Anatomia e Njeriut

7/24/2019 Anatomia e Njeriut

1/24

1. ANATOMIA E NJERIUT

1. SKELETI I NJERIUT


2/24

Skeleti sht Trsia e Kockave t Trupit, t cilat lidhen me njra-tjetrn me an t Kyeve. Skeleti i Njeriut prmban 2! deri ne 2"!#shtra. $oshti i Skeletit pr%shin Kockat e &ytyrs, t Ka%ks dhe t

Shtylls vertebrore, ku 'ndrojn $rinjt. Skeleti lidhet me (jymtyrt esiprme me an t $re)it ne &orm t le*enit.

Skeleti i Njeriut prbhet nga

. #shtrat2. Ky'et -Nyjet+. Ka%ka


3/24

". No%ulla. ertebra. Ka%a)i i Krahrorit/. (jymtyrt e siprme0. Shpatulla

1. Krahu!. arakrahu. (ishtat e 3ors2. (jymtyrt e poshtme+. 4e*eni". Ko%sha e Njeriut. (juri i Njeriut. (ishtat e Kmbs.

!"# pje$ e Skeletit pr%bu$h nj &unk$i#n t 'aktuar

- Kockat e $oshtit t Skeletit mbajn Trupin dhe mbrojn 5r*anetjetsore, kurse- Kockat e (jymtyrve bjn t mundur 4vi)jet e shumllojshme,kontribojn n 6ndrueshmrin e Trupit, bjn t mundur #cjen si dheKapjen ne Shtrn*imin e 5bjekteve.

KO(KATmbahen n*a nj Sistem *jenial Nyjesh, ' imundsojn Kurri)orve t lvi)in. Kockat nuk jan a' t%orta dhe t rnda si duken. N*a brenda kan 7apsira

boshe, ' i bjn t lehta dhe lejojn Kalimin e #nve t(jakut dhe t Nervave. Kockat jan 8nde t *jalla - atorriten dhe shrohen vet, nj lloj si 4kura. N raste tthyerjes s ndonj Kocke, 8ndi i ri kockor %ormohet meshpejtsi dhe plotson boshllkun. 9e rastin estrvitjeve t Trupit, ato n*jeshn dhe bhen m t%orta. Kockat lidhen mes veti me Nyje, t cilat jumundsojn atyre njherit ' t mund t lvi)in. Nyjet


4/24

tek (ishtat, $rrylat dhe (junjt punojn si kryesore,duke ku:)uar lvi)jen kryesisht vetm n nj 3rejtim. oashtu sht karakteristike edhe Nyja e le*enit dhe eShpatullave ' kan %ormn e nj Topi brenda nj;*avre. Kjo )*jidhje i lejon Kraht dhe Kmbt t lvi)in

lirisht n do 3rejtim. N t *jitha Nyjet e lvi)shmendodhet nj 4n* ' rrethon Nyjen dhe e bn at tlvi) me lehtsi.

Kurri)i * K#l#na +ertebr#re ,(#lu%na+ertebrali$-

me prjashtim te =ru)ave t 6a%s? prmban nj Trupvirbetror >kurri)or? cilindrik, ne &orm t @na)s, ku prmes 7apsiravet Kurri)it nj @r virbetrore Kurri)ore prmbylletA va)hdon ne nj;*jatim *jembash te pabashkuara, dy ;*jatime trthore anash dhekatr Sipr%a'e Nyj pr ti lidhur me ;*jatimin e Nyjeve t $oshtitkurri)or. Nprmes dy Trupave kurri)or shtrihet mesatarisht nj Krceartistik, ' prmban 7apsirat e Kurri)it -3iskun ndrrua)or.

Kurri)i prbhet nga

. =ru)a *jeratore t 6a%s >7alsBirbel? jan / -=ru)a t lira.

2. =ru)a te (joksit >$rustBirbelsCule? janD 2 =ru)a t lira, secila menj =rip t bashkuar esht e lidhur.

+. =ru)a te $elit >4endenBirbelsCule? janD =ru)a t lira.

". =ru)a trthore >para%und? janD =ru)a t shkrira t %ormuara.

. Krbishti >ne %und? janD +-" =ru)a t shkrira te %ormuara.

rmban *jithsejt +2-++ =ru)a kurri)ore.

E ;akonisht $oshti kurri)or pson ndryshime dhe 4ndime -3hembjeme rastin e 4vi)jeve jo t duhura, $artjes s ndonj eshe t rnd,


5/24

Kilo*ramve t teprt, o)its s Trupit n vendin e uns, joaktivitetete mja%tueshme t Njeriut etj.


6/24

je$a e $ipr%e e Krahr#rit prbehet nga /0 E$htra

SATULLA

Shpatulla 'uhen #shtrat e rra%shta ' %ormojn jesn prapa teKrahut. Shpatulla drejton nj Krehr #shtrash te *jat dhe ;*jatimin etyre. 3rejtprdrejt prmes ;*jatimit shtrihet &ulterja e Nyjave te Krahutpr 4idhje me Krahun e siprm.

Krahu prbhet n*a dy #shtraD

. Kularthi dhe2. Shpatulla.

Kularthi 2 (la+i'ula

Kularthi i *jat me ;hvillim hori)ontal, sht Fsht leht i %ormuar nejesn e prparme dhe te lart t Korps se (joksit. Gsht nyjshm ilidhshm me 3rrasn e (joksit dhe me Shpatullat, perms nj 4idhsiku lidhet me =ripin H t par.


7/24

ASTI I KRAUT T3 SI3RM * UMERUS

&ormohet n*a Skeleti i Krahut t siprm. &undi i lart i tij, i #shtrave tKrahut sht me Krcenj i mbshtjell. Gsht i nyjshm me Shpatulln ilidhur dhe ia hua)on 3orn nj 4vi)je rre)ore H=adius-it. Ky Fsht iposhtm 7umerusende prmban nj =ol me Kockn e arakrahut > nn$rryl? dhe =adiusit HFshtit tjetr lvi)s.

KO(KA E ARAKRAUT 2 ULNA

Kocka e arakrahut > Fshti nn $rryl? sht i %ormuar s bashku me=adiusin e Skeletit te Krahut te poshtm. Fshti paraprak i =adiusit

sht $rryli, i cili njihet si 5lekranon >ne latinisht?. Gsht i ndrlidhurme =olin e Krahut te siprm dhe shman* njkohsisht prkuljen eKrahut t poshtm.

ASTI RRE4OR 2 RA5IUSI

jesa e poshtme e =adiusit i lejon 3ors shum 4vi)je, edhe nse4idhja pr Krahun e poshtm relativ e %ort sht.

RR3NJ3T E 5OR3S 2 (URUS

3ora prbhet *jithsejt n*a 2/ #shtra. Skeleti i 3ors %ormon 0 -#shtrate =rnjs s 3ors. N Krahun e poshtm ku:)ohet n*a =adiusi ne

Kockn e arakrahut >Ha%r $rrylit nn?, 9enin*itis, 4unatum. #rbitras,


8/24

rbrja e je$$ $ p#$ht%e prbhet nga /7 E$htra8 ,91 nga$e'ila An-

LE6ENI 2 EL:IS


9/24

ASTI I KO&S3S 2 &EMUR

@=

Gsht i vetmi Fsht i Ko%shs dhe m i *jati Fsht i trupit. N bishtin e tijt lart ulet Kryt me &ultere nyjesh te Ko%shs, ku kjo Nyje e ko%shs%ormohet. &undi i tij i poshtm prmbledh mbi nj Sipr%a'e pr Kupne (jurit, ' s bashku me Ko%shn dhe Krceun e (jurit, Nyjen e (jurit%ormon.


10/24

K3R(EU I K3M;3S 5E ULA ,* TI;IA 5E &I;ULA-

Sikurse Krahu i poshtm >nn $rryl? edhe Ko%sha e poshtme sht n*a2-+ #shtra a%r njra-tjetres t ndrtuaraD Krceu i Kmbs prmban4idhjet e Nyjeve me Ko%shen, ulpen dhe Krcimin >H Talus ?D ulpasht me Krceun e Kmbs dhe Krcimin e nyjshm i lidhur.

L+i)jet %e t rn"$i$h%e t nKrceut t Kmbs i mun*on ;*jatsia e Kocks s

parakrahut Hnen $rryl?2. Shtrirja >jo prtej 4injave t Ko%shs?.

N Fnn e prparme t lidhjes, ndrmjet Ko%shs dhe Krceut tKmbs shtrihet K@F # (I@=8T. Fjo shrben si llak) pr tu mbrojturn*a (oditjet, =r)imet, etj.


11/24

RR3NJA E TEMRES 5E TEMRA E MESME ,* Tar$u$ "heMetatar$u$-

Themra prbhet *jithsejt n*a 2 #shtra. Skeleti i Themres %ormohetn*a =rnja e Themres, Themra e mesme dhe (jymtyrt e (ishtave >tKmbs?. =rnja e Themres dhe Themra e mesme %ormohen n*a nj

@r, me eshn e prbashkt te Trupit e mbin*arkuar.

Themra e mesme prbhet n*a n*a -#shtra. (ishtat e Kmbs


12/24

prbhen n*a + (jymtyr t (ishtave, tek (ishtat e mdhenj jan ve'2.

=rnja e Themres prbhet n*aD / H#shtra ne dy =ende.

Themra e mesmeD -#shtraThelpinjt >(ishtat e Kmbs? " #shtra.

(jithsejt Themra prbhet n*a 2 H#shtra.

;RINJET *RU;S

$rinjt >=ripat? jan 5r*ane ashterore shtrihen prej vijes se mesme te

shpines deri te vija e mesme e perparme. Iane 2 pale $rinje. Nuklidhen direkt per 3rrasen e (joksit, por permes Kercave.

;rinjt n"ahen ne

. $rinje te verteta >true ribs?

2. $rinje te rrejshme >%alse ribs?

+. $rinje te lira >Joatin* ribs?

". 7apesirat nderbrinjore >intercostal spaces?

. 7apesirat ne mes brinjeve


13/24

N"ert#hen nga

. 9uskujt nderbrinjore >intercostal muscles?

2. Frteriet dhe venat >intercostal arteries and veins?

EFrteriet interkostale jane 3e*e te Fortes. #dhepse jane te vo*la,demtimi i tyre shkakton (jakderdhje te madhe.

5erra$a e 6j#k$it *$ternu%

5erra$a e 6j#k$itsht i vendosur ne pjesen e mesme te perparme.Komunikon me ashtin kularthor >clavicle - collar bone? dhe me brinjet.erbehet n*a 3ore)a >manubrium?, Trupi >corpus? dhe ;*jatimi ksi%oid>processus iphoideus?

MUSKUJT E NJERIUT


14/24

Sistemi muskulor sht Trsia e 9uskujve t Trupave t 5r*ani)mavet *jall dhe bjn t mundshm 4vi)jen e tyre. Sistemi muskulorprbhet prej 6eli)ave t speciali)uara t cilat 'uhen &ije. &unksioni

mbi)otrues i &ijeve sht Kontraktimi. 9uskujt t cilat jan t lidhurme #shtra ose 5r*ane t bredshme ose #n *jaku jan r*je*js pr4vi)je.

othuajse t *jitha 4vi)jet n Trup re)ultojn n*a Kontraktimetmuskulore. rjashtim ksaj jan veprimi Ja*ellum n 6eli)at eSperms dhe 4vi)jet e Fmoboidit n disa =ru)a t bardha t (jakut.eprimi i inte*ruar i Nyjeve, #shtrave dhe 9uskujve t Skeletitprodhojn 4vi)je si jan rapimi dhe #cja. 9uskujt e Skeletit*jithashtu prodhojn 4vi)je m t ndrlikuara, t cilat re)ultojn nshprehje t ndryshme t &ytyrs, 4vi)jet e Syve dhe &rymmarrje.

rve' 4vi)jeve, kontraktimet muskulore *jithashtu si*urojn&unksione me rndsi t Trupit si sht 6ndrimi, Stabiliteti i Nyjeve,rodhimi i Nehtsis.

6ndrimi si sht ulur apo n Kmb mbahet n*a Kontraktimetmuskulore. 9uskujt e Skeletit kontraktojn va)hdimisht pr ta mbajturTrupin ndr ta dhe pr t mbajtur Trupin n po)it statike. Terhe'ja e


15/24

shum 9uskujve )*jatet mbi Nyjet tjera dhe n kt mnyrkontribuojn n Stabilitetin e Nyjeve. Kjo sht ve'anrisht evidenten nyjen e Krahut dhe (jurit ku Terhe'jet e 9uskujve jan &aktor tmdhenj n Stabili)imin e Nyjeve. rodhimi i Nehsis, pr t mbajturTemperaturn e Trupit, sht e rndsishme n*a nj rodukt i

9etaboli)mit t 9uskujve. Themi se 0L e Nehtsis t prodhuar nTrup sht re)ultat i Kontraktimeve muskulore.

Mu$kulatura e Njeriut nga para


16/24

Mu$kulatura e Njeriut nga prapa

9uskuli dykrersh >m. biceps brachi? prbhet prej dy krerveD krerit t*jat dhe t shkurt.

. Kreri i *jat >caput lon*us? ori*jinn e ka n rocesin acromion tShpatullave >scapula?, ndrsa lidhet me Fshtin re)or t parakrahut>radius?.


17/24

2. Kreri i shkurt >caput brevis? 5ri*jinn e ka n rocesin coracoid tshpatullave >scapulae?, ndrsa lidhet me Fshtin e parakrahut re)or>radius?.

9uskuli dykrersh biceps brachi shtrihet n pjesn e prparm t

Fshtit t pjess s siprme t duarve >humerus? dhe prbn a%rsishtM+ t e mass muskulore t pjess s siprme t duarve. 9uskulibicep sht ndr 9uskujt m t %amshm n Trup, kur ndokush ju pyetti tre*oni 9uskujt, ai nuk kerkuar n*a ju ' ta lakoni 9uskulin eko%shave, por deshiron ta shoh muskulin tuaj biceps.

. &unksioni primar i 9uskulit biceps sht pr ta lvi)ur parakrahun ndrejtim t Krahut > -4akimi i $rrylit?.2. &unksioni i dyt i 9uskulit biceps sht pr supinacion t arakrahut>kjo do t thot rrotullimin e dors t kthyer me shuplak n*a posht,duke e kthyer at me shuplak n*a lart.

E 9uskulatura e Skeletit ka Struktur simplastike, pra nuk ndrtohetn*a Struktura 'eli)ore, por n*a &ijet muskulore brenda t cilavevendoset nj Numr i madh $rthamash.

In"i %u$kul#r

8ndi muskulor sht Njri n*a 8ndet m t prhapura, pa t cilin nukmund t kuptohet Ieta ne 5r*ani)mat shta)ore. Nprmjet tij, nukreali)ohet vetm )hvendosja e 5r*ani)mit n 7apsir, por kryhenedhe shum 4vi)je t tjera te brendshme, sikurse ' jan tkurrjet e;emrs, &rymkembimi, eristaltika e ;orrve etj. ra, eti kryesore ektij 8ndi sht F%tsia pr tu tkurrur. 3rejtimi 8 Tkurrjes shkon sipasdrejtimit t vet &ijes apo 6eli)s muskulore. #k)istojn tre Tipa t 8nditmuskulorD

. 9uskulatura e lmuar,2. 9uskulatura e vij)uar e Skeletit dhe

+. 9uskulatura e ;emrs, ' konsiderohet si %orm e ndrmjetme e dyTipave t par.

9uskulatura e lmuar dhe 9uskulatura e ;emrs ndrtohen n*a 6eli)amuskulore, ndrsa e Skeletit ndrtohet n*a &ije muskulore >:bra?, 'ejan &ormacione makroskopike t *jata sa vet 9uskuli.N 9uskulaturn e ;emrs dhe t Skeletit t par ne mikroskop, mund


18/24

t dallohen disa vij)ime me endosje t trthort, ndrsa ne9uskulaturn e lmuar kto &ormacione mun*ojn, prandaj kjo9uskulatur 'uhet e lmuar. N*a ana %unksionale sht e rndsishmet theksohet se 9uskulatura e Skeletit tkurret n mnyr tvullnetshme, ndrsa 9uskulatura e lmuar dhe ajo e ;emrs tkurren

n mnyr t pavullnetshme.

MUSKULATURA E L3MUAR ,Te=u$ %u$'ulari$ glaber-

9uskulatura e lmuar ndrtohet n*a 6eli)a n &orm boshtore ''uhen 9iocite. N*a jasht ato vishen prej nj 9embrane shum tholl >Sarkolema?, ' n 9ikroskop t )akonshm nuk mund t shihen.N 'endr t 9iocitit vendoset $rthama 'e ka %orm boshtore, pra i

pr*ji*jet &orms s jashtme t 6eli)s. N mes t Sarkolems dhe t$rthams shtrihet sarkopla)ma? me N*jyr t ku'e.

9iocitet n skajet e tyre mund t ndahen n dy de* pr tu lidhur me6eli)at %'inje. N Skarkopla)m vendosen disa &ije shum t holla 'jan 9ioJamentet, t cilat marin pjes aktive ne rocesin e Tkurrjes.

9ioJamentet vendosen paralel me *jatsin e 9iocitit. (jatsia e6eli)s ndryshon sipas 5r*anit ku vendoset pshD n #nt e (jakut kan*jatsi rreth 2! mikrometr, n ;orr rreth 2!! mikrometr, n mitr>*jat periudhs s barrs? 9iocitet mund t arrijn nj *jatsi prej !!

mikrometr.

(jat tkurrjes 9iociti shkurtohet dhe trashet, kurse $rthamaprdridhet n %orm t Spirales. N prerje t trthort 9iocitetpara'iten me 3iametr t ndryshm. N rast se rerja kalon n 'endrt 6eli)s, pra n Nivel t $rthams, 3iametri sht m i madh, kursererja e $rthams para'itet e rrumbullakt. N nivele tjera 3iametrisht m i vo*l dhe nuk prmban $rtham. N disa 5r*ane, si psh.N ;orr, 9uskulatura e lmuar vendoset n dy drejtimeD *jatsore dhetrthore. N kt rast 9iocitet mund t shihen ne t dyja rerjet.;akonisht 9iocitet 'ndrojn shum a%r njra-tjetrs sa ' sht

shum vshtir t vrehet Ku:ri mes tyre.

r ti dalluar na ndihmojn $rthamat e 6eli)ave, t cilat *jithmonshihen mir. (rupe 6eli)ash me o)icion t njet ndahen prej njri-tjetrit n*a nj =rjet prej 8ndit lidhor &ijeshkrir >-&8IGS7K=8&GT? 'e 'uhet#ndomisium. Kjo =rjet mund t shi%et edhe ndrmjet 9iociteve. Tu%atmuskulore rrethohen n*a nj shtres e holl e indit &ijeshkrir >-&8IGS7K=8&GT? ' 'uhet ermisium, ndrsa krejt 9uskuli vishet n*a


19/24

jasht n*a #pimisium.

N 9ikroskop elektronik mund t vrehet se Sarkolema e 9iocitit bndisa alosje -inva*inime me drejtim t Sarkopla)ms. N disa rastekto palosje marrin &orm t rre*ullt, duke krijuar disa &ormacione t

veanta ' 'uhen Kaveole >caveole?. Koht e %undit eksi)oton 9endimse t *jitha kto Struktura s bashku jan Fnalo*e me Sistemin eTubulit - T, ' sht Karakteristik pr 9uskulaturn e Skeletit. 4idhja e6eli)ave %'inje bhet sipas Tipit neus. Kto ;ona nuk shrbejn vetmpr $ashkimin e 6eli)ave, por edhe si vend kalimi pr N*acmimet>impulset? n*a nj 6eli) n tjetrn.

9uskulatura e lmuar sht e speciali)uar pr tkurrje t va)hdueshme,por me nj &orc relativisht m t dobt se sa 9uskulatura e Skeletit.Kjo Tkurrje sht veti e lindur e 9iocitit, por ' t reali)ohet duhetedhe pjesmarrja e Sistemit nervor Futonom te 7ormoneve, si dhe disa

9etaboliteve lokale t cilat modulojn Tkurrjen sipas Krkesave%unksionale t 5r*anit ku ndodhet kjo 9uskulatur. Kshtu psh.,9uskulatura e lmuar e ;orrve bn Tkurrje t va)hdueshme ritmike,' %ormojn eristaltikn e ;orrve t domosdoshme pr rcjelljen>shtytjen? posht 9asave ush'imore. Tkurrja e 9uskulaturs s lmuardallohet n*a Tkurrja e 9uskulaturs s Skeletit. Io vetm se sht epavullnetshme, por edhe se ajo bhet m me n*adal dhe jomenjher pas 9arrjes s N*acmimit. eriudha prej 9arrjes sn*acmimit deri n Tkurrje )*jat !.2 - !.0 Sekond, kjo 'uhet eriudhalatente. 3uke 'en se 9uskulatura e lmuar tkurret me n*adal, ajohumbet me pak #ner*ji dhe nuk lodhet a' shpejt sa 9uskulatura e

Skeletit.

Mu$kulatura e +ij)uar ,Te=tu$ %u$'ulari$ tran$+er$#$triatu$-

N 9uskulaturn e vij)uar ose t Skeletit, prve 9uskujve ' lidhenme Skeletin, bjn pjes edhe disa 9uskuj tjer t vullnetshm, si D9uskujt e (juhs, t &arin*ut, 4arin*ut,t Fnusit etj... 9uskuli i ;emrs,me*jithse sht i vij)uar, do t studiohet n vete, pasi ka dallimemor%olo*jike ' e bjn t 'ndroj mes 9uskulaturs s vij)uar dhe

t lmuar.

N"rti%i i &ije$ %u$kul#re

N 9uskulaturn e vij)uar, n seciln &ije mund t dallojm me


20/24

9ikroskop disa ij)ime me o)icion t trthort >transversal? me(jatsin e :jes. Ndrmjet ij)imeve duken 7apsira t bardha ose t'arta. ij)imet 'uhen 3is'e t errta, ndrsa 7apsirat mes tyre'uhen 3is'e t 'arta. $rthamat vendosen ne eri%eri t &ijes.

(jatsia e &ijs ndryshon n varsi t 9uskulit ku vendoset. Kshtupsh., n 9uscul sartorius, secila &ije arrin (jatsin rreth " cm, pra sasht i *jat edhe vet ky 9uskul. Fta kan %orm t nj Sarcolema? sht


21/24

shum elastike pr tiu prshtatur ndryshimeve t vrullshme t &ijesmuskulore *jat Tkurrjes dhe relaksimit t saj. Sarkolema merr pjesaktive n 9ekani)min e Tkurrjes s &ijes muskulore. Sarkolema vishetn*a jasht n*a nj 9embran ba)ale. 9es ksaj dhe Sarkolemsvendosen edhe 'eli)a t vo*la me )*jatime >-6eli)a satelite?, t cilat s

bashku me Sarkolemn marrin pjes n riprtrirjen e :jes muskulore.

2. Sarkopla)ma >sarcoplasma? sht mas amor%e e :je muskulore,analo* me citopla)mn e miocitit. Ktu vendosen elementet tjera t:jes muskulore, dmth brthamat, mio:brilet, sarko)omet, rrjetasarkopla)matike dhe kompleksi i (olhit.

+. $rthamat vendosen n peri%eri t :jes muskulore menjher nnsarkolemn dhe kan %orm ve)ake. Gsht llo*aritur se ne do cm t:jes muskulore t *jenden reth +!-"! brthama. Si rre*ull brthamatn t njjtn :je nuk vendosen prball njra- tjetrs.

". sarko)omet nuk jan *j tjetr vese mitokondrie t cilat n :jemuskulore *jenden me shumic, pasi shrbejn si O%abrika ener*jieP,ener*ji pr t ciln :ja muskulore ka shum krkesa

. =rjeta sarkopla)matike ose rrjeta endopla)matike sht e tipit tlmuar, 'ndron pran tubulit T dhe ka lidhje %unksionale me t,sidomos pr pr'endrimin e joneve t kalciumit, ' marrin pjes nmekani)min e tkurrjes.

. Kompleksi i (olhit n :jen muskulore sht pak i )hvilluar dhe nuk

sht vrtetuar se luan ndonj rol speci:k n %unksionet e :jesmuskulore, prve atyre ' luan n *jith 'eli)at e tjera.

/. 9io:brilet jan element shum i rndsishm pr :jet muskulore,pasi ato marrin pjes aktive ne tkurrjen e muskulit. Fto prshkojn nmnyr paralele *jith *jatsin e :jes muskulore. 9io:brilet nuk janshprndar n mnyr homo*jene, por n %orm tu%ash. Kto tu%aduken m mir n prerje trthore t :jes muskulore, n %ormn edisave *rupeve pik)imesh ' 'uhen %ushat e Konhejmit. # par nmikroskop elektronik, secili mio:bril >me diametr nj mikrometr?sht ndrtuar n*a rreth 2!! :je akoma m t holla, 'e 'uhen

mio:lamente proto:brile.

&IJET E KU>E T3 MUSKUJ:E

Ian m t holla n*a tre Tipet e &ijeve. rmbajn m shum9itokondrie, si dhe jan 4nd me Natyr proteinike ' 'uhen


22/24

9io*lobine, e cila u jep edhe N*jyrn e ku'e. 9io*lobina sht analo*eme 7emo*lobinn, ' i jep n*jyrn e =rua)ave t ku'e t (jakut. Kto&ije tkurren dhe relaksohen m n*adal se &ijet e tjera, prandaj lodhenm pak se ato. &ijet muskulore t ku'e mbi)otrojn p.sh. n 9uskujt eSyrit dhe ata t 3ia%ra*ms.

&IJET E ;AR5A

Kan diametr m t *jer se &ijet e ku'e, prmbajn m pak9itokondrie dhe 9io*lobine. 9e*jithat, ato jan m t pasura me(liko*jen dhe #n)ime *lokolitike. Kto lloje &ijesh mbi)otrojn n atalloje 9uskujsh ' bjn Tkurrje t %u'ishme, sikurse jan 9uskujtbiceps dhe Triceps t Krahut. &ijet e bardha lodhen m shpejt se &ijete ku'e. #ner*jia pr Tkurrjen e ktyre &ijeve si*urohet n radh t parn*a rocesi i (luko)s anaerobike, prandaj kto n 4iteratur njihen si

&ije anaerobike.

&IJET E N53RMJETME

Kan prbrje kimike dhe %unksionale ' 'ndrojn ndrmjet dy Tipavet par t &ijeve. 9uskujt e Skeletit t Njeriut )akonisht i prmbajn ttre Tipat e &ijeve, me mbi)otrim t &ijeve t ku'e.

N53RTIMI SU;MIKROSKOIK I MIO&I;RILE:E

Secila &ije muskulore prmban shum 9io:brile ' shkojn paralel mevet &ijen. 9io:brilet mund t shihen me 9ikroskop t )akonshmoptik. Fto ndrtohen n*a &ije akoma m t holla, roto:brilet>9ioJamente?, t cilat mund t shihen vetm me 9ikroskop elektronik.roto:brilet ndryshojn n*a prbrja kimikeD disa prbehen n*aFktinet, ndrsa disa t tjera, ' ndrthuren me t parat -prbhen n*a9io)ina.

orto:brilet e Fktins jan m t holla - Nanometr, se sa orto:brilete 9io)ims -! Nanometr. endosja e &ijeve t holla t Fktins dhe t

trasha t 9io)ins para'itet n &orm skematike. Njohja me ktskem ka rndsi pr t kuptuar 9ekani)min e Tkurrjes. 9io:briletprmbajn 3is'e t errta >dis'e i)otope ose 8?, ' i thyejn njsoj=re)et e 3rits dhe 3is'e t errta -ani)otrope, ' i thyejn n mnyrt dy:sht =re)et e 3rits.

MUSKULI I 4EMR3S


23/24

Ky 9uskul %ormon shtresn kryesore t 9urit t ;emrs 9iokardit. rn*a Ndrtimi sht m i n*jajshm me 9uskulin e vij)uar te Skeletit,ndrsa pr n*a &unksioni me 9uskulaturn e lmuar. Tkurrjet e

9iokardit jan t %u'ishme -harhojn sasi t mdha ener*jie dhekontrollohen prej Sistemit nervor autonom, si dhe prej Sistemithormonal. 9uskuli i ;emrs para'itet n dy %ormaD. 9uskulatura tipike -e a%t ' t tkurret >mikoardi? dhe2. 9uskulatura atipike ' sht Sistemi prcjells i ;emrs, i cili nuk kaa%tsi t tkurret.


24/24

Documents

Anatomia e Njeriut