Alumnibijeenkomst rechten VU, 24 januari 2014 Actualiteiten auteursrecht Prof. dr. Martin Senftleben Vrije Universiteit Amsterdam Bird & Bird, Den Haag

Alumnibijeenkomst rechtenVU, 24 januari 2014

Actualiteiten auteursrecht

Prof. dr. Martin SenftlebenVrije Universiteit Amsterdam

Bird & Bird, Den Haag

Inhoud

• Vrijheid van ideeën, concepten en stijl

• Opdrachtgeversauteursrecht

• Inbreukcriterium bij industriële vormgeving

• Openbaarmaking

• Privékopievergoeding

• Commercieel portretrecht

Vrijheid van ideeën, concepten en stijl

‘De bescherming van het auteursrecht strekt

zich uit tot uitingen en niet tot ideeën,

procedures, werkwijzen of wiskundige

concepten als zodanig.’ (art. 2 WCT)

• Auteursrecht beschermt niet aan een werk ten

grondslag liggende ideeën, concepten etc.

• Auteursrecht beschermt de individuele vorm

die de maker heeft gekozen

Idee vs. vorm

Uitsluiting stijl, mode, trend

• HR 28 juni 1946; NJ 1946, 712; Van Gelder/Van Rijn:

‘dat zonder deze gelijkenis het bezigen van

hetzelfde materiaal, het bewerken daarvan

volgens eenzelfde, een bepaald artistiek effect

opleverende methode, het volgen van den stijl

nog niet meebrengen, dat nabootsing van het

werk in gewijzigden vorm, als vermeld in art. 13

van de Auteurwet, aanwezig is.’

Uitsluiting stijl, mode, trend

• HR 29 december 1995, NJ 1996, 546 (Decaux/Mediamax)‘…in deze overwegingen heeft het Hof tot uiting gebracht dat aan het enkele ontwikkelen of inzetten van een nieuwe mode of stijl geen bescherming krachtens auteurs- of modelrecht toekomt en dat derhalve moet worden onderzocht of – mede gelet op mode, trend of stijl op het onderhavige terrein – Mediamax voldoende afstand van de Mupi Senior heeft genomen en met haar ontwerp op een voldoende eigen wijze uiting heeft gegeven aan de vigerende mode, trend of stijl van ontwerpen. Een en ander geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting.’

Stijluitsluiting in HR Broeren/Duijsens

Website Duijsens

• Over Duijsens: Ze worden haast onder haar creatieve handen vandaan getrokken, haar trefzekere en onthullende inkijkjes in het rijke, lege leven van de partijtijgers en de receptie-verslaafden, de oesterslurpers en champagneslobberaars, de mateloze schransers en de tomeloze drinkers, de dronkenmansbidders en de borrelbabbelaars, de hotemetoten en de nietsnutten, die zij inmiddels in meer dan duizend doeken in al hun onbenulligheid en ijdelheid heeft geportretteerd.

• geen auteursrecht op de algemene

kenmerken van de figuren op de

schilderijen

• want: onvoldoende geconcretiseerd

• zou neerkomen op stijlbescherming

• wel auteursrechtinbreuk in vijf gevallen

op concrete schilderijen

Hof Den Bos 15 november 2011, Broeren/Duijsens

• bovendien: slaafse nabootsing van de stijl van Duijsens

‘Met zijn nabootsingen kan Broeren profiteren

van de commerciële mogelijkheden die de

werken van Duijsens hebben. Bij het publiek

kan verwarring ontstaan en een werk van

Broeren kan door het publiek allicht voor een

schilderij van Duijsens worden aangezien.’

(r.o. 4.12.5)


HR 29 maart 2013, Broeren/Duijsens

• uitsluiting van stijl bevestigd

‘De Auteurswet geeft geen exclusief recht aan

degene die volgens een – hem kenmerkende –

stijl werkt. Aan deze rechtspraak ligt de gedachte

ten grondslag dat de auteursrechtelijke

bescherming van abstracties als stijlkenmerken

een ontoelaatbare beperking van de vrijheid van

creatie van de maker zou meebrengen, en aldus

een rem op culturele ontwikkelingen zou vormen.’

(r.o. 3.5)


• ook geen bescherming van stijl via de achterdeur van slaafse nabootsing

‘…het recht geen ruimte laat voor aanvullende

bescherming van de maker van een werk op grond

van art. 6:162 BW tegen zogenoemde slaafse

nabootsing van een stijl of van stijlkenmerken. Een

ander oordeel zou meebrengen dat langs die weg

alsnog het resultaat zou worden bereikt dat de

hiervoor in 3.5 vermelde rechtspraak beoogt te

voorkomen.’ (r.o. 3.6)


• wel mogelijk in bijzondere omstandigheden

‘Het vorenstaande sluit niet uit dat slaafse

nabootsing van een stijl of van stijlkenmerken onder

bijkomende omstandigheden onrechtmatig kan zijn,

maar daartoe is niet toereikend dat die nabootsing

nodeloos is en bij het publiek verwarring wekt.’ (r.o.

3.6)

• maar welke omstandigheden? Hof heeft

het volgende behandeld (r.o. 4.12.4-7):

– verwarringsgevaar door gelijkheid

– profiteren van andermans bekendheid

– wél auteursrechtinbreuk in vijf gevallen

• Wat blijft er dan nog over?

– misleiding van het publiek?

– reputatieschade?

– zie: noot Pinckaers, AMI 2013, p. 117


Opdrachtgevers-auteursrecht

• Voortman

– producent van kantoormeubelen en bijbehorende

accessoires die door X zijn ontworpen

– stopt met betaling provisie aan HS Design

– deponeert meubellijnen bij het BBIE

• HS Design

– heeft IE-rechten van X verkregen

– vordert betaling provisie

Hof Amsterdam 3 februari 2009, Voortman/HS Design

• art. 3.8 lid 2 BVIE

‘Indien een tekening of model op bestelling is

ontworpen, wordt, behoudens andersluidend beding,

degene die de bestelling heeft gedaan als ontwerper

beschouwd, mits de bestelling is gedaan met het oog

op een gebruik in handel of nijverheid van het

voortbrengsel waarin de tekening of het model is

belichaamd.’


• overlappend auteursrecht?

• art. 3.29 BVIE

‘Wanneer een tekening of model onder de

omstandigheden als bedoeld in artikel 3.8 werd

ontworpen, komt het auteursrecht inzake bedoelde

tekening of model toe aan degene die

overeenkomstig het in dat artikel bepaalde als de

ontwerper wordt beschouwd.’


• in casu geen andersluidend beding

– ‘Deze [aanvullende provisie] geeft op zich zelf,

mede gelet op hetgeen door partijen is gesteld

omtrent de in de branche gebruikelijke

voorwaarden, geen grond om aan te nemen...’

• modeldepot niet vereist

– ‘...voor de toepassing van [...] art. 3.8 lid 2 BVIE,

een modeldepot niet is vereist (BenGH 22 juni

2007, NJ 2007, 500).’


• ook bij niet-gedeponeerde modellen (+)

‘...mede betrekking moet

hebben op niet-gedeponeerde modellen of tekeningen.

Anders zou de BTMW verhinderen dat die ander, de

opdrachtgever of de werkgever, reeds voor het depot

– thans de inschrijving van het depot – tot de

uitvoering van het voortbrengsel overeenkomstig het

model zou kunnen overgaan.’ (punt 11)

• bovendien: bevoegdheid tot deponeren nodig

BenGH 22 juni 2007, Electrolux

• art. 7 Aw: werkgeversauteursrecht

• art. 8 Aw: werken door openbare instellingen,

verenigingen etc. openbaar gemaakt

• art. 3.8 lid 2 jo 3.29 BVIE: opdrachtgevers-

auteursrecht in het geval van industriële

vormgeving

– andersluidend beding mogelijk

– industriële vormgeving makkelijk te identificeren?

Verder geval van fictief makerschap

• Wat is industriële vormgeving?

‘...dat dit het geval is als een

standaardmodel wordt ontworpen met het oog op de

vervaardiging daarvan op industriële schaal in het

bedrijf van de opdrachtgever.’ (punt 14)

‘Hieruit volgt dan dat enkel de opdrachtgever die van

plan is een voortbrengsel naar het model te

vervaardigen en vervolgens te verhandelen, als

ontwerper moet worden beschouwd.’ (punt 15)

BenGH 22 juni 2007, Electrolux

Voorbeelden industriële vormgeving

HR 25 oktober 2013, S&S/Esschert


• Esschert

– brengt onder de productielijn ‘Fancy Flames’

vuurkorf op de markt

– vuurkorf werd in opdracht ontworpen door een

derde

• S&S

– brengt vuurkorf met dezelfde designelementen

op de markt

– betwist dat Esschert auteursrechthebbende is


• opdrachtgeversauteursrecht niet afhankelijk van modellenrechtelijke bescherming

‘Voor toepassing van art. 3.29 in verbinding met art.

3.8 BVIE is evenwel niet vereist dat sprake is van

een voor bescherming in aanmerking komend

model als bedoeld in art. 3.1 lid 1 BVIE, maar is

voldoende dat het voortbrengsel een (tekening of)

model is in de zin van art. 3.1 lid 2 BVIE, dus ‘het

uiterlijk van een voortbrengsel of een deel ervan’

vormt.’ (r.o. 4.2.2)


• ook geen conflict met GModVo

‘De door S&S ingeroepen leden 1 en 3 van art. 14

GModVo zien slechts op de vraag wie als

rechthebbende op een gemeenschapsmodel heeft

te gelden. Anders dan het onderdeel betoogt, komt

de regeling die het BVIE met betrekking tot het

auteursrecht op modellen kent, dus niet in strijd met

de genoemde voorschriften uit de GModVo…’


• ook geen conflict met GModVo

‘De omstandigheid dat uit kracht van de GModVo

een ander modelrechthebbende kan zijn dan de

naar nationaal (Benelux)recht auteursrecht-

hebbende, leidt, gelet alleen al op art. 96 lid 2

GModVo, evenmin tot een conflict van regels

waarin de Beneluxregeling moet wijken voor de

Unierechtelijke.’ (r.o. 4.2.3)

Art. 96 lid 2 GModVo

‘Een model dat wordt beschermd door een Gemeenschapsmodel, kan tevens worden beschermd door het auteursrecht van lidstaten vanaf de datum waarop het model is gecreëerd of in vorm is vastgelegd.

Elke lidstaat bepaalt de omvang en de voorwaarden van die bescherming, met inbegrip van het vereiste gehalte aan oorspronkelijkheid.’

Inbreukvraag

Algemeen inbreukcriterium

…of er sprake is van een

‘geheele of gedeeltelijke bewerking of

nabootsing in gewijzigden vorm, welke niet

als een nieuw, oorspronkelijk werk moet

worden aangemerkt.’

= criterium van art. 13 Aw

Algemeen inbreukcriterium

…vereist meer concreet de beoordeling van

• ‘de mate van eigen persoonlijk karakter’

van het originele werk enerzijds; en

• ‘de mate van nieuwheid en

oorspronkelijkheid’ van het beweerdelijk

inbreukmakende werk anderzijds

= HR 5 januari 1979, NJ 1979, 339,

Hollebrand/Heertje

subjectieve

elementen

= beschermd,

tellen dus mee

‘auteursrechtelijk

beschermde trekken’

objectieve

elementen

= vrij,

tellen dus niet

mee

feiten, gegevens,

gangbare vormen,

stijlkenmerken

Verschillende elementen

Verschillende elementen

Wisselwerking met werktoets

…de vuistregel is dat

‘naarmate een werk meer ‘objectieve’ (niet

auteursrechtelijk beschermde) trekken

omvat, er een grotere overeenstemming

tussen de wederzijdse objecten aanwezig

zal moeten zijn om tot auteursrechtinbreuk

te besluiten.’

• AG Verkade, HR 12 april 2013,

LJN: BY1532, Stokke/Fikszo

HR 12 april 2013, Stokke/Fikszo

• verzameling of selectie wel relevant

‘…met dien verstande dat ook een verzameling of

bepaalde selectie van op zichzelf niet beschermde

elementen, een (oorspronkelijk) werk kan zijn in de

zin van de Auteurswet […] Bij de vergelijking van

de totaalindrukken dienen dus ook onbeschermde

elementen in aanmerking te worden genomen,

voor zover de combinatie van al deze elementen

in het beweerdelijk nagebootste werk aan de

“werktoets” beantwoordt.’ (r.o. 4.2 (e))


• welke werktoets nu eigenlijk?

‘Om voor auteursrechtelijke bescherming in

aanmerking te komen, is vereist dat het

desbetreffende werk een eigen, oorspronkelijk

karakter heeft en het persoonlijk stempel van de

maker draagt […] Het HvJEU heeft de maatstaf

aldus geformuleerd dat het moet gaan om “een

eigen intellectuele schepping van de auteur van

het werk”.’ (r.o. 4.2 (a))

• EOK + PS = EIS

Concrete vergelijking

• het originele werk • inbreuk?


Beoordeling delen van een werk

…delen van een werk genieten zelfstandige

auteursrechtelijke bescherming

‘zodra zij als dusdanig de

oorspronkelijkheid van het volledige werk

in zich dragen.’

• HvJ EU 16 juli 2009, zaak C-5/08,

Infopaq/DDF, punten 38-39

Beoordeling delen van een werk

‘…dat voor de auteursrechtelijke bescherming van

delen van een werk de eis geldt dat zij als dusdanig

de oorspronkelijkheid van het volledige werk in zich

dragen, hetgeen meebrengt dat de eis geldt dat zij

bepaalde van de bestanddelen bevatten die de

uitdrukking vormen van de eigen intellectuele

schepping van de auteur van dit werk.’

• HR 12 april 2013, Stokke/Fikszo, r.o. 5.3


Beoordeling industriële vormgeving

• totaalindrukken-criterium

‘…dient beoordeeld te worden in welke

mate de totaalindrukken van het

beweerdelijk inbreuk makende werk en het

beweerdelijk bewerkte of nagebootste werk

overeenstemmen.’

• HR 12 april 2013, LJN: BY1532,

Stokke/Fikszo, r.o. 4.2


• beoordeling door de feitenrechter vereist

‘Vervolgens heeft het hof in rov. 9 en rov. 10 de elementen onderscheiden die het in het bijzonder als oorspronkelijk beschouwt. Daartoe rekent het hof, naast de schuine staanders waarin alle elementen van de kinderstoel zijn verwerkt en de L-vorm van de staanders en de liggers, ook het daardoor verkregen strakke, ‘geometrische’ uiterlijk van het zijaanzicht, het strakke lijnenspel van de voorkant, gevormd door de (louter) verticale en horizontale elementen, alsmede het ‘zwevende’ effect.’ (r.o. 5.2.2)


• bescherming ondanks functionaliteit

‘…dat de enkele omstandigheid dat elementen

voldoen aan technische en functionele eisen niet

meebrengt dat deze elementen van auteurs-

rechtelijke bescherming zijn uitgesloten en dat het

feit dat het werk voldoet aan technische en

functionele eisen dus onverlet laat dat de

ontwerpmarges of keuzemogelijkheden zodanig

kunnen zijn geweest dat voldoende ruimte bestond

voor creatieve keuzes van de maker.’ (r.o. 6.2.2)

Slechts bij industriële vormgeving?

‘…of het beweerdelijk inbreukmakende werk in

zodanige mate de auteursrechtelijk beschermde

trekken van het eerdere werk vertoont dat de

totaalindrukken […] te weinig verschillen voor het

oordeel dat het eerstbedoelde werk als een

zelfstandig werk kan worden aangemerkt.’

• HR 29 november 2002, LJN: AE8456,

Una Voce Particolare, r.o. 3.5

Uitbreiding naar verdere werkcategorieën?

Openbaarmaking

HvJ EU 7 maart 2013, zaak C-607/11, ITV/TV Catchup

• ITV

– commerciële tv-zenders

– doen beroep op auteursrecht op films etc.

• TV Catchup

– biedt op internet tv-streams aan die via een

antenne zijn verkregen

– beperkt toegang in overeenstemming met

kijkvergunning van gebruikers

– haalt inkomsten uit reclame


• focus op andere technische werkwijze

‘Aangezien een beschikbaarstelling van de werken

via wederdoorgifte op internet van een via

zendmasten uitgezonden televisie-uitzending

gebeurt volgens een specifieke technische

werkwijze die verschilt van de werkwijze voor de

oorspronkelijke mededeling, moet zij worden

beschouwd als een „mededeling” in de zin van

artikel 3, lid 1, van richtlijn 2001/29.’ (punt 26)


• in casu andere technische werkwijze

• dus geen nieuw publiek vereist

‘…beide doorgiften onder specifieke technische

omstandigheden gebeuren, met een andere

manier van doorgifte van de beschermde werken

en elk bestemd voor een publiek. De voorwaarde

van het nieuwe publiek […] behoeft derhalve niet

meer subsidiair te worden onderzocht.’ (punt 39)

andere technische werkwijze

• ander organisme• interventie• publiek

dezelfde technische werkwijze

• ander organisme• interventie• nieuw publiek• winstoogmerk

Criteria HvJ EU

Ander organisme

Art. 11bis(1)(ii) Berner Conventie

‘…elke openbare mededeling, hetzij met of

zonder draad, van het door de radio

uitgezonden werk, wanneer deze mededeling

door een andere organisatie dan de

oorspronkelijke geschiedt;…’

Ricketson/Ginsburg 2005, para. 12.40

‘A broadcaster who also audio or video

streams its own broadcast transmissions,

however, is not obliged, under article 11bis(1)

(ii), to obtain separate authorization for those

webcasts.’

‘Thus, for example, under the Berne

Convention, the BBC is not obliged to obtain

additional permission […] if the BBC also

communicates the broadcast via bbc.co.uk.’

Ricketson/Ginsburg 2005, para. 12.36

‘The original broadcaster can retransmit its

original broadcast as far and as wide as it

desires, but must do this itself through its own

relay stations.’

‘There is also no restriction on recording the

original broadcast, so that retransmission can

be made at a later time (in such a case, the

broadcaster will, of course, have to ensure

that it has authority to make the recording;…)’

Art. 12 lid 6 Auteurswet

‘Als afzonderlijke openbaarmaking wordt niet

beschouwd de gelijktijdige uitzending van

een in een radio- of televisieprogramma

opgenomen werk door hetzelfde organisme

dat dat programma oorspronkelijk uitzendt.’

Interventie

Agreed Statement Art. 8 WCT

‘…dat de enkele terbeschikkingstelling van

materiële faciliteiten voor het mogelijk maken

of verrichten van een mededeling op zich

geen mededeling in de zin van dit verdrag of

de Berner Conventie uitmaakt.’

Considerans 27 Auteursrechtrichtlijn

‘De beschikbaarstelling van fysieke

faciliteiten om een mededeling mogelijk te

maken of te verrichten is op zich geen

mededeling in de zin van deze richtlijn.’

HvJ EU, TV Catchup, punt 28

‘…dat een louter technisch middel om de ontvangst van de oorspronkelijke uitzending in het ontvangstgebied ervan mogelijk te maken of te verbeteren, geen “mededeling” in de zin van artikel 3, lid 1, van Richtlijn 2001/29 vormt…’

HvJ EU, TV Catchup, punt 29

‘Het gebruik van een dergelijk technisch middel moet zich dus ertoe beperken de kwaliteit van de ontvangst van een reeds bestaande doorgifte te behouden of te verhogen…’

‘…en mag niet dienen voor een van deze doorgifte onderscheiden doorgifte.’

Publiek

HvJ EU, Rafael Hoteles, punten 37-39

‘…een onbepaald aantal potentiële televisiekijkers…’

‘…een vrij groot aantal personen…’

‘…gelet op de cumulatieve gevolgen…’


• toepassing op internetstream

‘…moet rekening worden gehouden met de

cumulatieve gevolgen van de beschikbaarstelling

van de werken aan de potentiële kijkers.’ (punt 33)

‘In dit verband is de vraag of de potentiële kijkers

via een een-op-een verbinding toegang tot de

medegedeelde werken hebben niet relevant. Deze

techniek belet immers niet dat een groot aantal

personen tegelijk tot hetzelfde werk toegang

heeft.’ (punt 34)

Nieuw/ruimer publiek

HvJ EU, Rafael Hoteles, punt 40

‘Een dergelijke doorgifte geschiedt dus ten

behoeve van een ander publiek dan het door

de oorspronkelijke mededeling van het werk

beoogde publiek, dat wil zeggen een nieuw

publiek.’

HvJ EU, Airfield, punt 72

‘…voor een nieuw publiek, dat wil zeggen

een publiek dat de auteurs van de

beschermde werken niet voor ogen hadden

toen zij aan een andere persoon

toestemming verleenden.’

HvJ EU, Airfield, punt 76

‘…dat andere operatoren […] een interventie uitvoeren zodat zij de beschermde werken toegankelijk maken voor een ruimer publiek dan dat waarop de betrokken omroep-organisatie doelde,…’

‘…dat wil zeggen een publiek dat de auteurs van deze werken niet voor ogen hadden toen zij toestemming verleenden voor het gebruik van hun werken door de omroeporganisatie…’

van objectief:

Verschilt het publiek van het

oorspronkelijke publiek?

naar subjectief:

Wat hadden de rechthebbenden nu precies voor ogen?

Belangrijke verschuiving

Embedden

Relevante openbaarmaking?

• nieuw publiek

‘Het gevolg van de interventie van X is dat de

radiostreams worden gepresenteerd aan de

bezoekers van de websites van X. Daarmee worden

de daarin opgenomen muziekwerken toegankelijk

voor een ander publiek dan het publiek dat

Buma/Stemra voor ogen had toen zij toestemming

verleende voor het gebruik van de muziekwerken

door de radiostations.’ (r.o. 4.5)

Rb Den Haag 19 december 2012, Buma/Nederland.FM

‘…De websites van X zijn namelijk andere

audiovisuele producten dan de websites van de

radiostations. Zij hebben daarom een ander publiek.’

(r.o. 4.5)

• beoordeling afhankelijk van door Buma

gesloten contracten?

• verschil tussen audiovisuele producten

plausibel?

Rb Den Haag 19 december 2012, Buma/Nederland.FM

Alternatieve benadering

• uitgever van ‘Handelsblatt’ en DM

– heeft auteursrecht op artikelen

– biedt artikelen op eigen internetforum aan

• www.paperboy.de

– zoekmachine voor actuele nieuws

– doorzoekt en indexeert inhoud van meerdere

honderd nieuwsaanbieders

– zoekresultaat omvat deeplinks en korte

tekstpassages uit de nieuwsberichten

BGH 17 juli 2003, zaak I ZR 259/00, ‘Paperboy’


‘Ohne die Inanspruchnahme von Suchdiensten

und deren Einsatz von Hyperlinks (gerade in der

Form von Deep-Links) wäre die sinnvolle Nutzung

der unübersehbaren Informationsfülle im World

Wide Web praktisch ausgeschlossen.’ (p. 25)

• hyperlinken is essentieel voor waarborging

informatievrijheid

• zonder hyperlinken geen functionerend

internet


‘Wer einen Hyperlink auf eine vom Berechtigten

öffentlich zugänglich gemachte Webseite mit

einem urheberrechtlich geschützten Werk setzt,

begeht damit keine urheberrechtliche

Nutzungshandlung, sondern verweist lediglich auf

das Werk in einer Weise, die Nutzern den bereits

eröffneten Zugang erleichtert.‘ (p. 20)

• slechts verwijzing op reeds eerder

openbaar gemaakt materiaal


‘Nicht er, sondern derjenige, der das Werk in das

Internet gestellt hat, entscheidet darüber, ob das

Werk der Öffentlichkeit zugänglich bleibt. Wird die

Webseite mit dem geschützten Werk nach dem

Setzen des Hyperlinks gelöscht, geht dieser ins

Leere.‘ (p. 20)

• geen controle over het materiaal

• geen sprake van ter beschikking stellen

• verveelvoudiging door de gebruikers

Hof Amsterdam 19 november 2013, GeenStijl/Sanoma

• geen secundaire openbaarmaking

‘Derhalve is niet komen vast te staan dat de foto's

op Filefactory volmaakt privé zijn gebleven, zodat

het hof er daarom vanuit moet gaan dat een derde

de foto's heeft geopenbaard door deze op

Filefactory te plaatsen en dat GS Media, hoewel zij

de toegang tot de foto's tot op zekere hoogte heeft

gefaciliteerd […] niet aan het publiek daartoe een

nieuw toegangskanaal heeft verschaft en derhalve

geen interventie heeft gepleegd in de zin van de

jurisprudentie van het HvJEU.’ (r.o. 2.4.7)


• wel onrechtmatig handelen

‘Uit niets blijkt dat het geenstijlpubliek de foto's

zonder hulp en bijstand van GS Media op

eenvoudige wijze had kunnen vinden. Het plaatsen

van de hyperlink had derhalve in hoge mate een

faciliterend karakter en bovendien kunnen de

teksten van de artikelen waarin de hyperlinks

waren opgenomen niet anders worden begrepen

dan als enthousiasmerend voor het geenstijlpubliek

om de illegaal geplaatste foto's te bekijken.’ (r.o.

2.7.3)


Privékopiëren

• digitale privé-kopie toegestaan

• geen beperking tot kleine gedeelten van

beschermd materiaal (vgl. art. 16b lid 2 Aw)

• hiervoor compensatie nodig: heffingen op

blanco dragers (art. 16c lid 2 Aw)

• volgens wetstekst en ontstaansgeschiedenis

geen legale bron vereist

Art. 16c Aw: digitale privé-kopie

Besluit 25 oktober: nieuwe amvb inzake heffingen op basis van art. 16c Aw

Cd-R € 0,03

DVD € 0,03

Externe HDD Drive € 1,00

Audio-/Videospeler ≤ 2 Gb € 1,00

Audio-/Videospeler > 2 Gb € 2,00

HDD Recorder/Settopbox ≤ 160 Gb € 2,50

HDD Recorder/Settopbox > 160 Gb € 5,00

Telefoon met Mp3/Smartphone < 16 Gb € 2,50

Telefoon met Mp3/Smartphone ≥ 16 Gb € 5,00

Tablet ≤ 8 Gb € 2,50

Tablet > 8 Gb € 5,00

PC/Laptop € 5,00

• VG Wort:

– collectieve beheersorganisatie voor literaire

werken

– vordert vergoeding voor privékopieën met pc’s,

printers, plotters

• Kyocera, Epson, Xerox:

– willen vergoeding verminderen met het oog op

gevallen waarin toestemming is gegeven of

technische beveiligingen zijn gebruikt

HvJ EU 27 juni 2013, zaak C-457/11, VG Wort

• beoordeling technische voorzieningen

‘...dat de “technische voorzieningen”, waarnaar de

bewoordingen van artikel 5, lid 2, sub b, van

richtlijn 2001/29 verwijzen, de technologie,

inrichtingen of onderdelen zijn die tot doel hebben

door de rechthebbenden niet toegestane

handelingen te beperken, dat wil zeggen een juiste

toepassing van deze bepaling te verzekeren, die

een beperking van het auteursrecht en de naburige

rechten vormt, en aldus de handelingen te beletten

die niet de strikte voorwaarden van die bepaling in

acht nemen.’ (punt 51)


• dus slechts technologieën waarmee de

‘verwezenlijking’ van de privékopie kan

worden verzekerd (punt 56)

• impact op billijke vergoeding?

‘Gelet op het feit dat de toepassing van die

technische voorzieningen vrijwillig geschiedt, ook

al bestaat de mogelijkheid daartoe, kan het feit dat

die voorzieningen niet worden toegepast er niet toe

leiden dat de billijke compensatie komt te

vervallen.’ (punt 57)


Portretrecht

• Tirion:

– brengt boek in de handel met foto’s van Cruijff

uit de Ajax-jaren (1964-1973 en 1981-1983)

– vergelijkbaar met een biografie

– biedt vergoeding aan voor fotogebruik

• Johan Cruijff:

– doet onder meer een beroep op portretrecht om

verhandeling van het boek te verbieden

HR 14 juni 2013, Cruijff/Tirion


Art. 21 Aw: belangenafweging

geportretteerde:

privacy

commerciële

belangen

schrijver/uitgever:

vrijheid van

meningsuiting

...typischerwijs belangenafweging:

persvrijheid, informatievrijheid?

situaties waarin de

publieke persoon

Cruijff met foto’s moest

rekenen

Overkoepelende overweging

• geen informationeel zelfbeschikkingsrecht

– heeft hier geen absoluut gewicht

– niet vergelijkbaar met zaak Reklos,

EHRM 15 januari 2009 (foto’s van een

baby zonder toestemming)

– in Reklos was art. 10 EVRM niet

doorslaggevend

– hier wel: vrije nieuwsgaring belangrijk

– foto’s van Cruijff als publieke persoon

Rb Amsterdam 14 april 2010, B9 8761, Cruijff/Tirion

• geen foutieve indruk van instemming met

het boek

– het publiek zal uit het gebruik van de foto’s niet

afleiden dat Cruijff instemt met het boek, of dat

Cruijff heeft meegewerkt aan het boek

– Cruijff = publiek persoon

• beroep op portretrecht afgewezen

Rb Amsterdam 14 april 2010, B9 8761, Cruijff/Tirion

• afwegingsfactoren (r.o. 3.4 (d))

– persoon van de geportreteerde

– plaats en wijze van totstandkoming

– aard en mate van intimiteit

– karakter van de afbeelding

– context van de publicatie

– juistheid van de overige informatie

– maatschappelijk belang

– nieuwswaarde/informatieve waarde


• niet steeds voorafgaande toestemming

vereist

‘Niet geldt als uitgangspunt dat voor openbaar-

making steeds voorafgaande toestemming van de

geportretteerde is vereist. Ook uit de rechtspraak

van het EHRM bij art. 8 EVRM [Caroline von

Hannover II en Reklos] kan niet een dergelijk

absoluut verbodsrecht van de geportretteerde

worden afgeleid.’ (r.o. 3.5)


• foto’s inherent aan beroepsuitoefening

‘Indien de openbaarmaking de beroeps-

uitoefening van een daardoor bekende

geportretteerde betreft, komt derhalve in de regel

groot gewicht toe aan factoren als algemene

nieuwswaarde en informatie aan het publiek in

verhouding tot diens enkele verzet tegen

openbaarmaking.’ (r.o. 3.6.2)


• ook commerciële belangen vallen onder

art. 8 EVRM (r.o. 3.6.3)

• maar meestal vergoeding voldoende

‘Indien vaststaat of onbetwist is dat een redelijke

vergoeding is aangeboden (en bescherming van

privacybelangen niet aan de orde is), zullen in

beginsel bijkomende omstandigheden nodig zijn

voor het oordeel dat openbaarmaking jegens de

geportretteerde onrechtmatig is. Deze omstandig-

heden zullen door de geportretteerde gemotiveerd

gesteld dienen te worden.’ (r.o. 3.6.3)


Einde. Veel dank!

contact: [email protected]

Documents

Alumnibijeenkomst rechten VU, 24 januari 2014 Actualiteiten auteursrecht Prof. dr. Martin Senftleben Vrije Universiteit Amsterdam Bird & Bird, Den Haag