

udzielonych kredytobiorcom o relatywnie niskich dochodach (miesięczny dochód netto do

4 tys. zł).

W 2018 r. odnotowano wzrost popytu na kredyt, skutkujący znacznym wzrostem akcji

kredytowej (liczba udzielonych kredytów zwiększyła się o 9,7%, a wartość udzielonych

kredytów o 18,3%).

W kontekście rozwoju akcji kredytowej, należy zwrócić uwagę na duży wzrost średniej

wartości kredytu jaki nastąpił w ostatnich latach (z 180,0 tys. zł w styczniu 2013 r. do

267,9 tys. zł w grudniu 2018 r., tj. o 48,9%). Wynika on głównie ze wzrostu cen na rynku


77

nieruchomości, jaki miał miejsce w tym okresie (na niektórych rynkach przekraczał 30%).

Należy mieć na uwadze, że silne wzrosty cen mogą prowadzić do nadmiernego zadłużenia

części gospodarstw domowych, jak też do wykluczenia z rynku nieruchomości części

gospodarstw domowych o niskich lub przeciętnych dochodach.

Kredyty konsumpcyjne

Na koniec 2018 r. w portfelach badanych banków znajdowało się 20,5 mln kredytów

konsumpcyjnych o łącznej wartości 164,3 mld zł i średniej wartość 8,0 tys. zł.

Przyjmując za podstawę klasyfikacji faktyczny cel udzielenia kredytów można stwierdzić,

że w ujęciu wartościowym dominują kredyty gotówkowe (63,8% ogólnej wartości

kredytów), a w ujęciu ilościowym pozostałe kredyty (41,6% ogólnej liczby kredytów),

wśród których znaczącą część stanowią kredyty udzielone w ramach kart kredytowych oraz

ROR, czyli również kredyty o charakterze gotówkowym.

Charakterystyczną cechą portfela kredytów konsumpcyjnych jest asymetria - w ogólnej

liczbie kredytów dominują kredyty o niskich kwotach (kredyty do 2 tys. zł stanowią 35,9%

ogólnej liczby udzielonych kredytów, ale zaledwie 3,8% ogólnej wartości portfela),

a w ogólnej wartości kredytów dominują kredyty o najwyższych kwotach (kredyty powyżej

50 tys. zł stanowiące 5,1% ogólnej liczby udzielonych kredytów, ale 44,6% ogólnej wartości

portfela).

Wraz ze wzrostem kwoty kredytów zaobserwowano obniżenie ich jakości. Najniższą jakość

wykazują kredyty o kwotach powyżej 50 tys. zł (na koniec 2018 r. kredyty ze stwierdzoną

utratą wartości stanowiły 12,7% ogólnej liczby tych kredytów oraz 10,4% ich ogólnej

wartości, jednocześnie ich łączna wartość wynosiła 9,3 mld zł i stanowiła 51,9% ogólnej

wartości kredytów zagrożonych).

Szczególnej uwagi ze strony banków i klientów wymagają długoterminowe kredyty

o wysokich DSTI, gdyż mogą one prowadzić do nadmiernego zadłużenia się części

gospodarstw domowych oraz generować nadmierne ryzyko po stronie banków (z niepełnych

danych wynika, że w 2018 r. banki udzieliły kredytów o wartości przekraczającej 10 mld zł,

w przypadku których termin zapadalności przekraczał 5 lat, a DSTI przekraczało poziom

50%).

W 2018 r. odnotowano wzrost popytu i podaży kredytów konsumpcyjnych, w rezultacie

czego odnotowano rekordową sprzedaż w ujęciu wartościowym (87,2 mld zł) oraz wzrost

średniej kwoty kredytu (z 8,3 tys. zł w 2017 r. do 9,2 tys. zł w 2018 r.).

Począwszy od 2012 r. obserwowany jest dynamiczny wzrost kredytów konsumpcyjnych

udzielanych na kwotę powyżej 50 tys. zł.


88

Na koniec 2018 r. w portfelach banków znajdowało się 1,0 mln kredytów (5,1% ogólnej

liczby kredytów), o łącznej wartości 73,3 mld zł (44,6% ogólnej wartości portfela), które

zostały udzielone na kwotę powyżej 50 tys. zł.

Przyjmując za podstawę klasyfikacji kwotę kredytów, wśród należności powyżej 50 tys. zł,

dominują kredyty udzielone w wysokości 50-100 tys. zł, przy czym w ostatnich latach

obserwowany jest szybki wzrost kredytów o wartości 100-200 tys. zł.

Pod względem celu udzielenia kredytów, dominują kredyty gotówkowe (na koniec 2018 r.

stanowiły one 72,9% ogólnej liczby kredytów oraz 69,7% ich ogólnej wartości).

Z kolei, w przypadku długości okresu kredytowania dominują kredyty udzielone na okres

powyżej 5 lat, na które przypada ponad 80% ogólnej liczby i wartości kredytów udzielonych

na kwotę powyżej 50 tys. zł. Należy przy tym mieć na uwadze, że część z tych kredytów ma

charakter kredytów konsolidacyjnych.

Okres zapadalności większości kredytów nie przekracza 10 lat, ale w portfelu banków

znajduje się też ponad 100 tys. kredytów, w przypadku których okres ten jest dłuższy, przy

czym okres zapadalności części kredytów jest porównywalny z okresem zapadalności

kredytów mieszkaniowych. Można zatem przypuszczać, że wynika to z kredytów

konsolidacyjnych, w przypadku których konsolidacją najprawdopodobniej objęty jest

również kredyt mieszkaniowy.

Jak już wskazano, jakość wysokokwotowych kredytów konsumpcyjnych jest niższa niż

pozostałych kredytów konsumpcyjnych, a jednocześnie w ostatnich latach obserwowany jest

stały wzrost liczby i wartości kredytów ze stwierdzoną utratą wartości. W związku z tym

wymagają one szczególnej uwagi ze strony klientów, banków i nadzoru.


99

WYNIKI BADANIA

PORTFELA KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH

STAN NA KONIEC 2018


1100

1. Wybrane charakterystyki struktury i jakości portfela kredytów mieszkaniowych

Na koniec 2018 r. w portfelach banków objętych badaniem znajdowało się 2,2 mln kredytów

mieszkaniowych udzielonych gospodarstwom domowym.

Struktura portfela kredytowego według waluty kredytu na koniec 2018

Ogółem Złotowe Walutowe CHF EUR Inne

waluty

Liczba kredytów (sztuki) 2 192 383 1 636 446 555 937 457 276 91 078 7 583

Wartość kredytów (mln zł) 406 423 277 813 128 610 104 768 22 254 1 588

Średnia wartość kredytu (tys. zł) 185,4 169,8 231,3 229,1 244,3 209,4

Większość kredytów została udzielona w złotych (74,6% w ujęciu ilościowym, 68,4% w ujęciu

wartościowym), ale udział kredytów walutowych nadal był relatywnie wysoki, co wynikało z ich

silnego rozwoju w minionej dekadzie (zwłaszcza w latach 2006-2008). Jednak dzięki

praktycznemu wyeliminowaniu sprzedaży kredytów walutowych, ich stopniowej spłacie, jak też

przewalutowaniu lub sprzedaży części kredytów zagrożonych, ich liczba, wartość oraz udział

w portfelu ulegają systematycznemu obniżeniu (w 2018 r. liczba kredytów zmniejszyła się

o 27,3 tys., w tym kredytów CHF o 24,7 tys., a ich wartość o 3,2 mld zł, w tym kredytów CHF

o 2,3 mld zł).


1111

Struktura portfela kredytowego według wartości kredytu na koniec 2018

Liczba kredytów (sztuki) Wartość kredytów (mln zł)

Ogółem Złotowe Walutowe Ogółem Złotowe Walutowe

OGÓŁEM 2 192 383 1 636 446 555 937 406 423 277 813 128 610

do 100 tys. zł 713 009 554 623 158 386 36 501 28 619 7 882

> 100 - 200 712 560 565 272 147 288 105 120 83 308 21 812

> 200 - 300 413 895 308 663 105 232 101 174 75 235 25 939

> 300 - 400 185 994 121 929 64 065 63 791 41 680 22 111

> 400 - 500 80 585 45 948 34 637 35 763 20 356 15 407

> 500 tys. zł 86 340 40 011 46 329 64 075 28 616 35 459

W ogólnej liczbie kredytów dominują kredyty do 200 tys. zł (65,0%), ale w ujęciu

wartościowym uwagę zwraca wysoki udział kredytów powyżej 500 tys. zł (15,8%), na co wpływ

miało również obserwowane w latach 2008-2015 osłabienie PLN względem CHF.

Struktura portfela kredytowego według LTV na koniec 2018


Ogółem Złotowe Walutowe CHF Ogółem Złotowe Walutowe CHF

OGÓŁEM 2 187 024 1 631 090 555 934 457 275 406 363 277 753 128 610 104 768

do 80% 1 746 870 1 366 162 380 708 315 195 277 747 212 949 64 799 52 063

> 80% - 100% 306 855 237 159 69 696 50 589 78 994 56 000 22 993 16 763

> 100% 133 299 27 769 105 530 91 491 49 622 8 804 40 818 35 943

w tym

do 50% 909 575 672 943 236 632 203 435 93 669 66 857 26 812 23 027

> 50% - 80% 837 295 693 219 144 076 111 760 184 079 146 092 37 986 29 035

> 80% - 90% 236 929 198 703 38 226 27 066 59 197 46 839 12 358 8 784

> 90% - 100% 69 926 38 456 31 470 23 523 19 797 9 161 10 636 7 979

> 100% - 110% 38 631 12 774 25 857 20 526 12 378 3 384 8 994 7 205

> 110% - 120% 26 975 5 155 21 820 17 443 9 401 1 553 7 848 6 341

> 120% - 130% 20 445 2 557 17 888 15 264 7 655 843 6 812 5 906

> 130% - 140% 14 262 1 474 12 788 11 873 5 596 516 5 080 4 765

> 140% - 150% 9 932 1 008 8 924 8 601 4 046 369 3 677 3 545

> 150% - 200% 18 954 2 520 16 434 16 187 8 466 1 064 7 402 7 262

> 200% 4 100 2 281 1 819 1 597 2 080 1 075 1 004 920


1122

Na koniec 2018 r. badane banki wykazały 133,3 tys. kredytów (6,1% ogólnej liczby kredytów)

o wartości 49,6 mld zł (12,2% ogólnej wartości kredytów), których bieżąca wartość LTV była

wyższa od 100%. Ponadto banki miały 306,9 tys. kredytów (14,0% ogólnej liczby) o wartości

79,0 mld zł (19,4% ogólnej wartości) w przypadku których LTV kształtowało się na poziomie

powyżej 80% do 100%.

W 2018 r. odnotowano poprawę struktury portfela kredytowego stosunku do końca 2017 r., co

wynikało m.in. ze wzrostu cen na rynku nieruchomości. Wyraziło się to głównie w zmniejszeniu

liczby i wartości kredytów o LTV > 80% do 100% (liczba kredytów zmniejszyła się o 18,5%,

a ich wartość o 14,6%), podczas gdy liczba i wartość kredytów o LTV > 100% kształtowała się

na poziomie zbliżonym do końca 2017 r.

Pomimo obserwowanej poprawy, wysokie LTV części portfela kredytowego wzbudza obawy

o sytuację finansową gospodarstw domowych, które nie podołałyby spłacie tych kredytów.


1133

Struktura portfela kredytowego według szacowanej wartości DSTI na koniec 2018

Ogółem do 20% > 20-30% > 30-40% > 40-50% > 50-60% > 60%

Liczba kredytów (sztuki)

Ogółem 2 179 115 883 602 556 071 349 585 193 864 85 571 110 421

Złotowe 1 627 924 608 424 437 342 284 546 158 804 67 832 70 976

Walutowe 551 191 275 204 118 715 65 021 35 060 17 743 39 448

CHF 452 963 233 576 97 943 51 152 27 086 13 403 29 804

Wartość kredytów (mld zł)

Ogółem 404 421 131 779 108 653 74 812 43 566 20 284 25 328

Złotowe 276 491 78 087 78 593 57 128 33 232 15 022 14 430

Walutowe 127 930 53 701 30 059 17 677 10 332 5 265 10 897

CHF 104 123 45 164 24 873 13 785 7 913 3 967 8 420

W strukturze portfela kredytowego pod względem bieżącej wartości DSTI dominowały kredyty

o niskich lub umiarkowanych wartościach DSTI. Jednak na koniec 2018 r. w portfelach

badanych banków znajdowało się również 389,9 tys. kredytów o łącznej wartości 89,2 mld zł,

w przypadku których kredytobiorcy przeznaczali na spłatę swoich zobowiązań ponad 40%

miesięcznych dochodów (w tym 196,0 tys. kredytów o łącznej wartości 45,6 mld zł,

w przypadku których DSTI przekraczało 50%).

Struktura portfela kredytowego według okresu zapadalności - stan na koniec poszczególnych lat

Stan na

koniec



2018 2 192 383 1 636 446 555 937 457 276 406 423 277 813 128 610 104 768

2019 2 145 768 1 598 923 546 845 449 531 384 938 264 023 120 915 98 307

2020 2 110 021 1 572 920 537 102 441 645 366 622 252 423 114 199 92 600

2021 2 070 435 1 544 147 526 289 433 648 348 392 240 826 107 565 86 955

2022 2 028 979 1 512 463 516 516 426 110 330 240 229 241 100 999 81 373

2023 1 984 487 1 479 700 504 787 415 800 312 190 217 664 94 526 75 886

2024 1 940 429 1 446 548 493 881 406 326 294 273 206 126 88 147 70 507

2025 1 888 994 1 412 093 476 901 391 215 276 420 194 542 81 878 65 241

2026 1 832 287 1 373 489 458 799 376 076 258 761 182 996 75 765 60 130

2027 1 772 553 1 329 428 443 125 363 296 241 327 171 536 69 791 55 144

2028 1 708 857 1 284 016 424 842 346 601 224 164 160 199 63 965 50 296

2029 1 655 740 1 242 246 413 494 337 113 207 410 149 031 58 378 45 710

2030 1 596 488 1 198 031 398 456 325 317 190 820 137 943 52 877 41 202

2031 1 535 598 1 151 642 383 956 313 719 174 457 126 983 47 474 36 773

2032 1 472 463 1 101 364 371 099 303 456 158 376 116 173 42 203 32 422

2033 1 401 802 1 052 449 349 353 287 754 142 593 105 547 37 047 28 135


1144

Stan na

koniec



2034 1 339 298 1 009 409 329 888 272 567 127 669 95 209 32 461 24 341

2035 1 258 351 961 195 297 156 243 248 113 020 85 017 28 003 20 631

2036 1 154 284 904 992 249 291 198 592 98 739 75 020 23 719 17 059

2037 1 034 348 831 091 203 258 154 969 85 054 65 333 19 722 13 715

2038 901 373 761 853 139 520 93 767 71 889 56 034 15 855 10 485

2039 814 573 696 361 118 212 78 118 62 181 48 286 13 895 9 509

2040 718 852 621 716 97 136 69 469 53 172 40 974 12 198 8 771

2041 622 047 543 303 78 744 61 610 44 996 34 198 10 797 8 172

2042 535 634 465 537 70 097 55 837 37 329 27 936 9 393 7 103

2043 448 949 386 880 62 069 48 874 30 568 22 278 8 290 6 253

2044 382 294 324 874 57 420 45 651 24 750 17 240 7 510 5 767

2045 309 748 257 335 52 412 42 753 19 483 12 740 6 743 5 295

2046 232 313 184 783 47 530 39 886 14 981 8 992 5 989 4 844

2047 154 991 113 411 41 580 35 481 10 958 6 043 4 914 4 058

2048 72 592 37 707 34 884 30 073 7 959 4 043 3 917 3 300

Pod względem okresu zapadalności kredytów (zgodnie z bieżącym harmonogramem spłaty),

przeważają kredyty o okresie zapadalności do 20 lat (w okresie tym powinno zostać spłaconych

58,9% ogólnej liczby kredytów i 82,3% zadłużenia istniejącego na koniec 2018 r.), przy czym

średnia zapadalność kredytów mierzona liczbą kredytów wynosi około 19 lat (w okresie tym

powinna zostać spłacona połowa ogólnej liczby kredytów istniejących na koniec 2018 r.),

przy uwzględnieniu

wcześniejszych spłat


1155

a mierzona wartością kredytów około 11 lat (w okresie tym powinna zostać połowa zadłużenia

według stanu na koniec 2018 r.).

Z punktu widzenia ryzyka związanego z portfelem kredytów mieszkaniowych szczególne

znaczenie ma okres zapadalności kredytów CHF. W związku z tym można stwierdzić, że przy

założeniu bieżącego harmonogramu spłaty, średnia zapadalność kredytów CHF mierzona liczbą

kredytów wynosi około 18 lat, a mierzona wartością kredytów wynosi około 10 lat (przy

założeniu utrzymania się obecnych trendów w zakresie przedterminowej spłaty kredytów CHF

ich średnia zapadalność mierzona liczbą kredytów wynosi około 14 lat, a mierzona wartością

kredytów wynosi około 8 lat).

Kredyty ze stwierdzoną utratą wartości i opóźnione w spłacie


2014 2015 2016 2017 2018 2014 2015 2016 2017 2018

Zagrożone 37 742 35 565 37 784 38 643 37 051 10 699 10 563 11 394 10 715 10 284

Opóźnione > 30 dni 37 533 34 345 39 675 36 807 35 053 10 836 9 858 11 818 10 301 10 424

31-90 dni 11 376 11 051 14 519 11 043 11 190 3 279 3 258 4 429 2 962 3 179

91-180 dni 3 342 3 008 3 084 2 736 3 296 915 860 934 731 894

> 180 dni 22 815 20 286 22 072 23 028 20 567 6 641 5 740 6 455 6 608 6 350

Od kilku lat liczba i wartość kredytów ze stwierdzoną utratą wartości oraz opóźnionych

w spłacie powyżej 30 dni utrzymuje się na stabilnym poziomie. Na koniec 2018 r. w portfelach

badanych banków znajdowało się 37,1 tys. kredytów zagrożonych (1,7% ogólnej liczby

kredytów) o łącznej wartości 10,3 mld zł (2,5% ogólnej wartości kredytów), co oznacza

obniżenie w stosunku do stanu na koniec 2017 r.


1166

Struktura i jakość portfela kredytowego według roku udzielenia kredytu


Ogółem Zagrożone Udział Ogółem Zagrożone Udział

Razem 2 192 383 37 051 1,7% 406 423 10 284 2,5%

do 2006 163 366 4 817 2,9% 12 053 603 5,0%

2006 134 492 3 482 2,6% 20 405 780 3,8%

2007 162 540 5 176 3,2% 33 581 1 915 5,7%

2008 192 433 7 488 3,9% 50 001 3 245 6,5%

2009 102 564 2 618 2,6% 16 661 718 4,3%

2010 142 766 2 766 1,9% 25 096 731 2,9%

2011 158 722 2 580 1,6% 28 835 747 2,6%

2012 137 218 1 838 1,3% 21 987 425 1,9%

2013 138 121 1 536 1,1% 23 368 299 1,3%

2014 145 854 1 257 0,9% 25 967 292 1,1%

2015 160 713 1 064 0,7% 30 579 238 0,8%

2016 165 996 809 0,5% 33 657 154 0,5%

2017 180 812 825 0,5% 40 020 98 0,2%

2018 206 786 795 0,4% 44 212 38 0,1%

Złotowe 1 636 446 26 175 1,6% 277 813 6 312 2,3%

do 2006 49 772 1 952 3,9% 1 888 228 12,1%

2006 40 872 1 795 4,4% 3 063 331 10,8%

2007 77 196 3 441 4,5% 8 620 1 025 11,9%

2008 47 180 4 184 8,9% 6 347 1 567 24,7%

2009 73 596 2 272 3,1% 9 326 568 6,1%

2010 104 428 2 381 2,3% 14 559 559 3,8%

2011 127 619 2 265 1,8% 19 615 595 3,0%

2012 130 729 1 780 1,4% 19 937 396 2,0%

2013 137 375 1 525 1,1% 23 051 294 1,3%

2014 144 958 1 227 0,8% 25 677 281 1,1%

2015 158 204 1 040 0,7% 29 996 228 0,8%

2016 163 015 775 0,5% 32 958 143 0,4%

2017 178 073 792 0,4% 39 317 75 0,2%

2018 203 429 746 0,4% 43 459 22 0,1%

Walutowe 555 937 10 876 2,0% 128 610 3 972 3,1%

do 2006 113 594 2 865 2,5% 10 165 376 3,7%

2006 93 620 1 687 1,8% 17 342 449 2,6%

2007 85 344 1 735 2,0% 24 961 889 3,6%

2008 145 253 3 304 2,3% 43 654 1 678 3,8%

2009 28 968 346 1,2% 7 335 150 2,0%

2010 38 338 385 1,0% 10 538 172 1,6%

2011 31 103 315 1,0% 9 219 152 1,6%

2012 6 489 58 0,9% 2 050 28 1,4%

2013 746 11 1,5% 318 6 1,7%

2014 896 30 3,3% 290 11 3,9%

2015 2 509 24 1,0% 584 10 1,8%

2016 2 981 34 1,1% 698 11 1,6%

2017 2 739 33 1,2% 703 23 3,2%

2018 3 357 49 1,5% 753 16 2,1%

CHF 457 276 9 718 2,1% 104 768 3 541 3,4%

do 2006 102 464 2 545 2,5% 9 884 362 3,7%

2006 93 243 1 680 1,8% 17 285 448 2,6%

2007 84 960 1 726 2,0% 24 858 884 3,6%

2008 144 154 3 267 2,3% 43 191 1 610 3,7%

2009 15 803 229 1,4% 4 262 99 2,3%

2010 7 060 72 1,0% 2 244 40 1,8%

2011 8 734 78 0,9% 2 689 36 1,3%

2012 347 15 4,3% 160 8 4,9%

2013 47 7 14,9% 25 4 15,4%

2014 97 20 20,6% 37 7 20,3%

2015 112 11 9,8% 37 7 18,6%

2016 98 12 12,2% 30 6 19,0%

2017 84 18 21,4% 42 18 42,8%

2018 73 38 52,1% 23 13 55,3%

Uwaga: wysoki udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów walutowych z lat 2013-2018 wynika

z restrukturyzacji kredytów „starego portfela”.


1177

W strukturze portfela uwagę zwraca wysoki udział kredytów walutowych udzielonych w latach

2006-2008 (w znacznym stopniu wynikający z osłabienia CHF względem PLN do jakiego

doszło od drugiej połowy 2008) oraz praktyczne wyeliminowanie sprzedaży kredytów

walutowych w latach 2013-2018.

Najniższą jakość przedstawiał portfel kredytów z lat 2007-2008, udzielonych w szczycie hossy

na rynku nieruchomości i szczycie umocnienia złotego względem walut głównych (udział

kredytów zagrożonych w ogólnej wartości tych roczników wynosiła odpowiednio 5,7% i 6,5%)2.

2 Wysoki udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów złotowych z lat 2006-2008 to również efekt przewalutowania części

zagrożonych kredytów walutowych na złote, a wysoki udział kredytów zagrożonych w portfelu kredytów walutowych z lat 2013-

2018 wynika z restrukturyzacji kredytów „starego portfela”.


1188

Struktura i jakość portfela kredytowego według celu udzielenia kredytu


Ogółem Zagrożone Udział Ogółem Zagrożone Udział

Ogółem 2 192 383 37 051 1,7% 406 423 10 284 2,5%

1/ Zakup mieszkania 1 314 797 18 742 1,4% 239 045 4 477 1,9%

- Warszawa 193 400 2 332 1,2% 55 965 1 078 1,9%

- Kraków 66 171 585 0,9% 14 427 197 1,4%

- Wrocław 69 815 745 1,1% 15 259 236 1,5%

- Poznań 47 888 527 1,1% 9 512 157 1,6%

- Łódź 36 029 473 1,3% 5 257 102 1,9%

- aglomeracja katowicka 79 007 1 084 1,4% 9 487 165 1,7%

- Trójmiasto 70 668 1 092 1,5% 15 013 293 1,9%

- pozostałe 751 819 11 904 1,6% 114 124 2 249 2,0%

2/ Zakup domu/działki bud. 692 265 12 101 1,7% 137 356 4 050 2,9%

3/ Inne cele (remont, etc.) 185 321 6 208 3,3% 30 022 1 757 5,9%

Informacja dodatkowa:

- kredyty "RnS" i „MdM” 255 628 1 441 0,6% 38 868 253 0,7%

Pod względem celu na jaki został udzielony kredyt dominują kredyty na zakup mieszkania, które

na koniec 2018 r. stanowiły 60,0% ogólnej liczby kredytów oraz 58,8% ich ogólnej wartości.

Z kolei wśród kredytów przeznaczonych na zakup mieszkania, dominują kredyty udzielone na

rynku warszawskim (stanowią one 14,7% ogólnej liczby kredytów oraz 23,4% ich ogólnej

wartości).

Najwyższą jakość posiadają kredyty na zakup mieszkania, podczas gdy jakość kredytów na

zakup domu/działki budowlanej lub inne cele jest niższa (udział kredytów zagrożonych

w wartości tych kredytów wynosi odpowiednio 1,9%, 2,9% i 5,9%).


1199

Jakość kredytów według waluty

Wartość

(mln zł)

Liczba

(sztuki)

KREDYTY ZŁOTOWE

1/ Dane SPRAWOZDAWCZE

- kredyty ogółem 277 813 1 636 446

- w tym kredyty zagrożone 6 312 26 175

- udział kredytów zagrożonych 2,3% 1,6%

2/ KOREKTA danych sprawozdawczych

Zwiększenia z tytułu kredytów złotowych zamienionych na kredyty walutowe

- kredyty ogółem 1 033 3 690

- w tym kredyty zagrożone 15 34

Zmniejszenia z tytułu kredytów walutowych zamienionych na kredyty złotowe

- kredyty ogółem -2 073 -6 232

- w tym kredyty zagrożone -1 396 -3 184

3/ Dane SKORYGOWANE

- kredyty ogółem 276 773 1 633 904



KREDYTY WALUTOWE

1/ Dane SPRAWOZDAWCZE




2/ KOREKTA danych sprawozdawczych

Zwiększenia z tytułu kredytów walutowych zamienionych na kredyty złotowe



Zmniejszenia z tytułu kredytów złotowych zamienionych na kredyty walutowe

- kredyty ogółem -1 033 -3 690

- w tym kredyty zagrożone -15 -34

3/ Dane SKORYGOWANE




Po uwzględnieniu zjawiska przewalutowania można stwierdzić, że jakość portfela kredytów

złotowych i walutowych była zbliżona, a statystycznie niższa jakość kredytów walutowanych

spowodowana była ograniczeniem sprzedaży nowych kredytów, w związku z czym portfel ulega

szybszemu „starzeniu”, podczas gdy kredyty złotowe mają stały „dopływ” nowych kredytów

wykazywanych w początkowej fazie cyklu ich „życia” jako normalne.

Kredyty objęte procesem restrukturyzacji oraz korzystające z „wakacji” kredytowych


Ogółem „normalne” „zagrożone” Ogółem „normalne” „zagrożone”

Kredyty objęte restrukturyzacją 26 794 16 233 10 561 9 076 5 210 3 866

- redukcja zobowiązań 315 72 243 65 12 53

- wydłużenie okresu spłaty 5 228 3 405 1 823 2 123 1 321 802

- zawieszenie rat spłaty 6 575 4 394 2 181 2 131 1 434 698

- inne formy 14 676 8 362 6 314 4 756 2 443 2 313

„Wakacje” kredytowe w 2018 31 402 31 233 169 6 721 6 668 53

Na koniec 2018 r. w portfelach banków znajdowało się 26,8 tys. kredytów o łącznej wartości

9,1 mld zł (stanowiących odpowiednio 1,2% ogólnej liczby oraz 2,2% ogólnej wartości portfela),


2200

które były objęte restrukturyzacją, głównie w formie zawieszenia rat spłaty lub wydłużenia

okresu spłaty.

Sprzedaż i przeniesienie do ewidencji pozabilansowej kredytów mieszkaniowych Liczba kredytów (sztuki) Wartość kredytów (mln zł)

Sprzedaż

Przeniesienie

do ewidencji

pozabilansowej

Razem Sprzedaż

Przeniesienie

do ewidencji

pozabilansowej

Razem

w 2015 3 973 2 486 6 459 1 908 437 2 344

w 2016 1 451 658 2 109 562 313 875

w 2017 1 753 562 2 315 619 93 712

w 2018 4 447 1 634 6 081 949 849 1 798

prognoza na 2019 3 240 343 3 583 694 70 765

W 2018 r. banki kontynuowały proces poprawy jakości portfela kredytowego w drodze

sprzedaży lub przeniesienia do ewidencji pozabilansowej części kredytów ze stwierdzoną utratą

wartości (dotyczyło to 6,1 tys. kredytów o łącznej wartości 1,8 mld zł, z czego dokonano

sprzedaży 4,4 tys. kredytów o łącznej wartości 0,9 mld zł, a pozostałe zostały przeniesione do

ewidencji pozabilansowej).

2. Struktura akcji kredytowej i profil kredytobiorców w 2018

Struktura akcji kredytowej w 2018 r. była zbliżona do lat ubiegłych – w szczególności prawie

wszystkie kredyty zostały udzielone w złotych (98,5%), na okres do 30 lat (97,8%), a większość

kredytów została udzielona przy LTV do 80% (73,1%).

Skala i struktura akcji kredytowej w poszczególnych kwartałach 2018


Ogółem I II III IV Ogółem I II III IV

Waluta kredytów

Ogółem 204 675 51 306 53 401 51 256 48 712 51 953 12 097 13 645 13 346 12 865

Złotowe 201 567 50 740 52 616 50 408 47 803 51 123 11 946 13 434 13 115 12 628

Walutowe 3 108 566 785 848 909 830 151 211 231 237

LTV kredytów

do 80% 149 830 35 514 39 338 38 623 36 355 37 068 8 055 9 771 9 879 9 362

> 80% - 90% 53 388 15 611 13 632 12 149 11 996 14 759 4 012 3 819 3 441 3 487

> 90% - 95% 144 62 54 21 7 57 23 25 7 2

> 95% - 100% 26 5 14 2 5 8 1 4 1 2

> 100% 69 9 26 21 13 31 3 16 8 4

Okres kredytowania

do 10 lat 16 285 3 445 4 384 4 360 4 096 2 304 499 614 615 577

> 10 - 20 53 076 13 488 13 573 13 190 12 825 11 146 2 602 2 858 2 856 2 830

> 20 - 25 34 559 8 374 8 912 8 726 8 547 9 038 2 018 2 344 2 343 2 334

> 25 - 30 96 309 25 100 25 272 23 790 22 147 27 952 6 681 7 393 7 135 6 743

> 30 - 35 4 425 896 1 255 1 186 1 088 1 506 297 435 396 379

> 35 lat 21 3 5 4 9 6 1 1 1 2

Wartość kredytu

do 100 tys. zł 19 279 5 267 5 174 4 705 4 133 1 399 399 374 329 296

> 100 - 200 66 811 19 378 16 850 15 764 14 819 10 196 2 942 2 569 2 416 2 269

> 200 - 300 60 398 14 858 15 815 15 265 14 460 15 031 3 678 3 943 3 808 3 602

> 300 - 400 32 623 6 947 8 775 8 516 8 385 11 276 2 399 3 039 2 941 2 898

> 400 - 500 14 650 2 770 3 940 4 041 3 899 6 567 1 243 1 762 1 813 1 750

> 500 tys. zł 10 914 2 086 2 847 2 965 3 016 7 483 1 436 1 958 2 039 2 051


2211

Profil kredytobiorców w 2018 i przeznaczenie kredytów

Liczba

kredytów

Wartość

kredytów

(mln zł)

Średnia

kwota

kredytu

(tys. zł)

Udział w

liczbie

kredytów

Udział w

wartości

kredytów

Wiek kredytobiorców

do 25 lat 9 700 2 031 209 4,7% 3,9%

> 25 - 30 49 080 11 747 239 24,0% 22,6%

> 30 - 35 55 473 14 772 266 27,1% 28,4%

> 35 - 40 39 141 10 934 279 19,1% 21,0%

> 40 - 50 36 961 9 575 259 18,1% 18,4%

> 50 lat 14 326 2 895 202 7,0% 5,6%

Wykształcenie kredytobiorców

- podstawowe 3 894 672 173 1,9% 1,3%

- średnie 51 096 10 495 205 25,0% 20,2%

- niepełne wyższe i wyższe 149 691 40 786 272 73,1% 78,5%

Charakterystyka kredytobiorców

- osoba samotna 65 947 14 826 225 32,2% 28,5%

- osoba samotna wspólnie z innym członkiem rodziny 15 930 4 227 265 7,8% 8,1%

- małżeństwo 100 833 27 250 270 49,3% 52,5%

- małżeństwo wspólnie z innym członkiem rodziny 11 778 3 120 265 5,8% 6,0%

- pozostali 10 193 2 530 248 5,0% 4,9%

Podstawowe źródło dochodów

- umowa o pracę/kontrakt na czas nieokreślony 140 754 34 763 247 68,8% 66,9%

- umowa o pracę/kontrakt na czas określony 22 039 4 802 218 10,8% 9,2%

- samodzielna działalność gospodarcza 33 843 10 669 315 16,5% 20,5%

- inne 8 045 1 720 214 3,9% 3,3%

Przeznaczenie kredytu

1/ Zakup mieszkania 124 092 29 264 236 60,6% 56,3%

- Warszawa 17 806 6 225 350 8,7% 12,0%

- Kraków 7 369 2 099 285 3,6% 4,0%

- Wrocław 7 613 2 156 283 3,7% 4,1%

- Poznań 5 201 1 348 259 2,5% 2,6%

- Łódź 3 909 809 207 1,9% 1,6%

- aglomeracja katowicka 7 593 1 273 168 3,7% 2,5%

- Trójmiasto 7 681 2 186 285 3,8% 4,2%

- pozostałe 65 680 12 846 196 32,1% 24,7%

2/ Zakup domu/działki budowlanej 51 031 15 459 303 24,9% 29,8%

3/ Pozostałe cele (np. remont, nadbudowa, etc.) 29 558 7 231 245 14,4% 13,9%

Uwaga: W przypadku kilku kredytobiorców jako podstawę klasyfikacji przyjęto odpowiednie wartości dla

głównego kredytobiorcy.


2222

Profil kredytobiorców również nie odbiegał od ich profilu z lat poprzednich, tj. większość

kredytów została udzielona osobom do 35 roku życia (55,8%), przy niedużym udziale kredytów

dla osób po 50 roku życia (7,0%). Charakterystyczną cechą pozostaje silna dominacja osób

z wykształceniem wyższym lub niepełnym wyższym (78,5%) oraz zatrudnionych na podstawie

umowy o pracę na czas nieokreślony (68,8%). Z kolei biorąc pod uwagę sytuację rodzinną,

większość kredytów została zaciągnięta przez małżeństwa (55,0%).

Struktura akcji kredytowej według sytuacji dochodowej kredytobiorców

Dochód netto

kredytobiorcy/-ów

DSTI

Ogółem do 20% > 20-30% > 30-40% > 40-50% > 50-60% > 60%

Liczba kredytów (sztuki)

do 2 tys. zł 4 213 446 1 186 1 518 847 148 68

> 2-4 47 408 5 277 10 567 14 388 11 644 4 298 1 234

> 4-6 76 277 25 051 19 845 16 436 9 803 3 987 1 155

> 6-8 31 500 8 541 7 941 7 478 4 974 2 064 502

> 8-10 16 806 4 774 4 162 3 656 2 676 1 246 292

> 10 tys. zł 28 477 10 394 6 366 5 339 3 769 2 027 582

Ogółem 204 681 54 483 50 067 48 815 33 713 13 770 3 833

Wartość kredytów (mln zł)

do 2 tys. zł 695 45 149 246 194 48 13

> 2-4 8 660 644 1 537 2 668 2 452 1 039 319

> 4-6 17 755 5 267 4 193 4 070 2 710 1 164 350

> 6-8 8 507 1 775 1 999 2 235 1 628 705 164

> 8-10 5 216 1 151 1 237 1 245 987 483 113

> 10 tys. zł 11 122 3 420 2 482 2 298 1 730 924 269

Ogółem 51 954 12 302 11 597 12 762 9 701 4 365 1 227

Uwaga:

W przypadku miesięcznych dochodów netto kredytobiorców (na wniosek kredytowy) należy mieć na uwadze, że

większość tych kredytów zaciągana jest przez małżeństwa, w związku z czym dochody te rozkładają się na kilka

osób w gospodarstwie domowym.

Z punktu widzenia sytuacji dochodowej kredytobiorców dominują klienci, których przeciętne

miesięczne dochody netto kształtują się w przedziale powyżej 2 tys. zł do 6 tys. zł (przypadało

na nich 60,4% ogólnej liczby oraz 50,8% łącznej wartości kredytów udzielonych w 2018 r.).

Jednocześnie wyniki badania wskazują na niską dostępność kredytu dla osób o dochodach netto

do 2 tys. zł, co wynika m.in. z wysokich cen nieruchomości (kredyty udzielone tej grupie


2233

klientów stanowiły zaledwie 2,3% ogólnej liczby oraz 1,3% ogólnej wartości kredytów

udzielonych w 2018 r.).

W przypadku wartości DSTI przy jakiej udzielono kredytów dominowały kredyty o DSTI do

40% (stanowiły one 74,9% ogólnej liczby oraz 70,6% wartości kredytów). Uwagę jednak

zwraca, blisko 10% udział kredytów o wysokich DSTI (powyżej 40%) udzielonych

kredytobiorcom o relatywnie niskich dochodach (o miesięcznym dochodzie netto do 4 tys. zł).

3. Popyt i podaż kredytów

Popyt i podaż kredytów w latach 2006-2018

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

2018

Prog.

2019

Liczba kredytów (tys.)

Wnioskowane 347 398 432 331 443 503 448 409 399 431 421 442 461 423

- złotowe 182 252 157 255 334 406 437 407 396 426 416 438 455 420

- walutowe 165 146 275 76 109 97 11 2 2 5 5 5 6 3

Udzielone 210 232 230 152 193 202 168 170 172 181 174 187 205 175

- złotowe 91 135 79 113 147 167 161 169 171 178 170 183 202 174

- walutowe 118 97 151 39 46 35 6 1 1 3 4 3 3 1

Stopień realizacji 60% 58% 53% 46% 44% 40% 37% 41% 43% 42% 41% 42% 44% 41%

- złotowe 50% 54% 50% 44% 44% 41% 37% 41% 43% 42% 41% 42% 44% 41%

- walutowe 72% 66% 55% 51% 42% 36% 56% 42% 43% 55% 71% 73% 56% 43%


Wnioskowane 55 86 104 77 109 124 98 96 92 103 106 116 129 116

- złotowe 23 45 28 52 70 87 93 95 91 101 104 115 127 115

- walutowe 32 41 75 26 39 37 5 1 1 2 1 1 1 1

Udzielone 34 48 51 32 43 45 33 35 36 39 39 44 52 43

- złotowe 11 22 13 21 27 32 31 34 36 38 38 43 51 42

- walutowe 23 26 38 12 15 13 3 0 0 1 1 1 1 0

Stopień realizacji 61% 56% 49% 42% 39% 36% 34% 36% 39% 38% 37% 38% 40% 37%

- złotowe 47% 49% 44% 40% 39% 37% 33% 36% 39% 38% 36% 38% 40% 37%

- walutowe 71% 63% 51% 45% 40% 34% 53% 38% 37% 42% 60% 56% 56% 44%


2244

W 2018 r. odnotowano wzrost popytu na kredyt, skutkujący znacznym wzrostem akcji

kredytowej (liczba udzielonych kredytów zwiększyła się o 9,7%, a wartość udzielonych

kredytów o 18,3%).

W 2019 r. banki oczekują spadku popytu i skali akcji kredytowej, ale trzeba mieć na uwadze, że

podobne prognozy formułowały w 2017 r., podczas gdy faktyczna skala akcji kredytowej

okazała się odmienna od prognoz.

W kontekście rozwoju akcji kredytowej, należy zwrócić uwagę na duży wzrost średniej wartości

kredytu, który nastąpił w ostatnich latach (z 180,0 tys. zł w styczniu 2013 r. do 267,9 tys. zł

w grudniu 2018 r., tj. o 48,9%), a który wynika głównie ze wzrostu cen na rynku

nieruchomości, jaki miał miejsce w tym okresie. Przyczyn wzrostu cen należy upatrywać

w redukcji stóp procentowych NBP (powodujących przenoszenie części oszczędności

gospodarstw domowych na rynek nieruchomości), wzroście kosztów budowy połączonych

z dążeniem do maksymalizacji zysku przez deweloperów w warunkach wysokiego popytu

(w tym inwestycyjnego) oraz rosnące dochody części gospodarstw domowych (wzrost

wynagrodzeń, transfery publiczne). Należy jednak mieć na uwadze, że silne wzrosty cen mogą

prowadzić do nadmiernego zadłużenia części gospodarstw domowych, jak też do wykluczenia

z rynku nieruchomości części gospodarstw domowych o niskich lub przeciętnych dochodach.


2255

WYNIKI BADANIA

PORTFELA KREDYTÓW KONSUMPCYJNYCH

STAN NA KONIEC 2018


2266

1. Wybrane charakterystyki struktury portfela kredytów konsumpcyjnych

Na koniec 2018 r. w portfelach badanych banków znajdowało się 20,5 mln kredytów

konsumpcyjnych o łącznej wartości 164,3 mld zł i średniej wartość 8,0 tys. zł.

Struktura portfela kredytowego według systemu sprawozdawczości FINREP

Liczba (tys. sztuk) Wartość (mln zł) Średnia wartość (tys. zł)

2018 Prognoza

2019 2018

Prognoza

2019 2018

Prognoza

2019

Kredyty konsumpcyjne ogółem 20 480 21 677 164 329 181 155 8,0 8,4

- karty kredytowe 4 435 4 885 12 137 13 725 2,7 2,8

- kredyty ratalne samochodowe 181 195 5 775 6 376 31,9 32,7

- pozostałe kredyty ratalne3 8 583 8 765 90 149 99 347 10,5 11,3

- pozostałe kredyty konsumpcyjne4 7 281 7 833 56 268 61 707 7,7 7,9

Według klasyfikacji zgodnej z systemem sprawozdawczym FINREP w portfelu kredytowym

dominują kredyty zaklasyfikowane do kategorii „pozostałe” oraz „inne ratalne” (bez

samochodowych). System ten zawiera jednak ograniczoną liczbę danych, w związku z czym

w badaniu dokonano bardziej precyzyjnego opisu struktury kredytów konsumpcyjnych na

podstawie informacji pozyskanych z banków.

3 Kategoria ta obejmuje również kredyty gotówkowe spłacane w ratach. 4 Kategoria ta obejmuje kredyty w rachunku bieżącym oraz kredyty gotówkowe spłacane jednorazowo.


2277

Struktura portfela kredytowego według klasyfikacji banków - stan portfela na koniec 2018

Kwota kredytu w momencie udzielenia (tys. zł)

do 2 > 2-4 > 4-6 > 6-8 > 8-10 > 10-15 > 15-30 > 30-50 > 50 Razem


Ogółem 7 359 3 858 2 240 957 885 1 212 1 913 1 009 1 036 20 470

- gotówkowe 531 677 571 379 317 786 1 409 794 756 6 220

- ratalne 2 023 1 740 759 286 155 180 183 85 147 5 557

- samochodowe 1 1 1 1 1 7 40 57 72 181

- pozostałe 4 804 1 440 908 291 412 239 281 73 62 8 511

w tym zagrożone 1 276 309 169 90 75 113 175 96 108 2 411

- gotówkowe 75 79 62 49 39 84 143 79 83 694

- ratalne 94 97 48 19 10 14 16 9 14 319

- samochodowe 0 0 0 0 0 1 2 2 2 8

- pozostałe 1 106 133 60 23 25 14 14 6 9 1 389

udział zagrożonych 17,3% 8,0% 7,6% 9,4% 8,4% 9,3% 9,1% 9,5% 10,4% 11,8%

- gotówkowe 14,2% 11,7% 10,8% 12,9% 12,4% 10,7% 10,2% 10,0% 11,0% 11,2%

- ratalne 4,6% 5,6% 6,3% 6,5% 6,7% 7,8% 8,6% 10,4% 9,2% 5,7%

- samochodowe 40,1% 18,8% 10,7% 18,5% 16,2% 9,3% 4,9% 3,4% 3,2% 4,3%

- pozostałe 23,0% 9,2% 6,6% 7,8% 6,1% 5,8% 5,0% 7,8% 14,6% 16,3%

Wartość (mln zł)

Ogółem 6 235 7 579 6 860 4 196 5 085 9 174 25 543 26 196 73 295 164 163

- gotówkowe 391 1 220 1 712 1 579 1 805 6 041 19 583 21 286 51 110 104 727

- ratalne 1 472 2 934 2 198 1 173 844 1 344 2 523 2 146 11 439 26 073

- samochodowe 1 1 4 4 7 51 569 1 397 3 729 5 764

- pozostałe 4 371 3 424 2 946 1 440 2 429 1 739 2 868 1 366 7 017 27 599

w tym zagrożone 485 578 556 405 471 915 2 552 2 680 9 314 17 955

- gotówkowe 49 152 190 210 231 675 2 104 2 298 6 223 12 132

- ratalne 68 178 167 96 71 113 194 201 966 2 054

- samochodowe 1 0 0 1 1 4 22 38 107 174

- pozostałe 368 247 199 98 168 122 232 143 2 018 3 594

udział zagrożonych 7,8% 7,6% 8,1% 9,6% 9,3% 10,0% 10,0% 10,2% 12,7% 10,9%

- gotówkowe 12,5% 12,4% 11,1% 13,3% 12,8% 11,2% 10,7% 10,8% 12,2% 11,6%

- ratalne 4,6% 6,1% 7,6% 8,2% 8,4% 8,4% 7,7% 9,4% 8,4% 7,9%

- samochodowe 69,2% 20,1% 12,8% 20,8% 15,7% 8,4% 3,9% 2,7% 2,9% 3,0%

- pozostałe 8,4% 7,2% 6,7% 6,8% 6,9% 7,0% 8,1% 10,4% 28,8% 13,0%

Przyjmując za podstawę klasyfikacji faktyczny cel udzielenia kredytów można stwierdzić,

że w ujęciu wartościowym dominują kredyty gotówkowe (63,8% ogólnej wartości kredytów),

a w ujęciu ilościowym pozostałe kredyty (41,6% ogólnej liczby kredytów), wśród których

znaczącą część stanowią kredyty udzielone w ramach kart kredytowych oraz ROR, czyli również

kredyty o charakterze gotówkowym.


2288

Najwyższa przeciętna wartość kredytów cechuje portfel kredytów samochodowych, a najniższa

ratalnych oraz „pozostałych”.

Jakość poszczególnych rodzajów kredytów jest zbliżona, przy czym najniższą jakość cechuje

portfel kredytów z kategorii „pozostałe” i gotówkowych.

Charakterystyczną cechą portfela kredytów konsumpcyjnych jest asymetria - w ogólnej liczbie

kredytów dominują kredyty o niskich kwotach (kredyty do 2 tys. zł stanowią 35,9% ogólnej

liczby udzielonych kredytów, ale zaledwie 3,8% ogólnej wartości portfela), a w ogólnej

wartości kredytów dominują kredyty o najwyższych kwotach (kredyty powyżej 50 tys. zł

stanowiące 5,1% ogólnej liczby udzielonych kredytów, ale 44,6% ogólnej wartości portfela).


2299

Rozpatrując jakość portfela kredytów konsumpcyjnych ze względu na kwotę udzielonego

kredytu, można zauważyć, że wraz ze wzrostem kwoty kredytów następuje obniżenie ich

jakości. Najniższą jakość wykazują kredyty o kwotach powyżej 50 tys. zł (na koniec 2018 r.

kredyty ze stwierdzoną utratą wartości stanowiły 12,7% ogólnej liczby tych kredytów oraz

10,4% ich ogólnej wartości, a jednocześnie ich łączna wartość wynosiła 9,3 mld zł i stanowiła

51,9% ogólnej wartości kredytów zagrożonych). W związku z tym, wymagają one szczególnej

uwagi ze strony banków, tym bardziej, że w ostatnich latach obserwowany jest dynamiczny

rozwój akcji kredytowej w obszarze kredytów wysokokwotowych (zob. dalej).

Sprzedaż i przeniesienie do ewidencji pozabilansowej kredytów konsumpcyjnych (mln zł)

2012 2013 2014 2015 2016 2017

2018

Prog.

2019

Sprzedaż 4 278 4 213 4 006 3 587 2 769 2 941 2 236 1 744

Przeniesienie do ewidencji pozabilansowej 1 267 1 307 978 1 175 777 802 1 056 735

Razem 5 545 5 520 4 984 4 762 3 546 3 743 3 292 2 479


3300

W 2018 r. banki kontynuowały proces poprawy jakości portfela kredytowego w drodze

sprzedaży lub przeniesienia do ewidencji pozabilansowej części kredytów ze stwierdzoną utratą

wartości (banki sprzedały portfel o wartości 2,2 mld zł).

W 2019 r. należy oczekiwać kontynuacji tego procesu, choć według prognoz banków, jego skala

powinna ulec dalszemu obniżeniu.

Struktura portfela kredytowego według bieżącej sytuacji dochodowej klientów (mln zł)

Miesięczny dochód netto kredytobiorcy/-ów Razem

do 2 tys. zł 2-4 > 4-6 > 6-8 > 8-10 > 10 tys. zł

Wartość kredytów 27 687 63 482 30 982 14 020 7 476 20 517 164 165

wg kwoty kredytu w momencie udzielenia

do 8 tys. zł 8 098 10 141 3 329 1 034 463 688 23 753

> 8-15 4 231 6 037 2 336 929 450 804 14 787

> 15-30 7 144 11 394 4 347 1 530 759 1 386 26 559

> 30-50 4 717 12 226 5 051 1 987 952 1 935 26 868

> 50-100 2 643 15 415 7 747 3 485 1 775 3 688 34 752

> 100 tys. zł 855 8 270 8 172 5 054 3 078 12 016 37 445

wg DSTI

do 20% 7 211 16 574 7 903 4 031 2 471 8 205 46 395

> 20% do 30% 4 580 11 792 5 525 2 635 1 458 2 993 28 984

> 30% do 40% 4 456 10 391 5 362 2 381 1 150 2 762 26 502

> 40% do 50% 3 819 9 985 4 377 1 791 822 2 005 22 799

> 50% do 60% 2 121 7 492 3 645 1 370 622 1 382 16 633

> 60% 5 500 7 248 4 171 1 811 954 3 170 22 852

W strukturze portfela kredytów konsumpcyjnych dominują kredyty udzielone klientom

o relatywnie niskich dochodach (na koniec 2018 r. 55,5% ogólnej wartości kredytów stanowiły

kredyty udzielone klientom, których miesięczny dochód nie przekraczał 4 tys. zł).

Portfel kredytów konsumpcyjnych charakteryzuje się wyższym udziałem kredytów o wyższych

wskaźnikach DSTI niż portfel kredytów mieszkaniowych (kredyty o DSTI powyżej 40%

stanowiły 37,9% ogólnej wartości kredytów konsumpcyjnych, podczas gdy w portfelu kredytów

mieszkaniowych 22,1%).


3311

Wprawdzie UKNF nie dysponuje danymi umożliwiającymi ustalenie zależności pomiędzy

sytuacją dochodową klientów, kwotą udzielonego im kredytu oraz statusem tych należności, ale

banki powinny zwrócić szczególną uwagę na kredytobiorców o relatywnie niskich dochodach,

zaciągających długoterminowe kredyty o wysokich kwotach i wysokich wskaźnikach DSTI

(na koniec 2018 r. kredyty o wartości powyżej 50 tys. zł udzielone klientom, których miesięczne

dochody netto nie przekraczały 4 tys. zł, a bieżące DSTI było wyższe od 40% stanowiły 10,5%

portfela).

Szczególnej uwagi ze strony banków i klientów wymagają też długoterminowe kredyty

o wysokich DSTI (dotyczy to zarówno klientów o niskich, jak i wysokich dochodach), gdyż

mogą one prowadzić do nadmiernego zadłużenia części gospodarstw domowych oraz

generować nadmierne ryzyko po stronie banków (z niepełnych danych wynika, że w 2018 r.

banki udzieliły kredytów o wartości przekraczającej 10 mld zł, w przypadku których termin

zapadalności przekraczał 5 lat, a DSTI przekraczało poziom 50%).

2. Kredyty udzielone według uproszczonych zasad

Kredyty udzielone w 2018 według uproszczonych zasad

Liczba (tys. sztuk) Wartość (mln zł) Średnia kwota (tys. zł)

2018

Prognoza

2019 2018

Prognoza

2019 2018

Prognoza

2019

Ogółem 9 472 10 217 87 235 98 770 9,2 9,7

- wg uproszczonych zasad 5 594 5 751 31 308 35 527 5,6 6,2

- pozostałe 3 878 4 466 55 927 63 243 14,4 14,2


3322

W 2018 r. w oparciu o uproszczone zasady oceny zdolności kredytowej5 banki udzieliły 5,6 mln

kredytów (59,1% ogólnej liczby) na łączna kwotę 31,3 mld zł (tj. 35,9% ogólnej wartości), przy

czym kluczowe znaczenie na rynku miało 5 banków, które udzieliły ponad 80% tych kredytów

(w ujęciu ilościowym i wartościowym).

Pomimo wysokiego udziału tych kredytów w ogólnej liczbie i wartości kredytów udzielonych

w 2018 r., na koniec 2018 r. stanowiły one tylko 31,8% ogólnej liczby kredytów

konsumpcyjnych oraz 19,1% ich ogólnej wartości, co wynika z relatywnie niskich kwot tych

kredytów oraz ich krótkookresowego charakteru (w 2018 r. średnia wartość kredytu

udzielonego według uproszczonych zasad wynosiła około 5,6 tys. zł wobec 14,4 tys. zł

w przypadku pozostałych kredytów).

3. Popyt i podaż kredytów

Popyt i podaż kredytów

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

2018

Prog.

2019

Liczba kredytów (mln)

wnioskowane 14 18 22 23 19 17 16 17 19 19 19 19 19 21

udzielone 9 11 12 10 8 8 7 7 8 10 10 10 9 10

stopień realizacji 63% 62% 57% 44% 42% 44% 42% 41% 43% 52% 54% 54% 49% 49%


wnioskowane 58 92 134 146 121 112 119 132 165 178 184 199 219 243

udzielone 34 54 73 63 52 48 48 55 65 79 80 85 87 99

stopień realizacji 58% 59% 55% 43% 43% 42% 40% 41% 39% 44% 44% 42% 40% 41%

Średnia kwota kredytu

(tys. zł) 4,0 4,9 5,9 6,3 6,3 6,2 7,0 7,7 7,7 8,0 7,9 8,3 9,2 9,7

5 Uchwalona w 2013 r. nowelizacja Rekomendacji T, wprowadziła możliwość stosowania tzw. uproszczonych zasad oceny

zdolności kredytowej. Bank może stosować te zasady w przypadku udzielanych klientom detalicznym: 1/ dla kredytów

i pożyczek ratalnych, dla których kwota kredytu lub pożyczki nie przekracza wartości czterokrotności przeciętnego

wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw; 2/ dla klientów o współpracy z bankiem trwającej co najmniej 12- i 6- miesięcy do

wysokości odpowiednio 12- i 6- krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, a dla

pozostałych jednego przeciętnego wynagrodzenia.


3333

W 2018 r. odnotowano wzrost popytu i podaży kredytów konsumpcyjnych, w rezultacie czego

odnotowano rekordową sprzedaż w ujęciu wartościowym (87,2 mld zł) oraz wzrost średniej

kwoty kredytu (z 8,3 tys. zł w 2017 r. do 9,2 tys. zł w 2018 r.).

W 2019 r. banki oczekują dalszego wzrostu popytu na kredyt, jak też zamierzają dokonać

zwiększenia jego podaży.

4. Kredyty udzielone na kwoty powyżej 50 tys. zł

Począwszy od 2012 r. obserwowany jest dynamiczny wzrost kredytów konsumpcyjnych

udzielanych na kwotę powyżej 50 tys. zł.

Kredyty na kwotę powyżej 50 tys. zł udzielone w latach 2006-2018

Kwota kredytu 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

2018

Liczba (tys. sztuk) 28 60 83 76 87 85 98 128 169 206 252 291 327

> 50-100 tys. zł 23 47 65 59 66 66 78 104 133 160 191 211 241

> 100-200 tys. zł 5 10 15 13 19 18 19 24 34 44 59 77 83

> 200 tys. zł 1 3 4 4 3 2 1 1 1 2 1 2 3

Wartość (mld zł) 3 6 8 8 8 8 9 11 14 17 22 26 29

> 50-100 tys. zł 2 3 4 4 5 5 5 7 9 11 13 14 16

> 100-200 tys. zł 1 1 2 2 3 2 2 3 4 6 8 11 11

> 200 tys. zł 1 2 2 2 1 1 1 0 0 1 0 1 1

Wprawdzie w 2018 r. wzrost nieco wyhamował (liczba udzielonych kredytów zwiększyła się

o 12,5% do 327,1 tys. sztuk, a wartość o 10,8% do 28,9 mld zł), jednak kredyty te stanowiły

blisko jedną trzecią (32,9%) ogólnej wartości kredytów konsumpcyjnych udzielonych w 2018 r.


3344

Kredyty powyżej 50 tys. zł - stan portfela na koniec 2018

Kwota kredytu w momencie udzielenia (tys. zł) Razem

> 50-100 > 100-200 > 200-300 > 300-400 > 400-500 > 500


Ogółem 716 163 287 120 23 138 4 498 2 212 3 358 1 036 489

- gotówkowe 536 867 204 702 11 223 1 498 649 746 755 685

- ratalne 90 111 50 586 3 230 1 262 614 725 146 528

- samochodowe 51 484 15 723 4 498 165 75 35 71 980

- pozostałe 37 701 16 109 4 187 1 573 874 1 852 62 296

w tym zagrożone 72 454 30 172 2 515 759 784 1 116 107 800

- gotówkowe 58 357 22 643 1 195 197 327 158 82 877

- ratalne 8 275 4 542 343 132 77 148 13 517

- samochodowe 1 770 482 49 7 3 8 2 319

- pozostałe 4 052 2 505 928 423 377 802 9 087

Wartość (mln zł)

Ogółem 34 452 29 537 3 883 1 218 758 3 447 73 295

- gotówkowe 26 483 21 287 2 010 414 219 698 51 110

- ratalne 4 437 5 350 593 328 205 526 11 439

- samochodowe 2 131 1 124 432 20 9 13 3 729

- pozostałe 1 401 1 776 849 456 325 2 209 7 017

w tym zagrożone 3 621 3 283 504 228 182 1 496 9 314

- gotówkowe 3 065 2 557 238 54 54 254 6 223

- ratalne 318 384 54 35 23 153 966

- samochodowe 64 34 4 1 0 3 107

- pozostałe 174 308 208 138 105 1 086 2 018


3355

Na koniec 2018 r. w portfelach banków znajdowało się 1,0 mln kredytów (5,1% ogólnej liczby

kredytów), o łącznej wartości 73,3 mld zł (44,6% ogólnej wartości portfela), które zostały

udzielone na kwotę powyżej 50 tys. zł.

Przyjmując za podstawę klasyfikacji kwotę kredytów wśród kredytów powyżej 50 tys. zł,

dominują kredyty udzielone w wysokości 50-100 tys. zł (na koniec 2018 r. stanowiły one 69,1%

ogólnej liczby kredytów oraz 47,0% ich ogólnej wartości), przy czym w ostatnich latach

obserwowany jest szybki wzrost kredytów o wartości 100-200 tys. zł.

Z kolei, przyjmując za podstawę klasyfikacji cel udzielenia kredytów wśród kredytów powyżej

50 tys. zł, dominują kredyty gotówkowe (na koniec 2018 r. stanowiły one 72,9% ogólnej liczby

kredytów oraz 69,7% ich ogólnej wartości).

Kredyty powyżej 50 tys. zł – pierwotny okres udzielenia

do 2 lat 2-5 5-8 powyżej 8 lat Razem

Liczba (sztuki)

Ogółem 213 604 187 331 427 849 397 835 1 226 619

w tym kredyty konsolidacyjne 7 871 31 356 68 220 188 222 295 669

Wartość (mln zł)

Ogółem 3 274 9 775 23 533 36 695 73 277

w tym kredyty konsolidacyjne 395 1 722 4 172 14 848 21 137

Z punktu widzenia długości okresu kredytowania dominują kredyty udzielone na okres powyżej

5 lat, na które przypada ponad 80% ogólnej liczby i wartości kredytów udzielonych na kwotę

powyżej 50 tys. zł. Należy przy tym mieć na uwadze, że część z tych kredytów ma charakter

kredytów konsolidacyjnych.


3366

Okres zapadalności większości kredytów nie przekracza 10 lat, ale w portfelu banków znajduje

się też ponad 100 tys. kredytów, w przypadku których okres ten jest dłuższy, przy czym okres

zapadalności części kredytów jest porównywalny z okresem zapadalności kredytów

mieszkaniowych. Można zatem przypuszczać, że wynika to z kredytów konsolidacyjnych,

w przypadku których konsolidacją najprawdopodobniej objęty jest również kredyt

mieszkaniowy.

Jak już wcześniej wskazano, jakość wysokokwotowych kredytów konsumpcyjnych jest niższa

niż pozostałych kredytów konsumpcyjnych (na koniec 2018 r. kredyty ze stwierdzoną utratą

wartości stanowiły 12,7% ogólnej liczby tych kredytów oraz 10,4% ich ogólnej wartości).

Jednocześnie w ostatnich latach obserwowany jest stały wzrost liczby i wartości kredytów ze

stwierdzoną utratą wartości. W związku z tym wymagają one szczególnej uwagi ze strony

klientów, banków i nadzoru.

URZĄD KOMISJI NADZORU FINANSOWEGO

ul. Piękna 20

00-549 Warszawa

tel. (+48 22) 262-50-00

fax (+48 22) 262-51-11

e-mail: [email protected]

www.knf.gov.pl

mailto:[email protected]

http://www.knf.gov.pl/

Documents

aneks do · 2019. 6. 17. · dominują kredyty udzielone w wysokości 50-100 tys. zł, przy czym w ostatnich latach obserwowany jest szybki wzrost kredytów o wartości 100-200 tys