Alkitab

Bahasa Jawa

Edisi Formal 2006

Perjanjian Baru

Matius

11 Iki sarasilahé Yésus Kristus,tedhaké Daud, tedhaké Abraham.

2Abraham peputra Ishak, Ishakpeputra Yakub, Yakub peputra Yéhudasasadhèrèké;3Yéhuda peputra Pèrès lan Zérah,patutan saka Tamar; Pèrès peputraHèzron, Hèzron peputra Ram;4Ram peputra Aminadab, Aminadabpeputra Nahason, Nahason peputraSalmon;5Salmon peputra Boas patutan sakaRahab; Boas peputra Obèd patutan sakaRut; Obèd peputra Isai,6 Isai peputra Daud, Daud peputraSalomo, patutan saka tilas bojoné Uria,7Salomo peputra Réhabéam, Réhabéampeputra Abia, Abia peputra Asa,8Asa peputra Yosafat, Yosafat peputraYoram, Yoram peputra Uzia;9Uzia peputra Yotam, Yotam peputraAkhas, Akhas peputra Hizkia;10Hizkia peputra Manasyé, Manasyépeputra Amon, Amon peputra Yosia;

MATIUS 1.11–18 211Yosia peputra Yékhonya sasadhèrèké,nalika jaman pambuwangan menyangBabil.12Sawusé jaman pambuwanganmenyang Babil, Yékhonya peputraSéaltièl, Séaltièl peputra Zèrubabél;13Zèrubabél peputra Abihud, Abihudpeputra Élyakim, Élyakim peputra Azor;14Azor peputra Zadok, Zadok peputraAkhim, Akhim peputra Éliud;15Éliud peputra Éléazar, Éléazar peputraMatan, Matan peputra Yakub;16Yakub peputra Yusuf bojoné Maria,kang mbabar Yésus, kang sinebutKristus.17Dadi gunggungé saka Abrahamtumeka Daud iku ana patbelas turunan,saka Daud tumeka jaman pambuwanganmenyang Babil ana patbelas turunanlan saka jaman pambuwangan menyangBabil tumeka Sang Kristus patbelasturunan.18Anadéné wiyosé Yésus Kristus ikukalakoné mangkéné: Nalika Maria kangibu lagi pacangan karo Yusuf, sadurungétunggal sapaturon, tinemu wis ngandhegmarga saka Roh Suci.

MATIUS 1.19–24 319Sarèhné Yusuf bojoné iku wongmursid sarta ora gelem mirangaké Mariaana ing ngarepé wong akèh, mulanésumedya medhot pacangané kanthisesidheman.20Nanging bareng lagi duwé gagasanmangkono iku, tumuli ana malaékatingPangéran ngatingali sajroningpangimpèn, dhawuhé, "Hé, Yusuf,tedhaké Daud, aja sumelang anggonmungepèk Maria dadi bojomu, awit Putrakang kabobotaké iku marga saka RohSuci,21 sarta Maria bakal mbabar putrakakung, iku namakna Yésus; awit iyaiku kang bakal ngluwari umaté saka ingdosané."22 Iku mau kabèh kelakon supayakatetepan apa kang kapangandikakakédéning Pangéran lantaran nabi,mangkéné,23 "Lah, sang kenya bakal nggarbinisarta mbabar putra kakung, kangasmané bakal sinebut Imanuèl, tegesé:Allah nunggil kalawan kita."24Satanginé turu, Yusuf banjurngèstokaké kayadéné kangkadhawuhaké déning malaékating

MATIUS 1.25–2.5 4

Pangéran, lan nampani Maria dadibojoné,25nanging ora diwori turu, ngantitumekané wus mbabar putra, kangbanjur dinamakaké Yésus.

21Nalika Yésus wus miyos ana ingBètlehèm, wilayah Yudéa, yaiku

nalika jamané Raja Hérodès, lah anapara pandhita saka Wétan padha tekaing Yérusalèm2 lan takon-takon, "Rajanipun tiyangYahudi ingkang nembé miyos punikawonten ing pundi? Margi kula sampunsami sumerep lintangipun wontening Wétan, déné anggèn kula mrikipunika badhé sami sujud wonten ingngarsanipun."3Bareng miyarsa kang mangkono iku,Hérodès banget geteré, mangkono ugawong sakutha Yérusalèm kabèh.4Banjur nimbali sakèhé parapangareping imam lan para ahli Torètbangsa Yahudi, lan padha kadangu anangendi Sang Kristus bakal miyos.5Unjuké kang padha kadangu, "Wontening Bètlehèm, wilayah Yudéa, awitingkang sampun kaserat déning nabi,makaten:

MATIUS 2.6–10 56Anadéné sira, hé Bètlehèm wilayahYéhuda, sira iku babar pisan ora kangcilik dhéwé ana ing antarané para kangngasta papréntahan ing wilayah Yéhuda,amarga saka sira bakal ana panutanmiyos, kang bakal ngengon umatingsunIsraèl."7Hérodès banjur nimbali para pandhitamau kanthi sesidheman, padha kadangukanthi tlesih bab wektu katoninglintangé;8nuli padha didhawuhi menyangBètlehèm sarta kaweling, "Padhamangkata, titi-priksanen sing tlesih babSang Timur iku, déné samangsa wusketemu, énggal padha ngaturana uningamarang aku, supaya aku iya bisa mrananyembah marang Panjenengané."9Para pandhita sawisé ngrungudhawuhé raja iku, banjur padhamangkat. Lah nalika iku, lintang kangwis kadeleng ana ing Wétan mau, nuntunlakuné para pandhita nganti tekan papankang katuju, lan banjur mandheg ingsandhuwuré padunungané Sang Timur.10Bareng weruh lintangé, padhabungah banget.

MATIUS 2.11–15 611Banjur padha lumebu ing omah lanndeleng Sang Timur karo Maria kangibu, nuli padha sujud nyembah marangPanjenengané. Tumuli padha mbukakipethiné raja-brana, Padha nyaosaképisungsung marang Panjenengané arupamas, menyan lan blendok mur.12Sabanjuré, sarèhné padha diélingakéing sajroning impèn, supaya aja balisowan ing ngarsané Hérodès, mulamulihé menyang tanahé padha metudalan liya.13Sapungkuré para pandhita mautumuli ana malaékating Pangéran, kangngatingali marang Yusuf ing sajroningimpèn lan dhawuh, "Tangia, Sang Timurlan kang ibu ungsèkna menyang Mesir,sarta manggona ing kana nganti Ingsunparing pangandika marang sira. AwitHérodès bakal nggolèki Sang Timur lanarep nyédani Panjenengané."14Yusuf tangi lan ing bengi iku uganambut Sang Timur dalah kang ibu,tumuli ngungsi menyang Mesir,15 lan manggon ing kana ngantisasédané Hérodès. Mangkono dadinékatetepan apa kang kapangandikakakédéning Pangéran, lantaran nabi,

MATIUS 2.16–21 7

"Saka Mesir anggoningsun nimbaliPutraningsun."16Bareng Hérodès pirsa yènPanjenengané diapusi, banget dukané,banjur dhawuh matèni sakèhé bocahlanang ing Bètlehèm lan sakubengé,sing umur rong taun sapangisor, manutwektu kang kadangokaké kanthi tlesihmarang para pandhita.17Kang mangkono iku, katetepankang kapangandikakaké lantaran nabiYérémia,18 "Ana swara kaprungu ing Rama,panangis lan pangadhuh kang banget;Rahèl nangisi anak-anaké lan emohkalipur, awit anak-anaké wus padha oraana."19Bareng Hérodès wis séda, anamalaékating Pangéran kang ngatingalimarang Yusuf ing sajroning impèn anaing Mesir, kang dhawuh,20 "Tangia, Sang Timur lan kang ibugawanen bali menyang Israèl, amargasing padha ngarah sédané Sang Timurwus padha mati."21Yusuf banjur tangi, nambut SangPutra lan kang ibu tumuli mangkatmenyang Israèl.

MATIUS 2.22–3.4 822Ananging bareng krungu pawarta,yèn Arkhélaus nggentosi kang RamaHérodès jumeneng raja ing Yudéa, dadisumelang yèn mrana. Éwadéné sarèhnédiparingi pitedah ing sajroning impèn,banjur ngener menyang wilayah Galiléa.23Satekané ing kono, tumuli manggoning kutha kang aran Nasarèt. Kangmangkono iku supaya katetepan apakang kapangandikakaké déning paranabi, yèn Yésus bakal kasebut: WongNasarèt.

31 Ing nalika samana YohanesPambaptis rawuh ing pasamunan

wilayah Yudéa, nggelaraké piwulang,pangandikané,2 "Padha mratobata, amarga KratoningSwarga wis cedhak!"3Déné satemené iya panjenengané ikukang kapangandikakaké déning NabiYésaya, mangkéné, "Ana swara kangnguwuh-uwuh ana ing pasamunan:Padha nyawisna margining Pangéran,lurung-lurung kagem Panjenenganépadha lencengna."4Yohanes iku agemané kang kagawéwulu unta, sarta apaningset walulang;kang kadhahar walang lan madu alas.

MATIUS 3.5–11 95Banjur diparani déning wong-wongsaka Yérusalèm, saka Yudéa kabèh lansaka wilayah sakiwatengené Yordan.6Wong-wong mau tumuli padhadibaptisi déning Yohanes ana ing kaliYordan, kalawan ngakoni dosané.7Nanging bareng panjenengané pirsapara Farisi lan para Saduki padhateka nyuwun kabaptis, banjur padhadipangandikani, mangkéné, "Hé,tetesaning ula bedhudhak, sapa kangmarahi kowé nyingkiri bebendu kangbakal teka?8Yèn mangkono padha metokna wohkang sembada marang pamratobat.9Lan aja padha duwé pikiran,mangkéné: Aku rak padha duwé RamaAbraham. Awit aku pitutur marang kowé,sanadyan saka watu iki Allah kwaosmijilaké anak kanggo trahé Abraham.10Karodéné wadung wis cumawising poking wit-witan; saben wit kangora metokaké woh kang becik, mesthikategor lan kacemplungaké ing geni.11Aku iki mbaptisi kowé kabèh nganggobanyu amrih patobatmu, nanging kangbakal rawuh nungka aku, iku luwihkwasa katimbang aku lan mbok nyopot

MATIUS 3.12–17 10

agemé trumpah baé aku ora pantes. Ikubakal mbaptisi kowé kalawan Roh Sucilan geni.12Panjenengané wis ngasta tampah;panutoné bakal diresiki nganti tapissarta gandumé bakal diklumpukakéing lumbung, nanging mrambuté bakaldiobong ing geni kang ora kena sinirep."13Nalika samana Yésus saka Galiléarawuh ing Yordan murugi Yohanes,karsané supaya dibaptis.14Nanging Yohanes menggak, unjuké,‘Kawula ingkang prelu Paduka baptis, lahkok Paduka murugi kawula.’15Nanging Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Wis ta, cikbèn saikimangkono, amarga iya mangkono ikupatuté Aku lan kowé padha netepisakèhé karsané Allah." Yohanes tumulisumarah.16Sawisé kabaptis, Yésus banjurmentas saka ing banyu, lah ing konolangit tumuli piyak lan Panjenenganépirsa Rohing Allah tumedhak pindhamanuk dara, nedhaki Panjenengané.17Banjur ana swara saka swarga,kang ngandika, "Iki Putraningsun,

MATIUS 4.1–6 11

kang kinasih, kang ndadèkakékeparengingsun."

41Sawusé mangkono Yésuskapurugaké déning Roh menyang

ara-ara samun supaya kagodha déningIblis.2Salebaré siyam patang puluh dinapatang puluh bengi, wekasan kraosluwé.3 Juru panggodha banjur mareking ngarsané sarta munjuk marangPanjenengané, mangkéné, "ManawiPanjenengan Putranipun Allah,sumangga séla-séla punika Panjenengansabdakaken dados roti."4Nanging Panjenengané paringwangsulan, pangandikané, "Ana tulisan,mangkéné: Uripé manungsa iku oramung saka roti baé, nanging sakasakèhing sabda kang miyos saka inglésaning Allah."5 Iblis tumuli nambut Panjenenganémenyang kutha Suci lan dijumenengakéana ing ndhuwur payoné PadalemanSuci,6banjur munjuk marang Panjenengané,mangkéné, "Manawi PanjenenganPutranipun Allah, sumangga kula aturi

MATIUS 4.7–12 12

anjlog mangandhap, awit wonten seratanmakaten: Pangéran bakal ndhawuhi paramalaékaté tumrap sira, sarta sira bakalditadhahi ing tangané, supaya sikilira ajanganti kesandhung ing watu."7Pangandikané Yésus, "Ana manèhtulisan mangkéné: Sira aja nyobaPangéran Allahira."8 Iblis banjur nambut Panjenenganémanèh munggah ing gunung kangdhuwur banget lan diaturi mirsanisakèhé kraton ing donya dalahkamulyané,9nuli munjuk mangkéné, "Punikasadaya badhé kula aturaken dhatengPanjenengan, anggeripun Panjenengankarsa sumungkem sujud dhateng kula."10Yésus banjur ngandika, "Wis, lungaa,sétan! Sabab ana tulisan mangkéné:Pangéran Allahira kang kudu sira sembahlan Panjenengané Piyambak kang kudusira bektèni."11 Iblis banjur ninggalakéPanjenengané; lah ing kono tumuliana malaékat-malaékat kang padhamarek lan ngladosi Panjenengané.12Nanging bareng Yésus miyarsapawarta, yèn Yohanes wis kacepeng,

MATIUS 4.13–18 13

Panjenengané banjur tindak sumingkirmenyang Galiléa,13pindhah saka Nasarèt lan dedalemana ing Kapèrnaum, ing sapinggiringsagara wilayah Zébulon lan Naftali,14 supaya katetepan apa kangkapangandikakaké déning Nabi Yésaya,mangkéné,15 "Tanah Zébulon lan tanah Naftali,dalan menyang ing sagara, ing sabrangéKali Yordan, Galiléa, panggonanébangsa-bangsa kang ora wanuh marangAllah.16Bangsa kang manggon ing pepeteng,iku wis ndeleng Pepadhang kanggedhé, sarta wong kang padhamanggon ing tanah kang kalimputan ingwewayanganing pati, iku wis kaplethèkanPepadhang."17Wiwit nalika iku Yésus nggelaraképiwulang, pangandikané, "Padhamratobata, amarga Kratoning Swargawis cedhak!"18Nalika pinuju tindak ing sapinggiringTlaga Galiléa, Panjenengané pirsa wongloro padha sadulur, yaiku Simon kangkaran Pétrus karo Andréas saduluré, lagi

MATIUS 4.19–24 14

padha nibakaké jala ing tlaga, amargapadha dadi juru-amèk-iwak.19Panjenengané banjur ngandikamarang wong loro iku, dhawuhé, "Payo,padha mèlua Aku, kowé bakal padhadakdadèkaké juru-amèk-wong."20Sanalika banjur padha ninggal jalané,ndhèrèkaké Panjenengané.21Sabanjuré nalika tindak saka kono,Panjenengané pirsa wong loro manèh,uga padha sadulur, yaiku Yakobusanaké Zébédéus karo Yohanes saduluré,ana ing prau lagi ngréwangi Zébédéusbapakné anggoné nyulami jalané.Panjenengané banjur nimbali wong loroiku.22Sanalika padha ninggalaké praunélan bapakné, nuli padha ndhèrèkakéPanjenengané.23Yésus tumuli ndlajahi sawilayahGaliléa kabèh, memulang ana ing papan-papan pangibadahé wong kono, sartanggelaraké Injiling Kraton, apadénémarasaké sarupané lelara lan sarupanémemala, kang tinemu ing satengahingbangsa kono.24Pawarta bab Panjenengané iku banjursumebar ing wilayah Siria kabèh; sakèhé

MATIUS 4.25–5.6 15

wong kang nandhang lelara banjurpadha digawa menyang ngarsané, kangrupa-rupa lelarané lan sangsarané, wongkasurupan, wong ayan lan wong lumpuh,sarta Panjenengané tumuli marasakéwong-wong iku.25Wong golongan akèh padhagumrudug ndhèrèkaké Panjenengané,saka Galiléa, Dékapolis, Yérusalèm,Yudéa sarta saka sabrangé Yordan.

51Bareng Yésus pirsa wong golonganiku, banjur minggah ing gunung lan

sawisé lenggah, para sakabaté padhangadhep ing ngarsané.2Panjenengané tumuli medhar sabda,paring piwulang, pangandikané,3 "Rahayu wong kang mlarat ing budi,awit iku kang padha nduwèni KratoningSwarga.4Rahayu wong kang prihatin, awit ikukang bakal padha kalipur.5Rahayu wong kang lembah-manah,awit iku kang bakal padha tampa warisanbumi.6Rahayu wong kang kaluwèn lan ngelakmarang karsané Allah, awit iku kangbakal padha kawaregan.

MATIUS 5.7–14 167Rahayu wong kang ambek-welasan,awit iku bakal padha olèh piwelas.8Rahayu wong kang resik atiné, awitiku bakal padha sumurup marang Allah.9Rahayu wong kang dhemen gawétentrem, awit iku kang bakal padhakasebut para putraning Allah.10Rahayu wong kang kaaniaya marganindakaké karsané Allah, awit iku kangpadha nduwèni Kratoning Swarga.11Rahayu kowé, menawa kowédiwewada lan dianiaya sarta didakwanindakaké sarupaning piala kang oranyata, marga saka Aku.12Padha bungaha lan sukarenaa, sababgedhé ganjaranmu ana ing swarga, awitiya kaya mangkono anggoné wong-wongpadha nganiaya para nabi sadurungékowé."13 "Kowé iku uyahing bumi. Lah yènuyah iku ilang asiné, arep diasinakénganggo apa? Wus ora ana gunanémanèh kajaba mung dibuwang landiidak-idak ing wong.14Kowé iku pepadhanging jagat. Kuthakang ana ing ndhuwur gunung iku orakaling-kalingan.

MATIUS 5.15–19 1715Lan manèh wong nyumed lampu ikuora disèlèhaké ing sangisoré genthong,nanging ditumpangaké ing cagak-lampu,temah madhangi kabèh kang ana ingjero omah iku.16Samono uga padhangmu iya sorotnamarang wong, temah padha sumurupmarang panggawému kang becik, banjurpadha ngluhuraké Ramamu kang ana ingswarga."17 "Kowé aja padha ngira, yèn Akuteka supaya mbatalaké Torèt utawakitabé para nabi. Tekaku iki ora supayambatalaké, nanging nyampurnakaké.18Awit satemené Aku pitutur marangkowé: Nganti langit lan bumi iki sirna,dadia aksara kang cilik dhéwé utawa titiksiji baé ora ana kang kabuwang saka ingTorèt, sadurungé iku kabèh kalakon.19Mulané sing sapa mbatalaké salahsiji saka pepakoning angger-anggeriki, sanadyan kang cilik dhéwé, sartamulangaké mangkono marang wong, ikubakal kasebut kang cilik dhéwé ana ingKratoning Swarga. Nanging sing sapanindakaké lan mulangaké pepakoningTorèt kabèh, iku bakal kasebut kanggedhé ana ing Kratoning Swarga.

MATIUS 5.20–25 1820Mulané Aku pitutur marang kowé:Menawa anggonmu netepi karsané Allahora ngungkuli para ngulama lan paraFarisi, kowé mesthi ora bakal lumebu ingKratoning Swarga."21 "Kowé wis padha krungu, yèn wuskapangandikakaké marang para leluhur:Sira aja mematèni, sing sapa mematènikudu diladèkaké marang pangadilan.22Nanging Aku pitutur marang kowé:Sing sapa nepsu marang saduluré, kududiladèkaké marang pangadilan; singsapa ngunèkaké saduluré: Kapir, kududiukum déning pangadilan agama, lansing sapa ngunèkaké: Murtad, kudukacemplungaké ing naraka murub.23Mulané menawa kowé lagi lumakunggawa pisungsung menyang misbyah,mangka banjur kèlingan yèn sadulurmulagi duwé ganjelan ing atiné tumrapkowé,24pisungsungmu tinggalen ana ingngarepé misbyah kono, nuli marananasadulurmu mau, rukuna dhisik, sawiséiku banjur balia, nyaosna pisungsungmu.25Endang rukuna karo lawananmunalika lagi lumaku bebarengan menyangpangadilan, supaya kowé aja nganti

MATIUS 5.26–30 19

diladèkaké déning lawananmu maumarang jaksa, jaksa banjur masrahakékowé marang pambantuné, temahankowé dilebokaké ing pakunjaran.26Satemené Aku pitutur marang kowé:Kowé ora bakal metu saka ing kono,sadurungé kowé nyaur utangmu ngantisah."27 "Kowé wis padha krungu pangandikamangkéné: Sira aja laku jina!28Nanging Aku pitutur marang kowé:Sing sapa mandeng wong wadonkalawan derenging napsu marangdhèwèké, iku wus laku jina sajroningatiné.29Mulané menawa mripatmu tengendadi jalaraning piala, cuplaken banjurbuwangen, amarga luwih becikkélangan salah siji saka péranganingbadanmu katimbang badanmu sakojurkacemplungaké ing naraka.30Lan manèh menawa tanganmutengen dadi jalaraning piala, kethokenbanjur buwangen, amarga luwihbecik kélangan salah siji péranganingbadanmu katimbang badanmu sakojurkacemplungaké ing naraka.

MATIUS 5.31–37 2031Uga ana pangandika mangkéné: Singsapa megat bojoné, kudu mènèhi layangpegat.32Nanging Aku pitutur marang kowé:Sing sapa megat bojoné ora jalaran sakalaku jina, iku ndadèkaké bojoné laku jinalan sing sapa ngalap bojo wong wadonkang kapegat mau, dadi laku jina."33 "Kowé wis padha krungu, yènpara leluhur padha tampa pangandikamangkéné: Aja nglairaké sumpah palsu,nanging tetepana sumpahira ana ingngarsaning Pangéran.34Nanging Aku malah pitutur marangkowé: Aja supata babar pisan, dadiademi swarga, awit iku dhamparing Allah,35dadia demi bumi, awit iku ancik-anciking sampéyané, dadia demiYérusalèm, awit iku kuthané NataAgung.36 Iya aja supata demi sirahmu,awit kowé ora bisa mutihaké utawangirengaké rambutmu saeler baé.37Yèn iya, kandhaa: Iya, yèn ora,kandhaa: Ora. Saluwihé saka iku, asalésaka pangawak dursila."

MATIUS 5.38–45 2138 "Kowé wis padha krungu pangandikamangkéné: Mripat winales mripat, untuwinales untu.39Nanging Aku pitutur marang kowé:Kowé aja nglawan marang wong kanggawé piala marang kowé, malah sapakang napuk pipimu tengen, pipimu kiwaulungna pisan.40Lan menawa ana wong kang arepprakaran karo kowé, sedyané ngepèkklambimu, jubahmu pasrahna pisan.41Apadéné menawa kowé dipeksa dikonngiringaké lakuné wong samil, iringnanganti rong mil.42Yèn ana wong njejaluk marang kowé,wènèhana lan aja nulak wong kang areputang marang kowé."43 "Kowé iya wis padha krungupangandika: Sira tresnaa marangsapepadhanira lan sengita marangmungsuhira!44Nanging aku malah pituturmarang kowé: Padha tresnaa marangmungsuhmu; wong kang nganiaya kowépadha dongakna slamet,45 sarana mangkono kowé padha dadiputrané Ramamu kang ana ing swarga,kang mlethèkaké srengéngé marang

MATIUS 5.46–6.2 22

wong ala lan wong becik, sarta nurunakéudan marang wong kang ambek adil lankang ora.46Déné menawa kowé tresna marangwong kang nresnani kowé, iku kowé olèhpituwas apa? Para juru-mupu-béya rakya tumindak mangkono, ta?47Lan menawa kowé awèh salammung marang sadulur-sadulurmu baé,kaluwihanmu apa? Wong kang orawanuh marang Allah rak ya tumindakmangkono, ta?48Mulané kowé padha sampurnaa, kayaRamamu ing swarga iya sampurna."

61 "Padha diéling, aja padha nglakonikamursidanmu ana ing sangareping

wong, supaya katona ing wong iku, awityèn mangkono, kowé ora bakal nampaganjaran apa-apa saka Ramamu kangana ing swarga.2Mulané yèn kowé dedana, ajakokwara-warakaké kaya adaté parawong lamis ana ing sinagogé-sinagogélan ing lurung-lurung, pamrihé supayadialem ing wong. Satemené Aku pituturmarang kowé, iku wus padha tampapituwasé.

MATIUS 6.3–7 233Nanging menawa kowé dedana,tanganmu kiwa aja nganti sumurup apakang ditindakaké tanganmu tengen.4Dadi anggonmu dedana iku ajanganti katon; Ramamu kang nguninganitindakmu kang ora katon iku, bakalparing piwales marang kowé."5 "Déné menawa kowé padha ndedonga,aja kaya para wong lamis, amargawong iku padha seneng ndedongaadeg-adegan ana ing papan-papanpangibadah lan ing pojok-pojokinglurung, pamrihé supaya katona ingwong. Satemené Aku pitutur marangkowé: Wong iku wus padha tampapituwasé.6Nanging menawa kowé ndedonga,lumebua ing kamarmu, lawangé inebna,banjur ndedongaa marang Ramamukang ora katon. Déné Ramamu kangpirsa tindakmu kang ora katon iku bakalparing piwales marang kowé.7Apamanèh, sajroné ndedonga, ajanganggo tembung akèh-akèh kaya adatéwong kang ora wanuh marang Allah,awit iku padha nduwèni pangira, yènmarga saka akèhing tetembungané,pandongané bakal katrimah.

MATIUS 6.8–14 248Dadi aja tiru-tiru wong iku, awitRamamu pirsa apa sing kokbutuhaké,sadurungé kowé matur.9Marga saka iku ndedongaa mangkéné:Dhuh, Rama kawula ingkang wontening swarga, Asma Paduka mugikasucèkaken.10Kraton Paduka mugi rawuh. KarsaPaduka mugi kalampahan wonten ingbumi kadosdéné wonten ing swarga.11Kawula mugi kaparingan rejekikawula sacekapipun ing dinten punika.12Saha Paduka mugi ngaputenkalepatan kawula, kadosdéné kawulainggih ngapunteni tetiyang ingkangkalepatan dhateng kawula.13Punapa déné kawula mugi sampunngantos katandukaken dhatengpanggodha, nanging mugi sami Padukauwalaken saking piawon. [AwitdénéPaduka ingkang kagungan Kratonsaha wisésa tuwin kamulyan ingsalami-laminipun. Amin.]14Sabab, menawa kowé padha ngapurakaluputaning wong, Ramamu ing swargaiya bakal ngapura marang kowé.

MATIUS 6.15–20 2515Nanging menawa kowé ora ngapuramarang wong, Ramamu iya bakal orangapura kaluputanmu."16 "Anadéné menawa kowé padhapasa, ulatmu aja kokgawé aclumkaya para wong lamis, awit iku padhanyengungusaké ulaté, supaya wong-wong padha weruh yèn lagi pasa.Satemené Aku pitutur marang kowé: ikuwus padha tampa pituwasé.17Nanging kowé menawa pasa, sirahmulenganana lan raupa,18 supaya anggonmu pasa aja ketaramarang wong, ngemungna kauninganing Ramamu kang ana ing papanpasingidan. Ramamu kang pirsasajroning pasingidan iku bakal paringpiwales marang kowé."19 "Aja padha nglumpukaké bandhaana ing donya; ana ing donya bandhabakal karusak déning renget lan taiyèng,apadéné dibabah lan dicolong déningmaling.20Nanging padha nglumpukna bandhaing swarga, ana ing swarga bandhaora karusak dadia déning renget utawadéning taiyèng, sarta ora dibabah landicolong déning maling.

MATIUS 6.21–26 2621Amarga ing ngendi dunungébandhamu, iya ana ing kono dunungéatimu.22Diyaning badan iku mripat; menawamripatmu waras, badanmu sakojurkapadhangan.23Nanging menawa mripatmu cacad,badanmu dadi peteng kabèh. Dadimenawa pepadhang kang ana ing kowédadi peteng, saiba ta petengé iku."24 "Ora ana wong kang bisa ngawulamarang bendara loro, awit ora wurungbendarané kang siji bakal disengiti;sijiné ditresnani, utawa bakal nengenakémarang kang siji lan nyepèlèkakémarang sijiné. Kowé ora bisa ngawulamarang Allah lan marang Mamon.25Mulané Aku pitutur marang kowé:Aja padha sumelang ing bab uripmu,bab apa kang bakal kokpangan utawakokombé, lan bab badanmu, apa kangbakal kokanggo. Ajiné urip iku apa orangungkuli pangan, lan ajiné badan apaora ngungkuli sandhangan?26Padha delengen manuk-manuk ingawang-awang, padha ora nyenyebar lanora derep, sarta ora tetandho ana inglumbung, éwadéné padha kaparingan

MATIUS 6.27–32 27

pakan déning Ramamu kang ana ingswarga. Apa kowé ora kinacèk luwihbanget katimbang karo manuk-manukiku?27Sapa ta panunggalanmu kang bisanyambungi umuré saasta baé margasaka sumelang?28Mangkono manèh yagéné kowé padhasumelang bab sandhang-panganggo?Padha nyawanga kembang bakung ingara-ara anggoné tumuwuh, ora nganggonyambut-gawé lan ngantih.29Éwadéné Aku pitutur marang kowé:Sanadyan Salomo sajroné sagungingkaluhurané, pangagemané ora madhanisalah sijining kembang iku.30Mulané yèn suket ing ara-ara kangdina iki isih ana, sésuk diobong, ikudipanganggoni nganti kaya mangkonodéning Allah, saya manèh kowé, hèh,wong kang cupet ing pangandel!31Awit saka iku aja padha sumelangkanthi calathu: Apa kang padhadakpangan? Utawa: Apa kang padhadakombé? Lan manèh: Apa kang padhadaksandhang?32Awit iku kabèh diupaya déningbangsa-bangsa kang ora wanuh marang

MATIUS 6.33–7.4 28

Allah; kowé aja mangkono, awit Ramamuing swarga wus pirsa, yèn iku mau kabèhdadi kabutuhanmu.33Ananging Kratoning Allah lan apakang dadi karsané, iku padha upayanendhisik, nuli samubarang iku mau kabèhbakal kaparingaké marang kowé.34Mulané aja padha sumelang ingbab dina sésuk, amarga dina sésukiku kadunungan kasusahan dhéwé.Kasusahan sadina, wus cukup kanggosadina."

71 "Aja padha netepaké luputing wong,supaya kowé aja ditetepaké luputmu.

2Amarga wewaton kang kokanggongukumi, yaiku kang bakal dianggongukumi kowé. Sarta takeran kangkokanggo nenaker, yaiku kang bakaldianggo naker kowé.3Kepriyé déné kowé weruh tatal kangana ing mripaté sadulurmu, mangkaglondhong kang ana ing mripatmudhéwé, kowé kok ora weruh?4Kepriyé déné kowé kok bisa kandhakaro sadulurmu: Mara, tatal sing anaing mripatmu iku dakilangané, mangkamripatmu dhéwé ana glondhongé?

MATIUS 7.5–11 295Hé, wong lamis, ilangana dhisikglondhong sing ana ing mripatmu,mengko kowé bakal kanthi pramanaanggonmu ngilangi tatal sing ana ingmripaté sadulurmu."6 "Barang kang suci aja kokwènèhakémarang asu, lan mutiyaramu ajakokuncalaké marang ngarepé babi,supaya ora diidak-idak sarta banjurminger nyronggot kowé."7 "Padha nyenyuwuna, temah bakalkaparingan. Padha golèk-golèka, temahbakal nemu. Padha thothok-thothoka,temah bakal kawenganan.8Sabab saben wong kang nyuwun,tampa, sing golèk, nemu lan singthothok-thothok iku kawengananlawang.9Apa ana panunggalanmu kang dijalukiroti anaké, kok mènèhi watu,10utawa yèn dijaluki iwak, kok mènèhiula?11Dadiné yèn kowé kang ala padhamangerti ing bab pawèwèh kangbecik marang anak-anakmu, sayamanèh Ramamu kang ana ing swarga,mesthi peparing kang becik marang

MATIUS 7.12–17 30

wong sing padha nyenyuwun marangPanjenengané."12 "Mulané sabarang panggawé singkokkarepaké ing bab tumindaké wongmarang kowé, iku iya tindakna ugamarang wong, awit iya mangkono ikusurasané Torèt lan kitabé para nabi.13Padha lumebua liwat ing lawang kangciyut, awit amba lawangé lan jembardalané kang anjog ing karusakan,mangka akèh wong kang padha metuing kono.14Kosok-baliné ciyut lawangé lan rupitdalané kang anjog ing urip, mangkamung sathithik wong kang nemu iku."15 "Sing waspada marang para nabipalsu, kang padha nekani kowé nganggonylamur kaya wedhus gèmbèl, mangkasajatiné iku asu ajag kang galak.16Bakalé kowé bisa nitik marangbab mau saka wohé. Apa ana wongngundhuh anggur saka thethukulan eri,utawa woh anjir saka rerungkudan?17Dadiné wit kang becik metokaké wohbecik, wit kang geringen wohé iya oraapik.

MATIUS 7.18–24 3118Wit kang becik ora bisa metokakéwoh kang ala, lan wit kang geringen orabisa metokaké woh kang becik.19Sarupané wit kang ora metokaké wohkang becik, mesthi kategor lan banjurkacemplungaké ing geni.20Dadiné wong-wong mau bakal katitiksaka wohé.21Kang bakal lumebu ing KratoningSwarga iku dudu angger wong kangngucap marang Aku: Gusti, Gusti,nanging mung wong kang nglakonikarsané Ramaku kang ana ing swarga.22 Ing dina wekasan bakal akèh wongkang padha matur marang Aku: Gusti,Gusti, punapa kawula mboten sampunmedhar wangsit atas asma Paduka,sarta sampun nundhungi dhemit atasasma Paduka, punapa malih sampunngawontenaken mukjijat kathah atasasma Paduka?23 Ing waktu iku bakal padha dakblakanimangkéné: Aku durung tau wanuhkaro kowé. Padha sumingkira sakaing ngarepku, hé, wong kang padhaduraka."24 "Mulané saben wong kangngrungokaké tembungku iku mau

MATIUS 7.25–8.2 32

lan banjur dilakoni, iku kayadéné wongwicaksana, kang ngadegaké omahé anaing sandhuwuré watu padhas.25Bareng udan deres, banjur banjirsarta ana angin gedhé, kang nempuhomah mau, nanging ora ambruk, amargakatalesan ing watu padhas.26Nanging saben wong kangngrungokaké tembungku iku maumangka ora dilakoni, iku upamané kayawong kang bodho, kang ngadegakéomahé ana ing sandhuwuré wedhi.27Bareng udan deres, terus banjir, sartaana angin gedhé kang nempuh, omahmau banjur ambruk lan banget rusaké."28Kacarita, bareng Yésus wis mungkasipangandikané iku mau, wong kabèhpadha gumun banget marang piwulangé,29 jalaran anggoné mulang kaya kangkagungan pangwasa, ora kaya para ahliTorèt.

81Sawisé Yésus tumedhak saka inggunung, wong golongan pirang-

pirang padha ngetut buri Panjenengané.2Lah ing kono ana wong larakusta marek sarta sujud marangPanjenengané, unjuké, "Gusti, manawi

MATIUS 8.3–8 33

Paduka karsa, inggih tamtu saged mbiratnajis kawula."3Panjenengané nuli mulungaké astané,ndemèk wong mau sarta ngandika, "Akukarsa, birata najismu." Padha sanalikaiku kabirat kustané temahan dadi resik.4Yésus banjur ngandika marang wongmau, dhawuhé, "Poma bab iki ajakokkandhakaké marang sapa-sapa. Wislungaa, awakmu tuduhna marang imamlan saosa kurban, sing dipréntahakédéning Musa, minangka paseksi marangwong."5Nalika Yésus lumebet ing kuthaKapèrnaum, ana sawijining opsir panatusmarek ing ngarsané sarta darbé aturpanyuwun, unjuké,6 "Gusti, réncang kawula sakit lumpuh,nggluntung wonten ing griya, langkungsanget anggènipun ngraosaken sakit."7Panjenengané banjur ngandika, "Akudakmrana, dakwarasné."8Nanging atur wangsulané opsir mau,unjuké, "Gusti, kawula mboten pantesnampèni Paduka wonten ing gubugkawula, mugi karsa ngandika satembungkémawon, réncang kawula tamtu lajengsaras.

MATIUS 8.9–13 349Amargi kawula piyambak punikatiyang ingkang kaerèh lan inggihngerèh prajurit. Manawi kawula akèndhateng ingkang satunggal: Lungaa!lajeng késah; utawi dhateng sanèsipun:Mrénéa! inggih lajeng dhateng. Tuwindhateng réncang-tumbasan kawula: Ikulakonana! inggih lajeng dipun lampahi."10Bareng Yésus miyarsa kangmangkono iku, Panjenengané kaéraman,banjur ngandika marang kang padhandhèrèkaké, "Satemené Aku pituturmarang kowé: Pangandel kang saménégedhéné iki Aku durung tau tumon anaing satengahing bangsa Israèl.11Aku pitutur marang kowé: Bakal akèhwong kang teka saka ing wétan lan ingkulon kang padha mèlu kembul bujanakaro Abraham, Ishak lan Yakub ana ingKratoning Swarga,12mangka para putraning Kraton bakalpadha kabuwang menyang pepetenging jaba, ing kono bakal ana tangis lankeroting untu."13Yésus banjur ngandika marang opsirpanatus mau, "Wis, mundura, katekanakaya kang dadi pangandelmu." Sanalikaiku uga abdiné waras.

MATIUS 8.14–20 3514Bareng Yésus rawuh ing omahéPétrus, Panjenengané pirsa emboknémaratuwa nggluntung ana ing paturon,lara panastis.15Tumuli didemèk tangané, panasébanjur ilang, nuli ngladèni tamuné.16Soréné akèh wong kang padhakesurupan sétan kang padha digawamenyang ngarsané Yésus. Sétané padhaditundhungi sarana pangandika lansarupané wong kang nandhang lelarapadha disarasaké.17Bab iki kelakoné supaya katetepanaapa kang kapangandikakaké déning NabiYésaya, "Panjenengané wus ngrembatkaringkihan kita lan nyanggi lelara kita."18Bareng Yésus pirsa wong golonganpadha ngrubung Panjenengané, banjurdhawuh supaya padha nyabrang.19Nuli ana sawijining ahli Torèt kangmarek sarta munjuk, "Guru, kula badhéngetut wingking Panjenengan dhatengpundia kémawon tindak Panjenengan."20Yésus ngandika, "Asu-wawar padhaduwé rong, lan manuk ing awang-awangpadha duwé susuh, nanging PutraningManungsa ora duwé panggonan kanggonyèlèhaké sirahé."

MATIUS 8.21–28 3621Wong liyané, yaiku salah sijiningmuridé, matur marang Panjenengané,"Gusti, kawula mugi Paduka parengakenkésah rumiyin badhé ngubur bapakawula."22Nanging Yésus ngandika, "Kowémèlua Aku, déné wong mati cikbènpadha ngubur wong mati panunggalané."23Yésus banjur minggah ing prau, parasakabaté padha ndhèrèk.24Dumadakan ana prahara ing sagarakono, prauné nganti ketungkeban ingombak, nanging Yésus saré.25Para sakabaté tumuli padha marekmungu, unjuké, "Dhuh, Gusti, nyuwuntulung, kawula sami katiwasan."26Panjenengané banjur ngandikamarang para sakabat, dhawuhé, "Yagénékowé padha wedi, hé, wong kang cupeting pangandel?" Panjenengané banjurjumeneng lan ndukani angin sartasagara, tumuli sirep.27Wong-wong padha gumun,pangucapé, "Iki wong apa ta, dénédalah angin lan sagara kok iya padhangéstokaké dhawuhé!"28Bareng Panjenengané wis mentasing sabrang, yaiku ing wilayahé wong

MATIUS 8.29–33 37

Gadhara tumuli dipethukaké wongloro kang padha kasurupan dhemit,tekané saka ing pakuburan sarta bangetmutawatiri, nganti ora ana wong siji-sijiasing wani liwat ing dalan kono.29Lah tumuli sakaroné padha nguwuhseru, unjuké, "Prekawisipun punapata Panjenengan kaliyan kawula, dhuh,Putranipun Allah? punapa rawuhPanjenengan badhé misakit kawulasadèrènging mangsanipun?"30Sawatara adoh saka ing kono anababi sapantha gedhé, kang lagi diengon.31Dhemité nuli padha duwé panyuwunmarang Panjenengané, unjuké, "Manawikawula sami Paduka dhawuhi késah,mugi kawula kadhawuhana manjing ingbabi sapantha punika."32Panjenengané banjur ngandika,"Padha lungaa!" Banjur padha metulan manjing ing babi-babi mau. Babisapantha iku kabèh nuli padha mlayugumrudug medhun saka ing èrèng-èrènging jurang, ambyur ing sagaratemahan padha mati klelep ana ingbanyu.33Kang padha ngengon babi mau padhamlayu sarta bareng wis tekan kutha,

MATIUS 8.34–9.5 38

padha nyritakaké lelakon iku mau kabèh,uga bab wong-wong kang kapanjingandhemit mau.34Lah ing kono wong sakutha padhametu methukaké Yésus lan barengwis padha weruh Panjenengané,padha nyuwun kanthi adreng, supayaPanjenengané karsa nilar wilayahé.

91Yésus tumuli minggah ing praubanjur nyabrang lan rawuh ing

kuthané piyambak.2Banjur ana wong lumpuh nggluntunging paturon diusung menyang ngarsané.Bareng Yésus pirsa pangandelé wong-wong iku, nuli ngandika marang kanglumpuh, "Hé, nggèr, diteguh atimu,dosamu wis kaapura."3Lah tumuli ana ahli Torèt sawatarasing padha ngunandika, "Wong ikunyenyamah marang Allah."4Nanging Yésus pirsa kang dadipanggraitané wong-wong mau, mulanébanjur ngandika, "Yagéné kowé padhaduwé panggraita kang ala ana ing atimu?5Gampang endi kandha: Dosa-dosamuwis diapura, karo kandha: Ngadega lanlumakua?

MATIUS 9.6–11 396Nanging supaya kowé padha mangerti,yèn Putraning Manungsa duwé pangwasangapura dosa ana ing bumi iki,"banjur ngandika marang kang lumpuh"Ngadega, paturonmu angkaten lanmuliha!"7Wongé iya banjur ngadeg lan mulih.8Wong golongan bareng padha ndelengbab iku, padha wedi lan banjur padhangluhuraké Allah, kang wis paringpangwasa nganti samono marangmanungsa.9Sawusé Yésus jengkar saka ingkono, banjur pirsa wong kang jenengéMatius linggih ing pabéyan iku,nuli dipangandikani, "Mèlua Aku!"Matius banjur ngadeg lan ndhèrèkakéPanjenengané.10Kacarita nalika Yésus lenggah dhaharana ing omahé, ana juru-narik-pajegakèh lan wong-wong dosa kang padhateka ndhèrèk dhahar kalawan Yésusdalah para sakabaté.11Bareng para Farisi weruh kangmangkono iku, banjur kandha marangpara sakabaté "Yagéné gurumu kokmangan bebarengan karo juru-narik-pajeg lan wong dosa?"

MATIUS 9.12–17 4012Yésus midanget, nuli ngandika,"Wong waras iku ora butuh dhokter, singbutuh iku wong sing lara.13Wis, padha sumingkira, padhasinaua ngerti isining pangandika, kangsurasané: Kang sunkarsakaké iku dudukurban, nanging kawelasan. Sababtekaku iki ora ngundang wong mursid,nanging wong dosa."14Kacarita para sakabaté Yohanespadha sowan ing ngarsané Yésus, lanmunjuk, "Kawula kaliyan tiyang Farisisami netepi siyam, nanging para sakabatkok mboten?"15Yésus banjur paring wangsulanmarang wong-wong iku, "Apa iya bisapara dhayohé bawahan manton padhasusah-susah sasuwéné pengantènéisih ana? Nanging bakal ana wektuné,pengantèn iku kabedhol, ing kono bakalpadha pasa.16Lan uga ora ana wong nambalsandhangan lawas nganggo suwèkananyar, awit tambalané iku bakalnyuwèkaké sandhangan mau, temahanmalah saya amba bedhahé.17Mangkono anggur kang anyar iku iyaora diwadhahi ing kanthong kulit kang

MATIUS 9.18–22 41

lawas, amarga yèn mangkono kanthongkulité mesthi bedhah, angguré banjurwutah, kanthong kulité rusak. Nanginganggur kang anyar iku diwadhahi ingkanthong kulit anyar, dadi loro-loronétetep kanggo ing gawé."18Sajroné Yésus ngandika mangkonoiku, nuli ana lelurahing papanpangibadah kang marek sujud lan matur,"Anak kawula èstri saweg kémawon tilardonya éwasemanten mugi Paduka karsarawuh saha numpangi asta, tamtu badhégesang malih."19Yésus banjur jumeneng sarta tedhakbebarengan karo lurah mau kanthi parasakabaté.20Nalika iku ana wong wadon kang laranggrajag getih wus rolas tahun lawasé,kang nyedhaki Panjenengané saka ingburi lan ndemèk gombyoking jubahé.21Amarga duwé osik mangkéné,"Angger aku bisa ndemèk jubahé, mesthiwaras."22Nanging Yésus banjur minger, mirsaniwong wadon iku mau sarta ngandika,"Diteteg atimu, nggèr, pracayamu kangmitulungi kowé." Wiwit ing nalika ikuwong wadon mau dadi waras.

MATIUS 9.23–29 4223Bareng Yésus rawuh ing omahélelurah mau, sarta pirsa panyuling lanwong golongan kang padha ribut,24banjur ngandika, "Wis, padhasumingkira; bocahé ora mati, munglagi turu." Nanging wong-wong padhanggeguyu Panjenengané.25Sawisé wong golongan iku padhasumingkir, Panjenengané nuli lumebetsarta ngasta tangané si bocah. Bocahébanjur tangi.26Pawartané lelakon iku banjursumebar ing satanah kono kabèh.27Nalika Yésus nglajengaké tindakésaka ing kono, ana wong wuta loropadha nututi lan nywara sora, unjuké,"Dhuh, tedhakipun Daud, kawula mugiPaduka welasi."28Bareng Panjenengané wis lumebeting dalem, wong wuta mau padha mareking ngarsané, Yésus banjur ngandikamarang wong-wong mau, "Apa kowépadha ngandel yèn Aku bisa nindakakémangkono?" Atur wangsulané, "Inggih,Gusti, kawula sami pitados."29Panjenengané banjur ndhumukimripaté wong-wong mau sarta ngandika,

MATIUS 9.30–36 43

"Padha katekana kaya kang dadipangandelmu."30Mripaté banjur kaelèkaké. Yésusbanjur manti-manti marang wong-wong mau, "Poma, aja nganti bab ikikaweruhan ing wong."31Éwasamono saunduré tumuli padhanyuwuraké Panjenengané ana ingsawratané wilayah kono kabèh.32Saunduré wong-wong mau banjurana wong bisu kapanjingan sétan kangkairid ing ngarsané Yésus.33Bareng sétan wis ditundhung, kangbisu mau bisa guneman. Wong-wongpadha kaéraman kabèh, pangucapé,"Kang kaya mangkono iku durung taukelakon ana ing Israèl."34Nanging ujaré para Farisi, "Anggonénundhungi sétan iku kanthi pangwasanépanggedhéning para dhemit."35Yésus tumuli tindak ndlajahi sakèhingkutha lan désa, memulang ana ingpapan-papan pangibadahé sartanggelaraké Injilé Kraton, apadénényarasaké sakèhing lelara lan memala.36Bareng Panjenengané pirsa wonggolongan iku, trenyuh banget panggalihémarga saka welas; awit wong-wong mau

MATIUS 9.37–10.5 44

padha katon sayah lan ora kopèn kayawedhus kang ora ana pangoné.37Panjenengané banjur ngandikamarang para sakabaté, "Panèné gedhé,nanging kang derep mung sathithik.38Mulané padha nyuwuna marang Gustikang kagungan panèn, supaya karsamaringi wong derep kanggo panènanéiku."

101Yésus tumuli nimbali sakabatérolas sarta padha diparingi

pangwasa nundhungi sétan lannyarasaké sarupaning lelara lansarupaning memala.2Déné jenengé para rasul rolas mauyaiku: Kang wiwitan Simon kang karanPétrus, lan Andréas saduluré, Yakobusanaké Zébédéus, lan Yohanes saduluré,3Filipus lan Bartoloméus, Tomas lanMatius juru-narik-pajeg, Yakobus anakéAlféus, lan Tadéus,4Simon wong Zélot lan Yudas Iskariot,kang ngulungaké Panjenengané.5Wong rolas mau padha diutus déningYésus sarta diparingi piweling mangkéné,"Kowé aja padha nyimpang menyangdalané wong kang ora wanuh marang

MATIUS 10.6–12 45

Allah lan aja lumebu ing kuthané wongSamaria,6nanging luwih becik padha marananawedhus-wedhusé Banisraèl kang padhaketriwal.7Padha mangkata lan padhamemulanga mangkéné: KratoningSwarga wus cedhak.8Wong lara padha warasna, wongmati tangèkna, biraten najisé wong larakusta; sétan-sétan padha tundhungana.Kowé wis padha nampani kanthilelahanan, mulané wènèhna kanthilelahanan uga.9Aja padha nggawa emas utawa salakalan tembaga ana ing sabukmu.10Aja padha nggawa sangu kanggoana ing dalan; aja nggawa kotangrangkep utawa trumpah. Sabab wongnyambut-gawé iku wis sapantesé yèntampa pituwas.11Menawa kowé lumebu ing kuthautawa ing désa, golèka wong kangpantes, banjur manggona ana ing kononganti salungamu.12Menawa kowé lumebu ing omahéwong, ulukana salam.

MATIUS 10.13–18 4613Menawa kanthi pantes nampanisalammu, salammu tumanduk marangwong-wong iku, nanging menawa orapantes, salammu iku bali marang kowémanèh.14Déné yèn ana wong kang oranampani kowé lan ora ngrungokakétetembunganmu, endang lungaa lanmetua saka omah utawa kutha kono,sarta ketabna lebuné sikilmu.15Satemené Aku pitutur marang kowé:Bésuk ing dina pangadilan kang sinanggadéning Sodom lan Gomora bakal luwihènthèng katimbang karo kutha iku."16 "Lah kowé padha dakutus kayadénéwedhus gèmbèl menyang ingsatengahing asu ajag, mulanédingati-ati kaya ula lan dibarès kayamanuk dara.17Nanging sing waspada marangwong kabèh; sabab ana kang bakalngladèkaké kowé marang pradataagama, kang banjur nggitiki kowé anaing papan-papan pangibadahé.18Lan marga saka Aku, kowé bakalpadha diirid menyang ngarsané parakang padha ngasta pangwasa lanpara raja, minangka paseksi tumrap

MATIUS 10.19–23 47

wong-wong mau lan tumrap para wongkang ora wanuh marang Allah.19Anadéné menawa kowé padhakelakon diladèkaké, aja padha sumelanging bab kepriyé lan apa kang bakalkokaturaké, amarga ing sanalika iku ugakowé bakal kaparingan apa kang prelukokaturaké.20Awit dudu kowé kang celathu,nanging Rohé Ramamu kang ngandikalantaran kowé.21Sadulur bakal masrahaké padhasadulur marang paukuman pati, samonouga bapa masrahaké anaké, lananak-anak bakal padha wani marangwong-tuwané lan banjur dipatèni.22Lan kowé bakal disengiti ing wongkabèh marga saka Aku; nanging singsapa mantep tumeka ing wekasan, bakalslamet.23Menawa kowé dianiaya ana ingsawijining kutha, padha ngungsiamenyang kutha liyané; awit satemenéAku pitutur marang kowé: Sadurungékowé ndlajahi kutha-kutha Israèl kabèh,Putraning Manungsa wus rawuh.

MATIUS 10.24–29 4824Mungguh sakabat iku ora ngungkuliguruné, utawa abdi iya ora ngungkulibendarané.25Tumraping sakabat wis cukup, yènnganti karengkuh padha kaya guruné,lan tumrap abdi, yèn karengkuh padhakaya bendarané. Menawa kang duwéomah disebut Bèèlzebul, apa manèhbrayaté saomah.26Mulané wong iku aja padhakokwedèni, awit ora ana barang kangkasasaban, kang ora bakal kawiyak, lanora ana barang kang kadhelikaké, kangbakal ora kaweruhan.27Apa kang dakpituturaké ana ingpetengan, iku kandhakna ana ingpadhangan; lan apa kang kokrungokakékanthi bisik-bisik, iku padha wartaknasaka ing payon-payon.28Aja wedi marang wong-wong kangbisa matèni raga, nanging ora bisamatèni nyawa, aluwung wedia marangPanjenengané, kang bisa ngrusakkaro-karoné ana ing naraka, iya jiwamuiya ragamu.29Manuk glathik loro apa ora mungpayu saasarion? Éwadéné siji baé ora

MATIUS 10.30–37 49

ana kang tiba ing lemah, yèn ora sakakarsané Ramamu.30Mangka kowé iku, malah dalasanrambutmu wis padha diétung kabèh.31Mulané aja padha wedi, amargaajimu iku ngluwihi manuk glathikpirang-pirang.32Saben wong kang ngakoni Aku anaing ngarepaning manungsa, iku iya bakaldakakoni ana ing ngarsané Ramaku kangana ing swarga.33Nanging sing sapa nyélaki Aku anaing ngarepaning manungsa, iku iya bakaldaksélaki ana ing ngarsané Ramakukang ana ing swarga."34 "Kowé aja padha ngira, yèn tekakunggawa pirukun ana ing bumi. Tekaku ikuora nggawa pirukun nanging pedhang.35Sabab tekaku iku njalari wongcrah karo bapakné, anak wadon karoembokné; mantu wadon karo emboknémaratuwa,36karodéné mungsuhé wong yaiku parakang nunggal saomah kabèh.37Sing sapa nresnani bapa utawabiyungé nganti ngungkuli Aku, iku orapantes tumraping Aku, lan sing sapanresnani anaké lanang utawa wadon

MATIUS 10.38–11.1 50

ngungkuli Aku, iku ora pantes tumrapingAku.38Sing sapa nampani ora manggulsalibé lan ngetut-buri marang Aku, ikuora pantes tumraping Aku.39Sing sapa ngéman nyawané, bakalkélangan nyawané, lan sing sapakélangan nyawané marga saka Aku, ikubakal olèh nyawané.40Sing sapa nampani kowé, iku dadiAku sing ditampani. Lan sing sapanampani Aku, iku dadi nampani kangngutus Aku.41Sing sapa nampani nabi margasaka anggoné dadi nabi, bakal tampapituwasing nabi, lan sing sapa nampaniwong mursid, marga saka anggonémursid, bakal tampa pituwasing wongmursid.42Apadéné sing sapa awèh banyuadhem sacangkir baé marang salahsawijining wong cilik iki, marga ikusakabatku, Aku pitutur marang kowésatemené: wong iku mesthi bakal tampapituwasé."

111Sawisé Yésus mungkasipiwelingé marang sakabaté rolas,

Panjenengané banjur tindhak saka ing

MATIUS 11.2–7 51

kono, bakal memulang lan nggelarakéInjil ana ing kutha-kuthané.2Kacarita ana ing pakunjaran Yohanesmidhanget pawarta bab pakaryanéKristus,3banjur ngutus sakabaté supayamunjuk marang Panjenengané,mangkéné, "Punapa Paduka punikaingkang pinasthi rawuh, punapa kawulakedah sami ngentosi sanèsipun?"4Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Wis, padha mundura,wartakna marang Yohanes apa kangkokrungu lan kokdeleng:5wong picak padha ndeleng, wonglumpuh padha lumaku, wong lara kustapadha kabirat najisé, wong budhegpadha krungu, wong mati padhakatangèkaké lan wong mlarat padhakawartanan kabar kabungahan.6Rahayu wong kang ora rumangsa isinngakoni Aku."7Saunduré para utusan mau, Yésuswiwit medhar pangandika marang wonggolongan iku bab Yohanes, mangkéné,"Kowé padha menyang pasamunan arepndeleng apa? Arep ndeleng glagah singdiobat-abitaké déning angin?

MATIUS 11.8–12 528Utawa arep apa kowé mrana? Arepndeleng wong kang nganggo sandhangankang sarwa alus? Wong kang manganggosarwa alus iku panggonané ana ingkraton.9Dadi arep apa kowé mrana? Arepndeleng nabi? Iya, bener, lan Aku pituturmarang kowé, malah kang ngungkulinabi.10Awit iya iku kang kapratélakakéing Kitab, mangkéné: Lah, Ingsunngutus malaékatingsun lumaku ndhisikiSira, arep nyawisaké dalanira ana ingngarepira.11Satemené Aku pitutur marang kowé:Ing antarané wong-wong kang lair sakawong wadon, ora ana tokoh kang luwihgedhé katimbang Yohanes Pambaptis,éwasamono wong kang cilik dhéwé anaing Kratoning Swarga, iku luwih gedhékatimbang Yohanes Pambaptis.12Sabab wiwit nalika YohanesPambaptis tumapak ing gawé ngantisapréné, Kratoning Swarga iku karuda-peksa lan para kang ngruda-peksa ikumbudidaya arep ngrebut pangwasa.

MATIUS 11.13–19 5313Sabab sakèhing nabi lan kitabTorèt iku padha meca nganti satekanéYohanes.14Sarta, -- menawa kowé padha gelemnganggep mangkono--, iya wong mauiku Élia kang bakal rawuh.15Sing sapa duwé kuping, ngrungokna.16Dakpadhakaké apa wong golonganiki? Upamané kaya bocah-bocah kanglelungguhan ana ing pasar, clulukmarang kancané mangkéné:17Aku wis padha nyuling kanggo kowé,nanging kowé ora padha njogèd. Aku wispadha ngidungaké kidung pangadhuh,nanging kowé ora padha tangisan.18Sarèhning Yohanes iku teka tanpamangan tanpa ngombé, mulanéwong-wong padha ngucap: Wong ikukepanjingan sétan.19Tekané Putraning Manungsa nganggomangan lan ngombé, lan wong-wongpadha ngucap: Delengen kuwi, wonggrangsangan lan seneng ngombé anggur,kancané para juru-narik-pajeg lan wongdosa. Nanging kawicaksananingPangéran iku anggoné kabenerakémarga saka pandamelé."

MATIUS 11.20–24 5420Panjenengané banjur wiwit nenetahmarang kutha-kutha awit padha oramratobat, mangka ana ing konoPanjenengané nindakaké mukjijat kangakèh dhéwé,21 "Bilai kowé Khorazin, bilai kowéBètsaida, sabab menawa ing Tirus lan ingSidon iya kalakon ana mukjijat-mukjijatkaya kang wus kalakon ana ing tengah-tengahmu, mesthi wis biyèn-biyènanggoné padha mratobat lan sedhihbanget.22Nanging Aku pitutur marang kowé:Bésuk ing dina pangadilan kangkasangga déning Tirus lan Sidon bakalluwih ènthèng katimbang kowé.23Apadéné kowé Kapèrnaum, apa kowébakal kaluhuraké nganti sundhul inglangit? Ora, kowé bakal kacemplungakéing teleng palimenganing pati. Sababmenawa ing Sodom kalakon anamukjijat-mukjijat sing tumindhak anaing tengah-tengahmu, kutha iku mesthilestari tekan sapréné.24Nanging Aku pitutur marang kowé:Bésuk ing dina pangadilan kangkasangga déning tanah Sodom bakalluwih ènthèng katimbang karo kowé."

MATIUS 11.25–30 5525 Ing wektu iku Yésus munjuk, "Dhuh,Rama, Pangéraning swarga lan bumi,kawula ngaturaken agenging panuwun,déné bab punika sadaya Paduka damelwados tumrap tiyang wicaksana sahatiyang wasis, nanging Paduka lairakendhateng laré-laré.26 Inggih, Rama, pancèn makaten karsaPaduka."27 "Samubarang kabèh wuskapasrahaké marang Aku déningRamaku, lan ora ana wong kangmangerti marang Sang Putra, aliya SangRama, lan ora ana wong kang mangertimarang Sang Rama, aliya Sang Putra lanwong kang wus jinatènan saka karsanéSang Putra.28Hé, para wong kang kesayahan lankamomotan, padha mrénéa, Aku bakalgawé ayemmu.29Pasanganku padha tampananaing pundhakmu lan padha nggeguruamarang Aku, awit Aku iki alus lanlembah-manah, satemah kowé bakalpadha olèh ayeming nyawamu.30Amarga pasanganku iku kapénak lanmomotanku iku ènthèng."

MATIUS 12.1–6 56

121 Ing nalika samana, mbeneri dinaSabat, Yésus tindak nglangkungi

paganduman. Para sakabaté padha luwé,mulané banjur padha nyethuti wewulènsarta dipangan.2Para Farisi bareng weruh, padhamunjuk marang Panjenengané, "Lah,sakabat Panjenengan sami nindakakenprakawis ingkang mboten parengkatindakaken ing dinten Sabat."3Nanging Panjenengané ngandikamarang wong-wong mau, "Apa kowé oramaca bab tumindaké Daud dalah parapandhèrèké nalika padha kaluwèn?4Bab anggoné banjur padha lumebu ingPadalemaning Allah lan anggoné padhamangan roti sesaosan, kang pancènéora kena kapangan déning Daud utawadéning pandhèrèké, kajaba déning paraimam?5Mangkono uga apa kowé ora macaing Torèt, yèn ing dina Sabat paraimam padha nerak pranataning Sabatana ing Padaleman Suci, lan ora padhakaluputan?6Aku pitutur marang kowé: Ing kénéana kang ngluwihi Padaleman Suci.

MATIUS 12.7–13 577Menawa kowé pancèn mangertiapa karsané pangandika iki: Kangsunkarsakaké iku kawelasan, dudukurban, mesthi kowé ora ngukum wongkang ora kaluputan.8Amarga Putraning Manungsa iku iyaGustiné dina Sabat."9Sawusé tindak saka ing kono, Yésusbanjur lumebet ing papan pangibadahéwong-wong mau.10 Ing kono ana wong kang tanganémati sasisih. Wong-wong banjur padhamatur marang Panjenengané, "Ingdinten Sabat punapa dipun parengakennyarasaken tiyang?" Pamurihé supayabisa nggugat Panjenengané.11Panjenengané banjur ngandikamarang wong-wong iku, "Menawapanunggalanmu duwé wedhus siji,mangka wedhusé iku kacemplung ingluwangan pinuju dina Sabat, apa orabanjur dicekel lan dientasaké?12 Iba ta kacèké ajiné manungsakatimbang karo wedhus? Mulané kalilanbaé nindakaké kabecikan ing dinaSabat."13Panjenengané banjur dhawuhmarang kang tangané mati sasisih mau,

MATIUS 12.14–20 58

"Tanganmu athungna." Wong mau tumulingathungaké, temah dadi waras pulihkaya tangan sijiné.14Ananging para Farisi banjur padhametu sarta padha rerembugan babanggoné bakal nyédani Panjenengané.15Bareng Yésus miyarsa bab iku,banjur tedhak saka ing kono. Akèh wonggolongan kang padha ndhèrèkaké, lanPanjenengané nyarasaké wong-wongmau kabèh.16Nanging klawan kenceng padha oradiparengaké nyuwuraké Panjenengané,17 supaya katetepan pangandika kangdilantaraké déning Nabi Yésaya,18 "Lah iku Abdiningsun, pilihaningsun,kekasihingsun, kang ndadèkakékeparenging galihingsun, Ingsunbakal maringaké Rohingsunmarang Panjenengané, sarta bakalngundhangaké pangadilan marangsakèhing bangsa.19Panjenengané ora bakal nganakaképadudon lan ora bakal alok-alok. Sijibaé ora ana wong krungu swarané inglurung-lurung.20Glagah kang pepes ora bakal dikethoklan uceng-uceng kang urubé melik-melik

MATIUS 12.21–26 59

ora dipatèni nganti Panjenengané wusndadèkaké menangé kabeneran.21Apadéné bangsa-bangsa bakal padhangarep-arep marang Panjenengané."22Sawusé iku wong-wong mau banjurnggawa wong kang kasurupan, turpicak lan bisu, menyang ngarsané,Panjenengané banjur marasaké wongiku, satemah kang picak lan bisu maubanjur bisa guneman lan ndeleng.23Wong-wong golongan kabèh padhakaéraman sarta padha calathu, "Wongiku sajaké tedhaké Daud."24Nanging bareng para Farisi krungubab iku, banjur padha ngucap,mangkéné, "Wong iku anggonénundhungi dhemit nganggo pangwasanéBéèlzebul, panggedhéning para dhemit."25Sarèhné Yésus pirsa pikiranéwong-wong iku, Panjenengané banjurngandika marang wong-wong mau,"Saben kraton, kang ora manunggal ikumesthi ambruk lan saben kutha utawaomah kang ora manunggal iku ora bisalestari.26Menawa Iblis nundhung Iblis, ikudadi dredah karo awaké dhéwé; menawa

MATIUS 12.27–32 60

mangkono kratoné bisané lestarikepriyé?27Dadiné yèn Aku nundhungi sétannganggo jenengé Béèlzebul, lah nganggojenengé sapa anak-anakmu olèhénundhungi? Mulané anak-anakmu ikukang bakal padha ngadili kowé.28Nanging menawa anggonkunundhungi sétan iku kanthi pangwasanéRohing Allah, satemené Kratoning Allahwis ana ing kowé.29Utawa kepriyé bisané wong lumebuing omahé wong kang rosa lan njarahrayah barang darbèké, yèn wong singrosa iku ora dibanda dhisik? Menawauwis, lagi bisa ngrampog omah mau.30Sing sapa ora ngrujuki marang Aku,iku nglawan marang Aku, lan sing sapaora mèlu ngumpulaké karo Aku, ikumbuyaraké.31Mulané Aku pitutur marang kowé:Sakèhing dosa lan panyenyamahingwong bakal kaapura, nangingpanyenyamah marang Roh Suciiku bakal ora diapura.32Yèn ana wong nglawan PutraningManungsa, iku bakal kaapura, nangingmenawa nglawan Roh Suci, iku bakal ora

MATIUS 12.33–38 61

kaapura, dadia jaman saiki, samono ugaing jaman bésuk.33Menawa uwité becik. wohé iya becik;menawa uwité ora becik, wohé iya orabecik. Amarga ketitiking wit iku margasaka wohé.34Hé, tetesaning ula bedhudhak,kepriyé anggonmu bisa ngucapakébarang-barang kang becik, lah wongkowé dhéwé ala? Sabab apa kangkaucapaké ing cangkem iku sakabludaging ati.35Wong becik iku metokaké barang-barang kang becik saka simpenanékang becik lan wong ala metokakébarang-barang kang ala saka simpenanékang ala.36Nanging Aku pitutur marang kowé:Saben tembung kang tanpa guna, kangdiucapaké déning wong, iku bésuk ingdina pangadilan kudu kapratélakakékanthi tanggung jawab.37Awit anggonmu bakal kabeneraké ikuadhedhasar tembungmu lan anggonmubakal kapatrapan paukuman iku iyaadhedhasar tembungmu."38Nalika samana ana ahli Torèt lanpara Farisi sawatara, kang padha matur,

MATIUS 12.39–43 62

"Guru, kula sami kapéngin sumereppratandha saking Panjenengan."39Nanging paring wangsulané,"Golongan kang ala lan ora setya ikinjaluk pratandha, nanging bakal orakaparingan, kajaba mung pratandhanéNabi Yunus.40Awit padha kaya Yunus anggonéana ing wetengé iwak telung dinatelung bengi, mangkono uga PutraningManungsa bakal ana ing jeroné telengingbumi telung dina telung bengi.41Bésuk ana ing pangadilan wong-wongNiniwé bakal tangi bareng karo golonganiki lan bakal ngadili golongan iki.Sabab wong-wong Niniwé iku sawuséngrungokaké piwulangé Yunus, banjurpadha mratobat, lah satemené kang anaing kéné iki ngungkuli Yunus.42Bésuk ing wektu pangadilan,Raja saka Kidul bakal kawungokakébareng karo golongan iki lan bakalngadili golongan iki, awit rawuhé sakapungkasaning bumi, banjur mirengakébab kawicaksanané Salomo, lah mangkaing kéné ana kang ngungkuli Salomo."43 "Mungguh roh jahat iku menawa wusmetu saka ing wong, banjur nglembara

MATIUS 12.44–48 63

golèk panggonan menyang papan-papankang cengkar lan suwung. Nanging oraolèh.44Tumuli ngucap mangkéné: Akudakbali menyang omah sing daktinggalkaé. Banjur bali, omahé tinemu suwung,wus resik kasaponan lan katata becik.45Roh jahat mau banjur lunga ngajakroh pepitu liyané kang luwih alakatimbang roh iku, tumuli padhalumebu sarta manggon ana ing kono.Wekasan wong mau alané ngluwihi singuwis. Mangkono uga bakal kadadéanégolongan kang ala iki."46Nalika Panjenengané lagi ngandikamarang wong golongan iku, ingkang ibulan sadhèrèk-sadhèrèké padha ana ingjaba, nedya ketemu karo Panjenengané.47Banjur ana kang munjuk marangPanjenengané, "Lah punika ingkang ibutuwin sadhèrèk-sadhèrèk Panjenengansami wonten jawi saha ngangkahsagedipun kapanggih kaliyanPanjenengan."48Nanging, Yésus paring wangsulanmarang kang munjuk, pangandikané,"Sapa ta Ibuku? lan sapa ta sadulur-sadulurku?"

MATIUS 12.49–13.5 6449Panjenengané banjur mulungakéastané marang para sakabaté sartangandika, "Iki ibuku lan sadulur-sadulurku!50Sabab sing sapa nglakoni karsanéRamaku kang ana ing swarga, yaikusadulurku lanang lan wadon sartaibuku."

131 Ing dina iku Yésus miyos sakaing omah mau lan banjur lenggah

ing pinggir tlaga.2Tumuli ana wong akèh padhagumrudug marek lan ngrubungPanjenengané, mulané Panjenenganébanjur minggah ing prau lan lenggahing kono, déné wong akèh mau padhangadeg ana ing gegisik.3Panjenengané banjur ngandikaakèh-akèh marang wong-wong maunganggo pasemon, dhawuhé, "Ana jurunyebar wiji metu arep nyebar wiji.4Sajroné nyebar iku wijiné ana kangtumiba ing pinggir dalan, banjur anamanuk kang padha teka, nucuki.5Ana kang tumiba ing watu padhas,kang ora akèh lemahé. Wiji mau énggalthukul, amarga lemahé tipis.

MATIUS 13.6–13 656Nanging bareng srengéngé wus sayadhuwur, banjur alum, wekasan dadigaring, sabab ora ana oyodé.7Ana manèh kang tumiba ingsatengahing thethukulan eri. Barengeri-eriné saya gedhé, wijiné kelindhihbanget temahan ora ngetokaké woh.8Lan ana manèh kang tumiba inglemah becik; iku banjur metu wohé, anakang tikel satus, ana kang tikel sawidaklan ana kang tikel telung puluh.9Sapa kang duwé kuping ngrungokna."10Para sakabaté tumuli padhangadhep lan matur, "Punapa sababipun,déné anggèn Panjenengan ngandikadhateng tiyang-tiyang punika kok mawipasemon?"11Paring wangsulané Yésus, "Kowépadha kaparingan kamurahandiparengaké mangretèni wadi-wadiningKraton Swarga, nanging wong-wong ikupadha ora kaparingan.12Amarga sapa kang duwé, iku bakalkaparingan, malah nganti lubèr, nangingsing sapa ora duwé, apa baé kangkaduwé, bakal dipundhut.13 Iya iku sababé anggonku paringpangandika marang wong-wong iku

MATIUS 13.14–18 66

nganggo pasemon, awit sanadyanmripaté padha ndeleng, nangingora weruh, lan sanadyan padhangrungokaké, nanging padha ora krungulan ora ngerti.14Lah ana ing wong-wong iku katetepanpamecané Yésaya, kang ngandikakaké:Sira bakal krungu lan krungu, nangingora mangerti, sira bakal ndeleng lanndeleng, nanging ora sumurup.15Amarga atiné bangsa iki ndableglan kupingé jampeng sarta mripatédieremaké, supaya aja padha ndelengkalawan mripaté lan krungu kalawankupingé sarta atiné bisa mangerti banjurmratobat, satemah sunwarasaké.16Nanging rahayu mripatmu, jalaranbisa ndeleng lan kupingmu, amarga bisakrungu.17Awit satemené Aku pitutur marangkowé: Akèh para nabi lan wong mursidkang padha kepéngin ndeleng apa kangpadha kokdeleng, nanging ora kelakonndeleng, lan padha kapéngin krungu apakang kokrungu, nanging ora kelakonkrungu.18Mulané rungokna maknané pasemonbab juru nyebar iku.

MATIUS 13.19–23 6719Menawa ana wong kang krungupangandika bab Kratoning Swarga,mangka ora mangerti, banjur sipangawak dursila teka ngrebut apakang kasebar ing atiné; yaiku wiji kangkasebar ing pinggir dalan.20Déné wiji kang kasebar ing watupadhas, yaiku wong kang ngrungokaképangandika sarta énggal-énggalnampani pangandika mau kanthibungah,21nanging ora ana oyodé ing batiné,dadi ora antepan. Bareng tuwuhpanyiya-nyiya utawa panganiaya margasaka pangandika iku, wong mau banjurénggal murtad.22Sabanjuré kang kasebar ingsatengahing eri, yaiku wong kangngrungokaké pangandika, banjursumelanging donya lan dayapamblithuking kasugihan padhangendhih pangandika mau, satemah orametu wohé.23Nanging kang kasebar ing lemahbecik iya iku wong kang ngrungokaképangandika lan mangerti, mulané iyabanjur metu wohé, ana sing tikel satus,

MATIUS 13.24–29 68

ana sing tikel sawidak, ana sing tikeltelung puluh."24Panjenengané medharaké pasemonliyané marang wong-wong mau,pangandikané, "Kratoning Swarga ikuumpamané kaya wong kang nyebar wijibecik ing pategalané.25Nanging nalika wong-wong padhaturu kabèh, satruné teka nyebar wijialang-alang ing tengahé gandum, banjurlunga.26Bareng gandumé thukul lan wiwitmetu wewulèné, alang-alangé iya katon.27Batur-baturé sing duwé pategalanpadha marani lurahé lan matur:Bendara, punapa sanès wiji saé ingkangpanjenengan sebar ing pategilanpanjenengan? Saking pundi kambenganpunika?28Wangsulané lurahé: Iku panggawénésatru. Batur-baturé matur manèh:Punapa panjenengan ngersakaken,supados kula sami mbedholi kambenganpunika?29Nanging wangsulané: Aja, sababanggonmu padha mbedholi alang-alangiku, bisa uga ngatutaké gandumé.

MATIUS 13.30–33 6930Cikbèn padha thukul bebarengannganti mangsané panèn. Ing wektuiku aku bakal tutur marang sing padhaderep: Klumpukna dhisik alang-alangélan bentèlana, banjur obongen,sawusé iku gandumé klumpukna inglumbungku."31Panjenengané medharaké pasemonliyané manèh marang wong-wong mau,pangandikané, "Kratoning Swarga ikuupamané kaya wiji sawi kang kajupuklan kasebar déning wong ana ingpategalané.32Padha-padha wiji, wiji sawi ikupancèn cilik dhéwé, nanging yèn wusthukul, gedhéné ngluwihi jangananliya-liyané, malah banjur dadi wit-witan,nganti manuk-manuk ing awang-awangpadha saba mrono lan nusuh ingpang-pangé."33Panjenengané medharaké pasemonliyané manèh marang wong-wong mau,pangandikané, "Kratoning Swarga ikuupamané kaya ragi kang kajupuk ingwong wadon, kacarubaké ing glepungtrigu patang puluh liter nganti mumblukkabèh."

MATIUS 13.34–39 7034Sakèhé prakara iku mau kabèhdidhawuhaké déning Yésus marangwong akèh kanthi pasemon lan oraana kang kapangandikakaké kang oradhapur pasemon,35 supaya ketetepana kangkapangandikakaké déning nabi,mangkéné, "Ingsun bakal ngangapakétutukingsun lan mangandikakaképasemon. Ingsun bakal ngucapaképrakara kang kineker wiwit jagattinalesan."36Yésus banjur nilar wong golonganmau sarta banjur kondur. Para sakabatétumuli padha marek lan matur, "Pasemonkambengan ing pategilan punika mugiPanjenengan terangaken dhatengkawula."37Yésus banjur maringi wangsulan,pangandikané, "Wong kang nyebar wijibecik iku Putraning Manungsa.38Pategalan iku jagat. Wiji kangbecik iku para putraning Kraton, dénéalang-alangé iku para anaké si pangawakdursila.39Satru kang nyebar wiji alang-alangiku Iblis. Wektu panèn iku wekasaning

MATIUS 13.40–44 71

jaman lan kang padha derep ikumalaékat.40Kang iku kayadéné alang-alangbanjur kaklumpukaké lan kaobong inggeni, mangkono uga ing wekasaningjaman,41Putraning Manungsa bakal ngutuspara malaékaté kadhawuhannglumpukaké saka ing Kratonésamubarang kabèh kang dadisandhungan lan sakèhing wongkang nglakoni duraka,42padha kacemplungaké ing pawonmurub; ing kono kang bakal tinemupanangis lan keroting untu.43Lah ing nalika iku para wongsampurna bakal padha mancorong kayasrengéngé ana ing Kratoning Ramané.Wong kang duwé kuping, ngrungokna."44 "Kratoning Swarga iku umpamanékaya raja-brana kang kependhem ingpategalan, kang ketemu déning wongbanjur dipendhem manèh. Marga sakabungahé, wong mau banjur lungangedoli barang-darbèké kabèh, lan nukupetegalan mau.

MATIUS 13.45–51 7245Mangkono manèh Kratoning Swargaiku umpanané kayadéné wong dagangkang golek mutiyara kang adi.46Bareng wis olèh mutiyara kangbanget ajiné, banjur lunga ngedolibarang-darbèké kabèh, lan nukumutiyara iku mau."47 "Karodéné manèh KratoningSwarga iku upamané kaya krakadkang ditibakaké ing sagara, banjurngumpulaké iwak warna-warna.48Bareng wus kebak banjur digèrèdmentas menyang ing gegisik, wongétumuli padha linggih milihi iwak-iwakkang becik sarta diwadhahi, déné iwakkang ora becik dibuwang.49 Iya kaya mangkono kaanané bésuking wekasaning jaman. Malaékat-malaékat bakal padha teka misahaképara wong kang ala saka tengahé parawong mursid,50padha kacemplungaké ing pawonmurub; ing kono kang tinemu panangislan keroting untu.51Kowé apa padha mangerti iku maukabèh?" Atur wangsulané para sakabat,"Inggih, Gusti."

MATIUS 13.52–57 7352Yésus banjur ngandika, "Mulanésaben ahli Torèt kang nampani piwulangbab Kratoning Swarga iku upamané kayawong kang duwé omah, kang metokakébarang anyar lan barang lawas saka ingpasimpenané."53Sawisé rampung anggoné paringpasemon-pasemon mau, Yésus banjurtindak saka ing kono.54Sarawuhé ing kutha asalé, wong-wong ing kono padha diparingi piwulangana ing sinagogé. Wong-wong maupadha kaéraman, pangucapé, "Wongiku olèhé kawicaksanan lan pangwasanindakaké mukjijat saka ing ngendi?55Apa iku dudu anaké tukang kayu?Embokné jenengé rak Maria, lan saduluréYakobus, Yusuf, Simon lan Yudas?56Lan sadulur-saduluré wadon rakpadha ana ing kéné kabèh? Dadi olèhéiku kabèh saka ing ngendi?"57Wong-wong mau satemah padhaserik atiné marang Panjenangané. Yésusbanjur ngandika marang wong-wongmau, "Kang jenengé nabi iku ana ingngendi-endi kajèn, kajaba ana ing papanasalé lan ing omahé dhéwé."

MATIUS 13.58–14.6 7458Mulané Panjenengané ora nindakakémukjijat akèh ana ing kono, jalaran sakaanggoné padha ora pracaya iku.

141Nalika samana Hérodès, raja-wilayah, midhanget pawarta bab

Yésus,2banjur ngandika marang para abdiné,"Iku Yohanes Pambaptis; wus wungusaka ing antarané wong mati, mulanépangwasa kang ngéram-éramaké ikumakarya ana ing Panjenengané kayamangkono."3Amarga Hérodès pancèn biyèn wusdhawuh nyepeng Yohanes, banjurdibesta lan dilebokaké ing pakunjaran,gegayutan karo lelakoné Hérodias,garwané Filipus, sadhèrèké.4 Jalaran Yohanes ngèngetaké Herodès,"Mboten kénging panjenengan mundhutgarwa Hérodias!"5Sanadyan Hérodès kagungan karsanyédani Yohanes, nanging ajrih karowong akèh, amarga iku padha nganggepnabi marang panjenengané.6Éwadéné bareng pinuju wiyosanéHérodès, putriné Hérodias, mbeksa anaing satengahing pahargyan, nengsemaképanggalihé Hérodès,

MATIUS 14.7–13 757nganti Hérodès nglairaké sumpahbakal maringi apa baé, sing disuwun.8Wasana, marga saka wus diajaniingkang ibu, putri mau banjur munjuk,"Keparenga kula nyuwun sirahipunYohanes Pambaptis wonten ing ngriki,linambaran baki."9Raja dadiné sungkawa panggalihé,nanging marga saka wus supaos lanmarga saka anané para tamu, banjurdhawuh maringaké,10 sarta utusan nigas janggané Yohanesana ing pakunjaran11 lan mustakané digawa ana ing talamkapasrahaké marang putri mau, banjurdisaosaké marang ibuné.12Sawusé iku para sakabaté Yohanestumuli teka ngukup layoné, disarèkaké,banjur padha lunga ngaturaké pawartanémarang Yésus.13Bareng Yésus midhanget pawarta iku,banjur tindak sumingkir saka ing kono,nitih prau, arep miyambak menyangpanggonan kang sepi. Nanging barengwong golongan padha krungu bab iki,tumuli padha nusul, lumaku ing dharatansaka ing kutha-kuthané.

MATIUS 14.14–19 7614Nalika Panjenengané minggah ingdharatan, lan pirsa wong golongan kangakèh banget cacahé, panggalihé trenyuhmarga saka welasé marang wong-wongmau. Panjenengané banjur marasakésing padha lara.15Soréné para sakabaté padha sowaning ngarsané lan matur, "Panggénanpunika sepi tur wancinipun sampunlungsé. Pramila tiyang kathah punikaPanjenengan parengaken supados samikésah dhateng dhusun-dhusun tumbastedha piyambak-piyambak."16Nanging Yésus ngandika marang parasakabat, "Ora usah padha lunga, kowébaé padha mènèhana mangan."17Unjuké para sakabat, "Ing ngrikikawula sami mboten gadhah punapa-punapa, kejawi roti gangsal lan ulamtoya kalih."18Dhawuhé Yésus, "Gawanen mréné,wènèhna Aku."19Panjenengané banjur paring dhawuhmarang wong golongan supaya padhalinggih ana ing pasuketan. Lan sawisénampani roti lima karo iwak loromau, Yésus banjur tumenga ing langitndedonga nyuwun berkah, tumuli

MATIUS 14.20–25 77

nyuwil-nyuwil roti lima karo iwak loromau, diparingaké marang para sakabat,lan para sakabat banjur padha ngedummarang wong golongan mau.20Kabèh banjur padha mangan ngantiwareg. Sawisé mangkono wong-wongnuli padha ngumpulaké cuwilan-cuwilanturahané nganti rolas wakul kebak,21 sing mèlu mangan mau cacahé wonglanang kira-kira limang èwu, iku wongwadon lan bocah-bocah ora kapétung.22Sawisé iku Yésus banjur meksamarang para sakabaté, supaya padhanunggang prau, ndhisiki tindakémenyang sabrang, déné wong golonganpadha kadhawuhan mulih.23Bareng wong golongan wis padhakadhawuhan mulih, Yésus banjurminggah ing gunung piyambakan, arepndedonga. Bengi iku Panjenenganépiyambakan baé ana ing kono.24Nalika iku lakuné prauné parasakabat wis sawatara stadi saka pinggirlan lagi montang-manting katempuh ingombak, amarga anginé nampek.25Bareng wayah giliraning rondhakaping pat Yésus tindak nusul parasakabaté, tindaké napak ing sagara.

MATIUS 14.26–32 7826Nalika para sakabat weruhPanjenengané tindak ing sandhuwuringbanyu iku, padha kagèt lan alok, "Anamemedi!" banjur padha jerit-jerit, margasaka wediné.27Nanging Yésus tumuli ngandikamarang para sakabat, dhawuhé, "Padhaditatag atimu! Iki Aku, aja wedi!"28Pétrus banjur munjuk marangPanjenengané kalawan mbengok,"Gusti, manawi saèstu Panjenengan,mugi andhawuhana kawula murugiPanjenengan kaliyan napak ingsanginggiling toya."29Panjenengané banjur dhawuh,"Mrénéa!" Pétrus banjur mudhun sakaing prau, lumaku napak ing banyu,marani Yésus.30Nanging bareng kena angin gedhé,banjur wedi, satemah wiwit ambles,tumuli mbengok, "Gusti, nyuwuntulung!"31Yésus énggal-énggal mulung astané,nyepeng Pétrus sarta ngandika, "Hé,wong kang cupet ing pangandel, yagénékowé mangu-mangu?"32Banjur padha munggah ing prau,anginé tumuli mendha.

MATIUS 14.33–15.3 7933Wong saisiné prau padha sujud anaing ngarsané lan matur, "Panjenenganpunika saèstu Putranipun Allah."34Sawisé nyabrang, padha mentas anaing Genesarèt.35Bareng wong-wong ing panggonankono wis padha ora pangling marangYésus, banjur padha awèh weruh marangsawewengkon kono kabèh. Wong-wongbanjur padha ngirid sakèhing wong lara,digawa marang ngarsané.36Kalawan matur, keparenga mungndemèk gombyoking jubahé waé, dénésapira kang ndemèk jubahé, padha dadiwaras.

151Sawisé iku banjur ana para Farisilan ahli Torèt sawatara saka ing

Yérusalèm kang padha marek marangngarsané Yésus sarta matur,2 "Punapa sababipun, déné sakabatPanjenengan kok sami nerak adat-tata-caranipun para leluhur kita? Manawibadhé nedha kok sami mboten wisuhtangan rumiyin?"3Nanging Panjenengané paringwangsulan marang wong-wong mau,pangandikané "Yagéné kowé kok ugapadha nerak angger-anggeré Allah

MATIUS 15.4–10 80

kanggo nuhoni adat-tata-caramudhéwé?4Sabab Allah ngandika: Sira ngajènanabapa biyungira; lan manèh: Sing sapangipat-ipati bapa utawa biyungé kudumati.5Éwadéné kandhamu: sing sapakandha marang bapa utawa biyungé:Punapa ingkang maédahi tumrapingpanjenengan ingkang mesthinipun kulaaturaken, punika sampun kanggé kurbanpisungsung,6 lah wong iku banjur wis ora kuwajibanngajèni bapakné utawa biyungé manèh.Dadiné kowé wis ngorakaké pepakoningAllah kanggo nuhoni adat-tata-caramudhéwé.7Hé, wong lamis, cèples temenpamecané Yésaya tumrap kowé:8Bangsa iki anggoné ngluhuraké Ingsunkanthi lambéné, déné atiné adoh karoIngsun.9Tanpa guna anggoné padha ngabektimarang Ingsun, déné piwulang kangdiwulangaké iku pepakoning manungsa."10Yésus banjur nimbali wong golongan,kang dipangandikani mangkéné,

MATIUS 15.11–17 8111 "Padha ngrungokna lan mangertia:Kang njemberi wong iku dudu kangmlebu ing cangkem, nanging kang metusaka ing cangkem, iku kang njemberiwong."12 Ing nalika iku para sakabaté padhamarek ing ngarsané lan munjuk,"Punapa Panjenengan pirsa, bilih paraFarisi sareng mireng pangandika punikawau lajeng sami serik manahipun?"13Panjenengané paring wangsulan,"Sadhéngaha thethukulan kang dudutanemané Ramaku ing swarga iku bakalkabedhol saoyod-oyodé.14 Jarna baé wong-wong iku, ikuwong picak nuntun padha wong picak.Yèn wong picak nuntun wong picak,loro-loroné mesthi padha kecemplunging luwangan."15Pétrus tumuli munjuk marangPanjenengané, "Pasemon punika mugiPanjenengan terangaken."16Panjenengané banjur ngandika, "Dadikowé iya padha durung mangerti?17Apa kowé padha ora mangerti, yènsamubarang kang lumebu ing cangkem,iku parané menyang weteng banjurdibuwang ing pakiwan?

MATIUS 15.18–24 8218Nanging samubarang kang metu sakaing cangkem iku asalé saka ing ati sartaiya iku kang njemberi marang wong.19Amarga saka ing ati iku kawetupikiran kang ala, gawé pepati, laku jina,cabul, nyenyolong, sumpah palsu lanpitenah.20Lah iya iku kang gawé jemberingwong. Nanging mangan ora nganggowisuh iku ora njemberi wong."21Yésus banjur jengkar saka ing konotindak menyang wilayahé Tirus lanSidon.22Tumuli ana wong Kanaan sakaing jajahan kono kang teka kanthinguwuh-uwuh, "Dhuh, Gusti, tedhakipunDaud, mugi melasi kawula, anak kawulaèstri kapanjingan dhemit, mesakakensanget."23Nanging Panjenengané ora maringiwangsulan babar pisan. Para sakabatépadha marek lan nyuwun marangPanjenengané, unjuké, "Tiyangpunika kadhawuhana késah, déné kokngetutaken kita kaliyan bengok-bengok."24Panjenengané banjur paringwangsulan, pangandikané, "Aku mung

MATIUS 15.25–30 83

kautus marani wedhus-wedhus Banisraèlkang padha ilang."25Nanging wong wadon mau banjurmarek lan sujud marang Panjenenganésarta matur, "Dhuh, Gusti, nyuwuntulung!"26Nanging Panjenengané paringwangsulan, pangandikané, "Ora becik,wong njupuk rotiné bocah-bocah banjurdiuncalaké marang asu."27Atur wangsulané wong wadon mau,"Kasinggihan Gusti, nanging segawonrak inggih sami nedha cuwil-cuwilaningkang dhawah saking méjaningbendaranipun."28 Ing kono Yésus tumuli paringwangsulan, pangandikané, "Hèh, wongwadon, gedhé pangandelmu, mulanékatekana apa kang dadi karepmu." Wiwitnalika iku uga, anaké wong wadon maudadi waras.29Yésus sawisé jengkar sakapapan kono, banjur tindak menyangsapinggiring sagara Galiléa lan minggahredi, tumuli lenggah ing kono.30Banjur ana wong golongan kangpadha gumrudug marek ing ngarsanénggawa wong lumpuh, wong pincang,

MATIUS 15.31–34 84

wong picak, wong bisu lan liya-liyanéakèh, padha kaaturaké ing ngarsanéYésus, lan Panjenengané banjurmarasaké wong mau kabèh.31Satemah wong golongan padhakaéraman ndeleng wong bisu padhaguneman, wong pincang padha waras,wong lumpuh padha lumaku, wong picakbisa ndeleng, lan kabèh banjur padhangluhuraké Allahé Israèl.32Sawusé iku Yésus tumuli nimbalipara sakabaté, padha dipangandikanimangkéné, "Atiku trenyuh banget sakawelasku marang wong golongan iki. Wistelung dina anggoné padha ngetutakéAku, mangka padha ora duwé apa kangkena dipangan. Aku ora bakal akon mulihwong-wong iku, kanthi padha kaluwèn,gèk-gèk padha ambruk ana ing dalan."33Para sakabaté banjur padha munjukmarang Panjenengané, "Wonten ingpapan ingkang sepi punika saking pundikita angsal roti ingkang kathah, ngantosnuwuki tiyang kathah ingkang samantencacahipun?"34Pangandikané Yésus marang parasakabat, "Kowé padha duwé roti pira?"

MATIUS 15.35–16.1 85

"Pitu," atur wangsulané para sakabat,"sarta wonten ulam alit-alit sawatawis."35Yésus banjur dhawuh marang wonggolongan iku, supaya padha lungguh inglemah.36Sawisé mangkono Panjenenganébanjur mundhut roti pitu lan iwak-iwakmau, sawisé saos sokur, banjur padhadicuwil-cuwil lan diparingaké marangpara sakabat, sarta para sakabat padhangedum marang wong golongan.37Wong kabèh banjur padha mangannganti wareg. Sawisé mangkonoturahané diklumpukaké, nganti dadipitung kranjang kebak.38Anadéné kang mangan wong patangèwu cacahé, mung wong lanang baé, orakapétung wong wadon lan bocah-bocah.39Sawisé dhawuh marang wonggolongan, supaya padha mulih.Panjenengané banjur nitih prau tindakmenyang wilayah Magadan.

161Para Farisi lan Saduki padhamarek arep nyoba marang Yésus.

Wong-wong iku padha nyuwun marangPanjenengané, supaya ngatingalaképratandha saka ing swarga.

MATIUS 16.2–8 862Panjenengané paring wangsulanmarang wong-wong iku, pangandikané,"Ing wayah soré kowé kandha, ‘Iki bakalterang’, marga langité abang sumilak;3 lan ing wayah ésuk kowé kandha,‘Dina iki ora becik’, marga langité abangsurem. Kowé bisa mbédakaké rupaninglangit, nanging tandha-tandhaningjaman ora ngerti.4Golongan kang ala lan ora setya ikinjaluk pratandha, nanging bakal orakaparingan, kajaba mung pratandhanéNabi Yunus." Panjenengané banjurtindak nilar wong-wong mau.5Nalika para sakabat padha nyabrangsagara, padha lali ora nggawa roti.6Yésus ngandika marang para sakabat,"Padha diawas, padha kang waspadamarang raginé para Farisi lan Saduki!"7Para sakabat padha rerembugan babpangandika iku, pangucapé, "Anggonéngandika mangkono iku rak marga kitapadha ora sangu roti."8Bareng Yésus pirsa apa sing padhadirembug iku, tumuli ngandika, "Yagénékowé padha rerembugan bab ora anaroti, hé, wong kang cupet ing pangandel?

MATIUS 16.9–15 879Apa kowé durung padha mangerti?Apa padha ora kèlingan bab roti limakanggo wong limang èwu lan pirangkranjang sing kokklumpukaké?10Mangkono uga bab roti pitu kanggowong patang èwu lan pirang kranjangkang kokklumpukaké?11Kepriyé ta déné kowé kok padha oramangerti, yèn kang dakkarepaké ikududu roti. Nanging padha diwaspadamarang raginé para Farisi lan Saduki!"12 Ing kono para sakabat lagi padhamangerti, yèn dhawuhé Gusti iku mau,ora supaya waspada marang raginingroti, nanging marang piwulangé paraFarisi lan Saduki.13Bareng Yésus rawuh ing wilayahKaisaréa Filipi, banjur ndangu marangpara sakabaté, "Wong-wong ngarani,Putraning Manungsa iku sapa?"14Atur wangsulané para sakabat,"Wonten ingkang cariyos: YohanesPambaptis, wonten ugi ingkang mastani:Élia; wonten malih ingkang mastani:Yérémia utawi salah satunggaling nabi."15Panjenengané banjur ndangu,"Nanging kowé dhéwé padha ngaraniAku iki sapa?"

MATIUS 16.16–21 8816Déné Simon Pétrus ngaturiwangsulan, aturé, "Paduka punikaMésias, Putranipun Allah ingkanggesang!"17Nanggapi aturé Pétrus, Yésus banjurngandika, "Rahayu kowé! Simon anakéYunus, amarga kang medharaké marangkowé iku dudu manungsa, nangingRamaku kang ana ing swarga.18Lan Aku dhawuh marang kowé:Kowé iku Pétrus, lan ing sandhuwuringwatu karang iki, Aku bakal mbangunpasamuwanku, lan pangwasané alampati ora bakal ngalahaké.19Kowé bakal dakpasrahi sorogingKraton Swarga. Apa kang koktalèniana ing donya bakal katalènan ana ingswarga, lan apa kang kokuculi, bakalkauculan ana ing swarga."20Panjenengané banjur ngawisi parasakabaté, supaya ora ngandhakakémarang sapa baé, yèn Panjenengané ikuKristus.21Wiwit nalika iku Yésus mratélakakémarang para sakabaté, yènPanjenengané kudu tindak menyangYérusalèm, lan bakal nandhang sangsarawarna-warna marga saka panggawéné

MATIUS 16.22–26 89

para pinituwa, para pangareping imamlan para ahli Torèt sarta banjur disédani,lan ing telung dinané kawungokaké.22Nanging Pétrus narik Panjenengané,karo munjuk, "Gusti, mugi Gusti Allahnebihaken bab punika! Sampun pisan-pisan Gusti ngantos kataman ingkangmakaten punika."23Nanging Panjenengané banjurméngo sarta ngandika marang Pétrus,"Hé, sétan, sumingkira. Kowé iku dadisandhunganku, sabab kowé ora mikirapa kang kagalih déning Allah, nangingmung manut pikiraning manungsa."24Yésus banjur ngandika marang parasakabaté, "Menawa ana wong kang arepngetut-buri Aku, iku nyingkura awakédhéwé sarta manggula salibé lan mèluaAku.25Amarga sing sapa kumudu-kudunylametaké nyawané, iku bakal kélangannyawané, nanging kang kélangannyawané marga saka Aku, iku bakalnemu.26Apa gunané wong olèh donya ikikabèh, yèn kélangan nyawané? Lan apakang bakal dipasrahaké minangka ijolényawané?

MATIUS 16.27–17.4 9027Awit Putraning Manungsa bakalrawuh ngagem kamulyané IngkangRama, ginarebeg ing para malaékaté;ing nalika iku Panjenengané bakalngganjar marang sawiji-wijining wongmanut panggawéné.28Satemené Aku pitutur marang kowé:Wong-wong kang padha ana ing kénéiki ana kang ora bakal padha mati,sadurungé weruh Putraning Manungsarawuh ing Kratoné."

171Nem dina sawisé iku Yésusngajak Pétrus lan Yakobus sarta

Yokanan saduluré, miggah ing gunungkang dhuwur, prelu miyambak.2Panjenengané banjur katon santuncahya ana ing ngarepé para sakabatmau, pasuryané mancorong kayasrengéngé, sarta pangagemané putihsumorot.3Tumuli padha dikatingali Musa lanÉlia, kang padha ngandikan karoPanjenengané.4Pétrus banjur matur marang Yésus,"Gusti, iba saénipun, bilih kawulasadaya wonten ing ngriki. Manawi Gustimarengaken, kawula badhé damel tarubtiga, satunggal kagem Gusti, satunggal

MATIUS 17.5–9 91

kagem Musa saha satunggalipun malihkagem Élia."5Sajroné lagi matur, dumadakanana méga padhang kang ngayomiwong golongan, sarta banjur anaswara kaprungu saka sajroning méga,pangandikané, "Iki Putraningsun,kang kinasih, kang damel renaningpenggalihingsun. Iku sira rungokna!"6Krungu kang mangkono iku parasakabat padha sumungkem ing bumi lanbanget wediné.7Yésus banjur nyelak njawili parasakabaté, sarta ngandika, "Padhangadega, aja wedi."8Lan bareng padha melèk, mandengmendhuwur, para sakabat padhaora weruh sapa-sapa, kajaba mungPanjenengané, Yésus piyambak, ora anawong liyané manèh.9Nalika padha mudhun saka inggunung, Yésus paring piweling marangpara sakabaté mau, pangandikané,"Tetingalan iku mau aja kokkandhak-kandhakaké marang sapa baé, ngantiPutraning Manungsa kawungokaké sakaing antarané wong mati."

MATIUS 17.10–16 9210Para sakabaté tumuli padha maturpitakon, "Manawi makaten, punapaadéné para ahli Torèt sami cariyos, bilihÉlia pinasthi rawuh rumiyin?"11Panjenengané paring wangsulan,"Pancèn Élia bakal teka mbenakakésamubarang kabèh,12nanging Aku pitutur marang kowé:Élia wis teka, mung baé wong-wong orawanuh marang wong iku, malah digawésawenang-wenang. Mangkono ugaPutraning Manungsa iya bakal nandhangsangsara marga saka panggawénéwong-wong mau."13Nalika iku para sakabaté padhamangerti, yèn kang kapangandikakakéiku Yohanes Pambaptis.14Bareng wis padha bali tekanpanggonané wong golongan, ana wongkang marek sujud ing ngarsané Yésus,15 lan matur, "Gusti, anak kawula mugiPanjenengan welasi. Piyambakipunsakit ayan, lan sangsara sanget. Asringdhawah ing latu lan inggih asring dhawahing toya.16Sampun kawula bekta dhatengngajenging para sakabat Panjenengan,

MATIUS 17.17–20 93

nanging sami mboten sagednyarasaken."17Yésus banjur ngandika, "Hé, golongankang ora duwé pangandel lan kangkeblinger, nganti pira lawasé anggonkuisih kudu tetunggalan karo kowé kabèh?Nganti pira lawasé anggonku isih kudutahan ana ing antaramu? Bocahégawanen mréné!"18Yésus banjur nggertak dhemitéklawan sereng, satemah metu saka ingbocah iku lan wiwit nalika iku bocahédadi waras.19Para sakabat tumuli padha marekmarang ngarsané Yésus lan bareng wiskaro Panjenengané piyambakan, banjurpadha matur, "Punapa sababipun dénékawula sami mboten saged nundhungdhemit wau?"20Panjenengané banjur ngandika,"Jalaran kowé padha kurangpangandelmu. Sabab satemenéAku pitutur marang kowé: Saupamakowé duwé pangandel sawiji sawi baé,kowé bisa akon gunung: Sumingkirasaka ing kéné mrana. Gunungé ikumesthi ngalih, sarta ora ana barang kangmokal tumraping kowé.

MATIUS 17.21–27 9421 [Jinis iki ora bisa katundhung yèn orasarana ndedonga lan pasa]."22Nalika padha ngumpul ana ingGaliléa, Yésus ngandika marang parasakabat, "Putraning Manungsa bakaldipasrahaké marang tangané manungsa,23 sarta bakal padha nyédaniPanjenengané lan ing telung dinanéPanjenengané bakal kawungokaké." Parasakabat banjur padha susah banget.24Bareng padha lumebu ingKapèrnaum, para juru-mupu-pajegéPadaleman Suci padha marani Pétruslan calathu, "Guru, Panjenengan punapamboten asok paos Padaleman Suci kalihdrakhma?"25Wangsulané Pétrus, "Inggih asok!"Nalika Pétrus lumebu ing omah,Yésus ngrumiyini kalawan ndangu,"Simon, panemumu kepriyé? Sapa singdipundhuti béya utawa pajeg déningpara raja ing donya iki, para rakyaté apawong manca?"26Aturé Pétrus, "Tiyang manca!"Yésus ngandika marang Pétrus, "Dadinérakyaté ora.27Nanging supaya aku kabèh aja dadisandhungan tumrap wong-wong iku,

MATIUS 18.1–6 95

kowé mancinga menyang sagara. Iwakkang kena kokpancing dhisik dhéwéiku cekelen, angapna cangkémé, kowébakal nemu dhuwit patang drakhma anaing jeroné.Jupuken bayarna marangwong-wong iku, kanggo Aku lan kowé."

181 Ing nalika iku para sakabatpadha marek ing ngarsané Yésus

lan matur pitakon, "Sinten ta ingkangpinunjul wonten ing Kratoning Swargapunika?"2Yésus banjur nimbali bocah ciliksiji, diadegaké ana ing satengahé parasakabat,3 lan ngandika, "Satemené Aku pituturmarang kowé: Menawa kowé oramratobat lan dadi kaya bocah cilik iki,kowé ora bakal lumebu ing KratoningSwarga.4Dadi sing sapa ngesoraké awak landadi kaya bocah cilik iki, yaiku kangpinunjul ana ing Kratoning Swarga.5Karodéné sing sapa nampani bocahpepadhané iki atas saka jenengku, ikuAku kang ditampani.6Nanging sing sapa dadi sandhungantumrap salah sijiné bocah cilik saka ingantarané bocah-bocah cilik iki, kang

MATIUS 18.7–10 96

pracaya marang Aku, iku luwih becikdikalungi watu panggilingan banjurdicemplungaké ing sagara baé.7Bilai jagat karana sakèhingsesandhungané. Sandhungan ikupancèn kudu ana, nanging bilai wongkang njalari tekané.8Menawa tanganmu utawa sikilmu dadisandhungan tumrap kowé, kethokenlan buwangen, amarga luwih beciktumraping kowé, urip kanthi tangankuthung utawa buntung, katimbangkaro tanganmu lan sikilmu karo-karonéwutuh nanging kacemplungaké ing genilanggeng.9Sarta menawa mripatmu dadisandhungan tumrap kowé, cuplaken lanbuwangen saka ing awakmu, amargaluwih becik tumrap kowé lumebuing urip kalawan pécé katimbangkacemplungaké ing geni naraka kalawanganep mripatmu.10Poma, aja nganti ngrèmèhakésalah sijiné bocah saka ing antaranébocah-bocah cilik iki. Amarga Akupitutur marang kowé: Malaékaté ingswarga tansah padha mandeng marangpasuryané Ramaku kang ana ing swarga.

MATIUS 18.11–17 9711 [Déné rawuhé Putraning Manungsaiku prelu nylametaké kang ketriwal]."12 "Panemumu kepriyé? Menawa anawong duwé wedhus satus, banjurana siji kang ketriwal, apa ora bakalninggal sing sangang puluh sanga anaing pagunungan tumuli lunga nggolèkiwedhus kang ketriwal mau?13Satemené Aku pitutur marang kowé:Menawa bisa ketemu, kabungahanétumrap wedhus sing siji iki ngluwihikatimbang wedhus sangang puluh sangakang ora ketriwal.14Mangkono uga dudu karsanéRamamu kang ana ing swarga, yèn salahsiji bocah saka ing antarané bocah-bocahcilik iki ilang."15 "Menawa sadulurmu gawé dosa,paranana lan élingna dhedhèwèkan.Menawa nggugu marang kandhamu, ikutegesé kowé wus ngentas sadulurmu.16Déné yèn ora nggugu, kowé ngajakawong siji utawa loro engkas, supayamarga saka katrangané seksi loro utawatelu, prakarané banjur rampung.17Éwadéné yèn ora gelem manut,aturna marang pasamuwan. Lan yènmeksa ora manut karo pasamuwan,

MATIUS 18.18–22 98

anggepen wong kang ora wanuh marangAllah utawa juru-narik-pajeg.18Satemené Aku pitutur marang kowé:Samubarang kang koktalèni ana ingdonya iku bakal katalènan ana ingswarga lan apa kang kokuculi anaing donya iku bakal kauculan ana ingswarga.19Lan manèh Aku pitutur marang kowé:Menawa panunggalanmu ing donya anawong loro kang saiyeg nyuwun apa baé,panyuwuné iku bakal dikabulaké déningRamaku kang ana ing swarga.20Sabab ing ngendi ana wong loroutawa telu padha nglumpuk kalawannganggep marang jenengku, ing konoAku ana ing tengahé."21Sawisé iku Pétrus nuli marek lanmunjuk marang Panjenengané, "Gusti,manawi sadhèrèk kawula gadhahkalepatan dhateng kawula, ngantoskaping pinten anggèn kawula kedahngapunten? Punapa ngantos kapingpitu?"22Yésus paring wangsulan, "Aku pituturmarang kowé: Aja mung ping pitu,malah ngantia kaping pitung puluh pingpitu.

MATIUS 18.23–29 9923Kang iku bab Kratoning Swarga kenakaupamakaké kaya raja kang karsaétang-étangan karo abdiné.24Bareng wiwit étang-étangan, anawong siji kang duwé utang saleksatalènta kasowanaké.25Sarèhné wong iku ora bisa ngesahiutangé, rajané banjur dhawuh, supayawong iku dalah anak-bojoné lan sakèhébarang-darbèké padha didoli kanggonglunasi utangé.26Abdi mau tumuli sumungkem sujudana ing ngarsané raja lan munjuk: Dhuh,Gusti, mugi wontena kasabaran dhatengkawula, sedaya sambutan kawula badhékawula lunasi.27Rajané trenyuh ing galih marga sakawelasé marang abdi iku, mulané abdinébanjur diluwari, utangé dililakaké.28Nanging saunduré abdi mau banjurkepethuk karo kanca abdi liyané kangutang marang abdi iku satus dinar,tumuli dicekel lan ditekak guluné,calathuné: Utangmu sauren!29Kanca abdi mau banjur sumungkemkanthi ngucap: Kula aturi sabar rumiyin,sambutan kula badhé kula lunasi.

MATIUS 18.30–35 10030Nanging kang motangaké orangrèwès, malah kancané mau banjurkapasrahaké marang pakunjaran ngantisalunasé utangé.31Bareng kanca-kancané padha dénéabdi weruh apa kang kalakon, temahpadha banget sedhihé, banjur padhamarek marang gustiné, nglapurakékabèh apa kang wis kelakon.32Gustiné nuli dhawuh nimbali wongmau sarta banjur dipangandikani: Hé,abdi kang ala, utangira kang semanaakèhé wus sunlilakaké kabèh, marga siramatur memelas marang Ingsun.33Apa sira ora wajib melasi marangkancanira padha déné abdi, kayadénéIngsun iya wus melasi marang sira?34Gustiné duka banget. Abdi maubanjur kapasrahaké marang jurupanyiksa, nganti sapundhaté utangékabèh.35Samono uga Ramaku kang ana ingswarga iya bakal tumindak mangkonotumraping kowé, menawa kowé sijilan sijiné ora gelem ngapura marangkaluputané sadulurmu kanthi trusingati."

MATIUS 19.1–7 101

191Bareng Yésus wis mungkasipangandika iku mau,

Panjenengané banjur tindak sakaGaliléa menyang wilayah Yudéa ingsabrangé Yardèn.2Wong golongan padha gumrudugndhèrèkaké tindaké, Panjenengané nulinyarasaké wong-wong iku ana ing kono.3Para Farisi banjur marek ing ngarsané,sumedya nyoba Panjenengané, aturé,"Tiyang punapa dipun parengaken megatsémahipun awit saking sadhèngahasabab?"4Panjenengané paring wangsulan,"Apa kowé padha ora maca, yèn KangNitahaké anggoné nitahaké manungsawiwit wiwitan mula wus arupa lanang lanwadon?5Lan pangandikané: Mulané wonglanang iku kudu ninggal bapa-biyungésarta banjur manunggal karo rabiné,temah loro-loroné dadi daging siji.6Mulané wus mari dadi loro, mungdaging siji. Awit saka iku, apa kangwis katunggilaké déning Allah, aja anamanungsa kang misahaké."7Para Farisi mau nuli munjuk marangPanjenengané, "Manawi makaten,

MATIUS 19.8–12 102

punapaa déné Musa dhawuh supadosnyukani serat pegat manawi megatsémahipun?"8Panjenengané banjur ngandikamarang wong-wong iku, "Marga sakawangkoting atimu, Musa marengakékowé megat bojomu, nanging wiwitanmula ora mangkono.9Malah Aku pitutur marang kowé: Singsapa megat rabiné, kejaba jalaran sakalaku jina lan banjur rabi karo liyané, ikudadi laku bandrèk."10Para sakabat tumuli padha munjukmarang Panjenengané, "Manawi kadosmakaten punika kawontenanipun tiyangingkang sesémahan, langkung saémboten émah-émah."11Nanging Panjenengané ngandikamarang para sakabat, "Ora kabèh wongnyandhak marang tembungku, mungkang wis padha kaparingan bisa ngerti.12Ana wong kang ora bisa omah-omah,awit wiwit lair saka ing guwa-garbanéibuné, kaanané wis kaya mangkono lanana wong kang didadèkaké mangkonodéning wong liya lan ana manèh kangnggawé awaké dhéwé mangkono sakakarepé dhéwé marga saka Kratoning

MATIUS 19.13–18 103

Swarga. Sing sapa bisa ngerti, ikumangertia."13Tumuli ana wong kang padha nggawabocah cilik-cilik marang ngarsanéYésus, supaya ditumpangana asta sartadidongakaké; nanging banjur padhadisrengeni déning para sakabat.14Nanging Yésus ngandika, "Cikbènbocah-bocah iku, aja kokalang-alangianggoné padha marek ing ngarsaku,sabab Kratoning Swarga iku duwèkéwong-wong kang kaya mangkono iku."15Panjenengané nuli numpangi astamarang bocah-bocah mau, banjur tindaksaka ing kono.16Lah tumuli ana wong anom mareking ngarsané Yésus lan matur, "Gusti,kasaénan kados punapa ingkang kedahkula lampahi, supados kula ngalamigesang langgeng?"17Panjenengané ngandika marangwong iku, "Apa sababé, déné kowétakon marang Aku bab apa kang becik?Kang becik iku mung Siji. Éwadénémenawa kowé kepéngin lumebu ing urip,tetepana sakèhing pepakon."18Unjuké wong mau, "Pepakèn ingkangpundi?" Yésus tumuli dhawuh, "Sira aja

MATIUS 19.19–24 104

mematèni, sira aja laku jina, sira ajanyenyolong, sira aja ngucapaké paseksigoroh.19Sira ngajènana bapa-biyungira lansira tresnaa marang sapepadhanira kayamarang awakira dhéwé."20Unjuké wong anom iku marangPanjenengané, "Punika sadaya sampunkula tetepi, kula taksih kirang punapamalih?"21Yésus ngandika marang wong iku,"Yèn kowé arep sampurna, wis lungaa,barang darbèkmu kabèh dolana, lanpepayoné kabèh wènèhna marang wongmiskin, satemah kowé oléh bandha anaing swarga, banjur mrénéa, mèlua Aku."22Bareng krungu pangandika kangmangkono iku, banjur mundur kalawansedhih, amarga wong anom mau duwébandha akèh.23Yésus tumuli ngandika marangpara sakabaté, "Satemené Aku pituturmarang kowé, yèn wong sugih iku angèlbanget bisané lumebu ing KratoningSwarga.24Sapisan manèh Aku pitutur marangkowé, luwih gampang unta lumebu ing

MATIUS 19.25–29 105

bolonganing dom katimbang wong sugihlumebu ing Kratoning Allah."25Para sakabaté bareng krungukang kaya mangkono iku, padha ilangbabar pisan semangaté sarta padhangunandika, "Yèn mangkono iku, sapakang bisa kaslametaké?"26Yésus banjur mandeng marang parasakabat sarta ngandika, "Tumrapingmanungsa bab iku mokal, nangingmungguhing Allah samubarang kabèhbisa kelakon."27Pétrus tumuli matur, unjuké, "Kawulasadaya punika sampun sami nilarsamukawis lajeng ndhèrèk Panjenengan;ingkang punika kawula sami badhéangsal punapa?"28Yésus banjur ngandika, "SatemenéAku pitutur marang kowé, bésuking waktuning pamulihan, menawaPutraning Manungsa lenggah ingdhampar kamulyan, kowé kang wispadha ndhèrèk Aku, iya bakal linggih ingdhampar rolas sarta ngadili taler Israèlrolas.29Lan saben wong kang marga sakajenengku wus ninggal omahé, sadulurélanang utawa wadon, bapa-biyungé,

MATIUS 19.30–20.6 106

anak-anaké apadéné palemahané, ikubakal tampa sembulih tikel satus lanbakal olèh warisan urip langgeng.30Ananging akèh pangarep kang bakaldadi pamburi lan para pamburi bakaldadi pangarep."

201 "Anadéné bab Kratoning Swargaiku kena diupamakaké kaya

bendara kang ing wayah ésuk umun-umun metu arep mburuhaké pagawéaning kebon angguré.2Bareng wis mupakat karo para buruhiku bab opah sadina sedinar, bendara ikubanjur akon para buruh menyang kebonangguré.3Kira-kira jam sanga bendara maumetu manèh, nuli weruh wong-wongkang padha nganggur ana ing pasar.4Tumuli kandha marang wong-wongmau: Kowé iya padha menyanga ingkebon anggur lan aku bakal mènèhikowé ing sapatuté. Wong-wong mau ugabanjur padha mangkat.5Kira-kira jam rolas lan jam telu awanmetu manèh lan iya nindakaké kaya ingngarep mau.6Lan watara jam lima soré iya metumanèh sarta mrangguli wong-wong

MATIUS 20.7–12 107

liyané kang padha nganggur, banjurkandha marang wong-wong iku: Yagénékowé padha nganggur ana ing kénésadina muput tanpa gawéan?7Wangsulané wong-wong marangbendara mau: Awit mboten wontentiyang ingkang mberahaken padamelandhateng kula. Wong iku tumulidikandhani: Kowé iya padha menyangaing kebon anggurku.8Bareng wus surup sing duwé kebonanggur kandha karo mandhoré: Buruh-buruh mau padha undangen, padhawènèhana buruhané, wiwit sing mlebukèri dhéwé nganti tekan sing mlebudhisik dhéwé.9Wong-wong kang kira-kira jam limawiwit nyambut-gawé padha teka, landiopahi nyadinar.10Sawusé iku kang mlebuné ésukdhéwé padha mara, iku padha ngirabakal tampa opah luwih akèh, mangkaiku iya tampa sedinar wong siji.11Nalika padha nampani opahé, padhaprotès marang kang duwé kebon anggur.12Tembungé: Tiyang-tiyang punikamlebetipun kantun piyambak, dadosnamung nyambut-damel sajam, mangka

MATIUS 20.13–18 108

lajeng panjenengan damel sami kaliyankula ingkang nyambut-damel awratsadinten muput saha sami kebentèren.13Nanging kang duwé kebon anggurmangsuli marang wong mau: Aku rakora luput karo kowé. Kowé karo aku rakwis padha mupakat nyadinar sadina?14Tampanana bagéanmu, banjurlungaa. Iki wis dadi karepku mènèhiwong kang mlebu kèri dhéwé padha karokowé.15Apa aku ora wenang nindakaké apakang dakkarepaké nganggo duwèkkudhéwé? Utawa, apa kowé mèri, déné akuiki loma?16 Iya kaya mangkono iku, kang dadipamburi bakal dadi pangarep lan kangdadi pangarep bakal dadi pamburi."17Nalika Yésus arep tindak menyangYérusalèm, Panjenengané nimbalisakabat rolas ndhéwé sarta ana ingdalan Panjenengané ngandika marangpara sakabat iku,18 "Lah, Aku lan kowé padha menyangYérusalèm lan Putraning Manungsa bakaldiulungaké marang para pangarepéimam lan para ahli Torèt; wong iku

MATIUS 20.19–23 109

bakal nibakaké paukuman pati marangPanjenengané,19 sarta masrahaké Panjenenganémarang wong-wong kang ora wanuhmarang Allah, supaya dipoyoki landisapu banjur disalib, sarta ing telungdinané bakal kawungokaké."20Nuli ibuné anak-anaké Zébédéusmarek ing ngarsané Yésus karo anak-anaké, lan kanthi sujud sarta arepngaturaké panyuwunan.21Panjenengané banjur ngandikamarang wong wadon iku, "Apa singkokkarepaké?" Aturé wong wadon iku,"Gusti mugi ndhawuhaken supadosanak kawula kekalih punika mbénjingsami linggiha ingkang satunggal wontening tengen lan satunggalipun ingkiwa Panjenengan wonten ing KratonPanjenengan."22Nanging Yésus mangsuli, "Kowé ikupadha ora ngerti kang koksuwun. Apakowé bisa ngombé ing tuwung, kangkudu dakombé?" Karo-karoné padhamunjuk marang Panjenengané, "Inggihsaged."23Panjenengané paring pangandikamarang sakabat loro iku, "Tuwungku

MATIUS 20.24–28 110

pancèn bakal kokombé, nanging bablinggih ing tengenku utawa ing kiwaku,iku Aku ora wenang nglilani. Iku bakalkaparingaké marang wong-wong, kangwus cinadhang déning Ramaku."24Sakabat kang sapuluh, barengkrungu kang mangkono iku, padhanepsu marang sadulur loro mau.25Éwasamono Yésus banjur nimbalimarek para sakabat lan ngandika,"Kowé padha ngerti, yèn para pangrèhébangsa-bangsa iku tumindaké kayabendara marang rakyaté, lan parapanggedé padha nindakaké pangwasakanthi sawenang-wenang marang kangkabawah ing pangwasané.26Déné ana ing antaramu aja kayamangkono, nanging sapa sing ngangkahdadi gedhé ana ing antaramu, iku dadiapeladènmu,27 lan sing sapa kepéngin dadi pangarepana ing antaramu, iku dadia budhakmu.28Kayadéné Putraning Manungsarawuhé, ora supaya diladosi, nangingsupaya ngladosi sarta masrahakényawané minangka tebusan kanggowong akèh."

MATIUS 20.29–21.1 11129Nalika padha metu saka Yèrikho,wong sagolongan gedhé padhandhèrèkaké Panjenengané.30Ana wong picak loro linggih ingpinggir dalan krungu yèn Yésuslangkung, banjur padha nywara sora,"Gusti, mugi karsa melasi kawula, dhuhPutranipun Daud!"31Wong golongan banjur padhanyendhu supaya padha meneng.Éwasamono malah saya seru anggonépadha nywara aturé, "Dhuh, Gusti, mugimelasi kawula, dhuh Putranipun Daud!"32Yésus banjur kèndel anggoné tindaksarta nimbali wong loro mau, lanngandika, "Apa sing padha kokkarepakésupaya daktindakaké marang kowé?"33Wong loro mau ngaturi wangsulanmarang Panjenengané, "Dhuh Gusti,supados mripat kawula sagedasumerep."34Klawan trenyuh ing galih awit sakawelasé, Panjenengané banjur ndumukimripaté wong loro mau, lan sanalikapadha bisa ndeleng, banjur padhandhèrèkaké Panjenengané.

211Bareng tindaké wis cedhakYérusalèm, wis tekan ing Bètfagé

MATIUS 21.2–8 112

ing Gunung Zaitun, Yésus banjur utusansakabaté loro,2dhawuhé marang para sakabatémau, "Padha menyanga ing désangarepmu iku, ing kono kowé bakalénggal mrangguli kuldi wadon kacancangkaro beloné ana ing sandhingé, padhauculana padha gawanen mréné.3Déné menawa ana wong aruh-aruhmarang kowé, padha kandhaa: Gustikang ngarsakaké. Panjenengané bakalénggal mbalèkaké."4Bab iku kalakoné supaya katetepanaapa kang kawedharaké déning nabi,pangandikané,5 "Tutura marang putri Sion: Delengen,Rajanira ngrawuhi sira, alus ingpanggalih, lan klawan nitih kuldi wadon,sarta beloning kuldi momotan."6Sakabat-sakabat mau banjur mangkatlan nindakaké kaya kang kadhawuhakédéning Yésus.7Kuldiné karo beloné digawa, banjurdilarabi sandhangané. Panjenenganétumuli nitih.8Wong golongan kang akèh cacahé ikupadha njèrèng panganggoné ana ingdalan, ana manéh kang padha mecoki

MATIUS 21.9–13 113

pang-panging wit-witan, padha disebarana ing dalan.9Lan wong golongan kang padhalumaku ana ing sangarepingPanjenengané lan kang lumakuana ing saburiné padha nguwuh-uwuhpangucapé, "Hosana konjuk ingPutranipun Daud, binerkahana ingkangrawuh atas asmanipun Pangéran. Hosanawonten ing ngaluhur."10Nalika Panjenengané lumebet ingYérusalèm, wong sakutha kabèh padhahoreg, lan padha ngucap, "Sapa ta wongiki?"11Wong golongan padha mangsuli, "IkuNabi Yésus saka Nasarèt ing Galiléa."12Yésus banjur lumebet ing PadalemanSuci sarta nundhungi wong kang padhaadol-tinuku ana ing Padaleman Suci,méja-méjané wong juru-tukar dhuwitlan bangku-bangkuné wong adol manukdara padha digolingaké,13Panjenengané ngandika marangwong-wong iku, "Wus tinulis,Padalemaningsun bakal kasebutdalem pamujan, nanging kokdadèkakéguwaning bégal."

MATIUS 21.14–19 11414Tumuli ana wong wuta lan wongpincang padha marek ing ngarsanéYésus ana ing Padaleman Suci lanPanjenengané banjur nyarasaké wongloro iku.15Éwadéné bareng para pangarepéimam lan para ahli Torèt padha weruhmukjijat-mukjijat kang katindakaké,sarta bocah-bocah kang padha nguwuh-uwuh ana ing Padaleman Suci, "Hosanakonjuk ing Putranipun Daud!", atinépadha jèngkèl banget,16banjur matur marang Panjenengané,"Panjenengan punapa mireng ingkangdipun cariyosaken laré-laré punika?"Yésus ngandika marang wong-wongiku, "Iya, krungu; apa kowé durung taumaca: Paduka sampun nyawisaken pujilantaran cangkemipun laré-laré sahabayi-bayi?"17Panjenengané banjur nilar wong-wong mau, miyos saka kutha menyangBètania lan nyaré ana ing kono.18 Ing wayah bangun ésuk nalikawangsul menyang kutha, Yésus kraoskerapan.19Bareng pirsa wit anjir ana ing pinggirdalan, Panjenengané tumuli murugi,

MATIUS 21.20–23 115

nanging ora manggih apa-apa ana ingwit iku, kajaba mung godhong thok,banjur ngandika, "Ora bakal metuwohmu manèh ing salawas-lawasé!"Padha sanalika wit anjir mau dadi garing.20Weruh kang kaya mangkono iku parasakabat padha kaéraman sarta munjuk,"Kadospundi, déné wit anjir punikalajeng dados garing sanalika?"21Nanging Yésus paring wangsulanlan ngandika marang para sakabat,"Satemené Aku pitutur marang kowé,menawa kowé pracaya lan ora mangu-mangu, kowé bakal ora mung nindakakéapa kang wus kelakon tumraping witanjir iku, nanging malah saupama kowéguneman marang gunung iki, ‘Kaangkatalan kajegurna ing sagara’, iku bakalkelakon.22Lan apa baé kang koksuwun ingpandonga kalawan pracaya, kowé bakalkaparingan."23Yésus lumebet ing PadalemanSuci, lan nalika Panjenengané lagimemulang para pangarepé imamlan pinituwané bangsa Yahudi padhamarek ing ngarsané, lan padha matur,"Atas pangwaos punapa Panjenengan

MATIUS 21.24–28 116

nindakaken sedaya punika? Saha sinteningkang maringi pangwaos punikadhateng Panjenengan?"24Yésus paring wangsulan, "Aku iyaarep takon marang kowé lan yèn kowéwis mangsuli Aku, Aku iya bakal kandhamarang kowé, Aku tumindak mangkonoiku atas pangwasa saka ngendi.25Pambaptisé Yohanes iku saka ngendi?Saka swarga apa saka manungsa?"Wong-wong mau banjur padha nimbang-nimbang lan padha rembugan, "Yèn akupadha kandha: saka swarga. Wong ikubakal kandha: yèn mangkono yagénékowé ora pracaya?26Nanging menawa aku kandha: Sakamanungsa, aku padha wedi karo wonggolongan iku, awit wong iku kabèhpadha nganggep Yohanes iku nabi."27Banjur padha ngaturi wangsulanmarang Yésus, "Kula sami mbotensumerep." Yésus tumuli ngandikamarang wong-wong mau, "Yènmangkono Aku iya ora kandha marangkowé atas pangwasa saka ngendi kabèhiku daktindakaké."28 "Nanging kepriyé panemumu? Anawong duwé anak lanang loro. Wong mau

MATIUS 21.29–33 117

marani kang pambarep lan kandha:Nggèr, dina iki kowé nyambuta gawé anaing kebon anggur.29Anaké mangsuli: Inggih, pak.Nanging ora mangkat.30Wong mau banjur marani anakélanang kang angka loro sarta dikandhanimangkono uga, nanging anakémangsuli: Kula mboten purun. Sawuséiku kaduwung, nuli mangkat.31Anak loro mau endi sing nindakakékarepé bapakné?" Atur wangsulanéwong-wong mau, "Ingkang kantun."Pangandikané Yésus, "Satemené Akupitutur marang kowé: para juru-mupu-béya lan para wanita tuna-susila bakalndhisiki kowé lumebu ing KratoningAllah.32Sabab Yohanes nekani kowé kanthingambah margining Allah, nangingkowé padha ora pracaya, mangkapara juru-mupu-béya lan para wanitatuna-susila padha pracaya. Déné kowékabèh sanadyan padha weruh, orakeduwung lan sabanjuré pracaya marangpanjenengané."33 "Kowé padha ngrungokna pasemonliyané. Ana sawijining bendara kang

MATIUS 21.34–38 118

nanduri kebon-angguré lan masangpager ngubengi kebon-anggur iku sartangedhuk jugangan pamipitan anggursajroné pakebonan anggur iku, apadénémbangun panggung pajagan, banjurnyéwakaké keboné marang tani-tanikang nggarap séwan, tumuli lelunganmenyang nagara liya.34Bareng mangsané ngundhuh wuscedhak, bendara iku kongkonanréwang-réwangé menyang anggoné parakang nyéwa, njupuk pametu kang dadipandumané.35Nanging para kang nyéwa iku padhanyekel réwang-réwangé bendara mau;nggebugi kang siji, matèni sijiné, lanmbenturi watu sijiné manèh.36Bendara iku banjur kongkonanmanèh réwang-réwang liyané, luwihakèh katimbang kang dhisik, nangingpara kang nyéwa iku nggawé pararéwang mau padha kaya kang dhisik.37Wasana banjur kongkonan anaké,celathuné: Bakal padha éring maranganakku.38Nanging bareng wong-wong kangnyéwa weruh anaké mau, banjur padharasanan mangkéné: Iku ahli warisé,

MATIUS 21.39–43 119

payo padha kita patèni lan kita padhandarbèni warisané.39Anaké mau banjur dicekel landiuncalaké menyang sanjabaning kebonanggur, sarta dipatèni.40Mulané samangsa kang duwékebon anggur mau wus teka, iku bakalnindakaké apa marang kang padhanyéwa iku?"41Kang padha kadangu munjuk,"Bendara wau badhé nyirnakakentiyang-tiyang duraka punika lannyéwakaken kebon angguripun dhatengtiyang-tiyang sanèsipun ingkangbadhé ngladosaken pamedalipun ingmangsanipun."42Yésus ngandika marang wong-wongiku "Apa kowé durung tau maca ing KitabSuci mangkéné: Watu kang ditampikdéning tukang-tukang gawé omah,iku wis dadi watu pojokan. Kadadéaniki saka Pangéran, sarta élok ana ingpandeleng kita.43Mulané Aku pitutur marang kowé,yèn Kratoning Allah bakal kapundhutsaka ing kowé lan bakal kaparingakémarang sawenèhing bangsa kang bakalmetokaké wohé.

MATIUS 21.44–22.4 12044 [Lan sing sapa tiba ing watu iku, bakalajur mumur lan sing sapa katibananbakal remuk.]"45Bareng para pangareping imam lanpara Farisi krungu pasemon-pasemonmau, padha rumangsa yèn Panjenenganéiku ngandika bab awaké.46Lan nalika padha mbudi-daya nyekelPanjenengané, wong-wong iku padhawedi marang wong golongan, amargaiku padha nganggep nabi marangPanjenengané.

221Yésus tumuli medhar pangandikamanèh marang wong-wong mau

nganggo pasemon, pangandikané,2 "Kratoning Swarga upamané kayaratu kang nganakaké pahargyan nikahkanggo putrané.3Banjur utusan abdi-abdiné nimbalipara kang kauleman, ana ing pahargyaniku, nanging padha ora gelem nekani.4Nuli utusan manèh abdi-abdiliyané, dhawuhé: Sing padha diulemikandhanana mangkéné: Lah Ingsun wusnyawisaké bujananingsun, sapiningsunlan kéwaningsun lemon wis padhakasembelèh, sarta samubarang wuscumepak, padha tekaa ing pahargyan.

MATIUS 22.5–11 1215Éwadéné iku padha ora maèlulan lunga sumingkir. Sawenèhmenyang pategalané, sawenèh ngurusidagangané,6déné liyané padha nyekel, nganiayalan matèni para abdiné ratu iku.7Mulané ratu iku duka lan banjurutusan wadyabalané kadhawuhannumpes para kang gawé pepati iku lanngobongi kuthané.8Sawisé iku nuli ngandika marang paraabdiné: Bujana manton wis cumawis,nanging wong-wong sing diulemi padhaora pantes.9Mulané padha menyanga simpangan-simpanganing dalan, lan saben wongkang kokprangguli ing kono padhaulemana menyang pahargyan mantoniki.10Para abdi tumuli padha metumenyang dalan-dalan, padhangumpulaké kabèh wong kangdiprangguli, dadia wong ala, mangkonouga wong becik, nganti papan pahargyanmanton dikebaki wong kang padhalungguh kembul bujana.11Nalika ratu lumebet karsa manggihikang padha kembulan, panjenengané

MATIUS 22.12–17 122

pirsa ing kono wong siji kang oramanganggo sandhangan pésta.12Panjenengané banjur ngandikamarang wong mau: Hé, kanca, kepriyédéné kowé lumebu ing kéné ora nganggosandhangan pésta? Wong mau menengbaé.13Raja iku banjur ngandika marangpara abdiné: Bandanen tangané lansikilé, nuli uncalna menyang panggonankang peteng dhéwé, ing kono kang bakalana panangis lan keroting untu.14Sabab akèh kang katimbalan,nanging mung sathithik kang pinilih."15Para Farisi banjur lunga, ngrancangkepriyé carané njiret Panjenengané.16Nuli kongkonan murid-muridé marekmarang Panjenengané bebarengan karowong-wong Hérodian, matur, "Guru,kula sami sumerep, bilih Panjenenganpunika jujur saha mulang bab marginingAllah kanthi jujur, punapa dénéPanjenengan mboten preduli dhatengsinten kémawon, amargi Panjenenganmboten mawang tiyang.17 Ingkang punika mugi Panjenenganngandika dhateng kula sadaya,kadospundi penggalih Panjenengan,

MATIUS 22.18–24 123

menggah mbayar paos dhateng Kaisarpunika kénging punapa mboten?"18Nanging Yésus pirsa alaning sedyanéwong-wong mau, banjur ngandika,"Yagéné kowé padha nyoba marang Aku,hé wong-wong lamis?19Aku tuduhana dhuwit kang kanggopajeg iku!" Wong-wong mau banjurngaturi Panjenengané dhuwit dhinar siji.20Panjenengané nuli ngandika, "Ikigambaré lan tulisané sapa?"21Atur wangsulané, "Gambar sahaseratanipun Kaisar." Panjenenganébanjur ngandika, "Mulané saosnamarang Kaisar apa kang dadi kagunganéKaisar lan marang Allah apa kang dadikagungané Allah."22Bareng wong-wong mau krungupangandika mangkono iku padhakaéraman, tumuli ninggal Panjenenganélan lunga bablas.23 Ing dina iku ana para Saduki kangpadha ngarani yèn ora ana tanginé wongmati, padha marek ing ngarsané GustiYésus lan padha matur pitakon,24 tembungé, "Guru, Musa ngandika,menawi wonten tiyang pejah mbotentilar anak, sadhèrèkipun tiyang

MATIUS 22.25–30 124

wau mendheta wulanjaripun dadossèmahipun, supados nyukani turundhateng sadhèrèkipun punika.25Kelampahan ing satengah kulasadaya wonten sadhèrèk jaler pitu;lan ingkang kapisan sasampunipunémah-émah lajeng pejah. Sarèhnémboten nilar anak, dados nilarakenwulanjaripun dhateng sadhèrèkipun.26Makaten ugi ingkang kaping kalihsaha ingkang kaping tiga, ngantosdumugi ingkang kaping pitu pisan.27Wasana sapengkeripun sadayapunika wau ingkang èstri inggih lajengpejah.28 Ingkang punika bénjing ing dintenpatangèn, tiyang pitu wau pundiingkang dados sémahipun tiyang èstripunika, sadaya rak sampun naté gesangsesarengan kaliyan piyambakipun."29Yésus mangsuli, pangandikanémarang wong-wong iku, "Kowé ikupadha kesasar, jalaran kowé padhaora ngerti bab Kitab Suci lan babpangwasané Allah.30Awit bésuk ing jaman patangènora ana wong kang omah-omah utawa

MATIUS 22.31–37 125

diomah-omahaké, nanging padha kayamalaékat kang ana ing swarga.31Apadéné bab tanginé wongmati apa kowé ora maca apa kangkapangandikakaké marang kowé déningAllah, nalika Panjenengané ngandika:32 Ingsun iki Allahé Abraham, AllahéIskak lan Allahé Yakub? Panjenenganéiku dudu Allahé wong mati, nangingAllahé wong urip."33Wong golongan kang padhangrungokaké, padha kaéraman ing babpiwulangé.34Para Farisi bareng krungu, yèn Yésuswis mbungkem cangkemé para Saduki,banjur padha nglumpuk.35Nuli salah siji saka panunggalanéwong-wong iku, yaiku ahli Torèt,matur pitakon kanggo nyoba marangPanjenengané,36 "Guru, angger-angger ing salebetingTorèt punika ingkang ageng piyambakingkang pundi?"37Panjenengané ngandika marangwong iku, "Sira tresnaa marangPangéran Allahira kalawan gumolongingatinira, lan gumolonging nyawanira,sarta gumolonging budinira.

MATIUS 22.38–45 12638Yaiku angger-angger kang gedhé lanluhur dhéwé.39Déné angger-angger kang kapindhokang padha karo iku, yaiku: Sira tresnaaing sapepadhanira dikaya marangawakira dhéwé.40Kabèh isining Torèt lan kitabé paranabi iku gumantung ing angger-anggerloro mau."41Nalika para Farisi lagi padhanglumpuk, Yésus ndangu marangwong-wong mau, pangandikané,42 "Kepriyé panemumu bab Kristus? Ikutedhaké sapa?" Wangsulané kang padhakadangu, "Tedhakipun Daud."43Panjenengané banjur ngandikamarang wong-wong iku, "Yèn mangkono,kepriyé déné Daud marga saka katuntundéning Roh kok nyebut Gustiné, yaikunalika ngandika:44Pangéran wis dhawuh marangGustiku: Sira linggiha ana ingtengeningsun, nganti sakèhingmungsuhira wus Sunpapanaké ingsangisoring tlapakanira.45Dadi yèn Daud nyebut Panjenenganéiku Gusti, kepriyé déné Panjenenganéiku dadi tedhaké?"

MATIUS 22.46–23.6 12746Ora ana siji baé kang bisa mangsuliPanjenengané, lan mangkono uga wiwiting dina iku ora ana kang wani maturpitakon manèh marang Panjenengané.

231Yésus banjur ngandika marangwong golongan lan marang para

sakabaté, pangandikané,2 "Para ahli Torèt lan para Farisi ikupadha nglinggihi palenggahané Musa.3Mulané apa kang dituturaké marangkowé iku padha lakonana kabèh lanpadha tetepana, nanging aja padhatumindak nulad tindak-tanduké, awitwong-wong iku padha memulang,nanging ora padha nglakoni dhéwé.4Mula mangkono, awit padhambongkoki momotan-momotan kangabot lan rekasa olèhé nggawa, banjurditumpangaké ing pundhaké wong,mangka awaké dhéwé nyénggol baé oragelem.5Panggawéné kabèh iku padhakatindakaké supaya disawang déningwong, awit padha ngambakaké sabuk-sabuk sembahyangané lan nggedhèkakégombyok-gombyoking jubahé;6Padha seneng lungguh ing papan kangkajèn ana ing pésta-pésta, lan marang

MATIUS 23.7–13 128

palungguhan kang nomer siji ana ingpapan pangibadah,7apadéné seneng nampa pakurmatanana ing pasar-pasar lan disebut déningwong, ‘Rabbi’.8Nanging kowé aja disebut ‘Rabbi’,amarga mung siji Rabbimu lan kowékabèh padha-padha sadulur.9Apamanèh kowé aja nyebut sapabaé ing bumi iki ‘rama’, awit mung sijiRamamu, yaiku Panjenengané kang anaing swarga.10Kowé aja gelem disebut panutan,amarga mung siji Panutanmu, yaikuKristus.11Sing sapa gedhé dhéwé ana ingsatengahmu iku dadia paladènmu.12Lan sing sapa ngluhuraké awakédhéwé, bakal kaasoraké, déné kangngasoraké awaké dhéwé bakalkaluhuraké."13 "Bilai kowé, hé, para ahli Torèt lanpara Farisi, wong-wong lamis, awit kowénutup lawang-lawang Kratoning Swargatumraping wong, sabab kowé dhéwé oramlebu lan wong-wong kang arep lumebukokalang-alangi.

MATIUS 23.14–18 12914 [Bilai kowé, hé, para ahli Torètlan para Farisi, wong-wong lamis,amarga kowé padha ngemplok omahérandha-randha nganti entèk, ngapusinganggo padonga dawa-dawa, mulanékowé mesthi bakal tampa paukumankang luwih abot.]15Bilai kowé, hé, para ahli Torèt lanpara Farisi, wong-wong lamis, sababkowé padha ngambah segara lan ndlajahdharatan, supaya kowé olèh wongsing mlebu ing panunggalanmu, lanmenawa kalakon mangkono, wong ikukokgadhang mlebu naraka, kang alanétikel loro katimbang karo kowé.16Bilai kowé, hé, para panuntun kangpicak, kang clathu: Sing sapa supatademi Padaleman Suci, supatané iku oraabsah; nanging sing sapa supata demiemasé Padaleman Suci, supatané ikukatemahan.17Hé, kowé wong-wong bodho lanpicak, endi sing luwih gedhé maknané,emas apa Padaleman Suci sing nucèkakéemasé?18Apamanèh sing sapa supata demimisbyah, supatané iku ora absah,nanging sing sapa supata demi

MATIUS 23.19–23 130

pisungsung kang ana ing misbyah,supatané iku katemahan.19Hé, wong-wong picak, endi singluwih gedhé maknané, pisungsungé apamisbyah kang nucèkaké pisungsungé?20Mulané sing sapa supata demimisbyah, iku supatané demi misbyahlan uga demi barang-barang kangtumumpang ing kono.21Lan sing sapa supata demi PadalemanSuci, iku iya supata demi PadalemanSuci lan uga demi Panjenengané kangadedalem ing kono.22Apadéné sing sapa supata demiswarga, iku iya supata demi dhamparingAllah lan iya demi Panjenengané kanglenggah ing kono.23Bilai kowé, hé, para ahli Torèt lanpara Farisi, wong-wong lamis, awitdalah godhong slasih lan adas tuwinjinten iku kokbayar prasapuluhané,nanging prekara-prekara kang luwihgedhé boboté mungguhing angger-angger, yaiku: kaadilan, kawelasan lankasetyan iku koklirwakaké. Sing siji kududitindakaké, sijiné aja dilirwakaké.

MATIUS 23.24–30 13124Hé, kowé, pemimpin-pemimpinkang picak, lemud koksaring saka ingombèn-ombènmu, nanging unta kokulu.25Bilai kowé, hé, para ahli Torèt lanpara Farisi, wong-wong lamis, sababnjabané tuwung lan pinggan padhakokresiki, mangka ing njeroné kebakisi rampasan lan kamurkan kang tanpakendhali.26Hé, wong Farisi kang picak, resikanadhisik njeroné tuwung iku, temahnjabané iya bakal dadi resik.27Bilai kowé, hé, para ahli Torèt lanpara Farisi, wong-wong lamis, sababkowé iku padha kaya kuburan, kangdilabur putih; njabané pancèn katonapik, nanging njeroné kebak isi balungéwong mati lan rereged warna-warna.28Samono uga kowé, lairmu katonmursid ana ngareping wong, nanging ingbatinmu kebak isi lelamis lan duraka.29Bilai kowé, hé, para ahli Torèt lanpara Farisi, wong-wong lamis, awitkowé, mbangun pasaréané para nabilan ngrengga-ngrengga tugu-tugunéwong-wong mursid ing pakuburan,30 lan ngucap: Saupama aku padhaurip ing jamané para leluhurku, mesthi

MATIUS 23.31–35 132

aku ora padha mèlu sekuthon karowong-wong iku ing bab ngwutahakégetihé para nabi.31Nanging marga kang mangkono iku,kowé padha dadi seksi tumrap awakmudhéwé, yèn kowé kabèh iku padhaturuné wong-wong kang nyédani paranabi.32Dadi kowé padha ngganepi lelakonéleluhurmu!33Hé, ula, hé para tetesaning ulabedhudhak, kepriyé anggonmu bisaoncat saka paukumaning naraka?"34 "Mulané, delengen, Aku ngutus nabi-nabi lan wong-wong wicaksana sartaahli-ahli Torèt nekani kowé, mangkakowé bakal padha matèni lan nyalibwong sawatara saka panunggalanékang dakutus iku, lan tumrap sawataraliyané saka panunggalané iku bakalpadha koksapu ana ing papan-papanpangibadahmu, lan kokoyak-oyak sakaing kutha kang siji menyang kutha sijiné,35 supaya padha katempuhna marangkowé sakèhé getih resik kang wuskawutahé ana ing bumi, wiwit sakagetihé Abil kang mursid iku, nganti tekangetihé Zakharia anaké Bérékhya, kang

MATIUS 23.36–24.2 133

kokpatèni ana ing antarané pasucèn lanmisbyah.36Satemené Aku pitutur marang kowé:Kabèh iku bakal katempuhaké maranggolongan iki.37Yérusalèm, Yérusalèm kang matènipara nabi lan mbenturi watu marangwong-wong kang kautus nemoni kowé,wus nganti ping pira anggonku kepénginnglumpukaké anak-anakmu, kaya babonanggoné nglumpukaké kuthuk-kuthukéing sangisoring swiwiné, nanging kowépadha ora gelem.38Titènana, omahmu iki bakalditinggalaké dadi suwung.39Lan Aku pitutur marang kowé: Wiwitsaiki kowé ora bakal padha ndeleng Akumanèh, nganti kowé padha kandha:Binerkahana Ingkang rawuh atasasmanipun Pangéran."

241Sawisé iku Yésus miyos sakaPadaleman Suci lan tindak saka

ing kono. Para sakabaté tumuli padhamarek ngaturi Panjenengané mirsanitata pangrakiting bangunan PadalemanSuci.2Panjenengané ngandika marang parasakabat, "Apa kowé padha ndeleng iku

MATIUS 24.3–7 134

kabèh? Satemené Aku pitutur marangkowé, ing kéné bakal ora ana watu sijibaé kang lestari tumumpang ing watuliyané, kabèh bakal dijugrugaké."3Nalika Panjenengané lenggah ingGunung Zaitun, para sakabat padhasowan ing ngarsané piyambakan lanmatur, "Gusti mugi ngandika dhatengkawula, bénjing punapa punika sedayabadhé kalampahan, saha punapapratandhanipun rawuh Paduka sahapratandhanipun wekasaning jaman?"4Yésus paring wangsulan lan ngandikamarang para sakabat, "Padha diawas,aja nganti ana wong kang nasarakékowé!5Amarga akèh wong kang bakal tekanganggo jenengku lan ngucap: Aku ikiSang Kristus, sarta bakal nasaraké wongakèh.6Kowé bakal krungu swaraning perangutawa kabar-kabar bab perang. Nangingdiawas, aja padha kagèt, sabab iki kudukelakon, éwadéné iku durung wekasané.7Sabab bangsa bakal nempuh nglawanbangsa, kraton nglawan kraton. Bakalana pailan lan lindhu, ing pirang-pirangpanggonan.

MATIUS 24.8–15 1358Nanging iku kabèh mung lagiwiwitaning sangsara ngarepaké jamananyar.9 Ing nalika iku kowé bakal padhakaulungaké marang panganiaya lankowé bakal dipatèni, sarta kowé bakaldisengiti déning sakèhing bangsa margasaka jenengku.10 Ing kono bakal akèh wong kangninggal pangandelé sarta padhaulung-ingulungaké lan sengit-sinengitan.11Lan manèh bakal akèh nabi palsukang muncul lan nasaraké wongpirang-pirang.12Apamanèh marga saka saya wuwuhéduraka, satemah katresnané wong akèhpadha dadi ngabar.13Nanging sing sapa mantep tekan ingwekasan, iku bakal kaslametaké.14Sarta Injiling Kraton iki bakalkawartakaké ing saindenging jagatminangka paseksi marang sakèhingbangsa. Sawisé iku bakal tekané dinawekasan."15 "Anadéné samangsa kowé padhaweruh ‘ambeksiyaning juru pangrusak’ngadeg ing panggonan suci, kang

MATIUS 24.16–23 136

kapangandikakaké lantaran Danièl --sing sapa maca siyagaa --16wong-wong ing Yudéa padhangungsia menyang pagunungan.17Wong kang lagi ana ing payon ajamudhun njupuk barang-barang saka ingomahé.18 lan wong sing lagi ana ing pategalanaja mulih njupuk sandhangané.19Cilaka wong kang lagi ngandheg lankang lagi nusoni ing wektu iku.20Padha ndedongaa, supaya anggonmupadha ngungsi ora kelakon ing mangsabedhidhing utawa ing dina Sabat.21Amarga ing wektu iku bakal anasangsara gedhé; kang durung taukalakon wiwit wiwitaning jagat ngantisapréné lan uga ora bakal kalakonmanèh.22Lan saupama dina-dinané sangsaraiku ora dicepetaké, sarupaning wongora tulus slamet; nanging margawong-wong kang pinilih, dina-dina ikubakal dicepetaké.23 Ing wektu iku, menawa ana wongkang kandha marang kowé: DelengenMésias ana ing kéné, utawa Mésias anaing kana, kowé aja padha ngandel.

MATIUS 24.24–29 13724Sabab Mésias-mésias palsu lannabi-nabi palsu bakal muncul sartapadha gawé pratandha-pratandha gedhélan kaélokan-kaélokan kanggo nasaraké,saupama bisa iya tumrap para kangpinilih.25Lah Aku wus ngandhakaké ikumarang kowé sadurungé kelakon.26Mulané yèn ana wong kandhamarang kowé: Lah Panjenengané anaing pasamunan, kowé aja banjur mrana;utawa: Panjenengané ana ing kamarsingidan, kowé aja padha ngandel.27Sabab kayadéné kilat muncul sakaing wétan sumunar nganti tumeka ingkulon, iya mangkono iku bésuk bakalrawuhé Putraning Manungsa.28 Ing ngendi ana bathang, ingkono manuk garudha bakal padhagegrombolan."29 "Sawisé kasangsaran ing wektuiku, banjur sanalika srengéngé bakaldadi peteng lan rembulan bakal oranyunaraké padhangé sarta lintang-lintang bakal padha runtuh saka inglangit, apadéné pikukuh-pikukuhinglangit bakal padha gonjang-ganjing.

MATIUS 24.30–35 13830 Ing nalika iku bakal katonpratandhané Putraning Manungsa anaing langit lan sakèhing bangsa ingsalumahing bumi bakal padha ngadhuh-adhuh, banjur padha ndeleng PutraningManungsa rawuh nitih méganing langit,ngagem pangwasa lan kamulyan gedhé.31Panjenengané tumuli bakal ngutuspara malaékaté kanthi swaraningkalasangka kang banter banget, lan ikubakal padha ngumpulaké wong-wongpilihané saka ing kéblat papat, sakatepining langit tekan ing tepi sisihé."32Padha sinaua saka wit anjir, kangmangkéné: Menawa pang-pangé memeslan wiwit semi, kowé padha ngerti, yènwis mèh mangsa panas.33Samono uga, menawa kowé padhaweruh lelakon iku mau kabèh, padhamangertia, yèn wus cedhak, wus ana ingngarep lawang.34Satemené Aku pitutur marang kowé,golongan iki ora bakal sirna, nganti ikumau kabèh kelakon.35Langit lan bumi bakal sirna, nangingtembung-tembungku ora bakal sirnapisan-pisan.

MATIUS 24.36–42 13936 "Mung baé, mungguh dina lanwaktuné iku, ora ana wong siji-sijiakang mangerti, dadia para malaékating swarga ora, mangkono uga SangPutra, iya ora, kajaba mung Sang Ramapiyambak.37Sabab kayadéné nalika jamanéNuh, iya mangkono uga bakalé rawuhéPutraning Manungsa.38Marga padha kaya dhèk jamansadurungé banjir patopan, wong-wongpadha mangan lan ngombé, omah-omahlan ngomah-omahaké, nganti dinaanggoné Nuh lumebet ing prau,39 lan padha ora nglegéwa nganti tekanébanjir kang nyirnakaké wong-wong maukabèh, mangkono uga bésuk ing dinarawuhé Putraning Manungsa.40 Ing wektu iku bakal ana wong loroana ing pategalan, kang siji bakalkapulung, sijiné bakal katinggal.41Bakal ana wong wadon lorokang padha nggiling nganggo watupanggilingan, siji bakal kapulung sijinékatinggal.42Mulané padha rumantia, amargakowé ora ngerti ing dina apa Gustimubakal rawuh.

MATIUS 24.43–50 14043Nanging iki kawruhana: Saupamakang duwé omah ing wayah bengingerti wayahé tekané maling, mesthibanjur jaga-jaga, ora bakal olèh omahédibabah.44Awit saka iku, kowé uga padharumantia, amarga Putraning Manungsaiku rawuh ing wayah kang ora koknyana."45 "Sapa abdi kang setya lan pinter, kangtinanggenah déning bendarané nglurahipara kalèrèhané, kapasrahan nyadhongipangan marang para kalèrèhané ingwektu kang katemtokaké?46Rahayu abdi kang nalika bendaranérawuh ketemu nindakaké mangkono.47Satemené Aku pitutur marang kowé,bendara iku bakal netepaké abdi maumengku sabarang kagungané kabèh.48Nanging menawa abdi iku ala lannggagas ing sajroning atiné, mangkéné:49Bendaraku nyumenékaké rawuhé,banjur wiwit nggitiki kanca-kancanépadha déné abdi lan mangan ngombébebarengan karo wong-wong kangdhemen mendem,50bendarané abdi iku mau nuli rawuhing dina kang ora kanyana lan ing wayahkang ora disumurupi,

MATIUS 24.51–25.8 14151abdi mau bakal dipatèni sartadipatrap padha karo para wong lamis.Ing kono bakal ana tangis lan kerotinguntu."

251 "Ing wektu iku bab KratoningSwarga kaupamakaké kaya

prawan sapuluh, kang njupuk lampunétumuli mangkat methuk pangantènlanang.2Lima saka kang sepuluh iku bodho,déné kang lima wicaksana.3Kang bodho mau nggawa lampuné oranganggo nggawa lenga sèrepan,4déné kang wicaksana, nggawa lampulan lenga ing wadhahé.5Nanging sarèhné pangantèné suwéora teka-teka, prawan-prawan maupadha ngantuk lan banjur turu.6Bareng wayah tengah wengi ana wongalok-alok: Lah iku pengantèné! Padhapethukna!7Prawan-prawan mau padha tangi lannata lampu-lampuné.8Prawan-prawan kang bodho banjurnembung marang kang wicaksana: Akupadha wènèhana lengamu sathithik, awitlampuku padha arep mati.

MATIUS 25.9–15 1429Nanging prawan-prawan kangwicaksana padha mangsuli klawancelathu: Aja, mbokmenawa ora nyukupikanggo aku lan kowé. Aluwung padhalungaa menyang enggoné sing adol lantukua kanggo awakmu dhéwé.10Nanging nalika lagi padha lungaarep tuku, pengantèné teka, lan kangwis miranti padha bareng pengantènélumebu ing pahargyan, lawangé banjurdikancing.11Sawusé mangkono prawan-prawanliyané iya teka lan matur: Bendara,bendara, kawula nyuwun kori!12Nanging pangantèné mangsuli,tembungé: Satemené Aku pituturmarang kowé: Aku ora wanuh karokowé.13Mulané padha melèka, awit kowépadha ora weruh iya dinané lan wayahé."14 "Awit bab iku kayadéné wong kangarep lelungan marang ngamanca, banjurngundangi abdi-abdiné, lan mitayakakébarang darbèké marang abdi-abdinémau.15Marang kang siji bendara iku mènèhilimang talènta, marang sijiné rongtalènta, lan marang sijiné manèh

MATIUS 25.16–22 143

satalènta, siji lan sijiné miturut kabisanédhéwé, lan bendara mau banjur énggalmangkat.16Kang tampa limang talènta banjurlunga, laku dagang nganggo dhuwité ikulan olèh bathi limang talènta.17Mangkono uga kang tampa rongtalènta iya olèh bathi rong talénta.18Nanging kang tampa satalènta ikulunga ndhudhuk lemah gawé luwangan,lan nyimpen dhuwité bendarané.19Sawusé watara lawas bendaranéabdi-abdi mau teka, banjur étung-étungan karo abdi-abdiné.20Kang tampa limang talènta ngaturakébebathèn limang talènta, klawan matur:Bendara, panjenengan mitadosakengangsal talènta dhateng kula; lah punikakula angsal bathi gangsal talènta.21Bendarané kandha marang baturiku: Prayoga hé abdi kang beciklan tumemen; kowé wus tumementumrap prakara kang cilik, kowé bakaldakpitayani prakara kang gedhé; maralumebua mèlu ngrasakaké kabungahanébendaramu.22Kang tampa rong talènta uga maju,klawan matur: Bendara, panjenengan

MATIUS 25.23–27 144

mitadosaken kalih talènta dhateng kula;lah kula angsal bathi kalih talènta.23Bendarané kandha marang baturiku: Prayoga hé abdi kang beciklan tumemen; kowé wis tumementumrap prakara kang cilik, kowé bakaldakpitayani prakara kang gedhé; maralumebua mèlu ngrasakaké kabungahanébendaramu.24Kang tampa satalènta uga banjurmaju klawan matur: Bendara, kulangertos, bilih panjenengan punika tiyangkereng ingkang ngenèni ing papaningkang mboten panjenengan sebari lanngempal-ngempalaken saking papaningkang mboten panjenengan tanemi.25Mila kanthi ajrih, kula lajeng késahnyimpen talènta panjenengan ingsalebeting siti. Lah mangga panjenengantampèni punapa ingkang dadoskagungan panjenengan!26Bendarané banjur mangsuli: Hé, abdikang ala lan kesèd, kowé wis ngerti,yèn aku ngenèni ing papan kang oradaksebari lan ngumpul-ngumpulakésaka papan kang ora daktanduri.27Yèn mangkono, kowé kudunémasrahaké dhuwitku marang wong

MATIUS 25.28–32 145

kang nglakokaké dhuwit, lan samangsaaku teka aku nampani bali, iku dalahsaanakané.28Mulané talèntané iku jaluken, banjurwènèhna marang kang duwé sapuluhtalènta iku.29Sabab sing sapa duwé, bakalkaparingan, lan bakal duwé ngantilubèr-lubèr. Nanging saka wong kangora duwé, bakal kapundhutan sabarangdarbèké kabèh.30Anadéné abdi kang tanpa guna ikuuncalna menyang pepeteng kang petengdhéwé. Ing kono bakal ana tangis lankeroting untu."31 "Bésuk menawa Putraning Manungsarawuh ngagem kamulyané lansakèhing malaékat padha ndhèrèkaké,Panjenengané banjur lenggah ingdhampar kamulyané.32Sakèhing bangsa nuli bakalkaklumpukaké ana ing ngarsanélan Panjenengané bakal misah-misahaké bangsa-bangsa iku siji lansijiné, kayadéné pangon anggonémisah-misahaké wedhus-gèmbèl karowedhus-bérok,

MATIUS 25.33–38 14633 lan pangon iku mapanaké wedhusgèmbèl ana ing tengené, déné wedhusjawa ana ing kiwané.34Tumuli Sang Nata bakal ngandikamarang kang ana tengené: Hé, parakang binerkahan déning Ramaningsun,mara, padha tampanana warisan Kraton,kang wus kacawisaké marang sira wiwitdumadining jagat.35Awitdéné nalika Ingsun kerapan, siranyaosi dhahar Ingsun; nalika Ingsunkasatan, sira nyaosi kang kanggongunjuk; nalika Ingsun neneka, siranyaosi palereban;36nalika Ingsun kelukaran, sirangagem-ngagemi Ingsun, nalika Ingsungerah, sira niliki Ingsun; nalika Ingsunkinunjara, sira mara nemoni Ingsun.37 Ing kono para wong kang lakunébener iku bakal padha munjuk: Gusti,kala punapa kawula sumerep Padukakerapan lajeng kawula nyaosi dhahar,utawi kasatan lajeng kawula nyaosingunjuk?38Kala punapa kawula sumerep Padukaneneka lajeng kawula nyaosi palereban,utawi kelukaran kawula agem-agemi?

MATIUS 25.39–44 14739Kala punapa kawula sumerep Padukagerah utawi kinunjara, lajeng kawulamarek manggihi Paduka?40Sang Nata bakal paring wangsulan,pangandikané marang wong-wong iku:Satemené Ingsun pitutur marang sira:Sepira kang sira tindakaké marang salahsiji saka sedulur-seduluringsun kangcilik dhéwé iki, iku sira tindakaké kagemIngsun.41Sawusé mangkono Panjenenganéiya bakal ngandika marang kang anaing kiwané: Hé wong kang padhakena ing laknat, sumingkira saka ingngarsaningsun, menyang ing genilanggeng, kang wis kacawisaké kanggoIblis lan para malaékaté.42Awit nalika Ingsun kerapan, sira oranyaosi dhahar Ingsun; nalika Ingsunkasatan, sira ora nyaosi ngunjuk;43nalika Ingsun neneka, sira oranampani Ingsun ing brayatira; nalikaIngsun kelukaran sira ora ngagem-agemiIngsun; nalika Ingsun gerah lan ana ingkunjara, sira ora niliki Ingsun.44 Ing kono wong-wong mau iya bakalpadha mangsuli klawan munjuk: Gusti,kala punapa kawula sumerep Paduka

MATIUS 25.45–26.4 148

kerapan, utawi kasatan, utawi neneka,utawi kelukaran utawi gerah, utawikinunjara lan kawula mboten ngladosiPaduka?45Panjenengané banjur bakal mangsuliwong-wong mau klawan ngandika:Satemen-temené Ingsun pitutur marangsira, sepira kang ora sira tindakakémarang kang cilik dhéwé iki, iku iya orasira tindakaké kagem Ingsun.46Anadéné wong-wong iku bakal padhalumebu ing paukuman langgeng, dénépara wong kang lakuné bener bakallumebu ing urip langgeng."

261Sawisé Yésus mungkasipangandikané kabèh iku mau,

banjur ngandika marang para sakabaté,2 "Kowé padha mangerti, yèn rongdina manèh nyandhak dinané riyayaPaskah, lan Putraning Manungsa bakalkaulungaké supaya kasalib."3 Ing nalika samana para pangarepingimam lan para pinituwaning bangsapadha nglumpuk ana ing padalemanéImam Agung kang asma Kayafas,4pirembugan bab anggoné arepnyekel Yésus kanthi paékan lan nyédaniPanjenengané.

MATIUS 26.5–12 1495Nanging padha celathu, "Aja pinujuing riyaya, supaya aja ndadèkaké gègèring satengahé umat."6Nalika Yésus ana ing Bétania, ana ingomahé Simon kang lara kusta iku,7ana wong wadon kang marek ingngarsané Yésus, nggawa guci watu isilenga jebad kang larang regané, banjurdiesokaké ing mustakané Yésus, nalikalagi lenggah dhahar.8Nanging para sakabat bareng weruhpadha muring-muring, pangucapé, "Apakarepé pangecèh-ecèh iku?9Sabab lenga iku rak kena didolpayu larang, lan didanakaké marangwong-wong miskin."10Nanging Yésus pirsa, banjur ngandikamarang para sakabat, "Yagéné kowépadha ngganggu-gawé wong wadon iki?Awit panggawé becik kang katandukakémarang Aku.11Wong-wong miskin iku salawasé anaing kowé, nanging ora salawasé Aku anaing kowé.12Amarga anggoné ngesokaké lengaing awakku iku, kanggo nyawisakéanggonku bakal kakubur.

MATIUS 26.13–18 15013Sanyatané Aku pitutur marangkowé, ana ing ngendi baé Injil ikidiwartakaké ing saindenging jagat, apakang katindakaké iku bakal kacaritakakéuga minangka pangéling-éling marangwong wadon iku."14Sawisé iku salah sawijining sakabatrolas, kang jenengé Yudas Iskariot,marani para pangareping imam,15 lan matur, "Panjenengan badhémaringi punapa dhateng kula, supadoskula masrahaken tiyang punika dhatengpanjenengan?" Para pangareping imambanjur ngulungaké telung puluh sèkelpérak marang Yudas.16Lan wiwit nalika iku Yudas golèkwektu kang cocog kanggo masrahakéYésus.17 Ing dina wiwitaning riyaya RotiTanpa Ragi, para sakabat padha mareking ngarsané Yésus lan matur, "Gustingersakaken wonten ing pundi anggènkawula nyawisaken papan kagem dhaharPaskah?"18Panjenengané ngandika, "Padhamenyanga kutha, menyang enggonési Anu lan kandhaa: DhawuhipunGuru: Wektuku wus cedhak, Aku arep

MATIUS 26.19–24 151

mahargya Paskah karo para sakabatkuana ing omahmu."19Para sakabat banjur nindakaké kayakang kadhawuhaké déning Yésus lannyawisaké Paskah.20Bareng wus soré, Panjenenganélenggah dhahar bebarengan karo parasakabaté rolas.21Lan sajroné padha mangan,Panjenengané ngandika, "Satemené Akupitutur marang kowé, yèn salah siji sakaing antaramu bakal ngiyanati Aku."22Para sakabat padha sedhih bangetsarta wiwit padha munjuk mbaka sijigenti-genti, "Rak sanès kawula, ta,Gusti?"23Déné minangka wangsulan,Panjenengané ngandika, "Singbebarengan karo Aku nyelupaké tanganing mangkok iki, iya iku kang bakalngulungaké Aku.24Putraning Manungsa pancèn bakaljengkar, kaya kang katulis tumrapPanjenengané, nanging bilai wongkang awit saka pokal-gawéné PutraningManungsa kaulungaké. Saupama wongiku ora kalairaké, iku luwih becik."

MATIUS 26.25–30 15225Yudas kang bakal ngulungakéPanjenengané banjur matur, "Raksanès kawula, ta, Guru?" Panjenenganéngandika marang Yudas, "Kowé wuskandha dhéwé!"26Nalika padha mangan, Yésusmundhut roti, lan sawusé saos-sokur,banjur nyuwil-nyuwil roti iku sartamaringaké marang para sakabat lanngandika, "Padha tampanana, panganen,iki badanku."27Panjenengané nuli mundhut tuwunglan sawusé saos-sokur banjur maringakémarang para sakabaté, pangandikané,"Padha ngombéa kabèh saka ing tuwungiki.28Sabab iki getihku, getihing prajanjiankang kawutahaké kanggo wong akèh,murih apuraning dosa.29Nanging Aku pitutur marang kowé:Wiwit saiki Aku ora bakal ngombé manèhpametuning wit anggur iki, nganti tekanwektuné Aku lan kowé padha ngombékang anyar ana ing Kratoning Ramaku."30Sawisé padha ngunjukaké kidungpamuji, banjur padha mangkat menyangGunung Zaitun.

MATIUS 26.31–36 15331Yésus banjur ngandika marang parasakabat, "Ing bengi iki kowé kabèhbakal padha kecuwan marga sakaAku. Sabab wis tinulis, mangkéné:Ingsun bakal nggebag juru pangoné lanwedhus-wedhusé ing pepanthané bakalkabuyaraké.32Nanging sawisé Aku tangi, Aku bakalndhisiki kowé kabèh menyang Galiléa."33Pétrus tumuli matur marangPanjenengané, "Sanadyan sadaya samikecuwan dhateng Gusti babar pisankawula mboten badhé kecuwan."34Pangandikané Yésus marang Pétrus,"Satemené Aku pitutur marang kowé:Ing bengi iki, sadurungé jago kluruk,kowé bakal nyélaki Aku kaping telu."35Pétrus matur marang Panjenengané,"Sanadyan kawula kedah pejah sarengkaliyan Gusti, kawula mboten badhényélaki Gusti." Para sakabat kabèh iyapadha matur kaya mangkono.36Yésus banjur tindak karo parasakabat menyang ing panggonan kangaran Gètsémani, lan Panjenenganéngandika marang para sakabat, "Padhalinggiha ing kéné, sasuwéné Aku lungamrana prelu ndedonga."

MATIUS 26.37–42 15437Panjenengané ngajak Pétrus lananaké Zébédéus loro, Panjenenganébanjur wiwit sungkawa ing galih langorèh.38Panjenengané nuli ngandika marangsakabat telu mau, "Atiku sedhih banget,nganti kaya arep tumeka ing pati. Padhatetepa ana ing kéné lan padha melèkangancani Aku."39Panjenengané banjur tindak majusethithik sumungkem wedanané lanndedonga, klawan matur, "Dhuh, RamaKawula, manawi kepareng, mugi tuwungpunika sumingkira saking Kawula,nanging mboten awit saking pikajengKawula, nanging karana karsa Paduka."40Panjenengané banjur murugisakabat mau lan padha ketemu turu.Panjenengané ngandika marang Pétrus,"Apa kowé padha ora kuwat melèkngancani Aku sajam baé?41Padha melèka lan ndedongaa, supayakowé aja kena ing panggodha. Roh ikupancèn cumadhang, nanging sipatingmanungsa iku ringkih."42Kang kaping pindhoné Panjenenganétindak manèh lan ndedonga, "Dhuh,Rama Kawula, manawi tuwung punika

MATIUS 26.43–48 155

mboten saged sumingkir, kajawi Kawulaombé, lah kalampaha ing sakarsaPaduka."43Lan nalika Panjenengané wangsulmanèh, para sakabat ketemu padhaturu, sabab mripaté mbliyut.44Panjenengané banjur nilar parasakabaté manèh tindak ndedonga kapingteluné, pandongané padha kaya kanguwis.45Sawisé mangkono banjur murugipara sakabaté lan ngandika, "Apa kowéisih padha turu lan ngaso? Lah wistekan wektuné Putraning Manungsakaulungaké marang tanganing wong-wong dosa.46Padha tangia, payo padha lunga,kang ngulungaké Aku wus cedhak."47Nalika Yésus isih ngandika, Yudas,yaiku salah sawijining sakabat rolas,teka bebarengan karo wong golongangedhé kongkonané para pangarepéimam lan para pinituwané bangsa, kanthinggawa pedhang lan penthung.48Déné kang ngulungaké Panjenenganéwis awèh tandha marang wong-wongmau klawan ngucap, "Kang bakal

MATIUS 26.49–54 156

dakcucup, yaiku wongé, cekelen wongiku!"49Lan Yudas tumuli marek ing ngarsanéYésus sarta matur, "Ngaturaken salam,Rabbi," sarta nyucup Panjenengané.50Yésus tumuli ngandika marang Yudas,"Hé, kanca, prelumu apa kowé tekamréné?" Wong-wong mau banjur padhangangseg lan nyepeng Panjenengané.51Salah siji saka kang padha ndhèrèkYésus gumragèh tangané ngunuspedhangé lan nyabet abdiné ImamAgung, merung kupingé.52Yésus tumuli ngandika marang kangmedhang iku, "Pedhangmu balèknaing rangkané, awit kabèh wong kangolah-pedhang, bakal tiwas déningpedhang.53Utawa apa kokkira yèn Aku orabisa nyuwun marang Ramaku lanPanjenengané sanalika bakal ngirimakémarang Aku malaékat luwih saka rolaslegiun?54Yèn mangkono, banjur kepriyéanggoné katetepan tulisan-tulisan kangmratélakaké yèn pancèn kudu kalakonkaya mangkono iku?"

MATIUS 26.55–59 15755 Ing nalika iku Yésus ngandika marangwong akèh mau, "Kowé padha teka arepnyekel Aku kok kaya ngadhepi bégalkanthi nganggo pedhang lan penthung?Mangka saben dina Aku linggih lanmemulang ana ing Padaleman Suci lankowé ora nyekel Aku.56Nanging kabèh iki kelakon supayakatetepan tulisan-tulisané para nabi."Para sakabat kabèh banjur padhaninggal Panjenengané lan padha lumayusumingkir.57Para kang nyekel Yésus banjur ngiridPanjenengané menyang dalemé ImamAgung Kayafas. Ing kono para ahli Torètlan para pinituwa wus padha nglumpuk.58Pétrus ngetutaké Panjenenganésaka kadohan nganti tekan ing platarandalemé Imam Agung, lan bareng wismlebu banjur linggih ing antarané paraabdi, arep nyumurupi kepriyé kedadéanéprakara.59Para pangareping imam, malahsapepaké Pradata Agama padha golèkseksi palsu kang nglawan Yésus, supayabisa nyédani Panjenengané,

MATIUS 26.60–65 15860nanging padha ora bisa nemu,sanadyan akèh seksi palsu kang padhamaju. Wasana ana loro kang maju,61 lan matur, "Tiyang punika natécariyos: Aku bisa mbubrah PadalemanéAllah lan bisa mbangun manèh sajroningtelung dina."62 Imam Agung banjur jumeneng lanngandika marang Panjenengané, "Apakowé ora mangsuli apa-apa marangpandakwané seksi-seksi iki?"63Nanging Yésus kèndel baé. ImamAgung banjur ngandika marangPanjenengané, "Demi Allah kang asipatgesang, kowé kandhaa marang akukabèh, apa kowé iku Kristus, PutraningAllah?"64Yésus ngandika marang Imam Agung,"Kowé wus nyebutaké. ÉwasamanaAku pitutur marang kowé kabèh: Wiwitsaiki kowé padha ndeleng PutraningManungsa lenggah ing satengené KangMahakwasa lan rawuh nitih méganinglangit."65 Ing kono Imam Agung banjur nyuwèkpangagemané lan ngandika, "Wong ikingucapaké panyenyamah. Yagéné kitakok isih mbutuhaké seksi-seksi? Lah

MATIUS 26.66–72 159

sapunika panjenengan sampun mirenganggènipun nyenyamah.66Kadospundi panimbangpanjenengan?" Wong-wong padhamangsuli klawan celathu, "Tiyang punikakedah kaukum pejah."67Banjur padha ngidoni pasuryanélan njotosi Panjenengané; déné liyanénapuki.68kanthi ngucap: "Hé, Kristus, cobakandhakna marang aku kabèh, sapakang napuk kowé?"69Nalika samana Pétrus linggih anaing jaba, ana ing plataran. Banjur anasawijining abdi wadon kang nekani lanalok, "Sampéyan inggih tumut kaliyanYésus, tiyang Galiléa niku?"70Nanging Pétrus sélak ana ing ngarepéwong kabèh, pangucapé, "Kula mbotenngerti sampéyan niku kandha napa."71Bareng dhèwèké menyang ing régol,ana abdi liyané kang weruh, banjurkandha karo wong-wong kang ana ingkono, "Wong iki iya mèlu Yésus, wongNasarèt iku."72Nanging Pétrus sélak manèh kanthisumpah, "Kula mboten wanuh kalihtiyang niku."

MATIUS 26.73–27.3 16073Ora let suwé wong-wong sing padhangadeg ana kono padha marani Pétruslan celathu, "Satemen-temené kowé iyapanunggalané wong iku, omonganmukanthi cetha mratélakaké kowé ikusapa."74Pétrus banjur wiwit nyupatani awakédhéwé lan sumpah, "Kula mboten wanuhkalih tiyang niku." Ing nalika iku ugabanjur ana jago kluruk.75Pétrus nuli kèlingan pangandikanéYésus marang dhèwèké, "Sadurungéjago kluruk, kowé wus nyélaki Aku pingtelu." Mulané banjur metu lan nangiskelara-lara.

271Bareng wis ésuk, pangarepingimam kabèh lan pinituwaning

bangsa padha nglumpuk lan gawékeputusan tumrap Yésus nedya nyédaniPanjenengané.2Lan sawisé mbanda Panjenengané,wong-wong iku banjur ngiridPanjenengané lan masrahaké marangPilatus, Gubernur ing wilayah kono.3Nalika Yudas, sakabat kangngulungaké iku weruh Panjenenganébakal kasédanan, temah kanthikeduwung, banjur mbalèkaké dhuwit

MATIUS 27.4–9 161

telung puluh sèkel pérak marang parapangarepé imam lan pinituwa,4kalawan matur, "Kula damel dosa,kanthi ngulungaken rah resik." Nangingwong-wong iku padha mangsuli,"Apa urusané iku karo aku sakkanca?Mesthiné kowé dhéwé kang ngrampungiprekara iku!"5Lan karo nguncalaké dhuwité ikuana sajroning Padaleman Suci, Yudassumingkir saka kono lan nggantung.6Para pangareping imam padha njupukidhuwit mau lan padha kandha, "Dhuwitiki ora kena kalebokaké ing pethipisungsung, sabab iki dhuwit getih."7Sawisé padha rembugan banjur tukupalemahané kundhi nganggo dhuwitiku minangka pakuburané wong-wongmanca.8Mulané palemahan mau saprénédiarani: Palemahan Getih.9Kang mangkono iku dadi wuskatetepan pangandika lantaran Yérémiakang dhawuh, "Padha nampani dhuwittelung puluh sèkel pérak, yaiku ajinéwong manut katetepaning rega ingsatengahé bani Israèl,

MATIUS 27.10–17 16210 lan dhuwit mau banjur katukokaképalemahané kundhi, kaya anggonéPangéran dhawuh marang aku."11Yésus banjur kaadhepaké ingngarsané gubernur, lan gubernur nulindangu Panjenengané klawan ngandika,"Punapa panjenengan rajanipun tiyangYahudi?" Yésus ngandika, "Panjenenganpiyambak mastani makaten."12Déné tumrap panggugat marangPanjenengané déning para pangarepéimam lan para pinituwa, Panjenenganéora paring wangsulan apa-apa.13Pilatus banjur ngandika marangPanjenengané, "Punapa Panjenenganmboten mirengaken gugatanipun paraseksi ingkang samanten kathahipunpunika?"14Panjenengané ora paring wangsulan,nganti ndadèkaké gumuné Pilatus.15Anadéné ing saben mangsa riyaya,adaté gubernur nglilani luwaré tawanansiji kang dikarepaké wong akèh.16Mangka ing nalika iku ana wong sijikang kawentar alané, jenengé (Yésus)Barabbas.17Sarèhné wong-wong wus padhanglumpuk, Pilatus ngandika marang

MATIUS 27.18–22 163

wong-wong iku, "Sapa sing kokkarepakésupaya dakluwari, (Yésus) Barabbas,apa Yésus kang kasebut Kristus?"18Sabab Pilatus wus pirsa, yènwong-wong iku padha masrahakéPanjenengané awit saka drengkining ati.19Nalika Panjenengané lagi lenggahing kursi pangadilan, garwané utusanmatur, "Sampun ngantos panjenengantumut-tumut ing prekawisipun tiyangmursid punika, awit wau dalu damelsisah kula salebetipun ngimpi karanaPanjenenganipun."20Nanging para pangarepé imam lanpara pinituwa, padha ngojok-ojoki wonggolongan supaya nyuwun Barabbaskaluwarana lan Yésus diukum pati.21Gubernur banjur mangsuli lanngandika marang wong golonganiku, "Saka ing antarané wong loroiku sapa kang kokkarepaké supayadakluwari?" Wong golongan tumulimatur, "Barabbas!"22Pilatus ndangu manèh, "Yènmangkono apa kang kudu daktindakakétumrap Yésus kang kasebut Kristus iku?"Kabèh padha matur, "Tiyang punikakasaliba!"

MATIUS 27.23–28 16423Éwadéné Pilatus ngandika, "Ikuawit saka kadurakan apa kang wuskatindakaké?" Nanging wong golonganiku sangsaya seru pambengoké,tembungé, "Tiyang punika kasaliba!"24Bareng Pilatus pirsa, yènpambudidayané bakal tanpa guna,nanging malah wiwit gègèran,panjenengané tumuli mundhut banyusarta wijik asta ana ing ngarepé wonggolongan iku karo ngandika, "Aku orakaluputan tumrap getihé wong iki; padharampungana dhéwé!"25Lan wong kabèh padha mangsuliklawan matur, "Rahipun dhumawaha ingkawula lan anak-anak kawula."26Pilatus banjur ngluwari Barabasnuruti karebé wong akèh iku, lan sawisénindakaké paukuman sapu marangYésus, panjenengané banjur masrahakéYésus supaya kasalib.27Para prajurité gubernur banjur ngiridYésus mlebu ing gedhong pangadilan lannglumpukaké prajurit sabataliyon wutuhngepung Panjenengané.28Lan sawusé ngrucat jubah agemané,para prajurit iku banjur ngagemakéjubah wungu marang Panjenengané,

MATIUS 27.29–34 16529 sarta padha nganam makutha eridiagemaké ing mustakané, apadéné ingastané tengen dicepengi glagah. Tumulipadha jèngkèng ana ing ngarsané kambimoyoki, pangucapé, "Ngaturaken salambekti, dhuh Rajanipun tiyang Yahudi!"30Lan karo ngidoni Panjenengané,banjur padha njupuk glagahé iku mausarta kagebagaké ing mustakané.31Sawusé padha moyoki Panjenengané,tumuli padha ngrucat jubahé lanngagemaké pangagemané piyambak,banjur nglarak Panjenengané metu arepdisalib.32Nalika padha lumaku metu menyangnjaban kutha, kepethuk wong saka ingKiréné, jenengé Simon. Para prajuritmeksa wong iku supaya manggul salibéYésus.33Lakuné banjur tekan ingpanggonan kang aran Golgota,tegesé pacumplungan.34Padha nyaosi ngunjuk Panjenenganéanggur kang dicampur rempelu; lanbareng ngedhapi, Panjenengané orakarsa ngunjuk.

MATIUS 27.35–42 16635Sawisé padha nyalib Panjenengané,para prajurit banjur padha ngedum-edum pangagemané sarana dilotré.36Para prajurit nuli padha lungguh,njaga Panjenengané.37Sarta padha masang pandakwa babkaluputané Panjenengané sarana tulisanana ing sandhuwuré mustakané, uniné,"Iki Yésus rajané wong Yahudi."38Nalika samana ana bégal loro kasalibbareng karo Panjenengané, siji ana ingtengen, sijiné ana ing kiwa.39Anadéné wong-wong kang padhaliwat, padha ngala-ala marang Yésus,kambi gèdhèg-gèdhèg40 lan padha ngucap, "Hé, kowé, kangarep mbubrah Padaleman Suci lanmbangun sajroné telung dina, luwaranaawakmu dhéwé: Déné menawa kowé ikuPutrané Allah, mudhuna saka ing salib!"41Mangkono uga para pangarepé imampadha moyoki bareng karo para ahliTorèt sarta para pinituwa, pangucapé,42 "Wong iku wis nylametaké wong liya,nanging nylametaké awaké dhéwé orabisa! Menawa wong iku rajané Israèl,saiki karebèn mudhun saka ing salib lanaku bakal padha pracaya.

MATIUS 27.43–49 16743Wong iku wis kumandel marangAllah, déné saiki karebèn Allah singnylametaké, yèn pancèn Allah keparenging penggalih, sabab wong iku rak wuskandha: Aku iku Putrané Allah."44Dalah bégal-bégal kang barengdisalib iya ngala-ala Panjenenganémangkono.45Wiwit jam rolas nganti tekan jam teluana pepeteng kang nglimputi satanahkabèh.46Kira-kira jam telu, Yésus nywantensora, "Éli, Éli, lama sabakhtani?" Tegesé:Dhuh Allah Kawula, Allah Kawula,punapaa déné Paduka nilar Kawula?47Krungu kang mangkono iku wongsawatara kang padha ngadeg ana ingkono padha ngucap, "Wong iki ngundangElia."48Sanalika ana wong siji saka antaranéwong-wong iku mlayu, njupuk jamurkarang, lan sawisé dicelupaké anggurkecut, diubetaké ing glagah banjurkacaosaké Panjenengané supayakaunjuk.49Nanging wong-wong liyané padhangucap, "Wis ta enengna baé, kita arep

MATIUS 27.50–55 168

padha weruh, apa Élia rawuh nylametakéwong kuwi."50Yésus banjur nywanten sora, nulimasrahaké nyawané.51 Ing kono geberé Padaleman Sucisuwèk dadi loro wiwit saka ndhuwurnganti tekan ngisor, lan ana lindhu, sartaparang-parang padha bengkah,52apadéné kubur-kubur padha menga,lan akèh para suci kang wus padha mati,padha katangèkaké.53Bareng wis padha metu sakaing kubur, lan sawisé wungunéPanjenengané, para suci kangkatangèkaké iku padha lumebu ingkutha suci sarta padha ngaton marangwong akèh.54Panggedhéning prajurit lan parakang njaga Yésus bebarengan padhangrasakaké lindhu lan nyipati apa kangwus kelakon, padha banget wediné,lan padha ngucap mangkéné, "SanyataPanjenengané iku Putraning Allah."55 Ing kono ana wong wadon akèhkang padha ngawasaké saka kadohan,yaiku wong-wong wadon kang padhandhèrèkaké Yésus saka ing Galiléa prelungladosi Panjenengané.

MATIUS 27.56–63 16956 Ing antarané yaiku: Maria Magdaléna,lan Maria ibuné Yakobus lan Yusuf, sartaibuné anak-anaké Zébédéus.57Bareng soré ana wong sugih tekasaka Arimatéa, jenengé Yusuf, kang ugawus dadi muridé Yésus,58wong iku séba ing ngarsané Pilatusnyuwun layoné Yésus. Pilatus banjurdhawuh maringaké marang wong mau.59Bareng Yusuf wis njupuk layoné,tumuli ngulesi layon iku nganggo moriputih kang resik,60 lan banjur nyarèkaké layon ikuana ing pakuburané kang anyar, kangtinatah ana ing padhas, lan sawiséngglundungaké watu gedhé ana inglawangé pasaréan, nuli mulih.61Maria Magdaléna lan Maria sijinépadha ana ing kono padha linggih ingngarep pasaréan.62Ésuké, yaiku sawisé dina pacawisan,para pangareping imam lan para Farisipadha nglumpuk ing ngarsané Pilatus63 lan padha matur, "Tuwan, kula samiènget, bilih juru panasaran punika nalikataksih gesang, cariyos makaten: Sawisételung dina Aku bakal tangi.

MATIUS 27.64–28.2 17064Awit saking punika, mugipanjenengan ndhawuhaken, supadoskuburipun kajagi ngantos dumugitigang dintenipun. Manawi mbotenmekaten, saged ugi para sakabatipunlajeng dhateng mandung Piyambakipun,nunten cariyos dhateng tiyang kathah,Panjenengané wus wungu saka ingantarané wong mati, satemah jurupanasaran ingkang kantun badhélangkung awon katimbang ingkangrumiyin."65Pangandikané Pilatus marangwong-wong mau, "Kowé padha daklilaninggawa prajurit, padha mangkata,padha jaganen kaya kang kokkarepaké."66Sawisé padha mangkat, wong-wongiku padha njaga pasaréan, sarta kabantudéning para prajurit nyègel watuné.

281Bareng dina Sabat wis kliwat, ingwayah bangun ésuk, ngarepaké

dina kapisan ing minggu iku, MariaMagdaléna karo Maria sijiné padha lunganiliki pasaréan.2Lah tumuli ana lindhu gedhé, awitana malaékating Pangéran tumedhaksaka langit lan nyelak ngglundhungakéwatuné, nuli dilenggahi.

MATIUS 28.3–9 1713Pasuryané katon kaya kilat,pangagemané putih kaya salju.4Awit saka wediné marang malaékat,sing padha jaga gumeter wedi bangetnganti kaya wong mati.5Ananging malaékat mau ngandikamarang wong-wong wadon iku, "Kowéaja padha wedi, sabab aku ngerti, kowépadha nggolèki Yésus kang disalib iku.6Panjenengané ora ana ing kéné,awit wis wungu, kaya kang wuskapangandikakaké. Padha mrénéa,delengen papan panggonané sumaré.7Lan diénggal padha lungaa sartakandhakna marang para sakabaté,yèn Panjenengané wis wungu saka ingantarané wong mati lan mangertia,Panjenengané ndhisiki kowé tindakmenyang Galiléa. Ana ing kana, kowébakal padha ndeleng Panjenengané. Lahmangertia, Aku wis tutur marang kowé."8Wong-wong wadon iku banjur énggal-énggal padha lunga saka ing pasaréanklawan wedi lan kanthi kabungahangedhé, padha lumayu arep awèh wartamarang para sakabaté Yésus.9Lah sanalika Yésus methukaké wong-wong wadon iku lan ngandika, "Bagéa!"

MATIUS 28.10–15 172

banjur padha nyedhaki Panjenenganélan nyandhak sampéyané sarta nyembahPanjenengané.10Yésus tumuli ngandika marangwong-wong wadon iku, "Aja padhawedi. Padha lungaa, awèh pawartamarang sadulur-sadulurku supaya padhamenyang Galiléa, ana ing kana bakalpadha ndeleng Aku."11Nalika wong-wong wadon iku padhamangkat, lah wong sawatara sing padhanjaga padha lumebu ing kutha, ngaturipawarta marang para pangarepé imam,bab kabèh kang kalakon.12Lan sawusé ngumpul karo parapinituwa sarta gawé putusan, banjurpadha mènèhi dhuwit akèh marang paraprajurit,13 sarta dhawuhé, "Kowé padhakandhaa mangkéné, ‘Ing wayah bengipara sakabaté padha teka nyolonglayoné, nalika aku padha turu.’14Déné menawa prekara iki kapirengdéning gubernur, aku bakal padha maturpanjenengané, supaya kowé ora nemureruwed."15Bareng wis padha nampani dhuwité,para prajurit banjur padha nglakoni kaya

MATIUS 28.16–20 173

anggoné padha kawarah. Lan carita ikusumebar ana ing antarané wong Yahudinganti sapréné.16Para sakabat sawelas nuli padhamangkat menyang Galiléa, menyanggunung kang wus kadhawuhaké Yésusmarang para sakabat mau.17Bareng padha ndeleng Panjenenganébanjur padha sujud, nanging sakabatsawatara padha mangu-mangu.18Yésus banjur nyelaki para sakabatlan ngandika, "Sakèhé pangwasa anaing swarga lan ing bumi wis kaparingakémarang Aku.19Mulané padha lungaa, sakèhingbangsa padha dadèkna muridku, klawandibaptisi ing asmané Sang Rama, SangPutra lan Sang Roh Suci,20 lan padha diwulanga netepi sabarangkang wis dakdhawuhaké marang kowékabèh. Lah, Aku nunggal karo kowéing sadina-dina, nganti tumeka ingwekasaning jaman."

Markus

11 Iki wiwitaning Injilé Yésus Kristus,Putrané Allah.

2Kaya kang wis katulis ana ing kitabéNabi Yésaya, "Lah, Ingsun ngutusutusaningsun ana ing ngarsanira, kangbakal nyawisaké marginira;3ana swarané wong kang nywara soraana ing pasamunan: Padha nyawisnamargining Pangéran, lencengnalurung-lurungé."4Mangkono Yohanes Pambaptis rawuhéana ing pasamunan sarta ngundhangakébaptising pitobat murih apuraning dosa.5Wong saisiné wilayah Yudéa kabèhlan sakèhé wong kang manggon ingYérusalèm, padha sowan panjenenganésarta padha dibaptisi ana ing Kali Yordankalawan padha ngakoni dosané.6Yohanes ngagem ageman wulu untalan ing lambungé ngagem sabuk lulang,apadéné dhaharané walang lan madualas.7Déné panjenengané iku ngundhangaképawarta klawan ngandika, "Ing

MARKUS 1.8–14 2

sapungkurku, Panjenengané kang luwihkwasa tinimbang aku rawuh; tumungkulnguculi talining trumpahé baé aku orapantes.8Aku mbaptis kowé sarana banyu,nanging Panjenengané iku bakal mbaptiskowé sarana Roh Suci."9Nalika samana Yésus rawuh sakaNasarèt ing wilayah Galiléa, lanPanjenengané banjur dibaptis déningYohanes ana ing Kali Yordan.10Bareng Panjenengané mentas sakaing banyu, sanalika pirsa langit piyak,sarta Roh kang pindha manuk daranedhaki Panjenengané.11Nuli ana swara saka swarga, "Siraiku Putraningsun kang kinasih, kangndadèkaké renaning galihingsun."12Sawisé iku, Roh tumuli nuntunPanjenengané menyang pasamunan.13Sajroné patang puluh dina,Panjenengané ana ing kono kagodhadéning Iblis. Pamanggèné sesarengankaro kéwan alas, déné malaékat-malaékat padha ngladosi.14Sawisé Yohanes katangkep, Yésusrawuh ing Galiléa, nggelaraké InjiléAllah,

MARKUS 1.15–21 315 lan ngandika, "Wis tekan waktuné,Kratoné Allah wis cedhak, padhamratobata, lan pracayaa marang Injil!"16Nalika pinuju tindak urut pinggiréTlaga Galiléa, Yésus pirsa Simon karoAndréas saduluré Simon, lagi padhanibakaké jala ing tlaga, amarga wongiku padha tukang golèk iwak.17Yésus banjur ngandika marangwong-wong iku, "Ayo, padha mèlua Aku.Aku bakal ndadèkaké kowé tukang golèkwong."18Sanalika banjur padha ninggal jalané,ndhèrèkaké Panjenengané.19Bareng nglajengaké tindak sawatara,Panjenengané pirsa Yakobus anakéZébédéus lan Yohanes saduluré, lagipadha ana ing prau ndandani jalané.20Panjenengané banjur nimbali wong-wong iku, lan tumuli padha ninggalZébédéus, bapakné, ana ing prau karopara buruhé, lan padha ngetut-buriPanjenengané.21Yésus lan para sakabaté banjurpadha tekan ing Kapèrnaum. Barengdina Sabat, Panjenengané énggal-énggalmlebet ing papan pangibadah sartamemulang.

MARKUS 1.22–27 422Wong-wong padha gumun bangetmarang piwulangé, awit Panjenenganéiku maringaké piwulang kayadéné kangkagungan pangwasa, lan ora kaya paraahli Torèt.23 Ing papan pangibadah kono,dumadakan ana wong kang kepanjinganroh jahat, lan bengok-bengok,24 "Punapa prekawis kawula sadayakaliyan Panjenengan, dhuh Yésus sakingNasarèt! Panjenengan rawuh punikapunapa badhé numpes kawula? Kawulangertos Panjenengan punika sinten:Inggih Panjenenganipun ingkang suci,pinangkanipun saking Allah."25Nanging Yésus tumuli ndukani rohjahat iku klawan ngandika, "Menenga,metua saka wong iku!"26Roh jahat iku ngontang-antingakéwong mau sarta njerit kanthi swara sorabanjur metu saka wong mau.27Wong kabèh padha gumun, temahpadha takon-tinakon, kalawan ngucap,"Apa ta iki? Piwulang anyar mawapangwasa. Apadéné paring dhawuhmarang roh-roh jahat lan iku iya padhamanut marang Panjenengané."

MARKUS 1.28–34 528Pawarta bab Panjenengané banjursumebar ing endi-endi nyrambahiwilayah Galiléa kabèh.29Lan sawisé medal saka ing papanpangibadah, Yésus karo Yakobus lanYohanes banjur énggal-énggal tindakmenyang omahé Simon lan Andréas.30 Ibuné maratuwa Simon nggléthaknandhang lara panas. Para sakabatmau tumuli padha matur marangPanjenengané bab kang lara iku.31Panjenengané nuli nyelaki ibu mau,sarta nangèkaké klawan narik tangané;lan panasé tumuli ilang, banjur ngladènitamu-tamuné.32Bareng soré, nalika srengéngéwus surup, wong-wong padha nggawasakèhé wong kang padha nandhang laralan kesurupan sétan kaaturaké marangPanjenengané.33Wong sakutha kabèh padhauyel-uyelan ngumpul ana ing ngareplawang.34Panjenengané banjur nyarasakéwong akèh kang padha nandhanglara warna-warna sarta nundhungisétan akèh; lan Panjenengané oramarengaké sétan-sétané padha kandha-

MARKUS 1.35–40 6

kandha, awit wis padha wanuh marangPanjenengané.35Ésuk umun-umun, nalika isih peteng,Panjenengané wungu banjur miyos,tumuli tindak menyang papan kang sepilan ndedonga ana ing kono.36Simon lan sakancané padha nusulnggolèki Panjenengané.37Bareng wis ketemu Panjenengané,banjur padha matur, "Tiyang sadayasami madosi Panjenengan."38Panjenengané paring wangsulanmarang Simon sakancané, "Ayo padhamenyang panggonan-panggonan liyané,menyang kutha-kutha sakiwa-tengenékéné supaya Aku iya nggelaraképiwulang ana ing kono, awit iya ikupreluné anggonku rawuh ing donya."39Panjenengané banjur nggelaraképiwulang ing sawilayah Galiléa kabèh,ana ing papan-papan pangibadahéwong-wong ing kono sarta nundhungisétan-sétan.40Ana wong kang nandhang lara kustasowan ing ngarsané Yésus nyuwunpitulungan marang Panjenenganékalawan jèngkèng, matur, "Manawi

MARKUS 1.41–45 7

Panjenengan karsa, Panjenengan sagedmbirat najis kawula."41Karana trenyuh déning welasé,Panjenengané mulung astané lanndemèk wong mau sarta ngandika, "Akukarsa, birata najismu!"42Sanalika kustané ilang, temahanwong iku birat najisé.43Panjenengané banjur énggalndhawuhi wong iku sumingkir landiwanti-wanti kanthi pangandika,44 "Kowé aja nganti kandha-kandhaapa baé marang sapa baé, nanginglungaa, tuduhna awakmu dhéwé marangimam, sarta nyaosna kurban, kaya kangwis kadhawuhaké déning Musa kanggopasucèné awakmu, minangka paseksimarang wong-wong."45Éwadéné sapungkuré saka kono,wong mau wiwit martak-martakaké lannyebar-nyebaraké lelakon mau menyangngendi-endi, satemah Panjenenganéora bisa lumebet ing kutha kanthiterang-terangan, nanging lereb ana ingnjaba, ing panggonan-panggonan kangsepi, lan wong saka ing endi-endi padhaterus marani marek ing ngarsané.

MARKUS 2.1–5 8

21Let sawatara dina, sawiséPanjenengané rawuh manèh ing

Kapèrnaum, wong-wong wus padhakrungu wartané yèn Panjenengané anaing dalem.2Banjur akèh wong kang padha tekanglumpuk nganti ora ana enggonmanèh, dalah ing ngarep lawang baéiya ora ana; lan Panjenengané banjurmedhar pangandika marang kang padhanglumpuk iku.3Ana wong-wong teka karo nggawawong lumpuh, digotong wong papat,disowanaké marang Panjenengané.4Sarèhné padha ora bisa nggawamarang ngarsané Panjenenganémarga anané wong golongan, wong-wong iku padha mbukak payon ingsandhuwuré Panjenengané; lan sawusémbukak payon, wong-wong iku banjurngudhunaké paturon panggonané kanglumpuh iku nggléthak.5Bareng Yésus nguningani pangandeléwong-wong mau, banjur ngandikamarang kang lumpuh, "Nggèr, dosa-dosamu wus kaapura!"

MARKUS 2.6–12 96Nanging ana ahli Torèt sawatara kangpadha lungguh ana ing kono, lan ikupadha mikir,7 "Yagéné wong iku kok kandhamangkono? Wong iku nyenyamahmarang Allah. Sapa kang kwasa ngapuradosa kajaba mung Allah piyambak?"8Sarèhné panggalihé Yésus pirsa yènkaya mangkono iku anggoné padhamikir, Panjenengané banjur ngandikamarang para ahli Torèt iku, "Yagénékowé padha duwé pikiran kang kayamangkono ing sajroning atimu?9Endi kang luwih gampang, kandhamarang kang lumpuh iku: Dosamuwus kaapura, apa kandha: Tangia,paturonmu angkaten lan lumakua?10Nanging supaya kowé padha ngerti,yèn Putrané Manungsa iku duwépangwasa kanggo ngapura dosa ingbumi," Panjenengané banjur ngandikamarang kang lumpuh,11 "Aku kandha marang kowé, ngadega,paturonmu angkaten lan mulihamenyang omahmu!"12Kang lumpuh iku banjur ngadeg,tumuli ngangkat paturoné sartasumingkir liwat ing sangarepé wong-

MARKUS 2.13–16 10

wong, nganti wong kabèh padhakaéraman lan banjur ngluhuraké Allah,klawan padha ngucap, "Kang kayamangkono iku kita padha durung tauweruh."13Yésus banjur tindak manèh menyangpinggir tlaga; lan wong golongan ikukabèh padha sowan ing ngarsané.Panjenengané banjur memulang marangwong-wong iku.14Bareng langkung ing kono,Panjenengané pirsa Lèwi anakéAlféus lungguh ana ing kantor pajeg.Panjenengané banjur ngandika marangLèwi, "Mèlua Aku!" Lèwi tumuli ngadeglan ndhèrèkaké Panjenengané.15Kacarita Panjenengané dhahar anaing omahé Lèwi; akèh juru-tagih-pajeglan wong dosa padha mangan barengkaro Yésus lan para sakabaté, sababpancèn ana wong akèh kang padhandhèrèkaké Panjenengané.16Para ahli Torèt saka golonganFarisi bareng weruh yèn Panjenenganédhahar karo wong-wong dosa lanpara juru-tagih-pajeg, banjur padhakandha marang para sakabaté, "Yagéné

MARKUS 2.17–20 11

wong iku kok mangan awor karo parajuru-tagih-pajeg lan wong-wong dosa?"17Bareng Yésus midhanget,Panjenengané banjur ngandikamarang para ahli Torèt iku, "Wong-wongwaras ora mbutuhaké dhokter, nangingwong-wong lara iku kang mbutuhaké.Aku teka ora supaya ngundang wong-wong kang mursid, nanging supayangundang wong-wong dosa."18Nalika para sakabaté Yohaneslan para Farisi pinuju padha pasa;padha sowan sarta matur marangPanjenengané, "Sabab punapa dénépara sakabatipun Yohanes lan murid-muridipun para Farisi sami siyam,nanging sakabat-sakabat Panjenengankok sami mboten siyam?"19Yésus ngandika marang wong-wongmau, "Rak ora bisa ta tamu-tamu kangmahargya pangantèn padha pasa,nalika pangantèn lanang isih lungguhanbareng karo para tamu? Sasuwénéisih nyandhing pangantèn lanang,tamu-tamu ora kena pasa.20Nanging bakal tumeka ing waktu,nalika pangantèn kabedhol saka ing

MARKUS 2.21–24 12

antarané para tamu, lan ing waktu ikuwong-wong iku bakal padha pasa.21Ora ana wong nambalaké potongankain anyar kang durung mengkeredmarang sandhangan lawas; dénémenawa mangkono tambalané kainanyar mau bakal nyuwèkaké, kang anyarnyuwèk kang lawas, lan suwèké dadiluwih banget.22Lan ora ana wong ngisèkaké angguranyar ing kanthong kulit lawas; awitmenawa mangkono angguré bakalngrusak kanthongé, satemah dadiaangguré apadéné kanthongé bakal dadirusak lan muspra; nanging anggur anyarkuduné diwadhahi ing kanthong kulitkang anyar."23Kacarita ing sawijiné dina Sabat,Yésus tindak langkung pategalangandum; lan para sakabaté padhamethiki wulèn gandum.24Wong-wong Farisi banjur padha maturmarang Panjenengané, "Panjenenganpirsani, sabab punapa tiyang-tiyangpunika sami nindakaken padamelaningkang mboten dipun parengaken ingdinten Sabat?"

MARKUS 2.25–3.3 1325Panjenengané banjur ngandikamarang wong-wong Farisi iku, "Apakowé padha ora tau maca apa kangkatindakaké déning Daud lan parapandhèrèké, nalika ngalami kekuranganlan kaluwèn,26kepriyé anggoné padha mlebu ingPadalemané Allah, nalika jamané imamagung Abyatar lan dhahar roti caosan --kang ora pareng dipangan kejaba mungdéning para imam -- lan iya maringakéroti iku marang para pandhèrèké?"27Apadéné Panjenengané ngandikamarang wong-wong Farisi, "Dina Sabatiku dianakaké kanggo manungsa, orakok manungsa kanggo dina Sabat;28mula, Putrané Manungsa iku malahiya Gustiné dina Sabat."

31Yésus banjur mlebet manèh ingpapan pangibadah. Ing kono ana

wong kang tangané mati sasisih.2Wong-wong padha ngawasakéPanjenengané apa iya arep marasakéwong iku ing dina Sabat, supaya bisapadha nggugat Panjenengané.3Panjenengané banjur ngandikamarang wong kang tangané mati sasisihiku, "Mara, ngadega ing tengah kéné!"

MARKUS 3.4–8 144Panjenengané banjur ngandikamarang wong-wong kang padhangawasaké iku, "Ing dina Sabat iku wongdiparengaké nindakaké kabecikan apanindakaké piala, nylametaké nyawa apamatèni?" Nanging wong-wong iku padhameneng baé.5Panjenengané tumuli mirsani wong-wong ing sakiwa-tengené kalawanduka lan kanthi sekel ing galih karanawangkoting atiné. Panjenenganéngandika marang kang tangané matisasisih iku, "Tanganmu athungna!" Wongiku banjur ngathung, lan tangané wuskapulihaké.6Wong-wong Farisi iku, bareng wuspadha metu, nuli padha sekongkelankaro para golongané Hérodès gawérancangan, kepriyé bisané nyédaniPanjenengané.7Yésus lan para sakabaté banjursumingkir tindak menyang tlaga; sartakumpulaning wong akèh cacahé sakaGaliléa padha ndhèrèkaké, samono ugasaka Yudéa,8 saka Yérusalèm, saka Iduméa lansabrangé Yordan, apadéné saka wilayahéTirus lan Sidon. Kumpulaning wong

MARKUS 3.9–13 15

kang akèh cacahé iku padha sowan ingngarsané, marga wus padha krungu babsamubarang kang katindakaké déningPanjenengané.9Panjenengané banjur dhawuh marangpara sakabaté supaya nyawisaké praukagem Panjenengané marga ananéwong golongan, supaya wong golonganiku ora ngesuk-esuk Panjenengané.10Amarga Panjenengané wus nyarasakéwong akèh, mula sakèhé wong kangnandhang lelara padha dhesek-dhesekanngangseg nyedhak, murih bisanéndemok Panjenengané.11Roh-roh jahat iku saben-sabenndeleng Panjenengané, banjur padhasujud ana ing ngarsané sarta ngucapklawan sora, "Panjenengan punikaPutranipun Allah!"12Nanging kanthi wanti-wantiPanjenengané menging roh-roh jahatsupaya ora padha ngandhakaké babPanjenengané.13Yésus tumuli minggah ing gunungsarta nimbali wong-wong kangdikarsakaké lan wong-wong iku padhasowan ing ngarsané.

MARKUS 3.14–21 1614Panjenengané netepaké wongrolas, kang kasebut rasul-rasul déningPanjenengané, supaya ndhèrèkakétindaké, lan kautus nggelaraké Injil,15 sarta padha diparingi pangwasanundhungi sétan.16Panjenengané netepaké wong rolasiku, yaiku: Simon, kang diparingi jenengPétrus,17 lan Yakobus, anaké Zébédéus,lan Yohanes saduluré Yakobus, lanPanjenengané maringi jeneng marangkaro-karoné Boanèrges, kang tegeséanaking gludhug,18 sarta Andréas, Filipus, Bartoloméus,Matius, Tomas, Yakobus anaké Alféus,Tadéus, Simon golongané wong Zélot,19apadéné Yudas Iskariot, kangngiyanati Panjenengané.20Yésus tumuli mlebet ing sawijiningomah, lah wong golongan banjur tekamanèh bareng-bareng, nganti padha orakober dhahar.21Bareng para sadhèrèké padhakrungu, banjur padha marani arepngajak Panjenengané sumingkir, margaPanjenengané iku diarani éwah.

MARKUS 3.22–28 1722Déné para ahli Torèt kang tekasaka Yérusalèm padha ngucap,"yèn Panjenengané iku kepanjinganBèèlzebul," lan "anggoné nundhungisétan kanthi pitulungané panggedhéningsétan."23Panjenengané banjur nimbali lanngandikani wong-wong mau kanthiupama, "Kepriyé bisané Iblis nundhungIblis?24Menawa ana kraton nglawan awakédhéwé, kraton iku ora bisa lestari madeg,25 lan menawa ana brayat pecahnglawan awaké dhéwé, brayat iku orabisa lestari.26Mangkono uga menawa Iblis brontaknglawan awaké dhéwé sarta kapecah-pecah, Iblis ora bakal tetep ana, nangingwus tumeka ing pungkasané.27Nanging ora ana wong bisa mlebu ingomahé wong kang rosa lan njarah-rayahbarang darbèké, menawa ora mbandadhisik wong kang rosa iku. Sawusémangkono lagi bisa njarah rayah omahé.28Satemené Aku pitutur marang kowé:Sakèhing dosa lan panyenyamah kangkaucapaké déning anaké para manungsabakal kaapura.

MARKUS 3.29–35 1829Nanging, sapa baé kang nyenyamahmarang Roh Suci, ora bakal olèhpangapura ing salawas-lawasé, nangingkaluputan marga anggoné nindakakédosa kang langgeng."30Panjenengané ngandika mangkono,jalaran wong-wong mau padha ngaranimenawa Panjenengané kapanjingan rohjahat.31 Ibu lan sadhèrèk-sadhèrèké tumulipadha teka; sasuwéné ngadeg ana ingjaba, padha kongkonan wong ngaturiPanjenengané.32Wong akèh padha lungguh ngupengiPanjenengané lan padha matur, "Lahpunika ibu sarta sadhèrèk-sadhèrèkPanjenengan sami wonten ing jawimadosi Panjenengan."33Panjenengané banjur paringwangsulan marang wong-wong iku,"Sapa ibuku lan sadulur-sadulurku?"34Kanthi mirsani wong-wong kangpadha lungguh ngupengi Panjenengané,banjur ngandika, "Iya iki ibuku lansadulur-sadulurku!35Awit sing sapa nindakaké karsanéAllah, iya iku sadulurku lanang, lansadulurku wadon apadéné ibuku."

MARKUS 4.1–6 19

41Yésus wiwit memulang manèh anaing pinggiring tlaga. Wong golongan

kang luwih déning akèh padha nglumpukana ing ngarsané, nganti Panjenenganéminggah ing prau kang lagi labuh,banjur lenggah ing kono; déné wonggolongan kabèh padha ana ing dharatansapinggiring tlaga.2Panjenengané banjur mulangaképrakara akèh marang wong golonganiku ngagem pasemon. Ing piwulangéiku, Panjenengané ngandika marangwong-wong mau,3 "Padha rungokna! Ana wong metuarep nyebar wiji.4Nalika nyebar, sebarané iku sebagéantiba ing sapinggiring dalan, lan manuk-manuk banjur teka sarta nuthuli wiji-wijiiku nganti entèk.5Liyané tiba ing palemahan kangcampur watu, ing kono lemahé ora akèh;wiji-wiji iku énggal thukul, awit lemahétipis.6Nanging bareng srengéngé sayadhuwur, banjur mati déning panas lanmarga ora duwé oyod, temah dadigaring.

MARKUS 4.7–12 207Ana manèh kang tiba ing erèn, laneriné tuwuh dadi dhuwur sarta sebaranékelindhih banget, temahan mati lan orangetokaké woh.8Déné liyané tiba ing lemah kang becik,lan banjur ngetokaké woh; marga tuwuhsubur, temahan ngetokaké woh; anakang tikel telung puluh, ana kang tikelsawidak, ana kang tikel satus."9Panjenengané banjur ngandika, "Sapakang duwé kuping kanggo ngrungokaké,iku ngrungokna!"10Nalika Panjenengané piyambakan,para pandhèrèké karo sakabaté rolas ikupadha nyuwun katrangan bab pasemonmau.11Panjenengané banjur ngandikamarang wong-wong iku, "Kowé kabèhwus padha kaparingan wewadiningKratoné Allah, nanging tumrap wong-wong jaba samubarang kapratélakakénganggo pasemon,12 supaya: Sanadyan pancèn ndeleng,nanging padha ora weruh; sanadyanpancèn ngrungokaké, nanging padhaora ngerti, supaya sarana mangkonoiku ora padha mratobat lan kaparinganpangapura."

MARKUS 4.13–17 2113Panjenengané tumuli ngandikamarang wong-wong iku, "Kowé apapadha ora ngerti pasemon iki? Banjurkepriyé anggonmu ngerti sakèhingpasemon liyané?14Wong kang nyebar iku nyebarpangandika.15Déné wong-wong kang ana ingsapinggiring dalan, papan kasebarépangandika, yaiku wong-wong kangpadha ngrungokaké pangandika; Iblisbanjur énggal-énggal teka nyirnakaképangandika kang lagi baé kasebar.16Mangkono uga, kang kasebar ingpalemahan kang campur watu-watu,yaiku wong-wong kang nalika krungupangandika, banjur énggal-énggalnampani pangandika iku kalawanbungah.17Nanging pangandika iku ora ngoyoding atiné; dadi panampané pangandikamau mung tahan sadhéla baé; kanthimangkono, bareng kelakon anapanganiaya lan panguya-uya kang awitsaka pangandika iku, wong-wong mauénggal padha murtad.

MARKUS 4.18–24 2218Déné liya-liyané, yaiku kang kasebaring erèn, iku wong-wong kang padhangrungokaké pangandika,19nanging sumelanging urip ingdonya lan godhaning kasugihan tuwinkamélikan marang prakara-prakaraliyané banjur nlusup lan nglindhihpangandika iku, temah dadi tanpa woh.20Mungguh kang kasebar ing lemahkang becik, yaiku wong-wong kangngrungokaké sarta nampani pangandika,apadéné ngetokaké woh, kang siji tikeltelung puluh, lan sijiné tikel sewidak,sarta sijiné manèh tikel satus."21Yésus banjur ngandika marangwong-wong mau, "Anané lampu iku rakora supaya dipapanaké ing sangisorégenthong utawa dipapanaké ing longanta? Apa ora supaya ditumpangaké ingcagak lampu?22Sabab ora ana barang kang sinamarkajaba supaya kawiyak, lan ora anabarang kang winadi kejaba supayakawedharaké.23Sapa kang duwé kuping kanggongrungokaké iku ngrungokna!"24Panjenengané banjur ngandikamanèh, "Padha titènana, apa kang

MARKUS 4.25–30 23

padha kokrungu. Ukuran kang kokanggongukur, bakal kanggo ngukur kowé;malah tumrap ing kowé ukurané bakalditambahi.25Sabab sapa kang duwé, bakalkaparingan, lan sapa kang ora duwé,dalah apa kang diduwèni bakalkapundhut."26Yésus banjur ngandika, "Bab KratonéAllah iku kaya mangkéné: Upamanékaya wong kang nyebar wiji ing lemah,27 ing wayah bengi wong mau turu,lan ing wayah awan tangi, déné wiji ikuthukul sarta tuwuh, lan wongé iku dhéwéora ngerti kepriyé kelakoné.28Bumi iku tan kena ora mesthingetokaké woh, wiwitané arupa gagang,banjur wewulèné, nuli gandumé kangmentes ana ing wulèné.29Samangsa wohé wus tuwa, wong ikuénggal ngeriti, awit wus tekan wayahépanèn."30Yésus banjur ngandika, "KratonéAllah iku beciké kita upamakaké apa,utawa beciké kita gambaraké nganggopasemon apa?

MARKUS 4.31–37 2431 Iku kayadéné wiji sesawi kang nalikadisebar ing lemah, iku wujudé cilikdhéwé saka sakèhing wiji ing bumi.32Nanging bareng wis disebar, banjurtuwuh lan dadi gedhé dhéwé sakasakèhing sayuran sarta ngetokaké pangkang gedhé-gedhé, nganti manuk-manuk ing awang-awang padha bisanusuh ana ing ayomané."33Ngagem pasemon akèh kang kayamangkono iku, Panjenengané mbabaraképangandika marang wong-wong iku,saukur karo sagaduking pangertèné,34 lan Panjenengané ora ngandikatanpa pasemon marang wong-wongiku, nanging yèn marang para sakabatépiyambak, Panjenengané nerangakésamubarang kanthi kusus.35 Ing dina iku bareng wus surup, Yésusngandika marang para sakabaté, "Ayopadha mangkat nyabrang."36Karo ninggal wong golongan, parasakabat banjur padha ndhèrèkakéPanjenengané kang wus ana ing praubebarengan karo prau-prau liyané.37Tumuli ana prahara kang gedhé, lanombaké ngebyuki prau, nganti praunémèh kebak banyu.

MARKUS 4.38–5.3 2538Déné Yésus ana ing buritan saréngagem bantal. Para sakabat banjurmungu Panjenengané lan matur, "Guru,punapa Panjenengan mboten menggalih,bilih kawula sami katiwasan?"39Sawisé wungu, Panjenenganébanjur ndukani anginé kanthi serengsarta ngandika marang tlaga, "Sirepa!Antenga!" Anginé nuli sirep lan tlaganédadi anteng.40Panjenengané banjur ngandikamarang para sakabaté, "Yagéné kowépadha wedi? Apa kowé padha orapracaya?"41Para sakabat dadi wedi banget,sarta padha rerasanan, "SejatinéPanjenengané iku sapa ta, déné anginlan tlaga baé padha mbangun turutmarang dhawuhé?"

51Nuli Yésus lan para sakabaté padhatekan sabranging tlaga, ing wilayahé

wong Gerasa.2Lagi baé Panjenengané mandhap sakaing prau, ana wong kang kerasukan rohjahat saka ing pakuburan, methukaké.3Wong mau manggon ana ingpakuburan lan ora ana wong siji baé

MARKUS 5.4–10 26

kang bisa mbanda wong mau, sanadyannganggo ranté pisan,4amarga wong iku sikil lan tangané wuskerep diranté, nanging ranténé dipedhotlan dibedhat, mangka ora ana siji baéwong kang bisa nelukaké.5Rina-wengi wong iku terus ana ingpakuburan-pakuburan lan gunung-gunung karo bengak-bengok sartangantemi awaké dhéwé nganggo watu.6Bareng weruh Yésus saka ing kadohan,wong mau banjur mlayu lan nyembahPanjenengané,7 sarta mbengok klawan sora, "Punapaurusan Panjenengan kaliyan kula,dhuh, Yésus, Putranipun Allah ingkangMahaluhur? Demi Allah, sampun ngantosnyiksa kula!"8Wong mau matur mangkono, jalaranPanjenengané ngandika, "Metua sakawong iku, hé, roh jahat!"9Panjenengané banjur ndangu marangwong iku, "Sapa jenengmu?" Wong ikutumuli matur, "Nama kula Legion, awitkula punika kathah."10Wong iku kanthi adreng nyuwunsupaya Panjenengané ora nundhungroh-roh jahat iku saka ing wilayah kono.

MARKUS 5.11–15 2711 Ing kono ana babi sapantha gedhélagi padha golèk pangan ana ingèrèng-èrèngé gunung.12Roh-roh jahat iku banjur padhanyuwun marang Panjenengané karomatur, "Panjenengan ndhawuhana kulasupados sami pindhah ing babi-babipunika, babi-babi punika badhé kulalebeti."13Yésus marengaké roh-roh jahat iku;lan roh-roh jahat mau tumuli padhametu banjur mlebu ing babi-babi iku;pepanthan babi mau tumuli gumrudugmudhun liwat èrèng-èrèng kang njulegambyur ing tlaga, cacahé wetara rongèwu, lan padha klelep ing kono.14Para kang angon babi-babi maubanjur padha mlayu awèh warta marangwong-wong ing kutha lan ing kampung-kampung sakiwa-tengené. Wong-wongbanjur padha metu arep weruh apa kangwis kelakon.15Wong-wong mau padha sowan ingngarsané Yésus lan padha ndelengwong kang kapanjingan sétan Legioniku lungguh ana ing kono, wis nganggosandhangan sarta waras budiné,satemah wong-wong iku padha wedi.

MARKUS 5.16–21 2816Wong-wong kang padha weruhlelakon mau banjur padha nyritakakémarang wong-wong kang padha tekaiku, apa kang tumanduk ing wong kangkapanjingan sétan lan bab babi-babimau.17Wong-wong banjur padha nyuwun,supaya Panjenengané jengkar saka ingwilayahé.18Nalika Yésus minggah ing prau,wong kang kapanjingan sétan maunyuwun marang Panjenengané supayadiparengaké ndhèrèk.19Yésus ora marengaké, nangingngandika marang wong iku, "Mulihamenyang omahmu, menyang krabatmulan kandhakna marang wong-wongmau sabarang kang katindakaké déningAllah marang kowé sarta anggonéPanjenengané melasi kowé!"20Wong iku banjur lunga sarta wiwitmartakaké ana ing tanah Dékapolissamubarang kang wis katindakakédéning Yésus marang wong mau, temahwong kabèh padha gumun.21Nalika Yésus nyabrang manèhkalawan nitih prau, wong golongankang akèh cacahé teka padha ngrubung

MARKUS 5.22–27 29

Panjenengané. Nalika Panjenengané anaing pinggir tlaga,22 tumuli ana wong saka panunggalanépara pangareping papan pangibadahteka, jenengé Yairus. Bareng weruhPanjenengané, wong iku banjur sujuding ngarsané,23 lan kanthi adreng nyuwun marangPanjenengané lan matur, "Anak kawulaèstri saweg sakit mèh pejah, mugi Gustirawuh saha numpangi asta dhatenganak kula wau, supados wilujeng lanlestantun gesang."24Yésus banjur tindak bareng karopangareping papan pangibadah mau.Lan wong golongan kang akèh cacahéndhèrèkaké Panjenengané.25Ana wong wadon kang laranggrajag-getih wus rolas taun lawasé,26 sing banget anggoné nandhangsangsara, wis bola-bali ditambanidhokter pirang-pirang, ngantingentèkaké barang darbèké kabèh,mangka iku ora mitulungi, nanginglarané malah dadi luwih nemen.27Marga wus krungu pawarta babYésus, wong wadon iku tumuli tekanrambul ing satengahé wong golongan,

MARKUS 5.28–33 30

banjur ndemèk jubahé Panjenenganésaka ing buri.28Sabab pamikiré, "Yèn aku ndemèk,sanadyan ta mung jubahé Panjenengané,aku bakal kawarasaké."29Sanalika nggrajag-getihé banjur dadimampet, apadéné iya ngrasakaké yènawaké wus waras.30Sanalika iku uga Yésus ngraosakésaka ing sarirané piyambak ana dayakang metu, Panjenengané banjurminger ing satengahé wong golongan lanngandika, "Sapa kang ndemèk jubahku?"31Para sakabaté banjur padha maturmarang Panjenengané, "Gusti pirsatiyang golongan sami ndhesek-ndesekGusti, éwasemanten Gusti ngandika:Sapa kang ndemèk Aku?"32Panjenengané banjur mirsanimubeng, nedya nguningani wong kangtumindak mengkono.33Déné wong wadon mau sarèhnényumurupi apa kang kelakon tumrapawaké, banjur kanthi wedi lan gumetermarek sarta sujud ing ngarsané Yésus,apadéné ngaturaké kabèh ing sanyatanémarang Panjenengané.

MARKUS 5.34–39 3134Panjenengané tumuli ngandikamarang wong wadon iku, "Hé, nggèr,pracayamu wus mitulungi kowé.Mundura kanthi tentrem-rahayu, lanwarasa saka lelaramu."35Nalika Panjenengané isih ngandika,wong sawatara saka ing omahépangareping papan pangibadah maunusul teka lan matur, "Putra putripanjenengan sampun tilar, punapaginanipun panjenengan taksih ngribediGuru?"36Nanging Yésus, kanthi ora nggatosakémarang tetembungan kang kaucapakéiku, ngandika marang pangarepé papanpangibadah iku, "Aja wedi, pracayaabaé!"37Yésus ora marengaké ana wong kangndhèrèk Panjenengané kejaba Pétrus,Yakobus lan Yohanes, saduluré Yakobus.38Bareng wus padha tekan omahépangareping papan pangibadah iku,Panjenengané pirsa kaributan, wong-wong kang nangis lan sesambat kalawansora.39Bareng wis mlebet, Panjenenganébanjur ngandika marang wong-wong iku,

MARKUS 5.40–6.2 32

"Yagéné kowé padha ribut lan nangis?Bocahé ora mati, nanging turu."40Wong-wong iku banjur padhanggeguyu Panjenengané. Sawiséndhawuhi metu wong-wong iku kabèh,Panjenengané tumuli ngajak bapak lanibuné bocah mau sarta kang padhandhèrèk Panjenengané, banjur mlebeting papané bocah mau.41Kanthi ngasta tangané, Panjenenganéngandika marang bocah iku, "Talitakum," kang ateges, "Hé, gendhuk, Akudhawuh marang kowé, tangia!"42Sanalika bocah wadon iku tangi sartamlaku mrana-mréné; bocah iku umurérolas taun. Wong kabèh tumuli padhabanget kaéraman.43Panjenengané paring dhawuhwanti-wanti marang wong-wong iku, ajanganti ana wong kang ngerti bab mau,sarta ndhawuhi supaya bocahé diparingimangan.

61Yésus banjur jengkar saka konolan rawuh ing papan asalé, déné

para sakabaté padha ndhèrèkakéPanjenengané.2 Ing dina Sabat, Panjenengané wiwitmemulang ana ing papan pangibadah,

MARKUS 6.3–6 33

lan wong akèh kang padha ngrungokakégumun banget, klawan ngucap, "Wongiku anggoné olèh iku kabèh saka ngendi?Lan kawicaksanan apa kang kaparingakémarang wong iku? Sarta kepriyé dénépangwasa kang ngéram-éramaké kangkaya mangkono iku bisa katindakakésarana tangané?3Apa wong iku dudu tukang kayu,anaké Maria, saduluré Yakobus, Yosès,Yudas lan Simon? Lan apa sadulur-saduluré wadon ora padha manggon ingkéné ing satengah kita?" Wong-wong ikutemah padha nampik Panjenengané.4Yésus banjur ngandika marang wong-wong iku, "Nabi iku mesthi kajèn ana ingngendi-endi, kejaba ana ing papan asalélan ing satengahé kulawargané sarta ingomahé dhéwé."5Ana ing kono Panjenengané orasaged nindakaké pangwasa kangngéram-éramaké liyané, kajaba mungnyarasaké wong lara sawatara sarananumpangi asta.6Panjenengané gumun banget awitsaka anggoné wong-wong mau padhaora pracaya. (6-6b) Yesus banjur tindakndlajahi desa-desa karo memulang.

MARKUS 6.7–12 347Panjenengané nimbali marek sakabatrolas iku sarta wiwit ngutus para sakabatmau ngloro-ngloro. Panjenenganémaringi pangwasa marang para sakabattumrap roh-roh jahat,8apadéné ndhawuhi para sakabatsupaya ora sangu apa-apa kanggo anaing dalan, kejaba mung teken; aja padhanggawa roti, aja nggawa kanthong,dhuwit ing sabuk iya ora,9nanging kena nganggo trumpah, lanaja padha nggawa sandhangan rangkep.10Panjenengané banjur ngandikamarang para sakabat, "Ing endi baé, yènkowé padha mlebu ing sawijining omah,kowé padha manggona ana ing kononganti salungamu.11Déné menawa ana panggonankang ora nampa kowé lan uga orangrungokaké kandhamu, nalikané kowépadha ninggal papan kono, ketabnalebu kang tumèmpèl ing tlapakanmuminangka paseksi marang wong-wongmau."12Para sakabat banjur padha lungamartakaké supaya wong padhamratobat,

MARKUS 6.13–18 3513 lan padha nundhungi sétan akèh,apadéné medhaki wong pirang-pirangnganggo lenga dadi lan warasé.14Raja Hérodès iya midhanget babYésus, awit asmané wus misuwur, lanwong padha ngandhakaké, "YohanesPambaptis wus kawungokaké saka ingantarané wong mati, mulané pangwasakang ngéram-éramaké iku makarya anaing Panjenengané."15Déné wong-wong liyané padhangucap, "Iku Élia!" Nanging wong-wongliyané padha nuturaké, "Iku nabikayadéné nabi-nabi ing jaman biyèn."16Nalika Hérodès midhanget prakaraiku, banjur ngandika, "Dudu, ikuYohanes, kang wus daktigas guluné, ikuwus katangèkaké."17Amarga Hérodès piyambak wisdhawuh supaya nangkep Yohaneslan mbanda panjenengané ana ingkunjara, awit Hérodès ngalap Hérodias,garwané Filipus sadhèrèké Hérodès, dadigarwané.18Yohanes pancèn naté ngèngetakémarang Hérodès, "Mboten wenangpanjenengan mengku sémahipunsadhèrèk panjenengan!"

MARKUS 6.19–23 3619Mulané Hérodias ngendhem serikmarang Yohanes lan ngudi bisanényédani panjenengané, nanging orabisa,20 sabab Hérodès éring marangYohanes, amarga pirsa yèn Yohanes ikupriya mursid lan suci, mulané Hérodèsngayomi panjenengané. Lan manèh,samangsa midhanget pangandikanéYohanes, Hérodès kuwur panggalihé,éwadéné remen midhangetaké.21Wusana ana wewengan kang beciktumrap Hérodias, nalika Hérodès ingdina wiyosané damel bujana kanggopara panggedhéné lan para opsiré sartapara wong kang kajèn-kéringan ingGaliléa.22Nalika putrané putri Hérodias mlebusarta banjur mbeksa, iku gawé renanéHérodès lan para tamuné. Raja Hérodèsbanjur ngandika marang putriné iku,"Kowé nyuwuna marang aku apa kangkokkarepaké, mesthi bakal dakparingi!"23Panjenengané nuli sumpah marangputri iku, "Apa baé kang koksuwunmarang aku bakal dakparingaké marangkowé, sanadyan nganti separoningkratonku pisan!"

MARKUS 6.24–29 3724Putri mau banjur metu sarta maturmarang ibuné, "Prayoginipun kulanyuwun punapa?" Déné ibuné mangsuli,"Sirahé Yohanes Pambaptis."25Putri iku banjur énggal baé mlebukanthi rerikatan marek ing ngarsanéraja sarta nyuwun kalawan matur, "Ingwekdal punika ugi, kawula kepénginbilih panjenengan maringaken dhatengkawula, sirahipun Yohanes Pambaptiswonten ing baki!"26Raja Hérodès dadi banget sungkawaing galih, nanging marga saka sumpahélan karana para tamuné, panjenenganéora karsa nulak panyuwuné putri iku.27Panjenengané banjur énggal ngutusprajurit lan dhawuh supaya nggawamustakané Yohanes. Prajurit iku tumulimangkat, banjur nigas janggané Yohanesing pakunjaran.28Nuli nggawa mustakané Yohanesana ing baki sarta masrahaké marangputri iku, kang banjur ngaturaké marangibuné.29Bareng para sakabaté Yohaneskrungu prakara iku, banjur padhateka sarta ngukup layoné, kang nulikasarèkaké ana ing pakuburan.

MARKUS 6.30–35 3830Para rasul tumuli padha ngumpul anaing ngarsané Yésus lan padha ngaturakémarang Panjenengané apa kang wuspadha katindakaké lan kawulangaké.31Panjenengané banjur ngandikamarang para rasul, "Ayo padha menyangpanggonan kang sepi lan padha ngasoasadhéla." Amarga wong akèh padhalunga-teka, temah padha ora kobermangan.32Banjur padha mangkat numpak praundhéwé menyang panggonan kang sepi.33Nanging nalika padha mangkat,wong akèh padha weruh lan iya padhangerti tujuané. Tumuli wong akèh sakasakèhing kutha, kanthi laku dharatpadha nusul rerikatan mrana lan padhatekan panggonan kono, ndhisiki pararasul lan Yésus.34Nalika wus ndharat, Yésus pirsa wonggolongan kang akèh cacahé, banjurtuwuh welasé marang wong golonganiku, awit padha kayadéné wedhuskang ora duwé pangon. Panjenenganénuli wiwit mulang wong golo ngan ikupirang-pirang prakara.35Bareng wayahé wus wiwit peteng,para sakabaté padha sowan ing ngarsané

MARKUS 6.36–40 39

lan matur, "Panggènan punika sepen,mangka wancinipun sampun wiwitpeteng.36Tiyang-tiyang punika kadhawuhanasami késah dhateng kampung-kampungtuwin dhusun-dhusun ing sakubengipunpanggènan punika, supados samitumbas tedha piyambak."37Nanging Panjenengané paringwangsulan, "Kowé padha mènèhanamangan!" Para sakabat banjur padhamunjuk marang Panjenengané, "Kawulapunapa kedah sami késah tumbas rotipengaos kalih atus dinar, lajeng kawulasukakaken dhateng tiyang-tiyang punikasupados sami nedha?"38Panjenengané tumuli ngandika,"Kowé padha duwé roti pira? Padhadelengen!" Bareng wus padha cethacacahé, banjur padha matur, "Wontenroti gangsal, sarta ulam loh kalih."39Panjenengané tumuli dhawuh marangwong-wong mau, supaya kabèh padhalungguh sakrompol-sakrompol ana ingpasuketan kang ijo.40Wong-wong banjur padha lungguhkrompol-krompolan kira-kira nyatus lannyèket.

MARKUS 6.41–47 4041Sawusé mendhet roti lima lan iwakloro iku, Panjenengané nuli tumengaing langit ngucap sokur, banjur nyuwil-nyuwil rotiné lan maringaké marangpara sakabaté supaya padha ngladèkakémarang wong-wong mau, apadénéPanjenengané ngedum-edum iwak loroiku marang wong-wong mau kabèh.42Wong kabèh mau banjur padhamangan nganti wareg.43Lan para sakabat tumuli padhangukupi cuwilan-cuwilan sisané roti dadirolas wakul lan uga turahan-turahanéiwak.44Déné wong lanang kang padha mèlumangan roti iku cacahé limang èwu.45Yésus banjur ndhawuhi parasakabaté, munggah ing prau lanmangkat ndhisiki nyabrang menyangBètsaida; déné wong golongan didhawuhimulih.46Sawusé pisah saka wong golongan,Panjenengané banjur minggah inggunung ngarsakaké ndedonga.47Bareng wengi prauné wus ana ingtengahé tlaga, déné Panjenenganépiyambakan ana ing dharatan.

MARKUS 6.48–54 4148Nanging bareng pirsa para sakabatrekasa anggoné ndhayung, margaanginé nampek, watara jam telu bengiPanjenengané nusul para sakabatkalawan tindak napak ing banyuné tlaga,karsa nglancangi para sakabat.49Bareng para sakabat padha weruhPanjenengané tindak napak ing banyunétlaga, padha ngira yèn Panjenengané ikumemedi, banjur padha bengok-bengok,50 sabab kabèh padha meruhiPanjenengané, temah padha wedibanget. Nanging Panjenengané banjurénggal ngandika marang para sakabat,"Padha ditatag atimu! Iki Aku, aja wedi!"51Panjenengané banjur minggah ingprau murugi para sakabat, lan anginétumuli sirep. Para sakabat padha bangetgumuné,52awit padha durung ngerti, sanadyanwis ngalami lelakon bab roti mau, jalaransaka wangkoting atiné.53Bareng wus padha nyabrang, Yésuslan para sakabaté padha ndharat sartalabuh ing Génésarèt.54Sawusé padha mentas saka prau,sanalika wong-wong padha weruhPanjenengané.

MARKUS 6.55–7.3 4255Mulané banjur padha mlaku rerikatanndlajahi sawilayah kono kabèh sartawiwit padha nggotongi wong-wonglara kang nggléthak ana ing paturoné,menyang panggonan kang kaprungudadi paleremané Panjenengané.56Ana ing ngendi baé Panjenenganérawuh, ing désa-désa, ing kutha-kutha,utawa ing kampung-kampung, wong-wong padha nyèlèhaké kang lara ikuana ing pasar lan nyuwun marangPanjenengané, kalilanana ndemèksanadyan mung gombyoking jubahébaé. Déné sakèhing wong kang padhandemèk Panjenengané iku padha dadiwaras.

71Nalika Para Farisi lan wong sawatarasaka golonganing ahli Torèt kang

teka saka Yérusalèm, padha nglumpuksowan ing ngarsané Yésus.2Wong-wong mau padha weruh parasakabat sawatara padha mangannganggo tangan kang najis, yaiku orawisuh dhisik.3Sabab para Farisi, kayadéné wong-wong Yahudi liyané, ora mangan yèn orangwisuhi tangané dhisik, amarga padhanetepi padatan warisané para leluhuré;

MARKUS 7.4–9 434 lan samangsa mulih saka pasar, iyapadha ora mangan yèn ora nucèkakéawak. Sarta akèh manèh padatanliyané kang diwarisi supaya ditetepi,kayata: bab ngumbah tuwung lan kendhisarta piranti-piranti prunggu, apadénépaturon.5Para Farisi lan para ahli Torèt maubanjur padha munjuk pitakon marangPanjenengané, "Kènging punapa dénésakabat-sakabat Panjenengan kokmboten sami nindakaken padatanwarisanipun para leluhur, nanging saminedha mawi tangan najis?"6Panjenengané ngandika marangwong-wong mau, "Cocog banget Yésayaanggoné meca bab kowé, hé wong-wonglamis! Kaya kang wus katulis: Bangsaiki ngurmati Ingsun kalawan lambé,nanging atiné adoh saka Ingsun.7Dadi, tanpa teges anggoné ngluhurakéIngsun, déné kang diwulangaké ikupepakoné manungsa.8Kalawan ninggal pepakèné Allah, kowépadha netepi padatané manungsa."9Panjenengané mbacutaképangadikané marang wong-wongmau, "Pinter tenan anggonmu nyisihaké

MARKUS 7.10–15 44

pepakèné Allah, murih kowé padhanglestarèkaké padatané leluhurmu.10Amarga Musa wus dhawuh: Kowéngajènana bapakmu lan ibumu! Lan uga:Sing sapa ngipat-ipati bapakné utawaibuné, iku kudu kaukum pati.11Nanging kowé padha memulang:Menawa ana wong kang maturbapaké utawa ibuné: Sadaya bantuaningkang mesthinipun dados wewenangpanjenengan saking kula, sampun kuladadosaken kurban, -- yaiku pisungsungkatur marang Allah, --12dadiné, kowé ora ngolèhaké wongiku nindakaké apa-apa manèh kanggobapaké utawa ibuné.13Kang mangkono iku, sarananglestarèkaké padatané leluhurmu iku,kowé padha nggawé pangandikanéAllah batal. Kejaba iku kowé isih padhanindakaké prakara rupa-rupa kang iyakaya mangkono iku."14Yésus banjur nimbali marek manèhwong golongan sarta ngandika, "Kowékabèh padha ngrungokna marang Akulan padha nggatèkna.15Ora ana barang saka sajabané wongkang mlebu ing sajroné awaké, iku bisa

MARKUS 7.16–21 45

gawé najisé wong mau, nanging apa-apakang metu saka ing wong, iku kanggawé najisé wong iku."16 [Sapa baé kang duwé kuping kanggongrungokaké, ngrungokna!]17Bareng Panjenengané wis lumebeting sawijiné omah, sumingkir saka wonggolongan, para sakabaté banjur munjukpitakon marang Panjenengané babpasemon mau.18Panjenengané tumuli ngandikamarang para sakabat, "Dadi, kowé apaiya padha ora nyandhak? Apa kowépadha ora nggatèkaké, yèn samubarangkang saka ing jaba mlebu ing wong, ikuora bisa gawé najisé wong mau,19amarga iku ora mlebu ing atiné,nanging ing wetengé, apadéné banjurmetu dibuwang ana ing pakiwan?"Kaya mangkono anggoné Panjenenganémratélakaké, yèn sakèhing pangan ikukalal.20Panjenengané ngandika manèh, "Apakang metu saka ing wong, iya iku kanggawé najisé wong mau,21 sabab iya saka ing njero kono,saka ing atiné wong, kawetu gagasan-

MARKUS 7.22–27 46

gagasan ala, laku cabul, colong-jupuk,gawé pati,22 laku jina, srakah, tingkah dursila,pokal culika, laku rusuh, kumèrèn,panyenyamah, umuk, tindak-tanduktanpa budi.23Sakèhé piala iku asalé saka ing jerolan gawé najisé wong."24Yésus jumeneng banjur tindaksaka kono menyang wilayah Tirus.Bareng wis lumebet ing sawijiné omah,Panjenengané ngarsakaké aja ana wongsiji baé kang ngerti, éwasamono rawuhétetep ora bisa kasidhem.25Malah nalika iku uga, ana wanitakang anaké wadon kepanjingan rohjahat; bareng krungu bab Panjenengané,banjur agé-agé sowan ngrungkebisampéyané.26Wanita iku wong Yunani, keturunanSiro-Fénisia. Wong mau banjur nyuwunmarang Yésus, supaya karsa nundhungsétané metu saka anaké wadon.27Yésus nuli ngandika marang wanitaiku, "Bocah-bocah iku dhisik karebènpadha wareg, awit rak ora patutnjupuk rotiné bocah-bocah mau banjurdiuncalaké marang asu."

MARKUS 7.28–33 4728Éwadéné wanita iku matur,"Kasinggihan, Gusti. Nanging segawoning ngandhap méja menika rak inggihsami nedha rontoganing rotinipunlaré-laré wau."29Yésus banjur ngandika marang wanitaiku, "Marga saka pitembunganmu, kowémuliha, sétané wus metu saka anakmuwadon."30Nalika mulih tekan omahé, wanita ikumrangguli anaké teturon ing ambèn lansétané wis lunga.31Sawisé iku Yésus jengkar sakawilayah Tirus lan tindak langkung Sidonmenyang tlaga Galiléa, nratas tanahDékapolis.32Wong-wong tumuli nggawa wongkang budheg lan angèl gunemansowan ing ngarsané, nyuwun supayaPanjenengané numpangi asta marangwong iku.33Sawusé wong mau kadhèwèkakésaka wong golongan, dadi mung karikaro Yésus, Panjenengané banjurnglebetaké drijiné ing kupingé wong iku,sawusé kecoh banjur ndumuk ilaté wongmau.

MARKUS 7.34–8.2 4834Sawisé mangkono, kanthi tumengaing langit Panjenengané unjal ambekan,banjur ngandika marang wong mau,"Éfata!" tegesé: Mengaa!35Sanalika kupingé padha kabukak,apadéné bundhelaning ilaté udhar,banjur bisa guneman kanthi cetha.36Panjenengané tumuli meling wonggolongan, aja padha kandha-kandhamarang sapa baé. Nanging sangsayakeras Panjenengané meling wong-wonggolongan iku, sangsaya mempenganggoné padha martak-martakaké.37Déné wong golongan kabèh padhakaéraman banget lan padha ngucap,"Panjenengané iku wus nggawésamubarang dadi becik, wong-wongkang budheg padha dadi bisa krungu,lan wong-wong kang bisu padha dadibisa guneman."

81 Ing nalika iku, ana manèh wonggolongan kang akèh cacahé lan

marga padha ora duwé pangan,Panjenengané banjur nimbali parasakabat sarta ngandika,2 "Atiku kok welas marang wonggolongan iki, awit wus telung dina iki

MARKUS 8.3–7 49

padha ngetutaké Aku terus, mangkapadha ora duwé pangan.3Menawa dakkon padha bali menyangomahé kanthi weteng luwé, rak iya bakalpadha ambruk ana ing dalan, sababing antarané wong golongan iki anasawatara kang adoh asalé."4Para sakabaté padha munjuk marangPanjenengané, "Wonten ing pasamunanpunika, saking pundi tiyang sagedipunangsal roti kanggé nuwuki tiyang-tiyangpunika?"5Panjenengané banjur ndangu parasakabat, "Kowé padha duwé roti pira?"Para sakabat tumuli padha matur,"Wonten pitu."6Panjenengané nuli ndhawuhi wonggolongan iku lungguh ana ing lemah.Sawisé mangkono, Panjenengané banjurmundhut roti pitu mau, lan sawisé saossokur, nuli nyuwil-nyuwil roti iku sartamaringaké marang para sakabat supayangedum-dumaké, lan tumuli padhambagé roti iku kanthi rata marang wonggolongan.7Para sakabat uga duwé iwak lohcilik-cilik sawatara, lan sawusé saos

MARKUS 8.8–13 50

sokur, Panjenengané banjur dhawuhsupaya iku iya didum-dumaké.8Wong-wong tumuli padha mangan,nganti wareg. Para sakabat banjur padhangukupi cuwilan-cuwilan sisané roti, dadipitung wakul.9Anadéné wong golongan iku cacahéwatara patang èwu. Banjur padhadidhawuhi mulih.10Panjenengané nuli énggal minggahing prau bareng karo para sakabaté lantindak menyang wilayah Dalmanuta.11Para wong Farisi tumuli padhasowan, banjur wiwit bebantahan karoYésus. Kanggo nguji, wong-wong maunyuwun pratanda saka swarga marangPanjenengané.12Kalawan ngresula penggalihé,Panjenengané ngandika, "Généyawong-wong jaman iki padha nyuwunpratandha? Satemen-temené Aku pituturmarang kowé, wong-wong iki babarpisan ora bakal kaparingan pratandha."13Panjenengané banjur nilar wong-wong iku lan minggah manèh ing prautindak menyang sabrang.

MARKUS 8.14–20 5114Para sakabat lali ora nggawa roti,kejaba mung duwé roti siji kang ana ingprau.15Yésus banjur ngèngetaké marangpara sakabaté, pangandikané, "Padhadiawas, lan dingati-ati marang raginéwong Farisi lan raginé Hérodès."16Para sakabat banjur rerasan anggonépadha ora duwé roti.17Bareng Yésus pirsa, banjur ngandika,"Yagéné kowé padha rerasan babanggonmu ora duwé roti? Apa kowépadha durung paham lan uga durungngerti? Apa atimu wus dadi kethul?18Kowé iku duwé mripat apa padha orandeleng, lan kowé iku duwé kuping apapadha ora ngrungu? Apa kowé padha orakèlingan,19nalika Aku nyuwil-nyuwil roti limakanggo wong limang èwu; kowé padhangukupi cuwil-cuwilan roti dadi pirangwakul kebak?" Para sakabat padhamatur marang Panjenengané, "Kalihwelas wakul."20 "Lan nalika roti pitu kanggo wongpatang èwu, kowé padha ngukupicuwil-cuwilan roti pirang wakul kebak?"

MARKUS 8.21–26 52

Para sakabat banjur matur marangPanjenengané, "Pitung wakul."21Panjenengané banjur ngandikamarang para sakabat, "Apa kowé isihpadha durung ngerti?"22Yésus lan para sakabaté banjurrawuh ing Bètsaida. Wong-wong tumulinggawa wong wuta sowan ing ngarsanéYésus, sarta padha nyuwun supayaPanjenengané karsa ndemèk wong wutamau.23Panjenengané tumuli ngasta tanganékang wuta mau lan nuntun wong ikumenyang sajabané désa. Bareng wusngecohi mripaté apadéné numpangi astawong iku, Panjenengané banjur ndangu,"Apa kowé weruh apa-apa?"24Bareng wong wuta mau wiwit bisaweruh banjur munjuk, "Kawula ningalitiyang-tiyang kadosdéné wit-witannanging ketingalipun sami mlampah."25Yésus banjur numpangaké astanémanèh ing mripaté wong iku, lan wongmau bisa ndeleng temenan sarta wiswaras, temahan bisa ndeleng apa baékanthi cetha.26Panjenengané tumuli ndhawuhiwong mau mulih menyang omahé, karo

MARKUS 8.27–31 53

dingandikani, "Aja mampir ing désakono!"27Yésus dalah para sakabaté banjurtindak menyang désa-désa sakiwa-tengené Kaisaréa Filipi. Ana ing dalan,Panjenengané ndangu marang parasakabat, "Wong-wong padha ngaraniAku iki sapa?"28Para sakabat padha ngaturiwangsulan marang Panjenengané, aturé,"Wonten ingkang mastani YohanesPambaptis, wonten ugi ingkang mastaniÉlia, sanèsipun malih mastani salahsetunggalipun para nabi."29Panjenengané banjur ndangu marangpara sakabat, "Nanging kowé padhangarani Aku iki sapa?" Petrus nuli matur,"Panjenengan punika Mésias!"30Panjenengané banjur wanti-wantianggoné meling para sakabat supayaaja martakaké marang sapa baé babPanjenengané.31Yésus tumuli wiwit mulang marangpara sakabaté, yèn Putraning Manungsaiku kudu nglampahi sangsara akèh, sartaditampik déning para pinituwa lan parapangareping imam tuwin para ahli Torèt,

MARKUS 8.32–37 54

apadéné disédani lan sawisé telung dinawungu manèh.32Bab iki dingandikakaké kanthingeblak. Nanging Pétrus banjur narikPanjenengané minggir sarta ngèngetakékanthi temenan.33Nanging Panjenengané banjurminger lan kalawan mirsani parasakabaté, ndukani Pétrus kanthi keras,"Sumingkira, hé Iblis, sabab kowéora mikir apa kang digalih déningAllah, nanging apa kang dipikir déningmanungsa."34Yésus tumuli nimbali wong akèh karopara sakabaté sarta ngandika marangwong iku kabèh, "Saben wong kang arepngetut-buri Aku, iku nyingkura awakédhéwé, manggula salibé lan mèlua Aku.35Awit sing sapa arep nylametakényawané, iku bakal kélangan nyawané,nanging sing sapa kélangan nyawanémarga saka Aku lan marga saka Injil, ikubakal nylametaké nyawané.36Apa gunané wong olèh jagat ikikabèh, nanging kélangan nyawané?37Awit apa ta kang kena diwènèhakékanggo ngijoli nyawané?

MARKUS 8.38–9.5 5538Sabab sing sapa isin karana Aku lanmarga saka tetembunganku ana ingngarepé wong-wong kang ora setya landosa iki, Putraning Manungsa iya bakallingsem marga saka wong iku, menawabésuk Panjenengané rawuh ngagemkamulyané Ingkang Rama, bareng karopara malaékat suci."

91Panjenengané ngandika manèhmarang wong-wong iku, "Aku pitutur

marang kowé, satemené wong kang anaing kéné iki ana kang bakal ora mati,sadurungé padha ndeleng KratoningAllah rawuh kalawan pangwasa."2Nem dina sawisé iku, Yésus ngajakPétrus, Yakobus lan Yohanes, supayapadha ndhèrèkaké Panjenenganéminggah ing gunung kang dhuwur,miyambak. Yésus tumuli santun rupi anaing ngarepé sakabat telu mau.3Pangagemané dadi putih gilap; gawéputih kang kaya mangkono iku, tukangcuci ing donya iki ora ana kang bisa.4Para sakabat telu padha weruhÉlia karo Musa, lagi padha wawan-pangandika karo Yésus.5Pétrus nuli matur marang Yésus,"Rabbi, saiba prayoginipun kita sami

MARKUS 9.6–10 56

wonten ing ngriki. Keparenga kawulasami damel tarub tiga; kagem Gusti,kagem Musa, sarta kagem Élia."6Anggoné matur mangkono iku,amarga Pétrus ora ngerti kudu maturapa, sabab para sakabat iku padha dadiwedi banget.7Banjur ana méga nglimputi kangpadha ana ing papan kono, lan anaswara saka sajroning méga iku, "IkiPutraningsun kekasih; padha èstoknadhawuhé."8Dumadakan, nalika sakabat telu ikundeleng sakubengé, padha ora weruhwong liyané kang bareng karo parasakabat mau, kajaba mung Yésuspiyambak.9Anadéné nalika padha mudhun sakaing gunung, Panjenengané paringpiweling marang sakabat telu iku,supaya ora nyritakaké marang sapabaé apa kang wus padha dialami mau,sadurungé Putrané Manungsa wungusaka ing antarané wong mati.10Para sakabat telu iku padha ngugemipangandikané kalawan padha rerasan,apa tegesé, "wungu saka ing antaranéwong mati".

MARKUS 9.11–15 5711Banjur padha munjuk pitakon marangPanjenengané, "Kénging punapa paraahli Torèt sami cariyos bilih Élia kedahrawuh rumiyin?"12Panjenengané banjur ngandika, "Mulapancèn mangkono, Élia rawuh dhisikprelu mulihaké samubarang. Nangingkepriyé déné kok katulis mungguhPutrané Manungsa yèn Panjenenganéiku kudu nandhang sangsara akèh sartadisawiyah?13Nanging Aku pitutur marang kowé:Élia uga wis rawuh, lan wong-wong iyatumindak sawenang-wenang marangÉlia kaya kang wis katulis tumrappanjenengané iku."14Nalika Yésus, Pétrus, Yakobuslan Yohanes rawuh ing panggonanésakabat-sakabat liyané, Panjenenganélan sakabaté telu mau pirsa wonggolongan akèh padha ngrubung parasakabat lan ahli-ahli Torèt kang lagipadha bebantahan.15Bareng wong golongan weruhPanjenengané, padha gumun banget,banjur énggal-énggal padha methukakéPanjenengané.

MARKUS 9.16–20 5816Yésus banjur ndangu marang parasakabat, "Kowé iku padha bebantahanprekara apa karo wong-wong iku?"17Ana wong siji saka antarané wonggolongan iku, matur, "Guru, punikakawula nyowanaken anak kawula,jalaran laré punika kapanjingan rohingkang damel bisu.18Saben-saben roh punika nyeranglaré punika, lajeng mbanting ingsiti; cangkemipun lajeng muruh,untunipun kerot-kerot, badanipun dadoskaken. Kawula sampun matur dhatengpara sakabat Panjenengan, supadosnundhung roh punika, nanging samimboten saged."19Yésus banjur ngandika, "Hé,golongan kang ora pracaya, nganti kapananggonku bakal padha tetunggalan karokowé? Nganti kapan anggonku kudunyabari kowé? Bocahé gawanen mréné!"20Wong-wong banjur nggawa bocahédiaturaké Panjenengané. Bareng roh ikuweruh Yésus, sanalika iku uga banjurngobat-abitaké bocahé nganti tiba inglemah, nggulung-nggulung kalawanmuruh cangkemé.

MARKUS 9.21–26 5921Panjenengané banjur ndangu marangbapaké bocah mau, "Wis pira lawaséanggoné kataman mangkéné iki?" Aturwangsulané, "Sampun wiwit alit mila.22Sarta roh punika asring nguncalakenlaré wau dhateng latu utawi dhatengtoya, kanthi sedya badhé nyirnakaken.Éwadéné manawi Panjenengan sagednindakaken punapa-punapa, mugiPanjenengan karsa mitulungi kawula lanparing piwelas dhateng kawula."23Yésus banjur ngandika marangbapaké bocah iku, "Kandhamu: ManawiPanjenengan saged? Tumrap wong kangpracaya samubarang bisa kelakon!"24Sanalika bapakné bocah iku banjurmatur kalawan sora, "Kawula pitados.Mugi karsa paring pitulungan dhatengkawula ingkang kirang pitados punika!"25Bareng Yésus pirsa yèn wonggolongan padha gumrudug,Panjenengané banjur ndukani rohjahat iku, pangandikané, "Hé, roh kangnggawé bisu lan budheg, Aku dhawuhmarang kowé: Metua saka bocah iki lanaja manjingi manèh!"26Roh iku banjur metu kalawanjerit-jerit sarta ngobat-abitaké bocahé,

MARKUS 9.27–31 60

déné bocahé dadi kaya mati, ngantiwong akèh padha ngarani, "Bocahé wusmati."27Nanging Yésus banjur ngastatangané bocah mau lan ngadegaké,bocahé banjur ngadeg.28Bareng Yésus wis lumebet ingsawijining omah, para sakabaté padhamunjuk pitakon marang Panjenenganénalika ora ana wong liya, "Sabab punapakawula mboten saged ngésahaken rohpunika?"29Panjenengané banjur ngandika, "Jinisiki ora bisa katundhung kajaba mungsarana pandonga."30Yésus lan para sakabaté banjurpadha bidhal saka kono, nglangkungiGaliléa; déné Panjenengané ngarsakakésupaya ora ana wong kang ngerti;31awit Panjenengané lagi mulangmarang para sakabaté. Panjenenganébanjur ngandika, "Putrané Manungsabakal kapasrahaké marang tanganémanungsa lan iku bakal nyédaniPanjenengané, sarta telung dina sawisédisédani Panjenengané bakal wungumanèh."

MARKUS 9.32–37 6132Para sakabat padha ora ngertimarang pangandika mau, nangingpadha ora wani nyuwun pirsa marangPanjenengané.33Yésus lan para sakabaté banjur tekanKapèrnaum. Bareng wus ana ing dalem,Panjenengané banjur ndangu parasakabat, "Apa kang padha kokrembugana ing dalan mau?"34Nanging kabèh padha meneng baé,sabab nalika ana ing dalan mau padhabebantahan bab sapa kang pinunjul ingantarané para sakabat iku.35Yésus banjur lenggah lan nimbalisakabat rolas iku sarta ngandika,"Menawa wong kepéngin dadi kangdhisik dhéwé, iku dadia kang kèri dhéwésaka antarané wong kabèh lan dadiapaladèné wong kabèh."36Panjenengané mundhut bocah,mapanaké ing satengahé para sakabat,sarta kalawan mbopong banjur mangkubocah mau lan ngandika marang parasakabat,37 "Sing sapa nampa bocah iki demijenengku, iku Aku kang ditampani. Singsapa nampa Aku, iku dudu Aku kang

MARKUS 9.38–43 62

ditampani, nanging Panjenengané kangngutus Aku."38Yohanes matur marang Yésus, "Guru,kawula sami sumerep wonten tiyangingkang sanès golongan kawula sadaya,nundhung sétan atas asmanipun Gusti;tiyang punika lajeng kawula penging,amargi sanès golongan kawula sadaya."39Nanging Yésus banjur ngandika,"Iku aja kokpenging, awit ora ana wongkang nindakaké mukjijat atas jenengku,sanalika iku uga banjur nyenyamah Aku.40Sapa baé kang ora nglawan kita, ikuana ing pihak kita.41Satemené Aku pitutur marang kowé:Sapa baé kang mènèhi ngombé marangkowé banyu sacangkir, marga kowé ikupandhèrèké Kristus, wong iku mesthi orabakal kélangan ganjarané."42 "Sapa baé kang njalari siji sakaantarané bocah-bocah cilik kangpracaya marang Aku iki gawé dosa,wong iku luwih becik menawa gulunédikalungi watu panggilingan, banjurkacemplungaké ing sagara.43Menawa tanganmu njalari kowénindakaké dosa, iku kethoken; luwihbecik kowé lumebu ing urip kalawan

MARKUS 9.44–50 63

kuthung, katimbang kalawan ganeptanganmu nanging dibuwang menyangnaraka, ing geni kang ora kena disirep;44 [ing papan kang singgaté ora mati,lan geniné ora kena kasirep.]45Menawa sikilmu dadi sandhungantumrap kowé, kethoken, awit luwih becikkowé lumebu ing urip kalawan buntung,katimbang kalawan ganep sikilmu,nanging kacemplungaké ing naraka;46 [ing papan kono singgaté ora mati,lan geniné ora kena kasirep.]47Menawa mripatmu njalari kowégawé dosa, iku cuplaken; awit luwihbecik kowé lumebu ing Kratoning Allahkalawan pécé, katimbang karo ganepmripatmu, nanging kacemplungaké ingnaraka,48 ing papan kang singgaté ora matisarta geniné ora kena kasirep.49Awitdéné saben wong bakal diuyahisarana geni.50Uyah iku becik; nanging menawauyah dadi tawar, nganggo apa anggonmubakal mulihaké asiné? Kowé padhaduwéa uyah ana ing batinmu sartapadha tansah rukuna siji lan sijiné."

MARKUS 10.1–7 64

101Saka ing kono, Yésus banjurtindak menyang wilayah Yudéa lan

menyang wilayah sabrangé Kali Yordan,sarta wong golongan banjur gumrudugmenyang ngarsané; tuwin kaya kangwis dadi padatan, Panjenengané tumulimulang manèh marang wong golongan.2Para Farisi banjur padha nyedhak,lan kanggo nyoba Panjenengané,wong-wong iku banjur padha munjuk,"Punapa tiyang jaler dipun kéngingakenmegat sémahipun?"3Nanging Panjenengané banjur paringwangsulan marang wong-wong mau,"Musa wis ndhawuhi apa marang kowé?"4Déné wong-wong iku matur, "Musamarengaken tiyang jaler damelserat-pegat kanggé megat sémahipun."5Yésus banjur ngandika marangwong-wong iku, "Musa nyerat dhawuhiku tumrap kowé marga saka wangkotingatimu.6Mangka saka wiwitaning tumitah,Allah nitahaké manungsa lanang lanwadon.7Mulané wong lanang iku bakal ninggalbapa lan biyungé, rumaket karo rabiné,

MARKUS 10.8–14 658 sarta wong loro iku banjur dadi dagingsiji, wis ora loro manèh, nanging dadidaging siji.9Kang iku, apa kang wis katunggilakédéning Allah, aja dipisahaké déningmanungsa."10Sawisé tekan omah, para sakabatpadha miterang manèh marang Yésusbab iku mau.11Panjenengané banjur ngandikamarang para sakabat, "Sapa baé kangmegat somahé banjur ngrabèni wongwadon liyané, iku laku jina tumraprabiné.12Lan menawa sing wadon mau megatsomahé, banjur ningkah karo wonglanang liyané, iku iya laku jina."13Wong-wong banjur padha nyowanakébocah-bocah cilik menyang ngarsanéYésus, pamrihé supaya Panjenenganéngasta bocah-bocah iku; nanging parasakabaté nyrengeni wong-wong iku.14Bareng Yésus pirsa, Panjenenganéduka, tumuli ngandika marang parasakabat, "Cikbèn bocah-bocah iku padhasowan marang Aku, kowé aja padhangalang-alangi, awit iya wong kang kaya

MARKUS 10.15–20 66

mangkono iku kang nduwèni KratonéAllah.15Satemené Aku pitutur marang kowé:Sapa baé kang ora nampani KratoningAllah kaya bocah cilik, iku ora bakallumebu ing kono."16Panjenengané banjur ngrangkulibocah-bocah iku apadéné padhadibarkahi kalawan katumpangan asta.17Nalika Yésus nglajengaké tindaké,ana wong kang lumayu sowan ingngarsané, banjur sujud lan matur,"Dhuh, Guru ingkang utami, punapaingkang kedah kawula lampahi, supadosangsal gesang langgeng?"18Yésus tumuli ngandika marang wongiku, "Yagéné kowé ngarani Aku utama?Siji baé ora ana kang utama, kejabamung Allah.19Kowé mesti wus ngerti pepakon-pepakon iki: Sira aja mematèni, siraaja laku jina, sira aja nyenyolong, siraaja ngucapaké paseksi goroh, sira ajangapusi wong liya; sira ngajènana bapalan biyungira!"20Wong mau banjur matur marangPanjenengané, "Guru, kawula sampun

MARKUS 10.21–24 67

netepi sadaya punika wiwit kawula taksihanèm."21Sajroné mandeng wong iku, Yésusketuwuhan rasa tresna marang wongmau, Panjenengané banjur ngandika,"Mung kari saprakara kakuranganmu:Lungaa, dolen kabèh apa kangkokduwèni, lan iku wènèhna marangwong-wong miskin, temahan kowé bakalduwé bandha ing swarga; banjur baliamréné, lan mèlua Aku!"22Bareng krungu pangandika kangmangkono iku, wong mau dadi petengpolatané, banjur sumingkir kalawansedhih, awit wong iku barang darbéakèh.23Kalawan mirsani para sakabatékang ana ing sakubengé, Yésus banjurngandika, "Saiba angèlé wong kangduwé bandha akèh olèhé bakal lumebuKratoning Allah."24Para sakabat padha kagèt awitsaka pangandikané Yésus iku.Nanging Panjenengané nglajengaképangandikané iku, "Hé, bocah-bocah,iba angèlé lumebu Kratoning Allah.

MARKUS 10.25–30 6825Luwih gampang unta nlusup ingbolonganing dom, katimbang wong sugihlumebu Kratoning Allah."26Para sakabat sangsaya kagèt, nulipadha rasanan, "Banjur sapa kang bisakaslametaké?"27Yésus mirsani para sakabat, sartangandika, "Tumraping manungsa ikupancèn mokal, nanging tumraping Allahora, sebab tumraping Allah samubarangbisa kelakon."28Pétrus banjur matur marangPanjenengané, "Kawula sampun saminilar samukawis lan sami ndhèrèk Gusti."29Yésus ngandika, "Satemené Akupitutur marang kowé, wong kang kranasaka Aku lan krana saka Injil, wusninggal omahé, utawa sedulur-sedulurélanang, apa sedulur-seduluré wadon,utawa ibuné, apa bapakné, utawaanak-anaké, apa palemahané,30 saiki uga bakal tampa pituwas tikelsatus: Omah, sedulur-sedulur lanang,sedulur-sedulur wadon, ibu apadénéanak-anak dalah palemahan, sanadyankanthi panganiaya rupa-rupa, lan uriplanggeng ing jaman kang bakal kelakon.

MARKUS 10.31–35 6931Nanging akèh wong kang dhisikdhéwé bakal padha dadi kèri dhéwé lankang kèri dhéwé bakal padha dadi kangdhisik dhéwé."32Yésus lan para sakabat lagi ana ingdalan, munggah menyang Yérusalèm;lan Yésus tindak ana ing ngarep. Parasakabat padha kagèt, déné wong-wongkang ndèrèkaké padha wedi. Yésusnimbali marek manèh para sakabat rolas,banjur wiwit ngandikakaké apa kangbakal kelakon tumrap Panjenengané,33 "Kita padha munggah menyangYérusalèm, lan Putrané Manungsa bakalkaulungaké marang para pangarepéimam lan para ahli Torèt, lan iku bakalpadha netepaké paukuman pati tumrapPanjenengané, sarta bakal padhangulungaké Panjenengané marangbangsa-bangsa liya;34Panjenengané bakal dipoyoki,sarta diidoni, apadéné digebagi landisédani; nanging sawusè telung dinaPanjenengané bakal wungu."35Yakobus lan Yohanes, anak-anakéZébédéus, banjur padha nyedhaki Yésussarta matur marang Panjenengané,"Guru, karsaa Panjenengan ngabulaken

MARKUS 10.36–40 70

punapa kémawon ingkang sami kawulasuwun!"36Panjenengané tumuli ngandikamarang wong loro iku, "Apa kang padhakokkarepaké supaya daktindakaké?"37Wong loro mau banjur padhamunjuk marang Panjenengané, "Mugimarengaken kawula, bénjing wontening kamulyan Panjenengan, ingkangsatunggal linggih ing sisih tengenlan setunggalipun ing sisih kiwaPanjenengan."38Nanging Yésus ngandika, "Kowé ikuora ngerti apa kang padha koksuwun.Kowé apa bisa ngombé tuwung kangdakombé, utawa dibaptis srana baptisankang kabaptisaké ing Aku?"39Atur wangsulané wong loro maumarang Panjenengané, "Kawula saged."Yésus banjur ngandika, "Kowé pancènbakal padha ngombé tuwung kangdakombé lan kabaptis srana baptisankang kabaptisaké ing Aku;40Nanging bab lungguh ing sisihtengenku utawa ing sisih kiwaku ikududu wewenangku mènèhaké; nangingiku diparingaké marang para kang wiscinadhangaké."

MARKUS 10.41–46 7141Anadéné sakabat kang sapuluhbareng krungu iku mau, banjur padhanepsu marang Yakobus lan Yohanes.42Yésus tumuli nimbali para sakabatmau lan ngandika, "Kowé padha ngerti,yèn kang kaanggep pamaréntahébangsa-bangsa, iku padha tumindakkaya bendara tumrap bangsa iku, lanpara panggedéné padha tumindakésawenang-wenang.43Nanging ing antaramu aja kayamangkono; sing sapa kepéngin dadiwong gedhé, iku dadia paladènmu,44 sing sapa ngangkah dadi pangarepana ing antaramu, iku dadia abdinéwong kabèh.45Awit Putrané Manungsa iku anggonérawuh ora supaya diladosi, nangingsupaya ngladosi, apadéné supayamasrahaké nyawané minangkapanebusé wong akèh."46Yésus lan para sakabaté tumuli padhatekan Yérikho. Nalika Panjenenganétindak medal saka ing Yérikho,kadhèrèkaké para sakabaté lan wonggolongan gedhé; ana wong ngemiswuta, jenengé Bartiméus, anaké Timéus,ndhéprok ing pinggir dalan.

MARKUS 10.47–52 7247Bareng krungu, yèn iku Yésus sakaNasarèt, banjur wiwit nywara sora,"Dhuh, Yésus, Putranipun Daud, mugimelasi kawula!"48Wong akèh banjur padha menging,supaya meneng. Nanging malahsangsaya sora anggoné mbengok,"Dhuh, Putranipun Daud, mugi melasikawula!"49Yésus banjur kèndel, sarta ngandika,"Undangen wong iku!" Wong-wongbanjur padha ngundang wong wutaiku lan dingandikani, "Diteteg atimu,ngadega, Panjenengané nimbali kowé."50Wong iku banjur nguculi jubahé,tumuli ngadeg lan énggal-énggal sowanYésus.51Yésus ndangu marang wong iku,pangandikané, "Karepmu, kowé nyuwundakkapakaké?" Wong wuta mau banjurmunjuk, "Rabuni, kawula nyuwun sagedasumerep!"52Yésus banjur ngandika, "Lungaa,pangandelmu wus mitulungi kowé!"Sanalika iku uga wong wuta mau bisaweruh, banjur ndhèrèkaké tindakéYésus.

MARKUS 11.1–6 73

111Bareng Yésus lan kangpadha ndhèrèkaké wis nyelaki

Yérusalèm, ing sacedhaké Bètfagé lanBétania, kang dumunung ing gunungZaitun, Yésus ngutus sakabaté loro,2Pangandikané, "Padha menyanga désangarep iku. Satekamu ing kono kowébakal mrangguli beloning kuldi kangkacancang, kang durung tau ditunggangiwong. Iku uculana banjur tuntunenmréné.3Menawa ana wong aruh-aruh marangkowé, Yagéné kowé padha nindakakéiku? Kowé kandhaa: Gusti kangngarsakaké; Panjenengané bakal énggalmbalèkaké mréné"4Sakabat loro iku banjur padha lunga,tumuli nemokaké beloné kuldi kacancanging jaban lawang ing pinggir dalan;beloné banjur diuculi.5Ana wong kang ngadeg ing konongaruh-aruhi sakabat loro iku, "Apakang padha kok tindakaké; généya kowépadha nguculi belo iku?"6Sakabat loro iku banjur ngandakakékaya kang wis kapangandikakaké déningYésus; temah wong-wong iku ngejarakésakabat loro iku.

MARKUS 11.7–12 747Sakabat loro mau banjur nuntunbeloning kuldi, menyang ngarsanéYésus, sarta nglambari belo iku nganggosandhangané dhéwé; Panjenenganébanjur nitihi.8Akèh wong kang padha nggelarsandhangané ing dalan, déné wong-wong liyané padha nggelar pang-pangsagodhongé olèhé mancasi saka ingpategalan.9Déné kang padha mlaku ana ingngarep dalah kang padha ngetutaké,padha giyak-giyak, "Hosana! PinujiaPanjenenganipun ingkang rawuh ingasmaning Pangéran.10Pinujia Kraton ingkang rawuh,Kratonipun rama kita Daud, Hosanawonten ing ngaluhur!"11Sarawuhé ing Yérusalèm,Panjenengané banjur lumebet ingPadaleman Suci. Ana ing konoPanjenengané mirsani samubarang,nanging sarèhné wis surup, banjurtindak menyang Bétania, kadhèrèkakésakabaté rolas.12Ésuké nalika Yésus lan para sakabatérolas padha bidhal saka Bétania, Yésuskraos luwé.

MARKUS 11.13–17 7513Saka kadohan Panjenengané pirsawit anjir kang wis ana godhongé.Panjenengané tindak nyelaki,mbokmenawa bisa manggih apa-apa anaing wit iku. Nanging sarawuhé ing kono,Panjenengané ora manggih apa-apakajaba mung godhong-godhong, amargapancèn durung mangsané anjir awoh.14Panjenengané ngandika marangwit anjir iku, "Aja nganti ana wongkang mangan wohmu manèh ingsalawas-lawasé!" Para sakabaté padhakrungu pangandikané iku.15Sabanjuré Yésus lan para sakabatépadha rawuh ing Yérusalèm. SawuséYésus lumebet ing PadalemanSuci, Panjenengané nuli wiwitnundhungi wong-wong kang padhadol-tinuku ing plataraning PadalemanSuci. Panjenengané ngglimpang-ngglimpangaké méja-méjané juru-tukardhuwit dalah bangku-bangkuné wongadol manuk dara,16 sarta Panjenengané uga oramarengaké wong nggegawa barang liwatplataraning Padaleman Suci.17Panjenengané banjur paring piwulangsarta ngandika marang wong-wong iku,

MARKUS 11.18–23 76

"Apa ora wus tinulis: Padalemaningsunbakal kasebut dalem pamujan kanggosakèhing bangsa? Nanging kowé wuspadha ndadèkaké guwaning bégal!"18Para pangareping imam lan para ahliTorèt padha mireng anané lelakon iku,banjur padha golèk akal anggoné arepnyirnakaké Yésus; marga wong-wong ikupadha wedi marang Panjenengané, awitwong golongan kabèh padha kaéramanmarang piwulangé.19Bareng wis soré, Yésus lan parasakabat banjur bidhal saka kutha.20 Ing wayah ésuk umun-umun, Yésuslan para sakabaté nalika padha langkunging panggonané wit anjir mau, pirsayèn wité anjir wis garing saoyod-oyodépisan.21Pétrus banjur kèlingan, tumuli maturmarang Panjenengané, "Rabbi, kula aturimirsani, wit anjir ingkang Panjenengansupaosi punika sampun garing."22Yésus paring wangsulan marang parasakabat, "Padha pracayaa marang Allah!23Satemen-satemené Aku pituturmarang kowé: Sapa baé kang ngucapmarang gunung iki: Kaangkata lankauncalna ing sagara, angger ora

MARKUS 11.24–28 77

mangu-mangu ing sajroning atiné,nanging pracaya yèn apa kangkaucapaké iku mesthi kelakon, ikumesthi iya bakal kelakon.24Mulané Aku pitutur marang kowé:Apa baé kang kokdongakaké lankoksuwun, padha pracayaa yèn kowéwis padha tampa, iku mesthi iya bakalpadha kelakon tumrap kowé.25Samangsa kowé padha ngadegndedonga, menawa ana wong kangkaluputan marang kowé, apuranendhisik, supaya Ramamu kang anaing swarga iya ngapura kaluputan-kaluputanmu.26 [Nanging menawa kowé padhaora ngapura, Ramamu kang anaing swarga iya bakal ora ngapurakaluputan-kaluputanmu."]27Yésus lan para sakabaté banjurrawuh ing Yérusalèm manèh. NalikaPanjenengané tindak ing plataraningPadaleman Suci, pangareping imam,ahli-ahli Torèt lan pinituwa-pinituwapadha sowan ing ngarsané,28 lan padha matur marangPanjenengané, "Mawi pangwaospunapa anggèn Panjenengan nindakaken

MARKUS 11.29–33 78

pandamel-pandamel punika? Tuwinsinten ingkang maringi pangwaoskanggé nindakaken pandamel-pandamelwau?"29Yésus ngandika marang wong-wongiku, "Aku arep takon saprakara marangkowé kabèh. Iku wangsulana dhisik,mengko Aku iya bakal ngandhakakémarang kowé, sarana pangwasaapa anggonku nindakaké panggawé-panggawé iku.30Pambaptisé Yohanes iku saka swargaapa saka manungsa? Coba, padhawangsulana."31Wong-wong mau banjur padharembugan dhéwé, kalawan ngucap,"Upama aku padha kandha: Sakaing swarga, mesthi diwangsuli: Yènmangkono, yagéné kowé padha orapracaya marang Yohanes?32Nanging apa iya aku arep padhakandha: Saka manungsa!" Wong-wongiku padha wedi marang wong golongan,awit kabèh padha nganggep Yohanes ikunabi sejati.33Dadiné banjur padha mangsulimarang Yésus, kalawan matur,"Kula sami mboten ngertos." Yésus

MARKUS 12.1–4 79

tumuli ngandika marang wong-wongiku, "Yèn mangkono, Aku iya orabakal kandha marang kowé, saranapangwasa apa anggonku nindakaképanggawé-panggawé iku."

121Yésus banjur wiwit ngandikamarang wong-wong mau sarana

pasemon, "Ana wong gawé pakebonananggur lan dipageri mubeng. Wongiku banjur ndhudhuk jugangan papankanggo meres angguré sarta ngadegaképanggung pajagan. Sawisé mangkonopakebonan iku diséwakaké marangwong-wong kang bakal padha nggarap,banjur lelungan menyang papan kangadoh.2Bareng wis tekan mangsané, wongmau kongkonan abdi marani wong-wongkang padha nggarap, supaya nampasapéranganing pametuné pakebonanmau.3Nanging abdi iku dicekel déningwong-wong mau lan digebugi banjurdikon bali tanpa gawé.4Wong kang duwé pakebonan tumulikongkonan abdi liyané. Abdi ikudipenthungi déning wong-wong mau

MARKUS 12.5–9 80

nganti tatu sirahé sarta diwirang-wirangaké.5Wong mau banjur kongkonan abdisiji manèh, lan abdi iki malah dipatèni.Mangkono uga, isih akèh manèh liyané,ana kang digebugi lan ana kang dipatèni.6 Isih ana wong siji manèh, yaiku anakékang ditresnani. Wasana wong kangduwé pakebonan anggur iku kongkonananakké mau, supaya marani wong-wongkang padha nggarap, pamikiré: Anakkumesthiné diéringi.7Nanging wong-wong iku padharasanan: Lah iki ahli warisé. Payo padhadipatèni baé, supaya warisané dadiduwèk kita.8Wong-wong mau tumuli nangkep lanmatèni anaké kang duwé pakebonananggur iku sarta banjur padha mbuwangmenyang sajabané pakebonan anggur.9Saiki apa kang bakal katindakakédéning kang duwé pakebonan angguriku? Wong mau bakal teka lan numpeswong-wong kang nggarap kebonangguré, nuli masrahaké pakebonanéanggur mau marang wong-wong liya.

MARKUS 12.10–14 8110Kowé apa padha ora maca tulisan iki,Watu kang ditampik déning para jurugawé omah, iku wus dadi watu pojokan.11Kelakoné iku déning Pangéran, landadi prakara kang ngéram-éramaké ingpandeleng kita."12Wong-wong mau banjur padhambudi-daya bisané nangkepPanjenengané, nanging padhawedi marang wong golongan, awitpadha ngerti yèn kang dingandikakéngagem pasemon iku wong-wongmau; mula banjur padha lunga ninggalPanjenengané.13Wong-wong mau banjur kongkonanwong Farisi lan wong Hérodian sawatarasowan ing ngarsané Yésus, sedyané arepnjiret Panjenengané sarana pitakonan.14Kongkonan mau padha sowan lanmatur, "Guru, kula sami sumerep bilihPanjenengan punika jujur, tuwin mbotenajrih dhateng sinten kémawon, amargiPanjenengan mboten mawang tiyang,nanging kanthi leres mulangaken babmarginipun Allah. Ingkang punika,mbayar pajeg dhateng Kaisar punikakénging punapa mboten? Kula samikedah mbayar punapa mboten?"

MARKUS 12.15–19 8215Nanging sarèhné Yésus pirsa maranglamisé wong-wong iku, banjur ngandikamarang kongkonan mau, "Yagéné kowépadha nyoba marang Aku? Aku jupuknadhuwit dinar siji, dakdelengé!"16Wong-wong iku iya banjur ngaturakédhuwit dinar siji. Panjenengané nulindangu marang wong-wong mau, "Ikigambaré sapa lan iki tulisané sapa?" Aturwangsulané, "Gambar tuwin seratanipunKaisar."17Yésus banjur ngandika marangwong-wong iku, "Aturna marang Kaisarapa kang wajib kaaturaké marangKaisar lan marang Allah apa kang wajibkaaturaké marang Allah." Wong-wongmau padha banget kaéraman marangPanjenengané.18Wong-wong Saduki kang duwépanemu yèn ora ana patangèn saka ingantarané wong mati; ana sawatara kangsowan ing ngarsané Yésus lan padhamatur pitakon,19 "Guru, Musa sampun nyeratdhawuhipun dhateng kita, manawiwonten tiyang ingkang gadhah sadhèrèkjaler tilar donya, nilar sémah mbotentilar anak, tiyang punika kedah mendhet

MARKUS 12.20–25 83

sémah randhanipun wau punapadénénuwuhaken turun kanggé sadhèrèkipuningkang tilar wau.20Wonten sadhèrèk jaler pitu; ingkangnomer satunggal émah-émah, nangingtilar donya mboten nilar anak.21 Ingkang nomer kalih lajeng mendhetsémah randha punika, lan ugi lajengpejah tanpa nilar anak; lan semantenugi ingkang nomer tiga.22Makaten ing salajengipun, pitu-pitunipun sami mboten nilar anak.Wasana, sasampunipun punika, tiyangèstri wau inggih lajeng pejah.23 Ing dinten patangèn, nalika tiyang-tiyang wau sami tangi, tiyang èstripunika badhé dados sémahipun sinten?Amargi pitu-pitunipun sampun naté samidados sémahipun."24Yésus ngandika marang wong-wongiku, "Apa dudu iki kang njalari kowépadha keblinger, marga anggonmupadha ora ngerti Kitab Suci apadénépangwasané Allah?25Awit samangsa padha tangi saka ingantarané wong mati, wong-wong ikupadha ora sesomahan, nanging uripépadha kaya para malaékat ing swarga.

MARKUS 12.26–30 8426Déné prakara patangèné wong mati,apa kowé padha ora maca ing kitabMusa, bab grumbul eri, kepriyé Allaholèhé ngandika marang Musa: Ingsun ikiAllahé Abraham, Allahé Ishak, lan AllahéYakub?27Panjenengané iku dudu Allahé wongmati, nanging Allahé wong urip. Bangetanggonmu keblinger!"28 Ing antarané para ahli Torèt, ana sijikang sawisé krungu anggoné wong-wongSaduki lan Yésus padha bebantahan,apadéné neksèni yèn Yésus olèhé paringwangsulan marang wong-wong ikutrep banget, banjur sowan marangPanjenengané nyuwun pirsa, "Sakingsadaya pepakènipun Allah, pepakènpundi ingkang utami?"29Yésus paring wangsulan, "Kangutama yaiku: Rungokna, hé Israèl,Pangéran iku Allah kita, Pangéran ikusiji.30Lan kowé, tresnaa marang PangéranAllahmu kalawan gumolonging atimu, lankalawan gumolonging nyawamu, sartakalawan gumolonging budimu, apadénékalawan gumolonging kekuwatanmu.

MARKUS 12.31–35 8531Déné pepakon kang kapindho, yaiku:Kowé tresnaa marang pepadhamukaya marang awakmu dhéwé. Ora anapepakon liyané kang ngungkuli pepakonloro mau."32Ahli Torèt mau banjur matur marangPanjenengané, "Kasinggihan, Guru,pangandika Panjenengan, bilih Allahpunika setunggal, mboten wontensanèsipun kajawi Panjenenganipun,punika leres.33Pancèn, tresna dhateng Allahkalawan gumolonging manah, kalawangumolonging pengertosan, tuwinkalawan gumolonging kakiyatan, punapadéné nresnani sasami kados dhatengawakipun piyambak, punika langkungutami katimbang sakathahing kurbanobaran lan kurban sanèsipun."34Yésus pirsa, menawa wong ikuanggoné ngaturi wangsulan kanthiwicaksana, mulané Panjenengané banjurngandika, "Kowé iku ora adoh sakaKratoné Allah!" Sabanjuré ora ana wongkang wani nyuwun pirsa apa-apa manèhmarang Panjenengané.35Nalika Yésus paring piwulang anaing Padaleman Suci, Yésus ngandika,

MARKUS 12.36–40 86

"Kepriyé déné para ahli Torèt bisamratélakaké, yèn Kristus iku PutranéDaud?36Daud piyambak marga saka katuntundéning Roh Suci ngandika mangkéné:Pangéran ngandika marang Gustiku:Lenggaha ing tengeningsun, ngantiIngsun nyèlèhaké mungsuh-mungsuhiraing sangisoring tlapakanira.37Daud piyambak nyebut Panjenenganéiku Gusti, banjur kepriyé anggonéPanjenengané iku dadi putrané?" Dénéwong golongan kang akèh cacahé ikupadha ngrungokaké Panjenenganékanthi seneng.38 Ing sajroning piwulangé, Yésusngandika, "Padha diwaspada marangpara ahli Torèt, kang padha dhemenmlaku mider-mider nganggo jubah dawalan seneng nampa pakurmatan ingpasar-pasar,39kang padha dhemen lenggah ingpanggonan kang utama ana ing papanpangibadah sarta palenggahan kangkinurmatan ing pésta-pésta,40kang padha nyaplok omah-omahépara randha, lan seneng ndedonga kangdawa-dawa kanggo ngapusi. Wong-wong

MARKUS 12.41–13.1 87

iku mesthi bakal padha olèh paukumanluwih abot."41Nalika Yésus lenggah ngajengaképethi pisungsung, Panjenengané banjurnggatosaké wong golongan anggonépadha nglebokaké dhuwit ing pethimau. Akèh wong kang sugih padhanyemplungaké pisungsung gedhé.42Banjur ana randha miskin kang ugateka, nglebokaké wang tembaga rongkèpèng, pengajiné sadhuwit, yaikudhuwit rècèh kang cilik dhéwé.43Yésus nimbali para sakabat,Panjenengané banjur ngandika,"Satemené Aku pitutur marang kowé,menawa randha miskin iku nyaosakéluwih akèh katimbang karo wong-wongkabèh kang wis padha nglebokakédhuwit ing pethi pisungsung.44Awit wong-wong iku padha nyaosakésaka kalubèrané, déné randha ikunyaosaké saka kamlaratané, apa kangdiduwèni kabèh, yaiku kang dadinafkahé."

131Nalika Yésus jengkar sakaPadaleman Suci, ana sakabaté

siji kang matur marang Panjenengané,"Guru, sumangga Panjenengan pirsani;

MARKUS 13.2–7 88

saiba anggènipun ngébat-ébati séla-sélasarta éndahing bangunan-bangunanpunika!"2Yésus banjur paring wangsulan,pangandikané, "Kowé weruh bangunan-bangunan kang ngébat-ébati iki? Bakalora ana watu kang isih tumumpang ingwatu liyané, kabèh bakal kajugrugaké."3Nalika Yésus lenggah ing pèrèngingGunung Zaitun ngadhepaké PadalemanSuci, Pétrus, Yakobus, Yohanes lanAndréas padha matur dhéwékan marangPanjenengané,4 "Gusti mugi ngandika dhateng kawulasadaya, bénjing punapa punika waubadhé kelampahan, sarta punapapratandhanipun samangsa sadayapunika dumugi ing pungkasanipun?"5Yésus banjur wiwit ngandika marangsakabat papat, "Kowé padha diwaspadasupaya aja ana kang nasaraké kowé!6Bakal ana wong akèh kang padhateka nganggo jenengku, karo kandha:Iya aku iki Panjenengané, sarta bakalnasaraké wong pirang-pirang.7Menawa kowé padha krunguswaraning perang utawa kabar-kabarperang, aja geter atimu. Iku kabèh kudu

MARKUS 13.8–12 89

kelakon, éwadéné iku durung tekanpungkasané.8Awit bangsa siji bakal nempuh marangbangsa liyané, lan kraton siji marangkraton liyané. Ing endi-endi bakal analindhu sarta paceklik. Kabèh iku dadiwiwitaning kasangsaran, ngarepakéjaman anyar.9Nanging kowé, padha dingati-atimarang awakmu dhéwé! Kowé bakalpadha diladèkaké marang pradataagama; kowé bakal padha digebugi anaing papan pangibadah sarta bakal padhadiadhepaké ing ngarsané para pangwasalan para raja marga saka Aku, minangkapaseksi tumrap wong-wong iku.10Nanging Injil kudu diwartakaké dhisikmarang sakèhing bangsa.11Déné samangsa wong-wong ikupadha nggiring kowé, nedya masrahakékowé, kowé aja padha sumelang, babapa kang kudu kokucapaké, nangingpadha ngucapna apa baé kang nalika ikukaparingaké marang kowé, awit dudukowé kang padha kandha, nanging RohSuci kang ngandika.12Sadulur bakal masrahaké sadulurésupaya dipatèni, samono uga bapa

MARKUS 13.13–20 90

masrahaké anaké sarta anak-anak bakalpadha nglawan lan matèni wong tuwané.13Kowé bakal padha disengiti déningwong kabèh marga saka jenengku.Nanging sing sapa tahan nganti tumekaing wekasan, iku bakal kapitulungan."14 "Samangsa kowé padha weruh‘Pangrusak kang ambeg siya’ mapan anapanggonan kang ora samestiné -- singsapa padha maca, iku mangerti - parakang manggon ana ing Yudéa padhangungsia menyang pagunungan.15Kang pinuju ana ing payon, ajamudhun njupuk barang saka omahé,16 lan kang lagi ana ing pategalan ajamulih njupuk sandhangané.17Nanging cilaka banget para ibu kanglagi ngandheg lan kang padha nusoni ingwaktu iku.18Padha ndedongaa, supaya iku orakelakon ing mangsa adhem.19Amarga ing dina-dina iku bakal anapanyiksa kaya kang durung tau kelakon,wiwit wiwitaning donya kang dititahakédéning Allah nganti sepréné, lan iya orabakal kelakon manèh.20Lan saupama Pangéran ora nyepetakéwektuné, ora ana wong siji baé kang

MARKUS 13.21–26 91

bakal kapitulungan; nanging margasaka para wong pilihan, kang wuskapilih déning Panjenengané, wektunékacepetaké.21 Ing nalika iku menawa ana wongkang kandha marang kowé: Delengen,Mésias ana ing kéné, utawa: Delengen,Panjenengané ana ing kana, kowé ajapadha ngandel.22Sabab bakal ana Mésias-mésias palsulan nabi-nabi palsu bakal padha muncullan bakal padha gawé pratandha-pratandha sarta mukjijat-mukjijat,karepé, bisaa kanggo nasaraké parawong pilihan.23Déné kowé padha diawas! Aku wusngandhakaké iki kabèh marang kowésadurungé."24 "Nanging ing dina-dina iku, sawisépanyiksa mau, srengéngé bakal dadipeteng lan rembulan ilang padhangé25 sarta lintang-lintang bakal padharontog saka ing langit, apadéné parapangwasa kang ana ing langit bakalpadha guncang.26 Ing nalika iku wong-wong bakalpadha weruh Putraning Manungsa

MARKUS 13.27–32 92

rawuh sarana méga ngagem sakèhingpangwasa lan kamulyané.27Apadéné Panjenengané banjurbakal ngutus malaékat-malaékat sartabakal nglumpukaké para wong pilihankagungané saka kéblat papat, sakapungkasané bumi tekan pungkasanélangit.28Padha sinaua saka kaanané bab witanjir: Samangsa pangé wiwit lemes lansemi, kowé padha ngerti, yèn wus mèhmangsa panas.29Uga samangsa kowé padha weruhprakara-prakara iku kelakon, kowépadha ngertia, yèn wis mèh tekanwaktuné, wus ana ing ngarep lawang.30Satemené Aku pitutur marangkowé yèn angkatan iki ora bakal sirnasadurungé iku mau kabèh kelakon.31Langit lan bumi bakal sirna, nangingtetembunganku ora bakal sirna.32Déné mungguh dinané utawawaktuné, iku ora ana wong siji baé kangsumurup, mangkono uga para malaékating swarga, dalah Sang Putra iya ora,kajaba Sang Rama."

MARKUS 13.33–14.2 9333 "Kowé padha jaga-jagaa, tansahpadha melèka! awit kowé padha orasumurup kapan waktuné.34 Iku upamané kaya wong kanglelungan, ninggal omahé landipasrahaké marang para abdiné,padha kabubuhan ayahané dhéwé-dhéwé; sarta mréntahaké marang kangjaga régol supaya melèk.35Mulané padha melèka, awit kowépadha ora sumurup, kapan kang duwéomah iku arep teka, apa ngarepakéwengi, apa tengah wengi, apa wayahjago kluruk, apa bangun ésuk,36 supaya samangsa kang duwé omahiku dumadakan teka, ora mranggulikowé lagi padha turu.37Anadéné kang dakkandhakakémarang kowé, iku dakkandhakakémarang wong kabèh: Padha melèka!"

141Rong dina manèh ana riyayaPaskah lan riyaya Roti tanpa

Ragi. Para pangarepé imam lan paraahli Torèt padha ngrancang kepriyéanggoné nangkep lan nyédani Yésuskanthi réka-daya jahat,2awit padha rasanan, "Aja sajroningriyaya, supaya ora gawé ributé rakyat."

MARKUS 14.3–7 943Nalika Panjenengané ana ing Bètania,ana ing omahé Simon kang wis tau larakusta, lagi pinarak dhahar, ana wongwadon teka nggawa botol marmer isilenga jebad narwastu tulèn, kang larangregané. Sawisé mecah guluné botol iku,wong mau banjur ngesokaké lenganéing mustakané Yésus.4Ana wong sawatara kanthi rasa oratrima padha rasanan, "Apa gunanémbuang-buang lenga jebad narwastuiku?5Sabab lenga iku rak kena diedolluwih saka telung atus dinar, lan kenadiwènèhaké marang wong-wong miskin."Wong-wong iku banjur nyrengeni wongwadon mau.6Nanging Yésus ngandika, "Enengnabaé wong iku. Yagéné kowé padhagawé répoté? Wong iku wus nindakaképanggawé becik marang Aku.7Sabab wong-wong miskin rak tansahana ing antaramu, lan samangsa-mangsa kowé duwé karep, kowé bisanindakaké panggawé becik marangwong-wong miskin; balik Aku iki orasalawasé bebarengan karo kowé.

MARKUS 14.8–13 958Wong wadon iku wis nindakakéapa kang bisa dilakoni. Sarta wisnjebadi badanku kanggo pacawisanépanguburanku.9Satemené Aku pitutur marang kowé,Ana ing ngendi baé Injil kawartakakéing saindenging jagat, apa kang wiskatindakaké déning wong wadoniku bakal kacaritakaké minangkapangéling-éling."10Yudas Iskariot, panunggalanésakabat rolas, tumuli menyat maranipara pangarepé imam, kanthi sedyamasrahaké Panjenengané.11Bareng krungu, wong-wong ikupadha bungah lan janji bakal mènèhidhuwit marang Yudas. Déné Yudas tumuligolèk cara anggoné arep masrahakéYésus ing waktu kang cocog.12 Ing dina wiwitané riyaya Roti TanpaRagi, wayahé nyembelèh cempéningPaskah, para sakabaté padha maturmarang Yésus, "Gusti ngarsakaken kulasami késah cecawis wonten ing pundikagem dhahar Paskah Gusti?"13Panjenengané banjur ngutussakabaté loro, lan ngandika marangutusan iku, "Padha menyanga ing kutha;

MARKUS 14.14–19 96

ing kana ana wong kang nggawa junisi banyu bakal methukaké kowé. Kowépadha ngetutna wong iku,14 lan ana ing omah kang dileboni,kowé kandhaa marang kang duwé omahmau: Guru meling: Kamar endi kangbakal kanggo mangan Paskah karo parasakabatku?15Wong iku banjur bakal nuduhakémarang kowé kamar lotèng, kang jembarkang wis kacawisaké. Iya ing kono ikukowé padha nyawisna bujana Paskahkanggo Aku lan kowé kabèh!"16Sakabat iku banjur padha mangkat,lan bareng tekan kutha padha ngalamikabèh kaya kang dingandikakaké déningYésus mau; tumuli padha nyawisakéPaskah.17Bareng wis soré Panjenengané rawuhbareng karo sakabat rolas.18Nalika padha lungguh sarta padhamangan, Yésus ngandika, "SatemenéAku pitutur marang kowé, ana siji sakapanunggalanmu kang bakal ngiyanatiAku, iya kang lagi mangan karo Aku."19Para sakabat banjur wiwit padhasedhih sarta siji-siji padha matur marang

MARKUS 14.20–24 97

Panjenengané, "Rak sanès kawula ta,Gusti?"20Panjenengané tumuli ngandikamarang para sakabat, "Wong iku iyasalah siji saka panunggalanmu wongrolas, kang nyelupaké roti ing mangkokbebarengan karo Aku.21Sabab Putraning Manungsabakal jengkar kaya kang wis tinulismungguhing Panjenengané, éwadénébilai wong kang dadi margané PutraningManungsa kaulungaké. Luwih becik,saupama wong iku ora lair."22Nalika Yésus lan para sakabaté lagipadha dhahar, Panjenengané mundhutroti, saos sokur, nyuwil-nyuwil roti maubanjur maringaké marang para sakabat,kalawan ngandika, "Padha tampanana,iki badanku."23Panjenengané banjur mundhuttuwung, ngaturaké panuwun lanmaringaké tuwung iku marang parasakabat. Kabèh banjur padha ngombésaka tuwung mau.24Apadéné Panjenengané ngandikamarang para sakabat, "Iki getihku,getihing prajanjian, kang kawutahakékanggo wong akèh.

MARKUS 14.25–31 9825Satemené Aku pitutur marang kowé:Aku bakal ora ngombé manèh wohingwit anggur, nganti tumekaning dinanéAku bakal ngombé kang anyar ana ingKratoné Allah."26Sawisé padha ngunjukaké kidungpamuji, banjur padha lunga menyangGunung Zaitun.27Yésus nuli ngandika marang parasakabat, "Kowé kabèh, bakal gonjingimanmu, awit wis tinulis: Ingsunbakal nggebag juru pangoné, lanwedhus-wedhusé bakal padha buyar.28Nanging samangsa Aku wiskatangèkaké, Aku bakal ndhisiki kowémenyang Galiléa."29Pétrus banjur matur marangPanjenengané, "Sanadyan sadaya samigonjing imanipun, kawula mboten."30Yésus banjur ngandika marangPétrus, "Satemené Aku pitutur marangkowé, ing dina iki, ing wayah bengiiki uga, sadurungé jago kluruk kapingpindho, kowé wus nyélaki Aku rambahkaping telu."31Éwadéné kalawan luwih nandhesPétrus matur, "Manawi kawula kedahpejah sareng-sareng kaliyan Gusti,

MARKUS 14.32–37 99

kawula mboten badhé nyélaki Gusti."Liya-liyané kabèh iya padha munjukmangkono.32Yésus lan para sakabaté banjurrawuh ing panggonan kang jenengéGètsémani. Yésus ngandika marangpara sakabaté, "Padha lungguha ana ingkéné, sajroné Aku ndedonga."33Panjenengané ndhawuhi Pétrus lanYakobus sarta Yohanes ndèrèk. Yésuswiwit kraos sungkawa banget sarta girising galih.34Panjenengané nuli ngandika marangsakabat telu iku, "Atiku sedhih banget,nganti kaya arep mati. Kowé padha anaing kéné lan padha meléka"35Sawisé majeng sawatara, Yésusbanjur sumungkem ing bumi sartandedonga, supaya yèn bisa waktu ikusumingkira saka Panjenengané,36 sarta matur, "Dhuh Abba, dhuhRama, tumrap Paduka samukawis sagedkelampahan; tuwung punika mugiPaduka singkiraken saking Kawula,namung kémawon sampun pikajengKawula, nanging karsa Paduka."37Yésus banjur wangsul lanmanggih sakabat telu iku padha

MARKUS 14.38–43 100

turu. Panjenengané nuli ngandikamarang Pétrus, "Simon, apa kowé turu?Apa kowé ora kuwat melèk sajam baé?38Padha melèka lan ndedongaa, supayakowé ora kena ing panggodha; roh ikupancèn becik niyaté, nanging sipatingmanungsa, ringkih."39Panjenengané banjur tindak manèhlan ndedonga nganggo tembung-tembung kang padha.40Nalika rawuh manèh, Yésus manggihsakabat telu iku lagi padha turu, awitmripaté mbliyut, apadéné padha orangerti apa kang kudu diaturaké marangPanjenengané.41Panjenengané rawuh kang kapingteluné banjur ngandika marang sakabattelu iku, "Apa isih padha turu lan ngaso?Wis cukup, wis tekan waktuné, delengen,Putraning Manungsa kaulungaké marangtangané para wong dosa.42Padha tangia, ayo padha lunga. Kangngulungaké Aku wus cedhak."43Nalika Yésus isih ngandika, Yudaspanunggalané sakabat rolas, dumadakanteka bareng karo wong golongan kangpadha nggawa pedhang lan penthung

MARKUS 14.44–50 101

atas préntahé para pangarepé imam, lanpara ahli Torèt sarta para pinituwa.44Wong kang ngiyanati Panjenenganéwis awèh sasmita marang wong-wongmau, "Wong kang bakal dakcucup, yaikuwongé, iku tangkepen, jaganen singkuwat."45Sawisé teka, Yudas énggal-énggalnyelaki Panjenengané, banjur matur,"Rabbi," lan nyucup Panjenengané.46Wong-wong mau banjur nyandhaklan nangkep Panjenengané.47Saka ing antarané wong-wong kangana ing kono iku ana kang ngunuspedhang, lan nyabetaké pedhangémarang abdiné Imam Agung, lan merungkupingé.48Yésus nuli ngandika marang wong-wong iku, "Kowé kok kaya ngadhepibégal, padha teka karo nggawa pedhanglan penthung kanggo nangkep Aku?49Saben dina Aku rak iya nunggal karokowé, memulang ana ing PadalemanSuci; lan kowé ora padha nangkep Aku.Nanging supaya kelakona kang tinulising Kitab Suci."50Para sakabat banjur ninggalPanjenengané, padha mlayu kabèh.

MARKUS 14.51–57 10251Ana nom-noman ndhèrèkakéPanjenengané, nutupi badané mungnganggo kemul lawon. Wong-wongpadha arep nangkep nom-noman iku,52nanging nom-noman mau ninggallawoné, mlayu wuda.53Yésus banjur kairid menyang daleméImam Agung. Para pangareping imam,pinituwa lan ahli Torèt padha nglumpukana ing kono.54Déné Pétrus ndhèrèkakéPanjenengané saka kadohan ngantitekan plataraning Imam Agung, banjurlungguh awor para pengawal, sinambigegeni.55Para pangarepé imam dalahwarganing Pradata Agama kabèh, padhagolèk paseksi kang nglawan Yésus,supaya Panjenengané bisa dipatrapipaukuman pati, nanging ora olèh.56Sabab akèh wong kang awèhpaseksi palsu nglawan Yésus, nangingpaseksi-paseksi iku siji lan sijiné oracocog.57Banjur ana wong sawatara kangngaturaké paseksi palsu, nglawanPanjenengané kalawan pandakwa,mangkéné,

MARKUS 14.58–63 10358 "Kula sampun sami mireng tiyangpunika wicanten makaten: Aku bakalngrubuhakaé Padaleman Suci kangkagawé srana tanganing manungsaiki lan sajroné telung dina Aku bakalmbangun liyané, kang dudu gawéanétanganing manungsa."59Bab iki, paseksiné wong-wong ikuuga cengkah karo liyané.60 Imam Agung banjur jumenengana ing satengahing parepatan, nulindangu marang Yésus, "Apa kowé oramangsuli babar pisan? Kepriyé mungguhpaseksiné wong-wong kang ndakwakowé iku?"61Nanging Panjenengané kèndelbaé, ora paring wangsulan apa-apa.Imam Agung ndangu Yésus manèh,pangandikané, "Apa kowé iku Mésias,Putrané Kang Pinuji?"62Paring wangsulané Yésus, "Iya Akuiki Panjenengané, lan kowé bakal padhaweruh Putrané Manungsa lenggah ingsatengené Kang Mahakwasa lan rawuhana ing méganing langit."63 Imam Agung banjur nyuwèk-nyuwèkagemané lan ngandika, "Kanggé punapakita taksih mbetahaken seksi malih?

MARKUS 14.64–69 10464Panjenengan sampun sami midhangetpanyenyamahipun dhateng Allah.Kadospundi pamanggih panjenengan?"Wong-wong kabèh saiyeg padhanetepaké Yésus kudu kaukum pati.65Wong sawatara banjur wiwitngidoni Panjenengané, lan nutupipasuryané sarta njotosi kalawan kandhamarang Panjenengané, "Hé, nabi, cobabedhèken!" Dalah para pengawal iyamèlu padha ngantemi Yésus.66Nalika iku Pétrus isih ana ngisor, anaing plataran. Banjur ana wong wadon,abdiné Imam Agung, kang teka,67 lan bareng weruh Pétrus gegeni,banjur namataké rainé, lan ngucap,"Sampéyan niku rak enggih tansahsareng kalih Yésus, tiyang Nasarèt niku."68Nanging Pétrus sélak, wangsulané,"Kula mboten ngerti lan enggih mbotenmudheng napa sing mang karepké niku."Pétrus banjur pindhah menyang èmpèrngarep. (Nuli ana jago kluruk.)69Bareng wong wadon mau weruhPétrus manèh, banjur iya kandha-kandha marang wong-wong kang anaing kono, "Tiyang niku enggih sakingpanunggalané."

MARKUS 14.70–15.2 10570Nanging Pétrus sélak manèh. Oralet suwé wong-wong kang ana ing konopadha calathu manèh marang Pétrus,"Sampéyan niku genah tunggalé, napamalih sampéyan tiyang Galiléa!"71Nanging Pétrus banjur wiwit supatalan sumpah-sumpah, "Kula mbotenkenal tiyang sing mang kandhakké niku!"72Sanalika iku uga jago kluruk kapingpindhoné. Pétrus banjur kèlingan marangpangandikané Yésus, "Sadurungé jagokluruk ping pindho, kowé wus nyélakiAku kaping telu." Banjur nangissesenggrukan.

151Bareng wayah bangun ésukpara pangarepé imam, karo

para pinituwa lan para ahli Torèt sartawarganing Pradata Agama liyané kabèhpadha nglumpuk rembugan. Wong-wongiku banjur mbanda lan ngirid Yésus sartangladèkaké marang ngarsané Pilatus.2Pilatus nuli ndangu Panjenengané,"Punapa Panjenengan rajanipun tiyangYahudi?" Yésus paring wangsulan,ngandikané, "Panjenengan piyambakingkang ngandika makaten."

MARKUS 15.3–9 1063Para pangarepé imam banjur padhangaturaké pandakwa akèh tumrapYésus.4Pilatus ndangu manèh marangPanjenengané, pangandikané, "PunapaPanjenengan mboten mangsuli punapa-punapa? Kula aturi menggalih, kathahsanget pandakwanipun tiyang-tiyangpunika dhateng Panjenengan."5Nanging Yésus tetep ora mangsuliapa-apa, temah Pilatus nganti gumunbanget.6 Ing dina riyaya wis dadi padatan,Pilatus ngluwari wong tawanan siji, singdikarepaké déning wong akèh.7Nalika iku ana wong, jenengéBarabas, kang ditawan bareng karo parapemberontak kang sajroné keributanpadha gawé pati.8Wong akèh banjur munggah lanwiwit padha nyuwun kanthi banget,supaya Pilatus nindakaké kaya kang dadipadatan kanggo wong akèh.9Déné Pilatus nanggapi wong akèhkalawan ngandika, "Apa kowé padhakepéngin supaya aku ngluwari rajanéwong Yahudi iki?"

MARKUS 15.10–16 10710 Jalaran Pilatus ngerti, yèn parapangarepé imam padha ngulungakéPanjenengané marga saka drengkiné.11Nanging para pangarepé imam padhangojok-ojoki wong akèh supaya Pilatusngluwari Barabas.12Pilatus nanggapi manèh lan ngandikamarang wong akèh, "Banjur aku kudunindakaké apa marang wong kang padhakoksebut rajané wong Yahudi iku?"13Wong akèh nuli padha mbengokmanèh, "Kasaliba kémawon!"14Pilatus banjur ngandika manèhmarang wong-wong iku, "Banjur dosanéapa, ta?" Nanging wong akèh sangsayasora mbengoké, "Kasaliba tiyangpunika!"15Sarèhné Pilatus nedya gawémareming atiné wong akèh, mulanéiya ngluwari Barabas kanggo wongakèh mau; Yésus banjur digebagi sartadipasrahaké supaya disalib.16Para prajurit tumuli ngirid Yésusmenyang plataran wewengkon dalemgubernuran; sarta banjur padhangundang prajurit kabèh supayanglumpuk.

MARKUS 15.17–22 10817Wong-wong iku banjur ngagem-agemi Panjenengané jubah wungu, lansawusé nganam-anam makutha eri,banjur diagemaké ing mustakané.18Sawusé mangkono banjur padhangucapaké salam marang Yésus,pangucapé, "Ngaturaken kasugengan,rajanipun tiyang Yahudi!"19Banjur padha menthungi mustakanénganggo glagah lan padha ngidoni nulipadha jèngkèng nyembah Panjenengané.20Sawusé padha moyoki Panjenengané,para prajurit banjur padha nglukariagemané jubah wungu mau lanngagemaké agemané piyambak. (15-20b) Para prajurit tumuli padha ngiridYésus metu arep nyalib Panjenengané.21Nalika samana ana wong liwatjenengé Simon, wong Kiréné, bapaknéAleksander lan Rufus, kang lagi bali sakanjaban kutha. Wong iku dipeksa supayamanggul salibé Yésus.22Para prajurit iku nuli ngiridPanjenengané menyang panggonankang aran Golgota, kang ateges:pacumplungan.

MARKUS 15.23–31 10923Tumuli padha nyaosi Panjenenganéanggur kang dicampuri mur, nangingPanjenengané ora karsa.24Wong-wong iku banjur padha nyalibPanjenengané sarta ngedum-edumpangagemané sarana kalotré kanggonemtokaké pandumané dhéwé-dhéwé.25Wayah jam sanga ésuk para prajuritpadha nyalib Panjenengané.26Ana tulisan kang nélakaké kaluputanéYésus, uniné, "Rajané wong Yahudi."27Bareng karo Panjenengané, paraprajurit iya nyalib bégal loro, kang sijiing satengené, sijiné ing sakiwané.28 [Sarana mangkono, kayektènan apakang katulis ing Kitab Suci kang muni,"Panjenengané kaétang golongané paradurjana."]29Wong-wong kang padha liwat ingkono, padha ngala-ala Yésus, kanthigèdhèg-gèdhèg padha ngucap, "Hé,kowé kang arep ngrubuhaké PadalemanSuci lan arep mbangun manèh sajronételung dina,30 luwarana awakmu dhéwé lanmudhuna saka salib!"31Mangkono uga para pangarepé imamkaro para ahli Torèt, iya padha moyoki

MARKUS 15.32–37 110

karo rasanan, "Wong iku wus mitulungiwong liya, nanging mitulungi awakédhéwé ora bisa!32Saiki Mésias, Rajané Israèl ikukarebèn mudhun saka salib, supaya kitapadha weruh lan pracaya." Dalah kangpadha kasalib bareng karo Yésus iku iyapadha moyoki Panjenengané.33Bareng wus jam rolas, ana pepetengkang nglimputi satanah kabèh ngantijam telu.34 Ing wayah jam telu iku Yésusnywanten kalawan sora, "Éloi, Éloi,lama sabakhtani?" Kang tegesé, "Allahkawula, Allah kawula, kenging punapaPaduka nilar kawula?"35Sawatara wong kang padha ngadegana ing kono bareng krungu kangmangkono mau, padha ngucap,"Delengen, wong iku ngundang Élia."36Banjur ana wong kang énggal-énggalteka, nyelupaké spons ing anggur kecut,dituncepaké ing glagah, tumuli ngaturingunjuk marang Yésus, sarta ngucap,"Ayo padha dientèni lan dideleng, apaÉlia teka ngudhunaké wong iku."37Yésus banjur nywanten sora lan séda.

MARKUS 15.38–43 11138Nalika iku geberé Padaleman Sucisuwèk dadi loro, saka ndhuwur tekanngisor.39Panggedhéné prajurit kang ngadegadu-arep karo Yésus, bareng nyumurupikaya mangkono anggoné séda, banjurngucap, "Sanyata, wong iku PutraningAllah."40Ana uga wong wadon sawatarakang padha ngawasaké saka kadohan,yaiku Maria Magdaléna, Maria ibunéYakobus-nom lan Yosès, sarta Salomé.41Wong-wong iku kabèh wisndhèrèkaké Yésus lan ngladosiPanjenengané nalika ana ing Galiléa.Ing kono iya isih ana wong wadonliyané kang akèh cacahé, kang padhateka ing Yérusalèm bebarengan karoPanjenengané.42Bareng wayahé wis soré, sarèhné ikudina pacawisan, yaiku dina ngarepakéSabat,43mulané Yusuf, wong Arimatéa,warganing Pradata Agama kang kajènkèringan, kang iya nganti-anti marangKratoning Allah, nékad sowan Pilatussarta nyuwun layoné Yésus.

MARKUS 15.44–16.2 11244Pilatus gumun nalika midhangetmenawa Yésus wis séda. Banjur nimbalipanggedhéné prajurit lan ndangu, apaPanjenengané wus séda.45Sawisé midhanget aturépanggedhéning prajurit mau, Pilatusbanjur maringaké layoné marang Yusuf.46Yusuf nuli tuku mori alus, lanngudhunaké layoné Yésus sarta ngulesilayon mau nganggo mori iku. Sawisémangkono, banjur nyarèkaké layoné anaing kubur kang tatahan ing watu. Banjurngglundhungaké watu nutup lawangingkuburan.47Maria Magdaléna lan Maria ibunéYosès padha namataké papan anggonényarèkaké layon mau.

161Bareng dina Sabat wis keliwat,Maria Magdaléna lan Maria ibuné

Yakobus apadéné Salomé padha tukurempah-rempah wangi kanthi sedya balimanèh menyang pasaréan arep njebadiYésus.2Wayah bangun ésuk ing dina kapisaning minggu iku, sawisé srengéngénémlethèk, wong-wong wadon mau padhalunga menyang pasaréan.

MARKUS 16.3–8 1133Banjur padha rasanan, "Sapa kangbakal ngglundhungaké watuné kanggokita saka lawanging pasaréan?"4Nanging bareng padha ndeleng sakacedhakan, banjur padha weruh yènwatuné wis ngglundhung, mangka watumau gedhé banget.5Nuli padha lumebu ing pasaréan lanpadha weruh priya nom-noman lenggahing sisih tengen ngagem jubah putih,mulané padha kagèt.6Nanging priya nom-noman mau tumulingandika marang para wong wadon iku,"Aja padha wedi! Kowé padha nggolèkiYésus saka Nasarèt, kang wus kasalibiku. Panjenengané wus wungu. Ora anaing kéné. Padha delengen! Iki panggonankang kanggo nyarèkaké Panjenengané.7Nanging saiki padha lungaa, kandhaamarang para sakabaté lan Pétrus:Panjenengané tindak ngrumiyini kowékabèh menyang Galiléa; ing kana kowébakal padha ndeleng Panjenengané,kaya kang wus dingandikakaké marangkowé kabèh."8Wong-wong wadon mau banjur padhamlayu metu saka pasaréan, amargapadha giris lan geter, apadéné ora

MARKUS 16.9–12 114

kandha apa-apa marang sapa baé,marga padha wedi. [Déné wong-wongwadon iku kanthi ringkes nerusakésakèhing piwelingé malaékat maumarang Pétrus lan kanca-kancané.Sawusé iku Yésus piyambak lumantarpara sakabat martakaké saka wétannganti tekan kulon pawarta kang suci lankang ora bakal kena kasirnakaké, babpawartaning karahayon kang langgeng.]9 [Bareng Yésus wis wungu nalikanéisih ésuk umun-umun ing dina kapisaning minggu iku, kang dhisik dhéwéPanjenengané ngatingal marang MariaMagdaléna, kang saka wong iku,Panjenengané wis nundhung sétan pitu.10Wong wadon mau nuli lunga wewartabab iku marang wong kabèh, kang biyènpadha ndhèrèkaké Panjenengané, lankang ing waktu samana lagi padha susahlan nangis.11Nanging bareng padha krungu,yèn Yésus wungu lan wis kadelengdéning Maria, wong-wong iku padha orangandel.12Sawisé iku, Panjenengané ngatingalngagem rupi kang béda marang wong

MARKUS 16.13–17 115

loro panunggalané, nalika sakaronépadha lumaku menyang njaban kutha.13Wong loro mau banjur bali padhawewarta bab iku marang murid-muridliyané, nanging iya padha ora ngandel.14Pungkasané, Panjenengané ngatingalmarang sakabat sawelas, nalika lagipadha mangan, sarta banjur netahmarang wong sawelas iku bab cupetingpangandel lan wangkoting atiné, dénépadha ora ngandel marang wong-wongkang wus padha ndeleng Panjenenganésawisé wungu.15Panjenengané banjur ngandikamarang para sakabat sawelas mau,"Padha lungaa menyang saindengingjagat, padha martakna Injil marangsakèhing tumitah.16Sapa kang pracaya lan kabaptis,bakal kaslametaké, balik kang orapracaya bakal kaukum.17Pratandha-pratandha iki bakalmbarengi para wong kang pracaya:Wong-wong pracaya iku bakal padhanundhungi sétan sarana jenengku, bakalpadha guneman nganggo basa-basaanyar.

MARKUS 16.18–20 11618Bakal padha nyekel ula, lan sanadyanngombé racun kang matèni, ora bakalcilaka; bakal padha numpangi tanganmarang para kang lara, lan iku bakalpadha waras."19Sawisé Gusti Yésus ngandika kangmangkono marang para sakabat,Panjenengané banjur kasengkakakémenyang swarga lan lenggah ingsatengené Allah.20Déné para sakabaté iku banjurpadha lunga memulang ing endi-endi, sarta Gusti nyarengi makarya,apadéné ngekahaké piwulangé saranapratandha-pratandha.]

Lukas

11Téofilus ingkang minulya, sampunkathah tiyang ingkang sami ndhapuk

cariyos bab lelampahan-lelampahaningkang kadadosan wonten ing antawiskita,2kadosdéné ingkang sami kita tampènisaking tiyang-tiyang, ingkang sakingwiwitan sami nyipati piyambak lan samidados paladosing Pangandika.3Awit saking punika, sasampunipunkula nitipriksa kadadosan wau sadaya,saking wiwitanipun kanthi premati,putusaning manah kula, kadadosan-kadadosan wau kula damel buku,ingkang isinipun runtut, saha ingkanglajeng kula aturaken ing ngarsapanjenengan punika,4 ing pangangkah, supadospanjenengan saged nguningani, bilihsadaya ingkang sampun kawulangakendhateng panjenengan punika leressaèstu.5Nalika jamané Hérodès, raja ingYudéa, ana imam, asmané Zakharia,

LUKAS 1.6–13 2

kalebu golongan Abia. Somahé uga trahéHarun, asmané Élisabèt.6Sakaroné padha mursid ana ingngarsané Allah lan tansah nindakaképepakon lan pranataning Pangéran,tanpa cacad.7Nanging ora kagungan putra, sababÉlisabèt iku gabug lan sakaroné wuspadha sepuh.8 Ing sawijining dina, nalika pinujugiliraning golongané, Zakharia nindakakéayahan ngimami ana ngarsaningPangéran.9Sabab nalika diundhi kaya adaté,kanggo namtokaké imam kang nampaayahan, panjenengané kang katudinglumebet ing Padaleman Suci ngobongdupa ana ing kono.10 Ing waktuné ngobong dupa, umatkabèh kumpul ana ing jaba padhasembahyang.11 Imam Zakharia banjur dikatingalimalaékating Pangéran, jumeneng ingsatengening misbyah padupan.12Pirsa lelakon iku, Imam Zakhariakagèt lan dadi ajrih.13Nanging malaékat mau banjurngandika, "Aja wedi, Zakharia, awit

LUKAS 1.14–18 3

pandongamu wus kabul, lan Élisabèt,bojomu, bakal nglairaké anakmu lanang,iku jenengna Yohanes.14Bocah iku bakal ndadèkaké bungahlan senenging atimu, malah akèh wongkang uga bakal bungah marga saka lairébocah mau.15Sabab iku bakal pinunjul ana ingngarsaning Pangéran, lan bakal orangombé anggur utawa minuman kerasliyané, sarta bakal kapenuhan ing RohSuci wiwit saka ing rahiming ibuné.16Apadéné bakal njalari akèh wongIsraèl padha mratobat marang Pangéran,Allahé,17 sarta bakal lumaku dadi cecalandhisiki tindaké Pangéran kanthi roh lanpangwasané Élia, supaya bisa mbalèkakéatiné para bapa marang para anaké,sarta nuntun wong mursal marangkamursidan. Dadiné nyawisaké umatkang sembada tumrap ing Pangéran!"18Zakharia banjur munjuk marangmalaékat mau, "Kadospundi anggènkawula saged mangertos, bilih babpunika saèstu badhé kalampahan?Sabab kawula sampun sepuh, saha

LUKAS 1.19–24 4

sémah kawula sampun lungsé ingwanci."19Paring wangsulané malaékat, "Akuiki Gabrièl sing ngladosi Allah lan akudiutus ndhawuhi kowé, sarta nglantaraképawarta kabungahan iki marang kowé.20Satemené, kowé bakal bisu lan orabisa guneman nganti tekan titimangsakalakoné iku kabèh, amarga kowé orangandel marang dhawuhku kang mesthibakal kelakon ing waktu kang wuskatamtokaké."21Nalika iku wong akèh padha ngentèniImam Zakharia. Wong-wong iku padhagumun, déné suwé temen anggoné anaing Padaleman Suci.22Bareng miyos, panjenengané ora bisangandika apa-apa marang wong akèh ikulan wong akèh iku banjur mangerti, yènZakharia mentas tampi wahyu ana ingPadaleman Suci. Panjenengané banjurparing sasmita marang wong akèh, lantetep bisu.23Bareng waktuning ayahané wusrampung, Zakharia banjur kondur.24Kacarita ora let suwé Élisabèt,garwané banjur ngandheg lan sajroning

LUKAS 1.25–32 5

limang sasi ora tau metu-metu,pangucapé,25 "Ya iki pandamelé Pangéran marangaku anggoné karsa ngluwari wirangkuana ing ngareping wong akéh."26Bareng wus nyandhak nem sasiné,Allah ngutus malaékat Gabrièl menyangNasarèt, ing wilayah Galiléa,27nemoni prawan kang pacangan karowong kang aran Yusuf, tedhaké Daud.Prawan mau asmané Maria.28Nalika malaékat mau lumebet ingomahé Maria, banjur ngandika, "Salam,kowé kang kinasihan, Pangéran tansahnganthi marang kowé."29Krungu pangandika mangkono ikuMaria kagèt, lan pitakon ing sajroningati, apa tegesé iku.30Malaékat nuli ngandika, "Aja wedi,Maria, awit kowé olèh sih-kanugrahanana ing ngarsaning Pangéran.31Lah kowé bakal ngandheg lan bakalnglairaké anak lanang. Iku jenengnaYésus.32Bocah mau bakal pinunjul lankasebut Putraning Allah Kang Mahaluhur.Apadéné Allah bakal maringaké

LUKAS 1.33–38 6

dhamparé Daud, leluhuré, marangPanjenengané.33Panjenengané bakal jumeneng dadiRajaning para turuné Yakub ngantisalawas-lawasé, sarta kratoné iku bakalora ana wekasané."34Maria banjur matur marang malaékatmau, "Punika sagedipun kalampahankadospundi, jalaran kawula dèrèngémah-émah?"35Paring wangsulané malaékat, "RohSuci bakal nedhaki kowé, sarta kwasanéKang Mahaluhur bakal ngayomi kowé;mulané bayi kang bakal lair iku bakalkasebut suci, Putraning Allah.36Lah Élisabèt, sadulurmu, kang wustuwa iku, iya lagi ngandhut anak lanang,déné sapréné wus nem sasi, mangkawus diarani gabug.37Amarga tumraping Allah ora anabarang kang mokal."38Maria banjur munjuk, "Sumangga,kawula punika abdinipun Pangéran;tumrap kawula kalampaha kadosdénéingkang Paduka ngandikakaken."Sawusé mangkono malaékat mau banjurjengkar nilar Maria.

LUKAS 1.39–48 739Ora watara suwé, Maria énggal-énggal tindak menyang kutha ingpagunungan Yéhuda.40Bareng lumebet ing dalemé Zakhariatumuli uluk-salam marang Élisabèt.41Kocapa nalika Élisabèt midhangetuluk-salamé Maria, bayi kandhutanénggronjal, lan Élisabèt tumuli kapenuhaning Roh Suci,42 sarta kalawan sora ngandika,"Kowé binerkahana ana ing antaranéwong wadon kabèh, lan binerkahanakandhutanmu.43Sapa ta aku iki, déné ngantikarawuhan ibuné Gustiku?44Amarga sanyatané, bareng akukrungu uluk-salammu, bayi kandhutankunggronjal, marga saka senengé.45Rahayu wong kang wus pracaya,sabab apa kang kapangandikakakédéning Pangéran, mesthi bakal kelakon."46Maria banjur medhar pangandikamangkéné: "Nyawaku ngluhurakéPangéran,47 lan aku bungah marga saka Allah,Juruslametku.48Sabab Panjenengané wus ngudanèniasoring abdiné. Lah wiwit saiki sakèhing

LUKAS 1.49–56 8

wong turun-temurun bakal ngarani akurahayu,49 jalaran Kang Mahakwasa wusnindakaké pakaryan-pakaryan kangpinunjul marang aku sarta suci asmané.50Rahmaté turun-tumurun tumrapwong kang wedi asih marangPanjenengané.51Panjenengané ngatingalaképangwaosé kalawan pakaryaning astanélan mbuyaraké wong kang gumunggungatiné.52Panjenengané nglèngsèrakéwong-wong kang kwasa saka ingkalenggahané, lan ngluhuraké wong-wong kang asor.53Panjenengané nglubèrakésamubarang kang becik marangwong kang kaluwèn, lan nundhung wongkang sugih kanthi nglaha.54Panjenengané nulungi Israèl, abdiné,awit ènget marang rahmaté,55kaya kang wus kaprasetyakakémarang leluhur kita, marang Abrahamlan tedhak-turuné, ing salawas-lawasé."56Maria anggoné ana ing omahéÉlisabèt mau watara telung sasi, banjurkondur.

LUKAS 1.57–65 957Bareng Élisabèt anggoné ngandhegwis tekan ing lèke, banjur nglairakéjabang-bayi lanang.58Nalika tangga-teparoné lan sanak-saduluré krungu pawarta yèn Allah wisparing sih kamurahané kang samonogedhéné iku, padha mèlu bungah.59 Ing wolung dinané wong-wong maupadha teka saprelu anggoné arep netakibayiné lan mènèhi jeneng Zakhariamanut jenengé bapakné.60Nanging ibuné kandha, "Aja, jenengékudu Yohanes."61Pangucapé wong akèh mau,"Sanak-sanakmu ora ana kang jenengémangkono."62Banjur padha takon marang bapaknékanthi sasmita, bakal dijenengaké sapaanaké iku.63Zakharia njaluk lambaran kangbiasané kanggo nulis lan banjur nulis,"Jenengé Yohanes." Wong kabèh dadipadha gumun.64Sanalika iku uga cangkemé kabukalan ilaté uwal, temahan banjur bisaomong lan ngluhuraké Allah.65Para tangga-teparoné padha katamaning wedi, lan kabèh lelakon mau banjur

LUKAS 1.66–73 10

dadi rerasanané wong-wong ing satlatahpagunungan Yudéa kabèh.66Wong kabèh kang krungu prakara iku,padha ngrasak-ngrasakaké ing sajroningati, sarta pangucapé, "Bakal dadiapa bocah iki bakalé bésuk?" Amargakaayoman ing astaning Pangéran.67Zakharia, bapakné, marga sakakapenuhan ing Roh Suci, banjur medharwangsit, pangucapé,68 "Pinujia Pangéran, Allahé Israèl,sabab wus nuwèni umaté lan paringpangluwaran.69Panjenengané nukulaké sunguningkarahayon kanggo kita ana ing tedhakéDaud, abdiné,70 -- kaya kang wis kapangandikakakéwiwitan mula lantaran para nabiné kangsuci --71 supaya kita luwar saka mungsuh-mungsuh kita lan saka tangané sakèhéwong kang padha sengit marang kita.72Minangka anggoné nedahakésih-rahmaté marang leluhur kita lananggoné ènget marang prasetyané kangsuci,73yaiku supaos kang kapangandikakakémarang Abraham, bapa leluhur kita,

LUKAS 1.74–80 11

yèn Panjenengané paring kanugrahanmarang kita,74 supaya kita luwar saka ing tanganingmungsuh, bisa ngabekti marangPanjenengané tanpa rasa wedi,75 ing sajroning kasucèn lan apa kangbener ana ing ngarsané, sajegé urip kita.76Déné kowé, nggèr, anakku, bakalkasebut nabining Allah Kang Mahaluhur,amarga kowé bakal lumaku ndhisikitindaké Pangéran saprelu nyawisakédalan kagem Panjenengané,77 lan mènèhi pangertèn marang umatébab dalaning karahayon, adhedasarpangapuraning dosa-dosané78marga saka rahmat lan sih-piwelasé Allah kita, kang iya srana ikuPanjenengané bakal rawuh minangkaanggoné milujengaké kita, Surya-ésuksaka ing ngaluhur,79kagem madhangi sakèhing wongkang manggon ing pepeteng lan anaing ayang-ayanganing pati, apadénéngeneraké sikil kita marang dalaningkarahayon."80Anadéné bocah mau saya mundhakgedhéné lan rohé saya santosa, sartabanjur manggon ing ara-ara samun

LUKAS 2.1–8 12

nganti tumeka ing dina anggoné kudungaton marang Banisraèl.

21Nalika samana Kaisar Agustusparing dhawuh, dianakna cacah-jiwa

tumrap wong saindenging jagat.2 Iki cacah-jiwa kang kapisan kangkaanakaké nalika Kirénius jumenenggubernur ing Siria.3Mulané wong-wong kabèh banjurpadha mangkat arep ndhaftaraké, sabenwong menyang kuthané dhéwé-dhéwé.4Mangkono uga Yusuf iya mangkat sakaNasarèt, wilayah Galiléa menyang Yudéa,kuthané Daud, kang aran Bètléhèm-- amarga asalé saka ing brayat lantedhaké Daud --5 supaya didhaftaraké bebarengan karoMaria, pacangané, kang lagi ngandheg.6Bareng wus tekan kono, Mariaanggoné ngandheg wus tekan wektunébabaran,7banjur mbabar putra kakung,kang pambajeng, nuli digedhong landisèlèhaké ing pamakanan, sabab padhaora komanan panggonan ana ing papanpanginepan.8Kacarita ing tlatah kono ana parapangon kang padha nginep ing ara-ara

LUKAS 2.9–15 13

njaga pepanthaning kéwané ing wayahbengi.9Dumadakan ana malaékatingPangéran jumeneng ing sacedhaké sartapadha kasorotan ing cahya kamulyanéPangéran satemah padha wedi banget.10Malaékat mau tumuli ngandikamarang wong-wong mau, "Aja padhawedi, lah kowé padha dakwartanikabungahan gedhé, kang bakalkaparingaké tumrah sabangsa kabèh:11 Ing dina iki wus miyos Juruslametmu,yaiku Kristus, kang jumeneng Gusti, anaing kuthané Daud.12Déné kang minangka tengeranémarang kowé, mangkéné: Kowé bakalmrangguli bayi kagedhong sumèlèh ingpamakanan."13Dumadakan ana balatantra swargakang akèh banget cacahé, kangmbarengi malaékat mau sarta padhamemuji marang Allah, sabdané,14 "Kamulyan kagem Allah kang ana ingngaluhur lan tentrem-rahayu ana ingbumi, ing antarané manungsa kang dadirenaning panggalihé."15Sapengkeré para malaékat menyangswarga, para pangon mau padha

LUKAS 2.16–21 14

sapocapan mangkéné, "Payo, padhamenyang Bètléhèm, ndeleng apa kangwus kelakon ing kana, kaya kang wuskapangandikakaké déning Pangéranmarang kita."16Banjur padha énggal-énggalmangkat, tumuli ketemu karo Marialan Yusuf, apadéné Jabang-bayi, kangsumèlèh ing pamakanan.17Bareng wus padha nyumurupi,banjur padha nyritakaké apa kang wiskapangandikakaké bab Jabang-bayi iku.18Wong kabéh kang padha krungucritané para pangon mau padha gumun.19Nanging Maria nyathet iku maukabèh ana ing sajroning atiné landirasak-rasakaké.20Para pangon tumuli padha balikalawan memuji lan ngluhuraké Allah,marga sabarang kang wis dirungulan dideleng iku, cocog karo kang wiskapangandikakaké marang wong-wongmau.21Bareng wis ganep wolung dinané,Bayi mau kudu disupiti lan banjurkaparingan asma Yésus, yaiku asmakang kapangandikakaké déningmalaékat sadurungé kinandhut kang ibu.

LUKAS 2.22–27 1522Nalika wus tekan dinaning panucènémiturut angger-anggeré Musa, Bayi maubanjur diasta menyang Yérusalèm arepdicaosaké marang Pangéran,23kaya kang katulisan ing angger-anggering Pangéran, "Sakèhing anaklanang pambarep kudu kasucèkakékagem Allah",24 lan padha saos kurban, manut apakang kadhawuhaké ana ing angger-anggering Pangéran, arupa manuk deruksajodho utawa piyik dara loro.25 Ing Yérusalèm ana wong asmanéSiméon, wong mursid lan ngabektimarang Allah, kang nganti-anti marangpanglipuring Israèl sarta kang ingayomaning Roh Suci.26Panjenengané wis pinaringan wangsitdéning Roh Suci, yèn bakal ora matisadurungé nyipati Mésias, yaiku KangJinebadan déning Pangéran.27Marga saka pitedahé Roh Suci,Siméon tindak menyang PadalemanSuci. Nalika Yésus, Bocah iku, diastamlebu déning wong tuwané arepnindakaké kaya kang wus katamtokakédéning angger-anggering Torèt tumrapBocah mau,

LUKAS 2.28–35 1628Siméon banjur mbopong Bocahéklawan memuji marang Allah, unjuké,29 "Dhuh, Pangéran, mugi Padukasapunika marengaken kawula késahkalayan tentrem-rahayu, miturutpangandika Paduka,30 jalaran mripat kawula sampunsumerep kawilujengan ingkang mijilsaking Paduka,31 ingkang sampun Paduka cawisakenwonten ing sangajenging bangsa sadaya,32 inggih punika pepadhang ingkangmedharaken karsa Paduka tumrapbangsa-bangsa sanès saha ingkangdados kamulyaning umat Paduka,Israèl."33Kang rama lan kang ibu padhakaéraman banget marang kabèh kangdiucapaké tumrap Panjenengané mau.34Siméon banjur mberkahi wong-wongmau lan ngandika marang Maria, kangibu, "Sayektosipun Laré punika sampunpinasthi dados margining dhawah lantanginipun tiyang kathah ing Israèl,sarta minangka pratanda ingkang badhénjalari pasulayan,35 supados osiking manahipun tiyangkathah kababar. Lan ing bénjing

LUKAS 2.36–40 17

panggalih panjenengan badhé katuweking pedhang."36Apadéné ing kono iya ana nabiwadon, asmané Hana, putrané Fanuèl,saka taler Asyèr. Panjenengané wussepuh banget. Sawusé krama banjurgesang bebarengan karo garwané pitungtaun,37 lan tekan saiki randha, yuswanéwolung puluh papat taun. Panjenenganéora tau nilar Padaleman Suci, rina wengianggoné ngabekti kalawan pasa lanndedonga.38Nalika iku panjenengané iya mronolan ngunjukaké panuwun marang Allah,sarta ngandikakaké bab Bocah maumarang sakèhing wong kang padhanganti-anti pangluwarané Yérusalèm.39Sawusé ngrampungaké kang kududilakoni kabèh miturut angger-anggeréPangéran, banjur padha kondur menyangkutha asalé, yaiku Nasarèt ing Galiléa.40Bocah mau saya mindhak agenglan tambah kiyat, kapenuhan ingkawicaksanan sarta sinungan ingsih-kanugrahaning Allah.

LUKAS 2.41–47 1841Saben taun samangsa riyaya Paskah,wong tuwané Yésus tindak menyangYérusalèm.42Nalika Yésus wus yuswa rolas taun,padha tindak menyang Yérusalèm kayaadaté yèn pinuju dina gedhé.43Sarampungé pahargyan, nalikapadha kondur, Yésus kantun ana ingYérusalèm, wong tuwané ora pirsa.44Sarèhné dikira yèn Putrané awor karowong-wong kang padha mulih tunggaldalan, mulané padha mbacutaké tindakénganti sadina, banjur padha madosiPanjenengané ana ing antarané parasanak-kadang lan para pitepungané.45Bareng ora pinanggih, banjur padhawangsul malih menyang Yérusalèm karomadosi terus.46Kacarita sawusé telung dinapinanggih Panjenengané ana ingPadaleman Suci lagi lenggah anaing satengahé para guru agama,midhangetaké sarta mundhut pirsapiwulangé.47Sakèhé wong kang ngrungokakéPanjenengané padha éram marangkapinteran lan paring wangsulané.

LUKAS 2.48–3.1 1948Bareng wong tuwané pirsa, padhanjenger. Kang ibu banjur ngandikamarang Panjenengané, "Anggèr, yagénétumindakmu marang aku sakloron kokmangkono. Ramamu lan aku padhanggolèki sliramu kanthi kuwatir."49Aturé marang rama-ibuné, "menapaadéné panjenengan madosi kula?Panjenengan menapa mboten pirsa, bilihkula kedah wonten ing dalemipun Ramakula?"50Nanging rama-ibuné padhaora nyandhak marang apa kangdingandikakaké iku.51Panjenengané banjur kondurbebarengan karo kang rama lan kang ibumenyang Nasarèt; sabanjuré tetep teruskaemong déning rama-ibuné. Déné kangibu nyathet prakara iku mau kabèh anaing sajroning penggalihé.52Yésus saya mindhak ageng, lan sayamindhak kawicaksanané, apadéné sayakinasihan déning Allah lan manungsa.

31Sajroning papréntahané KaisarTibérius wis nyandhak limalas

tauné, nalika Pontius Pilatus jumenenggubernur ing Yudéa, lan Hérodèsjumeneng raja-wilayah ing Galiléa,

LUKAS 3.2–7 20

Filipus sadhèrèké jumeneng raja-wilayahIturéa lan Trakhonitis, sarta Lisaniasjumeneng raja-wilayah Abiléné,2apadéné Hanas lan Kayafas jumenengImam Agung, Allah paring pangandikamarang Yohanes, putrané ImamZakharia, ana ing ara-ara samun.3Yohanes banjur ndlajahi saindengéwilayah Yordan sarta martakaké baptisanpitobat murih apuraning dosa,4kaya kang tinulis ing kitab pamecanéYésaya, "Ana swaraning wong kangnguwuh-uwuh ana ing ara-ara samun.Padha nyawisna margining Pangéran,lencengna lurung-lurungé kagemPanjenengané!5Saben jurang bakal kaurug, lansaben gunung lan gumuk bakaldigawé rata; kang ménggak-ménggokbakal kalencengaké, kang mendhak-mandhukul bakal karatakaké,6apadéné sakèhing wong bakal weruhkarahayon kang saka ing Pangéran."7Yohanes banjur ngandika marangwong akèh kang padha sowan nyuwunbaptis, "Hé, turuning ula bedhudhak!Sapa kang akon kowé nyingkiri bebendukang bakal tumempuh?

LUKAS 3.8–14 218Mulané padha metokna wohing pitobatkang sembada. Lan aja padha nduwènipangrasa: Abraham iku rama leluhurkita! Awit aku pitutur marang kowé:Allah kwaos akarya turuning Abrahamsaka watu-watu iki!9Wadungé wus cumepak ana ing pokingwit, lan saben wit kang ora metokakéwoh kang becik, bakal ditegor sartadicemplungaké ing geni."10Wong akèh mau banjur padhanyuwun pirsa, "Menawi makaten,punapa ingkang kedah sami kulatindakaken?"11Paring wangsulané, "Sing sapa duwéklambi loro, supaya mènèhi wong kangora duwé, lan sing sapa duwé pangan,iya tumindaka mangkono."12Ana juru-narik-pajeg kang uga tekaarep nyuwun baptis, iku padha nyuwunpirsa, "Guru, kula kedah sami nglampahipunapa?"13Paring wangsulané, "Aja padha nagihngluwihi kang wus katamtokaké tumrapkowé!"14Para prajurit uga padha nyuwunpirsa, "Menawi kula, punapa ingkangkedah sami kula lampahi?" Paring

LUKAS 3.15–19 22

wangsulané Yohanes, "Aja ngrampas lanaja meres, cukupna nganggo blanjamudhéwé."15Nanging sarèhné wong akèh lagipadha nganti-anti lan ngarep-arepMésias, kabèh padha nggraita apaYohanes iku Panjenengané,16Yohanes banjur paring wangsulan,pangandikané, "Aku iki mbaptisi kowénganggo banyu, nanging Panjenenganékang pangwasané ngungkuli aku, bakalrawuh lan sanadyan mung nguculitalining trumpahé baé, aku ora patut.Panjenengané bakal mbaptisi kowéngagem Roh Suci lan geni.17Panjenengané wus ngasta pirantikagem ngresiki gandum lan papanpanutoné; gandumé kaklumpukaké inglumbungé, nanging mrambuté bakaldiobong ing geni kang ora bisa sinirep."18Kanthi paring pitutur liyané kangakèh Yohanes nggelaraké Injil marangwong akèh.19Ananging bareng panjenenganémelèhaké Hérodès, raja-wilayahkono, bab lelakoné karo Hérodias,garwané sadhèrèké, tuwin bab anggonénindakaké sakèhing piala liya-liyané,

LUKAS 3.20–28 2320 raja iku saya wuwuh durakané, sranaanggoné ngunjara Yohanes.21Nalika wong akèh iku wus padhakabaptis lan nalika Yésus uga kabaptissarta lagi ndedonga, langit tumuli piyak,22banjur katedhakan ing Roh Suciarupa manuk dara. Nuli ana swara kangkaprungu saka ing langit mangkéné,"Sira iku Putraningsun kang kinasih,kang ndadèkaké keparengingsun."23Nalika Yésus wiwit makarya,yuswané kurang luwih telung puluhtaun lan manut pangirané wong-wong,Panjenengané iku putrané Yusuf, putranéÉli,24putrané Matat, putrané Lèwi, putranéMalkhi, putrané Yanai, putrané Yusuf,25putrané Matica, putrané Amos,putrané Nahum, putrané Hèsli, putranéNagai,26putrané Maat, putrané Matica,putrané Simèi, putrané Yosékh, putranéYoda,27putrané Yohanan, putrané Résa,putrané Zérubabèl, putrané Séaltièl,putrané Néri,28putrané Malkhi, putrané Adi, putranéKosam, putrané Èlmadam, putrané Èr,

LUKAS 3.29–38 2429putrané Yésua, putrané Élièzer,putrané Yorim, putrané Matat, tedhakéLèwi,30putrané Siméon, putrané Yéhuda,putrané Yusuf, putrané Yonam, putranéÈlyakim,31putrané Méléa, putrané Mina, putranéMatata, putrané Natan, putrané Daud,32putrané Isai, putrané Obèd, putranéBoas, putrané Salmon, putrané Nahason,33putrané Aminadab, putrané Admin,putrané Arni, putrané Hèzron, putranéPèrès, putrané Yéhuda,34putrané Yakub, putrané Ishak,putrané Abraham, putrané Térah,putrané Nahor,35putrané Sérug, putrané Réhu,putrané Pèlèg, putrané Ébèr, putranéSalmon,36putrané Kénan, putrané Arpakhsad,putrané Sèm, putrané Nuh, putranéLamèkh,37putrané Métusalah, putrané Hénokh,putrané Yarèd, putrané Mahaléèl,putrané Kénan,38putrané Énos, putrané Sèt, putranéAdam, putraning Allah.

LUKAS 4.1–6 25

41Yésus, kang kapenuhan ing RohSuci, kondur saka kali Yordan, banjur

kapurugaké déning Roh Suci menyangara-ara samun.2Ana ing kono lawasé patang puluhdina lan banjur kagodha déning Iblis.Sajroné ana ing kono iku Panjenenganéora dhahar apa-apa sarta sawusé ikukraos luwé.3 Iblis nuli matur marang Yésus,"Amargi Panjenengan Putranipun Allah,sumangga séla punika kadhawuhanadados roti."4Paring wangsulané Yésus, "Ana tulisanmangkéné: Uripé manungsa iku oramung saka roti baé."5 Iblis tumuli nambut Yésus munggahing papan kang dhuwur sarta ingsakedhap nétra banjur nedahakésakèhing kraton ing jagat marangPanjenengané.6 Iblis nuli matur, "Panjenengan badhékula aturi pangwaos punika sadayadalah kamulyanipun, awit punika sadayasampun dipun pasrahaken dhatengkula saha kula saged nyukakakendhateng sinten kémawon ingkang kulakajengaken.

LUKAS 4.7–13 267Milanipun menawi Panjenengannyembah dhateng kula, sadaya punikabadhé dados kagungan Panjenengan."8Nanging Yésus paring wangsulan,"Ana tulisan mangkéné: PangéranAllahira, iku kang kudu sira sembah,sarta iya mung Panjenengané iku kangkudu sira bektèni!"9Sawisé iku Iblis tumuli nambut Yésusmenyang Yèrusalèm lan kajumenengakéing payoning Padaleman Suci kangdhuwur dhéwé, banjur matur, "MenawiPanjenengan Putranipun Allah,sumangga kula aturi anjlog sakingngriki,10awit wonten seratan makaten:Tumraping Sira, Panjenengané bakaldhawuh marang para malaékaté supayarumeksa marang Sira11 lan iku bakal padha nadhahi Sira anaing tangané, supaya sikilira aja ngantikesandhung ing watu."12Yésus paring wangsulan, "Anapangandika mangkéné: Sira aja nyobamarang Pangéran, Allahira!"13 Iblis sawusé mungkasi sakèhingpanggodhané banjur mundur saka ingngarsané, golèk wektu kang cocog.

LUKAS 4.14–20 2714Yésus banjur kondur menyang Galiléakanthi pangwasaning Roh. Anadénépawarta bab Panjenengané iku tumulisumebar ana ing wilayah kono kabèh.15Nalika samana Panjenenganémemulang ana ing sinagogé kono sartasakèhing wong padha ngalembana.16Yésus nuli rawuh ing Nasarèt,panggonané nalika kagulawenthah, lankaya adaté bareng dina Sabat banjurrawuh ing papan pangibadahé sartajumeneng arep maos Kitab Suci.17Nuli diaturi kitabé Nabi Yésaya.Bareng kabukak, pérangan kang kawaossurasané mangkéné,18 "Rohé Pangéran ana ing Aku,awit Panjenengané wis njebadi Aku,kadhawuhan martakaké kabar-becikmarang wong-wong miskin; lanPanjenengané wis ngutus Aku19 supaya martakaké luwaré paratawanan, sarta pulihing pandelengépara wong wuta, ngluwari wong-wongkang katindhes, ngundhangaké yèntaun-rahmaté Pangéran wis tumapak."20Sawisé mangkono kitab banjurkatutup kaparingaké manèh marangkang kawogan, nuli lenggah. Wong

LUKAS 4.21–25 28

kabèh kang ana sinagogé padhamandeng marang Panjenengané.21Yésus banjur wiwit paring piwulang,pangandikané, "Ing dina iki, sajronékowé padha ngrungokaké, pangandikamau wus kelakon."22Wong kabèh iku padha mbenerakéPanjenengané apadéné padha kaéramanmarang éndahing pitembungan kangdingandikakaké, banjur padha alokmangkéné, "Apa Iku dudu anaké Yusuf?"23Yésus tumuli ngandika, "Kowé mesthibakal ngucapaké paribasan marangAku mangkéné: Hé, dhukun, warasnaawakmu dhéwé. Kabèh kang padhadakrungu bab kang wus kelakon ana ingKapèrnaum, iku uga tindakna ana ingkéné, ana ing tanah asalmu kéné."24Lan pangandikané manèh, "Akupitutur marang kowé, sanyatané ora ananabi kang kajèn ana ing tanah asalé.25Sarta Aku pitutur marang kowé, lanpituturku iki nyata: Dhèk jamané Élia,nalika langit mineb lawasé telung taunnem sasi, kang njalari anané pailankang nggegirisi ana ing satanah kabèh.Sanadyan ing Israèl akèh randhané,

LUKAS 4.26–33 2926éwasamono Élia ora diutus menyanging salah sawijining randha-randha mau,nanging menyang ing omahé randha ingSarfat, wilayah Sidon.27Apadéné nalika jamané Nabi Élisaing Israèl akèh wong kang lara kusta,nanging siji baé ora ana kang kabiratnajisé, kajaba Naaman, wong Siria."28Bareng krungu kang mangkonoiku, wong kabèh kang ana ing papanpangibadah kono padha nepsu banget.29Banjur padha ngadeg, Yésus digawametu menyang sanjabaning kutha,terus didhabyang menyang pèrènginggunung, kang ana kuthané iku, supayaPanjenengané dijorogaké saka kono.30Nanging Panjenengané banjur tindaknratas ing tengahé wong-wong mau,jengkar saka ing kono.31Yésus banjur rawuh ing Kapèrnaum,yaiku kutha ing Galiléa, sarta ing dinaSabat memulang ana ing kono.32Wong-wong padha kaéraman krungupiwulangé, amarga pangandikané kanthipangwasa.33 Ing papan pangibadah kono anawong kang kasurupan sétan, iku nguwuhkanthi swara sora,

LUKAS 4.34–39 3034 "Dhuh, Yésus saking Nasarèt, punapaurusan Panjenengan kaliyan kawula?punapa rawuh Panjenengan badhényirnakaken kawula? Kawula mangertos,Panjenengan punika sinten, inggihpunika Ingkang Suci, utusaning Allah."35Nanging banjur didukani déningYésus, pangandikané, "Menenga! Metuasaka wong iku!" Wongé banjur kabantingdéning sétané ing satengahing wongakèh; sétané nuli metu lan babar pisanora njalari larané wong mau.36Kabèh wong padha éram, banjurpadha rasanan, "Tembungé kok ngédab-édabi banget! Anggoné ndawuhi kalawanwibawa lan pangwasa, temahan roh-rohreged padha metu."37Pawarta bab Panjenengané iku banjursumebar tekan ing ngendi-endi ingwilayah kono.38Sawisé iku Yésus jengkar sakapapan pangibadah kono lan tindakmenyang omahé Simon. Nalika iku ibunémaratuwa Simon lagi lara panas banget,banjur disuwunaké pitulungan marangPanjenengané.39Yésus nuli jumeneng ing sandhingé,nundhung panasé, wasana panasé

LUKAS 4.40–5.1 31

banjur ilang. Wong wadon mau nuli tangilan ngladèni para tamuné.40Bareng wus surup, wong-wong padhanyowanaké kang padha nandhang lelarawarna-warna. Iku genti-genti padhaditumpangi astané, temah padha dadiwaras.41Sétan-sétan uga metu sakawong akèh kalawan bengok-bengok,"Panjenengan punika Putranipun Allah."Awit padha mangerti, yèn Panjenenganéiku Mésias. Nanging banjur didukani, oradiparengaké kandha mangkono.42Bareng wus ésuk Yésus miyos lanbanjur tindak menyang panggonan kangsepi. Nanging wong akèh padha nggolèkilan iya ketemu. Kabèh padha mbudidayanggondhèli Yésus, supaya aja padhaditilar.43Nanging padha dingandikani,"Injilé Kratoning Allah iku iya kududakwartakaké menyang kutha-kuthaliyané, sabab iya iku preluné anggonkukautus."44Panjenengané banjur memulang anaing papan pangibadah ing Yudéa.

51 Ing sawijining dina Yésus pinujujumeneng ana ing pinggiring tlaga

LUKAS 5.2–7 32

Genesarèt, wong akèh padha ngangsegarep ngrungokaké pangandikané Allah.2Nuli pirsa prau loro ana ing pinggirtlaga. Juru-amèk-iwaké wus padhamudhun saka prau, lagi ngumbah jalané.3Panjenengané banjur minggah ingsalah sijiné prau iku, yaiku praunéSimon, lan dhawuh, supaya prauné radadidohaké saka ing dharatan. Banjurlenggah lan memulang marang wongakèh mau saka ing kono.4Bareng wis rampung, tumuli ngandikamarang Simon, "Parakna ing panggonankang jero, jalamu tibakna supaya olèhiwak."5Atur wangsulané Simon, "Guru,sampun sadalu muput anggèn kawulasami nyambut damel kanthi saèstu,mboten angsal punapa-punapa, éwadénémargi saking dhawuh Panjenengan,kawula inggih badhé ndhawahaken jala."6Sawisé ditibakaké, padha olèh iwakakèh banget, nganti jalané wiwit bedhah.7Kanca-kancané kang ana ing prausijiné padha diawé, dikon marangréwangi. Iya banjur padha teka,prauné loro pisan diemoti iwak, ngantimèh kèrem.

LUKAS 5.8–14 338Nalika Simon Pétrus nyumurupi kangmangkono iku, banjur nyungkemi Yésussarta munjuk, "Gusti, Gusti mugi karsanilar kawula, awit kawula punika tiyangdosa."9Amarga Simon lan wong-wong kabèhkang ana ing kono padha sumlengeren,déné samono akèhé iwak sing kejala;10 samono uga Yakobus lan Yohanes,anak-anaké Zébédéus, kang padha dadikancané Simon. Yésus nuli ngandikamarang Simon, "Aja wedi, wiwit saikikowé bakal njala wong."11Sawusé minggiraké prauné, banjurpadha ninggal samubarang kabèh sartandhèrèkaké Yésus.12Kacarita nalika Yésus ana ingsawijining kutha, ana wong kang awakésakojur kena kusta. Bareng ndelengYésus banjur sumungkem ing bumilan matur, "Gusti, menawi Gusti karsa,tamtu saged mbirat najis kawula."13Yésus nuli mulung astané, ndemèkwong mau kalawan ngandika, "Akukarsa, birata najismu!" Sanalika iku ugalelarané kusta banjur sirna.14Wong mau tumuli diwaleri, supayaaja kandha-kandha marang sapa baé

LUKAS 5.15–19 34

sarta dipangandikani, "Lungaa, awakmutuduhna marang imam lan nyaosnakurbaning pasucènmu, kaya kang wusdipréntahaké déning Musa, minangkapaseksi marang wong-wong iku."15Éwasamono pawarta bab Yésus ikumalah saya sumebar nganti adoh, lanbanjur akèh wong kang padha gumrudugsowan ing ngarsané arep ngrungokaképangandikané sarta supaya lelaranékasarasaké.16Nanging Yésus banjur sumingkirmenyang papan-papan kang sepi,ndedonga.17 Ing sawijining dina nalika Yésuspinuju memulang, ana wong Farisi lanahli Torèt sawatara kang padha lungguhngrungokaké. Iku padha teka sakaing désa-désa ing Galiléa lan Yudéa,sarta saka ing Yérusalèm. KwasaningPangéran ana ing Panjenengané, mulasaged nyarasaké wong lara.18Banjur ana wong sawatara kang tekangusung wong lumpuh ana ing paturoné;iku padha mbudidaya bisané mlebunyowanaké ana ing ngarsané Yésus.19Sarèhné ora bisa nggawa mlebu,marga saka akèhing wong kang ana

LUKAS 5.20–25 35

ing kono, banjur padha munggah ingpayon, nuli mbukak payon iku lan wongkang lara diudhunaké sapaturoné anaing satengahé wong akèh, pas ana ingngarsané Yésus.20Yésus bareng pirsa pangandeléwong-wong mau, tumuli ngandika, "Hé,sadulur, dosamu wus kaapura."21Nanging para ahli Torèt lan parawong Farisi padha mikir ing sajroningati, "Sapa ta wong iki, déné nyenyamahmarang Allah mangkono? Sapa kang bisangapura dosa kajaba Allah piyambak?"22Nanging Yésus nguningani pikiranéwong-wong mau, mulané banjurngandika, "Apa sing padha kokpikir ingsajroning atimu?23Gampang endi dhawuh: Dosamuwis kaapura, karo dhawuh: Ngadega,lumakua!24Nanging supaya kowé padha ngerti,yèn Putraning Manungsa iku kwasangapura dosa ana ing bumi," banjurngandika marang kang lumpuh iku,"Dhawuhku marang kowé: Ngadega,paturonmu angkaten lan muliha!"25Sanalika iku uga wong mau banjurngadeg ana ing ngarepé wong akèh

LUKAS 5.26–32 36

mau, ngangkat paturoné, tumuli mulih,wong kabèh padha kaéraman lan padhangluhuraké Allah.26Sarta padha wedi banget pangucapé,"Dina iki aku kabèh wus padhanyumurupi prakara-prakara kangnggumunaké banget."27Sawusé mangkono Yésus banjurtindak. Nuli pirsa juru-narik-pajeg linggihana ing pabéyan, jenengé Lèwi. Ikudipangandikani mangkéné, "Mèlua Aku!"28Lèwi banjur ngadeg, samubarangkabèh ditinggal lan ndhèrèk Yésus.29Lèwi tumuli nganakaké bujana gedhékagem Panjenengané ana ing omahé lanakèh juru-narik-pajeg lan wong-wongliyané kang padha mèlu kembul mangan.30Para Farisi lan ahli Torèt padhagrundelan karo para sakabaté Yésus,tembungé, "Yagéné kowé padha manganlan ngombé awor karo juru-narik-pajeglan wong dosa?"31Yésus banjur paring wangsulan,pangandikané, "Wong waras iku orabutuh dhokter, mung sing lara.32Tekaku iki ora ngundang wongmursid, nanging wong dosa, supayapadha mratobat."

LUKAS 5.33–37 3733Wong-wong Farisi mau banjur maturmanèh marang Yésus, "Murid-muridipunYohanes asring sami siyam sartasembahyang, makaten ugi muridipunpara tiyang Farisi, nanging punapaadéné para murid Panjenengan kok saminedha lan ngombé?"34Paring wangsulané Yésus, "Apa bisapara mitraning pangantèn lanang dikonpasa, sajroning pangantèné isih ana ingkono?35Nanging bakal ana wektuné,pangantèné kabedhol saka ing antarané,ing kono banjur bakal padha pasa."36Lan manèh Panjenengané iya paringpasemon marang wong-wong mau, "Oraana wong golèk tambalan kanthi nyuwèkklambi anyar kanggo nambal klambilawas. Yèn mangkono, kang anyar ikuuga bakal suwèk, tur tumraping singlawas iku tambalan kang saka suwèkanékang anyar mau ora bakal cocog.37Mangkono uga ora ana wong kangmadhahi anggur anyar ana ing kanthongkulit lawas, awit menawa mangkono,anggur anyar mau bakal mbedhahakékanthongé, angguré dadi wutah, lankanthongé rusak.

LUKAS 5.38–6.4 3838Nanging anggur anyar iku kududiwadhahi kanthong kulit kang anyaruga.39Lan ora ana wong kang wus ngombéanggur lawas banjur kapéngin ngombéanggur anyar, sabab banjur bakalngucap: Anggur kang lawas iku énakbanget."

61 Ing sawijining dina, pinujudina Sabat, nalika Yésus tindak

nglangkungi pategalan gandum, parasakabaté padha methiki wulèné, banjurdiremed, isiné dipangan.2Nanging ana wong Farisi sawatarakang padha ngelokaké, "Yagéné kowépadha nindakaké kang ora diparengakéing dina Sabat?"3Yésus tumuli paring wangsulan,pangandikané, "Apa kowé padha oramaca bab apa kang katindakaké déningDaud sapandhèrèké kabèh nalika kraosluwé,4banjur lumebet ing Padaleman Suci,mundhut roti caosan, nuli didhahar,lan para pandhèrèké iya banjur padhadiwènèhi, mangka ora ana kangdiparengaké mangan roti iku kajabamung para imam."

LUKAS 6.5–10 395Nuli ngandika manèh, "PutraningManungsa iku iya Gustiné dina Sabat."6Kacarita pinuju ing dina Sabat liyanéYésus lumebet ing papan pangibadahbanjur memulang. Ing kono ana wongkang tangané tengen mati.7Para ahli Torèt lan para wong Farisipadha ngulataké Yésus, apa bakalnyarasaké wong ing dina Sabat, supayabisa olèh dhadhakan anggoné nglepatakéPanjenengané.8Nanging Panjenengané pirsa pikiranéwong-wong mau, tumuli ngandikamarang kang tangané tengen mati,"Ngadega, mapana ing tengah kéné!"Wongé banjur ngadeg mapan.9Yésus tumuli ngandika marangwong-wong mau, "Aku takon marangkowé: Apa kang kepareng ditindakakéing dina Sabat, kabecikan, apa piala,nylametaké nyawa apa matèni?"10Sawusé ngandika mangkono nulimirsani wong-wong saubengé, banjurngandika marang kang mati tangané,"Tanganmu athungna!" Wong mau iyabanjur nindakaké mangkono, wasanatangané waras.

LUKAS 6.11–17 4011Wong-wong mau tumuli padha nepsubanget, sarta padha rembugan bab apakang bakal katindakaké marang Yésus.12Kacarita ing nalika samana Yésusminggah ing gunung saprelu ndedonga;anggoné ndedonga marang Allah ngantisawengi muput.13Bareng wus raina para muridé padhaditimbali, banjur dipilih rolas, kangpadha diparingi sebutan rasul, yaiku:14Simon, kang uga diparingi jenengPétrus, lan Andréas saduluré Simon,Yakobus lan Yohanes, Filipus lanBartoloméus,15Matius lan Tomas, Yakobus anakéAlféus, lan Simon kang karan wongZélot,16Yudas anaké Yakobus lan YudasIskariot kang ing tembé laku cidra.17Sawisé iku Yésus banjur mandhap,kadhèrèkaké anggoné ndedonga déningpara sakabaté, tumuli kèndel ana ingsawijining papan kang rata. Ing konoana wong akèh banget kang padhanglumpuk, yaiku para sekabaté lanwong-wong liyané, kang teka sakasaindenging tanah Yudéa lan saka ing

LUKAS 6.18–23 41

Yérusalèm, sarta saka ing tanah pasisiréTirus lan Sidon.18Anggoné padha mrana iku arepngrungokaké pangandikané lan supayakawarasaké lelarané, apadéné wong-wong kang kasurupan roh reged iyapadha kawarasaké.19Lan wong akèh iku mau kabèhpadha mbudidaya bisané ndemèkPanjenengané, awit banjur ana dayakang metu saka ing Panjenengané,temah kabèh padha diwarasaké.20Yésus banjur mirsani para muridélan ngandika, "Rahayu kowé kangmlarat, amarga iya kowé iku kang padhanduwèni Kratoning Allah.21Rahayu kowé kang saiki padhakaluwèn, amarga kowé bakal padhadiwaregi. Rahayu kowé kang saikinangis, awit kowé bakal gumuyu.22Rahayu kowé, menawa marga sakaPutraning Manungsa, kowé padhadisengiti déning wong, disingkang-singkang sarta diwewada, apadénéjenengmu diemohi, dianggep ala.23 Ing wektu iku kowé padha bungah-bungaha lan suka-renaa, amargasatemené bakal gedhé ganjaranmu

LUKAS 6.24–29 42

ana ing swarga; amarga para nabi iyadigawé mangkono déning para leluhuréwong-wong mau.24Nanging bilai kowé, hé, para wongsugih, awit kowé wus padha nampapanglipur saka kasugihanmu.25Bilai kowé, kang saiki wareg, amargakowé bakal luwé. Bilai kowé, kang saikigumuyu, amarga kowé bakal nandhangsusah lan nangis.26Bilai kowé, menawa wong kabèhpadha ngalembana marang kowé, awitiya kaya mangkono iku panggawénépara leluhuré marang para nabi palsu."27 "Nanging kowé kang padhangrungokaké marang Aku, padhadakpituturi: Padha tresnaa marangmungsuhmu: wong kang sengit marangkowé, padha becikana.28Wong kang nyupatani kowé, padhasuwunna berkah; wong kang nindakaképiala marang kowé, padha dongaknabecik.29Sapa baé kang napuk pipimu sasisih,sisihé pisan ulungna, lan sapa baékang ngrebut jubahmu, karebèn ngepèkklambimu pisan.

LUKAS 6.30–35 4330Wong kang njejaluk marang kowé,wènèhana, lan darbèkmu kang wusdijupuk déning wong, aja kok jaluk bali.31Apa kang kokkarepaké supaya wongtumindak marang kowé, iku iya tindaknamarang wong.32Sarta menawa kowé tresna marangwong kang nresnani kowé, iku apapituwasmu? Amarga wong-wong dosaiya padha nimbangi katresnaning liyan.33Awit menawa kowé padha gawébecik marang kang mbeciki kowé, ikupituwasmu apa? Wong-wong dosa rakiya padha tumindak mangkono.34Lan manèh menawa kowé ngutangimarang wong kanthi pangarah supayaolèh apa-apa saka wong mau, iku apapituwasmu? Wong-wong dosa rak iyapadha ngutangi marang para wong dosa,supaya tampa manèh kang ajiné padha.35Nanging kowé, padha tresnaa marangsatrumu lan padha becikana, sartasilihana tanpa ngarep-arep piwalesé,temah bakal gedhé ganjaranmu,apamanèh kowé bakal padha dadiputraning Allah Kang Mahaluhur, amargaPanjenengané nindakaké kasaénan

LUKAS 6.36–41 44

marang wong kang padha ora weruh ingkabecikan lan marang para wong ala.36Kowé sing padha ambek-welasan,kaya anggoné Ramamu iya ambek-welasan."37 "Aja padha ngadili, supaya kowé iyaora bakal padha diadili. Lan aja padhangluputaké, supaya kowé iya ora padhadiluputaké. Padha ngapuraa, supayakowé iya diapura.38Padha wèwèha, supaya kowé iyadiwènèhi. Takeran kang becik, kangditetel-tetel, kang dioyog lan kanglubèr, bakal kaesokaké ing pangkonmu,amarga ukuran kang kokanggo ngukur,iku iya bakal kanggo ngukur kowé."39Yésus banjur ngandika manèhmarang wong-wong mau kalawanpasemon mangkéné, "Wong wuta apabisa nuntun pepadhané wong wuta? Apakaro-karoné ora bakal kacemplung ingluwangan?40Murid iku ora ngungkuli guruné,nanging sapa baé kang wus tamatpasinaoné, bakal padha karo guruné.41Yagéné kowé weruh tatal kangana ing mripaté sadulurmu, mangka

LUKAS 6.42–45 45

glondhong kang ana ing mripatmudhéwé, kowé ora sumurup?42Kepriyé déné kowé bisa ngucapmarang sadulurmu: Sadulur, tatal kangana ing mripatmu iku dakilangané.Mangka glondhong kang ana ingmripatmu, kowé ora sumurup. Hé, wonglamis, glondhong kang ana ing mripatmuiku ilangana dhisik, temah kowé bakalbisa ndeleng kalawan cetha lan bisangilangi tatal kang ana ing mripatésadulurmu!"43 "Ora ana wit kang becik ngetokakéwoh kang ala, lan iya ora ana wit kangala ngetokaké woh kang becik.44Sabab saben wit iku katitik sakawohé. Awit ora ana woh anjir dipethiksaka bebondhotaning eri, lan ora anawoh anggur diundhuh saka gegrumbulaneri.45Wong kang becik iku ngetokaképrakara kang becik saka ing simpenaningatiné kang becik, déné wong kang alaiku ngetokaké barang kang ala saka ingsimpenaning atiné kang ala. Sabab kangdiucapaké déning cangkem, iku mbludagsaka ing sajroning ati."

LUKAS 6.46–7.3 4646 "Généya kowé kok nyebut Aku: Gusti,Gusti, mangka kowé padha ora nglakonipituturku?47Saben wong kang marani Aku lanngrungokaké pituturku sarta nglakoni --kowé bakal dakkandhani wong iku kenadipadhakaké sapa --.48 Iku kaya wong kang ngadegakéomah: Wong iku gawé kedhukan kangjero, sarta pondhasiné kapasang anaing watu karang. Bareng ana banjir lanbanjir mau nrajang omah iku, omahé orabakal oyag amarga santosa banget.49Nanging sing sapa ngrungokaképituturku mangka ora nglakoni, ikukaya wong kang ngadegaké omahtanpa pondhasi. Bareng ana banjir kangnrajang, omah iku ambruk, sarta rusakébanget."

71Bareng wus rampung anggonéngandika marang wong akèh, Yésus

banjur tindak lumebet ing Kapèrnaum.2 Ing kono ana opsir kang duwé batur,kang banget kanggepé, iku lara bangetlan wus mèh mati.3Bareng opsir mau krungu bab Yésus,tumuli kongkonan pinituwané wongYahudi sawatara, sowan ing ngarsané,

LUKAS 7.4–8 47

nyuwun supaya Panjenengané karsarawuh nyarasaké batur mau.4Wong-wong mau iya banjursowan sarta nyuwun tulung kanthiadreng, aturé, "Tiyang punika panteskapitulungan,5amargi tresna dhateng bangsa kita,saha inggih tiyang punika ingkangngyasakaken kita papan pangibadah."6Yésus banjur tindak bebarengankaro wong-wong mau. Bareng wuscedhak karo omahé opsir iku, opsir ikukongkonan para mitrané matur marangPanjenengané, "Dhuh, Gusti, mugisampun dados damel Panjenengan,amargi kawula mboten pantesPanjenengan rawuhi;7awit saking punika kawula inggihrumaos mboten pantes sowan ing ngarsaPanjenengan. Nanging Panjenenganmugi karsa ngandika satembungkémawon, temahan réncang kawulatamtu badhé saras.8Amargi kawula piyambak inggihtiyang ingkang kapréntah, sarta inggihmbawahaken prajurit. Menawi kawulaakèn dhateng salah satunggaling prajuritpunika: Lungaa, piyambakipun inggih

LUKAS 7.9–13 48

lajeng késah. Punapa déné menawikawula akèn dhateng satunggalipun:Mrénéa, inggih lajeng dhateng; utawidhateng réncang kawula: Iki tindakna,inggih lajeng dipun tindakaken."9Bareng Yésus midhanget atur kangmangkono iku, Panjenengané éram, nuliminger mriksani wong akèh kang padhandhèrèkaké sarta ngandika, "Aku pituturmarang kowé, pangandel kang saménégedhéné iki Aku durung tau tumon,sanadyan ing antarané wong Israèl!"10Bareng kongkonan mau wus padhabali lan wus tekan ing ngomah, baturéwus ketemu waras.11Sawusé iku Yésus tindak menyangkutha kang aran Nain. Para sakabatépadha ndhèrèkaké, lan iya ana wongakèh kang padha gumrudug mèlundhèrèk uga.12Bareng tindaké wus cedhak karogapuraning kutha, ana layon kapikulmetu, iku bocah lanang, anak ontang-anting, embokné wus randha. Wongakèh saka ing kutha padha ngiringaké.13Nalika Gusti pirsa randha mau,trenyuh banget panggalihé marga saka

LUKAS 7.14–20 49

welasé, banjur ngandika marang randhamau, "Aja nangis!"14Yésus banjur nyelaki lan bandhosanédiasta. Kang padha mikul mandheg.Panjenengané tumuli ngandika, "Anggèr,Aku dhawuh marang kowé: Tangia!"15Kang mati tumuli njenggèlèk, linggihlan wiwit guneman, banjur dipasrahakémarang ibuné.16Wong kabèh padha wedi lan banjurpadha ngluhuraké Allah, pangucapé,"Ana nabi agung kang karawuhaké ingtengah-tengah kita", sarta, "Allah wusnuwèni tuwin milujengaké umaté."17Pawarta bab Yésus iku banjursumebar ing satanah Yudéa lansakiwa-tengené kabèh.18Nalika Yohanes nampa pawarta bablelakon iku kabèh saka para sakabaté,19banjur ngundang sakabaté loro,kadhawuhan matur marang Gusti,"Punapa Panjenengan punika ingkangpinasthi rawuh, punapa kawula taksihkedah ngentosi sanèsipun?"20Bareng wis padha ana ing ngarsanéYésus, banjur matur, "Kawula samikautus déning Yohanes Pambaptis,kadhawuhan matur pitakèn: Punapa

LUKAS 7.21–24 50

Panjenengan punika ingkang pinasthirawuh, punapa kawula taksih kedahngentosi sanèsipun?"21Nalika samana Yésus pinujumarasaké wong akèh kang padhanandhang sawarnaning lelara lanmemala sarta kang kasurupan roh-rohala, apadéné sakèhé wong wuta padhakaparingan pandeleng.22Yésus banjur paring wangsulan,pangandikané, "Padha mundura, aturnamarang Yohanes apa kang kokdeleng lankokrungu: Wong wuta padha ndeleng,wong lumpuh padha lumaku, wongbudhugen padha kabirat najisé, wongbudheg padha krungu, wong mati padhakatangèkaké, lan wong mlarat padhakawartanan kabar kabungahan.23Lan rahayu wong kang ora nampikAku."24Bareng utusané Yohanes wus padhamundur, Yésus banjur wiwit medharpangandika marang wong akèh ikubab Yohanes, mangkéné, "Apa prelumulunga menyang ara-ara samun? Apaarep ndeleng glagah kang mobat-mabitmarga kanginan?

LUKAS 7.25–30 5125Utawa arep apa kowé mrana iku? Apaarep ndeleng wong kang manganggosarwa alus? Wong kang manganggoéndah lan kang uripé méwah ikupanggonané ana ing kraton.26Dadi apa prelumu mrana? Apa arepndeleng nabi? Bener, lan Aku pituturmarang kowé, malah ngungkuli nabi.27Awit ana pangandika, mangkéné: LahIngsun dhawuh marang utusaningsunsupaya ndisiki Sira, lan nyawisakédalanira ana ing ngarepira.28Aku pitutur marang kowé: Ingantarané wong kang kalairaké déningwong wadon ora ana kang ngungkuliYohanes, éwadéné kang cilik dhéwé anaing Kratoning Allah iku ngungkuli wongiku."29Wong akèh kang padha ngrungokaképangandikané, kalebu para juru-mupu-béya, kabèh padha ngakoni marangadiling Pangéran, amarga wus padhadibaptis déning Yohanes.30Nanging wong-wong Farisi lan paraahli Torèt padha nampik marang karsanéAllah tumrap awaké dhéwé, saranaanggoné padha ora gelem dibaptisdéning Yohanes.

LUKAS 7.31–37 5231Yésus banjur ngandika, "Wong-wongjaman iki bakal dakupamakaké apa landakpadhakaké karo apa?32Wong-wong iku upamané kayabocah-bocah kang linggih ana ing pasarlan kang padha alok sesauran: Kowéwus padha daksulingi, kok ora njogèd.Aku wus padha ngidungaké kidungpangadhuh, kowé kok ora nangis.33Amarga Yohanes Pambaptis ikuteka tanpa mangan roti sarta ngombéanggur, kowé banjur kandha: Iku wongkepanjingan sétan.34Sawusé iku Putraning Manungsarawuh, Panjenengané dhahar lanngunjuk. Kowé banjur ngucap:Delengen, Iku rak wong kang karemmangan lan tukang minum, kancanépara juru-mupu-béya lan wong dosa.35Nanging kawicaksananing Allah ikukabeneraké déning sakèhing wong kangpadha nampani."36Tumuli ana wong Farisi kang ngaturidhahar Yésus ana ing omahé. Yésus iyabanjur rawuh, nuli lenggah dhahar.37 Ing kutha kono ana wong wadonkang wus kondhang dosané. Nalikakrungu, yèn Yésus lagi dhahar ana ing

LUKAS 7.38–42 53

omahé wong Farisi mau, banjur mronokaro nggawa botol marmer isi lengawangi,38nuli ngadeg karo nangis ana ingpengkerané Yésus, cedhak sampéyané,nganti luhé crocosan nelesi sampéyané,diusapi nganggo rambuté, lan banjurdiambungi sarta dijebadi kalawanlengané wangi mau.39Bareng para Farisi kang ngaturiYésus weruh kang kaya mangkono iku,banjur duwé osik mangkéné, "MenawaPanjenengané iku Nabi, mesthi pirsa,sapa lan wong apa sing nggepok sariranéiku; mesthi pirsa, yèn iku wong kangkondhang dosané."40Yésus nanggapi sarana ngandika,"Simon, ana prakara kang arepdakpituturaké marang kowé." Simonmangsuli, aturé, "Sumangga, kula aturingandika, Guru."41 "Ana wong loro kang padha duwéutang, kang siji limang atus dinar, sijinésèket dinar.42Sarèhné padha ora bisa nyaur, kangngutangi banjur nglilakaké utangé wongloro mau. Wong loro iku endi kang luwihtresna marang kang ngutangi?"

LUKAS 7.43–49 5443Atur wangsulané Simon, "Kulakinten inggih ingkang sambutanipunkathah, lajeng dipun lilakaken punika."Pangandikané Yésus, "Bener penemumuiku."44Banjur ngandika marang Simonmanèh kalawan mirsani wong wadonmau, "Kowé weruh wong wadon iki?Aku mau mlebu ing omahmu, kowéora mènèhi banyu kanggo wisuh sikil,nanging wong iki nelesi sikilku nganggoluhé, banjur ngusapi nganggo rambuté.45Kowé ora ngambung Aku, nangingwiwit nalika Aku mlebu, wong wadon ikitansah ngambungi sikilku.46Kowé ora nglengani sirahku, nangingwong wadon iki njebadi sikilku nganggolenga wangi.47Mulané Aku pitutur marang kowé:Dosané kang akèh iku wus kaapura,amarga wus nindakaké katresnan akèh.Nanging kang kaapura sathithik, iyanindakaké katresnan sathithik."48Banjur ngandika marang wong wadonmau, "Dosamu wus kaapura."49Wong kang padha linggih manganbebarengan karo Panjenengané,padha mosik mangkéné, "Sapa ta,

LUKAS 7.50–8.4 55

Panjenengané iku, déné kok nganti bisangapura dosa?"50Nanging Yésus nuli ngandika marangwong wadon mau, "Pangandelmukang mitulungi kowé, mundura klawantentrem-rahayu!"

81Ora let suwé sawisé iku, Yésusbanjur tindak ndlajah kutha-kutha

lan désa-désa martakaké Injilé KratoningAllah, kadhèrèkaké déning sakabatérolas,2 lan uga déning wong wadon sawatarakang wus padha kawarasaké sakaanggoné kasurupan roh-roh reged utawaanggoné nandhang lelara warna-warna,yaiku Maria kang karan Magdaléna, kangwus kauwalaké saka dhemit pitu cacahé,3Yohana, bojoné Khuza, bendhaharanéHérodès, Susana lan liyané manèhisih akèh. Wong-wong wadon ikipadha ngladèni rombongané Yésussapandhèrèké srana barang darbèké.4Nalika wong akèh padha gumrudugteka, yaiku wong-wong kang ndhèrèkakéYésus saka kutha siji menyang kuthaliyané, Panjenengané banjur ngandikakanthi pasemon,

LUKAS 8.5–10 565 "Ana juru nyebar metu nyebar wijiné,sapérangan tumiba ing pinggir dalan,banjur kapidak-pidak ing wong lanmanuk-manuk ing awang-awang padhanucuki nganti entèk.6Ana kang tumiba ing padhasan,lan bareng wus thukul banjur garing,amarga ora olèh banyu.7Ana manèh kang tumiba ingsatengahing tethukulan eri, kangbanjur thukul bebarengan, temahanwijiné kelindhih banget, temahan orangetokaké woh.8Lan ana uga kang tumiba ing lemahbecik, iku thukul sarta metu wohé tikelsatus." Sawusé ngandika mangkonoYésus banjur nguwuh mangkéné, "Sapakang duwé kuping kanggo ngrungokaké,ngrungokna!"9Para sakabaté padha matur pitakon,apa tegesé pasemon mau.10Yésus tumuli mangsuli,pangandikané, "Kowé padha kaparingankanugrahan diparengaké nyumurupiwewadiné Kratoning Allah, nangingtumrap wong-wong liyané prakara ikukagiyaraké kanthi pasemon, supaya

LUKAS 8.11–15 57

sanadyan padha ndeleng, ora weruh, lansanadyan padha krungu, ora mangerti.11Déné pasemon mau tegesémangkéné: Wiji iku pangandikaningAllah.12Kang tumiba ing pinggir dalan ikuwong kang wus padha krungu, banjurdiparani Iblis, kang tumuli njupukpangandika mau saka ing sajroningatiné, supaya aja padha pracaya lankaslametaké.13Kang tumiba ing padhasan iku wongkang bareng krungu pangandika maubanjur ditampani kalawan bungah,nanging iku ora ana oyodé, anggonépracaya mung sadhéla lan bareng kenacobaning ngaurip banjur padha murtad.14Kang tumiba ing thethukulan eriiku wong kang padha ngrungokaképangandika, nanging sajroné thukul ikutumuli kalindhih ing rasa sumelang,kasugihan lan kanikmataning ngaurip,satemah ora bisa ngetokaké woh kangmateng.15Anadéné kang tumiba ing lemahbecik iku wong kang sawusé padhangrungokaké pangandika, tumuli

LUKAS 8.16–20 58

disimpen ing sajroning ati kang becik,sarta mantep lan ngetokaké woh."16 "Ora ana wong nyumed lampu, kangbanjur ditutupi nganggo genthong utawadidèkèk ing longan, nanging mesthitumuli ditumpangaké ing cagaké, supayakabèh wong kang lumebu ing omahpadha bisa ndeleng padhangé.17Sabab ora ana barang kasidhem,kang ora bakal kababar, ora ana wadi,kang ora bakal kawiyak lan dimangertèniwong akèh.18Awit saka iku, kepriyé anggonmungrungokaké, iku gatèkna. Amargasapa kang duwé iku bakal kaparingan,nanging sapa kang ora duwé, dalah apakang kanyana dadi duwèké, iku ugabakal dipundhut."19Yésus banjur dipurugi déning kangibu lan sadhèrèk-sadhèrèké, nangingmarga saka akèhé wong, padha ora bisanyedhaki Panjenengané.20Tumuli ana wong kang ngunjukiuninga, aturé, "Ingkang ibu sahasadhèrèk-sadhèrèk Panjenengan wontening jawi badhè kapanggih kaliyanPanjenengan."

LUKAS 8.21–25 5921Nanging Panjenengané mangsuli,pangandikané, "Ibuku lan sadulur-sadulurku iku wong kang padhangrungokaké pangandikaning Allah lanbanjur dilakoni."22 Ing sawijining dina Yésus nitih praukadhèrèkaké para sakabaté, tumulipadha dipangandikani mangkéné, "Ayopadha menyang ing sabranging tlaga."Banjur padha mangkat.23Nalika lagi padha lelayaran iku, Yésussaré. Dumadakan ana prahara ing tlagakono, satemah prauné klebon banyu lanpadha kataman ing bebaya.24Para sakabat banjur sowan, ngwunguYésus, unjuké, "Guru, Guru, kawulasami katiwasan!" Panjenengané iyatumuli wungu, angin lan banyu kangngamuk iku padha didukani, temahlerem, kaananing tlaga dadi anteng.25Panjenengané nuli ngandika,"Pangandelmu iku ana ing ngendi?"Kabèh padha wedi lan kaéraman, sartapadha sapocapan mangkéné, "Sapa taPanjenengané iku, déné nganti angin lanbanyu padha ngéstokaké dhawuhé?"

LUKAS 8.26–29 6026Yésus lan para sakabat banjurndharat ing tanahé wong Gerasa, ingsabrangé Galiléa.27Bareng Yésus wus minggah ingdharatan, tumuli ana wong lanangsaka ing kutha kono kang sowan ingngarsané, wong iku kepanjingan sétan-sétan, sarta wus suwé anggoné oranganggo sandhangan lan ora manggoning omah, nanging ana ing pakuburanbaé.28Nalika ndeleng Yésus banjur mbengoklan sumungkem ana ing ngarsané sartamatur kalawan swara sora, "Punapaurusan Panjenengan kaliyan kawula,dhuh Yésus, Putraning Allah ingkangMahaluhur? Kawula nyuwun, mugiPanjenengan sampun ngantos misakitkawula."29Anggoné matur mangkono ikuamarga Yésus wus dhawuh supaya roh-roh ala iku padha metu saka wong mau.Awit wong iku wus kerep dilarak-larakdéning roh mau, mulané kanggo njagani,wong mau banjur diranté lan diblenggu,nanging kabèh mau dipedhot, lan wongénuli digiring déning sétan menyang ingpapan-papan kang sepi.

LUKAS 8.30–35 6130Yésus banjur ndangu, "Sapajenengmu?" Atur wangsulané, "Legion,"awit sétan kang nyurupi iku akèh.31Sétan-sétan iku nuli nyuwun marangYésus, aja nganti didhawuhi lumebu ingjuranging pati.32Kacarita ing kono ana babi kangakèh banget cacahé lagi padha golèkpangan ana ing èrèng-èrènging gunung.Sétan-sétan mau banjur nyuwun, supayadiparengaké lumebu ing babi-babi iku.Iku diparengaké.33Sétan-sétan mau banjur padha metusaka wong iku lan manjing ing babi-babi.Pepanthan babi iku tumuli gumrudugmlayu ing tepining jurang lan ambyuring tlaga dadi lan patiné.34Bareng para pangon babi padhanyumurupi lelakon mangkono iku, banjurpadha mlayu lan nyritakaké bab iku anaing kutha lan ing kampung-kampung ingsakiwa-tengené.35Wong-wong nuli padha metu arepnyumurupi apa kang mentas kelakon.Banjur padha sowan ing ngarsané Yésussarta padha nyumurupi wong kangwus ditinggal déning sétan-sétané maulinggih cedhak ing sampéyané Yésus,

LUKAS 8.36–40 62

wus manganggo lan wus waras. Wasanapadha wedi.36Wong-wong kang wus padhanyumurupi dhéwé iku padha nyritanikang lagi padha teka iku, kepriyéanggoné wong kang kapanjingan sétaniku wus kaslametaké.37Wasana wong kabèh ing laladanéGerasa padha nyuwun marang Yésus,supaya karsa tindak saka ing kono,marga padha wedi banget. Panjenenganébanjur minggah ing prau lan wangsulnyabrang.38Wong kang wus koncatan sétanmau nyuwun supaya diparengnandhèrèk, nanging Yésus ndhawuhi lunga,pangandikané,39 "Kowé muliha menyang omahmulan critakna kabèh apa kang wuskatandukaké déning Allah marangkowé." Wong mau iya banjur lungalan ndlajahi sakutha kabèh kalawannyritakaké apa kang wus katindakakédéning Yésus tumrap ing awaké.40Kacarita bareng Yésus wangsul,banjur dipethukaké déning wong akèh,awit kabèh pancèn padha ngantu-anturawuhé.

LUKAS 8.41–47 6341Banjur ana wong kang sowan,jenengé Yairus, kepalané papanpangibadah, nuli tumungkul sujud anaing ngarsané Yésus, nyuwun supayaYésus karsa rawuh ing omahé,42amarga anaké wadon ontang-anting,kang kira-kira umur rolas taun mèh mati.Yésus nalika tindak mrana, sariranékadhesek-dhesek ing wong akèh.43Nalika samana ana wong wadonkang lara nggrajag getih wus rolas taunlawasé, ora waras-waras, sanadyan wusditambani sapa baé.44 Iku banjur maju nyedhaki Yésussaka ing buri lan ndemèk gombyokingjubahé. Padha sanalika pampet anggonénggrajag getih.45Yésus banjur ngandika, "Sapa kangndemèk Aku?" Sarèhné ora ana kangngaku, Pétrus nuli matur, "Guru, tiyangkathah sami ngrubung lan sami ndhesekPanjenengan makaten."46Nanging Yésus ngandika, "Ana wongkang ndemèk Aku, sabab Aku krasa anadaya kang metu saka Aku."47Bareng wong wadon iku maumangerti, yèn kauningan, banjur marekkalawan gumeter, sumungkem ing

LUKAS 8.48–53 64

ngarsané, apadéné tumuli mratélakakémarang wong akèh, apa sababé ndemèkPanjenengané sarta anggoné sanalikabanjur waras.48Yésus nuli ngandika marang wongmau, "Hé, anakku, pracayamu kangwus mitulungi kowé, mundura kalawantentrem-rahayu!"49Nalika Yésus isih ngandikan, anakrabaté kepala papan pangibadah ikukang teka lan matur, "Anakmu wus mati,aja ngribeti Guru manèh."50Nanging Yésus midhanget sartabanjur ngandika marang Yairus, "Ajawedi, kumandela baé, anakmu bakalslamet."51Sarawuhé ing omahé Yairus, Yésusora marengaké wong siji-sijia ndhèrèkmlebu karo Panjenengané, kajabaPétrus, Yohanes lan Yakobus tuwinbapakné sarta ibuné bocahé.52Wong kabèh padha nangisi bocahékalawan ngadhuh-adhuh. Nanging Yésusngandika, "Aja padha nangis, bocahé oramati, mung turu."53Wong-wong iku padha nggeguyuPanjenengané, amarga padha weruh,yèn bocahé wis mati.

LUKAS 8.54–9.5 6554Yésus banjur ngasta tanganébocah kang mati iku sarta nguwuh,pangandikané, "Hé, nggèr, tangia!"55Nyawané bocah mau tumuli bali lansanalika iku uga bocahé tangi. Yésusbanjur dhawuh mènèhi mangan.56Wong tuwané bocah mau padhakaéraman, nanging padha oradiparengaké martak-martakaké lelakonmau marang sapa baé.

91Kacarita Yésus nimbali sakabatérolas, padha kaparingan kasektèn

lan wisésa kanggo ngwasani sétan-sétanlan marasaké lelara.2Banjur padha diutus martakakéKratoning Allah lan marasaké wong-wong lara,3 sarta padha dipangandikanimangkéné, "Aja padha nggawa apa-apakanggo ana ing dalan, aja nggawa tekenutawa kanthong uba-rampé, roti utawadhuwit, utawa klambi rangkep.4Lan menawa kowé wus ditampaniana ing sawijining omah, kowé leremaana ing kono lan anggonmu mbacutakélakumu iya saka ing kono.5Déné menawa ana wong kang oragelem nampani kowé, metua saka ing

LUKAS 9.6–10 66

kutha kono lan ketabna bledug kangana ing sikilmu, iku minangka pepélingtumrap wong mau."6Para sakabat banjur padha mangkatndlajahi désa-désa, ngabaraké Injilsarta marasaké wong lara ing sakèhingpanggonan.7Kocapa Hérodès, raja-wilayah,midhanget sakèhing lelakon mau, banjurrumangsa kuwatir, awit ana wong kangkandha, yèn Yohanes wus diwungokakésaka ing antarané wong mati.8Ana manèh kang kandha, yèn Éliangatingal manèh, lan uga ana kangkandha, yèn salah sijining nabi jamankuna wis wungu.9Nanging Hérodès ngandika, "Yohaneswus daktigas guluné. Sapa ta sejatinéwong iki, kang kawartakaké nindakaképrakara-prakara kang mangkono iku?"Tumuli ngudi bisané ketemu karo Yésus.10Bareng para rasul wus padha bali,padha matur marang Yésus bab apakang wus padha katindakaké. Banjurpadha didhawuhi ndhèrèk Panjenenganényingkir menyang kutha kang aranBètsaida.

LUKAS 9.11–14 6711Nanging wong akèh padha weruh,lan tumuli padha nututi. Kabèh padhaditampani déning Yésus lan padhadipangandikani bab Kratoning Allah.Déné kang mbutuhaké kawarasan padhakawarasaké.12Bareng wus ndungkap wayah bengipara sakabat rolas padha sowan ingngarsané sarta matur, "Tiyang kathahpunika mbok sami dipun dhawuhikésah dhateng dhusun utawi kampung-kampung sakiwa-tengenipun ngriki,pados pasipengan saha tedha, amargiing ngriki punika kita wonten ingpanggénan ingkang kapencil."13Nanging banjur padhadipangandikani, "Kowé kang kudumènèhi mangan wong-wong iku!"Atur wangsulané, "Ingkang wontening kawula mboten langkung sakingroti gangsal kaliyan ulam kalih, kajawimenawi kawula lajeng sami késahtumbas tetedhan kanggé sadaya tiyangmenika."14Amarga ing kono kira-kira anawong lanang limang èwu. Yésus banjurdhawuh marang para sakabat, "Padha

LUKAS 9.15–20 68

konen linggih panthan-panthan, kira-kiranyèket-nyèket."15Para sakabat padha ngèstokakédhawuh mau, kabèh wong dikon linggih.16Yésus nuli mundhut roti lima lan iwakloro mau, banjur tumenga ing langit,rotiné banjur diberkahi lan dicuwil-cuwil,sarta diparingaké marang para sakabatsupaya didumaké marang wong akèh.17Kabèh padha mangan nganti wareg.Turahané diklumpukaké dadi rolaswakul.18 Ing sawijining dina nalika Yésuspinuju ndedonga piyambakan, parasakabaté padha sowan ing ngarsané.Banjur padha didangu, "Wong akèh ikupadha ngarani Aku iki sapa?"19Atur wangsulané, "YohanesPambaptis. Wonten ugi ingkang mastaniÉlia, wonten malih ingkang mastanisalah satunggaling nabi ing jaman kinaingkang sampun wungu."20Yésus nuli ndangu marang parasakabat, "Lah yèn kowé, Aku iki kokaranisapa?" Atur wangsulané Pétrus, "Mésiasingkang saking Allah."

LUKAS 9.21–26 6921Banjur padha dipenging déningYésus, supaya aja ngandhakaké bab ikumarang sapa baé.22Yésus ngandika manèh, "PutraningManungsa iku pinesthi nandhangsangsara akèh sarta katampik déningpara pinituwa lan para pangarepingimam apadéné para ahli Torèt, nulidisédani, lan ing telung dinané bakalkawungokaké."23Kabèh banjur padha dipangandikani,"Saben wong kang kapéngin ngetutburiAku, iku kudu nyingkur awaké dhéwé,saben dina manggul salibé lan ngetutakéAku.24Sabab sapa baé kang arepnylametaké nyawané, iku bakal kélangannyawané; nanging sapa baé kangkélangan nyawané marga saka Aku, ikubakal nylametaké nyawané.25Apa gunané wong bisa ndarbènidonya iki kabèh, nanging njalari tiwaslan kapitunané awaké dhéwé?26Awit sapa baé kang isin marga sakaAku lan pituturku, Putraning Manungsaiya bakal lingsem marga saka wongiku, bésuk menawa Panjenenganérawuh kanthi kamulyané piyambak,

LUKAS 9.27–32 70

lan kamulyané Kang Rama sarta paramalaékat kang suci.27Aku pitutur marang kowé: Satemenéing antarané wong kang ana ing kénéiki, ana kang bakal ora ngrasakaké pati,sadurungé padha nyumurupi KratoningAllah."28Kira-kira wolung dina sawiséparing piwulang mau kabèh, Yésusbanjur minggah ing gunung arepndedonga; Pétrus, Yohanes lan Yakobuskadhawuhan ndhèrèk.29Kacarita, nalika Panjenenganéndedonga iku, pasuryané banjur malih,lan pangagemané dadi putih mancorong.30Tumuli ana priya loro padha imbal-pangandika karo Panjenengané, yaikuMusa lan Élia.31Sakaroné padha ngatingal ingsajroning kamulyan, sarta padhareraosan bab tujuané tindaké Yesusmenyang ing Yérusalèm minangkangrampungaké pakaryané.32Nalika samana Pétrus sakancanépadha keturon; bareng tangi padhaweruh Yésus sajroning kamulyané, lanpriya loro kang padha jumeneng cedhakPanjenengané.

LUKAS 9.33–37 7133Kocapa, bareng priya loro maupadha arep mundur saka ing ngarsanéYésus, Pétrus munjuk marang Yésus,"Guru, saiba saénipun menawi kitasami wonten ing papan ngriki. Mugisapunika kawula dipun parengaken samidamel tarub tiga, satunggal kagemPanjenengan, satunggal kagem Musa,satunggalipun kagem Élia." NangingPétrus ora mangerti apa kang diaturakéiku.34Sajroné Pétrus matur mangkonoiku banjur ana méga teka ngayomi.Bareng padha kalimputan ing mégamau, wong-wong iku padha wedi.35Saka ing sajroné méga mau tumuliana swara kaprungu mangkéné, "IkiPutraningsun, pilihaningsun, padhaèstokna dhawuhé!"36Nalika swara iku kaprungu, Yésuskatingal piyambakan. Para sakabatpadha nyimpen lelakon iku, lan nalikasamana padha ora martakaké apa kangkadeleng mau marang sapa baé.37Ésuké, bareng padha mudhun sakaing gunung, ana wong akèh kanggumrudug sowan ing ngarsané Yésus.

LUKAS 9.38–43 7238Ana siji kang nguwuh, unjuké, "Guru,kawula nyuwun, mugi Panjenengankarsa mirsani anak kawula, jalaran larépunika anak kawula ontang-anting.39Saben-saben piyambakipunkatempuh ing roh, lajeng dhadhakannjerit, nunten dipun ontang-antingakenngantos muruh cangkemipun. Rohpunika tanpa kèndel anggènipun nyiksasaha mèh mboten naté purun ngeculakenpiyambakipun.40Kawula sampun nedha tulungdhateng para sakabat Panjenengan,supados nundhung roh punika, nangingsami mboten saged."41Yésus banjur ngandika, "Hé,wong-wong kang ora pracaya lan kangkeblinger, nganti pira lawasé anggonkukudu tetunggalan karo kowé lan nyabarikowé? Anakmu gawanen mréné!"42Lan nalika bocah mau marani Yésus,banjur dibanting déning sétané landiontang-antingaké. Nanging roh jahatmau nuli didukani banget déning Yésuslan bocahé diwarasaké sarta dipasrahakémarang bapakné.43Wong kabèh padha kaéraman, margasaka nyumurupi kwasaning Allah kang

LUKAS 9.44–48 73

samono gedhéné iku. (9-43b) Nalikawong kabèh isih padha kaéraman awitsaka sakèhing pandamelé, Yésus tumulingandika marang para sakabaté,44 "Rungokna lan gatèkna kabèhtembungku iki: Putraning Manungsabakal diulungaké marang tanganingwong."45Nanging para sakabat ora mangertimarang pangandika iku, amarga tegeséisih peteng tumrap wong iku kabèh,mulané ora bisa mudheng. Éwasamonopadha ora wani miterang Panjenenganébab pangandika mau.46Kacarita para sakabat padha padudonbab sapa kang pinunjul saka ingantarané para sakabat mau.47Nanging Yésus ora kekilapan tumrappikirané wong-wong iku. Jalaran sakaiku banjur mundhut sawenèhé bocahcilik, diadegaké ing sandhingé,48 sarta ngandika marang parasakabaté, "Sapa baé kang nampanibocah iki ing sajroning asmaku, ategesAku kang ditampani; lan sapa baé kangnampani Aku, iku nampani Panjenenganékang ngutus Aku. Awit kang cilik dhéwé

LUKAS 9.49–54 74

ing antaramu kabèh, iku kang gedhédhéwé."49Yohanes tumuli matur, "Guru, kawulasami sumerep tiyang nundhung sétanatas asma Panjenengan, lajeng kawulapenging, amargi sanès patunggilan kita."50Yésus banjur ngandika, "Ajakokpenggak, sabab sapa baé kang oranyulayani marang kowé, iku ana ingpihakmu."51Bareng wus cedhak wektuné karoanggoné bakal kasengkakaké menyangswarga, Yésus banjur adreng panggalihéarep tindak menyang Yérusalèm,52Panjenengané tumuli ngutus wongsawatara, kang ndhisiki tindaké.Wong-wong mau padha mangkat, banjurpadha lumebu ing salah sawijiningdésané wong Samaria arep nyawisakésamubarang kagem Panjenengané.53Nanging wong-wong Samariapadha ora gelem nampani rawuhé,amarga karsané bakal tindak menyangYérusalèm.54Nalika sakabaté loro, yaiku Yakobuslan Yohanes, nyumurupi kang mangkonoiku, banjur matur, "Gusti, punapaPanjenengan ngarsakaken supados

LUKAS 9.55–61 75

kawula sami ndhatengaken latu sakinglangit, numpes tiyang-tiyang punika?"55Nanging Yésus nuli nolèh ndukanisakabat-sakabat mau.56Banjur padha pindhah menyang désaliyané.57Nalika padha mbacutaké lakuné, anaing tengah dalan iku ana wong kangmatur marang Yésus, "Kawula badhéngetut-wingking Panjenengan, dhatengapundi kémawon tindak Panjenengan."58Paring wangsulané Yésus, "Asu ajagpadha duwé rong lan manuk padha duwésusuh, nanging Putraning Manungsaora kagungan papan kagem nyèlèhakémustakané."59Banjur ngandika marang wongliyané, "Mèlua Aku." Aturé wong mau,"Keparenga kawula késah ngubur bapakkawula rumiyin."60Nanging pangandikané Yésus,"Cikbèn wong mati padha nguburwong mati, nanging kowé iku lungaa,ngundhangna Kratoning Allah ana ingngendi-endi."61Lan ana liyané manèh kang matur,"Kawula badhé ngetut-wingkingPanjenengan, Gusti, nanging keparenga

LUKAS 9.62–10.5 76

kawula pamitan rumiyin dhateng brayatkawula."62Nanging Yésus ngandika, "Sabenwong kang wus nyekel waluku, mangkabanjur nolèh marang kang ana ing buri,iku ora pantes tumrap Kratoning Allah."

101Sawusé iku Gusti netepaké wongpitung puluh manèh saka para

murid liyané padha diutus ngloro-nglorondhisiki Panjenengané, menyang sabenkutha lan panggonan kang bakaldirawuhi.2Kabèh padha dipangandikani, "Panènépancèn gedhé, nanging sing derep mungsathithik. Mulané padha nyenyuwunamarang Kang Kagungan panèn, supayakarsa ngintunaké wong-wong kangderep ing panènan.3Padha mangkata, lah kowé padhadakutus kayadéné cempé menyangsatengahé asu ajag.4Aja padha nggawa tas utawa kanthonguba-rampé tuwin trumpah, sarta sajronéana ing dalan iku aja uluk-salam karosapa baé.5Menawa kowé lumebu ing sawijiningomah, padha ngucapa mangkéné dhisik:

LUKAS 10.6–11 77

Tentrem-rahayu mugi wonten ing dalemngriki.6Anadéné menawa ing kono tinemuputraning tentrem-rahayu, uluk-salammu bakal lestari ana ing kono.Nanging menawa ora, uluk-salammubakal bali marang kowé.7Kowé tetepa ana ing kono, manganalan ngombéa apa kang disuguhakémarang kowé, amarga wong nyambut-gawé iku wus samesthiné olèh pituwas.Aja ngolah-ngalih papan anggonmunginep.8Lan menawa kowé lumebu ingsawijining kutha sarta ditampani ana ingkono, mangana apa kang disuguhakémarang kowé.9Wong kang padha lara ing konowarasna, apamanèh wong-wong padhatuturana: Kratoning Allah wus nyedhakikowé.10Nanging menawa kowé lumebu ingsawijining kutha, mangka kowé oraditampani, lungaa menyang dalan-dalangedhé ing kutha iku sarta nguwuhamangkéné:11Dalasan bleduging kuthamu kangtumèmpèl ing sikilku padha dakketabaké

LUKAS 10.12–17 78

ana ing ngarepmu, nanging sumurupa:Kratoning Allah wus cedhak.12Aku pitutur marang kowé: Ingdina iku Sodom bakal luwih ènthèngtanggungané katimbang karo kutha iku."13 "Bilai kowé Khorazim! Bilai kowéBétsaida! Amarga saupama ing Tiruslan ing Sidon ana mukjijat-mukjijatkaya kang kelakon ana ing satengah-tengahmu, mesthi wus biyèn-biyènwong-wong ing kono anggoné mratobatkalawan manganggo bagor lan linggihing awu.14Nanging bésuk ing dinané pangadilan,tanggungané Tirus lan Sidon bakal luwihènthèng katimbang karo tanggunganmu!15Apadéné kowé Kapèrnaum, apa kowébakal kaluhuraké nganti sundhul inglangit? Ora, kowé bakal kaudhunakénganti tumeka ing teleng palimengan.16Sapa baé kang ngrungokaké kowé,iku ngrungokaké Aku lan sapa baékang nampik marang kowé, iku nampikmarang Aku. Mangka kang nampikmarang Aku, iku nampik marangPanjenengané kang ngutus Aku."17Kacarita murid pitung puluh maupadha bali kanthi bungah sarta padha

LUKAS 10.18–21 79

munjuk, "Gusti, dalasan sétan-sétansami nungkul dhateng kawula awitsaking asma Panjenengan."18Yésus banjur ngandika, "Akupirsa sétan tiba saka ing langit kayacumlèrèting kilat.19Lah kowé wus padha dakparingipangwasa ngidaki ula lan kalajengking,tuwin ngalahaké kakuwataningmungsuh, satemah ora ana kangmbebayani tumrap kowé.20Nanging sanadyan mangkono, ajapadha mbungahi marga saka roh-roh ikupadha nungkul marang kowé, nangingpadha bungaha marga jenengmu wuskacathet ana ing swarga."21 Ing nalika iku Yésus sukarenaing sajroning Roh Suci banjur matur,"Dhuh, Rama, Gustinipun langit kaliyanbumi. Kawula ngunjukaken gengingpanuwun, déné prakawis punika sadayaPaduka damel wados tumrap para tiyangwicaksana lan winasis, nanging Padukalairaken dhateng laré alit. Inggih, Rama,Kawula saos panuwun wonten ing ngarsaPaduka, déné punika ingkang dadoskeparenging panggalih Paduka.

LUKAS 10.22–26 8022Samubarang kabèh wus kapasrahakémarang Aku déning Ramaku lan oraana wong kang sumurup Kang Putra ikusapa, kajaba Kang Rama, mangkonouga Kang Rama iku sapa, kajaba KangPutra lan wong kang kawedharan déningKang Putra, marga saka keparengingpanggalihé."23Sawusé mangkono Yésus banjurminger mirsani para sakabaté sartakanthi mirunggan dipangandikani,"Begja mripat kang ndeleng apa kangpadha kokdeleng.24Amarga Aku pitutur marang kowé:Akèh nabi lan ratu kang kepénginnyumurupi kang padha kokdeleng,nanging ora kelakon, sarta kangkepéngin ngrungokaké apa kangkokrungu, nanging ora bisa kelakon."25 Ing sawijining dina ana ahli Torètngadeg sumedya nyoba marang Yésus,aturé, "Guru, punapa ingkang kedahkula lampahi, supados angsal gesanglanggeng?"26Paring wangsulané Yésus, "Kangtinulis ing Torèt kepriyé? Apa kangkokwaca ing kono?"

LUKAS 10.27–32 8127Atur wangsulané wong iku, "Kowétresnaa marang Pangéran, Allahmu,kalawan gumolonging atimu, kalawangumolonging nyawamu sarta kalawangumolonging kakuwatanmu, apadénékalawan gumolonging budimu. Lantresnaa marang sapepadhamu dikayamarang awakmu dhéwé."28Pangandikané Yésus marang wongmau, "Wangsulanmu iku bener; ikulakonana, temah kowé bakal urip."29Nanging sarèhné wong mau arepmbeneraké awaké dhéwé, mulané banjurmatur marang Yésus, "Lajeng ingkangdados sesami kula punika sinten?"30Paring wangsulané Yésus, "Ana wonglumaku mudhun saka ing Yérusalèmmenyang Yérikho; iku tumiba ingtanganing para bégal, banjur ora mungdiblèjèdi baé, nanging nganggo dipilaranganti setengah mati, nuli ditinggal.31Kapinujon ana imam kang liwat ingkono. Lan weruh wong mau, nangingterus lumaku baé, metu ing sabrangédalan.32Mangkono uga wong Lèwi, kang lagilelungan, satekané ing kono lan weruh

LUKAS 10.33–38 82

wong mau, iya mung liwat baé, metu ingsabrangé dalan.33Tumuli ana wong Samaria, kang lagilelungan uga liwat ing kono. Barengweruh wong mau, trenyuh atiné margasaka welasé.34Wong mau banjur diparani, sawusédisoki lenga lan anggur, tatu-tatuné nulidiblebet, banjur ditunggangaké kuldinédhéwé, digawa menyang panginepansarta dirawat.35Ésuké kang duwé panginepandiwènèhi dhuwit rong dinar, sartadiweling: Tiyang punika karimatana,bab wragadipun, langkungipun sakingsamanten, kula ingkang badhé nglintoni,bénjing menawi kula wangsul.36Lah manut panemumu, wong telu ikusing endi kang dadi pepadhané wongkang dibégal mau?"37Atur wangsulané, "Inggih tiyangingkang nandukaken kawelasan dhatengpiyambakipun punika." PangandikanéYésus, "Wus mundura, lan nglakonanamangkono uga!"38Nalika tindaké Yésus lan parapandhèrèké tekan ing sawijining désa.Ing kono Panjenengané ditampi déning

LUKAS 10.39–11.1 83

wong wadon kang aran Marta ana ingomahé.39Wong iku duwé sadulur wadonjenengé Maria, iku linggih cedhaking sampéyané Gusti lan tansahngrungokaké pangandikané,40déné Marta répot banget anggonéleladi, mulané banjur marek sartamunjuk, "Gusti, punapa Panjenenganmboten manggalih, bilih sadhèrèkkawula négakaken kawula leladospiyambak? Mila mugi kadhawuhanangréncangi kawula."41Nanging Gusti paring wangsulan,pangandikané, "Marta, Marta, kowé ikunyumelangaké lan mrihatinaké prakaraakèh,42mangka kang prelu iku mung siji.Déné Maria wus milih panduman kangbecik dhéwé, kang ora bakal kajupukdéning sapa baé."

111 Ing sawijining dina Yésusndedonga ana ing sawenèhing

panggonan; bareng wus rampung, anasakabaté siji kang munjuk, "Gusti,kawula mugi sami Panjenengan wulangndedonga, sami kados ingkang dipun

LUKAS 11.2–7 84

wulangaken déning Yohanes dhatengpara muridipun."2Yésus banjur paring wangsulan,pangandikané, "Menawa kowé padhandedonga, munjuka mangkéné: DhuhRama, asma Paduka mugi kasucèkaken;Kraton Paduka mugi rawuh.3Kawula mugi sami kaparinganrejeki kawula sacekapipun ing sabendintenipun.4Saha mugi karsa ngapunten dosakawula, awitdéné kawula inggih samingapunten dhateng saben tiyangingkang kalepatan dhateng kawula.Punapa malih mugi kawula sampunngantos sami katandukaken dhatengpanggodha."5Banjur padha dipangandikani manèhmangkéné, "Menawa panunggalanmuing wayah tengah wengi menyang ingomahé mitrané lan kandha: Sadulur,mbok aku kokutangi roti telung iji baé.6Sabab ana mitraku kang lelunganmampir ing omahku, mangka aku oraduwé apa-apa, kang kena daksuguhaké.7Apa iya sing ana ing sajroning omahbakal mangsuli: Aja ngribedi aku,ta, lawangé wus dakkancing, aku lan

LUKAS 11.8–13 85

anak-anakku wus padha mapan turu,aku ora bisa tangi ngladèni kowé.8Aku pitutur marang kowé: Sanadyanoraa tangi lan ngladèni, marga ikumitrané, nanging marga saka anggonéora idhep isin iku, mesthi iya bakal banjurtangi, mènèhi apa kang dibutuhaké.9Mulané Aku pitutur ing kowé: Padhanyenyuwuna, temah bakal kaparingan;padha ngupayaa, temah bakal olèh,padha thothok-thothoka, temah bakalkawenganan.10Amarga saben wong kangnyenyuwun, bakal tampa, lankang golèk, bakal olèh, tuwin kangthothok-thothok, iku bakal kawenganan.11Endi ana kang jeneng bapa, dijalukiiwak anaké, mènèhi ula, kanggo ijoléiwak?12Utawa, menawa njaluk endhog, apaiya banjur diwènèhi kalajengking?13Dadi, yèn kowé, sanadyan ala,padha mangerti ing bab pawèwèh kangbecik marang anak-anakmu, apamanèhRamamu kang ana ing swarga mesthibakal maringi Roh Suci marang kangpadha nyenyuwun."

LUKAS 11.14–20 8614 Ing sawijining dina Yésus nundhungsétan kang marakaké bisu, saka ingsawenèhing wong. Bareng sétané wusmetu, wongé bisa guneman. Wong akèhpadha kaéraman.15Nanging ana sawenèh kang padhangucap mangkéné, "Anggoné nundhungsétan iku nganggo pangwasanéBéèlzebul panggedhéning para sétan."16Lan ana manèh kang nyuwunpratandha saka swarga, kanggo nyobamarang Yésus.17Nanging Yésus ora kekilapan marangpikirané wong-wong mau, mulané banjurngandika, "Saben kraton kang pecah,iku mesthi rusak, lan saben brayat kangwargané padha dredah, mesthi rusak.18Menawa Iblis iku uga dredah karoawaké dhéwé, kepriyé bisané lestarikratoné?19Dadi, yèn Aku nundhung sétan ikunganggo pangwasané Béèlzebul, paramuridmu anggoné nundhung nganggopangwasané sapa? Mulané iya iku kangbakal padha ngadili kowé.20Nanging menawa Aku nundhungsétan nganggo pangwasaning Allah,

LUKAS 11.21–26 87

sayektiné Kratoning Allah wus rawuh anaing satengahmu.21Menawa ana wong kang rosa sartagegamané ganep kanggo ngreksa omahédhéwé, barang darbèké bakal slamet.22Nanging menawa katekan wongkang luwih rosa, kang kalah rosamau banjur ditempuh lan dikalahaké,sakèhing gegamané kang diandelakébakal direbut, lan barang darbèké bakaldiedum-edum dadi jarahan.23Sing sapa ora nyarujuki Aku, ikunglawan marang Aku sarta sing sapa oranglumpukaké bebarengan karo Aku, ikumbuyaraké."24 "Samangsa roh jahat iku wus metusaka ing wong, banjur nglembaramenyang papan-papan kang suwungkanggo manggon, nanging sarèhné oraolèh, nuli muni mangkéné: dakbalènanémanèh omah kang wis daktinggal.25Banjur bali, omahé ketemu wisdisaponi resik lan tumata becik.26Tumuli metu, lunga ngajak roh liyanécacahé pitu kang luwih jahat, sartabanjur padha mlebu lan manggon anaing kono, satemah wong mau alanéngluwihi katimbang sadurungé."

LUKAS 11.27–31 8827Nalika Yésus isih ngandika, anawong wadon kang nguwuh marangPanjenengané saka ing satengahé wongakèh, unjuké, "Rahayu ibu ingkangsampun nggarbini saha ingkang nesepiPanjenengan."28Nanging Yésus banjur ngandika,"Kang rahayu iku wong-wong kangpadha ngrungokaké lan nggatèkaképangandikaning Allah."29Bareng wong akèh padha ngrubungPanjenengané, Yésus nuli ngandika,"Wong-wong ing jaman iki, iku ala,padha nyuwun pratandha, nangingora bakal kaparingan kajaba mungpratandhané Yunus.30Sabab kayadéné Yunus anggonédadi pratandha tumrap wong-wong ingkutha Niniwé, samono uga PutraningManungsa iya bakal dadi pratandhatumrap wong-wong ing jaman iki.31Bésuk ing dinané pangadilan, ratukang saka ing tanah Kidul iku bakalwungu bareng karo wong-wong jaman ikilan bakal ngadili wong-wong iku. Amargaratu iki rawuh saka ing pungkasaningbumi arep mirengaké kawicaksanané

LUKAS 11.32–36 89

Salomo, mangka satemené kang ana ingkéné iki ngungkuli Salomo.32Bésuk ing dina pangadilan, wong-wong ing Niniwé bakal padha tangibebarengan karo wong-wong jamaniki, lan bakal ngadili wong-wong iki.Amarga wong-wong Niniwé iku barengngrungokaké pituturé Yunus banjurpadha mratobat, mangka satemenékang ana ing kéné iki ngungkuli Yunus."33 "Ora ana wong nyumed lampukang banjur disèlèhaké ing panggonankang ndhelik utawa ditutupi genthong,nanging ditumpangaké ing cagak-lampu,supaya wong kabèh kang mlebu omahbisa ndeleng padhangé.34Mripatmu iku dadi lampuningbadanmu. Menawa mripatmu becik,badanmu sakojur dadi padhang, nangingmenawa mripatmu jahat, badanmu dadipeteng.35Mulané padha diwaspada, pepadhangkang ana ing kowé iku aja nganti dadipeteng.36Menawa badanmu sakojur padhanglan ora ana pérangané kang peteng,mesthi kabèh dadi padhang, iya kayayèn kowé kena ing soroting lampu."

LUKAS 11.37–43 9037Bareng Yésus wus rampung anggonémemulang, ana wong Farisi ngaturidhahar ana ing omahé. Panjenenganéiya banjur lumebet sarta lenggah dhahar.38Wong Farisi mau bareng weruh Yésuskok ora wijik dhisik sadurungé dhahar,dadi gumun.39Nanging Yésus banjur ngandikamarang wong-wong mau, "Kowé paraFarisi, kowé padha ngresiki jabaningtuwung lan pinggan, nanging ing jeromukebak rampasan lan piala.40Hé, wong-wong bodho, Panjenenganékang nitahaké sisih jabané iku apa iyaora nitahaké njeroné?41Mung baé isiné iku danakna, lahing mengko sakabèhé bakal dadi resiktumrap kowé.42Nanging bilai kowé, hé, paraFarisi, amarga kowé padha mbayarpra-sapuluhan saka godhong merdinah,inggu lan sawarnané jejanganan,nanging kowé padha nglirwakakékaadilan lan katresnaning Allah.Prakara-prakara iku kudu dilakoni, tanpanglirwakaké sing liyané.43Bilai kowé, hé, para Farisi, amargaana ing papan pangibadah kowé padha

LUKAS 11.44–49 91

seneng linggih ing ngarep lan senengtampa pakurmatan ana ing pasar.44Bilai kowé, amarga kowé ikukayadéné kuburan kang tanpatenger; wong-wong kang lumaku ingsandhuwuré padha ora weruh."45Tumuli ana sawijiné ahli Torètkang mangsuli, aturé, "Guru, menawiPanjenengan ngandika makaten punika,ateges ugi ngrèmèhaken golongan kula."46Nanging Panjenengané banjurmangsuli, pangandikané, "Kowé iyapadha bilai, hé, para ahli Torèt, amargakowé padha ngemoti wong kalawanmomotan kang ora bisa kaangkat,nanging kowé dhéwé ora nganti ndumukmomotan iku nganggo drijimu siji baé.47Bilai kowé; amarga kowé padhambangun pasaréané para nabi, mangkaleluhurmu dhéwé kang nyédani.48Dadiné kowé padha ngaku, yènkowé padha mbeneraké pratingkahéleluhurmu, sabab leluhurmu iku padhanyédani para nabi mau, déné kowépadha mbangun pasaréané.49Mulané kawicaksananing Allahngandika: Ingsun bakal ngutus para nabilan para rasul, marang wong-wong iku,

LUKAS 11.50–54 92

sarta panunggalané iku ana separo kangbakal dipatèni lan kang dianiaya.50Supaya tumrap wong-wong jamaniki katempuhna getihé sakèhé para nabikang wus kawutahaké, wiwit nalika bumikatitahaké,51wiwit saka getihé Habél nganti getihéZakharia, kang kapatènan ana ingantarané misbyah lan PadalemaningAllah. Malah Aku pitutur marangkowé: Kabèh iku mau mesthi bakalkatempuhaké marang wong-wong jamaniki.52Bilai kowé, hé, para ahli Torèt,amarga kowé wus padha njupukkuncining kawruh; kowé dhéwé oralumebu, nanging wong kang areplumebu padha kokalang-alangi."53Bareng Yésus wus jengkar sakaing papan kono, para ahli Torèt lanpara wong Farisi padha ngincim-incimmarang Panjenengané lan ngebyukiPanjenengané kalawan pitakonanwarna-warna,54apadéné padha mbudidayagawé pasangan kanggo nyepengPanjenengané adhedhasar apa kangkapangandikakaké.

LUKAS 12.1–5 93

121Nalika samana éwon wongakèhé kang padha nglumpuk,

nganti padha suk-sukan. Yésus banjurparing piwulang, kang dhisik marangpara sakabaté, pangandikané, "Padhadiawas marang raginé para Farisi, yaikubab lamising budiné.2Ora ana barang kang katutupankang ora bakal kawiyak, lan ora anabarang kang kadhelikaké kang ora bakalkaweruhan.3Mulané apa kang kokkandhakakéana ing petengan iku bakal kaprunguana ing padhangan, sarta apa kangkokkandhakaké kalawan bisik-bisik anaing kamar, iku bakal kawartakaké sakaing payon.4Aku pitutur marang kowé, hé, mitra-mitraku, aja wedi marang wong-wongkang bisa matèni badan, nanging sawisémangkono ora bisa apa-apa manèh.5Kowé bakal padha daktuduhi, sapakang kudu kokwedèni. Padha wediamarang Panjenengané, kang sawusématèni iya kwasa nyemplungaké wongmenyang naraka. Sabeneré Aku pituturmarang kowé: Iya Panjenengané ikukang kudu kokwedèni.

LUKAS 12.6–11 946Manuk emprit lima rak mung payurong dhuwit? Éwasamono ora anasiji-sijia kang disupèkaké déning Allah,7malah dalasan rambuté sirahmu ikuwus diétung kabèh. Mulané aja padhawedi, sabab ajimu rak ngungkuli manukemprit pirang-pirang.8Aku pitutur marang kowé: Saben wongkang ngakoni Aku ana ing sangarepingwong, iku iya bakal diakoni déningPutraning Manungsa ana ing ngarepépara malaékating Allah.9Nanging sing sapa nyélaki Aku anangarepé wong, iya bakal disélaki ana ingngarepané para malaékaté Allah.10Sing sapa ngucapaké tembung kangnglawan marang Putraning Manungsa,iku bakal diapura, nanging sing sapanyenyamah marang Roh Suci, iku bakalora diapura.11Menawa kowé padha diladèkakémarang ngarsané para pradataningagama ing dalem pamujan, utawamarang ngarsané para pamaréntah lanpara kang ngasta pangwasa, aja padhasumelang, kepriyé anggonmu bakalmbélani awakmu lan apa kang kudukokaturaké.

LUKAS 12.12–18 9512Amarga ing wektu iku uga Roh Sucibakal muruki kowé apa kang kudukokaturaké."13Tumuli ana wong panunggalané wongakèh iku kang matur marang Yésus,"Guru, Paduka mugi karsa ndhawuhisadhèrèk kawula, supados andumwarisan kaliyan kawula."14Nanging Yésus ngandika marangwong mau, "Sadulur, sapa sing ngangkatAku dadi hakim utawa dadi panengahana ing antaramu?"15Banjur ngandika marang wong akèh,"Padha diwaspada lan diprayitna tumrapsakèhing kamurkan, sabab sanadyanwong duwé bandha nganti akèh banget,uripé ora gumantung marang kasugihanéiku."16Sawusé mangkono banjur padhadipangandikani ngagem pasemon,mangkéné, "Ana wong sugih,pametuning palemahané akèh banget.17Banjur mikir: Kepriyé ya, rékané, akuora duwé panggonan kanggo nyimpenpametu samono akèhé iku.18Tumuli kandha: Énaké mangkénébaé: lumbung-lumbungkudakbubrahané, banjur gawé kang

LUKAS 12.19–23 96

luwih gedhé lan gandumku kabèhapadéné sakèhing barang-darbèkkudaksimpené ana ing kono.19Sawusé iku nyawaku nulidakkandhanané: Hé, nyawaku,kowé wus duwé bandha akèh banget,cukup kanggo urip pirang-pirang taun,mulané ngasoa, mangana, ngombéa lanseneng-senenga.20Ananging dhawuhé Allah marangwong mau: Hé, wong kang bodho, bengiiki uga nyawanira bakal kapundhut sakaing sira. Lan apa kang wus sira cawisakéiku, arep kanggo sapa?21 Iya kaya mangkono iku kadadéanéwong kang nglumpukaké bandhakanggo awaké dhéwé, mangka ora duwékasugihan ana ing ngarsané Allah."22Yésus banjur ngandika marang parasakabaté, "Mulané Aku pitutur marangkowé: Aja padha sumelang ing baburipmu, apa kang bakal kokpangan, lanaja sumelang ing bab awakmu, apa kangbakal koksandhang.23Amarga urip iku ajiné ngungkulipangan, lan badan iku ngungkulisandhangan.

LUKAS 12.24–30 9724Padha delengen, manuk gagak ikuora padha nyebar lan ora derep apadénéora duwé gudhang utawa lumbung,éwasemono padha diparingi pangandéning Allah. Ajimu rak banget anggonéngungkuli manuk-manuk iku!25Sapa ta panunggalanmu kang margasaka sumelang bisa nambahi umurésaasta?26Dadi yèn kowé ora bisa nindakakébab kang sepélé baé iku, kepriyé dénékok nyumelangaké bab liya-liyané?27Padha tamatna kembang bakung kaé,ora ngantih ora nenun, éwadéné Akupitutur marang kowé: Salomo sajronésagunging kaluhurané, pangagemanéora ngungkuli éndahé salah sijiningkembang iku.28Dadi, yèn suket ing ara-ara, kangsaiki isih ana, sésuk kabuwang ing geni,iku dipanganggoni déning Allah ngantikaya mangkono, saya manèh kowé, hé,wong kang cupet ing pangandel!29Mulané aja padha mrihatinaké apakang bakal kokpangan lan kokombésarta aja melang-melang.30Awit iku kabèh kang diupaya déningwong kang ora wanuh marang Allah.

LUKAS 12.31–37 98

Ramamu rak ora kekilapan, yèn ikukabèh dadi kabutuhanmu.31Nanging Kratoning Allah iku padhaupayanen, nuli kabèh iku mau bakaldiwuwuhaké marang kowé.32Aja padha wedi, hé pepanthancilik! Amarga Ramamu wus keparengmaringaké Kraton iku marang kowé.33Barang darbèkmu dolana kabèh,banjur dedanaa! Gawéa kanthong-kanthong kang ora bisa lawas,nglumpukna rajabrana ing swarga,kang ora bakal entèk, kang ora bakalkatekanan maling sarta ora bakalkarusak déning renget.34Amarga ing ngendi dunungébandhamu, iya ing kono dunungingatimu."35 "Lambungmu tetep sabukana lanlampumu tetepa murub.36Sarta kowé padha kayaa wong-wongkang nganti-anti rawuhé bendarané sakapahargyan mantèn, supaya menawawis kondur lan thothok-thothok lawang,énggal bisa ngengani lawang.37Begja para abdi kang sarawuhébendarané ketemu isih melèk. Akupitutur marang kowé: Satemené

LUKAS 12.38–42 99

bendara mau bakal ngagem sabuké,para abdiné banjur padha didhawuhimangan bebarengan, sarta bendara maukang bakal ngladèni.38Menawa rawuhé ing tengah wengiutawa ing wayah bangun ésuk mangkapara abdi mau ketemu mangkono, begjawong-wong iku.39Nanging padha mangertia: Saupamakang duwé omah ngerti tekané malingjam pira, mesthi ora bakal ngenengakébaé omahé dibabah.40Mulané kowé kabèh padha tansahrumantia, awit rawuhé PutranéManungsa iku ing wektu kang orakoknyana."41Pétrus banjur munjuk, "Gusti,ingkang Panjenengan karsakakenkanthi pasemon punika punapa kawulasakanca, punapa inggih dhateng tiyangsadaya?"42Paring wangsulané Gusti, "Sapa takang dadi pangruktining omah kangsetya lan pinter, kang bakal diangkatdéning bendarané dadi tetuwaning paraabdi kang tinanggenah ngedum panganmarang para abdi kabèh ing wayah kangwus katemtokaké?

LUKAS 12.43–48 10043Begja abdi kang ketemu nindakakékuwajibané nalika bendarané rawuh.44Aku pitutur marang kowé: Satemenébendarané mau mesthi bakal ngangkatwong iku dadi abdi kang tinanggenahngawasi sakèhing barang kagungané.45Nanging menawa abdi mau duwégagasan mangkéné: Bendaraku kok orarawuh-rawuh, banjur wiwit menthungipara abdi lanang lan wadon, sartamangan lan ngombé nganti mendem,46 samangsa bendarané rawuh ing dinakang ora kanyana lan ing wayah kangora disumurupi, mesthi wong mau bakalditigas lan dipadhakaké karo wong kangora setya.47Anadéné abdi kang ngerti marangkarsané bendarané, mangka oracecawis utawa ora nindakaké apa kangdikersakaké déning bendarané, iku bakaldigebugi marambah-rambah.48Nanging kang ora ngerti marangkarsané bendarané, mangka banjurnindakaké apa kang kagolong kenaing ukuman gebug, iku bakal tampapaukuman gebug, nanging ènthèng baé.Saben wong kang kaparingan akèh, ikubakal kapundhutan akèh, sarta kang

LUKAS 12.49–54 101

dipracaya akèh, bakal kapundhutanluwih akèh manèh."49 "Tekaku iki saprelu nekakaké geni ingbumi lan sapira kang dakkarsakaké, geniiku wis murub!50Aku kudu kabaptis, lan sapiragedhéné kasusahaning atiku, sadurungéiku kelakon!51Apa pangiramu, tekaku ing bumi ikinggawa katentreman? Ora, Aku pituturmarang kowé, dudu pirukun, nangingcrah.52Amarga wiwit saiki wong lima kangtunggal saomah bakal crah, kang telunglawan kang loro, kang loro nglawankang telu.53Kabèh bakal padha crah, bapa karoanaké lanang, lan anak lanang karobapakné, embok karo anaké wadon,lan anak wadon karo embokné, embokmaratuwa karo mantuné wadon, lanmantu wadon karo embokné maratuwa."54Ana manèh pangandikané Yésusmarang wong akèh, "Menawa kowépadha weruh mendhung kandel ing sisihkulon, kowé banjur bisa kandha: Arepudan, lan tumuli iya kelakon mangkono.

LUKAS 12.55–13.1 10255Sarta menawa ana angin saka kidul,kowé banjur kandha: Mengko bakalpanas banget, lan iku iya tumuli kelakonmangkono.56Hé, wong lamis, pratandhané bumilan langit kowé padha bisa nitèni, yagénékowé ora bisa nitik kaanané jaman iki?57Lan manèh yagéné kowé padha oranetepaké dhéwé apa kang bener?58Amarga, menawa kowé karolawananmu padha arep ngadhep marangpamaréntah, ana ing dalan ngudiarukun karo wong mau, supaya kowé ajanganti diladèkaké marang hakim, lanhakim banjur masrahaké kowé marangpambantuné sarta pambantu iku tumulinglebokaké kowé ing pakunjaran.59Aku pitutur marang kowé: Kowé orabakal metu saka kono sadurungé kowémbayar utangmu nganti lunas."

131Nalika samana ana wongsawatara kang padha sowan

marang ngarsané Yésus ngaturi uningabab wong-wong Galiléa kang padhakawutahaké getihé déning Pilatus, getihédadi campur karo getih kurban kangdiunjukaké déning wong-wong mau.

LUKAS 13.2–7 1032Yésus paring wangsulan, "Apapangiramu wong-wong Galiléa mauluwih gedhé dosané katimbang karodosané wong-wong Galiléa liyanékabèh, déné kataman lelakon kang kayamangkono iku?3 ‘Ora’, kandhaku marang kowé.Nanging menawa kowé ora padhamratobat, kowé kabèh bakal padha tiwaskanthi patrap mangkono.4Utawa manèh apa pangiramu wongwolulas kang padha mati kebrukanmenara ing Siloam kaé kaluputanéngluwihi wong ing Yérusalèm liyanékabèh?5 ‘Ora’, kandhaku marang kowé.Nanging menawa kowé kabèh padhaora mratobat, bakal tiwas kanthi patrapmangkono."6Yésus banjur paring pasemonmangkéné, "Ana wong kang duwé witanjir, kang katandur ing pakebonanéanggur, banjur diparani digolèki wohé,nanging ora olèh.7Tumuli kandha marang kang nggarapkebon anggur iku: Delengen, iki wustelung taun anggonku teka nggolèkiwohé, kok ora ana. Mulané tegoren baé

LUKAS 13.8–14 104

wit iki! Kanggo apa urip ana ing lemahkéné tanpa guna!8Atur wangsulané wong mau: Bendara,kajengipun gesang setaun malih, sitisakubengipun badhé kula paculi lan witpunika badhé kula rabuk.9Mbokmenawi taun ngajeng sagedawoh; menawi mboten, inggih lajengkategora kémawon."10 Ing sawijining dina, pinuju dinaSabat, Yésus memulang ana ing papanpangibadah.11 Ing kono ana wong wadon kangkapanjingan roh wus wolulas taun,satemah lara lan dadi wungkuk, ora bisangadeg jejeg.12Bareng Yésus pirsa wong mau,banjur ditimbali sarta dipangandikanimangkéné, "Hé, Bu, lelaramu wus ilang."13Tumuli ditumpangi asta, lan sanalikaiku uga wong wadon mau bisa ngadegjejeg manèh lan banjur ngluhurakéasmané Allah.14Nanging pangarepé papanpangibadah iku nepsu, jalaranYésus nyarasaké wong ing dina Sabat,banjur kandha marang wong akèh, "Anadina enem sing kanggo nyambut-gawé.

LUKAS 13.15–19 105

Mulané tekaa ing salah sijiné dina ikusupaya diwarasaké, aja ing dina Sabat."15Nanging Gusti paring wangsulan,pangandikané, "Hé, wong-wong lamis,apa panunggalanmu ing dina Sabatora nguculi sapiné utawa kuldiné sakaing kandhang banjur digawa menyangpangombèn.16Wong wadon iki tedhak-turunéAbraham mangka wus wolulas taunlawasé kabanda déning Iblis, apa oraprelu diuculi bandané ing dina Sabat?"17Nalika Panjenengané ngandikamangkono iku, kabèh kang nglawanpadha kisinan, nanging wong akèh padhabungah awit saka sakèhé pandamelbecik kang ngéram-éramaké kang wuskatindakaké déning Panjenengané.18Yésus banjur ngandika, "KratonéAllah iku upamané apa, lan kenadakupamakaké apa?19 Iku kena kaupamakaké wiji sawi,kang kajupuk lan kasebar déning wongana ing pakebonané, banjur thukul landadi uwit, nganti manuk-manuk ingawang-awang padha nusuh ana ingpang-pangé."

LUKAS 13.20–25 10620Lan pangandikané manèh mangkéné,"Kratoné Allah iku, kena dakupamakakéapa?21 Iku upamané kayadéné ragikang dijupuk déning wong wadonlan dicampuraké ing glepung trigupatangpuluh liter, nganti kemrasukankabèh."22Yésus banjur ndlajahi kutha-kuthalan désa-désa karo memulang, lanbanjur nglajengaké tindaké menyangYérusalèm.23Tumuli ana wong kang munjukmangkéné, "Gusti, tiyang ingkangkawilujengaken menika punapa namungsakedhik?"24Paring wangsulané Yésus marangwong-wong kang ana ing kono, "Padhangudiya lumebu ing lawang kang ciyut!Sabab Aku pitutur marang kowé: Akèhwong kang ngudi lumebu, nanging orabisa.25Menawa kang kagungan dalem wusjumeneng lan ngancing lawangé, lankowé ngadeg ana ing jaba sarta wiwitdhodhog-dhodhog lawang kalawanmatur: Gusti, kawula nyuwun kori!Panjenengané bakal paring wangsulan

LUKAS 13.26–31 107

mangkéné: Aku ora wanuh, kowé ikusapa?26Kowé bakal matur: Kawula sampunnaté sami nedha lan ngombé wonten ingngarsa Panjenengan, sarta Panjenengansampun paring piwulang wonten ingmargi-margi ing kitha kawula.27Nanging Panjenengané bakalngandika marang kowé: Aku ora wanuh,kowé iku wong ngendi, padha sumingkirasaka ngarepku, hé wong kang padhagawé piala!28 Ing kono bakal ana panangis lankeroting untu, malika kowé padha weruhAbraham lan Iskak sarta Yakub apadénésakèhing nabi padha ana ing KratonéAllah, mangka kowé dhéwé padhakabuwang ing jaba,29 sarta bakal ana wong kang padhateka saka ing wétan lan kulon tuwin sakaing lor lan kidul, padha bakal kembulbujana ana ing Kratoné Allah.30Lah satemené ana wong kang karidhéwé bakal dadi kang kawitan, lan anawong kang kawitan bakal dadi kang karidhéwé."31 Ing nalika iku ana wong Farisisawatara kang padha sowan lan matur

LUKAS 13.32–35 108

marang Yésus, "Panjenengan kula aturisumingkir saking ngriki, awit Hérodèsngangkah badhé nyédani Panjenengan."32Paring wangsulané Yésus, "Padhalungaa, kandhaa marang asu wawariku: Aku nundhungi sétan lan marasakéwong, ing dina iki lan sésuk, déné ingtelung dinané Aku bakal wus rampung.33Nanging ing dina iki, lan sésuktuwin suk embèn, Aku kudu nerusakélakuku, amarga ora samesthiné kangjeneng nabi dipatèni ana ing sanjabanéYérusalèm.34Yérusalèm, Yérusalèm, kowé kangmatèni para nabi lan mbenturi watumarang wong-wong kang padha diutusnemoni kowé. Wus makaping-kapinganggonku arep nglumpukaké anak-anakmu, padha kaya babon anggonénglumpukaké kuthuk-kuthuké ana ingsangisoring swiwiné, nanging kowé oragelem.35Lah omahmu bakal kapasrahakésuwung marang kowé. Nanging Akupitutur marang kowé: Kowé bakalpadha ora ndeleng Aku manèh ngantitumeka ing wektuné kowé padha kandha

LUKAS 14.1–7 109

mangkéné: Binerkahana kang rawuhatas asmané Pangéran."

141 Ing sawijining dina Sabat, Yésusrawuh ing omahé panggedhéné

wong Farisi, arep dhahar ana ing kono.Wong kabèh kang ana ing kono padhamaspadakaké Panjenengané kanthitemenan.2 Ing kono ana wong lara busungngadeg ing ngarsané.3Yésus banjur ngandika marang paraahli Torèt lan para Farisi mangkéné,"Marasaké wong ing dina Sabat iku kenaapa ora?"4Kabèh padha meneng baé.Panjenengané banjur ngasta tanganéwong kang lara mau lan nyarasaké sartandhawuhi lunga.5Sawusé mangkono banjur ngandikamarang wong-wong mau, "Sapapanunggalanmu, kang anaké utawasapiné kecemplung ing sumur,ora banjur énggal-énggal nulungidientasaké, sanadyan ing dina Sabat?"6Wong-wong mau ora ana kang bisangaturi wangsulan.7Bareng Yésus pirsa tamu-tamu padhamilih palinggihan ing ngarep dhéwé,

LUKAS 14.8–12 110

banjur padha dipangandikani pasemonmangkéné,8 "Menawa kowé diulemi jagongmantèn, kowé aja linggih ing ngarepdhéwé, awit mbokmenawa kang duwégawé wus ngulemi wong kang luwihkajèn katimbang karo kowé,9 supaya wong kang ngulemi kowélan wong mau aja padha marani kowélan kandha marang kowé: Kula aturipindhah, palenggahan punika kagemsadhèrèk punika. Kowé banjur kapeksangalih linggih ing buri dhéwé kanthiwirang.10Mulané, menawa kowé diulemi,linggiha ing buri dhéwé. Mbokmenawamengko sing duwé omah banjur maranilan kandha marang kowé: Sadhèrèk,mangga kula aturi lenggah ing ngajeng.Temahan kowé katon anggonmu kajènana ing ngarepané para dhayoh liyanékabèh.11Sabab sing sapa ngluhuraké awakédhéwé, bakal kaasoraké, lan singsapa ngasoraké awaké dhéwé bakalkaluhuraké."12Yésus uga banjur ngandika marangwong kang ngaturi rawuh Panjenengané,

LUKAS 14.13–17 111

"Menawa kowé nganakaké pésta ingwayah awan utawa bengi, kowé ajangulemi mitra-mitramu, utawa sadulur-sadulurmu, utawa sanak-kadangmuutawa tangga-teparomu kang sugih-sugih, amarga iku bakal padha gentingulemi kowé, dadi kowé wus olèhpiwales.13Nanging, menawa kowé nganakaképésta, ngulemana wong-wong kangmlarat, kang cacad, kang lumpuh lankang wuta.14Yèn mangkono kowé bakal rahayu,amarga wong iku kabèh ora padha duwékang dianggo males marang kowé. Dénékowé bakal tampa piwales bésuk ingdina tanginé para wong mursid."15Krungu pangandika kang mangkonoiku, ana tamu kang matur marang Yésus,"Rahayu tiyang ingkang sami badhékasegah nedha wonten ing KratoningAllah."16Nanging Yésus ngandika marangwong mau, "Ana wong nganakaké péstagedhèn lan ngulemi wong akèh.17Bareng wus ndungkap wayahébujana, baturé dikongkon kandhamarang wong kang padha diulemi:

LUKAS 14.18–23 112

Sumangga sami karsaa rawuh, amargisadayanipun sampun cumawis.18Nanging kabèh, mbaka siji, padhanyuwun ngapura. Wong kang kapisanmatur mangkéné: Kula mentas tumbaspategilan, kula badhé ningali mrika, milakula nyuwun pangapunten.19Wong liyané matur mangkéné: Kulamentas tumbas lembu gangsal rakit,kula badhé késah nyobi lembu-lembupunika, mila nyuwun pangapunten.20Wong liyané manèh matur: Kulasaweg kémawon émah-émah, milamboten saged sowan.21Batur mau banjur mulih ngaturakéiku kabèh marang bendarané. Kangduwé omah nepsu banget sarta kandhamarang baturé: Énggal menyanga ingdalan-dalan lan lurung-lurungé kutha,wong mlarat, wong cacad, wong wutalan wong lumpuh padha iriden mréné.22Baturé tumuli matur: Bendara,sadaya dhawuh panjenengan sampunkalampahan, éwasemanten papanipuntaksih tirah.23Bendarané banjur kandha marangbaturé: Menyanga ing lurung-lurung laning dalan-dalan cilik, wong-wong sing

LUKAS 14.24–29 113

ana ing kono padha peksanen mlebumréné, amarga omahku kudu kebak.24Awit aku pitutur marang kowé:Wong kang padha diulemi dhisik mausiji baé ora ana kang bakal ngrasakakésuguhanku."25Nalika Yésus tindak kadhèrèkakéwong akèh gumrudug, Panjenenganétumolèh banjur ngandika marangwong-wong mau,26 "Menawa ana wong kang sowan ingngarsaku, mangka ora sengit marangbapakné, ibuné, bojoné, anak-anaké,sadulur-saduluré lanang utawa wadon,malah uripé dhéwé pisan, iku ora bisadadi muridku.27Sing sapa ora manggul salibé lanngetut-buri Aku, iku ora bisa dadimuridku.28Sabab sapa ta panunggalanmukang menawa arep ngadegaké menara,ora linggih dhisik ngétung-étung, apadhuwité cukup kanggo ngragadi ngantisarampungé.29Supaya menawa wus rampungpondhasiné, mangka ora bisambacutaké, sakèhé wong kangweruh aja nganti padha ngécé,

LUKAS 14.30–15.2 11430mangkéné: Wong iku wani ada-adagegawéan, nanging kok ora bisangrampungaké!31Utawa, ratu ngendi sing menawaarep perang nglawan ratu liyané, oralenggah dhisik prelu nimbang-nimbang,apa wadyabala sepuluh èwu iku cukupkanggo nglawan kang nekani kalawannggawa bala rongpuluh èwu?32Menawa ora, mesthi banjur utusan,mumpung mungsuh iku isih adoh, prelunakokaké sarat-saraté bedhamèn."33Mangkono uga saben wongpanunggalanmu, kang ora bisa ninggalsabarang darbèké kabèh, iku ora bisadadi muridku.34Uyah iku pancèn migunani, nangingmenawa ilang asiné, apa kang kanggomulihaké rasa asiné?35Wus ora ana gunané, kanggoa lemahutawa kanggoa rabuk, mung banjurdibuwang baé. Sing sapa duwé kupingkanggo ngrungokaké, ngrungokna!

151Para juru-narik-pajeg lan wongdosa padha sowan ing ngarsané

Yésus ngrungokaké piwulangé.2Para Farisi lan para ahli Torèt padhagrundelan, pangucapé, "Wong iku kok

LUKAS 15.3–8 115

nampani para wong dosa lan manganbebarengan."3Panjenengané banjur paring pasemon,mangkéné,4 "Sapa panunggalanmu, kang duwéwedhus satus, mangka ana siji singilang, apa ora banjur nggolèki sing ilangiku nganti saketemuné, sing sangangpuluh sanga ditinggal ana ing ara-arasamun?5Lan menawa wis ketemu, nulidipanggul kalawan bungah,6 sarta satekané ing omahé, banjurngundangi mitra-mitrané lan tangga-teparoné sarta padha dikandhani: Payo,padha bebarengan bungah-bungah karoaku, sabab wedhusku kang ilang wisketemu.7Aku pitutur marang kowé: Iya kayamangkono iku ing swarga bakal anakabungahan gedhé marga ana wongdosa siji kang mratobat, ngluwihikabungahan kang tumrap wong sangangpuluh sanga kang ora usah mratobat."8 "Samono uga, endi ana wong wadonkang duwé dhuwit dirham sepuluh,mangka ilang siji, kok ora banjur nyumed

LUKAS 15.9–14 116

damar lan nyaponi omahé, nggolèkinjlimet nganti saketemuné?9Lan menawa wis ketemu, banjurngundangi mitra-mitrané lan tangga-teparoné sarta padha dikandhanimangkéné: Dhuwitku dirham kangilang wus ketemu. Payo, padhabungah-bungah bebarengan karo aku.10Aku pitutur marang kowé: Samonouga para malaékaté Allah bakal padhabungah-bungah, jalaran ana wong dosasiji kang mratobat."11Yésus ngandika manèh, "Ana wongduwé anak lanang loro.12Anak kang wuragil matur marangbapakné: Bapak, keparenga kula nyuwunsapéranganing barang darbé ingkangdados panduman kula. Bapakné iyabanjur mbagé-mbagé barang darbèké,diwènèhaké marang sakaroné.13Let sawatara dina kang wuragilmau banjur ngedoli pandumané kabèh,sawusé mangkono nuli lunga menyangnagara kang adoh. Ana ing kanabandhané diebrèh-ebrèh dianggo ngujakekarepané nganti entèk kabèh.14Kapinujon ing tanah kono anapaceklik kang nggegirisi, wong

LUKAS 15.15–21 117

anom mau banjur wiwit nandhangkacingkrangan.15Tumuli ngèngèr marang wong ingtanah kono, banjur dikon ngrumatibabi-babiné ana ing pategalané.16Nuli kepéngin ngisèni wetengékalawan ampas pakan babi iku, nangingora ana wong kang gelem mènèhi.17Banjur ngrumangsani kaanané,temahan ngudarasa mangkéné: Buruhébapakku pirang-pirang lan padha bisamangan nganti turah-turah, mangka akuana ing kéné bisa mati kaliren.18Aku dakmulih menyang ing dalemébapakku lan matur: Bapak, kula sampunnglampahi dosa dhateng swarga landhateng Bapak,19kula sampun mboten panteskawastanan putranipun Bapak malih;keparenga kula kadadosna berahipunBapak kémawon.20Banjur ngadeg lan mulih maranibapakné. Nalika isih adoh, bapakné wusngawasaké tekané, atiné trenyuh bangetmarga saka welasé. Tumuli diplayoni,banjur dirangkul lan diambungi.21Anaké matur: Bapak, kula sampunnglampahi dosa dhateng swarga tuwin

LUKAS 15.22–27 118

dhateng Bapak. Kula sampun mbotenpantes kawastanan putranipun Bapakmalih.22Nanging bapakné préntah marangbatur-baturé: Énggal jupukna jubahkang apik dhéwé, nuli enggokna, drijinéanggonana ali-ali lan sikilé anggonanatrumpah.23Banjur njupuka pedhèt sing lemu,belèhen. Payo padha mangan lanseneng-seneng.24Sabab anakku iki wus mati, uripmanèh, wis ilang, ketemu. Banjur padhawiwit sukan-sukan.25Nalika iku anaké pambarep lagiana ing pategalan. Bareng mulih lanwus cedhak karo omahé, krunguswaraning tetabuhan lan wong kangpadha tetembangan nganggo jejogèdan.26Banjur ngundang salah sawijiningbatur lan ditakoni, apa tegesé iku kabèh.27Aturé batur mau: Punika ingkangrayi rawuh, déné ingkang rama sampundhawuh mragat pedhèt ingkanglema, amargi kepanggih malih kaliyanputranipun kanthi wilujeng.

LUKAS 15.28–16.1 11928Anak pambarep mau temah nepsu lanora gelem lumebu ing omah. Bapaknénuli metu lan ngarih-arih.29Nanging diwangsuli mangkéné:Sampun mataun-taun anggèn kulangladosi Bapak lan mboten naté nerakwewaleripun Bapak, nanging Bapakmboten naté maringi cempé satunggalkémawon, kanggé bingah-bingah kaliyankanca-kanca kula.30Nanging sareng putranipun Bapakingkang ngebrèh-ebrèh`raja-darbèkipunBapak, kadamel mblunthah kaliyansundel-sundel, saweg kémawondhateng, Bapak lajeng mragat pedhètingkang lema kanggé piyambakipun.31Bapakné kandha: Anakku, enggèr,kowé iku salawasé urip bareng karo aku,lan apa saduwèkku iku duwèkmu.32Awaké dhéwé kabèh wus samesthinékudu padha bungah-bungah lan seneng-seneng, jalaran adhimu wis mati uripmanèh, wis ilang ketemu."

161Ana manèh pangandikanéYésus marang para muridé, "Ana

wong sugih duwé juru-reksa-bandha,diwadulaké menawa ngawut-awutbarang darbèké.

LUKAS 16.2–7 1202Mulané banjur diundang landikandhani mangkéné: Aku krunguapa bener tumindakmu kang kayamangkono? Mara, aku wènèhanapalapuran tumrap rereksanmu,amarga kowé wus ora kena nerusaképagawéanmu.3 Juru-reksa-bandha mau nuli mikir:Gèk aku arep nyambut-gawé apa yènaku nganti dipecat. Macul aku ora bisa,ngemis aku isin.4 Iya, aku ngerti apa kang bakaldaklakoni supaya menawa aku sidadipecat saka ing pagawéanku dadijuru-reksa-bandha, ana wong kanggelem nampa aku ing omahé.5Wong kang padha utang marangmajikané padha diundangi siji-siji. Wongkang kapisan dikandhani mangkéné:Pira utangmu marang majikanku?6Wangsulané: Lisah satus tong. Banjurdikandhani: Enya iki layang-utangmu.Linggiha, gawéa layang-utang liyané,saiki uga, kang muni: Sèket tong.7Wong kang kapindho ditakoni: Lahkowé utangmu pira? Wangsulané wongmau: Gandum satus dhacin. Banjurdikandhani: Enya iki layang-utangmu.

LUKAS 16.8–12 121

Gawéa layang-utang liyané, tulisen:Wolung puluh dhacin.8Majikané banjur ngalem marangjuru-reksa-bandha kang ora jujur iku,marga saka anggoné duwé akal kangmangkono iku. Sabab para anaking jagatiki tumrap kang tunggal golongan, akaléngluwihi para ahli-warising pepadhang.9Lan Aku pitutur marang kowé:Padha mbanguna memitran kalawanmigunakaké Mamon kang ora jujur,supaya menawa Mamon mau wus orabisa mitulungi kowé manèh, kowé banjurditampani ana ing tarub kang langgeng."10 "Sapa kang tumemen tumrapprakara-prakara kang sepélé, iyatumemen ing prakara-prakara kangwigati. Lan sapa kang ora tumementumrap prakara-prakara kang sepélé, ikuiya ora tumemen ing prakara-prakarakang wigati.11Dadi, menawa kowé ora kenadipracaya ing bab Mamon, kang ora jujuriku, sapa kang bakal mitayakaké bandhakang sayekti marang kowé?12Lan menawa kowé ora kena dipracayatumrap baranging liyan, sapa kang bakalpracaya marang barangmu?

LUKAS 16.13–17 12213Ora ana batur kang bisa ngladènibandara loro. Amarga menawamangkono, mesthi bakal sengit marangkang siji lan tresna marang sijiné, utawasetya marang kang siji lan nyepèlèkakémarang sijiné. Ora bisa kowé ngawulamarang Allah lan marang Mamon."14Pangandika mau kabèh iya kaprungudéning para Farisi, kang padha mata-dhuwiten, satemah padha ngrèmèhakéPanjenengané.15Yésus banjur ngandika marang wong-wong mau, "Kowé padha mbenerakéawakmu dhéwé ana ing sangarepingwong, nanging Allah nguningani isiningatimu. Sabab apa kang dianggeppinunjul lan disenengi déning manungsa,iku dianggep asor sarta sinengitandéning Allah.16Angger-anggering Torèt lan kitab-kitabé para nabi iku kanggoné mungnganti jamané Yohanes. Wiwit wektu ikuKratoning Allah kaundhangaké lan sabenwong mbudidaya sakatogé, kepénginlumebu ing kono.17Ananging luwih gampang sirnanélangit lan bumi, katimbang karo

LUKAS 16.18–23 123

bataling titik siji baé kang ana ingangger-anggering Torèt.18Saben wong kang megat somahé,banjur rabi liyané, iku laku jina; lan sapakang ngrabèni wong wadon kang dipegatdéning kang lanang mau, iku iya lakujina."19 "Ana wong sugih kang tansahmanganggo jubah wungu lan kain kangalus, sarta saben dina asuka-rena kanthiméwah.20Lan ana wong ngemis jenengéLazarus, awaké sakojur gudhigen;nggléthak ana ing sacedhaké régolingomahé wong sugih mau,21 sarta kepéngin banget olèh gogrogansaka ing méjané wong sugih iku kanggonambani luwéné. Nanging malah diparaniasu-asu sing padha ndilati gudhigé.22Wong miskin mau banjur mati, nulidigawa déning para malaékat menyangpangkoné Abraham. Wong sugih mau iyamati, banjur dikubur.23Lan nalika wong sugih mau kang laginandhang sangsara ana ing sajroningteleng-palimengan iku tumenga, nuliweruh Abraham ana ing kadohanmangku Lazarus.

LUKAS 16.24–28 12424Banjur nguwuh-uwuh, aturé: Dhuh,Rama Abraham, mugi karsa paringkawelasan dhateng kula. Lazarus mugikadhawuhan nyelupaken pucukingdrijinipun ing toya, kanggé ngasrepakenilat kula, amargi kula nandhang sangsarasanget wonten ing urubing latu punika.25Nanging Abraham mangsuli,pangandikané: Anggèr, élinga, yènkowé wus tampa samubarang kangbecik salawasé uripmu, nanging Lazarustampa samubarang kang ora becik. Saikiwong iku tampa panglipur, déné kowénandhang sangsara banget.26Kajaba saka iku ing antarané kowélan aku karo Lazarus ana jurang kang orakena diliwati, supaya wong ing kéné kangarep padha menyang panggonanmuutawa wong kang ana ing panggonanmupadha arep mréné, ora bisa.27Aturé wong mau: Manawi makaten,panyuwun kula, dhuh Rama, Lazarusmugi kadhawuhan dhateng griyanipunbapa kula,28awit sadhèrèk kula taksih gangsal,supados sami kaèngetna kanthi saèstu,amrih ing bénjingipun sampun ngantos

LUKAS 16.29–17.3 125

sami lumebet ing papan kasangsaranpunika.29Nanging pangandikané Abraham:Iku wus padha nduwèni paseksiné Musalan para nabi liyané. Iya iku kang kudupadha digatèkaké.30Aturé wong mau: Mboten, Rama,dèrèng cekap. Nanging manawi wontentiyang pejah ingkang ndhatengi, tamtusami badhé mratobat.31Pangandikané Abraham: Menawa orapadha nggatèkaké paseksiné Musa lanpara nabi liyané, mesthi iya ora kenadikandhani, sanadyan kang ngandhaniiku wong kang tangi saka ing antaranéwong mati."

171Yésus ngandika marang paramuridé, "Ora kena ora mesthi

bakal ana panasaran, nanging bilai kangnjalari anané panasaran iku.2Luwih becik menawa wong ikudikalungana watu panggilingan lanbanjur dicemplungaké ing sagara,katimbang nasaraké wong kang isihringkih pracayané iki.3Reksanen awakmu dhéwé! Menawasadulurmu duwé kaluputan welèhna;menawa kaduwung, apuranen.

LUKAS 17.4–8 1264Saupama anggoné kaluputan marangkowé ngantia kaping pitu sadina lankaping pitu uga anggoné marani kowésarta pratéla: Aku kaduwung, iya kudukokapura."5Para rasul nuli munjuk marangGusti, "Kawula mugi sami kaparingankapitadosan!"6Paring wangsulané Gusti, "Menawakowé duwé pangandel sanadyangedhéné mung sawiji sawi baé, lan yènkowé banjur ngucap marang wit anjiriki: Rungkada, tumancepa ing sagara;mesthi bakal nurut marang préntahmuiku."7 "Sapa panunggalanmu kang duwébatur, kang mluku utawa angonraja-kayané, saulihé saka pategalanapa banjur dikandhani: Ayo, endangmangan!8Apa ora malah kosok-baliné,dikandhani mangkéné: Aku cawisanamangan. Nganggoa sabuk lanngladènana aku nganti sarampungéanggonku mangan lan ngombé. Lansawusé iku kowé lagi kena mangan lanngombé.

LUKAS 17.9–15 1279Apa batur mau banjur diwènèhipanarima, marga saka anggoné wisnglakoni apa kang dipréntahaké?10Mangkono uga kowé. Menawa kowéwis nglakoni kabèh kang kapréntahakémarang kowé, kowé banjur padhamatura: Kula sadaya punika namungabdi-abdi ingkang tanpa gina, amarginamung sami nindakaken punapaingkang dados kuwajiban kula."11Nalika tindak menyang Yérusalèm,Yésus miyos ing sauruting tapel-wateséSamaria lan Galiléa.12Bareng lumebet ing sawijining désa,ana wong lara kusta sepuluh sowanmarang Panjenengané, nanging mungngadeg kapara adoh,13 sarta padha nguwuh kanthi sora,unjuké, "Dhuh, Guru, kawula mugi samiPanjenengan welasi!"14Panjenengané nuli mirsani wong-wong mau lan ngandika, "Kowé padhalungaa, awakmu priksakna marang paraimam!" Kocapa, sajroné padha lumakuiku, padha birat najisé.15Ana siji kang bareng weruh yèn wuswaras, banjur bali ngluhuraké Allahkanthi swara sora.

LUKAS 17.16–22 12816Nuli nyungkemi sampéyané Yésus,ngunjukaké panuwun. Mangka iku wongSamaria.17Yésus banjur ngandika, "Apa mau orawong sepuluh kang birat najisé? Lah,kang sanga endi?18Apa panunggalané iku ora ana kangbali ngluhuraké Allah, kajaba mungwong manca iki?"19Banjur ngandika marang wong mau,"Ngadega, lungaa, pracayamu kang wusmitulungi kowé."20Bareng wong Farisi padha maturpitakon bab bésuk kapan bakalrawuhé Kratoné Allah, Yésus nuliparing wangsulan, pangandikané,"Rawuhé Kratoning Allah iku tanpapratandha-pratandha kang katon,21 sarta wong iya ora bisa kandha:Lah ana ing kéné, utawa ana ing kana!Amarga satemené Kratoning Allah ikuana ing antaramu."22Banjur ngandika marang paramuridé, "Bakal tumeka ing wektuné,kowé padha kepéngin nyumurupi salahsijining dinané Putraning Manungsa,nanging ora bakal bisa nyumurupi.

LUKAS 17.23–29 12923Sarta wong bakal ngandhani kowé:Lah, ana ing kana; lah ana ing kéné!Kowé aja mrana lan aja kèlu.24Awitdéné kaya kilat anggonégumebyar saka ing tepining langit ingsisih kéné tekan ing sisih kana, iya kayamangkono uga Putraning Manungsa anaing dina bakal rawuhé.25Nanging Panjenengané kudunandhang sangsara akèh dhisik lankatampik déning wong-wong ing jamaniki.26Sarta kayadéné nalika jamané Nuh,iya kaya mangkono kaanané bésuk ingdina-dinané Putraning Manungsa.27Wong-wong padha mangan lanngombé, padha omah-omah lan diomah-omahaké, nganti tumeka ing dinané Nuhlumebet ing prau; banjur ana banjirgedhé, kang numpes wong kabèh.28Uga kaya kang kelakon nalika jamanéLut: wong-wong padha mangan lanngombé, padha dol-tinuku, padhanenandur lan padha yeyasa.29Nanging ing dina oncaté Lut sakaSodom, banjur ana udan geni lan udanwelirang saka ing langit, kang numpeswong kabèh.

LUKAS 17.30–37 13030 Iya kaya mangkono bésuk kababaréing dina Putraning Manungsa.31Sapa baé kang dina iku pinuju anaing payon, mangka barang-barangé anaing jero omah, aja mudhun njupuki;mangkono uga kang lagi ana ingpategalan, aja mulih.32Élinga marang somahé Lut!33Sapa kang ngudi rumeksa marangnyawané, bakal kélangan nyawané, lansapa kang kélangan nyawané, iku bakalnylametaké nyawané.34Aku pitutur marang kowé: Ing bengiiku bakal ana wong loro kang tunggalsapaturon, kang siji bakal kapulung,sijiné bakal katilar.35Ana wong wadon loro kang lagipadha nggiling gandum, kang siji bakalkapulung, sijiné bakal katilar."36 [Menawa ana wong loro ingpategalan, kang siji bakal kapulung,sijiné bakal katilar.]37Para murid banjur padha munjukmarang Yésus, "Wonten ing pundi,Gusti?" Paring wangsulané, "Ing ngendiana bathang, iya ing kono manuk-manukgarudha bakal padha nglumpuk."

LUKAS 18.1–7 131

181Sawisé kuwi Gusti Yésus nulimaringaké pasemon marang para

sekabaté, sing maksudé supaya tansahpadha ndedonga lan aja padha semplah.2Gusti Yésus ngandika: "Ing sawijiningkutha ana hakim sing ora wedi karoGusti Allah lan ora mreduli karo wong.3 Ing kutha kono uga ana randha singbola-bali nekani hakim mau lan nyuwunkaadilan tumrap enggoné prekaran,aturé: ‘Anggèn kawula prekawisankaliyan tiyang menika mugi panjenenganréncangi.’4Nganti sawetara lawasé hakim mauora gelem mbiyantu. Nanging wekasanéhakim mau nggagas mengkéné:‘Senajan aku ora wedi karo Gusti Allah,lan ora preduli karo wong,5nanging merga randha iki pijerteka waé ngganggu aku, luwih becikprekarané nuli dakadilané, supaya wongkuwi ora bola-bali teka lan wekasanéngamuk aku.’"6Pangandikané Gusti Yésus: "Padhatitènana apa sing dikandhakaké déninghakim sing sewenang-wenang mau!7Yèn umaté Allah rina wengi padhanyuwun tulung, apa Gusti Allah ora

LUKAS 18.8–12 132

nuli bakal paring adil marang umatémau? Apa Panjenengané arep nyenyuwéenggoné paring pitulungan?8Ngandela, Panjenengané bakal énggalparing adil! Nanging menawa PutranéManungsa mbésuk rawuh, apa ingbumi kéné isih ana wong sing duwépengandel?"9Gusti Yésus nuli maringaké pasemonsing katujokaké marang wong-wongsing nganggep awaké dhéwé sampurna,sarta ngrèmèhaké wong liya.10Pangandikané: "Ana wong loro padhamlebu ing Pedalemané Allah, arepndedonga. Sing siji wong Farisi, lan singsijiné pegawé pajeg.11Wong Farisi mau ngadeg ingpanggonan sing gampang katon ingwong lan ndedonga mengkéné: ‘DhuhAllah, kawula ngaturaken panuwundhateng Panjenengan, awit kawulamboten sami kaliyan tiyang-tiyang sanèsingkang srakah, ingkang remen ngapusi,ingkang lampah jina, lan mboten samikaliyan pegawé pajeg menika.12Saben seminggu kula siyam kapingkalih, sarta saprasedasanipun pamedalkawula, kawula sedhekahaken.’

LUKAS 18.13–16 13313Nanging pegawé pajeg mau ngadegana ing kadohan, malah ndangak waéora wani, mung tebah-tebah dhadha,sarta matur mengkéné: ‘Dhuh Allah,kawula tiyang dosa, mugi Panjenenganwelasi.’"14 "Ngandela, saungkuré saka ingpapan kono, pegawé pajeg mau singpandongané ketrima déning Gusti Allah,dudu wong Farisi mau. Awit saben wongsing ngluhuraké awaké dhéwé, bakaldiasoraké, déné wong sing ngasorakéawaké dhéwé, kuwi bakal diluhuraké."15Nuli ana wong sing padha tekanyowanaké anaké sing isih cilik-cilikmarang ngarsané Gusti Yésus, supayapadha ditumpangi asta sarta diberkahi.Bareng weruh sing mengkono maupara sekabat padha nepsu marangwong-wong mau.16Nanging Gusti Yésus nimbali wong-wong sing padha arep nyowanakéanak-anaké mau sarta ngandika:"Karebèn bocah-bocah kuwi marekmarang Aku, awit wong sing kaya bocahkuwi sing padha dadi umat ing KratonéAllah.

LUKAS 18.17–22 13417Élinga, wong sing pambangun-turutéora kaya bocah cilik iki, ora bisa dadiumat ing Kratoné Allah."18Ana sawijining panuntuné wongYahudi nyuwun pirsa marang GustiYésus: "Guru ingkang utami; menapaingkang kedah kula lampahi, supadosangsal gesang ingkang sejatos?"19Pangandikané Gusti Yésus: "Yagénékowé ngarani Aku utama? Ora ana wongsiji waé sing utama, sing utama kuwimung Gusti Allah piyambak.20Kowé mesthiné wis ngerti surasanéangger-angger: ‘Kowé aja lakujina; kowé aja mematèni; kowé ajanyenyolong; kowé aja goroh; lanngajènana marang bapak lan ibumu!’"21Wong mau mangsuli: "Kasinggihan.Sedaya pepakèning angger-angger wausampun kula lampahi wiwit alit mila."22Nalika mireng wangsulan mau GustiYésus nuli ngandika: "Isih ana saprekarasing kudu koklakoni: Kabèh saduwèk-duwèkmu edolana, lan edum-edumnamarang wong miskin, temah kowé bakalolèh bandha ana ing swarga. Sawisékuwi nuli mrénéa mèlua Aku."

LUKAS 18.23–29 13523Bareng krungu pangandika singmengkono mau, wong kuwi sedhih, awitdhèwèké sugih banget.24Bareng Gusti Yésus pirsa yèn wongmau sedhih banget, nuli ngandika: "Ibaangèlé wong sugih dadi kawula ingKratoné Allah!25Luwih gampang unta mlebu ingbolongané dom, tinimbang wong sugihdadi kawula ing Kratoné Allah."26Wong-wong sing padha ngrungokaképangandikané Gusti Yésus mau nulipadha nyuwun pirsa: "Menawi mekatensinten ingkang saged wilujeng?"27Pangandikané Gusti Yésus: "Apasing tumrapé manungsa mokal, kuwitumrapé Gusti Allah ora mokal."28Pétrus nuli matur: "Kawula sampunsami nilar balé griya kawula sartandhèrèk Panjenengan."29Pangandikané Gusti Yésus: "Kuwibener! Ngandela, saben wong singninggal omahé, utawa bojoné, utawaseduluré, utawa bapak lan ibuné, utawaanak-anaké, merga enggoné ngabdilan mbangun-turut marang dhawuhéKratoné Gusti Allah,

LUKAS 18.30–35 13630wong kuwi mesthi bakal nampaniganjaran tikel-matikel ing jaman saiki,lan nampani urip langgeng ing jamanakir."31Gusti Yésus nuli nimbalisekabaté rolas, diajak misah, sartadipangandikani: "Padha titènana! Kitasaiki padha lunga menyang kuthaYérusalèm, lan kabèh sing wis ditulisdéning para nabi bab Putrané Manungsabakal kelakon.32Panjenengané bakal dipasrahakémarang wong sing dudu bangsaYahudi, lan bakal disawenang-wenang,disiya-siya lan diidoni.33Panjenengané bakal disiksa landisédani; nanging ing dina katelunéPanjenengané bakal wungu menèh."34Nanging para sekabat ora nyandhakbabar-pisan, apa tegesé pangandikamau kabèh, awit pancèn kagawé samartumraping para sekabat, nganti padhaora ngerti sing satemené.35Nalika tindaké Gusti Yésus wis mèhtekan kutha Yérikho, ana wong wutalungguh ing pinggir dalan karo ngemis.

LUKAS 18.36–43 13736Bareng wong wuta mau krunguswarané wong akèh padha liwat ingkono, nuli takon: "Ana apa ta?"37Ana wong sing mangsuli: "GuruYésus, saka Nasarèt, lagi langkung."38Wong wuta mau nuli nguwuh-uwuh:"Gusti Yésus tedhakipun Sang PrabuDawud! Kawula mugi Panjenenganwelasi!"39Wong-wong sing ana ing ngarepépadha nyendhu, akon meneng. Nangingwong wuta mau malah saya serupanguwuhé: "Gusti, putranipun SangPrabu Dawud, kawula mugi Panjenenganwelasi!"40Gusti Yésus nuli mandheg, landhawuh supaya wong wuta mau dituntunmarek ing ngarsané. Sawisé tekan ingngarsané Gusti Yésus, Gusti nuli ndangu:41 "Aku kokkon nindakaké apa marangkowé?" Wong wuta mau mangsuli:"Gusti, kawula kepéngin sagedsumerep."42Gusti Yésus nuli ngandika marangwong mau: "Ya, kowé ndelenga.Pangandelmu sing marasaké kowé."43Sanalika iku uga wong wuta mau bisandeleng, nuli ndhèrèkaké tindaké Gusti

LUKAS 19.1–8 138

Yésus, karo memuji marang Pangéran.Kabèh wong sing nyipati lelakon mau iyanuli padha memuji marang Gusti Allah.

191Yésus banjur lumebet ingYèrikho lan tindak nratas kutha

kono.2 Ing kono ana wong aran Zakhéus,juru-tagih-pajeg kang sugih.3Wong mau ngudi bisané ndeleng Yésusiku kaya apa, nanging ora bisa margakaling-kalingan wong akèh, jalaran sakacendhèking dedegé.4Mulané banjur lumayu ndhisiki wongakèh, nuli mènèk wit anjir supaya bisandeleng Yésus, kang bakal miyos kono.5Nalika tindaké Yésus tekan panggonankono, banjur tumenga lan ngandika,"Zakhéus, énggal mudhuna, amarga dinaiki Aku prelu lerem ana ing omahmu."6Zakhéus énggal-énggal mudhun lannampi Yésus kanthi bungah.7Nanging wong kabèh kang weruhpadha kedumelan, pangucapé, "Kokkarsa lerem ana ing omahé wong dosa."8Nanging Zakhéus banjur ngadeg lanmunjuk marang Gusti, "Gusti, sabaranggadhahan kawula, ingkang sapalih badhékawula sukakaken dhateng tiyang miskin

LUKAS 19.9–14 139

sarta manawi wonten tiyang ingkangsakinten kawula peres, bandha peresanwau badhé kawula wangsulaken tikelsekawan."9Pangandikané Yésus, "Ing dina ikibrayat kéné katekan karahayon, amargawong iki iya tedhaké Abraham.10Sabab Putraning Manungsa ikurawuhé prelu nggolèki lan mitulungirahayu wong kang ketriwal."11Yésus banjur paring pasemonmarang wong kang padha ngrungokaképangandikané, sabab tindaké wus cedhakkutha Yérusalèm sarta panyanané wong-wong mau yèn Kratoning Allah bakalénggal kababar.12Panjenengané banjur ngandika, "Anapriyagung tindak menyang sawijiningnegara kang adoh, panjenengané bakalkajumenengaké raja ana ing kana,sawisé iku nuli kondur.13Banjur nimbali abdiné sapuluh,padha kapasrahan dhuwit sapuluh mina,pangandikané: Dhuwit iki anggonendagang nganti tumeka sakondurku.14Nanging panjenengané iku disengitidéning wong-wong ing negarané, mulanétumuli padha nusuli kongkonan, padha

LUKAS 19.15–21 140

dikon munjuk: Kawula sami mbotentrimah, manawi tiyang punika jumenengraja, ngerèh kawula sadaya.15Kacarita nalika panjenengané kondur,sawusé kajumenengaké raja, banjurdhawuh nimbali para abdiné, kangpadha dipasrahi dhuwit, awit kepénginnguningani bebathèné siji-siji anggonélaku dagang.16Wong kang kapisan séba lan munjuk:Gusti, arta panjenengan samina angsalbathi sadasa mina.17Pangandikané bendarané: Apikbanget pagawéanira, hé, abdi kangbecik. Sarèhné sira wus tumemening bab kang sepélé mulané sirasunparéngaké ngwasani kutha sapuluh.18Nuli kang kapindho séba sartamunjuk: Gusti, arta panjenengan saminaangsal bathi gangsal mina.19Pangandikané marang wong iku:Déné sira ngwasanana kutha lima.20Abdi kang katelu séba lan munjuk:Gusti, lah punika arta panjenengansamina, kawula simpen, kawula bundheliing kacu.21Awit kula ajrih dhateng panjenengan.Amargi panjenengan punika kereng,

LUKAS 19.22–27 141

karsa mundhut ingkang sanès kagunganpanjenengan, punapa déné ngundhuhingkang sanès sebaran panjenengan.22Pangandikané marang wong mau:Hé, abdi kang ala, sira bakal dakadilimanut ujarira dhéwé. Sira wus ngerti,menawa aku iki wong kang kereng,kang njupuk kang dudu duwèkku, sartangundhuh kang dudu sebaranku.23Yèn mangkono, yagéné dhuwitkuora kokpasrahaké marang wong kangnglakokaké dhuwit, supaya sakondurkukenaa dakpundhut dalah saanakané.24Banjur ngandika marang wong-wongkang ana ing kono: Jupuken dhuwitsamina iku, wènèhna marang kangnggawa sapuluh mina.25Unjuké wong-wong mau: Gusti,piyambakipun sampun mbekta sadasamina.26Paring wangsulané: Aku pituturmarang kowé, saben wong kang duwé,bakal kaparingan, nanging kang oraduwé, bakal kapundhutan, malah iyakang diduwèni pisan.27Nanging kabèh satruku iki, kangpadha ora seneng menawa akujumeneng rajané, iku padha ladèkna

LUKAS 19.28–33 142

mréné, padha patènana ana ingngarepku."28Sawusé ngandika mangkono, Yésusbanjur tindak ngrumiyini wong-wongmau, menyang Yérusalèm.29Bareng wus cedhak désa Bètfagélan Bètania kang dumunung ing gunungkang aran Gunung Zaitun, Yésus nulingutus sakabaté loro30kalawan kaparingan piwelingmangkéné, "Padha menyanga ingdésa ing ngarep kaé. Salebumu ingkono, kowé bakal mrangguli belo kuldicancangan, kang durung tau ditunggangiing wong. Iku uculana lan gawanenmréné.31Lan menawa ana wong kang takonmarang kowé: Punapaa kok panjenenganuculi, wangsulana mangkéné: Gustiingkang ngarsakaken."32Kang kautus banjur padha mangkatlan tinemuné kaya sapangandikanéYésus mau.33Nalika lagi padha nguculi kuldi mau,wong kang duwé kuldi padha ngaruh-aruhi, "Kénging punapa kuldinipun koksampéyan uculi?"

LUKAS 19.34–40 14334Wangsulané kang kautus, "Gustiingkang ngarsakaken."35Kuldiné tumuli dituntun menyangngarsané Yésus, banjur dilarabi jubahé,Yésus nuli dibantu anggoné nitih beloiku.36Sasuwéné tindak, para sakabatépadha njèrèng jubahé ana ing dalankang dilangkungi.37Bareng cedhak karo Yérusalèm, anaing dalan kang mudhun saka GunungZaitun, sakèhé murid kang ndhèrèkakétindaké padha wiwit giyak-giyak lanmemuji marang Allah kanthi swara cethamarga saka anané mukjijat-mukjijat,kang wus padha dideleng.38Mangkéné pangucapé, "BinerkahanaSang Raja ingkang rawuh atas asmaningPangéran, tentrem-rahayu wonten ingswarga, saha kamulyan wonten ingngaluhur!"39Ana wong Farisi sawatara kang aworkaro wong akèh, iku matur marangYésus, "Guru, Panjenengan mugi karsandukani para murid panjenenganpunika."40Paring wangsulané, "Aku pituturmarang kowé: Menawa wong-wong iku

LUKAS 19.41–46 144

padha meneng, watu-watu iki bakalpadha nywara sora."41Bareng tindaké wis saya cedhak lanpirsa kutha iku banjur muwun,42Pangandikané, "Adhuh, iba becikémenawa ing dina iki uga kowényumurupi apa kang prelu kanggotentrem-rahayumu! Nanging ing saikinébab iku sinamar tumrap mripatmu.43Sabab bakal tumeka wektuné,mungsuhmu padha makuwon ingsaubengmu, sarta ngepung lan ngrampidkowé saka ing ngendi-endi.44Kowé bakal kagempur ngantiwrata karo lemah, bareng karoanak-anakmu, sarta mungsuhmu orabakal nglestarèkaké watu siji baékang tumumpang ing watu liyané ingtembokmu, awit kowé ora nyumurupiwayahé anggoné Allah nuwèni kowé."45Yésus banjur lumebet ing PadalemanSuci, wong kang padha dodolan ana ingkono padha ditundhungi kabèh,46padha dipangandikani mangkéné,"Ana tulisan: Padalemaningsun ikudalem pamujan, kok kadadèkakéguwaning bégal."

LUKAS 19.47–20.3 14547Saben dina Panjenengané memulangana ing Padaleman Suci. Parapangareping imam lan para ahliTorèt apadéné para panggedhèningbangsa Israèl padha ngudi nyirnakakéPanjenengané,48nanging padha ora ngerti patrapékepriyé, amarga wong kabèh padhatansah kepranan marang Panjenenganésarta padha kepéngin ngrungokaképiwulangé.

201 Ing sawijining dina nalika Yésuspinuju memulang marang wong

akèh ana ing Padaleman Suci sartamartakaké Injil, para pangareping imam,para ahli Torèt lan para pinituwa padhasowan ing ngarsané,2 tuwin munjuk marang Yésus, "Kulasami kapangandikanana, menggahanggèn Panjenengan nindakakensamukawis sadaya punika kanthipangwaos punapa, saha sinten ingkangmaringi pangwaos punika dhatengPanjenengan?"3Paring wangsulané Yésus, "Aku iyaarep takon saprakara marang kowé. Akukandhanana:

LUKAS 20.4–10 1464Pambaptisé Yohanes iku saka swargaapa saka manungsa?"5Wong-wong mau banjur padharembugan, ujaré, "Menawa aku padhakandha: Saka swarga, wong iku mesthikandha: Yagéné kowé padha oranganggep?6Nanging yèn aku padha kandha: Sakamanungsa, wong-wong mesthi bakalpadha mbenturi nganggo watu marangkita, amarga padha yakin, yèn Yohanesiku nabi."7Nuli padha matur, yèn padha oramangerti saka ngendi baptisané iku.8Yésus banjur ngandika, "Yènmangkono Aku iya ora gelem kandhamarang kowé, kalawan pangwasa kangendi anggonku nglakoni samubarangkabèh iku."9Yésus banjur paring pasemonmangkéné marang wong akèh, "Anawong gawé pakebonan anggur, nulidiséwakaké marang wong-wong tani,banjur lelungan menyang papan kangadoh nganti sawatara lawasé.10Bareng wus tumeka ing mangsané,tumuli kongkonan abdi siji nemoni wong-wong mau, padha dikon ngladèkaké

LUKAS 20.11–15 147

pandumaning pametuné pakebonan.Nanging abdi iku banjur digebugi déningwong-wong tani mau, lan dikon balinglenthung.11Sawusé mangkono wong ikukongkonan batur liyané, nanging ikuiya digebugi lan diwirang-wirangakédéning para wong tani mau lan dikonbali nglenthung.12Sabanjuré nuli kongkonan manèhkang kaping teluné, nanging iku iyaditatoni déning wong-wong mau sartatumuli diuncalaké menyang sanjabaningkebon.13Kang duwé pakebonan banjurkandha mangkéné: Apa kang kududaktindakaké? Dakkongkonan anakkukang kinasih, mesthi bakal diéringi.14Nanging bareng wong-wong taniiku weruh anaké mau, banjur padharembugan: Iku ahli-warisé, ayo dipatènibaé, supaya warisané dadi duwèk kitakabèh.15Anaké mau banjur diuncalakémenyang sanjabaning pakebonananggur sarta banjur dipatèni. Saikiapa kang bakal dilakoni déning kang

LUKAS 20.16–20 148

duwé pakebonan anggur iku tumrapwong-wong mau?16Kang duwé pakebonan bakal tekalan nyirnakaké wong-wong tani mausarta keboné anggur banjur diséwakakémarang wong-wong liyané." Krungukang mangkono iku wong-wong maubanjur kandha, "Aja pisan-pisan ngantikelakon mangkono!"17Nanging Yésus tumuli mirsani marangwong-wong iku lan ngandika, "Menawamangkono apa tegésé nas iki: Watu kangtinampik déning para juru gawé omah,iya iku kang wus dadi watu pojokan.18Sapa baé kang tiba ing watu iku,bakal ajur mumur, lan sapa baé kangketiban, bakal remuk."19Para ahli Torèt lan para pangarepingimam banjur padha ngudi nyepengPanjenengané sanalika iku uga, amargapadha mangerti, yèn wong-wong ikukang dikarsakaké ana ing pasemon mau,nanging padha wedi marang wong akèh.20Marga saka iku para ahli Torèt lanpangarepé imam-imam padha tansahmaspadakaké marang Yésus. Banjurngutus telik sandi kang éthok-éthokdadi wong mursid, supaya padha njiret

LUKAS 20.21–26 149

Panjenengané sarana pitakonan, temahbisa ngladèkaké Panjenengané marangwewenang lan pangwasané gubernur.21Wong-wong mau padha ngaturaképitakonan marang Panjenenganémangkéné, "Guru, kula sami mangertos,bilih sadaya pangandika tuwin piwulangPanjenengan punika leres sartabilih Panjenengan mboten padospangalembana, nanging kalayantemen-temen mulangaken marginingAllah.22Kula sami kepareng ngaturaken pajegdhateng Kaisar punapa mboten?"23Nanging Yésus ora kekilapan marangkaculikané wong-wong mau, mulanébanjur ngandika,24 "Aku tuduhana dhuwit dinar. Ikigambaré sapa lan iki tulisané sapa?" Aturwangsulané kang kadangu, "Gambar lanseratanipun Kaisar."25Yésus nuli ngandika, "Yèn mangkono,Kaisar caosana apa kang wajibkokcaosaké marang Kaisar, lan marangAllah apa kang wajib kokcaosaké marangAllah."26Dadiné wong-wong ora bisa njiretkrana pangandikané ana ing ngarepé

LUKAS 20.27–32 150

wong akéh. Wong-wong mau padhakaéraman krungu paring wangsulané ikulan banjur padha meneng.27Nuli ana wong Saduki sawatara,yaiku kang ora ngakoni anané patangèn,padha sowan ing ngarsané Yésus lanmatur pitakon marang Panjenengané,28 "Guru, Musa paring dhawuh dhatengkula sadaya makaten: Menawa ana wongkang duwé sadulur lanang, tilar donya,mangka somahé isih urip, nangingora tinggal anak, saduluré mau wajibngrabèni somahé iku, supaya bisanukulaké turun kanggo kang wus tilardonya mau.29Kalampahan wonten sadhèrèkjaler pitu, ingkang angka satunggalémah-émah, wusana lajeng tilar donyamboten tilar anak.30Tiyang èstri wau lajeng karabi déningingkang angka kalih,31 lajeng déning ingkang angka tiga,tuwin makaten salajengipun, urut-urutan karabi déning sadhèrèk pitu wau,nanging sadaya sami tilar donya mbotentilar anak.32Wekasanipun tiyang èstri punikainggih tilar donya.

LUKAS 20.33–38 15133Lah sapunika kadospundi tiyang èstripunika, bénjing ing dinten patangèn,lajeng sinten ingkang dados sémahipun,amargi pitu-pitunipun sami naté dadossémahipun?"34Yésus nuli paring wangsulan,pangandikané, "Wong-wong ingdonya iki, padha omah-omah landiomah-omahaké,35nanging wong-wong kang padhakaanggep pantes tampa pandumanana ing donya liyané iku, lan ana ingpatangèn saka ing antarané wongmati, iku bakal ora omah-omah lan oradiomah-omahaké.36Sabab padha ora bisa mati manèh;kaanané kaya para malaékat sarta padhadadi putraning Allah, awit wus padhakatangèkaké.37Anadéné mungguh tanginé wongmati iku, Musa iya wus mratélakakéana ing sajroning carita bab grumbuleri, anggoné nyebut Pangéran: AllahéAbraham, Allahé Ishak, tuwin AllahéYakub.38Panjenengané iku dudu Allahé wongmati, nanging Allahé wong urip, awit

LUKAS 20.39–46 152

kang ana ing ngarsané kabèh iku wongurip."39Krungu pangandika kang mangkonoiku banjur ana ahli Torèt sawatara matur,"Guru, paring wangsulan Panjenenganpunika kasinggihan sanget."40Awit wong-wong mau wus padhaora wani matur pitakon apa-apa manèhmarang Yésus.41Yésus banjur ndangu marangwong-wong mau, "Kepriyé déné wongkok bisa ngarani Mésias iku tedhakéDaud,42mangka Daud piyambak ana ingKitab Masmur ngandika mangkéné:Dhawuhé Pangéran marang Gustiku:Sira lenggaha ana ing tengeningsun,43nganti tumeka mungsuhira wuspadha Ingsun dadèkaké ancik-ancikingtalapakanira.44Dadi Daud nyebut Panjenengané,‘Gusti’, kepriyé déné uga dadi tedhaké?"45Nalika wong kabèh padhangrungokaké, Yésus banjur ngandikamarang para sakabaté,46 "Padha ngawékanana para ahliTorèt, kang padha seneng mlaku-mlakunganggo jubah landhung lan seneng

LUKAS 20.47–21.5 153

tampa pakurmatan ana ing pasar sartaseneng linggih ing ngarep dhéwé ana ingpapan pangibadah lan ing papan kangingajènan ana ing pahargyan,47kang padha mangan omahé randha-randha nganti entèk, sarta kangnasaraké wong kalawan donga kangdawa-dawa. Wong iku mesthi bakaltampa paukuman kang luwih abot."

211Bareng Yésus tumenga,pirsa wong-wong sugih padha

nglebokaké pisungsungé ana ing pethipisungsung.2Tumuli iya mirsani randha miskin kangnglebokaké pisungsung rong kèpèng.3Banjur ngandika, "Aku pitutur marangkowé: Satemené kang dipisungsungakérandha miskin iku luwih akèh katimbangwong kabèh iku.4Amarga wong-wong kabèh ikungaturaké pisungsung saka kasugihané,nanging randha iki ngaturaké saka ingkamiskinané, malah nyaosaké sakèhingdarbèké kang kanggo uripé."5Bareng ana wong sawatara kangpadha rembugan bab Padaleman Suci lanpadha ngalem déné nganggo rinenggaing watu-watu kang éndah sarta barang

LUKAS 21.6–10 154

pisungsung warna-warna, Yésus banjurngandika,6 "Apa kang padha kokdeleng iku -bakal tekan wektuné ora ana watu sijibaé kang lestari tumumpang ing watuliyané; kabèh bakal padha karubuhaké."7Wong-wong mau banjur padhamatur pitakon, "Guru, bénjing punapakelampahanipun punika? Saha punapangalamatipun manawi punika badhékelampahan?"8Paring wangsulané, "Padha diwaspada,supaya kowé aja nganti disasaraké.Amarga bakal ana wong akèh kangpadha teka nganggo jenengku lankandha: Iya aku iki Panjenengané laniki wus ndungkap wektuné. Kowé ajangetut-buri wong-wong iku.9Sarta menawa kowé krungu pawartabab peperangan lan kraman, aja padhakagèt. Awit iku kabèh mesthi kudukelakon dhisik, éwadéné iku durungateges, yèn bakal énggal tumeka ingwekasaning jaman."10Panjenengané banjur ngandikamarang wong-wong mau, "Bakal anabangsa kang nglawan padha bangsa,kraton nglawan padha kraton,

LUKAS 21.11–16 15511 lan bakal ana lindhu kang nggegirisisarta ing kana-kéné bakal ana pageblugpès lan paceklik, apadéné bakalkelakon uga ana prakara-prakara kangmedèni tuwin ngalamat-ngalamat kangnggegirisi saka langit.12Nanging sadurungé iku kabèh, kowébakal padha dicekel lan dikaniaya;kowé bakal dipasrahaké menyangpapan-papan pangibadah lan ingpakunjaran-pakunjaran sarta bakalpadha diirid marang ngarsané pararatu lan para pangwasa marga sakajenengku.13 Iku bakal dadi jalarané kowé kabèhbakal padha nglairaké paseksi.14Mulané sing padha mantep baé, ajangrancang-ngrancang dhisik bab kepriyéanggonmu bakal mangsuli.15Sabab Aku dhéwé kang bakal maringimarang kowé tembung-tembung lankawicaksanan, satemah kowé orabisa dilawan utawa dibantah déningmungsuh-mungsuhmu.16Apamanèh kowé bakal iya padhadiulungaké déning wong-tuwamu,sadulur-sadulurmu, sanak-kulawargamulan pawong-mitramu sarta ana

LUKAS 21.17–23 156

panunggalanmu sawatara kang bakaldipatèni,17apadéné kowé bakal padha disengitidéning wong kabèh marga sakajenengku.18Nanging ora ana rambutmu saelerbaé kang bakal ilang.19Menawa kowé padha tetep mantep,kowé bakal padha nampa uripmu."20 "Menawa kowé nyumurupi Yérusalèmkakepung ing wadyabala, mangertia,yèn karuntuhané wis cedhak.21 Ing nalika iku wong-wong kang anaing Yudéa padha ngungsia menyangpagunungan, lan wong-wong kang anaing jero kutha padha sumingkira, sartawong-wong kang ana ing padésan ajalumebu ing kutha manèh,22amarga, iya iku mangsa tekanépiwales, kang dadi kayektèné sabarangkang wus katulis kabèh.23Nanging mesakaké banget para wongkang lagi ngandheg, utawa kang laginusoni bayi ing wektu iku! Amarga bakalana kasangsaran gedhé ing saindengingnagara, lan bangsa iki bakal tampadeduka.

LUKAS 21.24–28 15724Wong-wong mau bakal padha tiwaskena landheping pedhang sarta bakalpadha kabandhang dadi tawananingbangsa-bangsa kabèh, sarta Yérusalèmbakal kaidak-idak déning bangsa kangora wanuh marang Allah, nganti tumekasarampungé jamané bangsa-bangsaiku."25 "Apadéné bakal ana ngalamating srengéngé, ing rembulan lan inglintang-lintang, sarta ing bumi, parabangsa bakal padha wedi lan bingungmarga saka gumleger lan mawalikaningsagara.26Wong-wong bakal padha matikawedèn déning giris amarga kuwatirmarang apa kang bakal nekani jagat;sabab kabèh pangwasaning langit bakalgonjing.27 Ing nalika iku wong bakal padhanyumurupi Putraning Manungsa rawuhnitih méga, ngagem pangwaos lankamulyan gedhé.28Anadéné menawa iku kabèhwiwit kelakon, padha njenggèlèkalan tumengaa, amarga wus cedhakanggonmu bakal kaluwaran."

LUKAS 21.29–35 15829Yésus banjur paring pasemonmangkéné, "Padha mawanga wit anjirlan wit apa baé.30Menawa kowé padha nyumurupi yènwus padha semi, kowé padha mangertidhéwé, yèn wus ngarepaké mangsapanas.31Mangkono uga menawa kowépadha nyumurupi lelakon mau, padhamangertia yèn Kratoning Allah wuscedhak.32Aku pitutur marang kowé: Satemenéwong-wong jaman iki bakal ora sirnasadurungé iku mau kelakon kabèh.33Langit lan bumi bakal padha sirna,nanging pangandikaku ora bakal sirnababar pisan."34 "Padha jaganen awakmu dhéwé,supaya atimu aja nganti mung mikirbab pésta gedhèn lan endem-endeman,apadéné kasusahaning urip, supayakowé tansah siyaga samangsa DinaningPangéran kang rawuhé dhadhakan ikuaja nganti nempuh marang kowé kayakalajiret.35Amarga Dina iku bakal nungkebsakèhing wong kang dumunung ing bumiiki.

LUKAS 21.36–22.4 15936Padha tansah jaga-jagaa lanndedongaa, supaya kowé diparingikakuwatan kang njalari padha ora bakalngalami lelakon iku lan supaya kowépadha bisa sembada anggonmu ngadhepPutraning Manungsa."37Yèn wayah awan Yésus memulangana ing Padaleman Suci, déné yèn bengimiyos lan nyaré ana ing Gunung Zaitun.38Ésuké, nalika isih umun-umun wongakèh padha marek marang ngarsanéana ing Padaleman Suci, ngrungokaképangandikané.

221Nalika samana wus ngarepakériyaya Roti Tanpa Ragi, kang aran

Paskah.2Para pangareping imam lan para ahliTorèt padha golèk dalan, anggoné bisanyédani Yésus, amarga padha wedi karowong akèh.3Yudas, kang peparab Iskariot,panunggalané sakabat rolas tumulikasurupan déning Iblis,4banjur lunga marani para pangarepingimam lan para lelurahing jaga-bayaPadaleman Suci, prelu rembugan babanggoné bakal ngulungaké Yésus.

LUKAS 22.5–12 1605Wong-wong padha bungah lan sarujukbakal padha awèh opah.6Yudas nyaguhi sarta wiwit nalika ikutansah golèk dalan bisané ngulungakéYésus, ora nganti kasumurupan ingwong akèh.7Bareng tekan dinané riyaya Roti TanpaRagi, yaiku dina anggoné wong-wongpadha nyembelèh cempéning Paskah,8Yésus banjur ngutus Pétrus lanYohanes, dhawuhé, "Kowé padha lungaa,nyawisna Paskah kang bakal padha kitapangan."9Unjuké wong loro mau, "Karsa Padukaanggèn kawula sami nyawisaken wontening pundi?"10Paring wangsulané Yésus, "Menawakowé padha lumebu ing kutha, kowébakal kepethuk wong kang nggawa junisi banyu, iku banjur etutna tekan omahkang dileboni,11 lan kandhaa marang kang duwéomah iku: Guru ndangu dhatengpanjenengan: Endi kamaré, sing kenadakanggo mangan Paskah bebarengankaro para sakabatku?12Wong iku banjur bakal nuduhakémarang kowé kamar gedhé ing dhuwur

LUKAS 22.13–19 161

kang wus katata. Kowé padha nganaknapacawisan ana ing kono."13Sakaroné banjur padha mangkat,tinemuné iya trep kaya kangkapangandikakaké déning Yésus.Nuli padha nyawisaké Paskah.14Bareng wus tumeka ing wayahé,Yésus banjur lenggah dhahar bebarengankaro para rasulé.15Tumuli padha dipangandikani, "Akuwus kepéngin banget dhahar Paskah ikibebarengan karo kowé kabèh, sadurungéAku nandhang sangsara.16Awit Aku pitutur marang kowé: Akuora bakal mangan iku manèh, nganti ikuwus kelakon ana ing Kratoning Allah."17Sawusé mangkono Panjenenganébanjur mundhut tuwung, saos sokur nulingandika, "Iki tampanana lan edumenkang warata,18 sabab Aku pitutur marang kowé:wiwit saiki Aku ora bakal ngombépametuning wit anggur manèh, ngantiKratoning Allah rawuh."19Tumuli mundhut roti, saos sokur,banjur nyuwil-nyuwil roti maukaparingaké marang para sakabatkalawan ngandika, "Iki badanku kang

LUKAS 22.20–26 162

kaparingaké marga saka kowé. Ikitindakna minangka pangéling-élingmarang Aku."20Mangkono uga tuwungé, sawusédhahar, pangandikané, "Tuwung ikiprajanjian anyar kang sarana getihku,kang kawutahaké marga saka kowé!21Nanging, delengen, tangané wongkang ngiyanati Aku, nunggal karo Akuana ing méja kéné.22Sabab Putraning Manungsa pancènbakal jengkar miturut ing pepesthèné,nanging bilai wong kang dadi marganéanggoné kaulungaké."23Banjur padha wiwit takon-tinakon,panunggalané iku sapa ta kang bakaltumindak mangkono.24Kacarita para sakabat iya padhapadudon bab panunggalané sapa kangbakal dianggep gedhé dhéwé.25Yésus banjur ngandika marangwong-wong mau, "Raja-rajané parabangsa iku mréntah marang kawulanélan kang padha ngwasani iku diaranikang paring pangayoman.26Nanging kowé kabèh iku oramangkono, malah kang gedhé dhéwéana ing antaramu iku dadia kaya kang

LUKAS 22.27–33 163

anom dhéwé lan kang dadi panuntundadia kang ngladèni.27Amarga sapa ta kang luwih gedhé:kang linggih mangan, apa kang ngladèni?Rak kang linggih mangan? AnangingAku iki ana ing satengah-tengahmu dadikang ngladèni.28Kowé kabèh iku kang tansahtetunggalan karo Aku sajroné Aku kenaing godha-rencana.29Sarta Aku wus nyawisaké Kratonkanggo kowé kabèh kayadéné Ramakuanggoné wus nyawisaké marang Aku,30 supaya kowé padha bisa mangan lanngombé tunggal saméja karo Aku anaing Kratonku. Apamanèh kowé bakalpadha linggih ing dhampar lan ngadilitaleré Israèl rolas."31 "Simon, Simon, weruha, Iblis bangetanggoné nginteri kowé, kaya gandum,32nanging kowé wus dakdongakaké,supaya pracayamu ora ilang. Lankowé, menawa wus mratobat, sadulur-sadulurmu padha santosakna."33Atur wangsulané Pétrus, "Gusti,kawula cumadhang mbélaniPanjenengan, sanadyan ngantosa

LUKAS 22.34–38 164

dipun kunjara lan dumuginipun pejahpisan."34Nanging Yésus ngandika, "Aku pituturmarang kowé, Pétrus: ing dina iki bakalora ana jago kluruk, sadurungé kowényélaki Aku nganti ping telu."35Yésus banjur ngandika manèh,"Nalika kowé padha dakutus kaé, oranggawa wadhah dhuwit, kanthongutawa trumpah, apa kowé tau padhakekurangan apa-apa?"36Aturé para sakabat, "Mboten babarpisan." Pangandikané Yésus, "Nangingsaiki iki, sapa kang duwé wadhah dhuwit,gawanen, mangkono uga kang duwékanthong; lan kang ora duwé pedhang,ngedola jubahé kanggo tuku.37Amarga Aku pitutur marang kowé,nas ing Kitab Suci iki iya kudu kayektènantumraping Aku: Panjenengané bakalkaétang kagolongaké para kraman.Amarga apa kang katulis tumrap ing Akuiku lagi kelakon."38Unjuké para sakabat, "Gusti,punika wonten pedhang kalih." Paringwangsulané Yésus, "Wus cukup."

LUKAS 22.39–46 16539Yésus banjur miyos tindak menyangGunung Zaitun kaya adaté, ugakadhèrèkaké déning para sakabaté.40Sarawuhé tekan kono, parasakabaté padha dipangandikani, "Padhandedongaa, supaya aja nganti kena ingpanggodha."41Panjenengané banjur misah dohékira-kira sapambalang watu, nulijèngkèng ndedonga, aturé,42 "Dhuh Rama, manawi Padukamarengaken, mugi tuwung punikakapundhuta saking Kawula. Nangingsampun pikajeng Kawula, namungakarsa Paduka ingkang kalampahan."43Banjur diketingali malaékat saka inglangit kang nyantosakaké Panjenengané.44Panjenengané giris banget lan sayangepeng anggoné ndedonga. Riwénénganti kaya tètèsing getih kang padhatumiba ing lemah.45Banjur jumeneng saka anggonéndedonga lan tindak murugi parasakabaté, ketemu padha turu, margasaka sedhihé.46Nuli padha dipangandikani, "Yagénékowé padha turu? Tangia lan ndedongaa,supaya aja padha kena ing panggodha."

LUKAS 22.47–53 16647Sajroné isih ngandika, ana wongsagrombolan teka, kairid déningpanunggalané sakabat rolas kangjenengé Yudas, iku banjur nyelaki Yésusarep nucup.48Yésus banjur ngandika marang wongiku, "Hé, Yudas, anggonmu ngulungakéPutraning Manungsa apa sarana nucup?"49Kang padha ndhèrèk Yésus, barengngerti apa kang bakal kelakon banjurpadha munjuk, "Gusti, punapa keparengkawula lawan srana pedhang?"50Ana panunggalané tumuli medhangabdiné Imam Agung, kupingé tengenkaperung.51Nanging Yésus ngandika, "Wis,samono baé!" Kupingé banjur kaastakawarasaké.52Yésus tumuli ngandika marang parapangareping imam lan para kepalanéjaga-baya Padaleman Suci sarta parapinituwa kang padha teka sumedyanyekel Panjenengané, "Apa Aku ikikokanggep bégal, déné anggonmupadha teka sikep gegaman pedhang lanpenthung?53Mangka saben dina Aku ana ingtengahmu, ana ing Padaleman Suci,

LUKAS 22.54–59 167

kowé ora padha nyekel Aku. Nangingiki wektumu, lan iya iki pangwasanépepeteng iku."54Yésus banjur dicepeng lan digawalunga saka panggonan kono, diiridmenyang dalemé Imam Agung. AnadénéPétrus ngetutaké saka ing kadohan.55Wong-wong padha dadèn geni anaing satengahing plataran lan banjurpadha linggih gegeni. Pétrus iya mèlulinggih ing kono.56Nuli ana abdi wadon weruhPétrus linggih cedhak geni, banjurditamataké, tumuli alok, "Wong iki iyapanunggalané."57Nanging Pétrus sélak, pangucapé,"Mboten, kula mboten wanuh kalih wongniku!"58Ora let suwé ana wong liyanékang weruh Pétrus lan banjur alok,"Sampéyan niku inggih tunggalé."Nanging wangsulané Pétrus, "Dédé, kuladédé."59Lan kira-kira let sajam ana wongliyané manèh kang alok kanthi yakin,"Temenan, wong iki iya tunggalé, sababiki iya wong Galiléa."

LUKAS 22.60–67 16860Nanging Pétrus mangsuli, pangucapé,"Dédé, kula mboten ngerti napa singmang kandhakké niku." Sanalika ikuuga, nalika Pétrus ngucap mangkonoiku, ana jago kluruk.61Yésus banjur minger mirsani Pétrus.Pétrus nuli kèlingan, yèn Gusti wisngandika, "Sadurungé jago kluruk ingdina iki, kowé wis nyélaki Aku kapingtelu."62Pétrus nuli metu lan nangiskelara-lara.63Yésus dipoyoki déning wong-wong,kang padha nahan Panjenengané, sartadigebagi.64Pasuryané ditutupi déning wong-wong lan disuwuni pirsa, "Coba,bedhèken sapa sing nggebugi Kowé iku?"65Kajaba iku isih akèh manèhpanguman-umané marangPanjenengané.66Bareng wus ésuk, para pinituwaningbangsa Yahudi, para pangareping imamlan para ahli Torèt padha nganakaképarepatan, Yésus banjur diladèkakémarang ngarsané Pradata Agama.67Nuli padha ndangu, "Menawa Kowéiki Mésias, kandhaa marang aku kabèh."

LUKAS 22.68–23.2 169

Paring wangsulané Yésus, "SanadyanAku kandha marang kowé kabèh, kowébakal padha ora ngandel;68 lan sanadyan Aku takon apa-apa,kowé kabèh bakal ora mangsuli.69Wiwit saiki Putraning Manungsa wuslenggah ana ing satengening Allah KangMahakwasa."70Wong-wong mau banjur padhangucap, "Yèn mangkono, Kowé ikuPutraning Allah?" Paring wangsulanéYésus, "Kowé dhéwé kang padhakandha, yèn Aku iki Putraning Allah."71Banjur padha kandha, "Apa prelunékita isih padha golèk paseksi manèh.Kita wis padha krungu dhéwé sakapangucapé."

231 Ing kono warga Pradata Agamakabèh banjur padha ngadeg,

Yésus diladèkaké marang ngarsanéPilatus.2Nuli wiwit padha nggugat, aturé,"Kula sadaya sampun sami nyumerepi,bilih tiyang punika nasaraken bangsakula, sami dipun penging ngaturakenpajeg dhateng Kaisar, saha ngaken, bilihpiyambakipun punika Kristus, inggihpunika Raja."

LUKAS 23.3–8 1703Pilatus banjur ndangu marang Yésus,"Punapa Panjenengan punika Rajanipuntiyang Yahudi?" Paring wangsulanéYésus, "Panjenengan piyambak sampunmastani."4Pilatus nuli ngandika marang parapangareping imam lan marang wongakèh iku, "Tumraping aku wong iki oratinemu kaluputané."5Nanging wong-wong mau saya bangetpanggugaté, aturé, "Tiyang punikangojok-ojoki rakyat supados mbalélakanthi piwulangipun radin ing sa-Yudéa,kawiwitan saking Galiléa, lan sapunikasampun dumugi ing ngriki."6Bareng midhanget atur mangkono ikuPilatus banjur ndangu, apa wong ikuwong Galiléa.7Bareng pirsa yèn Yésus iku sakawilayah kang kalebet bawahé Hérodès,nuli kaladosaké marang ngarsanéHérodès, kang ing wektu iku pinuju anaing Yérusalèm.8Bareng Hérodès pirsa Yésus, bangetrenané, amarga wus suwé anggonékepéngin pirsa, awit wus kerepmidhanget bab Panjenengané, apadéné

LUKAS 23.9–14 171

ngajeng-ajeng bisané nguninganianggoné Yésus damel mukjijat.9Akèh kang kadangokaké marangYésus, nanging Panjenengané ora paringwangsulan babar pisan.10Nalika samana para pangarepingimam lan para ahli Torèt padha maju lanngaturaké pandakwa-pandakwa kangabot.11Hérodès dalah para prajuritébanjur padha nggeguyu lan moyokiPanjenengané, tumuli ngagemi jubahkamulyan sarta banjur mangsulakémarang ngarsané Pilatus.12 Ing dina iku uga Hérodès karo Pilatusbanjur padha memitran, awit maunépadha sesatron.13Pilatus banjur nimbali parapangareping imam lan para panggedhésarta wong akèh, padha kadhawuhannglumpuk,14nuli padha dipangandikani,mangkéné, "Kowé padha ngladèkakéwong iki marang aku kokdakwanyasaraké rakyat. Kowé padhasumurup dhéwé, yèn wus dakpriksa,nanging mungguh ing aku, bab kang

LUKAS 23.15–22 172

kokdakwakaké kabèh tumrap wong iku,ora tinemu.15Hérodès uga ora nemokakékesalahané, sabab wong iku banjurdibalèkaké mréné. Satemené apa kangditindakaké iku ora ana kang murwatkapatrapan paukuman pati.16Mulané mung bakal dakpatrapiukuman cemethi, banjur dakluwari."17 [Amarga Pilatus ing dina riyayaiku wajib ngluwari wong siji kanggowong-wong mau.]18Nanging wong kabèh mautumuli padha mbengok bebarengan,"Kasirnakna tiyang punika! Barabaskaluwarana kanggé kula sadaya!"19Barabas iku kalebokaké ingpakunjaran marga kasangkut ingkraman ing sajroning kutha lan gawépepati.20Pilatus ngandika manèh marangwong-wong mau kanthi swara kang sora,karsané ngluwari Yésus.21Nanging wong-wong padha mangsulikanthi swara sora uga pambengoké,"Kasaliba, kasaliba!"22Pangandikané Pilatus kang kapingteluné, "Nglakoni piala apa ta wong

LUKAS 23.23–27 173

iki sabeneré? Aku ora bisa nemokakékaluputané kang kena ing paukumanpati. Dadi mung bakal dakpatrapiukuman cemethi banjur dakluwari."23Nanging kalawan bengok-bengokwong-wong padha nyuwun kanthiadreng, supaya Panjenengané kasalib,lan wekasané wong-wong mau menangkalawan bengok-bengoké iku.24Pilatus banjur ndhawuhakékarampungan, panyuwuné wong-wongmau dituruti.25Sarta nuli ngluwari wong kangkalebokaké ing pakunjaran margakasangkut ing kraman lan matèni wong,ngetrepi panyuwuné wong-wong mau,déné Yésus nuli kapasrahaké marangwong-wong mau supaya dipatrapi manutsakarepé.26Nalika padha ngirid Yésus iku, anawong kang jenengé Simon, saka ingKiréné, kang lagi baé teka saka ingjaban kutha, iku diendheg banjur dikonmanggul salibé Yésus lan mlaku ingsawingkingé.27Sarta ana wong akèh kang padhandhèrèkaké Panjenengané; ing antarané

LUKAS 23.28–33 174

akèh wong wadon kang padha nangisiPanjenengané.28Yésus nuli minger mirsani wong-wongwadon mau lan ngandika, "Hé paraputriné Yérusalèm, aja padha nangisiAku, awakmu dhéwé lan anak-anakmubaé kang padha tangisana!29Amarga sumurupa, bakal anawektuné wong padha duwé pangucapmangkéné: Rahayu wong wadon kanggabug lan weteng kang ora tau nglairakéanak, sarta susu kang ora tau nusoni.30Wong-wong banjur bakal padhangucap marang gunung-gunung:Aku padha jugrugana! Lan marangpunthuk-punthuk: Aku padha urugana!31Amarga menawa kaya mangkéné ikipanggawéné wong marang kayu kangurip, saya manèh kang garing bakaldikapakaké?"32Ana durjana loro kang uga padhakairid bakal kaukum pati bebarengankaro Panjenengané.33Satekané ing panggonan kang aranPacumplungan, Yésus banjur disalib anaing kono, mangkono uga durjana loromau, kang siji ana ing tengen, sijiné anaing kiwané Yésus.

LUKAS 23.34–39 17534 [Yésus tumuli munjuk, "DhuhRama, tiyang-tiyang punika mugi Padukaapunten, amargi sami mboten mangertospunapa ingkang dipun tindakaken."]Agemané banjur kaedum-dum saranakaundhi.35Wong akèh padha ngadeg ing konolan maspadakaké sakabèhé. Nangingpara panggedhé padha nyenyamahPanjenengané, pangucapé, "Wong-wongliya padha dipitulungi, cikbèn saikimitulungi awaké dhéwé, menawa pancènMésias, Pilihané Allah!"36Mangkono uga para prajurit iyapadha moyoki Panjenengané lan padhanyaosi anggur kecut,37karo ngucap, "Menawa kowé rajanéwong Yahudi, tulungana awakmudhéwé!"38 Ing sandhuwuré mustakané anatulisan, kang uniné mangkéné, "Ikirajané wong Yahudi."39Durjana kang padha digantung mauana siji kang ngala-ala marang Yésus,pangucapé, "Kowé iku rak Kristus?Énggal, tulungana awakmu dhéwé lanaku kabèh."

LUKAS 23.40–46 17640Nanging sing siji banjur nyaruwé,ujaré, "Apa kowé ora wedi marang Allah,jalaran kowé tampa paukuman kangpadha?41Aku lan kowé iku pancèn wuspantes diukum, padha tampa piwaleskang murwat karo panggawé kita,bareng Panjenengané iki ora nindakakékaluputan apa-apa."42Banjur munjuk, "Dhuh Yésus, mugiPanjenengan karsa ngèngeti dhatengkawula, manawi Panjenengan rawuhjumeneng Raja."43Paring wangsulané Yésus, "Akupitutur marang kowé, satemené ing dinaiki uga kowé bakal bebarengan karo Akuana ing Firdaus."44Bareng watara jam rolas, banjur anapepeteng kang nglimputi satanah kabèh,nganti jam telu,45amarga srengéngé ora sumunar.Kacarita gubahing Padaleman Sucisuwèk ing tengah dadi loro.46Yésus banjur ngandika kanthi sora,"Dhuh Rama, kawula masrahakennyawa Kawula wonten ing asta Paduka."Sawusé ngandika mangkono banjurmasrahaké nyawané.

LUKAS 23.47–53 17747Nalika panggedhéning prajuritnyumurupi lelakon iku, tumulingluhuraké Allah, pangucapé, "Nyata,yèn wong iki tanpa kaluputan."48Sakèhé wong kang padhagegrombolan nonton, bareng wusnyumurupi apa kang kelakon mau,padha mulih kalawan tebah-tebahdhadha.49Sakèhé wong kang wus wanuhmarang Yésus, kalebu uga parawong wadon kang padha ndhèrèkakéPanjenengané saka Galiléa, padhangadeg ana ing kadohan, ndelenglelakon iku kabèh.50Ana wong kang jenengé Yusuf,warganing Pradata Agama, wong kangbecik lan mursid.51 Iku ora mèlu nyarujuki putusan lantumindaking Pradata Agama, asalé sakaArimatéa, sawenèhing kutha Yahudi,kang nganti-anti marang KratoningAllah.52 Iku séba ing ngarsané Pilatus,nyuwun layoné Yésus.53Sawusé layon diandhapaké, banjurdiulesi mori alus, sarta disarèkaké

LUKAS 23.54–24.4 178

ing kubur kang tinatah ing pepunthukparang, kang durung tau kanggo.54Nalika samana pinuju dina pacawisan,ngarepaké Sabat.55Apamanèh wong-wong wadon kangwus ndhèrèkaké Yésus saka ing Galiléa,iku iya padha mèlu ngiringaké sartamaspadakaké pasaréan mau lan patrapanggoné nyarèkaké layoné.56Saulihé banjur padha nyawisakérempah-rempah wangi lan lenga jebad.Déné ing dina Sabat padha lèrèn, netepiangger-angger.

241Ananging bareng dina kapisaning minggu iku, ing wayah ésuk

umun-umun, wong-wong wadon maupadha menyang pasaréan, karo nggawaanggi-anggi kang wus dicawisaké.2Watuné tinemu wus kaglimpangakésaka ing pasaréan.3Bareng padha lumebu, ora nemulayoné Yésus.4Nalika lagi padha ngadeg kalawankuwur atiné marga saka kaanan kangmangkono iku, dumadakan ana priyaloro padha jumeneng ing cedhaké,pangagemané mencorong.

LUKAS 24.5–11 1795Wong-wong mau padha wedi lanpadha tumungkul. Nanging priya loromau nuli padha ngandika mangkéné,"Yagéné, déné kowé padha nggolèkiKang Gesang ana ing antarané wongmati?6Panjenengané ora ana ing kéné, wuswungu. Élinga marang apa kang wiskapangandikakaké marang kowé kabèh,nalika isih ana ing Galiléa,7yaiku, yèn Putraning Manungsapinasthi kaulungaké marang tanganingwong-wong dosa lan banjur kasalib,sarta wungu ing telung dinané."8Wong-wong wadon iku mau iya nulikèlingan marang pangandikané Yésus.9Lan sabaliné saka ing pasaréan,banjur padha nyritakaké iku kabèhmarang sakabat sawelas lan marangsadulur liyané kabèh.10Déné wong-wong wadon mau yaikuMaria saka Magdala, lan Yohana sartaMaria ibuné Yakobus, tuwin wong-wongwadon liyané kang padha bebarenganuga nyritani marang para rasul.11Nanging tembung-tembungé ikudianggep ngayawara, padha ora ngandelmarang wong-wong wadon iku.

LUKAS 24.12–18 18012Éwasamono Pétrus banjur ngadeg lanmangkat rerikatan menyang pasaréan.Bareng nginguk manjero, mung weruhulesé thok. Nuli lunga lan mikir-mikir,apa kira-kira kang mentas kelakon iku.13 Ing dina iku uga ana wong loro,panunggalané para murid, arep padhamenyang désa Émaus, adohé sakaYérusalèm watara sewelas kilomèter.14Wong loro mau padha rasanansabarang kang mentas kelakon.15Nalika lagi padha rasanan lanrerembugan mau, Yésus piyambakrawuh nyelaki lan banjur nyarengilakuné.16Nanging wong mau pandelengépadha ketutupan, mulané padhapangling karo Panjenengané.17Yésus tumuli ngandika marang wongloro iku, "Apa kang padha kokrembugsajroné lumaku iki?" Banjur padhamandheg kanthi sedhih.18Kang siji kang jenengé Kléopas,mangsuli, "Punapa namung Panjenenganpiyambak tiyang manca ing Yérusalèm,ingkang mboten sumerep bab ingkangmentas kelampahan wonten ing ngriku,

LUKAS 24.19–23 181

ing salebetipun sawatawis dintenpunika?"19Paring wangsulané, "Lelakonapa ta iku?" Unjuké kang kadangu,"Lelampahanipun Yésus tiyang Nazarèt,ingkang jumeneng nabi, ingkangkagungan pangwaos ing pandamel sahapangandika wonten ngarsanipun Allahsarta wonten ngajengipun bangsa kulasadaya.20Nanging para pangajengipun imamsaha para pangagenging bangsa kulasami ndhawahaken paukuman pejahdhateng Panjenenganipun, lajengkasalib.21Mangka kula sadaya kala rumiyinsami gadhah pangajeng-ajeng, inggihPanjenenganipun punika ingkang rawuhbadhé ngluwari bangsa Israèl. Dénélelampahan wau sadaya sapunikasampun tigang dintenipun.22Nanging lajeng wonten tiyang èstrisawatawis panunggilan kula ingkangsami damel kagèt kula. Awit tiyang-tyangèstri wau énjing umun-umun sampunsami dhateng pasaréan,23nanging layonipun mboten wonten.Lajeng sami wangsul, cariyos, bilih

LUKAS 24.24–29 182

sami sumerep malaékat, ingkang samingandika, bilih Panjenenganipun wungusaking sédanipun.24Nunten wonten kanca kula sawatawisingkang sami dhateng pasaréan,pinanggihipun pancèn leres kadosingkang dipun cariyosaken para tiyangèstri wau, sami mboten sumerepPanjenenganipun."25Yésus tumuli ngandika marangwong-wong mau, "Hé wong kang padhacupet nalaré lan lamban pamikiré, temahora pracaya marang samubarang kabèh,kang wus kapangandikakaké déningpara nabi!26Mésias apa ora pinasthi nglampahiiku mau kabèh, banjur lagi nampikamulyané?"27Yésus tumuli njlèntrèhaké sabarangkang wus katulis ing Kitab Suci, babPanjenengané, wiwit kitab-kitabé Musalan kitab-kitabé para nabi.28Bareng wus cedhak désa kangdiparani, Yésus kaya-kaya arepnglajengaké tindaké.29Nanging dicandhet déning wong-wong mau, unjuké, "Kula aturi pinarakwonten ing griya kula, awit sampun

LUKAS 24.30–35 183

badhé dalu, surya sampun serap."Panjenengané iya banjur lumebet karowong-wong mau.30Bareng lenggah arep dhaharbebarengan, nuli mundhut roti, diberkahibanjur dicuwil-cuwil, diparingaké marangsakaroné.31Sanalika, mripaté wong loro ikubanjur kabuka, temah ora pangling karoPanjenengané, nanging Yésus banjurilang saka ing pandelengé.32Wong loro mau tumuli padhasapocapan mangkéné, "Atiku rakwus padha mangah-mangah, nalikaPanjenengané ngandika marangaku kabèh ana ing dalan lan nalikaPanjenengané nerangaké Kitab Sucimau?"33Sanalika iku uga, banjur padhangadeg lan bali menyang Yérusalèm.Ana ing kono padha weruh sakabatsawelas padha ngumpul bebarengankaro para sadulur-sadulur liyané,34 sarta padha ngucap, "Gusti nyata yènwus wungu lan wus ngatingal marangSimon."35Wong loro mau iya tumuli nyaritakakélelakoné sajroné ana ing dalan,

LUKAS 24.36–43 184

sarta anggoné ora pangling manèhmarang Yésus, bareng Panjenenganényuwil-nyuwil roti.36Nalika padha rembugan bab ikumau, Yésus dumadakan jumenengana ing tengahé sarta ngandika,"Tentrem-rahayu anaa ing kowé kabèh."37Kabèh padha kagèt kaworan wedi,lan ngira weruh memedi.38Nanging Panjenengané banjurngandika, "Yagéné kowé padha kagèt lanapa sababé déné kowé padha kethukulanrasa mangu-mangu ana ing sajroningatimu?39Delengen tanganku lan sikilku:Iki Aku dhéwé; grayangana Aku lansatitèkna, yèn memedi rak ora anadagingé lan balungé, kaya kang padhakokdeleng ana ing Aku iki."40Ngandika mangkono iku karonedahaké astané lan sampéyané.41Bareng kabèh durung padha ngandelmarga saka bungahé lan isih padhakaéraman, Panjenengané nuli ngandika,"Ing kéné apa ana kang kena dipangan?"42Banjur dicaosi iwak gorèngan sairis.43 Iku tumuli ditampani lan didhaharana ing ngarépé wong-wong mau.

LUKAS 24.44–49 18544Banjur padha dipangandikanimangkéné, "Iki pituturku kangdakkandhakaké marang kowé kabèh,nalika Aku isih nunggal karo kowé, yaikuyèn kabèh kang wus katulisan tumrapingAku ana ing sajroning kitab Torèté Musalan kitabé para nabi sarta kitab Mazmur,iku kudu kelakon."45Panjenengané banjur mbukakpikirané wong-wong mau supaya padhangerti marang Kitab Suci.46Pangandikané, "Ana tulisanmangkéné: Mésias pinasthi nandhangsangsara lan ing telung dinané wungusaka ing antarané wong mati.47Karodéné manèh: pawarta babpamratobat lan apuraning dosa kudukaundhangaké marang sakèhing bangsaatas asmané, wiwit saka ing Yérusalèm.48Déné kowé kang padha dadi seksinébab iku mau kabèh.49Sabanjuré kowé bakal padhadakkirimi apa kang wus dijanjèkakédéning Ramaku. Nanging kowé padhaanaa ing kutha kéné dhisik, nganti kowéwus padha kaparingan kasektèn sakaing ngaluhur."

LUKAS 24.50–53 18650Sawusé mangkono para muridébanjur kadhawuhan ndhèrèk Yésusmenyang jaban kutha, ing sacedhakéBétania. Ana ing kono Panjenengané nulingangkat astané, para muridé padhadiberkahi,51 lan nalika mberkahi mau,Panjenengané banjur nilar paramuridé tuwin mitrané menyang swarga.52Para murid banjur padha sujudnyembah marang Panjenengané, nulipadha bali menyang Yérusalèm kalawanbungah banget,53 sarta tansah padha ana ingPadaleman Suci lan ngluhuraké Allah.

Yohanes

11 Ing kala purwa Sang Sabda iku wusana, déné Sang Sabda iku nunggil

karo Allah sarta Sang Sabda iku Allah.2Panjenengané iku wiwit ing kala purwawus nunggil karo Allah.3Samubarang kabèh katitahaké déningPanjenengané, lan samubarang kangdumadi ora ana sawiji-wijia kang orakatitahaké déning Panjenengané.4Ana ing Panjenengané iku dunungingurip, sarta urip iku kang dadipepadhanging manungsa.5Pepadhang iku sumunar sajroningpepeteng, sarta ora kalindhih déningpepeteng.6Ana priya rawuh kautus déning Allah,asmané Yohanes.7Rawuhé dadi seksi, kapatah neksènibab pepadhang, supaya alantaranpanjenengané, wong kabèh padhapracaya.8Panjenengané iku dudu pepadhangpiyambak, mung kapatah neksèni babpepadhang.

YOHANES 1.9–15 29Pepadhang kang sejati kang madhangisaben wong, iku lagi ngrawuhi jagat.10Panjenengané wus ana ing jagat,lan jagat iku katitahaké déningPanjenengané, nanging jagat iku orawanuh marang Panjenengané.11Rawuhé murugi kagungané, nangingpara kagungané iku ora gelem nampani.12Nanging sakèhé wong kang nampaniPanjenengané iku kaparingan wewenangdadi para putraning Allah, yaiku wongkabèh kang padha pracaya marangasmané,13kang lairé ora saka ing getih, iya orasaka kareping daging utawa saka karepéwong lanang, nanging saka ing Allah.14Sang Sabda wus dadi manungsa,sarta dedalem ana ing antara kita,sarta aku lan kowé kabèh wus padhanyawang kamulyané, yaiku kamulyankang kaparingaké marang Panjenenganéyaiku Putra Ontang-antingé Sang Rama,kang kapenuhan ing sih-rahmat lankayektèn.15Yohanes neksèni bab Panjenenganésarta nywanten sora, pangandikané, "IyaPanjenengané iku kang dakkarepakénalika aku pitutur mangkéné:

YOHANES 1.16–22 3

Panjenengané kang rawuh nungka akuwus ngrumiyini aku, amarga ananésadurungé aku."16Amarga saka kasampurnané, kitakabèh wus tampa ganjaran sih-rahmatkang tanpa kendhat.17Sabab angger-angger iku anggonékaparingaké lantaran Musa, dénésih-rahmat lan kayektèn iku pinangkanésaka Yésus Kristus.18Ora ana wong siji-sijia kang wus tauweruh Allah. Sang Putra Ontang-antingkang ana ing pangkoné Sang Rama, ikukang nerangaké kawontenané.19 Iki paseksiné Yohanes nalika wongYahudi saka Yérusalèm kongkonan paraimam lan para wong Lèwi, supaya maturpitakon, "Panjenengan punika sinten?"20Yohanes ngaken kanthi barès, "Akuiki dudu Kristus."21Kang dikongkon banjur padha maturpitakon, "Manawi makaten panjenenganpunika sinten? Punapa Élia?" Yohanesparing wangsulan, "Dudu."22 Ing kono kang dikongkon padhamatur, "Panjenengan punika sinten,supados kula sadaya sami sagedmratélakaken dhateng ingkang

YOHANES 1.23–29 4

ngèngkèn kula. Pangaken panjenengantumrap sarira panjenengan kadospundi?"23Pangandikané Yohanes, "Aku ikiswarané wong kang nywara sora anaing pasamunan: Padha nglencengnamargi ambah-ambahané Pangéran! Kayakang wus dipangandikakaké déning NabiYésaya."24 Ing antarané para kang dikongkonmau ana wong Farisi sawatara.25Banjur padha nyuwun pirsa manèh,"Punapaa déné panjenengan mbaptis,manawi panjenengan sanès Kristus,sanès Élia, sanès nabi?"26Yohanes mangsuli, pangandikané,"Aku mbaptis nganggo banyu; nanginging satengahmu Panjenengané wusjumeneng, kowé padha ora wanuh,27yaiku Panjenengané, kang rawuhénungka aku. Sanadyan mung nguculitalining trumpahé baé aku ora patut."28Mungguh kelakoné iku mau anaing Bétania, ing sabrangé kali Yordan,panggonané Yohanes mbaptis.29Ésuké Yohanes pirsa Yésus murugi;panjenengané banjur ngandika,

YOHANES 1.30–36 5

"Delengen iku Cempéning Allah kangmbirat dosané jagat.30 Iya Panjenengané iku kangdakkarepaké nalika aku kandhamangkéné: Ana Priya rawuh nungkaaku, kang wus ngrumiyini aku, amargaanané sadurungé aku.31Mauné aku dhéwé iya ora wanuhmarang Panjenengané, mulané aku tekalan mbaptis nganggo banyu supayaBanisraèl wanuh marang Panjenengané."32Lan manèh paseksiné Yohanesmangkéné, "Aku wus ndeleng Rohtumedhak saka swarga kaya manukdara, dedalem ing sarirané.33Mauné aku iya ora wanuh marangPanjenengané, nanging kang ngutus akumbaptis nganggo banyu, wus ngandika:Menawa sira weruh Roh iku nedhakisawenèhing wong lan dedalem ingsarirané, Panjenengané iku kang bakalmbaptis sarana Roh Suci.34Aku wus ndeleng lan neksèni yènPanjenengané iku Putraning Allah."35Ésuké Yohanes jumeneng ana ingpapan kono manèh, karo muridé loro.36Nalika pirsa Yésus langkung, Yohanesngandika, "Lah iku Cempéning Allah!"

YOHANES 1.37–42 637Muridé loro mau padha krunguanggoné Yohanes ngandika mangkonoiku, banjur ndhèrèkaké tindaké Yésus.38Nanging Yésus tumuli nolèh.Panjenengané pirsa menawa murid maupadha ndhèrèkaké, banjur ngandika,"Kowé padha golèk apa?" Aturé kangpadha kadangu, "Rabbi, pakèndelanPanjenengan wonten ing pundi?" (Rabbitegesé: Guru.)39Pangandikané Yésus, "Ayo, kowébakal padha weruh!" Banjur padhasowan lan weruh pakèndelané, sarta ingdina iku banjur padha manggon ing konokaro Panjenengané; déné mungguhwayahé iku watara jam papat.40Murid loro kang wus krungupangandikané Yohanes banjurndhèrèkaké Yésus mau, kang siji yaikuAndréas, saduluré Simon Pétrus.41Dhisiké Andréas ketemu karo Simon,saduluré, banjur dikandhani, "Aku wuspadha ketemu karo Mésias (tegesé:Kristus)."42Simon mau nuli diirid menyangngarsané Yésus. Yésus banjur mirsanimarang Simon sarta ngandika, "Kowéiku Simon anaké Yohanes. Kowé bakal

YOHANES 1.43–48 7

dijenengaké Kéfas (tegesé: Pétrus)."(tegesé: Pétrus).43Ésuké manèh Yésus karsa tindakmenyang Galiléa. Panjenenganépinanggih karo Filipus, banjur ngandika,"Mèlua Aku!"44Filipus mau wong saka Bètsaida,kuthané Andréas lan Pétrus.45Filipus ketemu Natanaèl, banjurdikandhani mangkéné, "Aku wus padhaketemu karo kang kasebutaké déningMusa ing sajroning Kitab Torèt sartadéning para nabi, yaiku Yésus, putranéYusuf, saka Nasarèt."46Pangucapé Natanaèl, "Apa anabarang kang becik saka Nasarèt?"47Wangsulané Filipus, "Ayo, delengendhéwé!" Bareng Yésus pirsa Natanaèlsowan ing ngarsané, banjur ngandika,"Lah, iku wong Israèl sejati, kang orakadunungan cidra."48Natanaèl banjur munjuk,"Panjenengan nguningani kawulasaking pundi?" Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Sadurungé Filipusngajak kowé, Aku weruh kowé ana ingsangisoré wit anjir."

YOHANES 1.49–2.4 849Natanaèl munjuk manèh, "Rabbi,Panjenengan punika Putranipun Allah,Panjenengan punika Rajanipun Israèl."50Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Amarga Aku pituturmarang kowé: Aku weruh kowé ana ingsangisoré wit anjir, kowé banjur pracaya?Kowé bakal weruh lelakon-lelakon kangluwih nggumunaké katimbang karo iku."51Yésus banjur ngandika, mangkéné,"Satemené Aku pitutur marang kowé,kowé bakal padha weruh langit menga,lan para malaékaté Allah padhamunggah-mudhun marang PutraningManungsa."

21 Ing dina kateluné ana pésta mantuing Kana, wilayah Galiléa, sarta ibuné

Yésus ana ing kono.2Yésus dalah para sakabaté uga diulemimrono.3Bareng padha kekurangan anggur,ibuné Yésus nuli ngandika marangPanjenengané, "Padha kentèkananggur."4Pangandikané Yésus, "Ibu,panjenengan ngersakaken punapadhateng Kula? Dèrèng dumugi wekdalKula."

YOHANES 2.5–10 95Nanging ibuné Yésus banjur dhawuhmarang para peladèn, "Apa sadhawuhémarang kowé padha lakonana."6 Ing kono ana genthong watu wadhahbanyu enem, sadhiyan kanggo sesucimanut adaté wong Yahudi, isiné sabengenthong mau rong klenthing utawatelung klenthing.7Yésus nuli dhawuh marang parapeladèn mau, "Genthongé padakebakana banyu!" Tumuli diisèni ngantikebak.8Yésus banjur ngandika, "Saikicidhuken, lan aturna marang pitayaninggawé!" Banjur padha ngaturaké.9Pitayaning gawé iku bareng ngicipibanyu kang wus dadi anggur mau -- lanora mangerti saka ngendi pinangkané,awit kang mangerti mung para peladènkang padha nyidhuki banyuné -- nulingaturi pangantèn lanang,10 sarta matur, "Saben tiyang nyegahanggur punika ingkang saé rumiyin, lansasampunipun para tamu ngunjukipunkathah lajeng nyegahaken ingkangkirang saé. Nanging panjenengan koknyimpen anggur ingkang saé ngantossapunika."

YOHANES 2.11–16 1011Prakara iku mau katindakaké Yésusing Kana wilayah Galiléa, dadi wiwitaningmukjijat-mukjijat lan sarana mangkonoPanjenengané wus mbabarakékaluhurané. Para sakabaté nuli padhapracaya marang Panjenengané.12Sawusé mangkono Yésus banjurtindak menyang Kapèrnaum, bebarengankaro kang ibu lan para sadhèrèké tuwinpara sakabaté, lan ana ing kono mungpadha kèndel sawatara dina baé.13Nalika ngarepaké riyaya Paskahéwong Yahudi, Yésus tindak menyangYérusalèm.14Ana ing Padaleman Suci Yésus pirsawong-wong kang adol sapi, wedhus,manuk dara, apadéné wong-wongpréyalan padha dhasar ana ing kono.15Panjenengané mundhut tamparkagem pecut, banjur nundhungiwong-wong mau kabèh dalah wedhusélan sapiné, saka ing Padaleman Suci.Dhuwité préyalan padha disuntaki,méjané padha digolingaké.16Bakul-bakul dara padha kadhawuhanmangkéné, "Kabèh iki padha singkirnasaka ing kéné! Padalemané Ramaku ajakokanggo papan bakulan."

YOHANES 2.17–22 1117Para sakabaté tumuli padha kèlinganmenawa ana tulisan mangkéné,"Katresnan Kawula dhateng PadalemanPaduka punika ngantos nggrantesakenmanah Kawula."18Wong-wong Yahudi nuli padha maturmarang Yésus, "Panjenengan sageddamel mukjijat punapa ingkang sagedPanjenengan katingalaken dhatengkula sadaya, bilih Panjenengan wenangnindakaken kados makaten?"19Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Bubrahen PadalemanSuci iki, sajroning telung dina bakaldakadegaké manèh."20Unjuké wong Yahudi, "PadalemanSuci punika kabangun ing salebetipunkawan dasa enem taun, mangkaPanjenengan kok badhé ngadegakensalebeting tigang dinten?"21Nanging kang dipangandikakakéPadaleman Suci iku sarirané piyambak.22 Ing tembé, sawusé Yésus wungu sakaing antarané wong mati, para sakabatélagi padha kèlingan, yèn Panjenenganéwis tau ngandika mangkono mau, banjurpadha pracaya marang Kitab Suci lan

YOHANES 2.23–3.2 12

marang pangandika kang kadhawuhakédéning Yésus.23Nalika Yésus ana ing Yérusalèmsajroné riyaya Paskah, wong akèh padhapracaya marang Panjenengané, amargapadha weruh mukjijat-mukjijat kangkatindakaké.24Ananging Yésus piyambak oranganggep marang pracayané wong-wong mau, karana Panjenengané wuspirsa wong-wong mau,25 sarta ora prelu ana wong kangnyaosi paseksi bab manungsa marangPanjenengané, jalaran Panjenengané wispirsa piyambak apa kang ana ing batinémanungsa.

31Ana wong Farisi jenengéNikodémus, pangarepé wong

Yahudi,2 sowan ing ngarsané Yésus ing wayahbengi, sarta munjuk, "Rabbi, kawulasami mangertos bilih rawuh Panjenengandados guru punika kautus déning Allah,amargi mboten wonten tiyang ingkangsaged nindakaken pratandha kadosingkang Panjenengan tindakaken punika,manawi Allah mboten nunggil."

YOHANES 3.3–8 133Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Satemené Akupitutur marang kowé: menawa wongora kalairaké manèh, iku ora bisa weruhKratoning Allah."4Unjuké Nikodémus, "Kadospundisagedipun tiyang kalairaken, manawisampun sepuh? Punapa saged lumebetmalih dhateng guwa-garbaning ibunipun,lajeng kalairaken malih?"5Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Satemené Akupitutur marang kowé: menawa wong orakalairaké saka banyu lan Roh, iku orabisa lumebu ing Kratoning Allah.6Apa kang lair saka ing daging, ikuasipat daging lan apa kang lair saka Roh,iku asipat roh.7Aja gumun, déné Aku pitutur marangkowé: Kowé kudu padha kalairakémanèh.8Angin iku mididé manut ing sakarepé,lan kowé krungu sumiyuté, nanging oramangerti pinangkané lan parané. Kayamangkono iku kaanané saben wongkang kalairaké saka ing Roh!"

YOHANES 3.9–15 149Nikodémus munjuk, aturé, "Prakawispunika sagedipun kalampahankadospundi?"10Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Kowé iku gurunéwong Israèl, kok ora mangerti prakaraiku?11Satemené Aku pitutur marang kowé:Kang padha dakrembug iku, iya kangpadha daksumurupi, sarta kang padhadakseksèni iya kang padha daktingali,éwadéné kowé ora padha nampanipaseksiku.12Menawa nalika kowé dakpituturibab kadonyan padha ora ngandel,kepriyé bisamu padha ngandel saupamadaktuturana bab kaswargan?13Ora ana wong siji-sijia kang wussumengka menyang swarga, kajabamung Panjenengané kang wus tumurunsaka swarga, iya iku Putrané Manungsa.14Kayadéné Musa anggoné manjer ulaana ing pasamunan, iya mangkono ugaPutrané Manungsa anggoné pinesthikapanjer,15 supaya saben wong kang pracayamarang Panjenengané nduwèni uriplanggeng.

YOHANES 3.16–20 1516Awitdéné Allah anggoné ngasihimarang jagat iku nganti masrahaké KangPutra Ontang-anting, supaya saben wongkang pracaya marang Panjenenganéaja nganti nemu karusakan, nangingnduwènana urip langgeng.17Sabab Allah anggoné ngutusKang Putra ngrawuhi jagat iku orasupaya ngadili jagat, nanging supayajagat kapitulungan rahayu déningPanjenengané.18Sing sapa pracaya marangPanjenengané, iku ora bakal diukum;déné sing sapa ora pracaya, iku wuskapatrapan paukuman, amarga orapracaya ing asmané Putraning Allahkang ontang-anting.19Anadéné paukuman iku mangkéné:Pepadhang iku wus tumeka ingjagat, nanging manungsa padhaluwih rumaket marang pepeteng,katimbang karo pepadhang, amargapanggawé-panggawéné ala.20Sabab sapa baé kang nindakaké pialamesthi sengit marang pepadhang lannyingkur pepadhang, supaya aja ngantikaton panggawéné kang ala iku.

YOHANES 3.21–27 1621Nanging sing sapa tumindak beneriku marani pepadhang, supaya tetélayèn panggawéné iku ditindakaké ana ingpatunggilané Allah."22Sawisé mangkono Yésus tindakmenyang Yudéa kadhèrèkaké déningpara sakabaté; banjur kèndel ana ingkono sarta mbaptis.23Déné Yohanes anggoné mbaptis anaing Ainon, sacedhaké Salim, awit ingkono akèh banyuné. Wong-wong banjurpadha teka mrono supaya dibaptis,24awit nalika samana Yohanes durungkalebokaké ing pakunjaran.25Nalika samana ana bebantahané paramuridé Yohanes karo wong Yahudi babsesuci.26Para murid mau tumuli padha sowanmarang Yohanes lan matur, "Rabbi,tiyang ingkang sesarengan kaliyanpanjenengan wonten ing sabrangipunlèpèn Yordan saha ingkang sampunpanjenengan seksèni punika inggihmbaptis sarta tiyang kathah sami murugimrika."27Yohanes mangsuli, pangandikané,"Wong ora bisa nduwéni apa-apa

YOHANES 3.28–33 17

menawa ora kaparingan saka ingswarga.28Kowé dhéwé padha bisa gawé paseksiyèn aku wus pitutur: Aku iki duduKristus, nanging aku kautus lumakundhisiki Panjenengané.29Kang nduwèni pangantèn wadoniku pangantèn lanang; déné mitranépangantèn lanang kang ngadeg ingsacedhaké lan nilingaké, iku bungahbanget ngrungokaké swarané pangantènlanang iku. Iya iku kabungahankulan samengko kabungahanku wusketutugan.30Panjenengané iku pinesthi sayamundhak, nanging aku iki saya suda.31Kang rawuhé saka ing ngaluhur ikungungkuli sakabèhé, kang pinangkanésaka ing bumi iku iya saka ing bumi, lanrembugé iya tumrap prakara-prakarakang ana ing bumi. Kang rawuhé sakaing swarga iku ngungkuli sakabèhé.32Panjenengané paring paseksi babapa kang wus dipirsani lan apa kang wusdipiyarsakaké, nanging ora ana wongsiji-sijia kang nampani paseksiné.33Sapa kang nampani paseksiné iku,ngakoni yèn Allah iku bener.

YOHANES 3.34–4.5 1834Sabab kang kautus déning Allah ikukang ndhawuhaké pangandikané Allah,amarga Allah anggoné maringaké Rohétanpa wates.35Sang Rama ngasihi marang SangPutra, sarta wus masrahaké samubarangkabèh marang Panjenengané.36Sing sapa pracaya marang SangPutra, iku nduwèni urip langgeng,nanging sing sapa ora mituhu marangSang Putra, iku bakal ora ngalamiurip, nanging malah langgeng anggonénampani bebenduné Allah."

41Bareng Yésus pirsa yèn wong Farisiwus padha krungu pawarta menawa

Panjenengané olèh murid sarta anggonémbaptis luwih akèh katimbang Yohanes,2 sanadyan dudu Yésus piyambak kangmbaptis, nanging para sakabaté3Panjenengané tumuli nilar Yudéa,tindak wangsul menyang Galiléa.4Panjenengané kudu nglangkungiSamaria.5Banjur rawuh ing sawijining kuthaing Samaria, kang aran Sikhar, cedhakkaro palemahan kang biyèn diparingakédéning Yakub marang Yusuf, putrané.

YOHANES 4.6–11 196 Ing kono ana sumuré Yakub. Yésuskraos sayah saka anggoné tindak, banjurlenggah ana pinggiring sumur kono.Nalika samana kira-kira jam rolas.7Tumuli ana wong wadon Samaria tekaarep ngangsu. Yésus ngandika marangwong mau, "Aku wènèhana ngombé!"8Déné para sakabaté wus padhamenyang kutha tuku pangan.9Wong wadon Samaria mau banjurmunjuk, "Kadospundi Panjenengan,tiyang Yahudi kok mundhut ngunjukdhateng kula tiyang Samaria?" (Awitwong Yahudi ora srawung karo wongSamaria.)10Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Menawa kowémangerti ing peparingé Allah, lansapa Panjenengané kang ngandikamarang kowé: Aku wènèhana ngombé,mesthi kowé kang nyuwun marangPanjenengané, banjur kowé diparingibanyu urip."11Unjuké wong wadon mau, "Gusti,Panjenengan mboten kagungan timba,mangka sumuripun lebet, saking pundianggèn Panjenengan angsal toya gesangmenika?

YOHANES 4.12–18 2012menapa Panjenengan nglangkungileluhur kula Yakub ingkang maringakensumur menika dhateng bangsa kula.Panjenenganipun ugi ngunjuk sakingsumur menika, samanten ugi para putradalah kéwanipun."13Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Sapa baé kangngombé banyu iki bakal ngelak manèh,14nanging sapa baé kang ngombébanyu pawèwèhku, bakal ora ngelaking salawas-lawasé. Malah banyupawèwèhku mau ana ing jeroné wongiku bakal dadi sumber, kang mancurterus tumeka ing urip langgeng."15Unjuké wong wadon mau, "Gusti,kula Panjenengan paringi toya menika,supados sampun ngantos ngelak, sartamboten sisah ngangsu mriki malih!"16Pangandikané Yésus, "Lungaa,undangen bojomu, nuli balia mréné!"17Unjuké wong wadon mau, "Kulamboten gadhah sémah." PangandikanéYésus, "Bener kandhamu, menawa kowéora duwé bojo.18Sabab anggonmu bebojoan wusambal kaping lima, mangka kang

YOHANES 4.19–23 21

saiki iku dudu bojomu. Pancèn benerkandhamu kang mangkono iku."19Unjuké wong wadon mau, "Gusti,sapunika kula sampun cetha, bilihPanjenengan menika nabi.20Para leluhur kula anggènipunsujud wonten redi menika, mangkaPanjenengan ngandika, bilih Yérusalèmpanggènanipun tiyang sami manembah."21Pangandikané Yésus, "Ngandelamarang Aku, hé, wong wadon, bakaltumeka ing waktuné kowé padhamanembah marang Allah, ora anaing gunung iki, lan iya ora ana ingYérusalèm.22Kowé iku padha manembah marangkang ora padha kokweruhi. Aku ikipadha manembah marang kang padhadakweruhi. Awit karahayon iku mijilésaka bangsa Yahudi.23Nanging bakal ana waktuné, malahsaiki wus tekan waktuné para wongmanembah kang sejati iku anggonépadha manembah marang Allah ingsajroning Roh lan kayektèn, awit parawong kang kaya mangkono iku kangdikarsakaké déning Allah.

YOHANES 4.24–29 2224Allah iku Roh, lan sapa baékang padha manembah marangPanjenengané, anggoné manembah ikukudu ing sajroning roh lan kayektèn."25Aturé wong wadon mau, "Kulamangertos bilih Mésias badhé rawuh,ingkang ugi kasebut Kristus; menikasarawuhipun badhé nyumerepakensamukawis dhateng kula sadaya."26Pangandikané Yésus, "Iya Aku ikiPanjenengané kang lagi ngandikan karokowé."27Nalika samana para sakabaté teka,sarta padha gumun déné Yésus imbal-pangandika karo wong wadon. Nangingora ana siji-sijia kang munjuk, "Punapaingkang Panjenengan karsakaken?"utawa, "Tiyang punika Panjenenganngandikani punapa?"28Wong wadon mau nuli ninggal junéana ing kono, banjur lunga menyangkutha lan crita marang wong-wong ingkono,29 "Ayo padha delengen, ing kana anawong kang ngandhakaké marang akusakèhing lelakonku. Apa sajaké wong ikuKristus?"

YOHANES 4.30–36 2330Wong-wong mau tumuli padhamangkat menyang sanjabané kuthasowan marang ngarsané Yésus.31Nalika samana para sakabaté munjukmarang Panjenengané, aturé, "Rabbi,sumangga Panjenengan dhahar!"32Nanging Panjenengané paringwangsulan, pangandikané, "Aku duwépangan kang ora padha kokmangertèni."33Para sakabat tumuli padhasapocapan, "Apa ana wong kang wisnyaosi dhahar marang Panjenengané?"34Pangandikané Yésus, "Kang dadipanganku yaiku anggonku nglakonikarsané Panjenengané kang ngutus Aku,sarta ngrampungaké ayahané.35Rak ana kandhamu mangkéné:Kurang patang sasi nuli panèn. NangingAku pitutur marang kowé: Padhadelengen ing kiwa-tengenmu lantamatna pategalan-pategalan, kang wiskaton kuning iku mangsané dienèni.36Saiki uga kang padha derep wustampa bawon, sarta nglumpukaké wohkang tumuju marang urip langgeng,satemah kang nyebar lan kang dereploro-loroné padha bungah.

YOHANES 4.37–42 2437Awit tumrap iki, bener bebasan kangmangkéné: Kang siji nyebar, sijiné kangngenèni.38Kowé padha dakutus ngenèni kangdudu garapanmu. Wong liya kangpadha nggarap, lan kowé kang padhangundhuhi pametuning garapané."39Sakèhing wong Samaria ing kuthakono iku padha pracaya marangPanjenengané awit saka paseksinéwong wadon mau, "Panjenengané wusmbedhèk sakèhing lelakonku."40Wong-wong Samaria mau bareng wissowan ing ngarsané Yésus, padha duwéatur panyuwun, muga karsa lereb anaing omahé. Panjenengané iya banjurlereb ana ing kono rong dina,41 sarta mundhak akèh manèhkang padha dadi pracaya awit sakapangandikané,42 lan padha tutur marang wong wadonmau, "Aku wus padha pracaya ora margasaka kandhamu iku, amarga aku dhéwéwus padha ngrungokaké Panjenengané,lan aku wus padha mangerti, yènPanjenengané iku nyata Pamartaningjagat."

YOHANES 4.43–48 2543Sawisé rong dina Yésus tindhak sakakono menyang Galiléa,44 sabab Yésus piyambak wus neksèniyèn nabi iku ora kajèn ana ing nagaranédhéwé.45Sarawuhé ing Galiléa, wong-wonging kono banjur padha nampèniPanjenengané, marga wus padhandeleng sakèhing pandamelé anaing Yérusalèm nalika riyaya, sababwong-wong mau uga mèlu nekani riyayaiku.46Yésus tumuli rawuh manèh ingKana, wilayah Galiléa, panggonannalika Panjenengané ndamel banyu dadianggur. Anadéné ing Kapèrnaum anapunggawa kraton duwé anak lanangkang lagi lara.47Nalika punggawa mau krungu wartamenawa Yésus saka Yudéa rawuh ingGaliléa, banjur sowan Panjenenganésarta nyuwun supaya karsa rawuhnyarasaké anaké, awit anaké iku wismèh mati.48Yésus ngandika marang punggawamau, "Yèn ora ndeleng pratandha lanmukjijat, kowé ora pracaya."

YOHANES 4.49–5.2 2649Unjuké punggawa mau, "Gusti, mugikarsa rawuh sadèrèngipun anak kawulapejah."50Pangandikané Yésus, "Balia, anakmuurip." Punggawa mau pracaya marangpangandikané Yésus, banjur bali.51Nalika isih ana ing dalan, punggawamau kapethuk abdi-abdiné kang padhanusul ngabari, menawa anaké urip.52Tumuli padha ditakoni, wayah apaanaké wiwit waras. Wangsulané, "Kalawingi siyang jam satunggal, anggènipunmantun bentèripun."53Bapakné mau banjur kèlingan yèning wayah iku dipangandikani Yésus,"Anakmu urip." Punggawa kraton maudalah sabrayaté kabèh tumuli padhapracaya.54 Iku pratandha kang kapindho kangkatindakaké déning Yésus, nalika kondursaka Yudéa menyang Galiléa.

51Sawusé iku, ana riyayané wongYahudi, Yésus tindak menyang

Yérusalèm.2 Ing Yérusalèm, sacedhaké GapuraWedhus, ana blumbang, kang ingtembung Ibrani diarani: Bètèsda, kangana bangsalé lima.

YOHANES 5.3–8 273 Ing bangsal-bangsal kono akèh bangetwong lara pating gluntung: wong wuta,wong pincang, wong lumpuh. [Padhangentèni kocaking banyu.4Awit samangsa ana malaékatéPangéran tumedhak ing blumbang konongocak banyuné; sarta menawa banyumau kocak, sapa baé kang nyegur dhisikdhéwé dadi waras, sanadyan apa baélelarané.]5 Ing kono ana wong kang nandhanglara wus telung puluh wolu taun lawasé.6Bareng Yésus pirsa wong maunggluntung ana ing kono sartaPanjenengané nguningani menawa wongmau wus lawas anggoné mangkonoiku, banjur dipangandikani, "Kowé apakepéngin waras?"7Atur wangsulané wong kang laramau, "Bendara, mboten wonten tiyangingkang nyemplungaken kawula dhatengblumbang samangsa toyanipun wiwitkocak. Angger kawula saweg murugi,lajeng wonten tiyang sanès ingkangnyemplung ngrumiyini kawula."8Yésus banjur ngandika, "Tangia,paturonmu angkaten, lan lumakua!"

YOHANES 5.9–15 289Sanalika wong mau dadi waras, nulingangkat paturoné lan banjur mlaku.Nanging dina iku pinuju dina Sabat.10Amarga saka iku wong-wong Yahudipadha ngelokaké wong kang lagi baéwaras mau, pangucapé, "Iki dina Sabat,kowé ora kena ngangkat paturonmu!"11Nanging wangsulané wong mau,"Tiyang ingkang nyarasaken kulapunika ingkang dhawuh dhateng kula:Paturonmu angkaten, lumakua!"12Wong-wong mau banjur padha takon,"Sapa wongé kang akon marang kowé:Paturonmu angkaten, lumakua?"13Nanging wong kang lagi baé warasora mangerti, iku sapa, amarga Yésuswus nylimpet ana ing satengahé wongakèh kang ana ing kono.14Sawisé mangkono Yésus mrangguliwong mau ana ing Padaleman Suci,banjur dipangandikani, "Kowé wuswaras, aja gawé dosa manèh, supayakowé aja nganti kataman kang luwihbanget."15Wongé nuli lunga, nyaritakakémarang wong-wong Yahudi menawakang marasaké iku Yésus.

YOHANES 5.16–20 2916Lan marga saka iku, wong-wongYahudi padha ngudi arep nganiayaYésus, amarga Panjenengané nindakakékang mangkono iku ing dina Sabat.17Nanging Yésus ngandika, "Ramakumakarya nganti sapréné, mulané Akuuga nindakaké pagawéanku."18Marga saka iku wong Yahudi mundhaknemen manèh anggoné ngarah nyédaniPanjenengané, awit ora ngamungakénerak dina Sabat baé, nanging ugamarga mastani yèn Allah iku Ramanépiyambak, dadi sarirané dipadhakakékaro Allah.19Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Satemené Akupitutur marang kowé: Sang Putra orabisa nindakaké apa-apa saka awakédhéwé, menawa Panjenengané oraweruh kang katindakaké déning SangRama. Sabab apa kang katindakakédéning Sang Rama, iku uga katindakakédéning Sang Putra.20Sabab Sang Rama ngasihi KangPutra sarta nedahaké sabarangkang ditindakaké piyambak marangPanjenengané, malah iya bakal nedahakémarang Panjenengané pandamel kang

YOHANES 5.21–25 30

luwih agung manèh katimbang karo iku,nganti kowé padha gumun.21Awit padha kaya Sang Rama anggonénangèkaké lan nguripaké wong kangpadha mati, mangkono uga SangPutra iya nguripaké saben wong kangdikarsakaké.22Sang Rama ora ngadili sapa baé,nanging wus masrahaké pangadilan ikumarang Sang Putra,23 supaya wong kabèh padha ngurmatimarang Sang Putra kayadéné anggonéngurmati Sang Rama. Sapa kang orangurmati marang Sang Putra, iku ugaora ngurmati marang Sang Rama kangngutus Panjenengané.24Satemené Aku pitutur marangkowé: Saben wong kang ngrungokaképituturku, sarta pracaya marang kangngutus Aku, iku nduwèni urip langgeng,lan ora katut kaukum, jalaran wuspindhah saka pati marang urip.25Satemen-temené Aku pitutur marangkowé, bakal tumeka wektuné, malahwus tumeka, menawa wong mati padhakrungu swantené Putraning Allah, lansapa kang ngrungokaké iku bakal urip.

YOHANES 5.26–32 3126Sabab padha kaya Sang Ramakagungan gesang ing sarirané piyambak,mangkono uga Sang Putra iya wuskaparengaké kagungan gesang ingsarirané piyambak.27Sarta manèh wus kaparinganpangwasa ngasta pangadilan, amargaPanjenengané iku Putraning Manungsa.28Kowé aja padha gumun marangprakara iku, sabab bakal tumekawaktuné yèn sakèhing wong kang anaing kubur padha krungu swantené,29kang kalakuané becik bakal metulan tangi nuju marang urip langgeng,nanging kang kalakuané ala bakal tanginuju marang paukuman.30Aku ora bisa nindakaké apa-apa sakaawakku dhéwé, anggonku ngadili ikumanut karo apa kang dakrungu, sartapangadilanku iku adil, amarga Aku oranuruti karepku dhéwé, nanging manutkarsané kang ngutus Aku.31Menawa Aku neksèni bab awakkudhéwé, paseksiku iku ora bener.32Ana liyané kang neksèni mungguhing Aku lan Aku mangerti yèn paseksikang kalairaké bab Aku iku bener.

YOHANES 5.33–39 3233Kowé wus padha kongkonan marangYohanes, lan wong iku wus neksèni babkayektèn.34Nanging Aku ora mbutuhaké paseksisaka manungsa, déné Aku tuturmangkono iku supaya kowé padhakapitulungan rahayu.35Yohanes iku minangka lampu kangmurub lan kang madhangi, nangingkowé iku mung sawatara mangsa baéanggonmu gelem ngrasakaké padhangé.36Nanging Aku iki nduwèni paseksikang ngungkuli paseksiné Yohanes, yaikusakèhing pagawéan kang kaparingakéSang Rama marang Aku, supayadaktindakaké. Pagawéan iku iya kangdaktindakaké saiki, lan iku dadi paseksianggoné Sang Rama ngutus Aku.37Sang Rama kang ngutus Aku,Panjenengané kang neksèni piyambakmungguh ing Aku. Kowé ora tau krunguswantené utawa nyumurupi pasuryané,38apadéné pangandikané ora tetepdumunung ana ing kowé, awit kowépadha ora pracaya marang Panjenenganékang kautus.39Kowé padha nitipriksa Kitab-kitabSuci, awit pandugamu marga saka iku

YOHANES 5.40–46 33

kowé nduwèni urip langgeng. Nangingsanadyan Kitab-kitab Suci iku neksènibab Aku,40éwasamono kowé padha ora gelemmarani Aku supaya nduwèni urip iku.41Aku ora mbutuhaké pakurmataningmanungsa.42Nanging tumrap kowé, Aku wusmangerti, menawa ing atimu padha orakadunungan katresnan marang Allah.43Tekaku iki ing asmané Ramaku,nanging kowé padha ora nampaniAku. Menawa ana wong liya teka demijenengé dhéwé iku bakal koktampani.44Kowé iku anggonmu bisa padhapracaya kepriyé, déné padha ngarahurmat-ingurmatan, mangka kaurmatankang saka Allah piyambak iku ora padhakokupaya.45Kowé aja padha duwé pangira yènAku kang bakal nggugat kowé ana ingngarsané Sang Rama; kang nggugatkowé, yaiku Musa kang dadi dunungingpangarep-arepmu.46Sabab menawa kowé padha pracayamarang Musa, mesthiné iya pracayamarang Aku, amarga panjenengané wusnyerat bab Aku.

YOHANES 5.47–6.7 3447Nanging menawa kowé padha orapracaya marang seratané Musa, kepriyéanggonmu bakal padha pracaya marangkang dakkandhakaké?"

61Sawisé mangkono Yésus tindakmenyang sabrangé tlaga Galiléa,

yaiku Tlaga Tibérias.2Wong golongan padha gumrudugndhèrèkaké Panjenengané, amargapadha ndeleng mukjijat kang wiskatindakaké tumrap wong-wong kangpadha lara.3Yésus tumuli minggah ing gunung,banjur lenggah ana ing kono karo parasakabaté.4Nalika samana wus ngarepaké Paskah,riyayané wong Yahudi.5Bareng Yésus mirsani sakiwa-tengenélan pirsa wong golongan padhagumrudug sowan, banjur ngandikamarang Filipus, "Ing ngendi anggon kitapadha arep tuku roti, supaya wong-wongiku bisa padha mangan?"6Anggoné ngandika mangkono ikumung kagawé nyoba, awit wis pirsapiyambak apa kang bakal katindakaké.7Unjuké Filipus, "Roti pangaos kalihatus dinar mboten badhé nyekapi kanggé

YOHANES 6.8–13 35

tiyang samanten kathahipun punika,sanadyan namung sami kapandumannyakedhik."8Panunggalané sakabat yaiku Andréassaduluré Simon Pétrus, nuli munjuk,9 "Punika wonten laré ingkang mbektaroti gangsal iji kaliyan ulam loh kalih,nanging punika punapa ginanipunkanggé tiyang samanten kathahipun?"10Yésus ngandika, "Wong-wong ikukonen padha linggih!" Anadéné ing konoakèh suketé, wong-wong mau banjurpadha linggih, kang lanang cacahéwatara limang èwunan.11Yésus tumuli mundhut roti mau, lansawusé saos sokur, banjur diedum-edummarang kang padha linggih ing kono,mangkono uga iwaké, olèhé arep padhamangan sakarepé.12Sawusé padha wareg, Yésus nulidhawuh marang para sakabaté, "Cuwilanturahané padha klumpukna, supaya ajaana kang kebuwang!"13Banjur iya diklumpukaké, olèh rolaswakul kebak isi cuwilan roti lima mau,yaiku sisané kang wis padha dipangandéning wong-wong mau.

YOHANES 6.14–21 3614Bareng wong-wong mau padhandeleng mukjijat kang katindakakédéning Yésus iku, nuli padha ngucap,"Panjenengané iku nyata Nabi kangbakal rawuh ing jagat."15Sarèhné Yésus pirsa yèn sedyanéwong-wong iku padha teka arep meksaPanjenengané kajumenengaké ratu,banjur sumingkir minggah ing gunungmanèh piyambakan.16Nalika ngarepaké surup, parasakabaté padha mudhun menyang tlaga,banjur padha nunggang prau,17arep nyabrang menyang Kapérnaum.Bareng wus wengi, Yésus durung rawuh,18mangka ombaké tlaga gedhé, amargakatempuh ing angin banter.19Bareng olèhé padha ndhayung mauwis olèh watara lima utawa enemkilomèteran, padha weruh Yésus tindaknapak ing banyu nyelaki prauné,satemah padha wedi.20Nanging Panjenengané banjurngandika, "Iki Aku, aja padha wedi!"21Para sakabat banjur ngaturiPanjenengané minggah ing prau, lansanalika iku uga prauné tekan dharatankang katuju.

YOHANES 6.22–27 3722Ésuké wong akèh kang isih padha anaing sabranging tlaga, padha sumurupyèn ing kono ora ana prau manèh kajabamung siji mau, mangka Yésus oranitih bareng karo sakabaté, mung parasakabat dhéwé kang mangkat.23Nanging tumuli ana prau liyanésawatara teka saka Tibérias ana ingsacedhaké panggonan padha manganroti, sawusé Gusti saos sokur.24Bareng padha weruh yèn Yésusora ana ing kono dalah para sakabaté,banjur padha nunggang prau, nusulmenyang Kapèrnaum, nggolèki Yésus.25Bareng wong-wong mau ketemuPanjenengané ana ing sabrangé tlaga,nuli padha munjuk, "Rabbi, kala punapaanggèn Panjenengan dumugi ngriki?"26Yésus paring wangsulanpangandikané, "Satemen-temenéAku pitutur marang kowé, kowé padhanggolèki Aku iku ora marga kowé padhaweruh pratandha, nanging marga wuspadha mangan roti nganti wareg.27Padha tumandanga ing gawé ajasupaya olèh pangan kang bisa rusak,nanging supaya olèh pangan kangbisa tahan tumeka ing urip langgeng,

YOHANES 6.28–32 38

kang bakal diparingaké marang kowédéning Putraning Manungsa; marga iyaPanjenengané iku kang wus ditengeringanggo cap déning Allah Rama."28Wong-wong mau banjur padhamunjuk, "Kawula kedah sami nglampahimenapa supados nindakaken padamelaningkang kakarsakaken déning Allah?"29Yésus paring wangsulan marangwong-wong mau, "Iki pagawéan kangdikarsakaké Allah, yaiku supaya kowépadha pracaya marang kang kautusdéning Allah."30Unjuké wong-wong mau, "Pratandhapunapa ingkang Panjenengantindakaken, supados kawula sagedsami ningali sarta lajeng pitados dhatengPanjenengan? Panjenengan nglampahipandamel punapa?31Para leluhur kawula sami nedhamanna wonten ing pasamunan, kadosingkang sampun sinerat: Padha diparingiroti saka ing swarga."32Pangandikané Yésus, "Satemen-temené Aku pitutur marang kowé: DuduMusa kang maringi roti marang kowésaka ing swarga iku, nanging Ramaku

YOHANES 6.33–39 39

kang maringi roti sejati kang sakaswarga marang kowé kabèh.33Awitdéné roti kang saka ing Allahyaiku roti kang tumurun saka ing swargasarta kang nguripi jagat."34Unjuké wong-wong mau, "Gusti,kawula mugi Panjenengan paringi rotipunika ing salaminipun!"35Pangandikané Yésus, "Aku iki rotiningurip; sing sapa marani Aku, iku ora bakalluwé manèh, sarta sing sapa pracayamarang Aku, iku ora bakal ngelakmanèh.36Nanging Aku wus mituturi kowé:Sanadyan kowé wus padha ndeleng Aku,éwadéné padha ora pracaya.37Kabèh kang diparingaké Ramamarang Aku, iku bakal padha maraniAku. Sarta sapa kang marani Aku orabakal daktampik.38Sabab anggonku tumurun sakaswarga iku ora supaya nglakoni karepkudhéwé, nanging karsané kang ngutusAku.39Déné karsané Rama kang ngutusAku iku mangkéné: Kabèh kang wuskaparingaké marang Aku iku ajanganti ana kang ilang, nanging supaya

YOHANES 6.40–45 40

daktangèkna bésuk ing wekasaningjaman.40Sabab karsané Ramaku iku, yaikusupaya saben wong kang ndeleng KangPutra lan pracaya marang Panjenengané,iku nduwènana urip langgeng, sartasupaya Aku nangèkaké bésuk ingwekasaning jaman."41Wong-wong Yahudi banjur padhanggrundeli Panjenengané, awit anapangandikané, mangkéné, "Aku iki rotikang tumurun saka swarga."42Padha grenengan, mangkéné, "Apaiku dudu Yésus anaké Yusuf? Aku rakpadha wanuh karo bapa lan ibuné?Kepriyé déné duwé pangucap: Akutumurun saka swarga?"43Yésus banjur paring wangsulan,pangandikané, "Aja padha grundelan.44Ora ana wong kang bisa maraniAku, menawa ora digèndèng déningSang Rama kang ngutus Aku, lan Akubakal nangèkaké wong iku mbésuk ingwekasaning jaman.45 Ing kitabé para nabi ana tulisan,mangkéné, ‘Wong kabèh bakal kawulangdéning Allah.’ Saben wong kang wus

YOHANES 6.46–53 41

ngrungokaké sarta nampani piwulangsaka Sang Rama, iku marani Aku.46Kang mangkono iku ora ateges anawong kang wis weruh marang SangRama. Mung kang pinangkané saka ingAllah iku kang wis ndeleng Sang Rama.47Satemen-temené Aku pitutur marangkowé: Sing sapa pracaya, iku nduwèniurip langgeng.48Aku iki rotining urip.49Leluhurmu padha mangan mannaana ing pasamunan, lan wis padha mati.50Aku iki roti kang tumurun sakaswarga: Sing sapa mangan roti iki, ikuora bakal mati.51Aku iki rotining urip, kang wustumurun saka swarga. Menawawong mangan roti iki, bakal urip ingsalawas-lawasé. Anadéné roti kangdakparingaké, yaiku dagingku, kangbakal dakparingaké kanggo uripé jagat."52Wong-wong Yahudi tumuli padhapadudon, pangucapé, "Wong iku kepriyébisané mènèhaké dagingé supaya padhadakpangan?"53Yésus banjur ngandika marangwong-wong mau, "Satemen-temené Akupitutur marang kowé. Menawa kowé ora

YOHANES 6.54–59 42

mangan dagingé Putraning Manungsalan ora ngombé getihé, kowé padha orakadunungan urip.54Sapa wong kang mangan dagingkulan ngombé getihku, iku nduwèniurip langgeng, sarta Aku kang bakalnangèkaké mbésuk ing dina wekasaningjaman.55Sabab dagingku iku pangan kangsejati, lan getihku iku ombèn-ombènkang sejati.56Wong kang mangan dagingku lanngombé getihku, iku dadi tetep ana ingAku, lan Aku ana ing wong iku.57Padha kaya Rama kang gesangngutus Aku lan Aku urip déning SangRama, mangkono uga sing sapa manganAku iku iya bakal urip déning Aku.58 Iki roti kang wus tumurun sakaswarga. Dudu roti kaya kang dipangandéning para leluhurmu, lan banjur wuspadha mati. Sapa baé kang mangan rotiiki bakal urip ing salawas-lawasé."59 Iku mau kabèh dipangandikakakéYésus ing Kapèrnaum nalikaPanjenengané mulang ana ingpapan pangibadah.

YOHANES 6.60–65 4360Bareng krungu kang mangkono mauakèh kang padha ngucap mangkéné,"Tetembungan iki keras temenan, kangbetah ngrungokaké baé sapa?"61Yésus pirsa sajroning panggalihmenawa muridé padha grenengan ingbab iku mau, banjur dipangandikani,"Apa tembung iki ndadèkaké kowékecenthok?62Banjur kepriyé saupama kowé padhaweruh Putraning Manungsa sumengkamenyang padunungané kang dhisik?63Roh iku kang nguripaké, daging oraana paédahé. Tembung-tembung kangdakdhawuhaké marang kowé iku roh lanurip.64Nanging ing panunggalanmu anakang ora pracaya." Yésus pancèn pirsawiwit wiwitan mula, sapa wongé kangpadha ora pracaya, lan sapa kang bakalngulungaké Panjenengané.65Panjenengané banjur ngandika,"Mulané kowé wus padha dakdhawuhimangkéné: Ora ana wong kang bisamarani Aku, kajaba menawa Sang Ramamaringi wewenang marang wong iku."

YOHANES 6.66–7.2 4466Wiwit nalika iku para muridé akèhkang padha mundur, ora ndhèrèkakétindaké manèh.67Yésus ngandika marang sakabatrolas, "Apa kowé ora padha arep lungauga?"68Atur wangsulané Simon Pétrus,"Gusti, ingkang kawula purugi sinten?Pangandika Panjenengan punikapangandikaning gesang langgeng.69Saha kawula sampun pitados lansumerep, bilih Panjenengan punikaIngkang Suci saking Allah."70Yésus paring wangsulan, "Rak Akudhéwé kang milih kowé wong rolas iki,nanging salah sijining panunggalanmuiku Iblis."71Anadéné kang dikarsakaké iku Yudasanaké Simon Iskariot, marga iya wongiku kang bakal ngulungalaké Yésus,sanajan iya panunggalané sakabat rolas.

71Sawusé mangkono Yésus lelanangideri Galiléa. Sabab Panjenengané

ora karsa mider-mider ana ing Yudéa,awit wong Yahudi padha ngarah sédané.2Nalika iku ngarepaké riyayané wongYahudi, yaiku riyaya Tancebing Tarub.

YOHANES 7.3–8 453Kang iku para sadhèrèké Yésuspadha matur marang Panjenengané,"Sumangga Panjenengan tindak dhatengYudéa, supados para murid Panjenenganinggih sami saged ningali pakaryaningkang Panjenengan tindakaken.4Sabab mboten wonten tiyang ingkangtumindak kanthi sesidheman, manawingangkah dados kawigatosanipuntiyang kathah. Manawi Panjenengannindakaken pakaryan ingkang makatenpunika, sumangga Panjenenganngedhèng dhateng jagat."5Sabab para sadhèrèké piyambakiya padha ora pracaya marangPanjenengané.6Yésus tumuli ngandika marang parasadhèrèké mau, "Durung tekan waktuku,nanging tumrapé kowé kabèh, tansahana waktuné.7 Jagat iku ora bisa sengit marang kowé,nanging sengit marang Aku, amarga Akuneksèni yèn panggawéné jagat iku ala.8Kowé padha mangkata nekani riyayaiku. Aku durung mangkat mrana, amargadurung tekan waktuku."

YOHANES 7.9–15 469Sawisé ngandika mangkono,Panjenengané banjur kantun ana ingGaliléa.10Nanging bareng para sadhèrèkéwis mangkat nekani riyaya mau,Panjenengané iya tindak mrana, nangingora ngeblak, dadi kanthi sesidheman.11Nalika riyaya, wong-wong Yahudipadha nggolèki Panjenengané, lanngucap, "Wongé ana ing ngendi?"12Saka antarané wong akèh maukaprungu rerasanan bab Panjenengané.Ana kang ngucap mangkéné, "Iku wongbecik." Liyané manèh, "Ora, iku nasarakéwong akèh."13Éwadéné ora ana wong siji-sijiakang wani rembugan ngeblak babPanjenengané, amarga padha wedimarang wong Yahudi.14Bareng wus nengah-nengahi riyaya,Yésus lumebet ing Padaleman Suci sartamemulang.15Wong Yahudi padha kaéraman,pangucapé, "Wong iku olèhé kawruhkang kaya mangkono iku saka ingngendi, rak ora nganggo sinau!"

YOHANES 7.16–22 4716Yésus paring wangsulan, "Piwulangkuiki dudu piwulangku dhéwé, nangingpiwulangé kang ngutus Aku.17Saben wong kang gelem nglakonikarsané, mesthi bakal mangertipiwulangku iki, apa saka Allah, apa sakatetembunganku dhéwé.18Saben wong kang rembugé sakakarepé dhéwé iku ngarah kaluhuranédhéwé. Nanging wong kang ngupayakaluhurané kang ngutus, iku kangtemen, sarta ora kadunungan cidra.19Apa dudu Musa kang ndhawuhakéangger-anggering Torèt marang kowé?Nanging panunggalanmu ora anasiji-sijia kang netepi angger-anggeringTorèt mau. Sabab apa kowé padhangarah patiku?"20Atur wangsulané wong akèh,"Panjenengan punika kapanjingandhemit. Sinten ingkang badhé nyédaniPanjenengan?"21Yésus paring wangsulan marangwong-wong mau, "Mung ana panggawésiji kang daklakoni, mangka kowé kabèhpadha gumun.22Dadiné, Musa ndhawuhaké pranatantetak marang kowé -- sanyatané

YOHANES 7.23–28 48

pranatan tetak iku ora saka Musa,nanging saka para leluhur kita -- lan ingdina Sabat kowé iya padha netaki wong.23Menawa wong ditetaki ing dina Sabat,supaya angger-anggeré Musa aja ngantikaterak, yagéné kowé padha panasatimu marang Aku, awit Aku marasakébadan sakojur ing dina Sabat?24Anggonmu ngukumi aja manut apakang katon, nanging ngukumana kanthiadil."25Wong Yérusalèm sawatara padhangucap, "Apa dudu Wong iku kang diarahpatiné?26Delengen, Panjenengané ngandikakanthi sakepénaké baé pangucapé, sartawong-wong ora padha madoni apa-apa.Apa sajaké para panggedhé kita iya wuspirsa menawa Panjenengané iku Kristus?27Nanging mungguh Wong iku kitawus mangerti pinangkané, mangkasamangsa Kristus iku rawuh, ora anakang weruh pinangkané."28Nalika Yésus memulang ingPadaleman Suci, Panjenengané ngandikamangkéné, "Pancèn kowé padha wanuhmarang Aku, lan iya padha weruhasal-usulku saka ngendi; nanging tekaku

YOHANES 7.29–33 49

ora saka karepku dhéwé. Aku diutusdéning Panjenengané kang asipat leres,kang kowé padha ora wanuh.29Aku wanuh Panjenengané, amargaAku mijil saka Panjenengané, lan iyaPanjenengané iku kang ngutus Aku."30Wong-wong mau padha ngarahnyekel Panjenengané, nanging ora anakang nganti nggepok sarirané, amargadurung tekan wektuné.31Ananging ing antarané wongakèh iku, akèh kang padha pracayamarang Panjenengané sarta pangucapé,"Menawa Kristus rawuh, apa iyabakal nindakaké mukjijat luwih akèhkatimbang karo kang katindakakédéning Panjenengané iki?"32Para Farisi padha krungu yènwong akèh padha grenengan kayamangkono bab Panjenengané, mulanépara pangareping imam lan para Farisibanjur padha kongkonan para tukangjaga Padaleman Suci dikon nyekelPanjenengané.33Yésus banjur ngandika, "Mung karisawatara mangsa anggonku ana ingantaramu, nuli Aku bakal sowan marangkang ngutus Aku.

YOHANES 7.34–39 5034Kowé bakal padha nggolèki Aku,nanging ora bakal ketemu, awit kowépadha ora bisa marani padununganku."35Wong-wong Yahudi nuli padhasapocapan, "Panjenengané iku areptindak menyang ngendi, nganti akupadha ora bisa ketemu Panjenengané?Apa arep marani wong kang padhangumbara ing antarané wong Yunani,arep memulang wong Yunani?36Apa tegesé tembung kang diucapaké:Kowé bakal padha nggolèki Aku, nangingora bakal ketemu karo Aku, sartakowé ora bakal padha bisa maranipadununganku?"37Bareng dina wekasan, yaiku nalikagedhé-gedhéning riyaya mau, Yésusjumeneng sarta ngandika, "Sing sapangelak, iku maranana Aku lan ngombéa!38Sing sapa pracaya marang Aku ikukaya suraosé kitab: ana ing batiné bakalmili ilèn-ilèn banyu urip!"39Kang dikarsakaké iku mau yaikuRoh, kang bakal ditampa déningwong-wong kang padha pracaya marangPanjenengané; sabab nalika samana Rohdurung rawuh, amarga Yésus durungkamulyakaké.

YOHANES 7.40–47 5140Ana wong sawatara ing antaranéwong akèh iku kang padha krungupangandika iku mau, banjur padhangucap, "Panjenengané iku sanyata Nabikang padha kita anti-anti."41Liyané padha ngucap, "Panjenenganéiku Kristus." Nanging kang liyané manèhana kang ngucap, "Dudu, Kristus iku oramijil saka Galiléa!42Amarga manut surasané Kitab Suci,Kristus iku mesthi mijil saka trahéDaud."43Temahan wong golongan padhadiya-diniya bab Panjenengané.44Ana panunggalané sawatara kangpadha arep nyekel Panjenengané,nanging ora ana kang nganti waninggepok sarirané.45Wong jaga mau tumuli padha balimenyang ngarsané para pangarepéimam lan para Farisi, sarta dikandhani,"Kena apa wongé kok ora kokgawa?"46Wangsulané wong-wong iku, "Dèrèngnaté wonten tiyang ingkang wicantenkados tiyang punika!"47Wangsulané para Farisi marang parawong jaga mau, "Apa kowé iya wuspadha disasaraké?

YOHANES 7.48–8.2 5248Apa ana ing antarané para panggedhélan ing antarané para Farisi kang padhapracaya marang wong iku?49Nanging wong akèh iku padhaora weruh ing Torèt, padha kena ingmusibat."50Nikodémus, salah sijining wongpanunggalané, kang biyèn tau sowanPanjenengané, ngucap,51 "Punapa angger-anggering Torèt kitangukum tiyang, sadèrèngipun tiyangpunika dipun priksa sarta dipun yektosipratingkahipun?"52Wangsulané wong-wong mau,"Punapa panjenengan inggih tiyangGaliléa? Sumangga panjenengan titi-priksa Kitab Suci, satemah panjenenganbadhé uninga bilih mboten wonten nabiingkang rawuh saking Galiléa."53Wong-wong iku mau banjur padhamulih sowang-sowangan,

81nanging Yésus tindak menyanggunung Zaitun.

2Bareng wayah bangun ésukPanjenengané rawuh manèh ingPadaleman Suci, lan wong kabèh padhasowan ing ngarsané; Panjenenganébanjur lenggah mulang wong-wong iku.

YOHANES 8.3–7 533Para ahli Torèt lan para Farisi tumulipadha ngajokaké marang Panjenenganéwong wadon kang kacekel nalika lakubandrèk.4Wong-wong iku padha mapanakéwong wadon mau ana ing tengah, banjurpadha matur marang Yésus, "Rabbi,tiyang èstri punika kacepeng nalikasaweg lampah bandrèk.5Musa ndhawuhaken dhateng kitawonten ing angger-anggering Torèt,supados tiyang-tiyang èstri ingkangmakaten punika dipun benturana séla.Ingkang punika kadospundi pamanggihPanjenengan?"6Wong-wong mau padha munjukmangkono kanggo nyoba Panjenengané,supaya olèh jalaran kanggo nglepatakéPanjenengané. Nanging Yésustumungkul banjur nyerat ing lemahkalawan racikané.7Bareng wong-wong mau ora uwis-uwisolèhé padha takon, Panjenengané nulijumeneng sarta ngandikani wong-wongmau, "Sapa ing antaramu kang tanpadosa, iku miwitana mbenturi wongwadon iku nganggo watu."

YOHANES 8.8–14 548Panjenengané banjur tumungkulmanèh sarta nyerat ing lemah.9Ananging sawisé wong-wong maukrungu pangandika iku, tumuli padhalunga mbaka siji, wiwit saka kang tuwadhéwé. Wekasané kari Yésus piyambaklan wong wadon kang isih tetep ana ingkono.10Yésus tumuli jumeneng, sartangandika marang wong wadon iku, "Hé,wong wadon, ana ing ngendi wong-wongmau? Apa ora ana kang ngukum kowé?"11Atur wangsulané, "Mboten wonten,Gusti." Yésus banjur ngandika, "Aku ugaora ngukum kowé. Lungaa, lan wiwitsaiki aja gawé dosa manèh!"12Yésus paring dhawuh manèh marangwong akèh, "Aku iki pepadhanging jagat;sapa kang ngetut-buri Aku, ora bakallumaku ana ing pepeteng, nanging bakalnduwèni pepadhanging urip."13Unjuké para Farisi, "Panjenenganneksèni sarira panjenengan piyambak,paseksi punika mboten leres."14Dhawuh wangsulané Yésus marangwong-wong mau, "Sanadyan Aku neksèniawakku dhéwé, nanging paseksiku ikunyata, amarga Aku mangerti sangkan-

YOHANES 8.15–20 55

paranku. Nanging kowé padha oramangerti sangkan-paranku iku.15Anggonmu padha ngadili iku nganggoukuraning manungsa, Aku ora ngadiliwong siji-sijia,16 lan menawa Aku ngadili, anggonkungadili iku bener, amarga Aku oraijèn, nanging Aku bebarengan karoPanjenengané kang ngutus Aku.17 Ing sajroning Torètmu wus katulis,yèn paseksiné wong loro iku sah.18Aku kang neksèni mungguh awakkudhéwé, lan Rama kang ngutus Aku, iyaneksèni mungguh ing Aku."19Wong-wong mau padha munjuk,"Rama Panjenengan wonten ing pundi?"Paring wangsulané Yésus, "Kowé padhaora wanuh marang Aku lan Ramaku.Menawa kowé wanuh marang Aku,mesthi iya wanuh marang Ramaku."20Pangandika mau kadhawuhakéYésus, nalika Panjenengané paringpiwulang ana ing Padaleman Suci,sacedhaké panggonan caos pisungsung.Lan ora ana wong siji-sijia kang nyekelPanjenengané, amarga durung tumekaing wektuné.

YOHANES 8.21–26 5621Yésus tumuli ngandika manèhmarang wong golongan, "Aku iki bakallunga, lan kowé bakal padha nggolèkiAku, nanging kowé bakal padha matisajroning dosamu. Aku lunga menyangpapan kang kowé padha ora bisa mrana."22Pangucapé wong-wong Yahudi,"Apa panjenengané iku arep ngendhat,déné kagungan pangucap: Ing ngendiparanku, kowé padha ora bisa mrana?"23Pangandikané Yésus, "Pinangkamuiku saka ngisor, Aku iki saka ngaluhur,pinangkamu saka ing donya iki, nangingAku ora saka ing donya iki.24Mulané Aku mau pitutur marangkowé, menawa kowé bakal padha matisajroning dosamu. Amarga menawakowé padha ora ngandel yèn Aku ikiPanjenengané, kowé bakal padha matisajroning dosamu."25Pangucapé wong-wong mau,"Panjenengan punika sinten?" Yésusparing wangsulan, "Apa gunanérembugan manèh karo kowé kabèh?26Mungguh ing kowé, akèh prakarakang kudu dakdhawuhaké lan dakadili,nanging Panjenengané kang ngutusAku iku bener, apa kang dakrungu saka

YOHANES 8.27–32 57

Panjenengané, iku kang dakdhawuhakémarang jagat."27Wong-wong kang kadhawuhan ikuora mangerti menawa Panjenenganéngandikaké bab Sang Rama.28Mulané Yésus ngandika, "Bésuksamangsa kowé wus nyengkakakéPutraning Manungsa, nuli kowé lagibakal padha mangerti yèn Aku ikiPanjenengané, sarta ora nglakoniapa-apa saka karepku dhéwé, nangingapa kang dakwarahaké iku miturut kayaanggonku wis diwulang déning Ramaku.29Kang ngutus Aku iku nunggil karoAku. Panjenengané ora marengaké Akuijèn, awit Aku tansah nglakoni kang dadikarsané."30Bareng Yésus wus ngandika bab ikumau kabèh, wong akèh padha pracayamarang Panjenengané.31Yésus banjur ngandika marangwong-wong Yahudi kang padha pracaya,dhawuhé, "Menawa kowé padha ngantepipituturku, kowé sanyata padha dadimuridku,32 sarta bakal padha ngerti kayektèn,lan kayektèn iku bakal mardikakakékowé."

YOHANES 8.33–39 5833Wong-wong mau padha mangsuli,"Kula sami tedhak-turunipun Abraham,lan dèrèng naté ngawula dhatengsok tiyanga; kadospundi Panjenenganngandika: Kowé bakal padha mardika?"34Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Satemené Akupitutur marang kowé: Saben wong kangnglakoni dosa iku dadi baturé dosa.35Anadéné batur iku pamanggoné oratetep ana ing omah, nanging Putraiku pamanggoné tetep ana ing omahsalawasé.36Kang iku menawa Kang Putra wusmardikakaké kowé, kowé iya padhamardika temenan."37 "Aku mangerti menawa kowé ikutedhak-turuné Abraham, nanging kowépadha ngarah matèni Aku, awit pituturkuora olèh papan ana ing kowé.38Apa kang wis dakdeleng mungguhing Ramaku, iya iku kang dakucapaké.Mangkono uga kowé, padha nglakoniapa kang kokrungu saka bapakmu."39Wong-wong Yahudi padha mangsuli,unjuké, "Rama kula punika Abraham."Pangandikané Yésus, "Menawa kowépadha dadi putrané Abraham, kowé

YOHANES 8.40–44 59

mesthi padha nglakoni apa kangkatindakaké déning Abraham.40Nanging kang koktindakaké yaikungarah matèni Aku, wong kang wusnglairaké kayektèn marang kowé, yaikukayektèn kang wus dakrungu saka Allah;panggawé kang kaya mangkono iku orakatindakaké déning Abraham.41Kowé kabèh padha nglakonipaggawéné bapakmu dhéwé." Unjukéwong-wong mau, "Lair kula punikamboten saking bédhang. Kula samigadhah Rama satunggal inggih punikaAllah."42Pangandikané Yésus, "Menawa Allahiku Ramamu, kowé mesthi padha tresnamarang Aku, awit Aku mijil saka ingAllah, saiki Aku ana ing kéné. Apa manèhtekaku iku ora saka karepku dhéwé,nanging saka Panjenengané kang ngutusAku.43Sabab apa kowé padha ora mangertitembungku? Iku awit kowé padha orabisa nyandhak pituturku.44Kowé mijil saka bapakmu, yaikuIblis, lan kowé padha seneng nglakonikekarepané bapakmu iku. Mangka ikutukang matèni wong wiwit wiwitan

YOHANES 8.45–49 60

mula, sarta ora urip sajroning kayektèn,awit kayektèn iku ora dumunung ingbapakmu. Samangsa ngucapaké goroh,pangucapé iku saka awaké dhéwé,amarga pancèn iku tukang goroh lanbapakné sakèhing goroh.45Nanging sarèhné Aku iki mituturakékayektèn marang kowé, kowé padha orangandel marang Aku.46Sapa panunggalanmu kangmbuktèkaké menawa Aku tumindakdosa? Menawa Aku ngandhakakékayektèn, sabab apa kowé ora pracayamarang Aku?47Sapa baé kang mijil saka Allah,iku mesthi ngrungokaké pangandikanéAllah; kowé iku padha ora ngrungokaké,awit kowé ora mijil saka Allah."48Wong-wong Yahudi padha mangsuli,aturé, "Rak ya bener ta kandhaku,yèn kowé iku wong Samaria kangkepanjingan sétan?"49Yésus paring wangsulan, "Aku orakapanjingan dhemit, nanging Akungluhuraké Ramaku sarta kowé padhaora ngajèni Aku.

YOHANES 8.50–55 6150Nanging Aku ora ngudi marangkaluhuranku: Ana siji kang ngupaya lanPanjenengané iku uga kang ngadili.51Satemené Aku pitutur marang kowé:Sapa kang netepi ing pituturku iku orabakal ngalami mati ing salawas-lawasé."52Pangucapé wong-wong Yahudi, "Saikiaku padha mangerti yèn Kowé ikukapanjingan sétan. Sabab Abraham wusséda, mangkono uga para nabi, mangkaKowé iku duwé pangucap: Sapa baékang netepi ing pituturku, bakal orangalami mati ing salawas-lawasé.53Kowé apa ngungkuli leluhurkuAbraham kang wus séda! Para nabi iyawus padha séda; Kowé iku ngaku-akusapa, ta?"54Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Menawa Aku ngluhurakéawakku dhéwé, kaluhuranku iku ora anagunané sathithik-thithika. Ramaku ikukang ngluhuraké Aku, iya Panjenenganéiku kang koksebut Allahmu.55Mangka kowé padha ora wanuhmarang Panjenengané, nanging Akuwanuh marang Panjenengané. SaupamaAku muni yèn ora wanuh, Aku dadi wonggoroh padha kaya kowé. Nanging Aku

YOHANES 8.56–9.3 62

wanuh marang Panjenengané, sartanetepi pangandikané.56Abraham leluhurmu rena panggalihédéné bakal nguningani dinaku, laniya wis nguningani sarta ndadèkakébingahé."57Pangucapé wong-wong Yahudisabanjuré, "Umurmu durung ngantisèket taun, kepriyé anggonmu wis weruhAbraham?"58Paring wangsulané Yésus, "Satemen-temené Aku pitutur marang kowé:Sadurungé Abraham ana, Aku wis ana."59 Ing kono wong-wong banjurpadha njupuki watu, arep mbenturiPanjenengané; nanging Panjenenganéngilang, sarta nilar Padaleman Suci.

91Nalika Yésus langkung,Panjenengané pirsa wong kang

wuta wiwit lair mula.2Para sakabaté banjur munjuk pitakonmarang Panjenengané, "Rabbi, sinteningkang damel dosa, tiyang punikapiyambak punapa tiyang-sepuhipun,déné ngantos lairipun wuta makaten?"3Paring wangsulané Yésus, "Dudu wongiki, lan iya dudu wong-tuwané, nanging

YOHANES 9.4–9 63

iku supaya pakaryan-pakaryané Allahkababara ana ing wong iku.4Aku lan kowé kabèh kudu padhanindakaké ayahané Panjenengané kangngutus Aku, mumpung isih awan. Anamangsané bengi lan ora ana wong kangbisa nglakoni pagawéan.5Sasuwéné Aku ana ing donya, Aku ikipepadhangé jagat."6Sawusé ngandika mangkono iku,Panjenengané banjur kecoh ing lemah,lan nggawé luluhan nganggo kecoh lanlemah mau, tumuli dilèlètaké ing mripatéwong wuta iku.7Panjenengané banjur ngandika,"Lungaa, adusa menyang blumbangpadusan ing Siloam." Siloam tegesé"Kang diutus". Wong wuta iku nulimangkat lan adus; banjur bali manèhlan wus bisa ndeleng.8Nanging tangga-tanggané lan wong-wong kang mauné weruh anggonépapriman banjur padha ngucap, "Apawong iku dudu kang adaté papriman?"9Ana kang mangsuli, "Bener, iya ikuwongé." Ana manèh kang ngucap,"Dudu, mung madha rupa baé." Wong

YOHANES 9.10–16 64

iku dhéwé banjur ngucap, "Leres, inggihkula punika tiyangipun."10Wong-wong banjur padha takon,"Kepriyé mripatmu bisané melèk?"11Wangsulané, "Tiyang ingkangnamanipun Yésus damel luluhan siti,lajeng dipun lèlètaken ing mripat kula;kula tumunten dipun dhawuhi: Lungaamenyang Siloam, adusa! Kula lajengmangkat, lan sasampunipun adustumunten saged ningali punika."12Wong-wong mau takon manèh,"Wong iku saiki ana ngendi?"Wangsulané, "Kula mboten sumerep."13Wong kang mauné wuta mau banjurpadha kairid ngadhep para Farisi.14Anadéné anggoné Yésus damelluluhan lemah lan ngelèkaké mripatéwong wuta mau pinuju dina Sabat.15Mulané, para Farisi tumuli ndangumarang wong mau, kepriyé bisanémelèk. Wangsulané, "Piyambakipunnglèlètaken luluhan siti ing mripat kula,kula lajeng adus, samangké kula sagedningali."16Sawenèhing para Farisi mau ana kangngucap, "Wong iku ora saka ing Allah,awit ora netepi pranatan dina Sabat."

YOHANES 9.17–21 65

Liyané manèh ana kang ngucap, "Wongkang nandhang dosa kepriyé bisanégawé mukjijat kang kaya mangkonoiku?" Temahan padha diya-diniya.17Para Farisi banjur ndangu manèhmarang wong kang mauné wuta iku,"Panganggepmu marang wong ikukepriyé, rèhné kowé kang dielèkakémripatmu?" Aturé kang kadangu,"Panjenenganipun punika nabi."18Nanging wong-wong Yahudi padhaora ngandel yèn wong iku mauné wutalan lagi baé bisa ndeleng, nganti padhanimbali wong tuwané,19 sarta kadangu, "Apa iki anakmukang kokkandhakaké yèn wuta wiwit lairmula? Yèn mangkono kepriyé déné saikianakmu bisa ndeleng?"20Wangsulané wong tuwané mau,"Ingkang sami kula mangertosi, bilihpunika anak kula, saha wuta wiwit lairmila,21nanging kadospundi déné sapunikasaged ningali, kula sami mbotenmangertos, sarta sinten ingkangngelèkaken mripatipun, kula ugi samimboten mangertos. Anak kula sampundiwasa, panjenengan dangu piyambak,

YOHANES 9.22–27 66

piyambakipun badhé saged ngaturakenkawontenaning badanipun piyambak."22Aturé wong tuwané kang kayamangkono iku awit padha wedi marangwong Yahudi, marga wong Yahudi wispadha sarujuk, yèn saben wong kangngakoni Panjenengané iku Kristus, bakaldisébrataké saka papan pangibadah.23Mulané wong tuwané mau matur,"Piyambakipun sampun diwasa, kulaaturi ndangu piyambak."24Wong-wong mau banjur padhanimbali sepisan manèh marang wongkang mauné wuta iku, sarta dipituturi,"Kowé ngurmatana Allah; aku padhamangerti yèn wong iku wong dosa."25Wangsulané wong mau, "Tiyangpunika punapa tiyang dosa, kulamboten mangertos; nanging satunggalprakawis ingkang kula mangertosi, kulasuwaunipun wuta lan sapunika sagedningali."26Pitakoné manèh, "Kowé dikapakaké?Kepriyé anggoné ngelèkaké mripatmu?"27Wangsulané wong mau, "Kulasampun matur dhateng panjenengan lanpanjenengan mboten midhangetaken;punapaa déné panjenengan badhé

YOHANES 9.28–33 67

midhangetaken malih? Punapapanjenengan inggih kepéngin dadosmuridipun?"28Wong mau nuli dipisuhi, pangucapé,"Kowé iku muridé, nanging aku kabèh ikimurid-muridé Musa.29Aku padha mangerti yèn Allah wisndhawuhaké pangandika marang Musa,nanging mungguh Wong kaé aku padhaora weruh pinangkané."30Wong mau tumuli mangsuli,"Lah, punika rak anèh, dénépanjenengan malah sami mbotenmangertos pinangkanipun, mangkaPanjenenganipun sampun ngelèkakenmripat kula.31Kula sami sumerep, bilih Allahpunika mboten midhangetaken dhatengtiyang dosa, nanging nyembadanitiyang-tiyang mursid sarta ingkangnglampahi karsanipun.32Wiwit rumiyin ngantos samangkédèrèng naté kepireng bilih wonten tiyangingkang saged ngelèkaken mripatipuntiyang ingkang wuta lair mila.33Manawi tiyang punika mboten sakingAllah, Panjenenganipun mboten sagednindakaken punapa-punapa."

YOHANES 9.34–40 6834Wangsulané wong-wong iku, "Kowéiku kalairaké sajroning dosa babarpisan, kok arep mulang aku?" Wong ikukatundhung metu.35Yésus midhanget menawa wongkang mauné wuta mau wis katundhung.Bareng Panjenengané mrangguli wongmau banjur dipangandikani, "Apa kowépracaya marang Putraning Manungsa?"36Atur wangsulané, "Panjenenganipunpunika sinten, Gusti, supados kawulapitados dhateng Panjenenganipun?"37Pangandikané Yésus, "Kowé oramung weruh Panjenengané baé, nangingPanjenengané kang lagi ngandikan karokowé, yaiku Panjenengané."38Unjuké wong mau, "Kawula pitados,Gusti." Wong mau banjur sungkem sujudmarang Panjenengané.39Pangandikané Yésus, "Tekaku ingjagat iki arep ngadili, supaya sing sapaora ndeleng padha bisa ndeleng, lan singsapa ndeleng padha dadia wuta."40Pangandika iku kaprungu déning paraFarisi sawatara kang lagi ana ing kono,wong-wong iku tumuli munjuk, "Kulapunika punapa inggih sami wuta?"

YOHANES 9.41–10.5 6941Yésus paring wangsulan marangwong-wong mau, "Saupama kowé wuta,kowé padha ora duwé dosa. Nangingsarèhné kowé padha kandha: Aku padhandeleng, dadi tetep dosamu."

101 "Satemené Aku pitutur marangkowé: Sapa kang mlebu

kandhang wedhus ora metu lawang,nanging mènèk témbok, iku maling lanrampog;2nanging sapa kang lumebuné liwatlawang, iku pangoné wedhus.3Pangon iku kang diwengani déningkang tunggu lawang sarta wedhus-wedhusé padha nilingaké swarané,lan tumuli diundangi manut jenengédhéwé-dhéwé sarta banjur digiringmetu.4Menawa wedhusé kabèh iku wusdigiring metu, pangoné lumaku ingngarep lan wedhusé padha ngetut-buri,marga wedhus-wedhus mau padhanitèni swarané.5Nanging wong liya mesthi oraditut-buri, malah ditinggal mlayu, margawedhus-wedhus iku ora padha wanuhmarang swarané wong-wong liyané."

YOHANES 10.6–12 706Pasemon iku dingandikakaké déningYésus marang wong-wong mau, nangingpadha ora mangerti tegesé pangandikaiku.7Yésus tumuli ngandika manèh,"Satemené Aku pitutur marang kowé:Iya Aku iki lawangé wedhus-wedhus iku.8Sakèhing wong kang tekanésadurungé Aku, iku maling lan rampog,lan wedhus-wedhus iku padha orangrungokaké marang wong-wong iku.9Aku iki lawangé; sapa kang mlebunémetu ing Aku, iku bakal kaslametaké,sarta bakal mlebu lan metu, apadénébakal nemu pangonan.10Maling iku tekané mung arep nyolonglan matèni sarta nyirnakaké; Aku iki tekasupaya wedhus-wedhus padha duwéurip, lan uripé iku kanthi kalubéran.11 Iya Aku iki pangon kang utama.Pangon kang utama iku ngetohakényawané kanggo wedhus-wedhusé,12nanging wong opahan kang dudupangon, sarta dudu kang duwé wedhus-wedhus iku dhéwé, samasa weruhana asu ajag teka, wedhusé ditinggalmlayu, temah asu ajag iku nubruki lanmbuyaraké wedhusé.

YOHANES 10.13–19 7113Anggoné lumayu iku jalaran mungwong opahan, lan ora gumati marangwedhus-wedhusé iku.14Aku iki pangon kang utama lanAku nitèni wedhus-wedhusku lanwedhus-wedhusku padha wanuh marangAku15kayadéné Sang Rama anggonétepang marang Aku sarta Aku wanuhmarang Sang Rama, sarta Aku ngetohakényawaku kanggo wedhus-wedhusku.16Aku isih duwé wedhus liyané manèh,kang ora saka ing kandhang kéné;wedhus-wedhus iku iya kudu dakgiringuga, lan bakal padha ngrungokakéswaraku sarta bakal dadi pepanthan siji,lan pangon siji.17Sang Rama ngasihi Aku, jalaran Akungulungaké nyawaku supaya daktampanimanèh.18Ora ana wong sijia baé kang ngrebutnyawaku, nanging dakulungaké miturutkarepku dhéwé. Aku kwasa ngulungaké,lan kwasa ngukup manèh. Dhawuh ikikang daktampa saka Ramaku."19Marga saka pangandika kangmangkono iku nuli tuwuh pasulayanmanèh ing antarané wong-wong Yahudi.

YOHANES 10.20–25 72

Akèh panunggalané kang ngucap,mangkéné,20 "Wong iku kapanjingan dhemitsarta ora waras; yagéné padhakokrungokaké?"21Wong liyané ngucap, "Iku rak dudutembungé wong kang kapanjingandhemit; apa dhemit bisa ngelèkakémripaté wong-wong wuta?"22Ora antara lawas, ana riyayapèngetan adeging Padaleman Suci ingYérusalèm; nalika samana mbenerimangsa bedhidhing.23Yésus lagi tindak-tindak ana ingPadaleman Suci, ing bangsal Salomo.24Wong-wong Yahudi banjur padhangrubung Panjenengané lan padhamunjuk, "Ngantos pinten dangunipunanggèn Panjenengan damel mangu-manguning manah kula? ManawiPanjenengan punika Kristus, mugiPanjenengan blakakaken dhateng kulasadaya."25Paring wangsulané Yésus, "Kowéwus padha dakkandhani nanging padhaora pracaya; panggawé kang daklakoniatas asmané Ramaku, iku kang padhaneksèni mungguh ing Aku,

YOHANES 10.26–32 7326nanging kowé padha ora pracaya,amarga kowé dudu panunggalanéwedhus-wedhusku.27Wedhus-wedhusku padha nilingakéswaraku, sarta Aku wanuh marangwedhus-wedhusku lan wedhus-wedhusku padha ngetut-buri Aku,28apadéné padha dakwènèhi uriplanggeng, lan wedhus-wedhusku mesthiora bakal padha nemu karusakansalawas-lawasé lan ora bakal ana wongkang ngrebut wedhus-wedhus iku sakatanganku.29Ramaku kang maringaké wedhus-wedhus iki marang Aku, Panjenenganéiku ngungkuli samubarang kabèh,lan ora ana wong kang bisa ngrebutwedhus-wedhus mau saka astanéRamaku.30Aku lan Ramaku iku siji."31Wong Yahudi tumuli njupukiwatu manèh, arep kanggo mbenturiPanjenengané.32Pangandikané Yésus marang wong-wong mau, "Akèh panggawé becik kangsaka Ramaku kang daktuduhaké marangkowé. Panggawé iku mau endi kang

YOHANES 10.33–38 74

njalari kowé arep padha mbenturi Akunganggo watu?"33Wangsulané wong-wong Yahudi,"Anggonku arep mbenturi kowé iku oramarga panggawé kang becik, nangingmarga anggonmu nyenyamah marangAllah, iya iku amarga kowé iku manungsakok ndadèkaké awakmu iku Allah."34Yésus paring wangsulan, "Apa orakatulis ing Kitab Torètmu, mangkéné:Ingsun wus ngandika: Sira kabèh ikuallah.35Menawa wong kang padhakadhawuhan pangandikané Allah ikudiarani allah -- mangka Kitab Suci ikuora kena dibatalaké --36apa kowé isih kandha karoPanjenengané kang sinucèkaké déningSang Rama sarta kang wus kautusmenyang jagat iku: Kowé nyenyamahAllah! Amarga Aku wus ngandika: Akuiki Putraning Allah?37Saupama Aku ora nglakoni pakaryanéRamaku, kowé aja pracaya marang Aku.38Nanging menawa Aku nglakoni ikumau, mangka kowé padha ora gelempracaya marang Aku, padha pracayaamarang pakaryan-pakaryan iku supaya

YOHANES 10.39–11.2 75

kowé padha sumurup lan mangerti yènSang Rama iku ana ing Aku lan Aku anaing Ramaku."39Sepisan manèh wong-wong maupadha arep nyekel Panjenengané,nanging Panjenengané luput sakatangané wong-wong mau.40Yésus tumuli tindak manèh menyangsabrangé Yordan, ing panggonanéYohanes biyèn mbaptisi, banjur lerebana ing kono.41Lan akèh wong kang sowan marangngarsané sarta padha ngucap, "Yohanespancèn ora damel pratandha apa-apa,nanging kabèh kang dingandikakakédéning Yohanes mungguh wong iki, ikunyata."42Lan akèh wong ing kono padhapracaya marang Panjenengané.

111Nuli ana wong kang lagi lara,jenengé Lazarus, manggoné ing

Bétania, ing désané Maria lan Marta,saduluré wadon.2Maria iku wong wadon kang wus taunjebadi sampéyané Gusti kalawan lengawangi, sarta banjur diusapi nganggorambuté.

YOHANES 11.3–8 763Anadéné Lazarus kang lagi lara ikusaduluré. Wong wadon loro iku banjurpadha kongkonan munjuk marangPanjenengané, mangkéné, "Gusti, tiyangingkang Panjenengan tresnani punikasakit."4Yésus bareng midhanget pawarta iku,Panjenengané banjur ngandika, "Laranéiku ora ndadèkaké patiné, nanging bakalmbabaraké kaluhuraning Allah, awitmarga saka larané iku Putraning Allahbakal kaluhuraké."5Yésus pancèn nresnani Marta sartambakyuné tuwin Lazarus.6Nanging sawisé midhanget yènLazarus lara, Panjenengané njaragkèndel rong dina manèh ana ingpalerebané iku.7Sawisé mangkono Panjenenganébanjur ngandika marang para sakabaté,"Payo padha bali menyang Yudéamanèh."8Unjuké para sakabat, "Rabbi, nembékémawon tiyang-tiyang Yahudi saminyobi mbenturi Panjenengan mawi séla,punapa Panjenengan taksih ngersakakentindak mrika malih?"

YOHANES 11.9–16 779Paring wangsulané Yésus, "Sadina ikuapa ora rolas jam? Sapa kang lumakuing wayah awan, sikilé ora kesandhung,amarga ndeleng padhangé jagat iki.10Nanging menawa wong mlaku ingwayah bengi, sikilé kesandhung, amargaora kadunungan pepadhang."11Mangkono pangandikané, tumulidisambeti manèh, "Lazarus sadulur kitalagi turu, déné anggonku mrana preluarep nggugah anggoné turu."12Para sakabaté banjur munjuk, "Gustimanawi piyambakipun tilem, badhésaras."13Nanging karsané Yésus turu kangateges mati, mangka panyanané parasakabat kang kapangandikakaké turuiku turu salumrahé.14Marga saka iku Yésus nuli ngandikasabarèsé, "Lazarus wus mati;15nanging sokur déné nalika iku Akuora ana ing kana, kang mangkono ikuluwih becik tumrap kowé, supaya kowépadha bisa sinau pracaya. Payo, saikikita padha mrana."16Tomas, kang karan Didimus, banjurkandha marang kanca-kancané para

YOHANES 11.17–24 78

sakabat, "Payo, kita padha béla patimarang Panjenengané."17Sarawuhé Yésus, Lazarus tinemu wusdikubur patang dina.18Désa Bétania iku dunungé cedhakkaro Yérusalèm, dohé watara rong mil.19 Ing kono sakèhing wong Yahudiwus padha teka ing omahé Marta lanMaria prelu nglipur anggoné kesripahansaduluré.20Nalika Marta krungu yèn Yésusrawuh, nuli menyat methukaké, nangingMaria kari ana ing omah.21Marta banjur munjuk marang Yésus,"Gusti, manawi Panjenengan wontening ngriki, sadhèrèk kula tamtu mbotenpejah.22Nanging sapunika ugi kulamangertos, bilih punapa ingkangPanjenengan suwun dhumateng Allah,tamtu badhé dipun sembadani."23Pangandikané Yésus, "Sadulurmubakal tangi."24Unjuké Marta, "Kula inggih mangertosbilih piyambakipun badhé tangi bénjinging dinten patangèn, ing wekasaningjaman."

YOHANES 11.25–31 7925Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Aku iki patangènlan kauripan. Sing sapa pracaya marangAku bakal urip, sanadyan wus mati.26Lan saben wong kang urip sartapracaya marang Aku, iku ora bakal matiing salawas-lawasé. Apa kowé pracayamarang iku?"27Unjuké Marta, "Inggih Gusti, kulapitados bilih Panjenengan punika Kristus,Putranipun Allah, ingkang badhé rawuhing jagat."28Sawusé munjuk mangkono, wongwadon iku banjur lunga ngundang Mariasaduluré, lan mbisiki mangkéné, "Guruwus rawuh, nimbali kowé."29Maria bareng krungu banjur maknyat ngadeg marani Yésus.30Nalika iku Yésus durung lumebet ingdésa, isih ana ing papan nalika Martamethuk Panjenengané.31Nalika wong-wong Yahudi kang padhaana ing omahé Maria prelu nglipur, weruhMaria mak nyat ngadeg sarta metu, nulipadha ngetutaké, dikira yèn Maria arepmenyang kuburan lan nangis ana ingkono.

YOHANES 11.32–39 8032Satekané Maria ing panggonanéYésus, bareng weruh marangPanjenengané, banjur nyungkemisampéyané sarta munjuk, "Gusti,saupami Panjenengan wonten ing ngriki,sadhèrèk kula mesthi mboten pejah."33Bareng Yésus pirsa Maria nangis,mangkono uga wong-wong Yahudikang padha ngetutaké, satemahPanjenengané sungkawa ing panggalih.Panjenengané trenyuh banget lan tumulingandika,34 "Anggonmu ngubur ana ing ngendi?"Kang kadangu banjur munjuk, "Gusti,sumangga kula aturi mirsani!"35Yésus nuli muwun.36Pangucapé wong-wong Yahudi,"Delengen, semono anggoné ngasihi!"37Nanging ana sawenèh kang muni,"Panjenengané kang wus ngelèkakémripaté wong wuta, apa iya ora bisamurungaké patiné wong iki?"38Yésus tumuli sungkawa manèh ingpanggalih, banjur nyelaki kuburan.Kubur iku awujud guwa katutupan ingwatu.39Pangandikané Yésus, "Watunésingkirna!" Marta, saduluré kang ngajal

YOHANES 11.40–45 81

mau, munjuk, "Gusti, sampun mambet,amargi anggènipun tilar sampunsekawan dinten."40Pangandikané Yésus, "Apa Aku orawus pitutur marang kowé: Angger kowépracaya, kowé bakal weruh kamulyaningAllah?"41Watuné tumuli disingkiraké.Yésus banjur tumenga sarta matur,"Dhuh Rama, Kawula saos sokurdhumateng Paduka, déné Padukasampun miyarsakaken Kawula.42Kawula sumerep, bilih Paduka tansahmiyarsakaken Kawula, nanging amargitiyang kathah punika sami ngrubungKawula, Kawula munjuk makatensupados tiyang kathah punika samipitados bilih Paduka ingkang ngutusKawula."43Sawusé matur mangkono,Panjenengané nuli nguwuh kalawanswara sora, "Lazarus, metua!"44Wong kang mati banjur metu, tanganlan sikilé isih kablebed ing ules, lan rainékatutupan kacu. Pangandikané Yésus,"Uculana ulesé, karebèn lunga!"45Akèh saka antarané wong-wongYahudi kang padha layad menyang

YOHANES 11.46–50 82

omahé Maria lan padha nyumurupidhéwé apa kang katindakaké Yésus, dadipracaya marang Panjenengané.46Nanging ana kang nemoni paraFarisi lan nyaritakaké apa kang wuskatindakaké Yésus iku.47Para pangarepé imam lan para Farisipadha ngaturi marepat pradataningagama, banjur padha rembuganmangkéné, "Punapa ingkang kedah kitatindakaken, jalaran Tiyang punika damelmukjijat kathah?48Manawi piyambakipun kita etogaken,sadaya tiyang sami badhé pitadosdhateng Piyambakipun, sarta tiyang-tiyang Roma badhé dhateng lajengngrebat papan suci kita dalah bangsakita."49Nanging ana panunggalané, yaikuKayafas, kang jumeneng ImamAgung ing taun iku, banjur ngandika,"Panjenengan sami mboten mangertospunapa-punapa,50 lan sami mboten nggalih bilihlangkung maédahi tumrap panjenengan,manawi wonten tiyang satunggal pejahkanggé bangsa kita, katimbang tiyangsabangsa sadaya tiwas."

YOHANES 11.51–56 8351Prakara iku dingandikakaké ora sakapanjenengané piyambak, nanging margajumeneng Imam Agung ing taun iku,panjenengané medhar pameca, yènYésus bakal nglampahi séda kanggobangsa iku,52 lan ora mung kanggo bangsa iku baé,nanging uga supaya ngempalaké sartanunggilaké para putraning Allah kangpating slebar.53Wiwit ing dina iku wong-wongmau padha sarujuk bakal nyédaniPanjenengané.54Marga saka iku Yésus wus orangedhèng manèh ana ing antarané wong-wong Yahudi, nanging Panjenenganébanjur tindak saka ing kono menyanglaladan sacedhaké pasamunan nujumenyang kutha kang aran Éfraim, banjurlereb ana ing kono karo para sakabaté.55Nalika samana riyaya Paskahé wongYahudi wus cedhak, lan wong akèh sakalaladan kono padha menyang Yérusalèm,arep padha sesuci sadurungé Paskahiku.56Wong-wong mau padha nggolèkiYésus, sarta kalawan ngadeg ana ingPadaleman Suci, padha sapocapan,

YOHANES 11.57–12.5 84

"Pandugamu kepriyé, apa kirané Wongiku iya bakal nekani riyaya?"57Anadéné para pangarepé imam lanpara Farisi wus padha ndhawuhaképréntah, supaya saben wong kang weruhpadunungané, nuli ngaturana uningamurih kena kacepeng.

121Nem dina sadurungé riyayaPaskah, Yésus rawuh ing

Bétania panggonané Lazarus kang wuskatangèkaké saka ing antarané wongmati.2Ana ing kono Panjenengané disegahdhahar lan Marta ngladosi, déné Lazarusiya ndhèrèk kembul dhahar karo Yésus.3Maria banjur njupuk lenga wangi naredtulèn satengah liter kang larang regané,banjur dijebadaké ing sampéyané Yésus,nuli diusapi nganggo rambuté; langandané lenga kang kajebadaké maungebaki saomah kabèh.4Nanging sakabaté Yésus kang aranYudas Iskariot, kang bakal ngulungakéPanjenengané, banjur ngucap,5 "Yagéné lenga nared iku ora diedoltelung atus dinar, banjur didanakakémarang para wong miskin?"

YOHANES 12.6–12 856Pangucapé kang mangkono iku oraamarga saka anggoné nggatèkaké nasibéwong-wong miskin, nanging amarga ikugawéné nyolong, kerep nylingkuhakédhuwit kang dadi rereksané.7Yésus tumuli ngandika, "Etognabaé Maria tumindak mangkono, ikupacawisan kanggo dinané anggonkukakubur.8Awit wong-wong miskin iku salawasétansah ana ing antaramu, nanging Akuora salawasé ana ing antaramu."9Akèh wong Yahudi kang padha krunguwarta, menawa Yésus ana ing kono,banjur padha teka ora mung marga sakaYésus baé, nanging uga padha arepndeleng Lazarus, kang wus katangèkakésaka ing antarané wong mati.10Para pangarepé imam tumuli padharerembugan, sumedya matèni Lazaruspisan,11 sabab marga saka wong iku akèhwong Yahudi kang padha nyingkur parapangarepé imam, sarta pracaya marangYésus.12Ésuké bareng wong akèh kang padhateka mahargya riyaya krungu pawarta,

YOHANES 12.13–18 86

menawa Yésus isih ana ing dalan areptindak menyang Yérusalèm,13wong-wong iku banjur padha njupukgodhong-godhong palem, nuli metupadha methukaké Panjenengané, kambisurak-surak, "Hosana! Pinujia lanbinerkahana Panjenenganipun ingkangrawuh atas asmanipun Pangéran,Rajanipun Israèl!"14Yésus manggih kuldi isih belo, nulidititihi, kaya kang katulis, mangkéné,15 "Hé, putri Sion, sira aja wedi, lah,tontonen Rajanira rawuh, nitih belonékuldi."16 Ing wiwitan para sakabaté Yésus oramangerti marang prakara iku, nangingsawusé Yésus kaluhuraké, lagi padhakèlingan, yèn kang katulis iku kagemPanjenengané lan kang wus katindakakéiku uga kagem Panjenengané.17Wong akèh kang padha ndhèrèkakéPanjenengané nalika nimbali Lazarusmetu saka ing kubur lan nangèkaké sakaing antarané wong mati, padha neksènibab Panjenengané.18Mulané Panjenengané dipethukdéning wong akèh iku, marga padha

YOHANES 12.19–25 87

krungu pawarta, menawa Panjenenganékang nindakaké mukjijat iku.19Para Farisi banjur padha rerasanan,"Kowé wus padha weruh dhéwé, yènkowé padha ora olèh gawé babar pisan;delengen, wong sajagat kabèh padhangetut-buri wong iku."20 Ing antarané wong-wong kang padhanekani riyaya arep ngabekti iku, anawong Yunani sawatara.21Wong-wong iku padha marani Filipus,kang saka Bètsaida, wilayah Galiléa,padha kandha, "Sadhèrèk, kula samikepéngin badhé sowan manggihi Yésus."22Filipus nuli lunga ngandhani Andréas;Andréas lan Filipus banjur padha munjukmarang Yésus.23Nanging Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Wus tekan wektunéPutrané Manungsa kaluhuraké.24Satemené Aku pitutur marang kowé:Menawa wiji gandum ora tumiba inglemah, lan mati, tetep saelas baé;nanging menawa wiji iku mati, bakalngetokaké woh akèh.25Sing sapa nresnani nyawané, ikubakal kélangan nyawané, nanging singsapa ora nresnani nyawané ana ing

YOHANES 12.26–31 88

donya iki, iku kang bakal ngrumatinyawané kanggo urip kang langgeng.26Sing sapa leladi marang Aku,iku ngetut-buria Aku lan ing ngendipadununganku, paladosanku ana ingkono uga. Sing sapa leladi marang Aku,iku bakal diajèni déning Sang Rama.27Saiki nyawaku trenyuh, lan Aku bakalmatur apa? Rama, Paduka mugi ngluwariKawula saking kawontenan punika? Ora,awit iya iku preluné anggonku teka ingwektu iki.28Rama, Paduka mugi ngluhurakenasma Paduka!" Tumuli ana swara sakaswarga, "Ingsun wus ngluhuraké, lanIngsun bakal ngluhuraké manèh!"29Wong akèh kang padha ngadegana ing kono lan krungu swara maupadha ngarani, yèn iku mau swaraninggludhug. Sawenèh ana kang ngucap,"Iku malaékat kang imbal pangandikakaro Panjenengané."30Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Swara mau kaprunguora marga saka Aku, nanging margasaka kowé.31Samengko ana pangadilan ingngatasé jagat iki: Samengko uga

YOHANES 12.32–36 89

panggedhéné jagat iki bakal kabuwangmetu;32déné Aku, samangsa wuskasengkakaké saka ing bumi, Akubakal nggèndèng sakèhing wong supayapadha marek marang Aku."33Pangandikané kang mangkonoiku kanggo mratélakaké patrap bakalsédané.34Wong akèh tumuli padha mangsuli,"Pamireng kula saking angger-anggeringTorèt, bilih Mésias punika badhétetep gesang ing salami-laminipun;kadospundi déné Panjenengan ngandika,bilih Putraning Manungsa kedahkasengkakaken? Menggah PutranipunManungsa punika sinten?"35Yésus nuli ngandika, "Mung karisadhéla manèh pepadhang iku ana ingantaramu. Sasuwéné pepadhang ikuana ing kowé, padha lumakua, supayapepeteng iku aja nganti nglimputi kowé;sing sapa lumaku ana ing pepeteng, ikuora weruh menyang ngendi parané.36Sasuwéné pepadhang iku ana ingantaramu, padha pracayaa marangpepadhang iku, supaya kowé padhadadi putraning pepadhang." Sawusé

YOHANES 12.37–42 90

ngandika mangkono, Yésus tumuli tindaksesingidan.37Sanadyan Yésus wus nindakakémukjijat samono akèhé ana ing ngarepéwong-wong iku, éwadéné padha orapracaya marang Panjenengané,38 supaya kayektènana pamedharwangsité Nabi Yésaya, mangkéné,"Gusti, sinten ingkang pitados dhatengpawartos kawula? Punapa déné sinteningkang kawedharan asta pangwaosingPangéran?"39Marga saka iku wong-wong padha orapracaya, jalaran Yésaya wus ngandikauga, mangkéné,40 "Panjenengané wus micakaké mripatélan mangkotaké atiné, supaya aja padhanganti ndeleng sarana mripaté, lanmangerti sarana atiné, satemah padhamratobat sarta sunwarasaké."41Bab iki dingandikakaké déningYésaya, amarga wus ningalikamulyané sarta wis ngandikakakébab Panjenengané.42Ewadéné, akèh uga ing antarané parapangarep kang padha pracaya marangYésus, nanging marga saka para Farisi,

YOHANES 12.43–48 91

pracayané mau ora kanthi blak-blakan,supaya aja nganti padha disébrataké.43Awitdéné padha luwih senengmarang kaurmatan kang saka manungsakatimbang karo kaurmatan kang sakaAllah.44Nanging Yésus banjur nywantensora, pangandikané, "Sing sapapracaya marang Aku, iku ora pracayamarang Aku, nanging pracaya marangPanjenengané kang ngutus Aku.45Sarta sing sapa ndeleng Aku, ikundeleng Panjenengané kang ngutus Aku.46Aku wus teka ing jagat dadipepadhang, supaya saben wong kangpracaya marang Aku, aja tetep ana ingpepeteng.47Lan menawa wong ngrungokaképitembunganku, nanging ora nindakaké,Aku ora dadi hakimé, awitdéné tekakuiki ora supaya ngadili jagat, nangingsupaya nylametaké.48Sing sapa nampik Aku, lan oranampani pitembunganku, iku wus anakang ngadili, yaiku pangandika kang wusdakwedharaké, iku kang bakal ngadilibésuk ing dina wekasan.

YOHANES 12.49–13.3 9249Awit Aku paring pangandika ikuora saka Aku dhéwé, nanging sakaRama kang ngutus Aku; Panjenenganéiku kang paring dhawuh marang Aku,supaya ngandhakaké apa kang kududakkandhakaké lan kang dakpréntahaké.50Lan Aku mangerti, yèn dhawuhé ikuurip kang langgeng. Dadiné apa kangdakkandhakaké iku anggonku nglairakékaya kang kadhawuhaké déning SangRama marang Aku."

131Nalika ngarepaké dina riyayaPaskah, Yésus wis pirsa, menawa

wis tekan ing titi-mangsa anggonébakal jengkar saka ing donya iki sowanmarang ngarsané Sang Rama. Padhakayadéné Panjenengané anggoné tansahngasihi marang para kagungané kangana ing donya, mangkono uga saikiPanjenengané anggoné ngasihi ikunganti tumeka ing wekasané.2Nalika padha kembul dhahar, Iblis wismbisikaké pangrantam ing atiné YudasIskariot, anaké Simon, supaya nyidraniPanjenengané.3Yésus pirsa, menawa Sang Ramawis masrahaké samubarang kabèhmarang Panjenengané sarta menawa

YOHANES 13.4–9 93

Panjenengané iku pinangkané saka ingAllah lan wangsul marang Allah.4Yésus banjur jumeneng sarta lukarpangagemané. Panjenengané mundhutlawon banjur diubetaké ing sarirané,5 tumuli ngesokaké banyu ing wadhah,sarta wiwit mijiki sikilé para sakabaté landiulapi sarana lawon kang kaubetaké ingsarirané mau.6Bareng tekan gilirané Simon Pétrus.Pétrus nuli munjuk, "Gusti, Padukabadhé mijiki suku kawula?"7Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Apa kang daktindakaké,saiki kowé durung nyandhak maknané,nanging bésuk kowé bakal mangerti."8Pétrus munjuk marang Panjenengané,"Paduka sampun ngantos mijiki sukukawula ing salami-laminipun." Yésusparing wangsulan, pangandikané,"Menawa Aku ora mijiki kowé, kowé oraduwé panduman ana ing Aku."9Unjuké Simon Pétrus marangPanjenengané, "Gusti, sampunngamungaken suku kawula kémawon,nanging dalah tangan saha sirah kawulapisan."

YOHANES 13.10–15 9410Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Sapa baé kangwis adus, ora susah adus manèh, kajabamung wisuh sikilé baé, awit badanésakojur wis resik. Mangkono uga kowéiku wis resik, mung baé ora kabèh."11Awit Panjenengané pirsa sapa kangbakal ngulungaké Panjenengané. Margasaka iku Panjenengané ngandika, "Kowéiku ora kabèh resik."12Sawusé mijiki sikilé para sakabatmau, Panjenengané ngagem agemanémanèh banjur mapan lenggah sartangandika, "Apa kowé padha mangertimaknané panggawéku marang kowé ikimau?13Kowé padha nyebut Aku Guru lanGusti, lan panyebutmu iku bener, awitAku iki pancèn Guru lan Gusti.14Dadi menawa Aku iki kang dadi Gustilan Gurumu wus mijiki sikilmu, dadikowé iya padha wajib wisuh-winisuhansikil.15Awit Aku wis maringi tuladha marangkowé, supaya kowé kabèh uga nindakakékaya kang wis daktindakaké marangkowé.

YOHANES 13.16–21 9516Satemen-temené Aku pitutur marangkowé: Abdi iku ora ngungkuli bendarané,utawa utusan iya ora ngungkuli kangngutus.17Menawa kowé padha mangertiprakara iku kabèh, rahayu kowé,menawa kowé kabèh padha nglakoni.18Dhawuhku iki ora tumrap kowékabèh. Aku pirsa, sapa kang wis dakpilih.Nanging kudu kayektènan tulisan kangsurasané mangkéné: Tiyang ingkangtumut nedha roti Kawula, punika sampunngagagaken tungkakipun dhatengKawula.19Samengko kowé padha dakdhawuhisadurungé bab iku kelakon, supayamenawa bab iku kelakon, kowé padhapracaya, yèn iya Aku iki Panjenengané.20Satemen-temené Aku pitutur marangkowé, sing sapa nampani wong kangdakutus, iku nampani Aku; lan sing sapanampani Aku, iku nampani Panjenenganékang ngutus Aku."21Sawisé Yésus ngandika mangkono,Panjenengané banget trenyuh ing galih,banjur paring paseksèn mangkéné,"Satemen-temené Aku pitutur marang

YOHANES 13.22–28 96

kowé: Wong siji saka panunggalanmubakal ngulungaké Aku."22Para sakabat nuli padha pandeng-pandengan, karo mangu-mangu sapakang dikarsakaké iku.23Salah sijining sakabaté, yaiku sakabatkang dikasihi Panjenengané, lungguhsèndhèn sandhing Panjenengané, ingsisih tengené.24Sakabat iku mau disasmitani déningSimon Pétrus sarta dituturi, "Nyuwunapirsa sapa kang dipangandikakaké iku."25Sakabat kang lungguh cedhakYésus mau tumuli nolèh sarta maturmarang Panjenengané, "Gusti, sintentiyangipun?"26Yésus paring wangsulan, "Wongéiya iku kang bakal dakwènèhi rotisawusé dakcelupaké." Sawusé ngandikamangkono, banjur mundhut roti sartakacelupaké nuli kaparingaké marangYudas anaké Simon Iskariot.27Lan sawisé nampani roti iku, Yudasnuli kapanjingan Iblis. Yésus tumulingandika marang Yudas, "Apa kang arepkoklakoni, iku énggal tindakna!"28Ananging ora ana wong siji-sijiaing antarané para sakabat kang padha

YOHANES 13.29–33 97

kembulan iku kang mangerti, apakarsané Yésus ngandika mangkonomarang Yudas iku.29Sarèhné Yudas kang ngreksa kas,ana kang duwé pangira menawa Yésusngutus wong iku tuku apa-apa kang prelukanggo riyaya iku, utawa didhawuhimaringi apa-apa marang wong miskin.30Yudas nampani roti iku banjurénggal-énggal lunga. Nalika iku wayahéwis bengi.31Sawisé Yudas lunga, Yésus banjurngandika, "Samengko PutraningManungsa kaluhuraké sarta Allahkaluhuraké ana ing Panjenengané.32Menawa Allah kaluhuraké anaing Panjenengané, Allah iya bakalngluhuraké Panjenengané ana ingsarirané piyambak, malah Panjenenganétumuli bakal kaluhuraké.33Hé, anak-anakku, anggonku nunggalkaro kowé mung kari sadhéla. Kowébakal padha nggolèki Aku, kayadénéanggonku wus ngandikakaké marangwong Yahudi: Menyang ngendi paranku,kowé ora bakal padha bisa mrana;mangkono uga saiki Aku pitutur marangkowé.

YOHANES 13.34–14.1 9834Aku maringi pepakon anyar marangkowé, iya iku supaya kowé padhatresna-tinresnanana; dikaya anggonkuwis tresna marang kowé, kaya mangkonouga kowé iya padha tresna-tinresnanana.35Kanthi mangkono wong kabèh bakalpadha mangerti, yèn kowé padha dadimuridku, yaiku menawa kowé padhatresna-tinresnan."36Simon Pétrus tumuli munjuk, "Gusti,Gusti tindak dhateng pundi?" Paringwangsulané Yésus, "Menyang ngendiparanku, kowé ora bisa ndhèrèk Akusaiki, nanging bésuk kowé bakal padhandhèrèk Aku."37Pétrus munjuk marangPanjenengané, "Gusti, punapaa dénékawula mboten saged ndhèrèk Gustisamangké? Kawula badhé ngetohakennyawa kawula kagem Gusti."38Paring wangsulané Yésus, "Nyawamubakal koketohaké kagem Aku? Satemen-temené Aku pitutur marang kowé:Sadurungé jago kluruk, kowé wis nyélakiAku ambal kaping telu."

141 "Atimu aja melang-melang;padha kumandela marang Allah;

uga kumandela marang Aku.

YOHANES 14.2–8 992 Ing dalemé Ramaku akèh panggonan.Menawa ora mangkono, kowé mesthidakkandhani. Awit Aku mrana prelunyawisaké papan kanggo kowé.3Déné menawa Aku wis mrana lanwis nyawisaké papan kanggo kowé,Aku bakal bali manèh lan ngajak kowémenyang padununganku, supaya ingngendi padununganku, kowé uga padhaana ing kana.4Lan menyang ngendi paranku, kowéiya padha mangerti dalané mrana."5Tomas munjuk marang Panjenengané,"Gusti, kawula mboten mangertosdhateng pundi tindak Panjenengan,dados kadospundi anggèn kawulasumerep marginipun mrika?"6Pangandikané Yésus, "Aku iki dalané,sarta jatiné kayektèn lan urip. Ora anawong siji-sijia kang bisa sowan marangSang Rama, menawa ora metu Aku.7Menawa kowé padha wanuh marangAku, mesthi kowé kabèh iya wanuhmarang Ramaku. Wiwit saiki kowéwanuh marang Panjenengané sarta wispadha ndeleng Panjenengané."8Filipus munjuk marang Panjenengané,"Gusti, kawula mugi sami Paduka tedahi

YOHANES 14.9–12 100

Sang Rama punika, supados kawulasami marem."9Pangandikané Yésus, "Wis samonolawasé Aku nunggal karo kowé, Filipus,éwasamono kowé ora wanuh marangAku? Sapa baé kang wis ndeleng Aku,iku wus ndeleng Sang Rama; kepriyédéné kowé kandha: Kawula mugi samiPaduka tedahi Sang Rama?10Apa kowé ora ngandel yèn Aku ikiana ing Sang Rama lan Sang Ramaana ing Aku? Apa kang dakkandhakakémarang kowé iku, ora saka karepkudhéwé, nanging saka Sang Rama, kangdedalem ana ing Aku, Panjenengané ikukang nindakaké pakaryané.11Padha ngandela marang Aku, yènAku ana ing Sang Rama lan SangRama ana ing Aku; utawa saora-orané, padha ngandela, marga sakapakaryan-pakaryan iku.12Satemené Aku pitutur marang kowé:Sing sapa pracaya marang Aku, ikubakal nindakaké uga pakaryan kangdaktindakaké, malah pakaryan-pakaryankang ngungkuli iku. Awit Aku sowanmenyang ngarsané Sang Rama;

YOHANES 14.13–19 10113 lan apa baé kang koksuwun atassaka jenengku, Aku bakal ngleksanani,supaya Sang Rama kaluhurna ana ingSang Putra.14Menawa kowé padha nyuwun apa-apamarang Aku atas saka jenengku, iku Akukang bakal ngleksanani."15 "Menawa kowé padha tresna marangAku, kowé padha netepana pepakonku,16Aku bakal nyuwun marang SangRama lan Panjenengané bakal maringikowé Juru Pitulung liyané, supayaPanjenengané nunggil karo kowé, ingsalawasé,17yaiku Rohing Kayektèn. Jagat ora bisanampani Panjenengané, amarga jagatora sumurup lan ora wanuh marangPanjenengané, nanging kowé padhawanuh marang Panjenengané, amargaPanjenengané nunggil karo kowé lanbakal dedalem ana ing kowé.18Kowé ora bakal daktinggal lola, Akubakal mbalèni kowé.19Mung kurang sadhéla jagat ora bakalndeleng Aku manèh, nanging kowéndeleng Aku, awit Aku urip, lan kowé iyabakal urip.

YOHANES 14.20–24 10220 Ing waktu iku kowé bakal padhamangerti, yèn Aku ana ing Ramaku lankowé padha ana ing Aku, tuwin Aku anaing kowé.21Sing sapa nduwèni sarta netepipepakonku, iya iku kang tresna marangAku. Sing sapa tresna marang Aku, ikubakal ditresnani déning Ramaku lan Akuuga bakal nresnani sarta bakal nglairakésariraku marang wong iku."22Yudas, dudu Yudas Iskariot,tumuli munjuk marang Yésus, "Gusti,sababipun punapa déné Panjenenganbadhé nglairaken sarira Panjenengandhateng kawula sadaya, lan mbotendhateng jagat?"23Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Menawa ana wongkang tresna marang Aku, iku bakalnetepi piwulangku sarta bakal ditresnanidéning Ramaku lan Aku karo Sang Ramabakal padha ngrawuhi sarta dedalemana ing wong iku.24Sing sapa ora tresna marang Aku, ikuora netepi piwulangku; lan piwulangkukang kokrungu iku ora saka Aku, nangingsaka Sang Rama kang ngutus Aku.

YOHANES 14.25–29 10325Kabèh iku mau dakkandhakakémarang kowé, mumpung Aku isihnunggal karo kowé;26nanging Juru Pitulung, yaiku RohSuci, kang bakal kautus déning SangRama atas jenengku, iku kang bakalmulangaké samubarang kabèh marangkowé sarta bakal ngélingaké kowésabarang kang wis dakkandhakakémarang kowé.27Kowé padha daktinggali tentrem-rahayu. Tentrem-rahayuku dakwènèhakémarang kowé, lan apa kangdakwènèhaké iku ora kaya pawèwèhéjagat marang kowé. Atimu ajamelang-melang lan aja giris.28Kowé wis padha krungu, yèn Akuwis kandha marang kowé: Aku lunga,nanging bakal nekani kowé manèh.Menawa kowé tresna marang Aku, kowémesthi padha bungah amarga Aku lungasowan menyang Ramaku, sabab SangRama iku ngluwihi Aku.29Lan saiki uga kowé padhadakkandhani sadurungé bab ikukelakon, supaya samangsa kelakon,kowé padha pracaya.

YOHANES 14.30–15.4 10430Aku ora pitutur akèh manèh marangkowé, awit panggedhéné jagat ikiteka, mangka ora duwé pangwasasathithik-thithika ingatasé Aku.31Nanging supaya jagat mangerti,menawa Aku tresna marang SangRama sarta menawa Aku nindakakésamubarang kang didhawuhaké SangRama marang Aku. Mulané ngadega, ayopadha lunga saka kéné."

151 "Aku iki wit anggur kang sejatisarta Ramaku iku kang among

tani.2Saben pang kang ana ing Aku kangora metu wohé, dipagas lan kang metuwohé, diresiki, supaya mundhaka akèhwohé.3Kowé iku wis padha resik awit sakapangandika kang wis dakwulangakémarang kowé.4Kowé tetepa dumunung ing Aku lanAku ana ing kowé. Padha kaya pangora bisa metu wohé saka awaké dhéwé,menawa ora tetep dumunung ana ingwit anggur, mangkono uga kowé orabisa metokaké woh menawa ora tetepdumunung ana ing Aku.

YOHANES 15.5–10 1055Aku iki wité anggur lan kowé ikupang-pangé. Sing sapa tetep dumunungana ing Aku, lan Aku ana ing wongiku, iku kang metokaké woh akèh, awitmenawa pisah saka Aku, kowé padhaora bisa tumindak apa-apa.6Sing sapa ora tetep dumunung anaing Aku, iku dibuwang metu kaya pangmau, temah dadi garing, tumuli padhadikukupi lan banjur dicemplungaké inggeni, sarta kaobong.7Menawa kowé dumunung ana ingAku lan piwulangku dumunung ana ingkowé, padha nyuwuna apa baé kangkokkarepaké, kowé bakal kasembadan.8Kang dadi margané Ramakukaluhuraké, yaiku menawa kowé padhametokaké woh akèh sarta marga sakamangkono kowé padha tetéla yèn dadimuridku."9 "Kayadéné Sang Rama wis nresnaniAku, mangkono uga Aku iya wis nresnanikowé; padha tetepa dumunung ingkatresnanku iku.10Menawa kowé netepi dhawuhku,kowé bakal tetep dumunung ingkatresnanku, kayadéné anggonku wus

YOHANES 15.11–16 106

netepi dhawuhé Ramaku sarta tetepdumunung ana ing katresnané.11Kabèh iku dakkandhakakémarang kowé, supaya kabungahankudumununga ing kowé lan kabungahanmudadia sampurna.12Dhawuhku iku mangkéné, yaikusupaya kowé padha tresna-tinresnanana,dikaya anggonku wus nresnani kowé.13Ora ana katresnan kang gedhénéngluwihi katresnané wong kangngetohaké nyawané kanggo nglabuhimitra-mitrané.14Kowé iku mitraku, menawa kowépadha nglakoni apa kang dakdhawuhakémarang kowé.15Aku ora ngarani abdi manèh marangkowé, sabab abdi iku ora mangerti apakang katindakaké déning bendarané,nanging kowé wus padha daksebut mitra,jalaran sabarang kang wis dakrungusaka Ramaku, iku wis daksumurupakékabèh marang kowé.16Dudu kowé kang padha milih Aku,nanging Aku kang milih kowé. Aku wisnetepaké, supaya kowé padha lunga lanmetokaké woh lan wohmu iku lestaria,sarana mangkono apa kang koksuwun

YOHANES 15.17–22 107

marang Sang Rama atas saka jenengku,kajurungana déning Panjenenganémarang kowé.17 Iki dhawuhku marang kowé: Padhatresna-tinresnanana."18 "Menawa kowé padha disengitidéning jagat, élinga yèn jagat wis sengitmarang Aku sadurungé kowé.19Saupama pinangkamu saka ingjagat, mesthi jagat tresna marang kowéawit dadi duwèké. Nanging sarèhnépinangkamu ora saka ing jagat, malahAku wus milih kowé saka ing jagat,mulané jagat sengit marang kowé.20Padha élinga marang pitutur kangwus dakwulangaké marang kowé: Kangjeneng abdi iku ora ngungkuli bendarané.Menawa Aku iki wis dikuya-kuya, kowéuga mesthi bakal dikuya-kuya; menawawong-wong iku netepi dhawuhku, mesthiiya netepi pituturmu.21Nanging iku kabèh bakal katandukakémarang kowé marga saka Aku, awitpadha ora wanuh marang Panjenenganékang ngutus Aku.22Saupama Aku ora teka lan oramituturi wong-wong iku, mesthi padha

YOHANES 15.23–16.1 108

ora duwé dosa. Nanging saiki wong-wongiku ora duwé alesan ing bab dosané.23Sing sapa sengit marang Aku, ugasengit marang Ramaku.24Saupama Aku ora nindakaképakaryan ana ing satengahé wong-wongiku, kang durung tau ditindakaké déningwong liya, mesthi ora padha dosa.Nanging saiki sanadyan wis padha weruhmarang iku kabèh, wong-wong iku padhasengit marang Aku lan marang Ramaku.25Nanging pangandika kang katulisana ing kitab Torèté wong-wong ikukudu ditetepi: Tiyang-tiyang punika samisengit dhateng Kawula tanpa sabab.26Menawa Juru Panglipur kang bakaldakutus saka Sang Rama rawuh, yaikuRohing Kayektèn kang miyos saka SangRama, Panjenengané iku bakal neksènimungguh ing Aku.27Ananging kowé iya kudu neksèkakéuga, marga kowé wiwit wiwitan mulanunggal karo Aku."

161 "Kabèh iku dakkandhakakémarang kowé, supaya kowé aja

padha kena sandhungan banjur nampikaku.

YOHANES 16.2–7 1092Kowé bakal disébrataké saka sinagogé,malah bakal ana waktuné saben wongkang matèni kowé, padha ngira menawasaos pangabekti marang Allah.3Wong-wong iku tumindak mangkono,amarga padha ora wanuh marang SangRama lan marang Aku.4Nanging kabèh iki dakkandhakakémarang kowé, supaya menawa tekan ingwaktuné kowé padha éling, yèn Aku wusngandhakaké marang kowé." (16-4b)"Prakara iki ora dakkandhakaké marangkowé saka wiwitan mula, awit ngantisaiki Aku isih tetunggalan karo kowé,5nanging saiki Aku lunga sowanmarang ngarsané Panjenengané kangwis ngutus Aku, lan ora ana siji baé sakapanunggalanmu kang takon marangAku: Panjenengan tindak dhateng pundi?6Ananging marga kowé padhadakkandhani bab iku mau, temah atimusedhih.7Déné kang dakkandhakaké marangkowé iki bener: Luwih maédahi tumrapékowé, menawa Aku lunga. Sababmenawa Aku ora lunga, Juru Pitulung ikuora bakal nekani kowé, nanging menawa

YOHANES 16.8–14 110

Aku lunga, Aku bakal ngongkon JuruPitulung marang kowé.8Déné menawa Panjenengané rawuh,iku bakal ngyakinaké jagat bab dosa,bab kayektèn, lan bab pangadilan;9bab dosa, amarga padha tetep orapracaya marang Aku.10Bab kayektèn, awit Aku sowanmarang ngarsané Sang Rama lan kowépadha ora ndeleng Aku manèh;11bab pangadilan, amargapanggedhéné jagat iki wis kaukum.12 Isih akèh prakara kang preludakkandhakaké marang kowé, nangingsaiki kowé durung bisa nampa.13Nanging samangsa Panjenenganérawuh, yaiku Rohing Kayektèn, iku bakalnuntun kowé marang sakèhing kayektèn.Awit Panjenengané ora bakal pitutursaka sarirané dhéwé, nanging sabarangkang dipiyarsakaké iku kang bakaldingandikakaké sarta Panjenenganébakal martakaké prakara-prakara kangarep kelakon.14Panjenengané bakal ngluhuraké Aku,amarga bakal martakaké marang kowéapa kang katampi saka Aku.

YOHANES 16.15–19 11115Apa sakagungané Sang Rama, ikuiya duwèkku; mulané Aku pitutur,mangkéné: Juru Pitulung bakalmartakaké marang kowé apa kang wiskatampi saka Aku."16 "Mung kari sadhéla kowé bakal orapadha ndeleng Aku manèh lan sadhélaengkas kowé bakal padha ndeleng Akumanèh."17Krungu kang kaya mangkono ikusakabaté ana sawatara kang padharasanan, "Apa ta tegesé pangandikanémarang kita: Kari sadhéla nuli kowépadha ora ndeleng Aku, sadhéla manèhbanjur padha ndeleng Aku? Sarta: Akulunga menyang ngarsané Sang Rama?"18Banjur padha sapocapan, "Apa tategesé pangandika: Mung kari sadhéla?Aku padha ora mangerti apa kangdipangandikakaké iku."19Yésus pirsa, yèn para sakabatépadha sumedya munjuk pitakon marangPanjenengané, banjur ngandika, "Apakowé padha rerasanan apa kangdakngandikakaké mau, yaiku: Mungkari sadhéla nuli kowé bakal ora padhandeleng Aku lan sadhéla manèh kowébakal padha ndeleng Aku?

YOHANES 16.20–24 11220Satemen-temené Aku pitutur marangkowé: Kowé bakal padha nangis lansesambat, nanging jagat bakal bungah;kowé bakal padha nandhang susah,nanging kasusahanmu bakal malih dadikabungahan.21Samangsa wong wadon laginglarani, iku ngrasakaké susah, nangingsamangsa wis nglairaké bayiné, wis orakèlingan manèh marang larané, margasaka bungahé déné ana manungsakalairaké ing donya.22Mangkono uga kowé samengko iyapadha nandhang susah, nanging Akubakal nemoni kowé manèh, temahanbakal padha bungah atimu lan oraana wong siji-sijia kang bisa ngrebutkabungahanmu saka kowé.23 Ing dina iku kowé ora bakalpadha miterang apa-apa marang Aku.Satemené Aku pitutur marang kowé:Samubarang kang koksuwun marangSang Rama, iku bakal kaparingakémarang kowé atas saka jenengku.24Nganti sapréné kowé durung njalukapa-apa atas saka jenengku. Padhanyenyuwuna, kowé mesthi bakal

YOHANES 16.25–30 113

padha kaparingan, supaya sampurnakabungahanmu.25 Iku mau kabèh dakkandhakakémarang kowé sarana pasemon. Bakaltumeka ing waktuné anggonku mituturikowé ora nganggo pasemon manèh,nanging kanthi ngeblak anggonkumituturi kowé bab Sang Rama.26 Ing dina iku kowé bakal padhanyenyuwun atas saka jenengku. Akuora pitutur marang kowé, yèn Aku kangbakal nyuwunaké kowé marang SangRama,27awitdéné Sang Rama piyambaknresnani kowé, amarga kowé wis padhatresna marang Aku, lan pracaya yèn Akuiki pinangkané saka ing Allah.28Aku mijil saka Sang Rama, lan wusteka ing donya; Aku ninggalaké donyamanèh sowan marang Sang Rama."29Unjuké para sakabaté, "Lah, sapunikaPanjenengan ngandika kanthi ngeblak,mboten mawi pasemon malih.30Sapunika kawula sami mangertos,bilih Panjenengan pirsa samukawis lanmboten prelu tiyang munjuk pitakèndhumateng Panjenengan. Pramila

YOHANES 16.31–17.2 114

kawula sami pitados, bilih Panjenenganpunika mijil saking Allah."31Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Apa kowé saikipadha pracaya?32Lah, bakal tumeka ing waktuné,malah iya wis tekan waktuné, kowépadha kabuyaraké, padha menyangparanmu dhéwé-dhéwé, lan Akukoktinggal ijèn. Nanging Aku ora ijènamarga Sang Rama nunggil karo Aku.33Anggon-Ku mulangaké iku maukabèh marang kowé, supaya kowéolèh tentrem-rayahu ana ing Aku.Ana ing donya kowé padha nandhangpanganiaya, nanging padha ditetegatimu, Aku wis ngalahaké donya."

171Kaya mangkono maupangandikané Yésus.

Panjenengané banjur tumengamarang langit sarta matur, "Dhuh Rama,sampun dumugi wancinipun; mugi PutraPaduka kaluhurna, supados Putra Padukangluhuraken Paduka.2Kadosdéné anggèn Paduka sampunmaringi pangwaos mengku sawarniningagesang dhateng Sang Putra, makatenugi Sang Putra inggih badhé maringi

YOHANES 17.3–7 115

gesang langgeng dhateng sadayaingkang sampun Paduka paringakendhateng Sang Putra.3Wondéné gesang langgeng punikamanawi tiyang sami wanuh dhatengPaduka, Allah ingkang sejatos, sartadhateng Yésus Kristus utusan Paduka.4Kawula sampun ngluhuraken Padukawonten ing bumi sarana anggèn Kawulasampun ngrampungaken pakaryaningkang Paduka paringaken dhatengKawula supados katindakaken.5Déné sapunika, dhuh Rama, mugiPaduka ngluhuraken Kawula wontening ngarsa Paduka piyambak kanthikaluhuran ingkang sampun Kawuladarbèni ing ngarsa Paduka sadèrèngipunjagat tinalesan.6Kawula sampun medharaken asmaPaduka dhateng para tiyang ingkangPaduka paringaken dhateng Kawulasaking jagat. Tiyang-tiyang punikakagungan Paduka sarta sampun Padukaparingaken dhateng Kawula, sahasampun sami ngèstokaken pangandikaPaduka.7Sapunika sampun sami mangertos,bilih sadaya peparing Paduka dhateng

YOHANES 17.8–11 116

Kawula punika pinangkanipun sakingPaduka.8Amargi sadaya pangandika ingkangPaduka paringaken dhateng Kawulapunika sampun Kawula tampèkakendhateng tiyang-tiyang wau saha sampundipun tampèni. Punapadéné sampunsami mangertos saèstu, bilih Kawulamijil saking Paduka lan sami pitados,bilih Paduka ingkang ngutus Kawula.9Kawula ndongakaken tiyang-tiyangpunika. Sanès jagat ingkang Kawuladongakaken, nanging tiyang-tiyangpeparing Paduka dhateng Kawula, awittiyang-tiyang punika inggih kagunganPaduka,10 lan sadaya gadhahan Kawula inggihkagungan Paduka sarta kagunganPaduka inggih gadhahan Kawula, sahaKawula sampun kaluhuraken wonten ingtiyang-tiyang punika.11Kawula sampun mboten wonten ingdonya malih, nanging tiyang-tiyangpunika taksih wonten ing donya,tuwin Kawula sowan dhateng ngarsaPaduka. Dhuh Rama ingkang Suci,tiyang-tiyang punika mugi Paduka reksawonten ing asma Paduka, inggih punika

YOHANES 17.12–14 117

asma Paduka ingkang sampun Padukaparingaken dhateng Kawula, supadostiyang-tiyang wau sami dados satunggalkadosdéné Paduka kaliyan Kawula.12Salaminipun Kawula nunggil kaliyantiyang-tiyang punika, Kawula ingkangngreksa wonten ing asma Paduka,ingkang sampun Paduka paringakendhateng Kawula; Kawula sampun njagitiyang-tiyang punika lan mboten wontentiyang satunggal kémawon ingkangical, kajawi namung tiyang satunggalingkang sampun pinasthi risak, supadoskayektosan suraosing Kitab Suci.13Nanging samangké, Kawulasowan dhateng ngarsa Paduka, lanKawula ngaturaken sadaya punika ingsalebetipun Kawula taksih wonten ingdonya, supados kabingahan Kawulawonten ing tiyang-tiyang wau sangsayasampurna.14Tiyang-tiyang wau sampun Kawulasukani pangandika Paduka, lan samidipun sengiti déning jagat, amargipinangkanipun mboten saking jagat,kadosdéné pinangka Kawula punikainggih mboten saking jagat.

YOHANES 17.15–21 11815Kawula mboten nyuwun, supadostiyang-tiyang wau kapundhuta sakingdonya, nanging supados Paduka reksasaking piawon.16Tiyang-tiyang wau pinangkanipunmboten saking jagat, kadosdénépinangka Kawula punika inggih mbotensaking jagat.17Mugi sami Paduka sucèkaken ingkayektosan; inggih pangandika Padukapunika kayektosan.18Kadosdéné Paduka sampun ngutusKawula dhateng jagat, makaten ugiKawula inggih ngèngkèn tiyang-tiyangwau dhateng jagat;19 sarta Kawula nucèkaken badanKawula kanggé tiyang-tiyang wau,supados ugi sami sinucèkaken ingkayektosan.20Mboten namung kanggé tiyang-tiyang punika kémawon anggènKawula ndedonga, nanging ugi kanggétiyang-tiyang sanèsipun ingkang samipitados dhateng Kawula margi sakingpiwucalipun tiyang-tiyang wau,21 supados sadaya sami dadosasatunggal kadosdéné Paduka, dhuhRama, wonten ing Kawula, sarta Kawula

YOHANES 17.22–24 119

wonten ing Paduka, murih sami dadosasatunggal ing Paduka lan Kawula,supados jagat pitados, bilih Padukaingkang ngutus Kawula.22Kawula sampun nyukakakenkamulyan, ingkang Paduka paringakendhateng Kawula, dhateng tiyang-tiyangpunika, supados sami dados satunggal,kadosdéné Paduka lan Kawula inggihdados satunggal.23Kawula wonten ing tiyang-tiyangpunika sarta Paduka wonten ingKawula supados sampurna anggènipundados satunggal, sarta supados jagatmangertos, bilih Paduka ingkangsampun ngutus Kawula saha bilih Padukanresnani tiyang-tiyang punika kadosdénéanggèn Paduka nresnani Kawula.24Dhuh Rama, ingkang dados pikajengKawula, Kawula wontena ing pundikémawon, tiyang-tiyang punika tansahnunggila kaliyan Kawula, inggih punikatiyang-tiyang ingkang sampun Padukaparingaken dhateng Kawula, supadossumerep dhateng kamulyan Kawulaingkang sampun Paduka paringakendhateng Kawula, awit Paduka nresnani

YOHANES 17.25–18.3 120

Kawula wiwit sadèrèngipun jagattinalesan.25Dhuh Rama ingkang adil, jagatpunika pancèn mboten wanuh dhatengPaduka, nanging Kawula wanuh dhatengPaduka, sarta tiyang-tiyang punika samimangertos, bilih Paduka ingkang sampunngutus Kawula.26Punapadéné asma Paduka sampunKawula sumerepaken dhateng tiyang-tiyang punika sarta inggih badhé Kawulasumerepaken, supados katresnaningkang Paduka paringaken dhatengKawula punika wonten ing tiyang-tiyangpunika, sarta Kawula inggih wonten ingtiyang-tiyang punika."

181Sawisé Yésus ngandikamangkono, banjur miyos saka

ing kono tindak menyang sabrangékali Kidron bareng karo para sakabaté.Ing kono ana patamanan kang tumulidilebeti bareng karo para sakabaté.2Yudas, kang ngulungaké Yésus iyaweruh panggonan iku, amarga Yésusasring nglempak karo para sakabaté anaing kono.3Yudas banjur teka ing kono kanthiprajurit sapantha lan para tukang jaga

YOHANES 18.4–9 121

Padaleman Suci, kang diutus déningpara pangarepé imam tuwin para Farisi,padha nggawa lentéra, obor, sartagegaman.4Yésus pirsa sabarang kang bakalnempuh sarirané, banjur majeng sartangandika marang wong-wong mau,"Kowé padha nggolèki sapa?"5Wangsulané kang padha kadangu,"Yésus wong Nasarèt." PangandikanéYésus, "Iya Aku iki." Yudas kangngulungaké Panjenengané, uga ngadegana ing kono bareng karo wong-wongmau.6Bareng padha dipangandikani, "IyaAku iki," tumuli padha mundur sarta tibaing lemah.7Yésus banjur ndangu manèh marangwong-wong mau, "Kowé padha nggolèkisapa?" Unjuké wong-wong mau, "Yésuswong Nasarèt."8Yésus paring wangsulan, "Aku wuspitutur marang kowé: Iya Aku iki wongé.Menawa Aku kang padha kokgolèki,wong-wong iki karebèn padha lunga."9Mangkono iku supaya ngetrepipangandika kang mangkéné, "Tiyang-tiyang ingkang Paduka paringaken

YOHANES 18.10–15 122

dhateng Kawula mboten wontensatunggal kémawon ingkang kawulaicalaken."10Simon Pétrus kang asikep pedhang,banjur ngunus pedhangé, disabetakémarang abdiné Imam Agung, kupingékang tengen kaperung. Abdi maujenengé Malkhus.11Yésus tumuli ngandika marangPétrus, "Pedhangmu wrangkakna; apaAku ora kudu ngombé isining tuwungpeparingé Sang Rama marang Aku?"12Prajurit sapantha lan panggedénésarta para tukang jaga, kang dikongkondéning wong Yahudi, banjur nyekelYésus nuli kabanda,13Panjenengané kajujugaké luwihdhisik menyang dalemé Hanas, awit ikumarasepuhé Kayafas, kang jumenengImam Agung ing taun iku;14 lan iya Kayafas iku kang wus paringpamrayoga para pangarepé wongYahudi, "Luwih maédahi menawa wongsiji mati kanggo sakèhing bangsa."15Simon Pétrus karo sakabat siji liyanéngetutaké Yésus. Sakabat iku mautepang karo Imam Agung, banjur mlebu

YOHANES 18.16–20 123

menyang plataraning dalemé ImamAgung bareng karo Yésus,16nanging Pétrus kari ing jaba cedhakrégol. Sakabat liyané iku kang tepangkaro Imam Agung, nuli metu manèh,rembugan karo wong wadon kang njagarégol, banjur ngajak Pétrus mlebu.17Abdi wadon kang tunggu régol maungelokaké Pétrus, "Sampéyan rak inggihpanunggalané sakabaté tiyang niku?"Wangsulané Pétrus, "Sanès!"18 Ing nalika iku para abdi lan paratukang jaga Padaleman Suci wus padhagawé bedhiyang, marga ing wektu ikuhawané adhem, wong-wong iku padhangadeg gegeni ana ing kono. Pétrus ugangadeg gegeni awor karo wong-wongmau.19 Imam Agung banjur ndangu marangYésus bab para sakabaté lan babpiwulangé.20Wangsulané Yésus, "Anggèn Kulamituturi jagat punika wonten ingngedhèngan: Kula wicanten kanthingeblak dhateng jagat punika: Kulamucal salaminipun wonten ing papanpangibadah lan ing Padaleman Suci,panggènanipun tiyang-tiyang Yahudi

YOHANES 18.21–25 124

sami makempal; kula mboten natéwicanten kanthi sesidheman.21Punapaa déné panjenengan pitakèndhateng Kula? Mangga pitakèna dhatengtiyang-tiyang ingkang sampun samimireng punapa ingkang sampun kulawucalaken dhateng tiyang-tiyang wau;sayektos, tiyang-tiyang wau sampunsami mangertos punapa ingkang Kulawucalaken."22Nalika Panjenengané ngandikamangkono iku, ana tukang jagakang ngadeg sacedhaké kono, napukpasuryané Yésus kambi kandha, "Kayamangkono iku wangsulanmu marangImam Agung?"23Yésus paring wangsulan,pangandikané, "Menawa wangsulankuiku luput, tuduhna luputé, nangingmenawa bener, sabab apa kowé napukAku?"24Yésus banjur kapurugaké kalawankabanda menyang ngarsané Kayafaskang jumeneng Imam Agung.25Simon Pétrus isih ngadeg gegeni.Wong-wong kang ana ing kono padhangelokaké Pétrus, "Sampéyan rak inggihsakabaté, ta?"

YOHANES 18.26–31 12526Pétrus sélak, pangucapé, "Sanès."Sawijiné abdiné Imam Agung, kalebusanaké kang kaperung kupingé déningPétrus, tumuli kandha, "Napa dudusampéyan sing kula sumerep tengpatamanan sareng tiyang niku?"27Pétrus iya sélak manèh, lan nalika ikuana jago kluruk.28Sawisé iku, Yésus kairid saka daleméKayafas menyang gedhong pangadilan.Nalika iku wayahé isih ésuk. Kang padhangirid Panjenengané iku ora lumebu inggedhong pangadilan, supaya aja kenaing najis, awit arep padha mangan ingpahargyan Paskah.29Mulané Pilatus kang miyos manggihiwong-wong mau, sarta ngandika,"Panggugatmu marang Wong iku babprakara apa?"30Wong-wong mau padha mangsuli,aturé, "Manawi Tiyang punika sanèsdurjana, kula sami mboten ngladosakendhateng Panjenengan!"31Dhawuhé Pilatus, "Wus gawanenWongé, patrapana miturut angger-anggering Torètmu." Aturé wong-wong Yahudi, "Kula mboten sami

YOHANES 18.32–36 126

kawenangaken matrapi paukuman pejahdhateng tiyang."32Kang mangkono iku supayakayektènana pangandikané Yésus, kangdingandikakaké kanggo mratélakakékepriyé patrap bakal sédané.33Pilatus banjur lumebet manèh inggedhong pangadilan, nuli nimbali Yésussarta ngandika, "Punapa Sampéyanpunika ratunipun tiyang Yahudi?"34Yésus paring wangsulan,"Panjenengan ngandika makatenpunika punapa saking panggalihpanjenengan piyambak, punapa wontentiyang sanès ingkang munjuk makatendhateng panjenengan bab ingatasipunKula?"35Pilatus ngandika, "Punapa kulapunika tiyang Yahudi? Bangsa Sampéyanpiyambak lan para pangajenging imamingkang ngladosaken Sampéyan dhatengkula; Sampéyan tumindak punapa?"36Yésus paring wangsulan, "KratonKula mboten saking donya ngriki;manawi kraton Kula saking donyangriki, mesthi tiyang-tiyang Kula saminglawan, supados Kula sampun ngantoskaulungaken dhateng tiyang Yahudi.

YOHANES 18.37–40 127

Nanging kraton Kula mboten sakingngriki."37Pilatus banjur ngandika, "Dados,Sampéyan punika punapa raja?" Paringwangsulané Yésus, "Panjenengansampun mastani, bilih Kula punikaraja. Inggih punika prelunipun Kulalair lan inggih punika prelunipun Kuladhateng donya punika, supados Kulaneksèni ing kayektosan; saben tiyangingkang asalipun saking kayektosan,sami mirengaken swanten Kula."38Pangandikané Pilatus, "Kayektosanpunika punapa?" (18-38b) Sawiséngandika mangkono, Pilatus tumulimiyos manggihi wong-wong Yahudimanèh sarta ngandika, "Mungguh ingaku Wong iku ora ana kaluputanéapa-apa.39Nanging kowé padha duwé padatan,samasa riyaya Paskah aku nglilaniluwaré wong siji kanggo kowé. Apa dadikarepmu supaya aku nglilakaké luwarérajané wong Yahudi kanggo kowé?"40Wong-wong mau padha mbengokmanèh, "Sampun Tiyang punika, nangingBarabas kémawon!" Anadéné Barabasiku bégal.

YOHANES 19.1–6 128

191Pilatus nuli dhawuh nggawaYésus supaya digebagi.

2Para prajurit padha nganam erikagawé makutha, banjur ditrapakéing mustakané. Wong-wong iku padhangagemaké jubah wungu,3nuli padha maju sarta ngucap,"Sugeng, rajanipun tiyang Yahudi!"Wong-wong mau banjur napukPasuryané.4Pilatus nuli miyos manèh sartangandika marang wong-wongmau, "Padha tontonen, iku Wongédakwetokaké ana ngarepmu, supayakowé padha mangerti, yèn mungguh ingaku, ora nemu kaluputané Wong iku."5Yésus tumuli miyos, ngagem makuthaeri lan jubah wungu. Pilatus ngandikamarang wong-wong mau, "SawangenWong iku!"6Nalika para pangarepé imam lan parawong jaga padha ndeleng Panjenengané,banjur padha mbengok, "Kasaliba,kasaliba!" Pangandikané Pilatus,"Gawanen lan saliben; awit mungguhing aku Wong iku ora ana kaluputanéapa-apa."

YOHANES 19.7–11 1297Wangsulané wong-wong Yahudi,"Kula sami gadhah angger-angger, lanmiturut angger-angger wau, Tiyangpunika kedah kaukum pejah, amargingaken-aken Putranipun Allah."8Bareng Pilatus mireng atur kangmangkono iku, saya wuwuh ajrihé,9banjur lumebet ing gedhongpangadilan manèh sarta ngandikamarang Yésus, "Asal Panjenengansaking pundi?" Nanging Yésus ora paringwangsulan.10Mulané Pilatus banjur ngandika,"Punapa Panjenengan mbotenpurun criyos dhateng kula? PunapaPanjenengan mboten sumerep, bilihkula punika gadhah pangwaos ngluwariPanjenengan lan ugi kwaos nyalibPanjenengan?"11Paring wangsulané Yésus,"Panjenengan mboten kagunganpangwaos punapa-punapa tumrapKula, manawi pangwaos wau mbotenkaparingaken dhateng panjenengansaking nginggil. Pramila: tiyang ingkangngulungaken Kula dhateng panjenengan,dosanipun langkung ageng."

YOHANES 19.12–16 13012Wiwit nalika iku Pilatus ngangkahngluwari Panjenengané, nanging wong-wong Yahudi padha mbengok, "Manawipanjenengan ngluwari tiyang punika,panjenengan sanès mitranipun Kaisar.Sabab tiyang ingkang ngaken-akendados raja, punika nglawan dhatengKaisar."13Bareng Pilatus mireng atur mangkonoiku, tumuli dhawuh ngedalaké Yésus lanbanjur lenggah ana ing kursi pangadilan,ing panggonan kang aran Litostrotos,ing basa Ibrani: Gabata.14 Ing nalika iku pinuju dina pacawisanPaskah, kira-kira jam rolas. Pilatusbanjur ngandika marang wong-wongYahudi, "Sawangen rajamu!"15Wong-wong mau padha bengok,"Kasirnakna! Kasirnakna! Kasaliba!"Pangandikané Pilatus, "Apa aku kudunyalib ratumu?" Wangsulané parapangarepé imam, "Kula sami mbotengadhah ratu kajawi namung Kaisar."16Wasana Pilatus banjur masrahakéYésus marang wong-wong mau supayadisalib. (19-16b) Wong-wong mau padhanampani Yésus.

YOHANES 19.17–23 13117Kalawan manggul salib, Yésus miyoslan tindak menyang panggonan kangaran Pacumplungan, ing basa Ibrani:Golgota.18 Ing kono, wong-wong mau padhanyalib Panjenengané, bareng karo wongloro liyané, dumunung ana ing kiwa lantengené, déné Yésus ana ing tengah.19Pilatus uga dhawuh masang tulisanana ing sandhuwuré salib, uniné, "Yésussaka Nasarèt Rajané wong Yahudi."20Akèh wong Yahudi kang padha macatulisan mau, amarga papan panyalibéYésus iku cedhak kutha, lan tulisan maunganggo basa Ibrani, Latin, lan Yunani.21Para pangarepé imam bangsa Yahudibanjur padha matur marang Pilatus,"Panjenengan sampun nyerat: Rajanéwong Yahudi, namung pangakenipun:Aku iki Rajané wong Yahudi."22Wangsulané Pilatus, "Apa kang wusdaktulis, tetep katulis."23Sawisé para prajurit mau padhanyalib Yésus, banjur padha njupukpangagemané dipara papat, sabenprajurit sabagéan -- lan agemané jubahiya kajupuk. Jubah iku ora nganggo

YOHANES 19.24–28 132

dondoman, tenunané lajuran wiwit sakaing dhuwur tekan ngisor.24Mulané para prajurit mau padharembugan, "Iku aja didum-dum dadisuwèkan, nanging payo padha diundhikanggo nemtokaké sapa kang olèh."Iku supaya kayektènan kang katulis ingKitab Suci: "Sandhangan Kawula samidipun dum-dum, saha jubah Kawuladipun undhi." Kang mangkono iku wuskatindakaké déning para prajurit mau.25 Ing sacedhaké salibé Yésus ikuana kang ibu lan sadhèrèké kang ibu,yaiku Maria bojoné Klopas tuwin MariaMagdaléna.26Bareng Yésus mirsani kang ibulan sakabat kang ditresnani ngadegsacedhaké kono, banjur ngandikamarang kang ibu, "Ibu, punika ingkangputra!"27Nuli ngandika marang sakabatmau, "Lah iku ibumu!" Wiwit nalika ikusakabat mau banjur mboyong ibunéYésus menyang omahé.28Sawisé iku, sarèhné Yésus pirsa, yènsamubarang kabèh wus rampung, banjurngandika, -- supaya kayektènana kangkatulis ing Kitab Suci --: "Aku ngelak!"

YOHANES 19.29–34 13329 Ing kono ana wadhah kang kebak isianggur kecut. Tumuli ana wong kangnyelupaké spons ing anggur kecut mau,nuli katuncepaké ing pang hisop, banjurdiaturaké ing tutuké Yésus.30Sawusé necep anggur kecut mau,Yésus tumuli ngandika, "Wus rampung!"Panjenengané banjur nungkulakémustaka lan masrahaké nyawané.31Sarèhné pinuju dina pacawisan lansupaya ing dina Sabat layon-layon oratetep ana ing kayu salib -- sabab dinaSabat iku dina Sabat kang pinunjul --mulané para pangarepé wong Yahudipadha teka sarta duwé panyuwunmarang Pilatus supaya sikilé wong-wong kang ana ing kayu salib padhakaremukana, lan layoné diudhunaké.32Mulané para prajurit banjur padhamara sarta ngremuki sikilé wong siji lansijiné kang disalib bareng karo Yésus.33Nanging bareng tekan enggonéYésus lan weruh menawa Panjenenganéwus séda, wong-wong iku ora padhangremuk sampéyané.34Éwasamono salah sijiné prajuritpanunggalané iku njojoh lambungé

YOHANES 19.35–39 134

Yésus nganggo tumbak, lan sanalikametu getihé lan banyuné.35Wong kang ndeleng dhéwé bab iku,iku kang neksèni, lan paseksèné ikunyata, sarta wong iku mangerti, yènpaseksiné iku nyata, supaya kowé ugapadha pracaya.36Sabab kelakoné iku mau supayakayektènan kang katulis ing Kitab Suci,"Ora ana balungé kang diremuk."37Lan ana tulisan manèh kangmratélakaké, "Wong-wong bakal padhanyawang Panjenengané, kang wusdijojoh."38Sawusé iku mau, Yusuf saka Arimatéaduwé atur panyuwun marang Pilatus,supaya dililani ngudhunaké layonéYésus. (Yusuf iku muridé Yésus nangingkanthi sidheman marga wedi karo parapangwasa Yahudi.) Pilatus uga nglilanipanyuwuné iku. Mulané tumuli sowansarta ngukup layoné Yésus.39Nikodémus uga teka mrono. Wongiku kang sakawit sowan ing ngarsanéYésus nalika wayah bengi. Nikodémusnggawa caruban lenga mur lan lengagaru, boboté watara sèket kati.

YOHANES 19.40–20.4 13540Wong-wong mau padha ngukuplayoné Yésus lan diulesi nganggo lawonkang ana adon-adoné kaya adaté wongYahudi yèn ngubur mayit.41Sacedhaking papan panggonanéYésus kasalib iku ana patamanané laning patamanan mau ana kuburan anyarkang durung tau dianggo ngubur wong.42Sarèhné pinuju dina pacawisanéwong Yahudi, sarta kuburané iku cedhak,mula Yésus banjur disarèkaké ana ingkono.

201 Ing dina kapisan ing mingguiku, wayah ésuk umun-umun,

nalika isih peteng, Maria Magdalénamenyang pasaréan lan weruh menawawatu tutupé guwa wis kasingkiraké sakaing pasaréan.2Tumuli lumayu nemoni Simon Pétruslan sakabat liyané kang dikasihi déningYésus, lan padha diwartani, "Gusti dipunpendhet tiyang saking pasaréan, lankula mboten sumerep wonten ing pundianggènipun nyarèkaken."3Pétrus lan sakabat liyané mau banjurpadha mangkat menyang pasaréan.4Sakaroné padha mlayu bebarengan,nanging sakabat liyané iku playuné luwih

YOHANES 20.5–12 136

rikat katimbang Simon Pétrus, satemahluwih dhisik tekané ing pasaréan.5Lan bareng nginguk menjero, weruhyèn ulesé wus sumèlèh ing lemah;nanging dhèwèké ora mlebu.6Simon Pétrus olèhé nututi iya nulitekan sarta banjur mlebu ing pasaréan,lan weruh ulesé sumèlèh ing lemah,7déné lawon riwé kang mauné anaing mustakané Yésus ora awor karoulesé, nanging wus kalempit sumèlèhkadhèwèkaké ing panggonan liya.8Sakabat liyané kang dhisik tekané ingpasaréan mau iya nuli mlebu, banjurndeleng sarta pracaya.9Awit salawasé sakabat-sakabat maudurung padha mangerti isiné Kitab Sucikang mratélakaké, yèn Panjenenganépinesthi wungu saka ing antarané wongmati.10Sakabat loro iku mau tumuli padhamulih.11Nanging Maria Magdaléna ngadeg ingsajabané pasaréan karo nangis. Sajronénangis nginguk ing pasaréan,12weruh ana malaékat loro ngagemageman putih, padha lenggah, kang siji

YOHANES 20.13–17 137

ana ing ulon-ulon, sijiné ana ing dagantilas panggonan sumaréné Yésus.13Malaékat iku banjur padha ngandikamarang Maria, "Ibu, kena apa kowénangis?" Aturé Maria, "Gusti kuladipun pendhet tiyang lan kula mbotensumerep wonten ing pundi anggènipunnyarèkaken."14Sawusé matur mangkono, tumulinolèh memburi sarta weruh Yésusjumeneng ana ing kono, nanging oramangerti, menawa iku Yésus.15Yésus nuli ngandika, "Ibu, kena apakowé nangis? Kowé nggolèki sapa?"Maria ngira yèn iku juru taman, banjurmatur, "Bapak, manawi sampéyaningkang mendhet Panjenenganipun, kulasampéyan criyosi, wonten ing pundianggèn sampéyan nyarèkaken, kulapendhetipun."16Yésus tumuli ngandika, "Maria!"Maria banjur minger sarta munjuk ingbasa Ibrani, "Rabuni!" Jarwané: Guru.17Pangandikané Yésus, "Aja nggondhèliAku, awit Aku durung sowan menyangngarsané Ramaku, nanging lungaanemonana para Sadulurku, lan padhakandhanana, menawa Aku arep sowan

YOHANES 20.18–22 138

menyang ngarsané Ramaku lan Ramamuing ngarsané Allahku lan Allahmu."18Maria Magdaléna nuli lunga wewartamarang para sakabat, "Aku wus ndelengGusti!" sarta kang mangandikanibab-bab iku mau uga Panjenengané.19Bareng ing wayah bengi ing dinakapisan minggu iku para sakabaté Yésuspadha nglumpuk ana ing sawènèhingpapan, lawangé padha kakancing awitsaka wediné marang wong Yahudi. Ingnalika iku Yésus rawuh jumeneng anaing tengah-tengahé para sakabat sartangandika, "Tentrem-rahayu anaa ingkowé kabèh!"20Sawisé ngandika mangkono, tumulinedahaké astané lan lambungé marangpara sakabat. Para sakabat iku padhabungah nalika ndeleng Gusti.21Yésus banjur ngandika manèh,"Tentrem-rahayu anaa ing kowé kabèh!Kayadéné Rama anggoné ngutus Aku,mangkono uga saiki Aku ngutus kowé."22Sawusé ngandika mangkono,Panjenengané banjur ndamoni parasakabat lan dipangandikani, "Padhanampanana Roh Suci.

YOHANES 20.23–27 13923Menawa kowé padha ngapura dosanéwong, iku dosané diapura, lan menawakowé padha netepaké dosané, ikudosané isih tetep ana."24Nanging Tomas, panunggalanésakabat rolas iku, kang karan Didimus,nalikané Yésus rawuh pinuju ora nunggalkaro kanca-kancané.25Mulané, para sakabat liyané padhangandhani, "Aku wus padha ndelengGusti!" Nanging Tomas ngucap,"Sadurungé aku ndeleng tabeté pakuana ing astané lan sadurungé aku ndulektilas paku iku nganggo drijiku tuwinlambungé daklodok nganggo tanganku,aku ora pracaya babar pisan."26Bareng tekan wolung dinané, parasakabaté Yésus padha ana ing jero omahiku manèh sarta Tomas iya ana ingkono. Nalika lawangé padha kakancing,Yésus rawuh banjur jumeneng ana ingtengah-tengahé para sakabat sartangandika, "Tentrem-rahayu anaa ingkowé!"27Banjur ngandika marang Tomas,"Drijimu athungna mréné, delengentanganku, sarta ulungna tanganmu,dèlèhna ing lambungku lan kowé aja

YOHANES 20.28–21.3 140

nganti ora pracaya manèh, nangingpracayaa!"28Tomas mangsuli, unjuké, "Dhuh Gustikawula, Allah kawula!"29Pangandikané Yésus, "Amarga kowéwus ndeleng Aku, temah kowé pracaya.Rahayu wong kang padha ora ndeleng,nanging pracaya."30 Isih akèh manèh pratandha liyanékang katindakaké déning Yésus anaing ngarepé para sakabaté, kang orakasebut ana ing kitab iki,31nanging apa kang wus katulis,supaya kowé padha pracaya, yènYésus iku Kristus, Putrané Allah, sartasupaya sarana pracayamu, kowé padhanduwènana urip ana ing asmané.

211Sawisé iku, Yésus ngatingalmanèh marang para sakabaté ana

ing pinggir Tlaga Tibérias; déné anggonéngatingal mau mangkéné:2 Ing pesisir kono kang padha ngumpul:Simon Pétrus lan Tomas kang karanDidimus, Natanaél kang saka ing Kana,Wilayah Galiléa, anaké Zébédéus lansakabaté loro liyané.3Simon Pétrus tumuli kandha marangkanca-kancané mau, "Aku arep lunga

YOHANES 21.4–8 141

golèk iwak." Wangsulané kancané,"Aku iya padha mèlu kowé." Banjurpadha mangkat nunggang prau, nangingsawengi iku padha ora olèh apa-apa.4Nalika wus bangun ésuk, Yésusjumeneng ana ing gisik. Nanging parasakabaté padha ora mangerti, yèn ikuYésus.5Yésus tumuli ngandika, "Hé, bocah-bocah, apa kowé padha duwé lawuh?"Wangsulané, "Mboten."6Pangandikané Yésus, "Jalamu tibaknaing satengené prau, temah kowé bakalpadha olèh." Jalané nuli ditibakaké,nanging ora kena ditarik, awit sakaakèhing iwaké.7Sakabat kang dikasihi déning Yésustumuli kandha marang Pétrus, "IkuGusti." Bareng Simon Pétrus krungu, yèniku Yésus, tumuli nganggo sandhangané,marga isih ngliga; banjur ambyur ingtlaga.8Para sakabat liyané nusul nganggoprau, jalaran ora adoh saka ingdharatan, mung watara satus mèter,kambi nggèrèd jalané kang kebak iwakiku.

YOHANES 21.9–15 1429Samentasé ing dharatan, para sakabatpadha weruh geni areng, lan iwaktumumpang ing geni mau sarta roti.10Yésus ngandika marang parasakabat, "Njupuka iwak sawatara, sakaanggonmu mentas njala mau!"11Simon Pétrus banjur munggah praulan ngentas jalané menyang dharatan,jala iku kebak iwak gedhé-gedhé:cacahé nganti satus sèket telu. Nangingsanadyan nganti samono akèhé, jalanéora bedhah.12Pangandikané Yésus marang parasakabat, "Padha mrénéa, sarapana."Ora ana ing antarané para sakabatiku kang wani munjuk pitakon marangPanjenengané, "Paduka punika sinten?"Amarga wus padha mangerti, yènPanjenengané iku Yésus.13Yésus tumuli majeng, sarta mundhutroti mau, banjur diparingaké marangpara sakabat, mangkono uga iwaké.14 Iku wus kaping teluné anggoné Yésusngatingal marang para sakabaté sawiséwungu saka ing antarané wong mati.15Sawisé padha sarapan, Yésusngandika marang Simon Pétrus, "Simonanaké Yohanes, apa kowé tresna

YOHANES 21.16–18 143

marang Aku ngluwihi wong-wong iki?"Unjuké Pétrus, "Inggih Gusti, Gustipirsa, bilih kawula remen dhatengGusti." Pangandikané Yésus, "Rumatanacempé-cempéku!"16Pangandikané Yésus manèh marangPétrus kang kapindhoné, "Simon, anakéYohanes, apa kowé tresna marangAku?" Unjuké Pétrus, "Inggih Gusti,Gusti pirsa, bilih kawula remen dhatengGusti." Pangandikané Yésus, "Engonenwedhus-wedhusku!"17Pangandikané Yésus marang Pétruskang kaping teluné, "Simon, anakéYohanes, apa kowé tresna marang Aku?"Pétrus dadi sedhih atiné amarga Yésusndangu kang kaping teluné, "Apa kowétresna marang Aku?" Pétrus banjurmunjuk, "Dhuh, Gusti, Gusti pirsasamukawis, inggih pirsa, bilih kawularemen dhateng Gusti." PangandikanéYésus, "Engonen wedhus-wedhusku!18Satemen-temené Aku pitutur marangkowé: Nalika kowé isih enom, kowésabukan dhéwé lan kowé lumakumenyang ngendi baé kang kokkarepaké,nanging samangsa kowé wus tuwa,kowé bakal mulung tanganmu lan wong

YOHANES 21.19–23 144

liya kang bakal nyabuki kowé, banjurnggawa kowé menyang panggonan kangora kokkarepaké."19Bab iku dipangandikakaké kanggonélakaké kepriyé anggoné Pétrus bakalmati lan ngluhuraké Allah. Sawuséngandika mangkono mau, tumulidhawuh marang Pétrus, "Mèlua Aku!"20Bareng Pétrus nolèh, weruh sakabatkang dikasihi déning Yésus ndhèrèk,yaiku sakabat kang nalika bujanalungguh cedhaké Yésus, sarta munjuk,"Gusti, sinten tiyangipun ingkang badhéngulungaken Gusti?"21Nalika Pétrus weruh sakabat ikumau, nuli munjuk marang Yésus,"Gusti, piyambakipun punika lajengkadospundi?"22Pangandikané Yésus, "Saupamadakkarepaké, supaya iku tetep uripnganti satekaku, iku rak dudu urusanmu.Nanging kowé: Mèlua Aku!"23Banjur sumebar pawarta ing antaranépara sadulur-sadulur, yèn sakabat ikumau ora bakal mati. Nanging Yésus orangandika marang Pétrus, yèn sakabatmau bakal ora mati, nanging, "Saupama

YOHANES 21.24–25 145

dakkarepaké, supaya iku tetep uripnganti satekaku, iku dudu urusanmu."24 Iya sakabat iku, kang neksèni lanwus nulis bab iku mau kabèh, lan kitapadha mangerti, yèn paseksiné ikunyata.25 Isih akèh bab-bab liyané manèhkang katindakaké déning Yésus, nangingsaupama kabèh iku kudu ditulis siji-siji,dakkira jagat iki ora bisa ngemotsakèhing buku kang kudu ditulis iku.

Kisah Para Rasul

11Téofilus, ingkang kinurmatan, ingkitab kula ingkang kapisan, kula

nyariyosaken sakathahing pakaryan lanpiwulangipun Yésus,2ngantos dumugi ing dinten anggènipunkasengkakaken dhateng swarga.Sadèrèngipun, Panjenenganipun sampunparing dhawuh lantaran Roh Sucidhateng para rasul pepilihanipun.3Sareng sampun rampung anggènipunnandhang sangsara, Panjenenganipunlajeng ngatingal dhateng para rasul wau,sarta kalayan pratandha kathah paringbukti, bilih Panjenenganipun gesang.Amargi ngantos kawan dasa dintenlaminipun anggèning wongsal-wangsulngatingal saha paring pangandika babKratoning Allah dhateng para rasul wau.4 Ing sawijining dina nalika Yésusdhahar bebarengan karo para rasul,padha ora diparengaké ninggalYérusalèm, sarta padha didhawuhi tetepana ing kono, ngentèni janjiné Sang

KISAH PARA RASUL 1.5–10 2

Rama, kang mangkéné pangandikané,"Kowé wus padha krungu saka Aku,5Menawa Yohanes iku anggoné mbaptisnganggo banyu, nanging ora suwémanèh kowé bakal padha kabaptissarana Roh Suci."6Para rasul kang padha ngumpuliku nuli nyuwun pirsa, "Gusti, punapasapunika anggèn Panjenengan badhémulihaken kraton tumrap Israèl?"7Paring wangsulané, "Kowé oraprelu nyumurupi mangsa lan waktu,kang katamtokaké déning Sang Ramapiyambak, manut pangwaosé.8Nanging kowé bakal padha tampapangwasa, samangsa Roh Suci wusnedhaki kowé kabèh, sarta kowé bakalpadha dadi seksi-seksiku ana ingYérusalèm lan ing Yudéa sarta Samariakabèh, tuwin tumeka ing pungkasaningbumi."9Sawisé ngandika mangkono,Panjenengané nuli sinengkakakémenyang swarga, sineksènan déningpara rasul, banjur wus ora katingal,amarga kaaling-alingan méga.10Nalika lagi padha tumenga ing langitngawasaké anggoné Panjenengané

KISAH PARA RASUL 1.11–14 3

sumengka iku, dumadakan ana priyaloro jumeneng ing sacedhaké, padhangagem ageman putih,11kang tumuli mangandikanimangkéné, "Hé, wong-wong Galiléa,yagéné kowé padha ngadeg tumengaing langit? Yésus, kang sinengkakakémenyang swarga, nilar kowé kabèhiki, bakal rawuh manéh kanthi patrapkaya kang padha kokdeleng nalikaPanjenengané minggah menyangswarga."12Para rasul banjur padha bali menyangYérusalèm saka gunung Zaitun, kangsaka Yérusalèm adohé mung salakon ingdina Sabat.13Satekané ing kutha, nuli padhamunggah menyang kamar ing dhuwur,kang dipondhoki, yaiku: Pétrus lanYohanes, Yakobus lan Andréas, Filipuslan Tomas, Bartoloméus lan Matius,Yakobus anaké Alféus, lan Simon wongZélot sarta Yudas anaké Yakobus.14Kabèh padha saiyeg anggonémempeng ing pandonga, bebarengankaro wanita sawatara sarta Maria, ibunéYésus, tuwin para sadhèrèké Yésus.

KISAH PARA RASUL 1.15–20 415 Ing nalika samana Pétrus banjurjumeneng ana ing satengahé parasadulur tunggal pracaya, kang lagi padhanglumpuk, cacahé watara satus rongpuluh, sarta ngandika,16 "Hé, para Sadulur, pangandikaing Kitab Suci, kang kalairaké déningRoh Suci lantaran Daud, iku kudukayektènan, yaiku bab Yudas, kangdadi pangiridé wong-wong kang nyekelYésus.17Mauné wong iku klebu ing golongankita sarta mèlu nindakaké ayahan leladiiki."18Yudas iku wis tuku palemahansarana opahing pialané, banjur tibakrungkeb, wetengé bedhah, ngantijeroané mbrodhol kabèh.19Bab iku kasumurupan ing wongYérusalèm kabèh, mulané palemahanmau banjur diarani nganggo basanéwong-wong mau dhéwé, "Hakal-Dama",tegesé Palemahan Getih.20 "Sabab ing kitab Masmur tinulismangkéné: ‘Kémah-kémahipundadosa suwung, sampun ngantoswonten ingkang ngenggèni.’ Sarta:

KISAH PARA RASUL 1.21–26 5

‘Kalenggahanipun kapendheta déningtiyang sanès.’21Awit saka iku anaa siji kangdiwuwuhaké marang kita sakapanunggalané wong-wong kang tansahkekumpulan karo kita, nalika Gusti Yésusisih tetunggilan karo kita,22yaiku wiwit saka pambaptisé Yohanesnganti tekan dina sumengkané Yésusmenyang swarga, nilar kita, supaya mèludadi seksi bab wunguné."23Wong-wong banjur ngusulaké wongloro: Yusuf kang karan Barsabas lankang uga karan Yustus, tuwin Matias.24Kabèh nuli padha ndedonga lanmunjuk, "Dhuh, Gusti, Paduka ingkangnguningani manahipun sadaya tiyang,mugi karsa paring pitedah, tiyang kalihpunika pundi ingkang Paduka pilih,25 supados nampèni kalenggahanlelados, inggih punika kalenggahanrasul, ingkang katilar déning Yudas,ingkang sampun késah dhatengpanggénan ingkang samesthinipuntumrap tiyang wau."26Banjur padha diundhi, satemah kangkena Matias, mula banjur kawuwuhakémarang para rasul sawelas.

KISAH PARA RASUL 2.1–7 6

21Bareng ing dina riyaya Péntakosta,wong-wong kabèh padha nglumpuk.

2Dumadakan ana swara saka langit,saèmper sumiyuting angin gedhé,kang ngèbeki saomah kang kanggolelungguhan,3banjur padha ndeleng urubing geniilat-ilatan, kang ambyar lan nibani sabenwong mau kabèh.4Tumuli wong kabèh padha kapenuhaning Roh Suci sarta banjur padha wiwitguneman nganggo basa-basa liya, kayakang kawisikaké déning Roh iku supayakaucapaké.5Nalika samana ing Yérusalém anawong-wong Yahudi kang salèh sakasarupaning bangsa ing sangisoringlangit.6Bareng ana swara mangkono mau,tumuli wong akèh padha teka kumrubutsarta padha gumun, amarga sabenwong krungu para rasul lan para muridiku padha guneman nganggo basanéwong-wong mau.7Kabèh padha njenger kaéraman,banjur padha ngucap, "Wong-wong kangpadha guneman iku rak wong Galiléa,ta?

KISAH PARA RASUL 2.8–14 78Kepriyé déné kita dhéwé-dhéwé padhakrungu anggoné guneman nganggo basakita dhéwé, yaiku basa kang kita anggoana ing nagara asal kita:9kita iki wong Partia, Média, Élam,kang padha manggon ing Mésopotamia,Yudéa lan Kapadokia, Pontus lan Asia,10Frigia lan Pamfilia, Mesir lan ingwewengkoné Libia kang cedhak karoKiréné, wong-wong neneka saka Roma,11 iya wong Yahudi iya wong kangngrasuk agama Yahudi, wong Kréta lanwong Arab, kita krungu wong-wongiku padha guneman nganggo basa kitadhéwé-dhéwé bab pakaryan-pakaryanagung kang katindakaké déning Allah."12Kabèh padha kaéraman sarta bingunglan padha takon-tinakon, mangkéné,13 "Apa ta tegesé iki?" Nanging wongliyané ana kang moyoki, ujaré, "Wongiku rak lagi padha mabuk anggur manis."14Pétrus tumuli jumeneng dalahpara kanthiné sawelas, sarta ngandikakalawan swara sora marang wong-wongmau, "Para Sadhèrèk Yahudi sahapanjenengan sadaya ingkang samimanggèn ing Yérusalèm, mugi sami

KISAH PARA RASUL 2.15–19 8

nggatosaken saha ngretos punapaingkang kula andharaken.15Tiyang-tiyang punika mboten samimabuk, kados panginten panjenengan,amargi sapunika saweg jam sangaénjing.16Nanging inggih punika ingkangkapangandikakaken déning Allahlumantar Nabi Yoèl makaten:17Bésuk ing dina-dina kang wekasan --mangkono pangandikané Allah -- Ingsunbakal ngesokaké Rohingsun marangsakèhing manungsa; anak-anakiralanang lan wadon bakal padha medharwangsit, lan wong nom-nomanirabakal padha nampa wahyu, sartawong-wongira kang wus tuwa bakalpadha olèh impèn.18Uga para abdiningsun lanang lanwadon bakal sunesoki Rohingsun ingdina-dina iku, lan bakal padha medharwangsit.19Sarta Ingsun bakal nganakakékaélokan-kaélokan ana ing dhuwur, anaing langit lan pratandha-pratandha anaing ngisor, ana ing bumi: getih lan genisarta kumeluning kukus.

KISAH PARA RASUL 2.20–23 920Srengéngé bakal dadi petengndhedhet lan rembulan bakal dadi getihsadurungé tekan dinaning Pangérankang agung lan luhur iku.21Anadéné saben wong kang nyebutasmané Pangéran iku bakal kapitulunganrahayu.22Para Sadhèrèk Israèl, sami mirengnaandharan kula punika: Ingkang kulakajengaken inggih punika Yésussaking Nasarèt, satunggaling priyaingkang sampun kapiji déning Allahsaha ingkang sampun kapratélakakendhateng panjenengan sadaya kalawanpangwaos-pangwaos, tuwin kaélokan-kaélokan sarta pratandha-pratandhaingkang katindakaken déning Allahlantaran Panjenenganipun, wontening tengah-tengah panjenengansadaya, kadosdéné ingkang sampunpanjenengan mangertosi.23Panjenenganipun ingkangkaulungaken déning Allah miturut karsasaha rancanganipun punika sampunpanjenengan salib sarta panjenengansédani lumantar tanganipun bangsa-bangsa ingkang duraka.

KISAH PARA RASUL 2.24–29 1024Nanging lajeng kawungokakendéning Allah, kauwalaken sakingsangsaraning pejah, amargi mbotenbadhé Panjenenganipun lestantunkawengku déning pangwaosing pejahpunika.25Awit Daud ngandika babPanjenenganipun makaten: Akutansah mandeng marang Pangéran,amarga Panjenengané jumeneng ingtengenku, satemah aku ora kéguh.26Mulané atiku sukarena lan ilatkusurak-surak; malah badanku bakal leremsajroning pangarep-arep,27amargi Paduka mboten masrahakenkawula dhateng jagatipun tiyang pejah,sarta mboten négakaken Abdi Padukaingkang suci ngalami risak.28Paduka paring sumerep dhatengkawula bab margining gesang; Padukabadhé nglubèraken kabingahan dhatengkawula wonten ing pangayunan Paduka.29Para Sadhèrèk, kula badhé cariyosdhateng panjenengan sadaya kanthiblaka-suta bab Daud, leluhuripun bangsakita. Panjenenganipun sampun sédasaha kasarèkaken, saha pasaréanipundumugi ing dinten punika taksih wonten.

KISAH PARA RASUL 2.30–33 1130Nanging panjenenganipun punikajumeneng nabi saha pirsa, bilih Allahsampun paring prajanji dhatengpanjenenganipun kalayan supaos,bilih Allah badhé nglenggahakentedhakipun Daud piyambak wonten ingdhamparipun.31Margi saking punika panjenenganipununinga sadèrèngipun sahangandikakaken bab wungunipunMésias, inggih punika nalika ngandika,bilih Panjenenganipun mboten dipuntégakaken wonten ing jagatipun tiyangpejah, saha bilih sariranipun mbotenbadhé ngalami risak.32 Inggih Yésus punika ingkangkawungokaken déning Allah, sahatumrap prakawis punika kula sadayaingkang sami dados seksinipun.33Punapadéné sareng Panjenenganipunsampun jinunjung déning astatengenipun Allah tuwin tampisaking Sang Rama, Roh Suciingkang kaprasetyakaken punika,Panjenenganipun lajeng ngesokakenRoh punika kados ingkang sampunpanjenengan sumerepi saha

KISAH PARA RASUL 2.34–38 12

panjenengan pireng wonten ingngriki.34Amargi sanès Daud ingkang minggahdhateng swarga, malah Daud piyambakngandika makaten: Pangéran wusngandika marang Gustiku:35Sira lenggaha ing satengeningsun,nganti mungsuhira kabèh wus padhasundadèkaké ancik-anciking tlapakanira.36Awit saking punika, umat Israèlsadaya kedah mangertos kalayan saèstu,bilih Allah sampun njumenengaken Yésusingkang panjenengan salib punika, dadosGusti lan Kristus."37Bareng wong-wong mau padhakrungu pangandika mangkono iku, atinépadha trenyuh, banjur padha maturpitakon marang Pétrus lan para rasulliyané, "Para Sadhèrèk, punapa ingkangkedah sami kula lampahi?"38Paring wangsulané Pétrus,"Sami mratobata sarta panjenenganpiyambak-piyambak sami kabaptisa ingasmanipun Yésus Kristus, murih angsalpangapuntening dosa panjenengan,satemah panjenengan sami badhénampèni peparing, inggih punika RohSuci.

KISAH PARA RASUL 2.39–44 1339Awitdéné ingkang kaparingan prajanjipunika panjenengan sadaya saha putra-putra panjenengan tuwin tiyang-tiyangingkang taksih tebih, sapinten ingkangbadhé tinimbalan déning Gusti Allahkita."40Tuwin kalawan pangandika-pangandika liyané akèh manèhpanjenengané paring paseksi lanpambereg marang wong-wong kabèh,pangandikané, "Sami sumingkira sakingpatunggilanipun tiyang-tiyang ingkangkeblinger."41Wong-wong kang nampanipangandikané Pétrus mau padhakabaptis. Ing dina iku, cacahé paramurid wuwuh watara telung èwu.42Wong-wong mau padha ngantepiing piwulangé para rasul lan anggonétetunggalan sarta padha tansahnglumpuk, saprelu nyuwil-nyuwil roti lanndedonga.43Wong kabèh padha kadununganrasa wedi, awit para rasul iku padhanganakaké mukjijat lan pratandha akèh.44Sarta wong kang pracaya kabèhpadha lestari manunggal, sakèhing

KISAH PARA RASUL 2.45–3.2 14

barang darbèké padha dianggep duwèkéwong akèh.45Apadéné tansah ana panunggalanékang ngedol barang darbèké, banjurdidum-dumaké marang wong kabèh,miturut kabutuhané.46Sadina-dina tansah padha nglumpukana ing Padaleman Suci kalawan tegensarta saiyeg. Padha nyuwil-nyuwil rotiana ing omahé kanthi giliran, padhamangan bebarengan kalawan bungahlan ati kang tulus,47karo memuji marang Allah, apadénépadha disenengi déning wong sabangsakabèh. Sarta manèh ing saben dinanécacahé wong kang padha kapitulunganrahayu diwuwuhi déning Gusti.

31 Ing sawijining dina, ngarepakéwektu sembahyang, yaiku jam

telu awan, Pétrus lan Yohanes padhaminggah menyang Padaleman Suci.2 Ing kono ana wong lumpuh lair mula,mulané saben dina digéndhong landipapanaké ing sacedhaké gapuraningPadaleman Suci kang aran GapuraÉndah, supaya ngemis marang wongkang padha lumebu menyang PadalemanSuci.

KISAH PARA RASUL 3.3–10 153Bareng wong mau weruh Pétruslan Yohanes arep lumebet menyangPadaleman Suci, banjur nyuwunpeparing.4Sakaroné padha mirsani wong ikusarta Pétrus tumuli ngandika, "Akupandengen."5Wong mau iya banjur mandengmarang sakaroné kanthi pangarep-arepbakal kaparingan apa-apa.6Nanging Pétrus nuli ngandika, "Emaslan pérak aku ora duwé, nanging kangaku duwé, kowé dakwènèhi: Demiasmané Yésus Kristus, wong Nasarètiku, ngadega lan lumakua!"7Panjenengané banjur ngasta tanganétengen wong mau, nulungi anggonéngadeg. Sanalika iku uga sikilé lanpoloké wong mau dadi kukuh,8 tumuli mlumpat sarta mlaku mrana-mréné, banjur ndhèrèk sakaroné lumebumenyang Padaleman Suci, kalawanjingkrak-jingkrak sarta memuji marangAllah.9Wong-wong kabèh weruh anggonémlaku karo memuji marang Allah iku10 sarta iya banjur padha ora pangling,yèn wong iku kang adaté lungguh ngemis

KISAH PARA RASUL 3.11–13 16

ana ing Gapura Éndah ing PadalemanSuci, satemah padha kaéraman langumun banget marang apa kang wuskelakon mungguh ing wong mau.11Sarèhné wong iku tansah ngetutakéPétrus lan Yohanes, mulané wong akèhkang padha gumun banget iku kabèhpadha teka ngrubung ana ing srambikang aran Srambi Salomo.12Bareng Pétrus pirsa wong akèh iku,banjur ngandika, "Para Sadhèrèk Israèl,punapaa déné panjenengan sadaya samigumun dhateng lelampahan punika sahapunapa sababipun déné panjenengansami ningali dhateng kula kekalih,kados-kados ingkang murugaken tiyangpunika saged lumampah, margi sakingpangwaos utawi kamursidan kula kekalihpiyambak?13Allahipun Abraham, Ishak lanYakub, Allahipun leluhur kita sampunmulyakaken Abdinipun, inggih punikaYésus ingkang panjenengan ulungakensaha panjenengan tampik wonten ingngarsanipun Pilatus, sanadyan Pilatusmutusaken bilih Panjenenganipun kedahdipun luwari.

KISAH PARA RASUL 3.14–18 1714Nanging panjenengan sampunnampik Ingkang Suci saha Leres,sarta milih tiyang ingkang damelpepejah, supados kaparingaken dhatengpanjenengan.15Dados panjenengan nyédaniPanjenenganipun ingkang dadosSumbering Gesang, nanging lajengsampun kawungokaken déning Allahsaking antawisipun tiyang pejah; sahatumrap bab punika kula ingkang samidados seksinipun.16Punapa déné margi saking pitadosdhateng asma Yésus punika, mila asmapunika sampun kelampahan ngiyatakentiyang ingkang panjenengan sumerepisaha ingkang panjenengan tepangipunika; sarta inggih kapitadosan punikaingkang njalari sarasipun tiyang punikawonten ing ngajeng panjenengansadaya.17Para Sadhèrèk, kula mangertos, bilihanggèn panjenengan sami tumindakmakaten punika, amargi sakingkiranging pangertosan, sami kados parapangageng panjenengan sadaya.18Nanging kanthi patrap makaten, Allahsampun kelampahan nuhoni punapa

KISAH PARA RASUL 3.19–22 18

ingkang kala rumiyin kapangandikakakenlantaran para nabinipun, inggih punikabilih Mésias ingkang kautus punikakedah nandhang sangsara.19Awit saking punika, sami èngetasaha sami mratobata, supados dosapanjenengan kaapunten,20 supados Pangéran lajeng paringwekdal ingkang damel lega saha ngutusYésus, ingkang wiwit sakawit sampunkatamtokaken dados Kristus kanggépanjenengan sadaya.21Kristus punika kedah lenggah wontening swarga ngantos dumugi titimangsapulihipun samukawis sadaya, kadosdénéingkang sampun dipun ngandikakakendéning Allah lumantar para nabinipuningkang suci nalika jaman rumiyin.22Rak sampun dipun ngandikakakendéning Musa, ‘Gusti Allah bakalnjumenengaké nabi saka ing antaranépara sadulurmu, padha kayadénéaku. Yaiku padha ngrungoknamarang panjenengané sarta sakèhingpangandika kang bakal kaparingakémarang kowé.

KISAH PARA RASUL 3.23–4.1 1923Sarta bakal kelakon, wong kabèhkang ora ngrungokaké nabi iku, bakalkatumpes saka ing antarané umat.’24Punapadéné sadaya nabi ingkangnaté nglairaken pangandika, wiwitSamuèl saha sapengkeripun, sampunsami meca bab jaman punika.25 Inggih panjenengan sadaya punikaingkang marisi pameca-pameca punikasaha angsal bagéan tumrap ingprajanjian ingkang dipun wontenakendéning Allah kaliyan leluhur kita, nalikaPanjenenganipun ngandika dhatengAbraham: Marga saka turunira, sakèhingbangsa ing salumahing bumi bakalbinerkahan.26Lan ingkang rumiyin inggihkanggé panjenengan sadaya punikaanggènipun Allah njumenengakenAbdinipun saha ngutus Panjenenganipunnuwèni panjenengan sadaya, supadospanjenengan sami kabarkahan sahanuntun panjenengan piyambak-piyambak nilar sakathahing piawonpanjenengan."

41Nalika Pétrus lan Yohanes lagingandikani wong akèh, dumadakan

padha katekan para imam lan lelurahé

KISAH PARA RASUL 4.2–7 20

jaga-baya Padaleman Suci sarta parawong Saduki.2Wong-wong iku padha nepsu banget,jalaran sakaroné padha mulang marangwong akèh sarta wewarta, menawaana ing Yésus ana patangèn saka ingantarané wong mati.3Banjur padha dicepeng lan ditahannganti dina candhaké, amarga wayahéwus wiwit peteng.4Nanging wong kang padhangrungokaké piwulangé mau akèhkang padha pracaya, temahan cacahéwong lanang kira-kira dadi limang èwu.5Kacarita ésuké para pangarepé wongYahudi lan para pinituwa sarta para ahliTorèt padha nganakaké parepatan anaing Yérusalèm6karo Imam Agung Hanas lan Kayafas,Yohanes lan Aleksander apadéné wongkabèh, kang kagolong trah Imam Agung.7Pétrus lan Yohanes banjur diadhepakémarang ngarsaning parepatan tuwinwiwit dipriksa kalawan didangu,mangkéné, "Panggawému kangmangkono mau kalawan pangwasa apalan atas jenengé sapa?"

KISAH PARA RASUL 4.8–12 218Pétrus, kapenuhan ing Roh Suci,tumuli matur, "Kula nuwun, parapangajenging bangsa saha parapinisepuh,9 sarèhning sapunika kula samikapriksa bab pandamel saé dhatengtiyang sakit saha kedah nerangakenkalayan pangwaos punapa tiyang punikaanggènipun kasarasaken,10pramila panjenengan sadaya dalahsabangsa Israèl sami kula aturi uninga,bilih punika margi saking asmanipunYésus Kristus saking Nasarèt, ingkangsampun panjenengan salib, nangingingkang sampun kawungokaken sakingantawisipun tiyang pejah déning Allah --inggih margi saking Yésus punika tiyangpunika saged ngadeg, pinanggih sampunsaras wonten ing ngarsa panjenengansapunika.11Yésus punika séla ingkang kabucaldéning para juru yasa padaleman --inggih punika panjenengan piyambak-- éwadéné sampun dados sélaningpojokan.12Kaliyan malih mboten wontenkarahayon wonten ing sintena kémawon,kajawi wonten ing Panjenenganipun,

KISAH PARA RASUL 4.13–17 22

amargi ing sakurebing langit punikamboten wonten asma sanèsipun ingkangkaparingaken dhateng manungsa,ingkang dados margining karahayonkita."13Bareng parepatan nguninganikakendelané Pétrus lan Yohanes mangkapirsa, yèn sakaroné iku mung wonglumrah lan dudu wong pasinaon,banjur padha éram, sarta padha orapangling, yèn loro-loroné iku padha dadipandhèrèké Yésus.14Nanging sarèhné padha mirsaniwong kang diwarasaké iku ngadeg anaing sandhingé para rasul, dadi ora bisambantah apa-apa.15Para rasul tumuli didhawuhi metusaka papan parepatan, pradata banjurrembagan,16pangandikané, "Tiyang punika kedahkita punapakaken? Awit sampun nyata,tumrap sadaya tiyang ingkang manggèning Yérusalèm, bilih kekalihipun samingawontenaken mukjijat ingkang nyolok,ingkang mboten saged kita sélaki.17Namung kémawon supados babpunika sampun ngantos saya sumebarwonten ing satengahing tiyang kathah,

KISAH PARA RASUL 4.18–21 23

prayoginipun tiyang kalih punika kitaancam saha kita awisi, supados sampunngantos rembagan malih kaliyan sintenakémawon atas asmanipun Yésus."18Bareng sakaroné wus didhawuhilumebu, padha diawisi supaya babar-pisan aja rembugan utawa memulangmanèh kalawan asmané Yésus.19Nanging Pétrus lan Yohanes padhamangsuli, "Panjenengan kula aturimenggalih piyambak, pundi ingkangleres wonten ing ngarsaning Allah: nurutdhateng panjenengan sadaya punapadhateng Allah.20Amargi tumrap kula sadaya mbotensaged mèndel anggèn kula samirembagan bab punapa ingkang sampunsami kula tingali sarta ingkang sampunsami kula pireng."21Pradata saya banget anggonéngancam marang para rasul mau,nanging wekasané iya banjur padhadililani mundur, sabab parepatan oramanggih bab kang kena kanggo ngukum,sarta wong akèh padha ngluhurakéasmané Allah, awit saka anané bab kangmentas kelakon.

KISAH PARA RASUL 4.22–27 2422 Jalaran wong kang kasarasaké saranamukjijat iku umuré wus luwih sakapatang puluh taun.23Sawusé kaluwaran, Pétrus lanYohanes banjur murugi mitra-mitranésarta banjur nyariyosaké bab apakang wus didhawuhaké déning parapangareping imam lan para pinituwa.24Bareng para mitrané krungu babiku, banjur padha bebarengan nyebutmarang Allah, unjuké, "Dhuh Pangéran,Paduka ingkang nitahaken langit, bumi,saganten tuwin saisinipun sadaya,25 sarta ingkang sampun ngandikakanthi pakaryanipun Roh Suci lumantarabdi Paduka Daud, leluhur kawulasadaya, makaten: Yagéné para bangsapadha waringuten, lan para suku-bangsané padha ngangen-angen prakarakang tanpa guna?26Para raja ing donya padha siyaga lanpara panggedhé padha nglumpuk areplumawan marang Pangéran lan marangJebadané.27Awitdéné sayektosipun Hérodès sahaPontius Pilatus, kaliyan para bangsatuwin suku-bangsa Israèl sampun saminglempak wonten ing kitha ngriki,

KISAH PARA RASUL 4.28–32 25

sumedya nglawan Yésus, Abdi Padukaingkang suci, ingkang Paduka jebadi28 supados nglampahi sadaya ingkangsampun Paduka tamtokaken wiwitsakawit déning pangwaos saha karsaPaduka.29Déné sapunika, dhuh Pangéran,Paduka mugi karsa nguninganipangancamipun dhateng kawulasadaya, saha para abdi Paduka mugisami kaparingan kakendelan kanggémartosaken pangandika Paduka.30Mugi Paduka karsa mulungakenasta Paduka, ingkang ndhatengakenkasarasan, punapa déné ngawontenakenpratandha-pratandha saha mukjijat-mukjijat kalayan asmanipun Yésus, AbdiPaduka ingkang suci."31Nalika padha ndedonga iku,panggonané kumpulan banjur horeg,sarta kabèh padha kapenuhan ing RohSuci, tuwin tumuli padha martakaképangandikaning Allah kalawan kendel.32Anadéné sagolonganing wong kangwus pracaya iku padha tunggal ati lantunggal budi, lan ora ana wong siji-sijiakang ngucap, yèn barang darbèké iku

KISAH PARA RASUL 4.33–5.2 26

duwèké dhéwé, nanging samubarangpadha diduwèni bebarengan.33Sabanjuré para rasul anggonéneksèni bab wunguné Gusti Yésuskalawan pangwasa kang gedhé sartakabèh padha kalubèran ing sih-rahmat.34Sabab ora ana wong siji-sijia ingpanunggalané kang kekurangan, amargawong kabèh kang duwé palemahanutawa omah, iku padha diedol, pepayonédigawa,35dicaosaké ing ngarsané para rasul,banjur didum-dum marang saben wong,manut kabutuhané.36Samono uga Yusuf, kang diparabiBarnabas déning para rasul, tegeséanaking panglipur, wong Lèwi sakaSiprus.37 Iku duwé pategalan, diedol, dhuwitpepayoné banjur digawa kacaosaké ingngarsané para rasul.

51Ana wong lanang jenengé Ananiaskaro somahé aran Safira, adol

palemahané.2Kanthi sarujuké somahé, wong maungunthet sapéranganing pepayoné iku,déné liyané banjur digawa dicaosaké ingngarsané para rasul.

KISAH PARA RASUL 5.3–9 273Nanging Pétrus ngandika, "Ananias,yagéné atimu dikwasani déning Iblis,nganti kowé nggorohi Roh Suci sartangunthet sapéranganing pepayonépalemahan iku?4Saupama palemahan iku ora diedol,apa iku ora tetep dadi duwèkmu, lansawusé diedol, apa pepayoné iku oratetep kokkwasani? Yagéné kowé kokngrancang pratingkah mangkono ana ingatimu? Dudu manungsa kang kokgorohi,nanging Allah."5Bareng Ananias krungu pangandikamangkono iku, banjur nggeblag pegatnyawa, temah wong kabèh kang krungubab iku padha wedi banget.6Para nom-noman tumuli padha teka,ngulesi mayité, banjur digotong metusarta dikubur.7Sawusé watara telung jam somahéAnanias lumebu, nanging ora sumurupapa kang mentas kelakon.8Pétrus banjur ngandika, "Akukandhanana, apa palemahan iku kokedolkalawan rega samono?" Wangsulanéwong wadon iku, "Inggih samanten."9Pangandikané Pétrus, "Yagéné kowésakloron padha sekuthon nyoba marang

KISAH PARA RASUL 5.10–14 28

Rohing Pangéran? Delengen, wong-wongkang mentas ngubur somahmu padhangadeg ana ing ngarep lawang, iku ugabakal nggotong kowé metu."10Wong wadon iku banjur nggeblagsanalika iku uga ana ing ngarsanéPétrus lan pegat nyawa. Nalika paranom-noman padha lumebu, wong wadonmau tinemu wus mati, banjur digotongmetu lan dikubur ing sacedhaké singlanang.11Wong sapasamuwan kabèh sartawong kang krungu bab iku padha bangetwediné.12Anadéné para rasul padha nganakaképratandha lan mukjijat akèh ana ingantarané wong akèh. Wong kabèh kangpadha pracaya tansah padha nglumpukana ing Srambi Salomo ing sajronépatunggalan kang raket.13Wong-wong liyané ora ana kang waningemori, nanging wong-wong akèh ikupadha banget anggoné ngajèni marangpara wong kang pracaya iku.14Cacahé wong kang padha pracayamarang Gusti iku saya wuwuh-wuwuh,lanang lan wadon,

KISAH PARA RASUL 5.15–21 2915malah padha nggawa wong-wongkang lara menyang dalan gedhé,kasèlèhaké ing ambèn utawa klasa,supaya menawa Pétrus langkung, saora-orané ana sing kena ayang-ayangané.16Dalah saka kutha-kutha ingsakubenging Yérusalèm padha tekagumrudug nggawa wong kang padhalara utawa kang padha kabidhung ingroh reged. Kabèh padha kasarasaké.17Wasana, marga saka bangetingdrengkiné, Imam Agung lan parapandhèrèké, yaiku wong-wong sakagolongan Saduki, padha tumindak.18Para rasul padha ditangkep landilebetaké ing pakunjaran umum.19Nanging bareng bengi ana malaékatéPangéran kang ngengakaké lawang-lawangé pakunjaran mau lan banjurngirid metu para rasul, sarta ngandika,20 "Padha menyanga PadalemanSuci, ngadega lan nggelarna sakèhépangandikaning urip iku marang wongakèh."21Para rasul padha mbangun miturutmarang piweling mau sarta barengbangun ésuk, padha lumebet ingPadaleman Suci lan banjur wiwit

KISAH PARA RASUL 5.22–25 30

memulang ana ing kono. Nalika samanaImam Agung lan para pandhèrèkédhawuh marang Pradata Agama supayamarepat, yaiku pakumpulané parapinituwaning bangsa Israèl, sarta banjurdhawuh mapag para rasul menyangpakunjaran.22Nanging bareng para abdi tekan ingpakunjaran, para rasul ora ketemu anaing kono. Banjur padha bali ngaturiuninga,23aturé, "Wau pakunjaran pinanggihtaksih kuncèn kekah, sarta sadaya tiyangjagi wonten ing papan jaginipun ingngajeng kori, nanging sareng kula bikak,ing nglebet mboten wonten tiyangipunsatunggal-satunggala."24Bareng pemimpining jaga-bayaPadaleman Suci lan para pangarepingimam krungu katrangan mangkono iku,padha kuwur atiné, banjur rerasananbakal kepriyé kadadéané.25Nanging banjur ana wong teka kangpratéla, "Kauningana, tiyang-tiyangingkang sampun panjenengan lebetakening pakunjaran punika, samangkéwonten ing Padaleman Suci memulangdhateng tiyang kathah."

KISAH PARA RASUL 5.26–31 3126Pemimpiné jaga-baya lan parapunggawané banjur padha menyangPadaleman Suci, nyepeng para rasul,nanging ora kanthi roda-peksa, jalaranwedi, menawa dibenturi watu wongakèh.27Para rasul mau diirid lan diajokakéing ngarsané Pradata Agama. ImamAgung nuli wiwit ndangu,28pangandikané: "Kowé rak wuspadha dakwanti-wanti aja memulangdemi Jeneng kuwi? Nanging nyatané,Yérusalèm wus kokkebaki piwulangmu,lan kowé sumedya nekakaké walatinggetihé Wong iku marang aku."29Pétrus lan para rasul banjur padhamangsuli, aturé, "Kita kedah langkungmbangun-turut dhateng Allah katimbangdhateng manungsa.30Allahipun leluhur kita sampunmungokaken Yésus, ingkang sampunpanjenengan gantung ing kajeng salibsaha panjenengan sédani.31 Inggih Panjenenganipun punikaingkang sampun sinengkakaken ingngaluhur déning Allah kalayan astanipuningkang tengen, kajumenengaken dadosPanuntun tuwin Juruwilujeng, supados

KISAH PARA RASUL 5.32–36 32

Israèl saged mratobat saha tampipangapuntening dosa.32Déné ingkang sami dados seksinipunprakawis punika, kula sadaya saha RohSuci ingkang sampun kaparingakendéning Allah dhateng tiyang sadayaingkang mbangun-turut dhatengPanjenenganipun."33Mireng atur mangkono iku, kabèhpadha muntab sarta banjur padhangangkah nyédani para rasul.34Nanging ing Pradata Agama iku, anawongé Farisi, nama Gamalièl, ahli Torètkang kajèn banget ana ing antaranéwong akèh, kang nuli ngadeg sarta usul,supaya para rasul padha didhawuhi metusadhéla.35Sawusé mangkono banjur ngaturipamrayoga, "Para Sadhèrèk Israèl, kulaaturi sami manggalih saèstu, punapaingkang badhé panjenengan tandukakendhateng tiyang-tiyang punika!36Amargi kala rumiyin sampunmuncul Téudas, ingkang ngaken tiyanglinangkung saha ingkang gadhahpanganut kirang langkung tiyang kawanatus; nanging tiyang wau lajeng dipun

KISAH PARA RASUL 5.37–41 33

pejahi, para panganutipun sadaya samibuyar saha sirna.37Sasampunipun tiyang punika, nalikadipun wontenaken cacah-jiwa, Yudasmuncul, tiyang Galiléa. Kathah tiyangingkang kasèrèd ing pambalélanipun,nanging Yudas punika inggih tiwas,sadaya panganutipun sami buyar.38Awit saking punika atur kula dhatengpanjenengan sadaya: Sampun tumindakpunapa-punapa tumrap tiyang-tiyangpunika. Sami kaetogna kémawon, awitmanawi kakajengan saha pandamelipunpunika asalipun saking manungsa, tamtubadhé sirna,39nanging manawi asalipun sakingAllah, panjenengan sadaya mbotenbadhé saged nyirnakaken tiyang-tiyangpunika; bokmanawi mangké badhékabuktèn ugi, bilih panjenengan saminglawan dhumateng Allah." Pamrayogaiku dituruti.40Pradata Agama iku banjur nimbalilan mecuti para rasul sarta nglarangmemulang atas asmané Yésus. Sawusémangkono padha kélilan mundur.41Para rasul padha mundur sakaing ngarsané Pradata Agama kalawan

KISAH PARA RASUL 5.42–6.3 34

bingah, jalaran wus padha kaanggeppantes nandhang sangsara marga sakaasma Yésus.42Sarta saben dina padha nglajengakéanggoné memulang ana ing PadalemanSuci lan ana ing omah-omah tuwinmartosaké Injil, kang mratélakaké, yènYésus iku Mésias.

61 Ing nalika iku, bareng cacahé paramurid saya wuwuh, tumuli thukul

panggrundel ing antarané wong-wongYahudi kang basané Yunani marangwong-wong Ibrani. amarga para rasuling paladèn saben dinané nglirwakaképandumané para randhané wong-wongmau.2Mulané rasul rolas banjur nimbali paramurid kabèh, padha diklumpukaké landipangandikani, "Aku padha rumangsaora prayoga, menawa marga sakaleladi bab pangan nganti nglirwakaképaladosan bab pangandikaning Allah.3Mulané, para Sadulur, padha milihawong pitu saka ing antaramu, kang wuskatitik becik, lan kapenuhan ing Rohsarta kawicaksanan, supaya aku padhabisa ngangkat wong-wong mau kanggoayahan iku,

KISAH PARA RASUL 6.4–9 354 satemah aku kabèh bisa nggatèkaképikiran kita mung ana ing pandonga laning paladosan pangandika."5Usul iku dituruti déning wongsapasamuwan kabèh, banjur milihStéfanus, wong kang kapenuhan ingpracaya lan Roh Suci, sarta Filipus,Prokhorus, Nikanor, Timon, Parménas,tuwin Nikolaus, wong kang ngrasukagama Yahudi saka Antiokhia.6Wong-wong iku padha diaturakéing ngarsané para rasul, lan pararasul banjur padha ndongakaké sartanumpangi asta.7Pangandikaning Allah saya sumebar,sarta cacahé murid ing Yérusalèm sayamundhak akèh. Dalah para imam akèhkang padha pasrah dadi wong pracaya.8Anadéné Stéfanus iku penuh ingrahmat lan pangwasa, nganakakémukjijat-mukjijat lan pratandha-pratandha ana ing antarané wongakèh.9Nanging banjur ana wong sawatarasaka pasamuwan Yahudi, kang kasebutpasamuwané wong-wong mardika --para wargané pasamuwan iku wong sakaing Kiréné lan Alèksandria -- bebarengan

KISAH PARA RASUL 6.10–14 36

karo wong Yahudi sawatara saka ingKilikia lan tanah Asia, kang padhabebantahan karo Stéfanus,10nanging padha ora bisa nglawankawicaksanané sarta Roh kang nuntunwicarané.11Nuli padha ngojok-ojoki wongsawatara supaya padha duwéa aturmangkéné, "Kula sampun sami mirengtiyang menika nyenyamah dhateng Musasaha Allah."12Kanthi patrap mangkono wong-wongmau padha gawé ributé wong akèh lanpara pinituwa tuwin para ahli Torèt;tumuli padha bebarengan nangkep lanngglandhang Stéfanus, diladèkaké ingngarsané Pradata Agama,13 sarta banjur ngajokaké seksi-seksipalsu kang padha matur mangkéné,"Tiyang punika mboten kèndel-kèndelanggènipun nglairaken tetembunganingkang nyenyamah dhateng panggènansuci punika saha dhateng angger-anggering Torèt,14amargi kula sampun sami mirengwicantenipun, bilih Yésus, tiyang Nasarètpunika badhé mbibrah panggènan punika

KISAH PARA RASUL 6.15–7.4 37

tuwin badhé nyantuni adat-tata-carapeparingipun Musa dhateng kita."15Kabèh kang padha lenggah ingParepatané Pradata Agama padhamaspadakaké Stéfanus, banjur padhasumerep praupané Stéfanus kayapasuryaning malaékat.

71 Imam Agung tumuli ngandika, "Apaiya bener mangkono?"

2Wangsulané Stéfanus, "Para Sadhèrèksaha para bapa, sumangga samikarsa midhangetaken. Allah ingkangMahamulya sampun ngatingal dhatengleluhur kita Abraham nalika taksihwonten ing Mésopotamia, sadèrèngipundedalem wonten ing Haran,3 saha ngandikani makaten: Siralungaa saka ing tanahira lan saka ingsanak-sadulurira sarta menyanga ingtanah kang bakal suntedahaké marangsira.4Panjenenganipun lajeng jengkarsaking tanahipun tiyang Kasdim, sahadedalem wonten ing Haran. Sasédanipuningkang rama, lajeng kadhawuhandéning Allah pindhah saking ngrikudhateng tanah ngriki, ingkang samipanjenengan dalemi sapunika.

KISAH PARA RASUL 7.5–9 385Wonten ing ngriku Allahmboten maringi warisan dhatengpanjenenganipun, siti sapecak kémawonmboten, nanging paring prajanji,badhé maringaken tanah punika dadoskagunganipun turun-tumurun, sanadyankala samanten dèrèng peputra.6Saha Allah nunten ngandika, bilihtedhak-turunipun badhé dados tiyangneneka wonten ing nagari manca punapamalih badhé kadadosaken budhak sartadipun aniaya laminipun kawan atus taun.7Nanging bangsa kang bakal dikawulaniiku - makaten pangandikanipun Allah-- bakal sunukum, lan sawusé iku,bakal padha metu saka kono tuwinbakal ngabekti marang Ingsun ana ingpanggonan kéné.8Allah lajeng maringi prajanjiantetak dhateng panjenenganipun,sarta makaten anggènipun Abrahampeputra Iskak, ingkang nunten dipunsupiti ing wolung dintenipun. DénéIskak nurunaken Yakub, tuwin Yakubnurunaken bapa-leluhur kita taler kalihwelas.9Margi saking drengkinipun, parabapa-leluhur kita wau lajeng nyadé

KISAH PARA RASUL 7.10–14 39

Yusuf dhateng tanah Mesir, nanging Allahnunggil kaliyan panjenenganipun,10 sarta dipun luwari saking sakathahingsangsaranipun saha kaparingan sih-rahmat tuwin kawicaksanan, nalikawonten ing ngarsanipun Firaun, raja ingMesir, lajeng kawisudha déning Firaundados tiyang ingkang ngasta pangwaostumrap ing tanah Mesir tuwin tumrapkedhatonipun sadaya.11 Ing saindenging tanah Mesir laning tanah Kanaan lajeng kadhatenganpaceklik saha kasisahan ageng, ngantosleluhur kita mboten saged angsal tedha.12Nanging sareng Yakub midhanget,bilih ing tanah Mesir wonten gandum,lajeng utusan para leluhur kita mrika.Punika ingkang kapisan.13Sareng lampahipun ingkang kapingkalih, Yusuf walèh dhateng parasadhèrèkipun, satemah asal-usulipunYusuf lajeng kauningan déning Firaun.14Yusuf lajeng utusan mapag Yakub,ramanipun, saha sadaya sanak-sadhèrèkipun, cacah-jiwa wonten pitungdasa gangsal.

KISAH PARA RASUL 7.15–21 4015Yakub lajeng tindak dhateng Mesir,wasana séda wonten ing ngrika dalahpara leluhur kita.16Layonipun sami kabekta dhatengSikhèm, kasarèkaken wonten ingpasaréan, ingkang sampun dipunpundhut déning Abraham sarana artapérak saking para putranipun Hémor ingSikhèm.17Nanging saya celak kalampahaningprajanji ingkang dipun paringakendéning Allah dhateng Abraham, bangsawau saya mindhak kathah wonten ingMesir,18ngantos wonten raja sanès ingkangngasta pepréntahan ing tanah Mesir,ingkang mboten ngretos bab Yusuf.19Raja punika nindakaken paékandhateng bangsa kita, para leluhur kitadipun siya-siya saha dipun purih mbucalibayi-bayinipun, supados sami pejah.20Kala samanten punika Musa miyos;panjenenganipun saé ing ngarsanipunAllah, lajeng kagulawenthah wonten ingdalemipun ingkang rama tigang wulanlaminipun.21Lajeng kabucal, nanging tumuntenkapupu déning putra putrinipun

KISAH PARA RASUL 7.22–26 41

Firaun, ingkang nggulawenthah kadosputranipun piyambak.22Musa nunten kawulang ing babkasagedanipun tiyang Mesir sadaya,satemah lajeng kadunungan kawibawaning wicara saha pandamel.23Sareng sampun yuswa kawan dasataun, panjenenganipun kagungan karsabadhé nuwèni para kadangipun inggihpunika tiyang Israèl.24Nalika punika panjenenganipunpirsa tiyang dipun aniaya déning tiyangMesir, nunten dipun pitulungi saha dipunbélani, tiyang Mesir wau dipun pejahi.25Pangintenipun, para kadangipunbadhé mangertos, bilih panjenenganipundipun agem déning Allah ngluwari parakadangipun wau sadaya, nanging samimboten mangertos.26Énjingipun panjenenganipunrawuh malih, kapinujon wontentiyang Israèl kalih ingkang sawegkerengan, tumunten mbudidaya badhéngrukunaken, pangandikanipun: ParaSadulur, kowé iku rak padha sadulur?Yagéné kok padha siya-siniya?

KISAH PARA RASUL 7.27–33 4227Nanging tiyang ingkang nganiayadhateng kancanipun punika lajengmabeni Musa, aturipun:28Sinten ingkang ngangkatpanjenengan dados pangagengsaha hakim kula? Punapa panjenengankagungan karsa badhé mejahi kula,kadosdéné anggèn panjenengan mejahitiyang Mesir kala wingi punika?29Sareng midhanget atur makatenpunika, Musa lajeng ngungsi saha dadostiyang neneka wonten ing tanah Midian.Wonten ing ngriku peputra kakung kalih.30Sareng sampun kawan dasa taun,lajeng wonten malaékat ingkangngatingal dhateng panjenenganipunwonten ing ara-ara samun ing redi Sinai,wonten ing latu murub ing grumbul eri.31Musa gumun mirsani tetingalanpunika, saha sareng nyelak badhé niti-priksa, nunten midhanget swanteningPangéran makaten:32 Ingsun iki Allahé leluhurira, AllahéAbraham, Ishak lan Yakub. Musasatemah gumeter saha ajrih mirsani.33Lajeng dipun ngandikani déningPangéran: Copoten trumpahé sikilira,

KISAH PARA RASUL 7.34–37 43

amarga panggonan kang sira idak ikulemah kang suci.34 Ingsun wis nggatosaké kalawantemenan marang kasangsaraningumatingsun kang ana ing tanah Mesir,sarta wis miyarsakaké pasambaté, tuwinIngsun wis tumedhak bakal ngluwari;mulané mrénéa, sira bakal sunutusmenyang tanah Mesir.35Musa ingkang sampun dipun tampikdéning tiyang-tiyang wau saranapangucapipun: Sinten ingkang ngangkatpanjenengan dados pangageng sahahakim? -- inggih Musa punika ingkangkautus déning Allah dados pangagengsarta juru pangluwar, lumantar malaékat,ingkang sampun ngatingal dhatengpanjenenganipun wonten ing grumbuleri.36 Inggih panjenenganipun punikaingkang ngirid medal tiyang-tiyang wausarana nindakaken mukjijat-mukjijattuwin pratandha-pratandha wontening tanah Mesir, wonten ing SagantenAbrit tuwin wonten ing ara-ara samun,ngantos kawan dasa taun dangunipun.37 Inggih Musa punika ingkang ngandikadhateng tiyang-tiyang Israèl: Allah bakal

KISAH PARA RASUL 7.38–41 44

ngangkat nabi kaya aku iki kanggo kowésaka ing antarané para sadulurmu.38 Inggih Musa punika ingkangdados pantawis wonten ing salebetingpasamuwan ing ara-ara samun,ing antawisipun malaékat ingkangmedharaken pangandika dhatengpanjenenganipun wonten redi Sinaikaliyan leluhur kita; saha inggihpanjenenganipun ingkang tampipangandika-pangandika ingkanggesang, supados kaparingaken dhatengkula lan panjenengan sadaya.39Nanging leluhur kita mbotensami mbangun-turut dhatengpanjenenganipun, malah dipuntampik. Ing salebeting manah samikepéngin wangsul dhateng tanah Mesir.40Dhateng Harun aturipun tetiyangpunika makaten: Kula sadayapanjenengan damelaken sesembahansawatawis, ingkang badhé ngirid lampahkula, amargi Musa ingkang sampunnuntun kula sadaya medal saking tanahMesir -- kula sami mboten sumerepkadospundi kawontenanipun.41Kala samanten lajeng sami damelreca pedhèt, sarta brahala punika

KISAH PARA RASUL 7.42–45 45

nunten dipun sajèni, saha lajeng samisukan-sukan tumrap punapa ingkangdipun damel piyambak punika.42Allah lajeng mengkeraken tiyang-tiyang wau, sami dipun uja anggènipunsami nyembah dhateng wadya-balaninglangit, kados ingkang sampun kaseratwonten ing kitabipun para nabimakaten: Apa sira tau nyaosaké kurbansembeléhan lan pisungsung marangIngsun, sajroné patang puluh taun anaing ara-ara-samun, hé turuné Israèl?43Ora tau, malah sira padha ngusungkémahé Molokh lan lintangé déwamuRéfan, reca-reca kang padha sira gawésarta sira dadèkaké sesembahan. Mulanésira bakal sunbuwang nganti tekan ingsabranging tanah Babél.44Kémahing Paseksi wonten ingsatengahing leluhur kita wonten ingara-ara samun, ingkang kayasa awitsaking dhawuhipun Allah dhateng Musa,miturut conto ingkang sampun dipuntingali.45Kémah wau tinampèn déning leluhurkita sarta lajeng kabekta lumebetdhateng tanah punika kalayan katuntundéning Yosua, inggih punika nalika tanah

KISAH PARA RASUL 7.46–51 46

punika karebat saking bangsa-bangsasanès, ingkang katundhung déningAllah saking sangajenging leluhur kita;makaten ngantos dumugi jamanipunDaud.46Daud sampun tampi sih-rahmatwonten ing ngarsanipun Allah sahanyuwun, supados dipun parengnambangun padaleman kagem AllahipunYakub.47Nanging Salomo ingkang yasapadaleman kagem Allah.48Namung kémawon IngkangMahaluhur mboten dedalem ing yasaningtanganipun manungsa, kados ingkangkapangandikakaken déning nabimakaten:49Langit iku dhamparingsun, sarta bumiiku ancik-anciking sampéyaningsun.Padaleman apa kang bakal sirayasa kagem Ingsun? Mangkonopangandikaning Pangéran, papanapa kang bakal dadi panggonanpalerebaningsun?50Apa dudu astaningsun piyambakkang yasa samubarang iki kabèh?51Hé, tiyang ingkang sami ndableg,wangkot ing manah, sarta mbudheg,

KISAH PARA RASUL 7.52–56 47

sampéyan tansah sami nglawan RohSuci, sami kados leluhur sampéyan,inggih makaten ugi sampéyan sadaya.52Nabi-nabi pundi ingkang mbotendipun aniaya déning leluhur sampéyan.Malah sami mejahi tiyang-tiyangingkang langkung rumiyin memeca babrawuhipun Sang Kayektèn, ingkangsapunika sampun sampéyan cidrani lansampéyan sédani.53Sampéyan sampun sami tampiangger-anggering Torèt, ingkang dipunparingaken lumantar para malaékat,nanging sami mboten sampéyan tetepi."54Bareng para warganing PradataAgama mireng iku mau kabèh, padharumaos katuwek panggalihé sarta dadipadha kerot-kerot, gregeten marangStéfanus.55Nanging Stéfanus kapenuhan ing RohSuci, tumenga ing langit, banjur pirsakamulyaning Allah lan Yésus jumenenging tengening Allah.56Nuli ngandika, "Sanyata, aku weruhlangit menga lan Putraning Manungsajumeneng ing tengené Allah."

KISAH PARA RASUL 7.57–8.3 4857Wong-wong nuli pada bengok-bengokngebyuk marang Stéfanus kambi nutupikupingé.58Banjur diglandhang menyangsanjabaning kutha, lan dibenturi watu.Para seksi padha cucul jubah ana ingngarepé wong anom kang jenengéSaulus.59Stéfanus sajroné dibenturi watu mau,ndedonga unjuké, "Dhuh Gusti Yésus,mugi karsa nampèni roh kawula."60Kalawan jèngkèng nuli nywantensora, "Dhuh Gusti, dosa punika mugisampun Paduka tempahaken dhatengtiyang-tiyang punika." Sawusé munjukmangkono iku banjur séda.

81 (8:1b) Ing nalika iku pasamuwaning Yérusalèm wiwit ngalami

panganiaya kang banget. Wong kabèhpadha buyar, pating slebar menyangtlatah Yudéa lan Samaria, kejaba pararasul.2Para wong salèh padha ngubur layonéStéfanus, sarta banget anggoné padhanangisi.3Nanging Saulus ngudi sirnanépasamuwan, saben omah dileboni,wong lanang lan wong wadon padha

KISAH PARA RASUL 8.4–10 49

diglandhang lan digawa menyangpakunjaran.4Wong-wong kang buyar mau padhandlajahi ing satanah kabèh karongabaraké Injil.5Lan Filipus tindak menyangsawenèhing kutha ing Samariamartakaké bab Mésias marangwong-wong ing kono.6Nalika wong akèh ngrungokakéapa kang diwartakaké déning Filipussarta nyumurupi pratandha-pratandhakang ditindakaké, banjur padha saiyegnampani pawartané iku.7Amarga wong akèh kang padhakapanjingan roh reged, rohé mau padhametu kalawan bengok-bengok, lan ugaakèh wong lumpuh sarta wong pincangkang padha diwarasaké,8 temahan ana kabungahan gedhé ingkutha kono.9 Ing kutha kono ana wong jenengéSimon, kang wiwit biyèn dadi tukangsihir lan gawé éramé rakyat Samaria,apadéné ngaku-aku wong kang pinunjul.10Wong-wong, gedhé, cilik, padhanganut marang wong iku, pangucapé,

KISAH PARA RASUL 8.11–16 50

"Wong iki wujuding pangwaosé Allahkang kasebut Pangwaos Agung."11Mulané padha manut marang wongiku, jalaran wis suwé anggoné gawééram sarana sihiré.12Nanging saiki padha pracaya marangFilipus, kang martakaké Injilé KratoningAllah sarta bab asmané Yésus Kristustuwin padha kabaptis, wong lanangdalasan wong wadon.13Simon dhéwé iya dadi pracayalan sawusé dibaptis, tansah rumaketmarang Filipus sarta sumlengerennyumurupi pratandha-pratandha lanmukjijat-mukjijat linuwih kang wuskelakon.14Bareng para rasul ing Yérusalèmpadha midhanget, yèn wong ingtanah Samaria wus padha nampanipangandikaning Allah, Pétrus lanYohanes padha kautus mrana.15Sarawuhé ing kono, sakaroné banjurpadha ndedonga supaya wong-wong ingSamaria padha kaparingan Roh Suci.16Amarga Roh Suci durung tumedhakmarang wong siji-sijia ing antaranéwong-wong mau, awit mung padhadibaptisi ing asmané Gusti Yésus.

KISAH PARA RASUL 8.17–23 5117Mulané kabèh banjur padhakatumpangan asta déning para rasulmau, satemah padha katedhakan RohSuci.18Bareng Simon sumurup, menawaanggoné padha pinaringan Roh Suci ikumarga katumpangan astané para rasul,banjur nawèni dhuwit marang para rasul,19karo matur, "Kula mugi kaparingankasektèn punika ugi, supados tiyangingkang kula tumpangi tangan, inggihlajeng katedhakan Roh Suci."20Nanging Pétrus banjur ngandikamarang wong mau, "Dhuwitmu sirnaabareng karo kowé, amarga kowé ngira,yèn kowé bisa nuku peparinging Allahnganggo dhuwit.21Kowé ora duwé panduman utawawewenang tumrap prakara iki, amargaatimu ora jujur ana ing ngarsané Allah.22Mulané mratobata saka durakamuiki sarta ndedongaa marang Pangéran,supaya niyating atimu iki kaparinganpangapura,23amarga aku sumurup, yèn atimu ikuwus kayadéné rempelu kang pait lankajiret ing piala."

KISAH PARA RASUL 8.24–29 5224Simon mangsuli, aturé, "Mugipanjenengan karsa ndongakaken kuladhateng Pangéran, supados sadayapangandika panjenengan tumrap kulapunika sampun ngantos kelampahan."25Para rasul mau sawisé paring paseksilan martakaké bab pangandikaningGusti banjur padha kondur menyangYérusalèm sarta sadalan-dalan padhangabaraké Injil ing désa akèh ingSamaria.26Tumuli ana malaékating Pangérankang ngandika marang Filipus,mangkéné, "Ngadega, lan mangkatamangidul liwat dalan kang mudhun sakaYérusalèm menyang Gaza." Dalan ikusepi.27Filipus jumeneng, banjur tindak.Ana priyagung Étiopia, panggedhé, lanjuru kahartakané Kandaké, ratu nagaraÉtiopia, kang tindak menyang Yérusalèmprelu ngibadah.28Nalika samono panjenengané lagikondur nitih kréta kambi maos kitabéNabi Yésaya.29Filipus banjur kadhawuhan déningRoh, "Mronoa, cedhakana kréta iku!"

KISAH PARA RASUL 8.30–34 5330Filipus banjur énggal-énggal murugilan mireng priyagung iku lagi maoskitabé Nabi Yésaya. Filipus matur,"Panjenengan punapa mangertosingkang panjenengan waos punika?"31Paring wangsulané, "Kadospundianggèn kula saged mangertos, manawimboten wonten ingkang nuntun?" Filipusbanjur didhawuhi minggah lan lenggahing sandhingé.32Anadéné nas kang diwaos ikusurasané mangkéné: Kayadéné wedhus,Panjenengané katuntun menyang papanpanyembelèhan, lan kaya cempé kangora nyuwara ana ing ngarepé wong kangngguntingi wuluné, mangkono anggonéPanjenengané ora mbikak tutuké.33Sajroning kaasorané Panjenenganéora tampi kaadilan; sapa kang bakalnyaritakaké tedhak-turuné? Sababnyawané kapundhut saka ing donya.34Priyagung mau banjur ngandikamarang Filipus, "Kula pitakèn dhatengpanjenengan, sinten ingkang dipunngandikakaken déning nabi punika?Punapa sariranipun piyambak, punapatiyang sanès?"

KISAH PARA RASUL 8.35–40 5435Filipus tumuli wiwit cariyos, wiwitsaka nas iku, banjur martosaké InjiléYésus.36Sakaroné padha nglajengaké tindaké,nuli rawuh ing papan kang ana banyuné.Priyagung mau banjur ngandika, "Lahpunika wonten toya. Punapa wontenpambenganipun, manawi kula dipunbaptis?"37 [Wangsulané Filipus, "Manawipanjenengan pitados kanthi gumolongingpanggalih, kénging." Wangsulanépriyagung mau, "Kula pitados, bilihYésus Kristus punika Putranipun Allah."]38Priyagung Étiopia mau banjur dhawuhngendhegaké krétané lan sakaroné nulipadha mandhap marani banyu, Filipuslan priyagung mau, sarta priyagung ikunuli dibaptis déning Filipus.39Bareng sakaroné wus padhamentas saka ing banyu, RohingPangéran tumuli nambut Filipus, lanora kasumerepan déning priyagungiku manèh. Panjenengané banjurnglajengaké tindaké kalawan renaningpanggalih.40Nanging Filipus tinemu wus ana ingAsdod, tindak nglangkungi tlatah kono

KISAH PARA RASUL 9.1–6 55

sarta ngabaraké Injil ana ing kutha-kuthakabèh nganti tekan Kaisaréa.

91Anadéné Saulus atiné isih kebakpangancam sarta pangigit-igit arep

matèni para muridé Gusti, banjur sowaning ngarsané Imam Agung,2 lan nyuwun layang pangwasa kangarep digawa menyang papan-papanpangibadah ing Damsyik, supayasamangsa mrangguli wong lanangutawa wong wadon kang padha nganutMargining Gusti, banjur kena ditangkeplan digawa menyang Yérusalèm.3Sajroné lumaku iku, bareng wuscedhak kutha Damsyik, dumadakan nuliana cahya tumlorong saka ing langitkang nglimputi wong mau.4Saulus banjur tiba ing lemahsarta krungu swara kang ngandikanimangkéné, "Saulus, Saulus, yagéné siranganiaya Ingsun?"5Atur wangsulané Saulus, "Padukapunika sinten, Gusti?" PangandikanéGusti, "Ingsun iki Yésus, kang sira aniayaiku.6Nanging ngadega, lumebua ing kutha,ana ing kono sira bakal didhawuhi apakang kudu sira lakoni."

KISAH PARA RASUL 9.7–13 567Anadéné wong-wong kang dadikanthining lakuné, padha njenger,marga pancèn padha krungu swara mau,nanging ora weruh wong siji-sijia.8Saulus banjur ngadeg lan ngelèkakémripaté, nanging ora bisa ndelengapa-apa. Tumuli dituntun lumebumenyang Damsyik.9Nganti telung dina lawasé anggonéora bisa ndeleng sarta ora mangan lanngombé.10 Ing Damsyik ana muridé Gustijenengé Ananias, iku didhawuhi déningGusti ing sajroning tetingalan, "Ananias!"11Unjuké, "Kawula, Gusti." DhawuhéGusti, "Ngadega, menyanga lurungkang aran Lurung Kenceng, menyangaomahé Yudas, golèkana wong kang sakaTarsus kang jenengé Saulus, saiki lagindedonga,12 lan sajroning tetingalan weruhwong aran Ananias kang lumebu sartanumpangi tangan, supaya bisa ndelengmanèh."13Ananias mangsuli, unjuké, "Gusti,kawula sampun mireng saking tiyangkathah bab tiyang punika, bilih kathahsanget piawon ingkang dipun tindakaken

KISAH PARA RASUL 9.14–18 57

tumrap para suci kagungan Padukaingkang wonten ing Yérusalèm,14 saha anggènipun mriki punikakalayan mundhi dhawuh saking parapangajenging imam supados nangkepisakathahing tiyang ingkang nyebut asmaPaduka."15Éwadéné Gusti ngandika, "Siramangkata, jalaran wong iki pirantipilihaningsun kanggo martakakéasmaningsun marang bangsa-bangsaliya sarta para raja lan wong-wongIsraèl.16 Ingsun piyambak bakal nuduhakémarang wong iku, sapira akèhingkasangsaran, kang bakal kasandhangawit saka asmaningsun."17Ananias tumuli mangkat mrono lanlumebu ing omah kono. Saulus banjurditumpangi tangan sarta tembungé,"Saulus, sadulurku, Gusti Yésus, kangwus ngatingal marang kowé ana ingdalan kang kokliwati, iku ngutus akumarani kowé, supaya kowé bisa ndelengmanèh lan kapenuhan ing Roh Suci."18Padha sanalika, kaya-kaya banjurana kulit tipis kang rupané mèmper sisikpadha rontog saka mripaté, satemah

KISAH PARA RASUL 9.19–24 58

Saulus bisa ndeleng manèh, banjurngadeg sarta kabaptis.19Déné sawisé mangan, kakuwatanénuli pulih. (9-19b) Saulus ana ingsatengahing para murid ing Damsyiksawatara dina.20Nalika iku Saulus iya martakaké babYésus ana ing papan-papan pangibadahsarta pratéla yèn Yésus iku PutraningAllah.21Wong kabèh kang ngrungokaképadha éram lan ngucap, "Apa iku dudusing ana ing Yérusalèm arep numpeswong kang nyebut jenengé Yésus iku,sarta tekané ing kéné iku apa orasumedya nangkepi wong-wong maubanjur diladèkaké ing ngarsané parapangareping imam?"22Nanging Saulus saya mundhakgedhé prabawané lan gawé judhegingwong-wong Yahudi kang manggon ingDamsyik, jalaran anggoné awèh paseksi,menawa Yésus iku Mésias.23Bareng wus sawatara dina, wongYahudi padha ngrembug bab rancangananggoné arep matèni Saulus.24Nanging sedya kang ala ikukaweruhan déning Saulus. Rina-wengi

KISAH PARA RASUL 9.25–30 59

wong Yahudi padha jaga ing gapura-gapuraning kutha, supaya bisa matèniSaulus.25Nanging ing wayah bengi banjurdipapag déning para muridé kaudhunakésaka bètènging kutha nganggo kranjang.26Satekané Yérusalèm Saulus banjurngudi bisané nunggal karo para murid,nanging kabèh padha wedi, awit padhaora ngandel, menawa Saulus iku ugawus dadi murid.27Mung baé banjur ditampa déningBarnabas lan dilantaraké menyangngarsané para rasul sarta padhadicaritani, bab anggoné Saulus ana ingdalan diketingali déning Gusti tuwinanggoné diparingi pangandika, apadénéanggoné memulang kalawan asmanéGusti kanthi kendel ana ing Damsyik.28Saulus lestari tetunggilan karo pararasul ana ing Yérusalèm lan kanthikendel memulang demi asmané Gusti,29apadéné uga rerembugan lanbebantahan karo para wong Yahudi kangbasané Yunani, nanging wong-wong ikupadha ngarah patiné.30Mung baé, bareng bab ikukasumurupan déning para sadulur

KISAH PARA RASUL 9.31–36 60

tunggal pracaya, banjur padhangungsèkaké Saulus menyang Kaisaréalan saka ing kono menyang Tarsus.31Anadéné ing sawatara wektupasamuwan ing satanah Yudéa, Galiléalan Samaria kabèh kaanané tentrem,padha kabangun sarta padha wedi-asihmarang Pangéran. Cacahé saya wuwuhakèh marga kapitulungan déning RohSuci.32Nalika samana Pétrus tindak mider-mider, tetuwi menyang ngendi-endi.Panjenengané uga ngrawuhi para suciing Lida.33Ana ing kono mrangguli wong kangaran Énéas, kang wis wolung taunnggluntung ana ing paturon amargalumpuh.34Wong iku dingandikani déning Pétrus,"Énéas, Yésus Kristus nyarasaké kowé;tangia lan paturonmu tatanen!" Sanalikaiku uga wong mau banjur tangi.35Wong ing Lida lan Saron kabèh padhaweruh wong mau, satemah banjur padhamratobat marang Gusti.36 Ing Yopé ana murid wadon jenengéTabita -- ing basa Yunani: Dorkas.

KISAH PARA RASUL 9.37–40 61

Wong wadon iku akèh banget anggonénindakaké kabecikan lan dedana.37Nanging nalika samana wong iku larabanjur tilar-donya. Sawusé disucèni,layoné nuli diturokaké ana ing kamarndhuwur.38Lida iku cedhak karo Yopé. Barengpara murid padha krungu, yèn Pétrusana ing Lida, banjur kongkonan wongloro sowan ing ngarsané, ngaturaképanyuwun mangkéné, "Kula aturi énggalrawuh dhateng panggènan kula!"39Pétrus nuli énggal-énggal tindakbebarengan karo wong-wong mau.Bareng wis rawuh ing kana, banjurdidhèrèkaké menyang kamar ndhuwur.Para warandha padha ngadeg ingsacedhaké apadéné kalawan nangispadha nuduhaké kabèh klambi lansandhangan, gawéané Dorkas nalika isihurip.40Nanging kabèh nuli didhawuhimetu déning Pétrus. Panjenenganébanjur jèngkèng lan ndedonga. Sawusémangkono nuli minger ngadhepaké layonmau sarta ngandika, "Tabita, tangia!"Tabita nuli melèk lan bareng ndelengPétrus, banjur njenggèlèk linggih.

KISAH PARA RASUL 9.41–10.4 6241Tumuli tangané diasta déning Pétrus,dibantu anggoné ngadeg. Sawisémangkono nuli nimbali para suci lan parawarandha sarta nedahaké, yèn wongwadon mau wis urip.42Lelakon iku sumebar ing sakuthaYopé sarta akèh wong kang padha dadipracaya marang Gusti.43Sawusé mangkono Pétrus isih lerebana ing Yopé sawatara dina, ana ingomahé wong aran Simon, tukangwalulang.

101 Ing Kaisaréa ana wong aranKornélius, perwiraning pasukan

kang diarani pasukan Italia.2Wong mursid, dalah sabrayaté kabèhngabekti marang Allah, sarta akèhsedhekahé marang umat Yahudi tuwintansah ndedonga marang Allah.3Watara jam telu awan Kornélius ingsajroning tetingalan sumurup kalawancetha ana malaékaté Allah kang lumebeting omahé lan ngandikani, "Kornélius!"4Kornélius mandeng marang malaékatmau lan matur kalawan wedi, "Wontenpunapa, Gusti?" Paring wangsulanémalaékat mau, "Sakèhing pandongamulan sedhekahmu wus padha sumengka

KISAH PARA RASUL 10.5–11 63

marang ngarsaning Allah sarta Allahènget marang kowé.5Déné saiki kongkonana wong sawataramenyang Yopé, methuk wong aranSimon, kang peparab Pétrus.6Wong iku nginep ana ing omahétukang walulang, kang jeneng Simon,omahé ing pinggir sagara."7Sapengkeré malaékat kang ngandikanimangkono mau, Kornélius banjur nimbaliabdiné loro tuwin prajurit siji kangmursid, panunggalané kang tansahtetunggalan karo panjenengané,8 sarta sawisé diparingi katrangan babsakabèhé, nuli padha diutus menyangYopé.9Ésuké nalika utusan mau isih padhaana ing dalan lan wus cedhak karokutha, watara jam rolas awan, Pétrusminggah ing payon arep ndedonga.10Banjur kraos luwé lan kepéngindhahar, nanging nalika dhaharan lagidicawisaké, dumadakan rohé kalimputaning pangwaosing Allah.11Panjenengané pirsa langit mengasarta banjur ana barang kang wujudlawon amba, poncoté papat katalènan,kaudhunaké menyang lemah.

KISAH PARA RASUL 10.12–19 6412Lawon mau isi sakèhing kéwan kangsikilé papat, kéwan kang rumangkangsarta manuk.13Tumuli ana swara kapireng kangdhawuh, "Pétrus, ngadega, nyembelèhalan mangana kéwan-kéwan iku!"14Nanging Pétrus munjuk, "MbotenGusti, sabab kawula dèrèng naté nedhapunapa-punapa ingkang haram sahanajis."15Tumuli kapireng swara manèh kangkaping pindhoné, dhawuh, "Apa kang wiskapangandikakaké halal déning Allah,aja kokarani haram."16Bab iku nganti kelakon kaping telu lansawisé iku lawon mau banjur kaangkatmenyang langit manèh.17Nalika Pétrus isih judheg babmaknaning tetingalan kang mentasditampèni mau, wong-wong kang diutusdéning Kornélius, sawisé takon-takonbab omah palerebané Pétrus, wus anaing ngarep régol,18 sarta banjur ngundang sawenèhingwong lan takon, apa Simon kang peparabPétrus lereb ana ing omah kono.19Nalika Pétrus isih manggalih babtetingalan mau, banjur dipangandikani

KISAH PARA RASUL 10.20–24 65

déning Roh, "Lah ana wong telu nggolèkisira,20mulané ngadega, mudhuna lanmangkata bebarengan karo wong-wongiku, aja mangu-mangu, sabab Ingsunkang ngutus wong-wong iku."21Pétrus banjur mandhap sartangandika marang wong-wong mau,"Inggih kula punika tiyang ingkangsampéyan padosi; punapa prelunipunsampéyan sami mriki?"22Atur wangsulané, "Kornélius, perwiraingkang manahipun tulus saha ngabektidhateng Allah, punapadéné ingkangsampun kondhang saé wonten ingantawisipun bangsa Yahudi, tampiwangsiting Allah lumantar malaékat suci,supados ngaturi rawuh panjenengandhateng griyanipun saha mirengakenpunapa ingkang badhé panjenenganngandikakaken."23Wong-wong mau banjur didhawuhinginep ana ing kono. Ésuké sawiséwungu, Pétrus tumuli tindak bebarengankaro wong-wong mau sarta ana wongYopé sawatara kang ndhèrèkaké tindaké.24Ésuké manèh tindaké wus tekanKaisaréa, Kornélius wus ngentèni lan

KISAH PARA RASUL 10.25–30 66

wus ngulemi sanak-saduluré lan paramitrané.25Nalika Pétrus rawuh, Kornéliusmethukaké kambi sumungkem ingngarsané sarta sujud.26Nanging diadegaké déning Pétruskalawan dingandikani, "Kula aturijumeneng, kula punika namungmanungsa limrah."27Pétrus nuli lumebet kambi ngandikankaro Kornélius lan pinanggih wong akèhkang wus padha nglumpuk.28Tumuli padha dingandikanimangkéné, "Panjenengan sadaya samimangertos, bilih tiyang Yahudi punikadipun awisi sanget srawung kaliyantiyang-tiyang ingkang sanès Yahudiutawi lumebet ing griyanipun. NangingAllah sampun paring pitedah dhatengkula, bilih kula mboten dipun parengakennyebut sok sintena najis utawi haram.29 Inggih punika sababipun kula lajengmboten kawratan mriki. Pramila kulakepéngin sumerep, punapa sababipundéné kula panjenengan dhatengaken?"30Aturé Kornélius, "Kawan dintenkapengker, ing wekdal kinten-kintensami kaliyan sapunika, inggih punika

KISAH PARA RASUL 10.31–34 67

jam tiga siyang, kula saweg ndedongawonten ing griya.31Dumadakan wonten priya jumenenging ngajeng kula, pangagemanipungumilap ingkang lajeng ngandika,‘Kornélius, pandongamu wuskapiyarsakaké déning Allah lansedhekahmu wus kaèngetan ana ingngarsaning Allah.32Mulané kongkonana wong menyangYopé methuk Simon kang peparabPétrus, kang lagi mondhok ing omahéSimon, tukang walulang, ing pinggirsagara.’33Awit saking punika kula énggal-énggal kéngkénan tiyang sowanpanjenengan saha panjenengan sampunrawuh kalayan renaning penggalih.Sapunika kula sadaya sampun nglempaking ngriki, wonten ing ngarsanipun Allah,badhé mirengaken punapa ingkangkadhawuhaken déning Allah dhatengpanjenengan."34Pétrus banjur medhar pangandikamangkéné, "Kula sampun mangertossaèstu, bilih Allah mboten mbédak-mbédakaken tiyang.

KISAH PARA RASUL 10.35–38 6835Saben tiyang saking golonganbangsa punapa kémawon, ingkangngabekti dhateng Pangéran sahaingkang nindakaken punapa ingkangleres, punika ndadosaken keparengipunAllah.36Punika pangandika ingkangkadhawuhaken dhateng tiyang-tiyang Israèl, nalika Panjenenganipunmartosaken bab tentrem-rahayu lantaranYésus Kristus ingkang jumeneng dadosGustinipun tiyang sadaya.37Panjenengan sadaya sampunnguningani samukawis ingkang sampunkelampahan wonten ing saindengingtanah Yudéa wiwit saking Galiléa,sasampunipun baptisan ingkangkaundhangaken déning Yohanes,38 inggih punika bab Yésus sakingNasarèt: anggènipun jinebadan déningAllah kalawan Roh Suci saha daya-pangwaos. Panjenenganipun tindakmider-mider kalayan nindakakenkasaénan sarta nyarasaken sakathahingtiyang ingkang kawasésa déningIblis, amargi Allah nunggil kaliyanPanjenenganipun.

KISAH PARA RASUL 10.39–42 6939Wondéné kula sadaya punika samidados seksi tumrap sadaya ingkangdipun tindakaken wonten ing tanahipuntiyang Yahudi saha ing Yérusalèm;wasana lajeng kasédanan saranakagantung ing kajeng salib.40 Ing tigang dintenipun Yésus punikadipun wungokaken déning Allah sahasampun dados keparenging Allah, bilihPanjenenganipun lajeng ngatingal,41mboten dhateng tiyang sabangsasadaya, nanging namung dhatengpara seksi, ingkang sadèrèngipunsampun katemtokaken déning Allah,inggih punika dhateng kula sadayaingkang sampun ndhèrèk nedha lanngombé kaliyan Panjenenganipun,sasampunipun Panjenenganipun wungusaking antawisipun tiyang pejah.42Punapadéné Panjenenganipunsampun paring ayahan dhateng kulasadaya, martosaken dhateng tiyangsabangsa sadaya saha dados seksi,bilih inggih Panjenenganipun punikaingkang pinasthi déning Allah dadosHakim tumrap tiyang ingkang gesangsaha ingkang pejah.

KISAH PARA RASUL 10.43–48 7043 Inggih Panjenenganipun punikaingkang dipun seksèni para nabisadaya, bilih sinten ingkang pitadosdhateng Panjenenganipun, badhé tampipangapuntening dosa margi sakingasmanipun."44Nalika Pétrus lagi ngandika mangkonoiku, wong kabèh kang ngrungokaképangandika padha katedhakan Roh Suci.45Sakèhing wong pracaya sakagolongan tetakan kang ndhèrèkakéPétrus, padha éram, jalaran padhasumurup, yèn Roh Suci iku ugakaparingaké marang bangsa-bangsaliya;46amarga padha krungu anggonéwong-wong mau banjur padha gunemannganggo basa ilat lan ngluhuraké Allah.Pétrus banjur ngandika,47 "Apa ana kang bisa ngalang-alangiwong-wong iki padha dibaptisi nganggobanyu, marga wus padha tampa RohSuci kayadéné kita?"48Banjur dhawuh, supaya wong-wongmau padha dibaptisi ing asmané YésusKristus. Sawusé iku nuli padha nyuwun,supaya Pétrus lereb ana ing konosawatara dina.

KISAH PARA RASUL 11.1–6 71

111Para rasul lan sadulur-sadulurtunggal pracaya ing Yudéa padha

krungu, menawa bangsa-bangsa liya uganampani pangandikaning Allah.2Bareng Pétrus rawuh ing Yérusalèmwong-wong golongan tetakan padhapadudon karo panjenengané,3pangucapé, "Panjenengan sampunlumebet ing griyanipun tiyang-tiyangingkang mboten tetak saha dhaharsesarengan kaliyan tiyang-tiyang wau."4Nanging Pétrus banjur nerangakésamubarang kabèh kanthi runtut,pangandikané,5 "Kula saweg ndedonga wontening kitha Yopé, dumadakan roh kulakalimputan ing pangwaosipun Allah,kula lajeng sumerep tetingalan: wontenbarang ingkang wujud lawon wiyar,gumantung ing poncotipun sekawankaedhakaken saking langit ngantosdumugi ing ngajeng kula.6Sareng kula tamataken, kula sumerepsawarnining kéwan wonten ing lebetipun,kéwan suku sekawan, kéwan wanan,kéwan rumangkang saha peksi-peksi.

KISAH PARA RASUL 11.7–13 727Kula lajeng mireng swanten ingkangngandika dhateng kula: Ngadega,Pétrus, nyembelèha lan mangana!8Nanging kula matur, ‘Mboten, Gusti,amargi dèrèng naté wonten barangingkang karam utawi ingkang mbotenresik, ingkang lumebet ing cangkemkawula.’9Éwadéné swanten saking swargawau lajeng ngandika dhateng kulaingkang kaping kalihipun, ‘Apa kangkapangandikakaké déning Allah, menawaiku halal, aja kokarani haram!’10Bab punika kalampahan ngantoskaping tiga, sadaya wau nuntenkaangkat malih dhateng langit.11Sanalika punika wonten tiyang tigaingkang ngadeg ing sangajenging griya,ingkang kula sipengi; tiyang-tiyang wauutusan saking Kaisaréa murugi kula.12Kula nunten dipun ngandikanidéning Roh, ‘Mangkata bebarengan karowong-wong iku lan aja mangu-mangu!’Sadhèrèk enem punika tumut. Sarengkula lumebet ing griyanipun tiyang wau,13 tiyang punika tumunten nyariyosakendhateng kula sadaya, anggènipunsumerep malaékat jumeneng ing

KISAH PARA RASUL 11.14–19 73

griyanipun saha ngandika dhatengpiyambakipun, ‘Kongkonana wongmenyang Yopé methuk Simon kangpeparab Pétrus.14 Iku bakal awèh pawarta marangkowé, kang bakal nekakaké karahayontumrap kowé dalah sabrayatmu kabèh.’15Sareng kula wiwit wicanten, tiyang-tiyang wau lajeng sami katedhakan RohSuci, sami kadosdéné kita kala rumiyin.16Kula nunten kèngetan dhatengpangandikaning Gusti, ‘Yohanes mbaptisnganggo banyu, nanging sira kabèhbakal kabaptis kalawan Roh Suci.’17Dados manawi Allah maringakenrahmatipun dhateng tiyang-tiyang wausami kadosdéné dhateng kula nalikakita wiwit pitados dhateng Gusti YésusKristus, kadospundi anggèn kula sagednulak karsanipun Allah?"18Bareng krungu kang mangkono iku,pasamuwan banjur bisa nampa sartapadha ngluhuraké Allah, pangucapé,"Dadiné Allah uga paring pitobat marangbangsa-bangsa liya, kang nuntunmarang urip."19Kacarita marga saka panganiayakang kelakon sawusé Stéfanus kaukum

KISAH PARA RASUL 11.20–25 74

pati, akèh sadulur tunggal pracayapadha buyar nganti tekan Fénisia, Sipruslan Antiokhia, déné anggoné martakakéInjil mung marang wong Yahudi.20Nanging ana sawatara panunggalanéwong Siprus lan wong Kiréné, kang tekaing Antiokhia lan banjur wawan-rembugkaro wong-wong kang nggunakaké basaYunani sarta martakaké Gusti Yésus.21Astané Gusti nunggil karo wong-wong mau, satemah akèh kang padhadadi pracaya sarta mratobat marangPanjenengané.22Pawarta bab wong-wong maukeprungu déning pasamuwan ingYérusalèm; Barnabas banjur kautusdéning pasamuwan menyang Antiokhia.23Bareng wis rawuh ing kono lan pirsasih-rahmating Allah, Barnabas bingah.Sarta paring pitutur marang wong-wongmau, supaya padha tetep setya marangGusti,24awit Barnabas iku saé penggalihé,kapenuhan ing Roh Suci lan pracaya.Temahan ana wong akèh kang padhakawuwuhaké ing pasamuwané Gusti.25Barnabas banjur tindak menyangTarsus madosi Saulus. Bareng wus

KISAH PARA RASUL 11.26–12.1 75

pinanggih tumuli diajak menyangAntiokhia,26 sarta padha tetunggilan karopasamuwan nganti sataun lawasé,sinambi memulang marang wong akèh.Ana ing Antiokhia kono para murid wiwitpadha kasebut Kristen.27Nalika samana ana nabi sawatarakang rawuh ing Antiokhia sakaYérusalèm.28Ana siji kang asmané Agabus,jumeneng sarta marga saka kwaosingRoh ngandika, yèn ing saindenging jagatbakal katekan paceklik gedhé, kang iyakelakon nalika jamané Klaudius.29Para murid banjur padha mutusarep nglumpukaké sumbangan miturutkekuwatané dhéwé-dhéwé, bakaldikirimaké marang para sadulur tunggalpracaya ing Yudéa.30 Iku iya kelakon lan banjur dikirimakémarang para pinituwa lumantar Barnabaslan Saulus.

121Kurang-luwih ing wektu iku,Hérodès wiwit tumindak keras

marang wong pasamuwan sawatara.

KISAH PARA RASUL 12.2–6 762Panjenengané dhawuh nyédaniYakobus, sadhèrèké Yohanes, saranapedhang.3Bareng pirsa, menawa bab ikundadèkaké senengé atiné wong Yahudi,banjur nglajengaké tindaké kangmangkono iku sarta dhawuh nahanPétrus. Nalika iku pinuju dina riyaya RotiTanpa Ragi.4Bareng Pétrus wus dicepeng, Hérodèsdhawuh supaya dikunjara kanthi dijagadéning prajurit patang regu, saben reguwong papat. Karsané, salebaré Paskahbakal kaladèkaké ing ngarepé wongakèh.5 Iya kaya mangkono iku anggonéPétrus katahan ana ing pakunjaran.Nanging pasamuwan kalawan adrengndongakaké panjenengané marangAllah.6Nalika bengi sadurungé kaladèkakéing ngarepé wong akèh déning Hérodès,Pétrus saré kaapit déning prajurit loro,kabanda nganggo ranté loro, astanékaranté karo tangané prajurit mau.Kejaba saka iku, ing ngarep lawang anaprajurit kang padha jaga.

KISAH PARA RASUL 12.7–11 777Dumadakan ana malaékaté Pangéranjumeneng ing sacelaké Pétrus lan sèlkono kapadhangan ing cahya. Malaékatmau banjur nyablèk Pétrus, supayawungu kalawan ngandika, "Énggaltangia!" Ranténé nuli ucul saka ingastané Pétrus.8Malaékat iku banjur ngandika,"Sabukana lan enggonen trumpahmu!"Iku iya ditindakaké. Malaékat tumulingandika, "Jubahmu anggonen lanngetutna aku!"9Panjenengané iya banjur tindakmedal ndhèrèkaké malaékat sartaora pirsa, yèn apa kang ditindakakédéning malaékat iku kelakon temenan,rumangsané mung pirsa tetingalan.10Bareng wus padha nglangkungipajagan kapisan lan kapindho, nulirawuh ing gapura wesi kang anjog ingkutha. Lawangé iku menga dhéwé.Bareng wus rawuh ing jaba, banjurpadha tindak tekan pungkasaning dalan;dumadakan malaékat mau banjur nilarpanjenengané.11Bareng wus ènget kanthi cetha babkawontenané, Pétrus nuli ngunandika,"Saiki aku ngerti temenan, yèn Gusti

KISAH PARA RASUL 12.12–16 78

wus ngutus malaékaté sarta ngluwariaku saka ing astané Hérodès lan sakasamubarang kabèh, kang dikarepakédéning wong Yahudi."12Sawusé manggalih sadhéla, banjurtindak menyang omahé Maria, ibunéYohanes kang uga karan Markus. Ingkono wong kang padha nglumpukndedonga, akèh.13Bareng panjenengané nothoklawang régol, ana abdi wadon jenengéRodé teka arep nyumurupi sapa kangthothok-thothok iku.14Wong wadon mau ora panglingmenawa iku swarané Pétrus, nangingmarga saka bungahé, ora banjurngengakaké lawang, nanging énggal-énggal lumebu ngaturi pirsa, yèn Pétrusana ing ngarep régol.15Wong iku banjur dilokaké, "Kowé ikungomyang." Ewasamono tetep anggonématur, menawa iku nyata temenan.Banjur padha kandha, "Iku malaékaté."16Nanging Pétrus terus baé anggonéthothok-thothok. Bareng padhangengakaké lawang lan ndelengpanjenengané, padha kagèt kaéraman.

KISAH PARA RASUL 12.17–21 7917Nanging Pétrus tumuli paring sasmitasarana astané, supaya padha meneng,banjur padha dingandikani, kepriyéanggoné Gusti nuntun medal sakapakunjaran. Pangandikané, "Yakobus lanpara Sadulur kita padha kandhanana babiki." Banjur miyos lan tindak menyangpanggonan liya.18Ésuké para prajurit padha ribut-ribut,padha takon-tinakon apa kang wuskelakon ing ngatasé Pétrus iku.19Hérodès banjur dhawuh madosiPétrus, nanging ora ketemu, nuli dhawuhmriksa para kang jaga, kang wusananépadha dipatèni. Hérodès nuli tindak sakaYudéa menyang Kaisaréa sarta lereb anaing kono.20Kacarita Hérodès duka bangetmarang wong Tirus lan Sidon. Wong-wong mau padha saiyeg bebarengansowan menyang ngarsané sarta padhakelakon bisa ngrimuk Blastus, punggawakraton, supaya mbiyantu wong-wongmau. Banjur padha nyuwun bedhami,awit nagarané iku olèh pangan sakawilayahé raja.21 Ing dina kang wus katamtokaké,Hérodès ngagem busana keprabon

KISAH PARA RASUL 12.22–13.2 80

banjur lenggah ing dhampar lan paringpangandika marang wong-wong mau.22 Ing kono rakyat padha nampanipangandika iku kanthi surak-surak, sartangucap, "Punika swantening déwa, sanèsswantening manungsa!"23Padha sanalika Hérodès banjurkagebag déning malaékating Pangéran,jalaran ora ngunjukaké pakurmatanmarang Allah. Panjenengané sédadipangan cacing-cacing.24Kacarita pangandikané Allahsaya sumebar lan saya akèh kangngrungokaké.25Barnabas lan Saulus, sawuséngrampungaké kuwajibané, banjurkondur nilar Yérusalèm, Yohanes kanguga peparab Markus didhawuhi ndhèrèk.

131Nalika iku ing pasamuwanAntiokhia ana nabi lan guru

sawatara, yaiku: Barnabas lan Siméonkang karan Niger, lan Lukius wongKiréné, sarta Menahèm, kang biyèndiemong bareng karo Hérodès rajawilayah, lan Saulus.2 Ing sawijining dina, nalika lagipadha nindakaké pangibadah marangGusti sarta pasa, Roh Suci ngandika,

KISAH PARA RASUL 13.3–8 81

"Barnabas lan Saulus padha pijinen,supaya padha nglakoni ayahan, kang wissuntemtokaké tumrap sakaroné."3Mulané banjur padha pasa lanndedonga, sarta sawisé ditumpangi asta,sakaroné padha dililani mangkat.4Sakaroné, kang padha kautus déningRoh Suci iku, nuli tindak menyangSéléukia; saka ing kono padha lelayaranmenyang Siprus.5Bareng wus rawuh ing Salamis, banjurpadha martosaké pangandikaning Allahana ing papan-papan pangibadahéwong Yahudi, sarta Yohanes ndhèrèkakéminangka pambantu.6Nuli padha ndlajahi saindengé pulomau, nganti tekan ing Pafos; ana ingkono kepanggih wong Yahudi, jenengéBaryésus. Iku dadi tukang sihir lan nabipalsu.7Apamanèh dadi mitrané gubernuring pulo kono, priyagung kang lantip,asmané Sèrgius Paulus. Gubernur ikunimbali Barnabas lan Saulus sababkepéngin mirengaké pangandikaningAllah.8Nanging Élimas -- mangkonojenengé tukang sihir mau -- ngalang-

KISAH PARA RASUL 13.9–14 82

alangi sakaroné sarta mbudi-dayangénggokaké supaya Gubernur ajanganti pracaya.9Nanging Saulus, kang uga asmaPaulus, kang kapenuhan ing Roh Suci,nuli mencerengi wong mau10 lan ngandika, "Hé, anak Iblis, kangkebak ing kaculikan lan piala, kowé ikumungsuhé sakèhing kayektèn, apa kowéora uwis-uwis anggonmu ngingerakéMargining Pangéran, kang lenceng iku?11Saiki delengen, astaning Pangérannempuh marang kowé, kowé dadi picak,sawatara dina kowé ora bisa weruhsrengéngé." Lan sanalika iku uga wongmau rumangsa kalimputan ing pedhutlan pepeteng, banjur grayah-grayahgolèk wong kang nuntun.12Ndeleng apa kang mentas kelakoniku, Gubernur banjur pitados, sartakaéraman marga saka piwulangé Gustiiku.13Paulus sakanthiné banjur tindak sakaPafos lan lelayaran menyang Pérga ingPamfilia. Nanging Yohanes tumuli misahlan bali menyang Yérusalèm.14Saka Pérga padha nglajengakétindaké menyang Antiokhia ing Pisidia.

KISAH PARA RASUL 13.15–18 83

Bareng dina Sabat sakaroné tindakmenyang papan pangibadah, tumulilenggah ana ing kono.15Sawisé angger-anggering Torètlan kitabé para nabi kawaca, parapunggawaning papan pangibadah padhakongkonan matur marang sakaroné,"Para Sadhèrèk, bokbilih panjenengansami kagungan pangandika minangkapambangun saha panglipur tumrapumat punika, sumangga kula aturingandikakaken."16Paulus banjur jumeneng sarta sawuséparing sasmita kalawan astané, nulingandika, "Para Sadhèrèk Israèl sahapara ingkang sami ngabekti ing Allah,kula aturi sami midhangetaken.17Allahipun bangsa Israèl sampunmilih leluhur kita, tuwin kadadosakenbangsa ingkang ageng, nalika dadostiyang neneka wonten ing tanah Mesir,tumunten kairid medal saking nagariwau déning Panjenenganipun saranangangkat astanipun.18Salebetipun kawan dasa taunPanjenenganipun nyabari pratingkahipunwonten ing ara-ara samun.

KISAH PARA RASUL 13.19–23 8419Sarta sasampunipun nyirnakakenbangsa pepitu ing tanah Kanaan,Panjenenganipun lajeng mbagé-bagétanah wau dhateng leluhur kitakadadosaken tanah pusaka.20Sasampunipun watawis kawan atussèket taun, lajeng kaparingan hakim-hakim ngantos dumugi ing jamanipunNabi Samuèl.21Sasampunipun makaten saminyuwun kaparingana raja. Allah nuntenmaringi Saul, anakipun Kish, sakingtaler Bényamin, laminipun sekawan dasataun.22Sasampunipun Saul kasingkiraken,Allah lajeng ngangkat Daud,kajumenengaken raja. TumrapDaud punika, Allah sampun pratéla,‘Ingsun wus manggih Daud, anaké Isai,wong kang ndadèkaké keparengingpanggalihingsun sarta kang nglakonisakèhing karsaningsun’.23 Inggih saking trahipun punika, Allah-- ngetrepi kaliyan ingkang sampunkaprasetyakaken -- miyosaken Juru-wilujeng tumrap tiyang Israèl, inggihpunika Yésus.

KISAH PARA RASUL 13.24–27 8524Nalika ngajengaken rawuhipun,Yohanes sampun ngatag-atag dhatengbangsa Israèl sadaya, supados samimratobat saha kabaptis.25Salajengipun, nalika Yohanes sampunmèh rampung anggènipun nindakakenayahanipun, panjenenganipun ngandikamakaten, ‘Aku iki kokkira sapa? Akuiki dudu Panjenengané. SayektinéPanjenengané iku bakal rawuh sawiséaku. Nadyan nguculi agemé trumpahsaka ing sampéyané baé, aku orapantes’.26Lah para Sadhèrèk ingkang kalebettrahipun Abraham, saha para ingkangsami ngabekti dhumateng Allah,kabar kawilujengan punika sampunkaparingaken dhateng kita.27Para ingkang sami manggèn ingYérusalèm saha para pangagengipunsami mboten purun ngakeniYésus. Sarana anggènipunndhawahaken paukuman pejahtumrap Panjenenganipun, sami dadoskayektosaning pangandikanipun paranabi, ingkang kawaos ing saben dintenSabat.

KISAH PARA RASUL 13.28–33 8628Sanadyan tiyang-tiyang mbotenmanggih bab-bab ingkang njalari Yésuskaukum pejah, éwasemanten saminyuwun sédanipun dhateng Pilatus.29Saha sasampunipun sami nglampahisadaya ingkang sinerat tumrapPanjenenganipun, Panjenenganipunlajeng kaedhakaken saking kajeng salibtuwin kasarèkaken.30Nanging nunten kawungokakendéning Allah saking antawisipun tiyangpejah,31 sarta ngantos sawatawis wekdalanggènipun ngatingal dhateng paraingkang sami ndhèrèk Panjenenganipunsaking Galiléa dhateng Yérusalèm.Inggih tiyang-tiyang punika ingkangsapunika sami dados seksinipun wontening sangajengipun umat punika.32Déné kula sadaya sapunika samimartosaken kabar-kabingahan dhatengpanjenengan sadaya, inggih punika,bilih prajanjian ingkang kaparingakendhateng para leluhur kita punika,33 sampun dipun tetepi déning Allahtumrap kita, para turunipun, saranaanggènipun mungokaken Yésus, kadosingkang kaserat ing masmur ingkang

KISAH PARA RASUL 13.34–38 87

kaping kalih: Sira iku Putraningsun!Ingsun wis jumeneng Ramanira ing dinaiki.34Allah sampun mungokakenPanjenenganipun saking antawisipuntiyang pejah saha mboten badhékapasrahaken malih dhateng karisakan.Bab punika kapratélakaken déningPangéran wonten ing pangandikanipun,makaten: Ingsun bakal netepi prajanji-prajanji kang suci kang kena kapracayatumrap sira, kang wis sunparingakémarang Daud.35Awit saking punika wonten ingmasmur sanèsipun pangandikanipunmakaten: Paduka mboten badhémasrahaken Abdi Paduka ingkang sucidhateng karisakan.36Awit Daud nglampahi karsaningAllah ing jamanipun, lajeng sédasaha kasarèkaken nunggil kaliyanpara leluhuripun, punapadéné pancènkaulungaken dhateng karisakan.37Nanging Yésus ingkangkawungokaken déning Allah, mbotenngalami makaten.38Pramila ndadosna ing kauningan,para Sadhèrèk, margi saking

KISAH PARA RASUL 13.39–43 88

Panjenenganipun punika, panjenengansadaya sami kawartosan babpangapuntening dosa. Déning angger-anggeripun Musa, panjenengan mbotenbadhé saged kaleresaken.39Déné wonten ing Panjenenganipunsaben tiyang ingkang pitados,kaleresaken.40Pramila sami kula aturi waspada,supados sampun ngantos kalampahantumrap panjenengan punapa ingkangsampun kapangandikakaken wonten ingkitabipun para nabi, ingkang suraosipun:41Padha diéling, hé wong kang padhaseneng ngina, padha érama lan sirnaa,sabab Ingsun nindakaké pakaryan ingjamanira, yaiku pakaryan kang sira orabakal ngandel, saupama dicaritakakémarang sira."42Nalika Paulus lan Barnabas miyos,wong-wong padha nyuwun supayasakaroné ing dina Sabat candhaké karsaparing pangandika manèh bab mau.43Sarampungé nindakaké pangibadah,wong Yahudi lan para wong kang ngenutagama Yahudi kang padha ngabektimarang Allah, padha ndhèrèkaké Pauluslan Barnabas; rasul loro iku padha paring

KISAH PARA RASUL 13.44–48 89

piwulang lan pitutur marang wong-wongmau, supaya padha lestari dumunungana ing sajroning sih-rahmaté Allah.44 Ing dina Sabat candhaké, mèhwong sakutha kabèh padha nglumpukngrungokaké pangandikaning Allah.45Nanging bareng wong Yahudi padhaweruh wong akèh iku, banget anggonépadha mèri lan karo misuh-misuh padhambantah apa kang dingandikakakédéning Paulus.46Nanging Paulus lan Barnabaskanthi kendel ngandika, "Pancènpangandikanipun Allah punika kedahkawartosaken dhateng panjenengansadaya langkung rumiyin, nangingpanjenengan sami nampik lan nganggepmboten pantes tampi gesang langgeng.Pramila kula lajeng sami murugibangsa-bangsa sanès,47awit dhawuhipun Pangéran dhatengkula kekalih, mekaten: Sira wussuntetepaké dadi pepadhang tumrapbangsa-bangsa liya, supaya sira dadimarganing karahayon nganti tumeka ingpungkasaning bumi."48Krungu kang mangkono iku, wongkabèh kang saka panunggalané bangsa-

KISAH PARA RASUL 13.49–14.1 90

bangsa liya padha bungah sarta padhangluhuraké pangandikaning Pangéran,sarta wong kabèh kang kapasthèkakédéning Allah tampa urip langgeng, padhadadi pracaya.49Pangandikané Pangéran banjurkawartakaké ing saindenging tanahkono.50Wong Yahudi padha ngojok-ojokiwong-wong wadon kajèn kéringan kangbekti marang Allah sarta para panggedhéing kutha kono. Wong-wong mau banjurnjalari anané panguya-uya marangPaulus lan Barnabas, temahan sakaronépadha ditundhung saka wilayah kono.51Nanging, Paulus lan Barnabas nulipadha ngetabaké lebu kang ana ingsamparané, minangka pamelèh marangwong-wong mau, banjur tindak menyangIkonium.52Déné para murid ing Antiokhia padhakebak kabungahan lan kapenuhan RohSuci.

141Ana ing Ikonium rasulsakaroné iya lumebet ing

papan-pangibadahé wong Yahudi lanmemulang, satemah wong Yahudi lan

KISAH PARA RASUL 14.2–6 91

wong Yunani akèh kang padha dadipracaya.2Nanging wong-wong Yahudi kangnampik pawartosé, padha gawé panasingatiné wong-wong kang dudu Yahudi,temahan wong-wong mau padha oraseneng marang para Sadulur kangpracaya iku.3Mulané Paulus lan Barnabas lerebana ing kono nganti sawatara mangsa.Sakaroné padha memulang kanthikendel, déné Gusti nyantosakaképawartos bab sih-rahmaté iku saranaparing pangwaos, kanggo nganakaképratandha-pratandha lan mukjijat-mukjijat.4Nanging golonganing wong akèh ingkutha kono pecah dadi loro; ana kangnganut wong Yahudi, lan ana kangnganut rasul-rasul iku.5Wong-wong Yahudi mau dalah parapangarepé, bebarengan karo para wongkang dudu Yahudi, banjur padha sarujukbakal nyiksa lan mbenturi rasul loro maunganggo watu.6Bareng rasul-rasul mau nguninganibab iku, banjur sumingkir menyang

KISAH PARA RASUL 14.7–13 92

kutha-kutha ing Likaonia, yaiku Listra lanDèrbé sarta ing wilayah sakiwa-tengené.7Ana ing kono padha nerusakémartosaké Injil.8 Ing Listra ana wong lanang kangmung lungguh baé, jalaran sikilé pepes,lumpuh wiwit lair mula, durung tau bisalumaku.9Nalika Paulus memulang, wonglumpuh iku ngrungokaké. Paulusmirsani lan nguningani, menawa wongmau kadunungan pangandel lan kenadiwarasaké,10banjur ngandika kalawan sora,"Ngadega jejeg!" Wong mau banjurmlumpat ngadeg lan mlaku mrana-mréné.11Bareng wong akèh nyumurupi apakang mentas ditindakaké déning Paulus,tumuli padha nguwuh-uwuh nganggobasa Likaonia, "Déwa-déwa wus padhatumedhak ing tengah-tengah kita dadimanungsa."12Barnabas disebut Zéus, déné Paulusdiarani Hèrmès, amarga panjenenganékang paring pangandika.13 Imaming déwa Zéus, kang kuilé anaing jaban kutha, nuli teka ing gapuraning

KISAH PARA RASUL 14.14–17 93

kutha karo nggawa sapi-sapi lanang lanreroncèn kembang kang arep dicaosakéminangka kurban, bebarengan karowong akèh.14Mireng kang mangkono iku Barnabaslan Paulus banjur nyuwèk-nyuwèkagemané lan lumajeng menyangsatengahing wong akèh iku kambinywanten sora,15 "Para Sadhèrèk, kadospundi dénépanjenengan sami tumindak makaten?Kula punika sami manungsa limrahkadosdéné panjenengan sadaya.Kula wonten ing ngriki punika prelungabaraken Injil dhateng panjenengan,supados panjenengan sami nilartumindak ingkang tanpa gina punikasaha lajeng mratobat dhateng Allahingkang asipat gesang, ingkang sampunnitahaken langit kaliyan bumi sahasaganten dalah saisinipun sadayapunika.16 Ing jaman kapengker bangsasadaya anggènipun sami lumampah ingmarginipun piyambak, dipun kèndelakenkémawon déning Allah,17nanging Panjenenganipun inggihtansah ngatingalaken kamirahanipun,

KISAH PARA RASUL 14.18–21 94

inggih punika srana maringi jawahsarta mangsa kamirahan dhatengpanjenengan sadaya saking langit, sartahasiling siti ing mangsanipun, dhatengpanjenengan sadaya. Panjenenganipunparing tedha dhateng panjenengan sartapanggalih panjenengan tinuwukan ingkabingahan."18Sanadyan para rasul padha ngandikamangkono, éwadéné mèh-mèh baé orabisa menggak anggoné padha arep caoskurban marang para rasul iku.19Nanging banjur ana wong Yahudikang padha teka saka Antiokhia lanIkonium, kang padha ngojok-ojokiwong akèh, wasana padha kèlu marangwong-wong iku. Paulus banjur dibenturiwatu lan kasèrèd menyang sanjabaningkutha, jalaran dikira wus séda.20Nanging bareng karubung déningpara muridé, panjenengané nuliwungu lan banjur lumebet ing kutha.Ésuké banjur tindak menyang Dèrbébebarengan karo Barnabas.21 Ing kutha Dèrbé kono, Pauluslan Barnabas padha ngabaraké Injil,temahan akèh kang padha pracaya

KISAH PARA RASUL 14.22–26 95

marang Yésus. Sawusé iku, kondurmenyang Listra, Ikonium lan Antiokhia.22Ana ing kutha-kutha mau, rasulsakaroné padha nyantosakaké atiné parakang pracaya marang Yésus sarta paringpiweling, supaya padha mantep ingpracaya, apadéné padha dingandikani,menawa sadurungé bisa lumebu ingKratoning Allah iku, kita kudu nglakonikasangsaran.23Ana ing saben pasamuwan para rasulmau padha netepaké pinituwa-pinituwakanggo pasamuwan iku, lan sawuséndedonga lan pasa, para pinituwa maupadha disaosaké marang Gusti, kangpadha dipracaya iku.24Sawisé mangkono tumuli ndlajahisaindenging Pisidia lan banjur rawuh ingPamfilia.25Ana ing kono sakaroné padhanggelaraké pangandika ana ing Pérga,banjur tindak menyang Atalia.26Saka kono padha lelayaran menyangAntiokhia; iya ana ing kono iku anggonébiyèn padha kasaosaké marang sih-rahmating Allah supaya wiwit nglakoniayahan, kang saiki wus dirampungakéiku.

KISAH PARA RASUL 14.27–15.2 9627Sarawuhé ing kono banjurnglumpukaké pasamuwan, padhadicariyosi bab samubarang kang wuskatindakaké déning Allah lumantarsakaroné; apadéné bab anggoné Allahwus mengani lawanging pracaya marangbangsa-bangsa liya.28Sakaroné padha lereb ing kononganti rada suwé, nunggil karo paramurid mau.

151Tumuli ana wong sawatara sakaYudéa teka ing Antiokhia, kang

padha mulang marang para sadulurtunggal pracaya ing kono, mangkéné,"Manawi panjenengan sadaya mbotensami nglampahi tetak manut adat-tata-cara ingkang dipun warisaken déningMusa, panjenengan mboten badhé sagedkawilujengaken."2Nanging Paulus lan Barnabas bangetanggoné padha nglawan lan mbantahpanemuné wong-wong mau. Wekasanépasamuwan banjur mutus, Paulus lanBarnabas sarta warga pasamuwan liyanésawatara kautus menyang Yérusalèmnemoni para rasul lan para pinituwa,saprelu ngrembug bab mau.

KISAH PARA RASUL 15.3–7 973Para utusan mau diuntapaké déningpasamuwan nganti tekan ing jabankutha, banjur padha nglajengakétindaké ngliwati Fénisia lan Samaria,sadalan-dalan padha nyariyosaképamratobaté wong-wong kang duduYahudi. Iki banget ndadèkaké bungahépara sadulur tunggal pracaya ing kono.4Sarawuhé ing Yérusalèm, para utusanpadha ditampa déning pasamuwan lanpara rasul sarta para pinituwa, banjurpadha nyariyosaké samubarang kabèhkang wis katindakaké déning Allahlumantar pandamelé.5Nanging nuli ana wong sawatarakang kalebu golonganing wong Farisi,kang wis manjing pracaya, kang padhangadeg lan matur, "Ingkang sanès tiyangYahudi kedah dipun tetaki saha dipunwajibaken netepi angger-anggeripunMusa."6Para rasul lan para pinituwa banjurpadha nganakaké parepatan, ngrembagprakara iku mau.7Bareng wus sawatara suwé anggonépadha bebantahan, Pétrus banjurjumeneng sarta ngandika, "ParaSadhèrèk, panjenengan sadaya sampun

KISAH PARA RASUL 15.8–11 98

sami nguningani, bilih sampun wiwit kalarumiyin mila kula kapiji déning Allahsaking antawis kita, supados lumantarkula bangsa-bangsa sanès sami mirengpawartos bab Injil satemah lajeng samipitados.8Mangka Allah, ingkang nguninganimanahing manungsa, sampun paringpaseksi dhateng tiyang-tiyang wau,sarana sami kaparingan Roh Sucikadosdéné kita,9punapadéné Panjenenganipun babarpisan mboten mbéda-mbédakakentiyang-tiyang wau kaliyan kita,sasampunipun nucèkaken manahipunsarana pitados.10Pramila kadospundi dénépanjenengan sadaya sami nyobidhateng Allah kanthi patrap ngetrapakenmomotan ing pundhakipun para murid,ingkang leluhur kita utawi kita piyambakmboten kiyat nyanggi?11Kosok-wangsulipun, kita pitadosbilih kita badhé tampi karahayon margisaking sih-rahmatipun Gusti YésusKristus kadosdéné sadhèrèk-sadhèrèkpunika."

KISAH PARA RASUL 15.12–17 9912Kabèh kang padha marepatbanjur padha mèndel, tumuli padhamirengaké cariyosé Paulus lan Barnabasbab pratandha lan kaélokan kangkatindakaké déning Allah lumantar rasulloro iku ana ing antarané bangsa-bangsaliya.13Bareng Paulus lan Barnabas wusrampung anggoné cariyos, Yakobusbanjur ngandika, "Para Sadhèrèk, samikula aturi midhangetaken atur kula:14Sadhèrèk Simon mentasnyariyosaken, bilih wiwit wiwitanmila Allah sampun ngatingalaken sih-rahmatipun, inggih punika anggènipunmilih saking antawisipun bangsa-bangsasanès wau, satunggaling umat kagemasmanipun.15Bab punika cocog kaliyanpangandikanipun para nabi, kadosingkang kaserat, suraosipun:16Sawisé mangkono Ingsun bakalwangsul sarta mbangun manèhkémahé Daud kang wis runtuh, lanreruntuhané bakal sunbangun manèhsarta sunsantosakaké,17 supaya wong-wong liyané kabèhpadha ngupaya marang Pangéran,

KISAH PARA RASUL 15.18–22 100

mangkono uga bangsa liya kabèhkang tumrapé bangsa-bangsa mauasmaningsun kasebut, mangkonopangandikané Pangéran, kang nindakakéiku kabèh,18kang wis kauningan wiwit sakawit.19Awit saking punika pamanggih kula,kita sampun ngantos damel rekaosipunpara sadhèrèk saking bangsa-bangsasanès, ingkang sami mratobat dhatengAllah.20Prayoginipun kita kintun seratdhateng sadhèrèk-sadhèrèk punika,supados sami nyirik tetedhan ingkangsampun kajemberaken déning brahala,saha nebihi lampah jina, punapadénényirik dagingipun kéwan ingkangpejahipun mboten karana kasembelèh,tuwin rah.21Amargi sampun wiwit jaman rumiyinangger-anggeripun Musa punikakaundhangaken wonten ing saben kitha,saha dumugi sapriki ing saben dintenSabat kawaos wonten ing papan-papanpangibadah."22Wasana para rasul tuwin parapinituwa sarta wong sapasamuwankabèh padha netepaké milih wong

KISAH PARA RASUL 15.23–26 101

sawatara saka ing antarané kang bakalkautus menyang Antiokhia, bebarengankaro Paulus lan Barnabas, yaiku Yudaskang peparab Barsabas lan Silas. Ikuwong kang padha kajèn ana ing antaranépara sadulur tunggal pracaya.23Para utusan mau padha digawanilayang kang surasané, "Salam kulapara rasul saha para pinisepuh, sartapara sadhèrèk panjenengan, katur paraSadhèrèk ing Antiokhia, Siria lan Kilikiaingkang aslinipun saking bangsa-bangsasanès.24Kula sampun sami mireng,bilih wonten tiyang sawatawispanunggilan kula, ingkang sami damelgorèhing panggalih saha damel kuwurpanjenengan sarana piwulangipun,mangka mboten sami kula weling.25Pramila kula sampun sami sarembagsaha mutus kèngkènan tiyang sawatawismanggihi panjenengan sesarengankaliyan sadhèrèk Barnabas tuwin Paulusingkang kula tresnani,26 inggih punika sadhèrèk kalih ingkangsampun ngetohaken nyawanipun margisaking asmanipun Gusti kita YésusKristus.

KISAH PARA RASUL 15.27–32 10227Wondéné ingkang kula kèngkènsadhèrèk Yudas saha Silas, ingkangbadhé ngaturaken kalayan lésanpiweling ingkang kaserat punika dhatengpanjenengan.28Amargi Roh Suci lan kula sampundamel putusan, supados panjenengansampun ngantos kabebahan nglangkungiing samesthinipun:29Sami nyirika sesajèning brahala, rahsaha daging kéwan ingkang pejahipunmboten karana kasembelèh, punapadénélampah jina. Punika sadaya manawisami panjenengan singkiri, panjenengansampun tumindak saé. Cekap samantenatur kula, mugi sami ginanjar wilujeng."30Bareng wus padha pamitan, Yudas lanSilas padha bidhal menyang Antiokhia.Ana ing kono wong sapasamuwan banjurpadha ditimbali marepat, layangé nulidiparingaké.31Bareng wus diwaca, padha bungahawit layang mau isi panglipur.32Anadéné Yudas lan Silas, sarèhnéiya nabi, mulané nganti sawatara suwéanggoné mituturi para sadulur tunggalpracaya lan nyantosakaké atiné.

KISAH PARA RASUL 15.33–39 10333Lan sawusé ana ing kono sawataramangsa, banjur padha diaturi déningpara sadulur kondur kanthi tentremmenyang ngarsané kang ngutus.34 [Nanging Silas ngarsakaké isihkantun ana ing kono.]35Paulus lan Barnabas anggoné anaing Antiokhia nganti sawatara suwéné,padha bebarengan karo wong akèhliyané memulang sarta nggelaraképangandikané Gusti.36Nanging bareng wus sawataralawasé Paulus banjur ngandika marangBarnabas, "Prayogané saiki kita padhabali niliki para Sadulur ing saben kutha,kang wis padha kita sebari pangandikanéGusti, kepriyé kaanané."37Barnabas kepéngin uga ngajakYohanes kang apeparab Markus;38nanging Paulus ngandika kanthikeras, ora prayoga yèn ta ngajak wongkang wus ninggal lunga ana ing Pamfilialan ora gelem diajak nyambut-gawébebarengan.39Bab iki ndadèkaké pasulayaningsakaroné, temahan padha pepisahan.Barnabas ngajak Markus lan banjurlelayaran menyang Siprus.

KISAH PARA RASUL 15.40–16.5 10440Déné Paulus milih Silas, lan sawusékacaosaké déning para sadulur tunggalpracaya marang sih-rahmaté Gusti,41banjur mangkat ndlajahi Siria lanKilikia, sarta nyantosakaké pasamuwan-pasamuwan ing kono.

161Paulus uga rawuh ing Dèrbélan Listra. Ing kono ana murid

jenengé Timotius, ibuné wong Yahudikang wus dadi pracaya, déné bapaknéwong Yunani.2Timotius iku wis kaseksènan becikédéning para sadulur tunggal pracaya ingListra lan ing Ikonium.3Karsané Paulus, iku dadia kanthiné inglampah. Paulus banjur dhawuh supayaTimotius ditetaki marga saka ananéwong Yahudi kang padha ana ing wilayahkono, awit wong kabèh padha sumurup,yèn bapakné iku wong Yunani.4Sajroné ndlajahi kutha-kutha iku,Paulus lan Silas padha masrahaképutusané para rasul lan para pinituwaing Yérusalèm kalawan piweling supayadièstokaké.5Marga saka mangkono pasamuwan-pasamuwan padha kasantosakaké

KISAH PARA RASUL 16.6–11 105

pracayané lan saya suwé saya wuwuhcacahé.6Tindaké nglangkungi tanah Frigialan tanah Galatia, amarga dipambengidéning Roh Suci nggelaraké Injil ana ingpropinsi Asia.7Sarawuhé ing Misia, banjur padhangangkah lumebet ing Bitinia, nangingRohé Yésus ora marengaké.8Bareng wus nglangkungi Misia, banjurtekan Troas.9Benginé Paulus mirsa tetingalan:ana wong Makédonia ngadeg lan maturmarang panjenengané, "Panjenengankula aturi nyabrang mriki saha mitulungikula sadaya!"10Bareng Paulus wis mirsa tetingalanmau, aku kabèh banjur padha ngarahmangkat menyang Makédonia, awitmarga saka anané tetingalan mau,aku padha namtokaké, yèn Allah wusnimbali kita kakarsakaké nggelaraké Injilmarang wong-wong ing kono.11Aku banjur padha mangkatnunggang prau saka Troas, terus ngenerSamotraké, lan ésuké nuli menyangNéapolis.

KISAH PARA RASUL 16.12–15 10612Saka ing kono banjur padha menyangFilipi, kutha kawitan ing wilayahMakédonia, kalebu kutha-koloni Roma.Aku padha nginep ana ing kutha konosawatara dina.13Nalika dina Sabat aku padhamenyang sanjabaning gapurané kutha,lumaku urut pinggir kali, banjurmrangguli papan pangibadahé wongYahudi, kang manut pangiraku ana ingkono. Sawisé linggih, aku nuli padharembugan karo wong-wong wadon kangpadha ngumpul ana ing kono.14 Ing antarané wong wadonpanunggalané, jenengé Lidia, mèlungrungokaké. Wong mau dadi bakulkain wungu, pinangkané saka Tiatira,wong kang bekti ing Allah. Atiné wusbinuka déning Gusti, mulané nggatèkakémarang apa kang kapangandikakakédéning Paulus.15Sawisé kabaptis sabrayaté kabèh,banjur matur mangkéné, "Manawipanjenengan sampun sami manggalih,bilih kula saèstu pitados dhateng Gusti,sumangga sami kula aturi rawuh sahanyaré ing griya kula." Mangka banget

KISAH PARA RASUL 16.16–19 107

panyuwuné, nganti aku kabèh padhanuruti.16 Ing sawijining dina nalika aku padhamenyang papan pangibadahé iku, akupadha mrangguli batur wadon kang dadijuru-tenung kang njalari para bendaranéolèh kauntungan akèh.17 Iku ngetutaké Paulus lan aku kabèhkalawan alok-alok, ujaré, "Wong-wongiku abdiné Allah kang Mahaluhur, kangmartakaké dalaning karahayon marangkowé kabèh."18Kang mangkono iku ditindakakénganti pirang-pirang dina. Anangingbareng Paulus wis ora tahan manèhmarang anané gangguan mau, nuliminger sarta dhawuh marang roh iku,"Atas asmané Yésus Kristus, dhawuhkumarang kowé: Metua saka wong wadoniki." Sanalika iku uga roh mau iya banjurmetu.19Bareng para bendarané wong wadonmau weruh, yèn pangarep-arepéolèh kauntungan wis ilang, banjurpadha nangkep Paulus lan Silas, padhadiglandhang menyang pasar kaaturakémarang pamaréntah.

KISAH PARA RASUL 16.20–25 10820Sawisé padha diajokaké ing ngarsanépara panggedhéné kutha kono, nulipadha matur, "Tiyang punika sami damelributing nagari kita ngriki, amargi samitiyang Yahudi21 sarta sami mulangaken adat-tata-cara ingkang mboten kénging kita tampiutawi kita lampahi, awit kita punikatiyang Roma."22Anadéné wong akèh iya padhamèlu nglawan marang Paulus lan Silas.Para panggedhéning kutha mau banjurdhawuh mblèjèdi pangagemané sartanggebugi.23Sawusé digebagi bola-bali banjurpadha dijeblosaké ing pakunjaran.Panggedhéné pakunjaran didhawuhinjaga kanthi ketat.24Sarèhné mangkono préntahé, mulanésakaroné nuli dilebokaké ing kamarpakunjaran kang ana ing tengah dhéwé,sarta padha kabelok sikilé.25Watara wayah tengah wengi Pauluslan Silas padha ndedonga kalawanngidungaké pamuji marang Allah,déné wong ukuman liyané padhangrungokaké.

KISAH PARA RASUL 16.26–31 10926Dumadakan banjur ana lindhu gedhé,pondhasiné pakunjaran nganti horeg;lan sanalika iku uga lawang-lawangépadha menga, lan ranténé wong kabèhpadha ucul.27Panggedhéné pakunjaran gragapantangi lan bareng weruh lawangépakunjaran padha menga, banjurngunus pedhang arep nglalu, awit ngirayèn wong-wong ukuman wus padhamlayu.28Nanging Paulus tumuli nywantensora, pangandikané, "Sampun nyilakanibadan piyambak, awit kula sadaya taksihwonten ing ngriki!"29Panggedhéné pakunjaran dhawuhnggawa obor lan lumayu mlebu, apadénénuli sumungkem ana ing ngarsanéPaulus lan Silas kalawan gumeter.30Tumuli padha diirid metu, karo matur,"Dhuh, para Sadhérék ingkang kulaurmati, punapa ingkang kedah kulalampahi, supados wilujeng?"31Banjur dingandikani, "Kula aturipitados dhateng Gusti Yésus Kristus,temah panjenengan badhé wilujeng,panjenengan dalah brayat panjenengan."

KISAH PARA RASUL 16.32–37 11032Banjur diwartani pangandikanéPangéran, samono uga wong saisinéomahé kabèh.33 Ing waktu iku uga sakaroné padhadiresiki tatuné, sarta ing bengi iku ugapanggedhéné pakunjaran mau dalahkulawargané padha kabaptis.34Sakaroné banjur didhèrèkakémenyang omahé lan padha disegah.Panggedhéné pakunjaran mau bangetbungahé, déné awaké dhéwé lan brayatéwus padha dadi pracaya marang Allah.35Ésuké, para panggedhéning kuthabanjur utusan para bawahanénglantaraké dhawuh marangpanggedhéné pakunjaran mangkéné,"Wong loro iku padha luwarana!"36Panggedhéné pakunjaran banjurnerusaké dhawuh mau marang Paulus,aturé, "Para pangagenging kitha sampunparing dhawuh, supados panjenengansami kaluwaran. Awit saking punikapanjenengan sami kula aturi medal lantindak kanthi wilujeng!"37Nanging Paulus banjur paringpangandika marang wong-wong mau,"Kula sami tiyang Roma dipun gebagiwonten ing sangajengipun tiyang kathah

KISAH PARA RASUL 16.38–17.2 111

tanpa dipun adili, lajeng kalebetaken ingpakunjaran. Sapunika kula sami badhékaluwaran sidheman? Mboten kéngingmakaten punika. Para pangageng punikasupados rawuh piyambak ngirid kulamedal."38Para bawahan mau banjur ngaturakébab iku marang para panggedhéningkutha. Bareng padha mireng, yèn Pauluslan Silas iku wong Roma, temahan padhaajrih.39Banjur padha rawuh nyuwunpangapura, sakaroné tumuli kairid medalsarta diaturi nilar kutha kono.40Lan banjur padha nilar pakunjaran lantindak menyang omahé Lidia, manggihipara sadulur tunggal pracaya ing kono,sarta sawisé paring panglipur sakaronébanjur padha tindak.

171Paulus lan Silas tumuli padhatindak langkung Amfipolis lan

Apolonia, banjur tekan Tésalonika. Ingkono ana papan pangibadahé wongYahudi.2Kaya adaté, Paulus nuli lumebetmrono, sarta nganti telung dina Sabatterus-terusan anggoné rerembagan karo

KISAH PARA RASUL 17.3–6 112

wong Yahudi bab pérang-péranganingKitab Suci.3Panjenengané nerangaké lannedahaké, yèn Mésias iku kudunandhang sangsara lan wungu manèhsaka ing antarané wong mati, banjurngandika, "Menggah Mésias punikainggih punika Yésus, ingkang kulawartosaken dhateng panjenengan."4Ana sawatara panunggalané wong-wong mau kang padha yakin lan banjurmanunggal karo Paulus lan Silas lan ugaana wong Yunani sawatara akèh kangpadha bekti ing Allah, samono uga parawanita kang kajèn ora sathithik cacahé.5Nanging wong-wong Yahudi iku padhamèri lan dibantu déning wong alasawatara kang kluyuran ing pasar, padhagawé ribut sarta ngisruhaké kutha kono.Wong-wong iku padha nyerang omahéYason, sedyané arep ngladèkaké RasulPaulus lan Silas marang parepataningrakyat.6Nanging bareng padha ora ketemu,Yason lan sadulur sawatara padhadiglandhang menyang ngarsané parapanggedhéning kutha, kalawan nywarasora, "Tiyang-tiyang ingkang sampun

KISAH PARA RASUL 17.7–11 113

sami damel ributing jagat sadaya punikaugi sampun sami dumugi ing ngriki,7 tuwin Yason punika nampèni tiyang-tiyang wau wonten ing griyanipun.Tiyang punika sami nglawan dhatengpranatan-pranatanipun Kaisar, samimratélakaken, bilih wonten raja sanès,inggih punika Yésus."8Nalika wong akèh lan parapanggedhéning kutha padha mireng,banjur padha ribut.9Nanging bareng Yason lan sadulur-sadulur tunggal pracaya liyané padhamasrahaké dhuwit tanggungan, banjurpadha dililani mundur.10Nanging ing bengi iku uga Paulus lanSilas diaturi déning para sadulur tunggalpracaya ing kono supaya énggal tindakmenyang Béréa. Sarawuhé ing konobanjur padha tindak menyang papanpangibadahé wong Yahudi.11Wong-wong Yahudi ing kutha konoatiné padha luwih longgar tinimbangpara wong Yahudi ing Tésalonika, sababpadha nampani pangandika kalawanlegawa sarta saben dina padha niti-priksa Kitab Suci supaya bisa sumurup,apa iku kabèh wis bener mangkono.

KISAH PARA RASUL 17.12–17 11412Akèh panunggalané kang dadipracaya; uga ora sathithik panunggalanébangsa Yunani, lanang lan wadon kangkajèn.13Nanging bareng wong-wong Yahudiing Tésalonika padha ngerti, yènPaulus ana ing Béréa uga martakaképangandikaning Allah, banjur padhateka mrono ngojok-ojoki lan nggorèhakéatiné wong akèh.14Nanging para sadulur tunggal pracayabanjur padha ngaturi Paulus supayaénggal tindak menyang pasisir, dénéSilas lan Timotius isih padha kantun anaing Béréa.15Wong-wong kang nguntapaké Pauluspadha ndhèrèk tekan Aténa, banjurpadha bali kalawan diwéling supaya Silaslan Timotius énggal padha nusul.16Paulus sajroné ngentosi ana ingAténa iku, banget sungkawa ing galih,amarga nguningani kutha kono kebakreca-reca brahala.17Awit saka iku, ana ing papanpangibadah banjur wawan pangandikakaro wong-wong Yahudi lan wong-wongkang padha bekti marang Allah,

KISAH PARA RASUL 17.18–22 115

apadéné saben dina ana ing pasar karowong-wong kang ketemu ana ing kono.18Uga ana ahli pikir sawatara sakagolongan Épikuros lan Stoa kang padhasaraséhan karo panjenengané. Ana kangngucap, "Apa ta kang arep dikandhakakétukang ngocèh iku?" Nanging liyanékandha, "Sajaké wong iku nggiyaraképiwulangé déwa-déwa manca." Sababkang diwartakaké iku Injil bab Yésus lanpatangèn.19Wong-wong mau banjur padhangaturi Paulus rawuh ing Aréopaguslan matur, "Punapa kula sami keparengmirengaken piwulang énggal ingkangpanjenengan wulangaken punika?20Amargi kula sami panjenenganwartosi prakawis-prakawis ingkanganèh. Pramila kula sami kepénginmangertos, punapa tegesipun punikasadaya."21Wong-wong Aténa lan wong-wongmanca kang padha manggon ingkono iku ora kober nindakaké babliyané kajaba mung ngandhakaké lanngrungokaké samubarang kang anyar.22Paulus banjur jumeneng anaing Aréopagus lan ngandika, "Para

KISAH PARA RASUL 17.23–25 116

Sadhèrèk ing Aténa, kula sumerep, bilihpanjenengan sadaya punika tumrappunapa kémawon sakalangkung bektidhateng para déwa.23Amargi nalika kula mider-miderwonten ing kitha panjenengansaha ningali barang-barang ingkangpanjenengan pundhi-pundhi, kula inggihmrangguli misbyah ingkang kaseratanmakaten: Konjuk ing Allah ingkangmboten kasumerepan. Wondéné ingkangsami panjenengan sembah-sembah,sanadyan panjenengan mboten tepangpunika, inggih punika ingkang badhékula wartosaken.24Allah ingkang nitahaken jagatsaisinipun sadaya punika, sarèhningjumeneng Pangéraning langit lan bumi,pramila mboten dumunung wonten ingkuil-kuil damelanipun manungsa,25 sarta ugi mboten dipun ladositanganing manungsa, kados-kadosPanjenenganipun kakirangan punapa-punapa; amargi inggih Panjenenganipunpunika ingkang paring gesang sartanapas saha samukawis ingkang dadoskabetahanipun manungsa sadaya.

KISAH PARA RASUL 17.26–30 11726Bangsa lan umat sadaya punikakadadosaken déning Panjenenganipunsaking tiyang satunggal, supadossami ngenggèni jagat punika sadaya,punapadéné Panjenenganipun sampunnamtokaken mangsa-mangsa tuwinwates-watesing pamanggènipun.27Punika supados tiyang samimadosi Panjenenganipun saha kanthigagap-gagap sageda pinanggihkaliyan Panjenenganipun, sanadyanPanjenenganipun punika mboten tebihkaliyan kita piyambak-piyambak.28 Jalaran wonten ing Panjenenganipun,kita punika gesang, ébah, lan wonten,kadosdéné ingkang ugi sampunkapratélakaken déning para pujanggapanjenengan: Sabab kita punika ugisami dados tedhak-turunipun Allah.29Sarèhning kita punika tedhak-turunipun Allah, mila kita mbotenkénging gadhah pamanggih, bilihkawontenanipun Allah punika kadosdénépepethan emas, pérak utawi séla,ingkang kadamel srana kagunan sahakawasisanipun manungsa.30Tanpa ngèngeti malih dhatengjamanipun manungsa kirang

KISAH PARA RASUL 17.31–34 118

pangretosan, Allah sapunika martosakendhateng manungsa, bilih wontena ingpundi-pundia kémawon, tiyang sadayakedah mratobat.31Amargi Panjenenganipun sampunnamtokaken dinten anggènipunbadhé ngakimi jagat kanthi adil,lumantar Tiyang ingkang sampunkapiji; mawi dipun buktèkaken dhatengtiyang sadaya, srana anggènipunkawungokaken saking antawisipuntiyang pejah."32Wong-wong mau bareng krungu babtanginé wong mati, banjur ana kangpadha moyoki, lan ana liyané kangpadha ngucap, "Sanès wekdal kémawonkula sami badhé mirengaken sesorahpanjenengan bab punika malih."33Paulus banjur tindak saka ingsatengahé wong-wong mau.34Éwasamono iya ana wong sawatarakang nunggal karo Paulus lan padhadadi pracaya, kayata Dionisius,warganing pradata Aréopagus, lan wongwadon kang aran Damaris, sarta ugawong-wong liyané bebarengan karowong-wong mau.

KISAH PARA RASUL 18.1–6 119

181Sawisé mangkono Paulus banjurnilar Aténa, tindak menyang

Korintus.2Ana ing Korintus kepanggih karowong Yahudi jenengé Akwila, asalé sakaPontus, kang lagi baé teka saka Italiakaro Priskila, somahé, sabab KaisarKlaudius dhawuh, supaya wong Yahudikabèh padha ninggal Roma. Paulusbanjur pinarak ing omahé.3Sarèhné pagawéané padha, Paulusbanjur manggèn ing kono. Sakaronényambutgawé bebarengan, amargapadha-padha tukang gawé kémah.4Saben dina Sabat, Paulus memulangana ing papan pangibadah lan ngudingyakinaké wong-wong Yahudi lanwong-wong Yunani.5Bareng Silas lan Timotius rawuh sakaMakédonia, Paulus bisa mligi nyebarpangandika sarta paring paseksi marangpara wong Yahudi, yèn Yésus iku Mésias.6Nanging bareng wong-wong iku padhamadoni lan nyenyamah, panjenenganénuli ngetabaké lebu kang ana ingpangagemané tuwin ngandika, "Getihmunempuha marang awakmu dhéwé; aku

KISAH PARA RASUL 18.7–12 120

resik, ora luput. Wiwit saiki aku bakalmarani bangsa-bangsa liya."7Sawisé mangkono banjur miyos sakakono, lan banjur tindak menyang omahéwong kang aran Titius Yustus, kangngabekti marang Allah lan kang omahésandhing papan pangibadah.8Nanging Krispus, panggedhéné papanpangibadah, dadi pracaya marangGusti dalah sabrayaté sarta wongKorintus akèh, kang padha ngrungokaképangandikané Paulus, banju r dadipracaya, nuli padha kabaptis.9 Ing sawijining bengi, Gusti ngandikamarang Paulus sarana tetingalan, "Ajawedi! Terusna anggonmu martakaképangandika lan aja lèrèn!10Amarga Ingsun nunggal karo kowélan ora ana wong kang bakal nyekel lannganiaya marang kowé, awit umatingsunakèh ana ing kutha kéné."11Mulané Paulus nganti sataun nemsasi anggoné manggèn ana ing konosarta mulangaké pangandikané Allahana ing satengahé wong-wong iku.12Ananging bareng Galio jumenenggubernur ana ing Akhaya, wong-wongYahudi banjur bebarengan nglawan

KISAH PARA RASUL 18.13–18 121

Paulus, lan ngadhepaké panjenenganéing pangadilan,13aturé, "Tiyang punika mbudidayangyakinaken tiyang-tiyang supadosngabekti dhateng Allah kanthi patrapingkang cengkah kaliyan angger-anggering Torèt."14Bareng Paulus arep ngaturaképanjawab, Galio ngandika marangwong-wong Yahudi mau, "Hé, wong-wong Yahudi, saupama pandakwamuiku bab pelanggaran utawa kadursilan,wus samesthiné menawa aku nampaniprakaramu,15nanging menawa ana padudonbab tembung utawa jeneng, utawaangger-angger tumrap kowé kabèh,iku urusen dhéwé; aku emoh ngakimiprakara kang mangkono iku."16Banjur padha ditundhung sakapangadilan.17Wong iku kabèh banjur nyekelSostenès, panggedhéné papanpangibadah, lan digebugi ana ingpangadilan, nanging Galio babar pisanora mreduli bab iku.18Paulus isih lereb sawatara dinamanèh ana ing Korintus, banjur pamitan

KISAH PARA RASUL 18.19–23 122

marang para sadulur tunggal pracaya ingkono lan sawisé paras ana ing Kèngkréa,jalaran kagungan nadar, tumuli bidhallelayaran menyang Siria. Priskila lanAkwila padha ndhèrèk.19Bareng wus rawuh ing Éfesus, Priskilalan Akwila ditilar déning Paulus ana ingkono. Panjenengané piyambak lumebeting papan pangibadah lan rerembagankaro wong-wong Yahudi.20Wong-wong mau padha nyuwunmarang panjenengané, supaya karsalereb sawatara suwé ana ing kono,nanging ora karsa.21Panjenengané pamitan kalawanngandika, "Kula badhé mriki malih,manawi Allah ngarsakaken." Banjurbidhal saka Éfesus.22Bareng wus rawuh ing Kaisaréasawusé munggah ing dharatan lanparing salam marang pasamuwan, nulitindak menyang Antiokhia.23Sawusé lereb sawatara dina anaing kono, panjenengané banjur tindakmanèh ndlajahi satanah Galatia lanFrigia kabèh, nyantosakaké atiné paramurid.

KISAH PARA RASUL 18.24–28 12324Nalika samana ana wong Yahudijenengé Apolos, asalé saka Alèksandria,teka ing Éfesus. Iku wong kang micaralan kawruhé bab isining Kitab Sucimumpuni banget.25Wong iku wus tampa piwulangbab Margining Pangéran. Kalawansemangat sarta patitis anggonénglairaké piwulangé bab Yésus, nangingkang disumurupi mung bab baptis manutpiwulangé Yohanes.26Anggoné wiwit memulang kalawankendel ana ing papan pangibadah.Nanging bareng Priskila lan Akwilakrungu, Apolos banjur diajak menyangomahé sarta diwènèhi katrangan kanthicetha lan tliti bab Margining Allah.27Sarèhné Apolos kepéngin nyabrangmenyang Akhaya, sadulur-sadulurtunggal pracaya ing Éfesus nuli nggawanilayang kanggo para murid ing kono,supaya ditampa. Satekané ing Akhaya,marga saka sih-rahmaté Allah banjurdadi wong kang migunani banget tumrappara wong kang padha pracaya.28Awitdéné kanthi semangat anggonémbantah wong-wong Yahudi ana ingngarepé wong akèh sarta mbuktèkaké

KISAH PARA RASUL 19.1–6 124

adhedhasar Kitab Suci, menawa Yésusiku Mésias.

191Nalika Apolos isih ana ingKorintus, Paulus wus ndlajahi

tanah-tanah pagunungan lan rawuh ingÉfesus. Ana ing kono panjenenganékepanggih karo murid sawatara.2 Iku padha didangu mangkéné,"Punapa panjenengan sampun saminampèni Roh Suci, nalika sami pitados?"Nanging banjur padha matur, "Dèrèng,malah kula dèrèng naté sami mireng,bilih Roh Suci punika wonten."3Paulus nuli ndangu, "Manawi makaten,panjenengan sami kabaptis nganggébaptisan punapa?" Atur wangsulané,"Nganggé baptisanipun Yohanes."4Pangandikané Paulus, "BaptisanipunYohanes punika baptisan pamratobat,sarta panjenenganipun lajeng ngandikadhateng tiyang kathah, bilih kedahpitados dhateng ingkang rawuhipunkantun, inggih punika Yésus."5Nalika padha krungu bab iku, banjurpadha kabaptis ing asmané Yésus.6Lan nalika Paulus numpangi astawong-wong mau, banjur padhakatedhakan Roh Suci sarta padha wiwit

KISAH PARA RASUL 19.7–12 125

guneman nganggo basa warna-warnatuwin padha medhar wangsit.7Wong-wong mau gunggungé kira-kiraana rolas.8Sajroning telung sasi, Paulus rawuhing papan pangibadah lan memulangkanthi tatag; sarana dhébatan mbudi-daya supaya padha kadunungankayakinan bab Kratoning Allah.9Ananging bareng ana sawatara kangwangkot lan tetep ora gelem diyakinaké,malah ngala-ala Margining Pangéran anaing ngarepé wong akèh, Paulus banjurnilar wong-wong mau, para muridédipisah saka wong-wong kang wangkotiku, sarta ing saben dinané memulangana ing papan pamulangané Tiranus.10Bab iki ditindakaké rong taun lawasé,satemah wong saisining propinsi Asiakabèh, wong Yahudi lan wong Yunanipadha ngrungokaké pangandikané Gusti.11Lumantar Paulus, Allahngawontenaké mukjijat-mukjijatkang ngédab-édabi,12malah nganti kacu utawa lawon kangtau diagem déning Paulus ditumpangakéing wong lara, temahan dadi lan warasésarta roh-roh jahat padha metu.

KISAH PARA RASUL 19.13–18 12613Ana dhukun Yahudi sawatara kangmider-mider ing tanah kono, kangpadha nyoba nyebut asmané GustiYésus tumrap wong kang kasurupanroh-roh jahat, kalawan ngucap, "Kowédaksupatani atas asmané Yésus, kangdiwartakaké déning Paulus."14Wong-wong kang nindakakémangkono iku cacahé pitu, yaiku putranépangareping imam Yahudi, kang asmaSkéwa.15Nanging roh jahat iku mangsuli,"Kang asma Yésus iku aku wis wanuh,lan Paulus aku wis weruh, nanging kowé,sapa kowé iku?"16Wong kang kasurupan roh jahatiku banjur nubruk marang wong-wongmau, padha kalah rosa, mulané kalah,temahan kalawan kawudan lan ketatonpadha lumayu saka omahé wong iku.17Bab iku kasumurupan déningsakèhing wong ing Éfesus, wong Yahudilan wong Yunani, temah kabèh padhawedi, sarta asmané Gusti Yésus dadisaya kondhang.18Akèh wong panunggalané kangwus padha pracaya, padha teka ana

KISAH PARA RASUL 19.19–24 127

ing ngarepé wong akèh lan ngakonipanggawéné.19Uga akèh wong panunggalané kangwus tau nindakaké sihir, kang banjurnglumpukaké buku-bukuné lan diobongana ing ngarepé wong akèh. Ajinébuku-buku iku ditaksir ana sèket èwudhuwit pérak.20Marga saka mangkono iku,pangandikané Gusti saya sumebar lansaya gedhé wibawané.21Sawusé kelakon iku mau kabèh,déning panuntuné Roh, Paulus kagungankarsa arep tindak menyang Yérusalèmnglangkungi Makédonia lan Akhaya.Pangandikané, "Sawisé mrono aku iyakudu weruh Roma."22Banjur utusan pembantuné loro,yaiku Timotius lan Érastus, kadhawuhanndhisiki menyang Makédonia, dénépanjenengané piyambak kantun ana ingAsia sawatara mangsa.23Nalika samana tuwuh kaributangedhé marga saka Margining Pangéran.24Déné jalarané ana wong lanangtukang pérak jenengé Démétrius, kangpanguripané gawé pepethan péraktetironing kuilé Dèwi Artémis. Iku

KISAH PARA RASUL 19.25–28 128

ngolèhaké kauntungan ora sathithikmarang wong kang padha nunggalsapagawéan.25Wong-wong iku padha diklumpukakédalah para tukang-tukangé kang tunggalsapagawéan sarta padha dituturimangkéné, "Hé, para Sadulur, kowékabèh padha sumurup, yèn kecukupankita iku marga saka pagawéan iki!26Mangka saiki kowé padha sumuruplan krungu, yèn Paulus iki ora mung anaing Éfesus baé, nanging uga mèh anaing saindenging Asia, wus mbebujuk lannasaraké wong pirang-pirang kalawanmratélakaké, yèn apa kang digarapdéning tanganing manungsa iku dududéwa.27Marga saka iku, ora mung pagawéankita baé kang bakal ana sajroning bebayadirèmèhaké déning wong, nanging ugakuilé Artémis, dèwi agung iku, bakaltanpa teges. Lan Artémis piyambak,Artémis kang disembah-sembah déningwong-wong sa-Asia kabèh lan wongsajagat kang wus maju, bakal sirnakaluhurané."28Wong-wong mau bareng krungu kangmangkono iku banjur padha banget

KISAH PARA RASUL 19.29–33 129

nepsuné, sarta padha nywara sora,"Kaluhurna Dèwi Artémis, sesembahanéwong Éfesus!"29Kaanan ing sakutha kabèh banjurdadi kisruh, wong-wong kabèh padhagumrudug menyang papan pagelaran-tontonan lan ngglandhang Gayus sartaAristarkhus, sakaroné padha wongMakédonia, kang padha dadi kancatindaké Paulus.30Bareng Paulus arep tindak menyangsatengah-tengahing wong akèh iku,dipenggak déning para muridé.31Malah ana panggedhé sawatara kangasalé saka Asia, kang wis dadi mitranéPaulus, iku padha utusan ngèngetakémarang panjenengané, supaya aja tindakmenyang papan pagelaran-tontonan.32Wong-wong kang padha nglumpukana ing papan iku padha bengok-bengok,ana kang nywara sora mangkéné, anakang mangkono, sabab kaananékumpulan iku kisruh ora karuwan, kangakèh malah padha ora sumurup apapreluné nglumpuk iku.33Banjur ana wong kang jenengéAlèksander kang dipurih maju déningwong-wong Yahudi. Wong iku tampa

KISAH PARA RASUL 19.34–38 130

katrangan saka wong akèh bab apa kangkelakon, banjur kumlawé tangané, arepawèh katrangan minangka panjawabmarang wong akèh.34Nanging bareng wong-wong padhangerti, yèn iku wong Yahudi, banjurpadha nywara sora bebarengan ngantisuwéné kira-kira rong jam, "KaluhurnaArtémis, sesembahané wong Éfesus!"35Nanging tumuli disirep déningpanitraning kutha, pangucapé, "Hé,wong-wong Éfesus! Sapa ta kang orangerti, yèn kutha Éfesus iku kangrumeksa marang kuilé Dèwi Artémis,kang mahaagung, sarta recané kangtumurun saka langit?36Bab iku ora kena dibantah, mulanéSadulur kabèh, padha tenanga lan ajakesusu tumandang.37Déné mungguh wong-wong kangpadha kokgawa mréné, iku orangrampog kuilé sesembahan kita sartaora nyenyamah asmané.38Dadi menawa Démétrius lan tukang-tukangé duwé prakara karo sawenèhingwong, rak wus ana pangadilan lanana gubernur, dadi karebèn padhagugat-gugatan ana ing kono.

KISAH PARA RASUL 19.39–20.3 13139Déné yèn ana bab liyanékang kokkarepaké, iku prayoganédirampungaké ana ing parepataningrakyat kang absah.40Amarga kita bakal padha nemubebaya, yèn nganti ana pandakwa,menawa anggon kita ing dina iki padhagawé kaributan iki; awit ora ana dhasarékang kena kanggo mbeneraké ananékumpulan kang kisruh ora karu-karuwaniki."41Kalawan pitutur mangkono ikuanggoné mbubaraké kumpulaning rakyatmau.

201Bareng kaributan wis sirep,Paulus tumuli nimbali para

murid padha disantosakaké atiné lansawisé pamitan banjur bidhal menyangMakédonia;2ndlajahi wilayah kono sartanyantosakaké atiné para sadulur tunggalpracaya ing kono kalawan pituturakèh-akèh. Banjur rawuh ing tanahYunani.3Sawusé telung sasi ana ing kono,panjenengané arep lelayaran menyangSiria. Nanging ing nalika iku, wong-wong Yahudi padha ngrancang arep

KISAH PARA RASUL 20.4–9 132

nyédani panjenengané. Mulané banjurngarsakaké kondur miyos Makédonia.4Tindaké didhèrèkaké déning Sopateranaké Pirus, wong ing Béréa, Aristarkhuslan Sekundus, sakaroné wong ingTésalonika, Gayus saka Dèrbé, Timotius,lan wong loro saka Asia, yaiku Tikhikuslan Trofimus.5Nanging wong-wong iku padhamangkat dhisik lan ngentèni aku kabèhana ing Troas.6Nanging sawusé riyaya Roti TanpaRagi, aku kabèh padha budhal lelayaransaka Filipi lan sajroné limang dina tekanTroas sarta ketemu karo sadulur-sadulurmau kabèh. Ana ing kono aku padhanginep pitung dina.7Nalika ing dina kapisan ing mingguiku, aku padha nglumpuk nyuwil-nyuwilroti. Paulus reraosan karo para sadulurtunggal pracaya ing kono, jalarankarsané arep bidhal ésuké. Anggonéngandikan iku nganti tengah wengi.8 Ing kamar ndhuwur kang padhadakanggo kumpulan iku, akèh lampuné.9 Ing kono ana wong nom-nomanjenengé Éutikhus, linggih ing cendhéla.Sarèhné Paulus suwé banget anggoné

KISAH PARA RASUL 20.10–15 133

ngandikan, wong anom mau ora bisanahan ngantuké, wasana kebacut turu,temahan tiba saka tingkat telu. Barengdigotong, wong mau wus mati.10Nanging Paulus banjur mandhap,ngrungkebi wong anom iku, dirangkulkalawan ngandika, "Aja padha kuwatir,wong iki isih urip."11Bareng wangsul minggah, Paulusbanjur nyuwil-nyuwil roti lan dhahar, isihngandikan manèh nganti suwé, ngantimèh ésuk, banjur bidhal.12Déné wong-wong padha ngeterakéwong nom-noman kang wus urip maumulih, temahan kabèh padha bangetanggoné kalipur.13Aku padha ndhisiki nunggang kapallan lelayaran menyang Asos. Ana ingkono anggonku bakal padha methukPaulus, awit piwelingé mangkono, dénépanjenengané piyambak ngarsakakétindak miyos ing dharatan.14Bareng wis kepanggih karo akukabèh ana ing Asos, banjur kadhèrèkakémenyang kapal, tumuli mbacutakélelayaran menyang Mètiléné.15Sawusé bidhal saka kono, ésukétekan sangarepé pulo Khios. Ing dina

KISAH PARA RASUL 20.16–20 134

candhaké aku padha menyang Samoslan let sadina manèh tekan Milétus.16Paulus wus ngrancang ora bakalpinarak ing Éfesus supaya aja kesuwènana ing Asia. Sabab karsané ngénggalakétindaké, supaya sabisa-bisa ing dinariyaya Péntakosta wis rawuh ingYérusalèm.17Marga saka iku Paulus banjur utusanwong saka Milétus menyang Éfesusnimbali para pinituwané pasamuwan.18Satekané padha dingandikanimangkéné, "Kowé padha sumurup,kepriyé anggonku tetepungan karo kowéwiwit tekaku ana ing Asia iki;19anggonku kalawan andhap-asorngabdi marang Gusti. Sajroningpangabdi iku aku kerep bangetngetokaké eluh nganti crocosan sartangalami pangrantamé wong Yahudipirang-pirang, kang arep matèni aku.20Sanadyan mangkono, aku ora taunglirwakaké apa kang migunani tumrapkowé kabèh. Kabèh wus dakcaritakakélan dakwulangaké marang kowé, anaing sangarepé wong akèh utawa ana ingpakumpulan-pakumpulan ing omahmu;

KISAH PARA RASUL 20.21–26 13521aku tansah ngyakinaké marangwong-wong Yahudi lan Yunani, supayapadha mratobat marang Allah sartapadha pracaya marang Gusti kita Yésus.22Nanging ing saikiné aku lelunganmenyang Yérusalèm kayadéné tawananéRoh, aku ora ngerti apa kang bakalkelakon tumraping aku ana ing kana,23kejaba kang diwedharaké déning RohSuci marang aku ana ing saben kutha,yèn aku bakal kinunjara lan sinangsara.24Ananging aku sathithik baé oramreduli marang nyawaku, anggeraku bisa tekan garis pungkasaninglakuku lan ngrampungaké bubuhankang kaparingaké marang aku déningGusti Yésus, iya iku neksèni bab Injilésih-rahmating Allah.25Apadéné saiki aku sumurup, yènkowé bakal padha ora weruh aku manèh,kowé kabèh kang wis padha dakparanisupaya dakwartani bab Kratoning Allah.26Mulané ing dina iki, aku pratélamarang kowé kalawan temen-temen,menawa aku resik, ora kalèpètan getihésapa baé.

KISAH PARA RASUL 20.27–32 13627Sabab aku ora nglirwakaké ing babmartakaké sakèhing karsané Allahmarang kowé.28Mulané awakmu sarta pepanthankabèh padha reksanen, amarga kowékang padha dipiji déning Roh Suci dadipamong kang kakarsakaké ngengonpasamuwaning Allah kang kadarbésarana rahé piyambak.29Aku sumurup, yèn saungkurku bakalana asu ajag kang galak kang padhanekani kowé lan kang ora ngémanmarang pepanthan mau.30Malah saka ing antaramu bakal anawong kang padha muncul lan mulangaképrakara kang palsu, pamurihé supayabisa nggèndèng para murid saka dalankang bener tuwin banjur padha nganutmarang wong-wong mau.31Mulané padha diwaspada lan padhadiéling, yèn aku telung taun lawasé,anggonku rina-wengi ora kendhat-kendhat kalawan eluh mituturi marangkowé dhéwé-dhéwé.32Déné saiki kowé padha dakpasrahakémarang Gusti lan pangandikaningsih-rahmaté, kang kwasa mbangun kowélan ngganjar marang kowé warisan kang

KISAH PARA RASUL 20.33–38 137

katamtokaké tumrap wong kabèh kangwis kasucèkaké déning Panjenengané.33Pérak, emas utawa sandhangan, akuora tau kepéngin, saka sapa baé.34Kowé dhéwé padha sumurup, yènkalawan tanganku dhéwé anggonkunyambut-gawé, amrih bisané olèhapa kang dadi kabutuhanku sartakabutuhané para kang padha mèlu aku.35Tumrap ing sadhéngah prakara akuwis awèh tuladha marang kowé, yènwong padha kuwajiban nyambut-gawémangkono kagawé mbiyantu wong-wongkang sèkèng sarta kudu éling marangpangandikané Gusti Yésus, sababPanjenengané piyambak wis ngandika:Luwih begja wong wèwèh, katimbangkaro nampani."36Sawisé ngandika mangkonoPaulus banjur jèngkèng lan ndedongabebarengan karo wong-wong maukabèh.37Wong kabèh padha nangissesenggrukan lan banjur padhangrangkul Paulus kalawan ngambungibola-bali.38Kabèh padha susah, apa manèhmarga ana pangandikané, yèn bakal

KISAH PARA RASUL 21.1–4 138

padha ora sumurup marang pasuryanémanèh. Nuli padha nguntapaképanjenengané menyang kapal.

211Sawisé aku padha pamitan karopara pinituwané pasamuwan

ing kutha Éfesus, prauné nuli mangkatnyabrang menyang pulo Kos. Ésuké akupadha tekan pulo Rodhos. Saka konoaku padha terus layaran menyang kuthaPatara.2 Ing kutha Patara kono ana kapal singarep mangkat menyang tanah Fénisia.Aku padha nunggang kapal mau, nulimangkat.3Aku padha tekan panggonan sing sakakono bisa weruh pulo Siprus. Aku banjurpadha ngidul nganti tekan tanah Siria.Ing kutha Tirus aku padha mudhun,sebab ana ing kutha kono prauné kudubungkar momotané.4 Ing kutha Tirus kono aku padhakepethuk karo sedulur Kristen sawetara,nuli nginep ana ing omahé para sedulurmau, lawasé nganti seminggu. Mergaolèh wangsité Pangéran, para sedulurmau padha mènèhi weruh marang RasulPaulus, supaya aja lunga menyang kuthaYérusalèm.

KISAH PARA RASUL 21.5–10 1395Nanging bareng wis tekan mangsané,aku banjur padha nerusaké laku. Parasedulur mau kabèh, saanak-bojoné,padha nguntapaké aku tekan sanjabanékutha. Ana ing gisik aku padha jèngkèngndedonga.6Sawisé padha andum slamet, akubanjur padha munggah ing prau, lanpara sedulur mau padha mulih.7Aku padha mbanjuraké laku sakakutha Tirus, menyang kutha Ptolémais.Aku padha tilik para sedulur Kristen singana ing kono, sarta nginep ing konosewengi.8Ésuké nuli mangkat menèh ngantitekan kutha Kaisaréa. Ing kono akupadha nginep ana ing omahé guruInjil, sing aran Filipus. Filipus kuwipanunggalané wong pitu sing biyènditetepaké dadi juru-tulung ana ingkutha Yérusalèm.9Filipus mau duwé anak prawan papat,sing uga padha ngabaraké Injilé GustiAllah.10Sawisé ana ing kono seminggulawasé, nuli ana nabi teka saka Yudéa,jenengé Agabus.

KISAH PARA RASUL 21.11–15 14011Agabus mau marani aku sakanca, nulinjupuk sabuké Rasul Paulus. Sabuk maudienggo nalèni sikil lan tangané dhéwé,karo muni: "Mengkéné pangandikanéGusti Allah: ‘Wong sing duwé sabuk ikibakal dibanda kaya mengkéné iki anaing kutha Yérusalèm déning wong-wongYahudi, lan wong kuwi bakal dipasrahakémarang bangsa liya.’"12Bareng aku padha krungu singmengkono mau, aku lan para sedulurkabèh nuli padha ngandhani RasulPaulus, supaya mbatalaké enggoné areplunga menyang kutha Yérusalèm.13Nanging Rasul Paulus mangsuli:"Yagéné kowé padha nangis lan ngrimukaku? Aku wis cumadhang ora mungdibanda waé, malah senajan ngantidipatèni pisan ana ing kutha Yérusalèmkrana Gusti Yésus aku lila."14Aku padha ora bisa ngeluk karepéRasul Paulus, mulané aku mung padhasumarah, karo muni: "Muga apa singbakal kelakon kuwi kersané Gusti Allah."15Sawisé ana ing kono sawetaradina, aku banjur padha ngringkesibarang-barangku lan mangkat menyangkutha Yérusalèm.

KISAH PARA RASUL 21.16–21 14116Ana sedulur Kristen sawetara sakakutha Kaisaréa sing mèlu ngeterakéaku sakanca menyang omahé Manason,sing arep padha dakinepi. Manason kuwiasalé saka pulo Siprus, lan klebu wongKristen sing kawitan.17Nalika aku sakanca tekan kuthaYérusalèm, para sedulur Kristen ing konopadha mbagèkaké klawan bungah.18Ésuké Rasul Paulus karo akukabèh tilik Yakobus. Para pinituwanépasamuwan kabèh uga padha teka.19Rasul Paulus nuli awèh salam, sartanyritakaké apa waé sing ditindakakédéning Gusti Allah ing antarané wongkapir lantaran dhèwèké.20Krungu critané Rasul Paulus singmengkono mau, wong kabèh nuli padhamemuji asmané Gusti Allah. Sawisé kuwiwong-wong mau banjur padha kandhamarang Paulus mengkéné: "SedhèrèkPaulus, kula aturi mirengaken aturkula! Ing ngriki wonten pinten-pintenèwu tiyang Yahudi ingkang pitadosdhateng Gusti Yésus, lan ugi sami netepiTorètipun Nabi Musa.21Nanging para sedhèrèk wau mirengkabar bilih Panjenengan wonten ing

KISAH PARA RASUL 21.22–25 142

negari manca mulang dhateng sedayatiyang Yahudi ingkang wonten ing ngrika,supados mboten sami nurut dhatengTorètipun Nabi Musa, lan mboten saminetaki anak-anakipun, utawi nganut adattata-caranipun tiyang Yahudi.22Sedhèrèk-sedhèrèk wau temtunipuninggih sami mireng bilih panjenenganrawuh. Samenika lajeng kadospundi,menapa ingkang prelu kita tindakaken?23Kula sami mrayogèkaken,panjenengan kersaa nindakakenpanyuwun kula sedaya, mekaten: Ingngriki wonten sedhèrèk sekawan ingkangsami gadhah nadar.24Panjenengan kula aturi sesarengankaliyan sedhèrèk-sedhèrèk menikanindakaken tata-cara sesuci, lan mbayarragadipun, supados para sedhèrèk wausaged sami nyukur rambutipun. Sranamekaten sageda cetha tumrap tiyangsedaya, bilih menapa ingkang dipunpireng bab panjenengan menika mbotenleres, malah ketitika bilih panjenenganpiyambak inggih netepi Torètipun NabiMusa.25Tumrap tiyang-tiyang sanès Yahudi,kita pancèn sampun kintun serat,

KISAH PARA RASUL 21.26–28 143

ingkang ngewrat putusan kita sedaya,bilih para sedhèrèk wau dipun awisinedha tetedhan ingkang dipun anggésajèn dhateng brahala, nedha rah utawikéwan ingkang pejahipun srana dipuntekak; mekaten ugi sami dipun awisilampah jina."26Ésuké Rasul Paulus nuli ngajakwong papat mau, lan sawisé nindakakésesuci bebarengan, miturut tata-caranéwong Yahudi, banjur padha mlebu ingPedalemané Allah. Ana ing kono padhangumumaké pira lawasé wektu pasucèn,apa déné kurban tumrap wong siji-sijinékang bakal disaosaké.27Ngarepaké genep pitung dina entèkémangsa sesuci mau, ana wong Yahudisawetara saka ing tanah Asia padhaweruh Rasul Paulus ana ing PedalemanéAllah. Wong-wong mau nuli ngojok-ojokiwong akèh supaya nyekel Rasul Paulus.28Wong-wong mau padha nguwuh-uwuh mengkéné: "Sedhèrèk-sedhèrèk,tiyang Israèl, nyuwun tulung! Menikatiyangipun, ingkang késah dhatengpundi-pundi memucal, supadostiyang sedaya nglawan bangsaIsraèl lan Torètipun Nabi Musa sarta

KISAH PARA RASUL 21.29–32 144

Pedalemanipun Allah menika. Samenikatiyang menika ugi ngajak tiyang-tiyang kapir sami mlebet wonten ingPedalemanipun Allah, lan srana mekatendamel najisipun Pedalemanipun Allah!"29Enggoné padha muni mengkono maumerga padha weruh Trofimus, wongÉfesus, ana ing Yérusalèm, bebarengankaro Rasul Paulus. Dikira yèn RasulPaulus sing ngajak Trofimus mau mlebuing Pedalemané Allah.)30Wong sakutha kabèh banjur gègèr,lan kabèh padha kemrubut ngumpul.Rasul Paulus nuli dicekel lan diglandhangmetu saka Pedalemané Allah. LawangéPedalemané Allah nuli énggal-énggalditutup.31Bareng wong akèh sing gawé gègèrmau lagi nyoba arep matèni RasulPaulus, komandhané tentara Rumkrungu, yèn sakutha Yérusalèm kabèhlagi brontak.32Sanalika komandhan mau teka,nggawa perwira lan prejurit sawetara lanénggal-énggal nglabrag wong akèh mau.Bareng padha weruh para prejurit lankomandhan teka, wong-wong mau nuli

KISAH PARA RASUL 21.33–37 145

padha lèrèn enggoné nggebugi RasulPaulus.33Komandhan mau marani RasulPaulus, nuli préntah supaya Rasul Paulustangané diranté loro-loroné. Sawisé kuwikomandhan mau banjur takon marangwong-wong sing ana ing kono: "Wongkuwi sapa, lan apa sing ditindakaké?"34 Ing antarané wong akèh mau anasing kandha mengkéné, ana sing kandhamengkono. Sarèhné kisruh banget,nganti komandhan mau ora bisa olèhketrangan sing sanyatané. Mulanébanjur préntah, supaya Rasul Paulusdigawa menyang bètèng.35Bareng tekan undhak-undhakanébètèng, Rasul Paulus kepeksa disunggi,sebab wong-wong sing padha gawérusuh mau ambyuk dhesek-dhesekan.36Karo nguwuh-uwuh: "Wong kuwidipatèni waé!"37Nalika arep digawa mlebu déningpara prejurit ana ing bètèng, RasulPaulus kandha karo komandhanépasukan: "Menapa kula kepareng matursekedhik?" Komandhan mau nuli takon:"Menapa panjenengan ngertos basaYunani?

KISAH PARA RASUL 21.38–22.2 14638Menawi mekaten panjenenganmenika sanès tiyang Mesir ingkangdèrèng dangu menika miwitipembrontakan lan mbekta balatiyang kawan èwu dhateng ara-arasamun?"39Wangsulané Rasul Paulus: "Kulamenika tiyang Yahudi dipun lairakenwonten kitha Tarsus, ing tanah Kilikia,warga kitha ingkang kesuwur menika.Kula nyuwun dipun parengakennyukani katerangan sekedhik dhatengtiyang-tiyang menika."40Komandhan mau ngidini lan RasulPaulus nuli ngadeg ana ing undhak-undhakan, mènèhi sasmita nganggotangané. Bareng wong kabèh wismeneng, Rasul Paulus nuli mènèhiketrangan marang wong akèh maunganggo basa Ibrani, mengkéné:

221 "Sadhèrèk-sadhèrèk sahaBapak-bapak, sumangga

sapunika sami kula aturi midhangetakenpanjawab kula dhateng panjenengan."2Nalika wong akèh krungu anggonéngandika ngagem basa Ibrani, sayamundhak tenangé. Panjenengané banjurngandika,

KISAH PARA RASUL 22.3–6 1473 "Kula punika tiyang Yahudi, kalairanTarsus ing tanah Kilikia, nanging agengkula wonten ing kitha ngriki, kadhidhikkalayan tliti déning Gamalièl ing babnetepi angger-anggeripun para leluhurkita, satemah kula lajeng dados tiyangingkang mempeng ing pangabektidhateng Allah, kados panjenengansadaya punika.4Punapadéné tiyang-tiyang ingkangsami nganut Margining Pangéran punika,sami kula kuya-kuya ngantos pejah;jaler-èstri sami kula tangkepi tuwin kulalebetaken dhateng pakunjaran.5Menggah prakawis punikapanjenenganipun Imam Agungsaha Pradataning Pinisepuh sapepakipunsami saged paring paseksi, kula inggihkaparingan serat-serat kanggé paraSadhèrèk ing Damsyik, lajeng késahmrika badhé nangkepi tiyang-tiyang ingngriku, ingkang sami nganut MarginingPangéran wau, badhé kula bekta dhatengYérusalèm supados sami kaukum.6Nanging sareng lampah kula sampuncelak Damsyik, ing wanci siang,dumadakan wonten cahya ingkangtumlorong saking langit nglimputi kula.

KISAH PARA RASUL 22.7–12 1487Kula lajeng dhawah ing siti sahamireng swanten ingkang ngandikadhateng kula makaten: Saulus, Saulus,yagéné sira nganiaya marang Ingsun?8Atur wangsulan kula: Paduka punikasinten, Gusti? Pangandikanipun: Ingsuniki Yésus saka Nasarèt, kang sirakuya-kuya.9Tiyang-tiyang ingkang samisesarengan kaliyan kula, inggih sumerepcahya wau, nanging swanteningPanjenenganipun ingkang ngandikadhateng kula, sami mboten mireng.10Kula lajeng munjuk: Gusti, punapaingkang kedah kawula lampahi?Paring wangsulanipun Gusti dhatengkula: Ngadega, mangkata menyangDhamsyik. Ana ing kana sira bakaldiparingi sumurup, apa kang kudu siratindakaké.11Sarèhning kula mboten saged ningali,jalaran saking kénging cahya ingkangmblerengi mripat wau, mila kanca-kancaingkang tunggil lampah kaliyan kulalajeng nyepeng tangan kula, kulakatuntun dhateng Damsyik.12 Ing ngriku wonten tiyang namaAnanias, tiyang ingkang netepi angger-

KISAH PARA RASUL 22.13–18 149

anggering Torèt saha kaseksènan saéwonten ing satengahing tiyang Yahudisadaya ing ngriku.13Tiyang punika dhateng, saha ngadeging sacelak kula tuwin wicanten: Saulus,sadulurku, kowé bisaa ndeleng manèh!Sanalika punika ugikula saged ningalimalih saha sumerep piyambakipun.14Ananias lajeng wicanten: Allahéleluhur kita wus netepaké kowé supayanyumurupi karsané, nyumurupi KangBener sarta krungu swara kang miyossaka ing lésané.15Sabab kowé pinasthi dadi seksiningPanjenengané ana ing ngarepé wongkabèh ing bab samubarang kang wuskokdeleng lan kokrungu.16Lan saiki kepriyé, déné kowé isihmangu-mangu? Ngadega, lan kabaptisasarta dosamu karesikana kalawannyebut asmané Gusti!17Sasampunipun makaten, kula lajengwangsul dhateng Yérusalèm lan nalikakula saweg ndedonga wonten ingPadaleman Suci, roh kula linimputan ingpangwaosipun Allah.18Kula ningali Panjenenganipun,ingkang lajeng ngandika dhateng kula:

KISAH PARA RASUL 22.19–22 150

Diénggal, mangkata saka Yérusalèm,amarga wong-wong ora bakal nampapaseksinira bab Ingsun.19Atur wangsulan kula: Gusti, tiyang-tiyang punika sami sumerep, bilih kawulapunika ingkang ndhatengi papan-papanpangibadah saha ingkang nglebetakentiyang-tiyang ingkang sami pitadosdhateng Paduka dhateng pakunjaransarta ingkang mecuti tiyang-tiyang wau.20Salajengipun nalika rahipun Stéfanus,seksi Paduka, kawutahaken, kawulawonten ing ngriku, saha kawula ngrujukipandamel punika, punapa déné kawulanengga panganggénipun tiyang-tiyangingkang sami mejahi.21Nanging pangandikanipun Gustidhateng kula: Mangkata, sabab Ingsunbakal ngutus sira menyang panggonanébangsa-bangsa liya kang adoh sakakéné."22Sawusé wong akèh padhangrungokaké Paulus nganti tekanpangandikané kang mangkono iku,banjur wiwit nywara sora, "Wong ikukasirnakna baé saka bumi, ora pantesurip!"

KISAH PARA RASUL 22.23–28 15123Wong-wong mau terus baé anggonébengok-bengok karo nguncalakéjubahé sarta nyawur-nyawuraké lebumandhuwur,24mulané panggedhéning prajuritbanjur dhawuh nglebokaké Paulusmenyang bètèng sarta mriksa lanmecuti panjenengané, supaya bisakasumurupan apa sababé dénéwong-wong iku padha bengok-bengokmangkono ing bab panjenengané.25Nanging nalika Paulus diprenahakéarep dipecuti, panjenengané banjurngandika marang opsir kang nglakoniwajib, "Punapa panjenengan dipunparengaken mecuti warganagari Roma,punapa malih tanpa dipun adili?"26Krungu katrangan mangkonoiku, opsir mau banjur lapur marangpanggedhéning prajurit, aturé, "Punapaingkang badhé panjenengan tindakaken?Tiyang punika warganagari Roma?"27Panggedhéning prajurit banjurmurugi Paulus lan ndangu, "Kandhaa,apa bener kowé iku warganagari Roma?"Atur wangsulané Paulus, "Inggih."28Panggedhéné prajurit banjurngandika manèh, "Anggonku dadi

KISAH PARA RASUL 22.29–23.2 152

warganagari Roma iku sarana tukukalawan rega larang." Paulus mangsuli,"Nanging kula gadhah wewenang punikawiwit lair mila."29Wasana wong-wong kang kuwajibanmecuti nuli énggal-énggal mundur. Dénépanggedhéné prajurit iku bareng ngertiyèn Paulus iku wong Roma, iya wedi,mangka panjenengané kang dhawuhmbanda.30Éwasamono panggedhéné prajuritmau kepéngin nguningani kalawan tlitiapa kang dadi pandakwané wong-wongYahudi marang Paulus. Mulané ésukédhawuh nimbali Paulus saka pakunjaranlan dhawuh, supaya pangarepé imamlan Pradata Agama nglumpuk. Banjurdhawuh ngirid Paulus saka bètèngdiladèkaké marang ngarsané Pradatamau.

231Paulus banjur mandeng parawarganing Pradata Agama sarta

matur, "Para Sadhèrèk, ngantos dumugidinten punika kula tetep gesang kalayanraosing manah ingkang resik wonten ingngarsanipun Allah."2Nanging Imam Agung Ananias dhawuhmarang wong-wong kang padha ngadeg

KISAH PARA RASUL 23.3–6 153

cedhak Paulus, supaya napuk tutukéPaulus.3Paulus nuli mangsuli, aturé, "Allahbadhé napuk panjenengan, hé, témbokingkang kalabur pethak. Panjenenganlenggah wonten ing ngriki badhé ngadilikula miturut angger-anggering Torèt,nanging panjenengan piyambak nerakangger-anggering Torèt, jalaran dhawuhnapuk kula."4Wong-wong kang padha ana ing konongucap, "Kowé iku nyenyamah marangImam Agungé Allah!"5Paring wangsulané Paulus, "O, paraSadhèrèk, kula mboten mangertos bilihpanjenenganipun punika Imam Agung.Pancèn wonten seratan makaten: Siraaja ngucapaké tembung ala marangpanggedhéning bangsamu!"6Sarèhné panjenengané pirsa, yèning antarané Pradata iku ana kangkalebu golonganing wong Saduki lanana kang kalebu golonganing wongFarisi, mulané banjur nywanten soraana ing ngarsaning Pradata Agama,"Para Sadhèrèk, kula punika tiyangFarisi; kula dipun ladosaken dhatengngarsanipun Pradata punika, jalaran

KISAH PARA RASUL 23.7–11 154

kula ngajeng-ajeng dhateng tanginipuntiyang pejah."7Bareng panjenengané ngandikamangkono, wong-wong Farisi lanwong-wong Saduki padha padu satemahwong akèh banjur pecah dadi ronggolongan.8Amarga wong Saduki iku padhanganggep, yèn patangèn iku ora ana laniya ora ana malaékat utawa roh, balikwong Farisi nganggep loro-loroné.9Mulané banjur dadi ribut banget.Ana ahli Torèt sawatara saka golonganFarisi kang maju sarta mbantah kalawankeras ujaré, "Tumrap kula, tiyang punikamboten gadhah kalepatan! Mbokmanawiwonten roh utawi malaékat ingkangsampun ngandikani piyambakipun."10Temahan kaanan ing kono sayakisruh banget. Panggedhéning prajuritkuwatir, menawa Paulus ngantidipothèng-pothèng déning wong-wongmau, mulané nuli dhawuh marangprajurit-prajurit, supaya padha mudhunngrebut Paulus saka satengahing wongakèh lan digawa menyang bètèng.11Benginé Gusti rawuh jumeneng anaing sandhingé lan ngandika marang

KISAH PARA RASUL 23.12–15 155

panjenengané, "Sing teteg atinira, sababkayadéné anggonira kalawan kendelneksèni Ingsun ana ing Yérusalèm,mangkono uga sira iya prelu neksèni anaing Roma."12Bareng wus raina wong-wong Yahudinganakaké komplotan lan sumpahkalawan nyupatani awaké dhéwé, orabakal mangan utawa ngombé sadurungényédani Paulus.13Komplotan iku gunggungé patangpuluh luwih.14Wong-wong mau padha nemoni parapangareping imam lan para pinituwanébangsa Yahudi lan pratéla, "Kula sampunsami sumpah kalayan nyupaosi badankula piyambak, mboten badhé nedhautawi ngombé sadèrèngipun mejahiPaulus.15Awit saking punika mugi panjenengansadaya sesarengan kaliyan PradataAgami karsa ngaturi rembag dhatengpangagenging prajurit supadosngladosaken Paulus dhateng ngarsapanjenengan malih, kados-kadospanjenengan badhé mriksa prakawisipuningkang langkung tliti. Déné kula sadayamangké sampun sami mirantos badhé

KISAH PARA RASUL 23.16–19 156

mejahi piyambakipun sadèrèngipundumugi ing ngarsa panjenengan."16Nanging keponakané Paulus, yaikuputrané sadhèrèké putri, krungubab rancangan cegatan iku lanbanjur menyang bètèng. Bareng wusdiparengaké mlebu, nuli matur bab maumarang Paulus.17Paulus tumuli ngaturi sawijining opsirlan matur, "Nèm-nèman punika kulaaturi nyowanaken dhateng ngarsaningpangagengipun prajurit, jalaranwonten prakawis ingkang prelu dipununingakaken ing panjenenganipun."18Opsir iku banjur nyowanakéwong anom iku menyang ngarsanépanggedhéning prajurit lan matur,"Kula dipun undang Paulus, tahananpunika, dipun tedhani tulung supadosnyowanaken laré anèm punika dhatengngarsa panjenengan, awit wonten babingkang prelu dipun aturaken dhatengpanjenengan."19Panggedhéning prajurit mau banjurnganthi wong anom mau diajakmiyambak, nuli didangu, "Apa kang arepkoklapuraké marang aku?"

KISAH PARA RASUL 23.20–23 15720Wangsulané, "Tiyang-tiyang Yahudisampun sami sarujuk badhé nyuwundhateng panjenengan, supados bénjing-énjing panjenengan ngladosaken Paulusmalih dhateng ngarsaning PradataAgami, kados-kados Pradata waukepéngin angsal katrangan ingkanglangkung tliti saking piyambakipun.21Nanging panjenengan sampunngantos midhangetaken tiyang-tiyangwau, amargi wonten panunggilanipuningkang cacahipun langkung sakingkawan dasa, ingkang sampun mirantosbadhé nyegat. Tiyang-tiyang wausampun sami sumpah kalayan nyupaosibadanipun piyambak mboten badhénedha saha ngombé sadèrèngipunmejahi Paulus. Sapunika sampunsami siyaga, kantun ngentosi putusanpanjenengan."22Panggedhéné prajurit banjur dhawuhmarang wong anom mau supaya mulihkalawan dingandikani mangkéné, "Kowéaja kandha-kandha marang sapa-sapa,yèn kowé wus nglapuraké bab iki marangaku."23Sawisé mangkono panggedhénéprajurit mau banjur nimbali opsir loro

KISAH PARA RASUL 23.24–29 158

sarta didhawuhi mangkéné, "Siyagaknaprajurit rong atus kang bakal menyangKaisaréa karo prajurit jaranan pitungpuluh sarta prajurit kang sikep gegamantumbak rong atus, kira-kira jam sangabengi iki.24Cawisna uga kuldi tunggangansawatara kanggo Paulus, lan supayakoksowanaké ing ngarsané GubernurFéliks."25Panggedhéné prajurit mau nuli damelserat, surasané mangkéné,26 "Salam kula, Klaudius Lisias, katuring ngarsanipun Gubernur Féliks ingkangminulya.27Tiyang punika dipun tangkep déningtiyang-tiyang Yahudi. Sareng badhédipun pejahi, kula lajeng dhatengkalayan mbekta wadya-bala prelumenggak saha ngluwari piyambakipun,awit kula mireng, bilih tiyang punikawarganagari Roma.28Amrih sagedipun nyumerepi punapasabab-sababing pandakwanipun dhatengtiyang wau, lajeng kula ladosakendhateng Pradataning Agaminipun.29Tumrap kula lajeng sampun cetha,bilih pandakwanipun punika gegayutan

KISAH PARA RASUL 23.30–34 159

kaliyan angger-anggering Torètipuntiyang-tiyang wau, namung kémawonmboten wonten pandakwa ingkangnjalari kénging paukuman pejah utawikedah kalebetaken ing pakunjaran.30Salajengipun kula tampi palapuran,bilih wonten komplotan ingkangbadhé mejahi tiyang wau. Awit sakingpunika kula lajeng énggal-énggalkèngkènan nyowanaken dhateng ngarsapanjenengan. Wondéné para ingkangsami ndakwa sampun sami kula kèn,supados sami ngajengaken prakawispunika dhateng panjenengan."31Para prajurit banjur padha nindakakékaya kang kadhawuhaké. Ing bengi ikuuga, Paulus digawa menyang Antipatris.32Ésuké para prajurit jaranan padhadikon mbacutaké lakuné karo Paulus,déné liyané padha bali menyang bètèng.33Satekané ing Kaisaréa, paraprajurit jaranan ngaturaké layangé lanmasrahaké Paulus marang Gubernur.34Bareng wus maos layang mau,Gubernur nuli ndangu marang Paulus,asalé saka propinsi ngendi. Barengmireng, yèn Paulus saka Kilikia,

KISAH PARA RASUL 23.35–24.4 16035banjur ngandika, "Aku bakal mriksaprakaramu, yèn wong kang padhandakwa marang kowé wus teka ingkéné." Banjur dhawuh, supaya Paulusditahan ana ing kratoné Hérodès.

241Bareng wus limang dina ImamAgung Ananias rawuh bebarengan

karo pinituwa sawatara lan pengacara,jenengé Tertulus. Wong-wong maupadha sowan ing ngarsané Gubernursarta ngaturaké pandakwané tumrapPaulus.2Paulus ditimbali maju, déné Tertulusbanjur wiwit ngaturaké panggugaté,unjuké, "Féliks ingkang minulya, margisaking pambudi-daya panjenengan kulasadaya tansah ngraosaken karaharjansaha jalaran saking kawicaksananpanjenengan, kathah sanget éwah-éwahan saé ingkang tumindak tumrapbangsa punika.3Bab punika sadaya wontena ing pundikémawon tansah kula tampi kalayanagenging panuwun.4Nanging supados sampun ngantoskadangon anggèn kula ngribedi dhatengpanjenengan, kula nyuwun, mugipanjenengan karsa midhangetaken

KISAH PARA RASUL 24.5–9 161

atur kula sakedhap kémawon kalayanpanggalih panjenengan ingkang sampunmisuwur lubèripun punika.5Menggahing kula sadaya sampuntetéla, bilih tiyang punika dados penyakitpès, tiyang ingkang damel kisruhwonten ing satengahing tiyang Yahudisajagat, saha bilih tiyang punika salahsetunggaling pangajengipun aliranNasrani.6Malah sampun nyobi ngrisakkasucèning Padaleman Suci. Awit sakingpunika lajeng kula tangkep saha badhékula adili manut angger-anggering Torètkula.7Nanging pangagenging prajurit Lisiaslajeng rawuh mambengi saha ngrebatpiyambakipun kanthi roda-peksa,8 sarta dhawuh, supados sadayatiyang ingkang ndakwa sami sowaning ngarsa panjenengan. Manawipanjenengan mriksa piyambak, tamtubadhé nguningani sadaya prakawisingkang kula gigataken punika."9Lan wong-wong Yahudi iya padhanyarujuki pandakwa iku lan matur, yèniya pancèn mangkono.

KISAH PARA RASUL 24.10–14 16210Gubernur banjur paring sasmitamarang Paulus, yèn wis diparengakéngaturaké panjawab. Paulus banjurmatur, "Kula sumerep, bilih sampunmataun-taun anggèn panjenenganngasta pangadilan tumrap bangsapunika. Pramila tanpa raos mangu-mangu anggèn kula badhé ngaturakenpanjawab tumrap prakawis punikawonten ing ngarsa panjenengan:11Panjenengan saged nguningani, bilihmboten langkung saking kalih welasdinten kapengker punika anggèn kuladhateng Yérusalèm prelu nindakakenpangibadah.12Mboten naté wonten tiyang ingkangnyumerepi kula saweg dredah utawidamel kaributan, dadosa wonten ingPadaleman Suci, utawi ing papanpangibadah, mekaten ugi wonten ingpanggènan sanès ing salebeting kithapunika.13Tiyang-tiyang punika mboten sagedmbuktèkaken wonten ing ngarsapanjenengan, punapa ingkang sapunikakagigataken tumrap kula punika.14Namung kémawon kula ngakeniwonten ing ngarsa panjenengan, bilih

KISAH PARA RASUL 24.15–18 163

kula ngabekti dhateng Allahipun leluhurkula sadaya kalayan nganut MarginingPangéran punika, inggih punika Margiingkang déning tiyang-tiyang wau dipunwastani aliran. Kula ngugemi sadayaingkang kaserat ing angger-anggeringTorèt saha ing kitabipun para nabi.15Kula gadhah pangajeng-ajengdhateng Allah, sami kaliyan tiyang-tiyang punika, bilih badhé wontenpatangènipun tiyang pejah, tiyangingkang mursid utawi tiyang mursal.16Awit saking punika kula tansah ngudigesang kalayan raosing manah ingkangmurni wonten ing ngarsaning Allah sahawonten ing ngajenging manungsa.17Sareng sampun sawatawis taundangunipun, kula wangsul dhatengYérusalèm prelu badhé nyukani bantuandhateng bangsa kula saha caospisungsung.18Nalika kula saweg nindakakenpunika sadaya, wonten tiyang Yahudisawatawis ingkang dhateng sakingAsia, sami pinanggih kula wonten ingPadaleman Suci sasampunipun kulanucèkaken badan kula, mboten kaliyan

KISAH PARA RASUL 24.19–23 164

tiyang kathah utawi mboten nuwuhakenkaributan.19 Inggih tiyang-tiyang punika ingkangpancènipun kedah sowan ing ngarsapanjenengan saha ngajengakenpanggigat, manawi gadhah prakawiskaliyan kula.20Éwasemanten, tiyang-tiyang ingkangsapunika wonten ing ngriki punikakajengipun sami munjuk, piawon punapaingkang pinanggih wonten ing kula,nalika kula wonten ing ngarsaningPradata Agami.21Punapa mbokmanawi namung margisaking pangucap kula, nalika kulangadeg wonten ing satengahing tiyang-tiyang wau, inggih punika: Margi sakingbab patangènipun tiyang-tiyang pejah,kula ing dinten punika dipun ladosakenwonten ing ngarsa panjenengan."22Nanging Féliks, kang wus nguninganitemenan bab Margining Pangéran,karsané ngundur prakara iku,pangandikané, "Yèn panggedhénéprajurit Lisias wus mréné, aku bakalmutus prakaramu."23Banjur dhawuh marang opsir, supayaPaulus tetep ditahan, nanging kanthi

KISAH PARA RASUL 24.24–25.2 165

kalonggaran, sarta para mitrané kangpadha ngladèni, aja dipenggak.24Let sawatara dina Féliks rawuhkaro garwané, Drusila, putri Yahudi,banjur dhawuh nimbali Paulus sarta nulimidhangetaké katrangané bab pracayamarang Yésus Kristus.25Nanging nalika Paulus matur babkayektèn, bab ngendhalèni dhiri, lan babpangadilan kang bakal kelakon, Féliksbanjur rumaos ajrih, nuli ngandika,"Cukup saméné baé dhisik, saikimundura; bésuk yèn aku pinuju sela,kowé bakal daktimbali manèh."26Karodéné panjenengané ngajeng-ajeng nampi dhuwit saka Paulus, mulanékerep ditimbali diajak ngandikan.27Nanging bareng wus ganep rongtaun, Féliks digentosi Pèrkius Féstus lankanggo nyenengaké atiné wong Yahudi,Féliks nglestarèkaké Paulus katahan anaing pakunjaran.

251Telung dina sawisé rawuh ingpropinsi iku, Féstus banjur tindak

saka Kaisaréa menyang Yérusalèm.2Para pangareping imam lan wong-wong Yahudi kang kajèn kéringan

KISAH PARA RASUL 25.3–7 166

padha sowan lan ngaturaké pandakwamungguhing Paulus,3 sarta nyuwun kamirahan, kang gawéruginé Paulus, yaiku supaya Paulusdidhawuhi menyang Yérusalèm. Sababwong-wong mau padha ngrancang arepnyédani panjenengané ana ing dalan.4Nanging Féstus paring wangsulan,menawa Paulus tetep ditahan ana ingKaisaréa, déné panjenengané piyambakbakal énggal-énggal kondur mrana.5Pangandikané, "Mulané wong-wongpanunggalanmu kang padha nyekelpangwasa supaya padha mranabebarengan karo aku lan ngajokaképandakwané, menawa ana kaluputané."6Féstus anggoné lereb ana ingYérusalèm ora luwih saka wolu utawasapuluh dina, banjur kondur menyangKaisaréa. Ésuké panjenengané nggelarpangadilan lan dhawuh ngladosakéPaulus.7Bareng Paulus wus disowanaké, wongYahudi kabèh kang teka saka Yérusalèmpadha ngadeg ngepung lan ngaturakégugatan akèh kang abot tumrappanjenengané, tanpa bisa mbuktèkaké.

KISAH PARA RASUL 25.8–11 1678Kosok-baliné Paulus ngaturaképanjawab mangkéné, "Kula sakedhikkémawon mboten lepat, dadosa tumrapangger-anggering Torètipun tiyangYahudi, punapadéné Padaleman Suciutawi dhateng Kaisar."9Éwadéné sarèhné Féstus karsanglegani atiné wong Yahudi, nulimaringi wangsulan marang Paulus,pangandikané, "Apa kowé saguhmenyang Yérusalèm, supaya diadili anaing kana ana ing ngarepku bab prakaraiki?"10Nanging Paulus matur, "Sapunika kulawonten ing ngarsaning pangadilanipunKaisar, kula kedah dipun adili wontening ngriki. Kadosdéné ingkang sampunpanjenengan uningani saèstu, sakedhikkémawon kula mboten damel kalepatandhateng tiyang Yahudi.11Dados, manawi kula saèstu lepatlan nindakaken piawon ingkang panteskaukum pejah, kula éklas pejah,nanging manawi punapa ingkangkagigataken tumrap kula punikakabuktèn mboten leres, mboten wontentiyang ingkang wenang masrahaken kuladhateng tiyang-tiyang punika minangka

KISAH PARA RASUL 25.12–17 168

kamirahan. Kula nyuwun minggahbandhing dhateng Kaisar!"12Bareng wus karembag karo paraanggotaning pangadilan, Féstus banjurngandika, "Kowé nyuwun munggahbandhing marang Kaisar, yèn mangkonokowé kudu sowan ing ngarsané Kaisar."13Let sawatara dina, Raja Agripa karoBèrniké rawuh ing Kaisaréa minangkapakurmatan marang Féstus.14Sarèhné lereb ana ing kono sawataradina, Féstus nyariyosaké prakaranéPaulus marang Raja, aturé, "Ing ngrikiwonten tiyang tahanan tilaranipun Féliks.15Kala kula wonten ing Yérusalèm,para pangajenging imam saha parapinisepuhipun tiyang Yahudi saminggigat tiyang wau, saha nyuwunsupados tiyang punika dipun ukum.16Kula mangsuli, bilih tiyang Romamboten gadhah adat masrahaken dakwa,sadèrèngipun dipun aben-ajengakenkaliyan ingkang sami ndakwa sahadipun lilani ngaturaken panjawab tumrapgigatanipun.17Pramila tiyang-tiyang wau lajeng samitumut mriki sesarengan kaliyan kula.Énjingipun kula lajeng ngawontenaken

KISAH PARA RASUL 25.18–22 169

parepatan pangadilan saha akènngladosaken tiyang punika.18Nanging sareng tiyang-tiyangingkang sami nggigat ngadeg ngupengitiyang wau, sami mboten ngajengakengigatan bab pandamel awon, kadospanginten kula.19Tiyang-tiyang wau namung samipadudon bab-bab ingkang gegayutankaliyan agaminipun saha wonten tiyangnama Yésus ingkang sampun pejah,mangka Paulus mratélakaken kanthiyakin, bilih Yésus wau gesang.20Sarèhning kula ajrih anggèn kulamriksa prakawis ingkang kados makatenpunika, kula lajeng naros piyambakipun,punapa purun dhateng Yérusalèm,supados prakawisipun dipun adili wontening ngrika.21Nanging Paulus minggah bandhing.Pramila nyuwun, supados lestantundipun tahan, ngantos prakawisipunkaputus déning Kaisar. Milanipun lajengkula préntahaken, supados tiyang punikalestantun katahan ngantos saged kulasowanaken dhateng ngarsanipun Kaisar."22Agripa ngandika marang Féstus, "Kulakepéngin mirengaken panjawabipun

KISAH PARA RASUL 25.23–25 170

tiyang punika piyambak." Aturwangsulané Féstus, "Bénjing-énjingpanjenengan badhé midhangetaken."23Ésuké Agripa lan Bèrniké padharawuh kalayan sakèhing ubarampéupacara kaprabon sarta bareng wuslumebet ing gedhong pangadilanbebarengan karo para panggedhéningwadya-bala lan para panggedhé ingkono, Féstus banjur dhawuh, supayaPaulus disowanaké.24Féstus nuli ngandika, "Raja Agripasaha para priyagung ingkang samilenggah ing ngriki sesarengan kaliyankula sadaya. Sami kula aturi mirsanitiyang punika, ingkang dipun gigatdéning tiyang Yahudi sadaya, wontening Yérusalèm saha wonten ing ngriki.Tiyang-tiyang sadaya sami ndhatengikula saha sami pratéla kaliyan bengok-bengok, bilih tiyang punika mbotenpantes gesang langkung dangu malih.25Nanging tumrap kula sampun cetha,bilih tiyang punika mboten nglampahiprekawis ingkang kénging kaukum pejahsarta sarèhning tiyang punika nyuwunminggah bandhing dhateng Kaisar, mila

KISAH PARA RASUL 25.26–26.2 171

kula lajeng mutus badhé nyowanakening ngarsanipun Kaisar.26Namung kémawon mboten wontenalesan ingkang maton, ingkang kedahkula aturaken ing serat dhatengngarsanipun Kaisar bab tiyang punika.Inggih jalaran saking punika mila lajengkula ladosaken wonten ing ngarsapanjenengan sadaya, mirungganipunpanjenengan Raja Agripa, supadossasampunipun kapriksa lajeng wontenaingkang saged kula serat.27Amargi pamanggih kula, mokalnyowanaken tiyang tahanan tanpakinanthènan gigatan ingkang dipunajengaken tumrap tiyang wau."

261Agripa tumuli ngandika marangPaulus, "Kowé wus kalilan

ngaturaké panjawab." Paulus banjurparing sasmita ngagem astané sartangaturaké panjawab mangkéné,2 "Dhuh, Raja Agripa, kawula rumaostampi kabegjan, déné ing dintenpunika kawula dipun parengakenngaturaken panjawab wonten ing ngarsapanjenengan tumrap sadaya gigatanipuntiyang-tiyang Yahudi dhateng kula,

KISAH PARA RASUL 26.3–7 1723punapa malih margi panjenengannguningani saèstu bab adat utawitata-cara tuwin padudonipun tiyangYahudi. Awit saking punika kulakeparenga nyuwun wonten ingngarsa panjenengan, mugi karsamidhangetaken atur kula kalayan sabar.4Sadaya tiyang Yahudi sami nyumerepigesang kula wiwit anèm, amargi wiwitwiwitan mila kula gesang wontensatengahing bangsa kula ing Yérusalèm.5Sampun dangu sanget anggènipunsami pitepangan kaliyan kula sahamanawi purun, sami saged suka paseksi,bilih kula gesang kadosdéné tiyang Farisimanut golongan ingkang keras wontening salebeting agami kita.6Déné sapunika kula kedah ngadhepwonten ing ngarsaning pangadilanpunika, jalaran kula ngajeng-ajengdhateng kaleksananing prajanjian,ingkang dipun paringaken déning Allahdhateng para leluhur kita,7 saha ingkang dipun antos-antosdéning taler kita kalih welas ingsalebetipun sami nindakakenpangibadahipun rinten-dalu kaliyantegen. Inggih margi saking pangajeng-

KISAH PARA RASUL 26.8–12 173

ajeng punika, dhuh, Raja Agripa, kuladipun gigat déning tiyang-tiyang Yahudi.8Kadospundi, déné panjenengansadaya manggalih mokal, bilih Allahnangèkaken tiyang pejah?9Sanadyan kadospundia kémawon,kula piyambak naté nginten, bilihkula kedah tumindak keras nglawanasmanipun Yésus saking Nasarèt.10Bab punika kawula tindakakenugi wonten ing Yérusalèm. Kulamboten namung nglebetaken para sucikémawon dhateng pakunjaran, nangingsasampunipun kula tampi pangwaossaking para pangajenging imam, kulainggih nyarujuki, bilih tiyang-tiyangpunika sami kaukum pejah.11Wonten ing papan-papan pangibadah,kula asring nganiyaya tiyang-tiyangwau, saha sami kula peksa supados saminyélaki kapitadosanipun, punapadénémargi saking sanget muntabing manahkula, tiyang-tiyang wau sami kawulaoyak-oyak, malah ngantos dumuginagari-nagari manca."12 "Lan ing salebeting kawontenaningkang makaten punika, nalika kulakanthi kebak pangwaos sarta mundhi

KISAH PARA RASUL 26.13–17 174

dhawuhipun para pangajenging imam,lumampah dhateng Damsyik,13dumadakan, dhuh, Raja Agripa,ing wanci siang, wonten ing tengahmargi kula sumerep cahya ingkangnglangkungi padhanging surya, tumurunsaking langit ingkang lajeng nglimputikula saha kanca-kanca ingkang sarengkula.14Kula sadaya nunten sami rebahing siti, tuwin lajeng mireng swanteningkang ngandikani kula mawi basaIbrani: Saulus, Saulus, yagéné siranganiaya Ingsun? Rekasa tumraping siranglawan marang Kang ngwasani sira.15Kula tumunten munjuk: Padukapunika sinten, Gusti? Paringwangsulanipun Gusti: Ingsun ikiYésus kang sira aniyaya.16Nanging saiki tangia lan ngadega.Ingsun ngatingal marang sira iku prelunetepaké sira dadi paladèn sarta seksitumrap samubarang kabèh kang wussira deleng saka Ingsun lan kang bakalIngsun katingalaké marang sira ingtembé.17Sira bakal Ingsun sengker sakabangsa iki tuwin bangsa-bangsa liyané,

KISAH PARA RASUL 26.18–21 175

sarta sira bakal Ingsun utus maranibangsa-bangsa iku,18 supaya ngelèkaké mripaté, satemahbanjur padha ninggal pepeteng,marani pepadhang sarta uwal sakaing pangwasaning Iblis lan ngungsimarang Allah, karebèn padha olèhpangapuraning dosa marga saka pracayamarang Ingsun, apadéné banjur tampawarisan ana ing satengahé para kangwus kasucèkaké.19Awit saking punika, dhuh, RajaAgripa, kula mboten naté mbotenmbangun miturut dhateng wahyu sakingswarga punika.20Nanging ing sakawit kula martosakendhateng tiyang-tiyang Yahudi ingDamsyik, ing Yérusalèm saha ingtanah Yudéa sadaya, tuwin ugi dhatengbangsa-bangsa sanès, bilih kedah samimratobat lan ngabekti dhumatengAllah, punapadéné lajeng nglampahipandamel-pandamel ingkang laraskaliyan pamratobat wau.21 Inggih margi saking punika tiyang-tiyang Yahudi lajeng sami nangkepkula wonten ing Padaleman Suci sahangangkah pejah kula.

KISAH PARA RASUL 26.22–26 17622Nanging margi saking pitulunganipunAllah, kula saged gesang ngantos dumugisamangké sarta saged nglairaken paseksidhateng tiyang-tiyang alit saha dhatengpara pangageng. Wondéné ingkangkula wartosaken punika mboten sanèskajawi ingkang sadèrèngipun sampunkawartosaken déning para nabi lan ugidéning Musa,23 inggih punika, bilih Mesiaskedah nandhang sangsara sahaPanjenenganipun punika ingkangrumiyin piyambak badhé wungusaking antawisipun tiyang pejah, sahaPanjenenganipun badhé martosakenpepadhang dhateng bangsa punika sahadhateng bangsa-bangsa sanès."24Bareng Paulus ngaturaké bab ikumau kabèh minangka panjawab, Féstusbanjur ngandika kalawan sora, "Kowéiku gendheng, Paulus! Kawruhmu kangakèh iku njalari kowé dadi édan."25Nanging Paulus nuli matur, "Kulamboten gendheng, dhuh, Féstus ingkangminulya! Kawula ngaturaken kasunyatankalayan pikiran ingkang saras!26Raja Agripa ugi nguningani prakawispunika sadaya, awit saking punika kula

KISAH PARA RASUL 26.27–31 177

kalayan tatag saha tanpa tèdhèng aling-aling matur wonten ing ngarsanipun.Kula yakin, bilih sadaya punika mbotenwonten satunggal kémawon ingkangdèrèng naté kapirengaken, awit prakawispunika mboten kalampahan wonten ingpanggénan ingkang kepencil.27Punapa panjenengan, dhuh, RajaAgripa, pitados dhateng para nabi? Kulasumerep, bilih panjenengan pitados."28Paring wangsulané Raja Agripa, "Mèhbaé kowé ngyakinaké aku supaya dadiwong Kristen!"29Unjuké Paulus, "Kula badhé ndedongadhateng Allah, supados mboten namungpanjenengan kémawon, nanging ugitiyang-tiyang sanès ingkang wontenngriki saha mirengaken atur kulapunika, énggal utawi dangu, sami dadoskadosdéné kula, kajawi blenggu punika."30Raja, Gubernur tuwin Bèrniké lanwong kabèh kang padha lenggah banjurpadha jumeneng.31Nalika miyos, padha reraosan,"Tiyang punika mboten nglampahipandamel ingkang kénging kaukumpejah utawi paukuman kunjara."

KISAH PARA RASUL 26.32–27.5 17832Agripa ngandika marang Féstus,"Tiyang punika sajatosipun sampunsaged luwar, upami mboten minggahbandhing dhateng Kaisar."

271Bareng wus diputus, aku kabèhbakal lelayaran menyang Italia,

Paulus lan wong tahanan liyané sawataradipasrahaké marang opsir wadyabalanéKaisar, jenengé Yulius.2Aku padha nunggang kapal sakapalabuhan Adramitium, kang bakallelayaran menyang palabuhan-palabuhan ing sauruting pesisiré Asia,tumuli padha mangkat. Aristarkhus,wong Makédonia saka Tésalonika,mbarengi lakuku.3Ésuké mampir ing Sidon.Pangrengkuhé Yulius marang Paulusbecik, mulané dililani nemoni paramitrané, supaya padha nyukupikabutuhané.4Sarèhné nampek angin, anggonkupadha lelayaran saka ing kono mlipir ingpesisiring pulo Siprus,5banjur nrajang sagara ing sangarepingKilikia lan Pamfilia, nuli padha tekan Miraing wilayah Likia.

KISAH PARA RASUL 27.6–10 1796Ana ing kono, opsir mrangguli kapalsaka Alèksandria, kang arep lelayaranmenyang Italia. Aku kabèh padhadipindhah mrono.7Nganti pirang-pirang dina anggonkupadha lelayaran mèh ora bisa maju,sarta kalawan rekasa banget anggonkupadha bisa nyedhaki Knidus. Sarèhnéanginé terus baé nampek, aku kabèhmlipir ing pesisiré pulo Kréta, ngliwatitanjung Salmoné.8Kalawan rekasa banget anggonkungliwati tanjung mau, tumuli tekanpanggonan, kang aran Palabuhan Éndah,ing sacedhaké kutha Laséa.9Nalika samana wus akèh wektu kangmuspra. Wektu puwasa wus kliwat,mulané menawa mbacutaké anggonkupadha lelayaran mbebayani. Awit sakaiku Paulus nuli ngèngetaké marang wongkabèh, pangandikané,10 "Para Sadhèrèk, saking pangraoskula, anggèn kita sami lelayaran punikabadhé manggih alangan kathah sahabadhé kapitunèn ageng, mboten namungbaita samomotanipun kémawon, nangingdalasan gesang kita pisan."

KISAH PARA RASUL 27.11–16 18011Éwadéné opsir mau luwih ngandelmarang juru-mudhi lan nakodhatinimbang karo pangandikané Paulus.12Sarèhné palabuhan iku ora kapénakkanggo labuh ing mangsa adhem,mulané wong-wong mau kang akèhpadha sarujuk, menawa mbacutakélaku lan mbudidaya bisané tekan kuthaFéniks, sarta banjur lèrèn ana ing konosajroné mangsa adhem iku. Kutha Féniksiku sawenèhing palabuhané pulo Kréta,kang adhepé ngidul ngulon lan ngalorngulon.13 Ing nalika iku ana angin sumilir sakakidul, mulané wong-wong padha ngira,yèn sedyané mesthi bakal kaleksanan.Banjur padha mbedhol jangkar lan layarmlipir cedhak banget karo pulo Kréta.14Nanging ora antara suwé nuli anaprahara saka pulo iku, kang diaraniangin "Lor-Wétan".15Kapalé kabuncang lan ora bisanahan tumempuhing angin saka ngarep.Mulané aku kabèh banjur pasrah manuting salakuné angin.16Wasana aku padha kéntir tekanpasisiring pulo cilik kang aran Kauda;

KISAH PARA RASUL 27.17–21 181

ana ing kono kalawan rekasa anggonkupadha bisa nggondhèli sekocining kapal.17Bareng sekoci mau diunggahaké ingkapal, wong-wong padha masang pirantikanggo nylametaké kapalé srana diubeditali. Sarèhné sumelang menawa kapalébakal kandhas ing dhasar pasir Sirtis,layaré nuli diudhunaké lan banjur ngèlibaé manut salakuné angin.18Sarèhné banget anggonku padhakatempuh ing prahara, mulané ésukéwong-wong padha wiwit mbuwangimomotaning kapal menyang sagara.19 Ing telung dinané padha mbuwangidhéwé pirantining kapal.20Bareng nganti sawatara dinasrengéngé utawa lintang-lintang orakaton sarta tansah kaancam ing anginprahara kang nggegirisi, aku kabèhwus ora duwé pangarep-arep yèn bakalslamet.21Lan sarèhné wong-wong wus suwéanggoné padha ora mangan, Paulustumuli jumeneng ana ing satengahésarta ngandika, "Para Sadhèrèk, manawisami ndhahar atur kula, supados mbotenlelayaran saking pulo Kréta, kita tamtu

KISAH PARA RASUL 27.22–25 182

mboten ngraosaken kasisahan sahamboten kapitunan makaten punika!22Éwadéné sapunika ing salebetingkasangsaran punika, keparenga kulangaturi pamrayogi, sami kula aturi tatagkémawon ing salebeting panggalih,amargi panunggilan panjenengansatunggal kémawon mboten wonteningkang badhé tiwas, kajawi namungbaitanipun.23Awit kala wau dalu wontenmalaékating Allah, inggih punika Allah,ingkang kula sembah tuwin ingkangndarbèni kula, jumeneng wonten ingsandhing kula24 sarta ngandika: Aja wedi, Paulus!Kowé kudu sowan marang ngarsanéKaisar lan sanyatané marga sih-rahmating Allah, wong kabèh kangbebarengan karo kowé ana ing kapal ikibakal padha slamet, marga bareng karokowé.25Milanipun dipun tatag kémawonpanggalih panjenengan, para Sadhèrèk!Awit kula pitados dhateng Allah, bilihsadaya tamtu badhé kalampahan, kadosingkang kapangandikakaken dhatengkula wau.

KISAH PARA RASUL 27.26–31 18326Ananging kula sadaya kedahngandhasaken kapal punika wonten ingsalah satunggaling pulo."27 Ing benginé kang kaping patbelasaku kabèh isih terus diontang-antingakéana ing sagara Adria. Nanging barengtengah wengi wong-wong kapal padhakrasa, yèn wus cedhak karo dharatan.28Banjur ngukur jeroné banyu sagaranganggo bandhul jajagan, tinemukira-kira patang puluh meter. Barengwus maju sawatara, nuli njajagi manèh,tinemu kira-kira telung puluh meter.29Sarèhné aku kabèh sumelang, yènbakal kandhas ing salah sawijiningkarang, mulané wong-wong padhambuwangi jangkar papat kang ana ingburitan sarta aku padha ngarep-arep,muga-muga énggal ésuk.30Nanging wong-wong kapal padhasumedya minggat saka kapalé, sartapadha ngudhunaké sekoci, éthok-éthokarep mbuwangi jangkar saka ing ngarep.31Mulané Paulus banjur matur marangopsir lan para prajurit, "Manawi tiyang-tiyang punika mboten tetep wontening kapal, panjenengan sadaya mbotenbadhé wilujeng."

KISAH PARA RASUL 27.32–37 18432Para prajurit banjur ngethoki taliningsekoci, tumuli diceguraké.33Bareng wus ngarepaké raina, Paulusngajak wong kabèh, padha didhawuhimangan, pangandikané, "Sampunkawan welas dinten dangunipun anggènpanjenengan sami ngantos-antoskémawon, nahan luwé mboten dhaharpunapa-punapa.34Pramila kula ngaturi pamrayogi, samikarsaa dhahar rumiyin. Bab punika prelukanggé kawilujengan panjenengan. Ingantawis panjenengan mboten wontensatunggal kémawon ingkang badhékécalan rambuting sirahipun sanadyannamung saeler kémawon."35Sawusé ngandika mangkono,panjenengané nuli mundhut roti, lansawusé saos sokur marang Allah anaing ngarepé wong akèh, rotiné banjurdicuwil-cuwil sarta wiwit dhahar.36Wong kabèh banjur padha lejar atinépulih semangaté, lan iya banjur padhamangan.37Gunggungku kabèh kang ana ingkapal iku ana rong atus pitung puluhenem.

KISAH PARA RASUL 27.38–43 18538Sawusé padha wareg, momotangandum padha dibuwangi menyangsagara, supaya kapalé dadi ènthèng.39Lan bareng wus awan, wong-wongpadha ndeleng teluk kang pesisiréwarata. Sanadyan padha durung tauweruh dharatan ing kono, éwasamonobanjur netepaké bisané ngandhasakékapalé ana ing kono.40Tali-talining jangkar dikethoki,jangkaré padha ditinggal ana ingdhasaring sagara. Tali-tali kemudhipadha diuculi, banjur masang layarpanampek, supaya angin bisa nyurungkapalé menyang pesisir.41Nanging banjur nabrak wedhidhasaré sagara, temahan kapalékandhas. Pérangan kang ngarep amblesora bisa obah, déné kang buri remukmarga saka panempuhing alun kangnggegirisi.42Nalika samana para prajurit sedyanéarep matèni pasakitan kabèh, supaya oraana siji-sijia kang bisa nglangi minggat.43Nanging opsire kepéngin milujengakéPaulus. Mulané niyaté para prajuritmau digagalaké sarta préntah, supayawong-wong kang bisa nglangi padha

KISAH PARA RASUL 27.44–28.4 186

ndhisiki nyegur ing sagara lan munggahing dharatan,44déné wong-wong liyané nusulmigunakaké blabag utawa remukanékapal. Dadiné wong kabèh mau padhabisa munggah ing dharatan kanthislamet.

281Bareng aku kabèh wus tekanpasisir kanthi slamet, aku lagi

padha ngerti, yèn dharatan iku puloMalta.2Pendhudhuk pribumi ing pulo konobecik banget tangkepé marang akukabèh. Padha gawé bedhiyang gedhésarta banjur ngajak aku kabèh mrono,jalaran wus wiwit udan, lan hawanéadhem.3Nalika Paulus mundhut kayu garingsabongkok lan ditumpangaké ing genimau, ana ula mandi kang metu, amargasaka panasé.4Bareng wong-wong padha ndelengula kumlawèr kanthil ing astané Paulus,banjur padha rerasanan, "Wong ikimesthi wong kang dosa pati, sababsanadyan wis bisa oncat saka bebaya ingsagara, Déwi Kaadilan ora marengakélestari urip."

KISAH PARA RASUL 28.5–10 1875Nanging Paulus nuli ngipataké ulamau menyang geni, déné panjenenganébabar pisan ora apa-apa.6Éwadéné wong-wong padha ngira, yènbakal abuh utawa bakal séda sanalikaiku uga. Nanging dientèni nganti suwé,padha weruh, yèn panjenengané oraapa-apa, satemah mbalik panemuné,ngarani yèn Paulus iku déwa.7Ora adoh saka ing panggonankono ana palemahan, kagunganépanggedhéné pulo iku, asmané Publius.Panjenengané nampani lan paringpamondhokan marang aku kabèh lawasételung dina kanthi sumanak.8Kacarita nalika samana ramanéPublius saréan baé marga gerah bentèrlan désèntri. Paulus banjur tindaklumebet ing kamaré nuli ndedonga sartabanjur numpangaké astané ing sarirané,satemah dadi saras.9Sawisé lelakon kang mangkono iku,wong-wong lara liyané ing pulo konopadha sowan, lan iya padha disarasaké.10Awit saka iku wong-wong mau bangetanggoné padha ngajèni marang akukabèh sarta bareng aku padha mangkat,padha nyangoni apa sakabutuhanku.

KISAH PARA RASUL 28.11–17 18811Sawusé telung sasi, aku padhamangkat saka kono, nunggang kapalsaka Alèksandria kang sajroné mangsabedhidhing labuh ana ing pulo kono.Kapal mau nganggo lambang Dioskuri.12Aku padha mampir ing kutha Sirakusalan lèrèn ana ing kono telung dina.13Saka ing kono banjur lelayaran turutpesisir, nuli tekan Regium. Sadinanémanèh banjur ana angin saka kidul laning dina kapindhoné padha tekan Putioli.14Ana ing kono kepanggih karo parasadulur tunggal pracaya, banjur diaturinginep pitung dina. Sawisé mangkononuli bidhal menyang Roma.15Para Sadulur tunggal pracaya ingkono wis padha krungu warta bab tekakukabèh, banjur padha methuk ngantitekan papan kang aran Forum Apiuslan Très Tabérné. Bareng Paulus mirsapara Sadulur mau, banjur ngunjukaképanuwun marang Allah sarta ikundadosaké santosaning panggalihé.16Bareng aku wis padha tekan Roma,Paulus diparengaké dedalem piyambakkaro prajurit siji kang ngawal.17Sawusé telung dina Paulus ngaturirawuh para panggedhéning bangsa

KISAH PARA RASUL 28.18–21 189

Yahudi lan bareng wus padha nglumpuk,banjur dingandikani mangkéné, "ParaSadhèrèk, sanadyan kula mbotenkalepatan dhateng bangsa kita utawidhateng adat utawi tata caranipun paraleluhur kita, éwadéné kula dipun tangkepwonten ing kitha Yérusalèm saha lajengdipun pasrahaken dhateng tiyang Roma.18Sareng kula sampun kapriksa, samisumedya ngluwari, amargi mbotenwonten kalepatan kula satunggalkémawon, ingkang pantes kapatrapanpaukuman pejah.19Ananging tiyang-tiyang Yahudi samimabeni, mila kula lajeng kapeksaminggah bandhing dhateng Kaisar,nanging mboten kanthi sedya badhénggigat bangsa kita.20Pramila kula lajeng ngaturi rawuhpanjenengan sadaya prelu badhépirembagan, amargi saking pangajeng-ajengipun bangsa Israèl punika kulalajeng karanté."21Nanging banjur padha mangsuli,"Kula mboten sami tampi serat-seratsaking tanah Yudéa bab panjenengan,punapa déné inggih mboten wontensatunggal kémawon saking sadhèrèk-

KISAH PARA RASUL 28.22–26 190

sadhèrèk kita ingkang mriki martosakenbab ingkang awon tumrap panjenengan.22Nanging kula sami kepéngin mirengsaking panjenengan, kadospundipamanggih panjenengan, awit kula samisumerep, bilih aliran punika wonten ingpundi-pundi dipun lawan."23Banjur padha namtokaké dinané.Ing dina kang wus katamtokaké iku,ana wong akèh padha teka ing dalempondhokané Paulus. Panjenenganenuli paring katrangan lan paseksi babKratoning Allah sarta ngyakinaké babYésus adhedhasar angger-anggeré Musalan kitabé para nabi. Pamulangé wiwitésuk nganti soré.24Ana kang banjur padha nganggepmarang pangandikané, nanging iya anakang tetep ora pracaya.25Banjur padha bubar tanpa mupakating panemu. Nanging Paulus isihngandikakaké saprakara iki, kangmangkéné, "Saèstu kasinggihanpangandikanipun Roh Suci lumantar NabiYésaya dhateng leluhur kita, suraosipun:26Sira maranana bangsa iki lan tutura:Sira bakal padha krungu lan krungumanèh, nanging ora mangerti, bakal

KISAH PARA RASUL 28.27–31 191

ndeleng lan ndeleng manèh, nanging orasumurup.27Sabab atiné bangsa iki ndableg, lankupingé wus dadi budheg, tuwin mripatépadha dieremaké; supaya aja ngantindeleng lan kupingé aja nganti krungutuwin atiné aja nganti ngerti banjurmratobat temah sunwarasaké.28Pramila kauningana, bilihkawilujengan ingkang saking Allahpunika lajeng kaparingaken dhatengbangsa-bangsa sanès ingkang samipurun mirengaken."29 [Sawisé Paulus ngandika mangkono,wong Yahudi banjur padha bubarkalawan akèh béda-bédaning panemu.]30Kacarita Paulus nganti genep rongtaun anggoné manggèn ana ing dalemkang diséwa piyambak. Wong kabèhkang sowan padha ditampi.31Panjenengané martakaké KratoningAllah lan mulang bab Gusti Yésus Kristuskalawan terang-terangan sarta ora anakang mambengi.

Roma

11Saka Paulus, abdiné Kristus Yésus,kang katimbalan dadi rasul, kapiji

nggelaraké Injilé Allah,2 Injil iku wus kaprasetyakaké lantaranpara nabi kaya kang katulis ingkitab-kitab suci,3bab Sang Putra, kang cara kadaginganmijil saka tedhaké Daud,4 lan miturut Rohing kasucènPanjenengané iku Putrané Allah, katitikana ing wunguné saka ing antaranéwong mati, yaiku Yésus Kristus, Gustikita.5Lantaran Panjenengané, aku padhanampa sih-rahmat sarta kalenggahanrasul marga asmané, kadhawuhannuntun marang sakèhing bangsa kangora wanuh marang Allah, supaya padhapracaya lan mbangun-turut.6Kowé uga padha klebu ing antaranéwong-wong mau, kowé kang wus padhakatimbalan dadi kagungané YésusKristus,

ROMA 1.7–12 27marang para Sadulur kabèh kangmanggon ing Roma, kang padhaditresnani déning Allah, kang katimbalanlan kadadèkaké para suci. Sih-rahmatanaa ing kowé kabèh lan tentrem-rahayusaka Allah, Rama kita lan saka GustiYésus Kristus.8Kang kapisan, aku saos sokur marangAllahku marga déning Yésus Kristus ingngatasé kowé kabèh, awit kabar babpracayamu wus sumebar ing saindengingjagat.9Sabab Allah, kang dakladosikanthi gumolonging atiku ing sajronémartakaké Injil bab Sang Putra, ikukang dadi seksiku menawa ing sajronépandongaku, aku tansah ngèlingimarang kowé:10Aku ndedonga, muga-muga margasaka karsané Allah, ing wekasané akubisa olèh wewengan niliki kowé kabèh.11Awit aku kepéngin banget ketemukowé, saprelu andum ganjarankasukman, supaya kowé padhadikuwataké,12yaiku, supaya aku ana ing antaramulan mèlu kalipur déning pracaya kita,

ROMA 1.13–17 3

aku déning pracayamu, lan kowé déningpracayaku.13Para Sadulur, karepku supaya kowépadha mangerti, yèn aku wis kerepduwé niyat niliki kowé -- nanging ngantisapréné tansah ana alangan -- supayaana ing tengah-tengahmu aku bisa nemuwohé, padha kaya ana ing satengahingpara bangsa kang ora wanuh marangAllah.14Aku kapotangan budi marangwong Yunani, mangkono uga marangbangsa-bangsa kang ora wanuh marangAllah, wong wasis lan wong bodho.15 Iya kang mangkono iku, kang njalariaku uga kepéngin martakaké Injilmarang kowé kang padha manggon ingRoma.16Sabab aku ora isin mungguhing Injil,awit Injil iku kakiyatané Allah kangnjalari kaslametané saben wong kangpracaya, wiwitané wong Yahudi, nanginguga wong Yunani.17Sabab ing kono kapratélakakéanggoné Allah mbeneraké, kang metusaka ing pracaya lan nuntun marangpracaya, kaya kang katulis, surasane,

ROMA 1.18–22 4

"Wong kang kabeneraké marga sakapracayané, bakal urip."18Sabab bebenduné Allah wiskawedharaké saka ing swarga tumrapsarupaning duraka lan pialaningmanungsa kang nindhes prakara kangbener marga déning pialané.19Awit kang disumurupi mungguhingAllah iku wis cetha tumrap wong-wongmau, jalaran Allah wis mratélakakémarang wong-wong mau.20Awitdéné kawontenané Allah kang orakaton, yaiku kakiyatané kang langgengsarta kaallahané, bisa katon landimangertèni, saka ing pakaryané, wiwitdumadiné jagat, satemah wong-wongmau padha ora bisa sélak.21Amarga sanadyan padha mangertimarang Allah, wong-wong mau orapadha ngluhuraké Panjenengané kangjumeneng Allah, utawa ora padha saossokur marang Panjenengané. Nangingpangangen-angené dadi padha tanpaguna, lan atiné kang bodho padha dadipeteng.22Wong-wong mau padha rumangsapinter, nanging satemené bodho.

ROMA 1.23–27 523Kamulyané Allah kang langgengdilironi wewujudan kang mèmpermanungsa kang ora langgeng, manuk-manuk, kéwan-kéwan sikil papat, utawakang rumangkang.24Mulané Allah banjur ngujapepénginaning atiné kang jember,satemah badané dianggo jember-jinemberan.25Wong-wong iku iya padha nglironiprakara kang bener mungguhingAllah sarana apus-apus, sarta padhamemuji lan ngabekti marang titahkanthi nglalèkaké kang nitahaké, kangmesthiné pinuji-puji ing salawas-lawasé,Amin.26Mulané Allah nguja wong-wong maupadha nuruti hawa-napsuné kang nistha,sabab kang wadon padha ora awor turusalumrahé karo bojoné, nanging padhanyulayani kodrat.27Mangkono uga kang lanang, padhaninggal patrap sapaturon kang lumrahkaro kang wadon, nanging klawanati kang ngangah-angah tanpa isinnindakaké iku karo pepadhané wonglanang, satemah wong-wong iku padha

ROMA 1.28–2.1 6

nampani piwales kang mruwat karodurakané.28Dadi sarèhné padha rumangsa oraprelu ngakoni Allah, mulané Allah ngujawong-wong mau marang pangangen-angen kang nistha, satemah padhanindakaké patrap kang ora patut,29kebak ing sarupané kadurakan,kadursilan, kasrakahan, piala, kebakdrengki, gawé pati, tukar padu, culikasarta pikiran ala.30Padha seneng misuh, mitenah, sengitmarang Allah, kurang ajar, gumunggung,umuk, julig, ora mbangun-turut marangwong tuwa,31 tanpa budi, ora setya, ora welasan,tegelan.32Sabab sanadyan padha mangertimarang pepundhutaning angger-anggeréAllah, yaiku yèn saben wong kang padhanglakoni kaya mangkono mau panteskaukum pati, wong-wong mau malahora mung nglakoni dhéwé, nanging iyanyarujuki marang kang padha nglakonimangkono.

21Mulané, hé manungsa, sapa baékang ngadili wong liya, kowé dhéwé

ora duwé dhasar kanggo mbélani

ROMA 2.2–7 7

awakmu dhéwé. Awit sarana kowéngadili wong, kowé ngadili awakmudhéwé, amarga kowé kang ngadili wongiku, kalakuanmu dhéwé iya mangkono.2Kita rak padha mangerti yènpaukumané Allah iku tumindhaké kanthiadil ing atasé sapa baé kang nglakonimangkono.3Déné kowé, hé manungsa kang ngadiliwong kang tumindak mangkono mau,mangka kowé dhéwé uga nglakoni, apakowé ngira, yèn kowé bakal luput sakaing paukumané Allah?4Apa kowé arep ngrèmèhaké lubèringkamirahan sarta sabar-sarèhé Allah?Apa kowé ora mangerti menawakamirahané Allah iku nuntun kowémarang pamratobat?5Nanging marga saka wangkotingatimu kang ora gelem mratobatiku, dadiné kowé numpuk bebendutumrap awakmu dhéwé, nganti tumekaing dinané kababaring bebendu lanpaukumané Allah kang adil,6Panjenengané bakal males marangsaben wong miturut panggawéné,7yaiku urip langgeng tumrap wongkang taberi nglakoni panggawé becik,

ROMA 2.8–13 8

tansah ngupaya kamulyan, lan kaluhuransarta prakara kang ora bisa sirna,8nanging wong kang mburukapentingané dhéwé, ora mbangun-turutmarang apa kang bener, rumaket ingduraka, iku bakal padha nampa dedukalan bebendu.9Panandhang lan kasangsaran bakaltumama marang saben wong kangnindakaké piala, wiwitané wong Yahudi,samono uga wong Yunani,10nanging kamulyan, kaluhuran lantentrem-rahayu bakal kaparingakémarang wong kabèh kang nindakakékabecikan, wiwitané wong Yahudi,mangkono uga wong Yunani.11Sabab Allah ora pilih-kasih.12Awit sakèhing wong kang gawé dosatanpa angger-anggering Torèt iku bakalpadha sirna iya klawan tanpa angger-anggering Torèt; lan sakèhing wongkang gawé dosa ing sajroning kawengkuing angger-anggering Torèt, iku bakalpadha diadili sarana angger-anggeringTorèt.13Amarga wong kang bener anaing ngarsané Allah iku dudu kangngrungokaké angger-anggering Torèt,

ROMA 2.14–18 9

nanging kang netepi angger-anggeringTorèt.14Menawa bangsa-bangsa liya kangora nduwèni angger-anggering Torètmarga saka naluriné nglakoni apakang kamot ing angger-anggeringTorèt, iya wong-wong iku mau kangdadi angger-anggering Torèt tumrapawaké dhéwé, sanadyan ora nduwèniangger-anggering Torèt.15Kang mangkono iku, wong-wongmau padha nélakaké, menawa pepakonéangger-angger wus katulis ana ingatiné lan swaraning atiné mèlu neksèni,sarta pangangen-angené padha gentingluputaké utawa genti mbeneraké.16Bab iku bakal tetéla ing dinasamangsa Allah lantaran Kristus Yésusngadili manungsa, cocog karo Injil kangdakwartakaké.17Nanging menawa kowé iku nyebutawakmu dhéwé wong Yahudi, sartangandelaké marang angger-anggeringTorèt, apadéné ngegungaké Allah,18 sarta mangerti kang dadi karsané, lanmarga kawulang ing angger-anggeringTorèt, bisa mbédakaké endi kang beciksarta endi kang ala,

ROMA 2.19–24 1019 lan menawa kowé yakin, yènkowé iku dadi panuntuné wong wuta,sarta pepadhangé wong kang ana ingpepeteng,20panggulawenthahé wong bodho,guruné wong kang durung diwasa;marga ana ing angger-anggering Torètiku, kowé kadunungan wujuding kawruhsarta kayektèn.21Banjur kepriyé mungguhing kowé,kang mulang wong liya, apa kowé oramulang awakmu dhéwé? Kowé kangmulang: "Aja nyolong," yagéné kowédhéwé kok nyolong?22Kowé kang kandha: Aja lakubédhang, yagéné kowé dhéwé kok lakubédhang? Kowé kang gething marangbrahala, yagéné kowé dhéwé kok malahnjarah rayah papan brahala?23Kowé kang ngegungaké angger-anggering Torèt, yagéné kowé kokmalah nyenyamah Allah kalawan nerakangger-anggering Torèt iku?24Kaya kang katulis, surasané,"Iya marga saka kowé, asmanéAllah dicecamah ana ing antaranébangsa-bangsa liya."

ROMA 2.25–3.1 1125Tetak iku pancèn ana paédahé,menawa kowé temen-temen netepiangger-anggering Torèt, nangingmenawa kowé nerak angger-anggeringTorèt, tetakmu iku ora ana gunanémanèh.26Dadi menawa wong kang ora tetaknetepi angger-anggering Torèt, apa ikuora bakal dianggep padha karo wongkang wus tetak?27Yèn mangkono, wong kang ora tetaknanging netepi angger-anggering Torèt,iku bakal ngadili kowé kang nduwèniangger-angger kang katulis lan tetak,nanging nerak angger-anggering Torèt.28Awit kang diarani Yahudi iku dudutata-lairé, lan kang diarani tetak kangsejati iku uga dudu tetak ing tata-lairé.29Nanging kang diarani wong Yahudisajati iku yaiku kang ora katon Yahudiné,lan tetak kang sejati iku tetaking atiyaiku tata karohanèn, dudu tata-lair. Laniku olèh pangalembana saka Allah, dudusaka manungsa.

31Yèn mangkono, apa ta kaluwihanéwong Yahudi, lan apa ta paédahé

tetak iku?

ROMA 3.2–7 122Akèh banget lan ing sakèhing prakara,kang kapisan: Sabab iya marangwong iku mau pangandikané Allahdipitayakaké.3Dadiné kepriyé, menawa ana ingantarané wong-wong mau ana kang orasetya, apa bab anggoné ora setya maubisa njalari wurunging prasetyané Allah?4Babar pisan ora! Malah kosok-baliné:Allah iku asipat bener, lan manungsakabèh tukang goroh, kaya kang katulis,surasané "Supados Paduka katitikmanawi leres ing sapangandika Paduka,saha unggul manawi Paduka dipun adili."5Ananging menawa duraka kita ikunélakaké yèn Allah iku bener, banjur apakang bakal padha kita kandhakaké? ApaAllah iku ora adil yèn ta ngetingalakébebenduné? -- Omonganku iki nganggocara manungsa. --6Mesthi baé ora! Yèn mangkono,kepriyé Allah anggoné bakal ngadilijagat?7Nanging menawa marga saka gorohkuiku, apa kang bener tumraping Allahmalah sangsaya nglubèraké kaluhurané,yagéné aku kok isih diadili manèh padhakaya wong dosa?

ROMA 3.8–16 138Kena apa kita ora kandha, "Payokita padha nglakoni panggawé ala baésupaya tuwuh kang becik saka ingkono." Pancèn ana pitenahing wongkang ngandhakaké menawa kita kandhamangkono. Wong kang kaya mangkonoiku wus samesthiné tampa paukuman.9Banjur kepriyé? Apa kita luwih unggulkatimbang wong liya? Babar pisan ora!Sabab ing ngarep kita rak wis ndakwa,menawa wong Yahudi lan wong Yunaniiku kabèh padha nandhang dosa.10Kaya kang wis katulis, surasané, "Oraana wong kang bener, siji baé ora ana.11Ora ana wong siji baé kang duwépangertèn, ora ana wong siji baé kangngupaya Allah.12Wong kabèh padha nylèwèng, kabèhtanpa guna, ora ana kang gawé becik,siji baé ora ana.13Gurungé iku kaya kubur menga, ilatédianggo mbujuki, lambéné ngemu wisa.14Telaké kebak supata lan ipat-ipat.15Ènthèng sikilé yèn arep ngwutahakégetih.16Karusakan lan kasirnan didèlèh anaing dalané,

ROMA 3.17–22 1417 lan dalaning tentrem-rahayu oradimangertèni;18padha ora duwé rasa wedi-asihmarang Allah."19Nanging kita padha mangerti, yènkabèh kang kamot ing kitab Torèt ikukatujokaké marang wong-wong kangkawengku ing angger-anggering Torèt,supaya wong kabèh padha kabungkemtelaké, lan sajagat kabèh iki kapatrapaning pangadilané Allah.20Sabab ora ana wong siji baé kangkabeneraké ana ing ngarsané Allahmarga saka anggoné netepi angger-anggering Torèt; awit iya marga sakaangger-anggering Torèt iku wong padhamangerti dosa.21Nanging saiki, tanpa angger-anggering Torèt, kaya kangkapratélakaké ing kitab Torèt lankitab-kitabé para nabi, apa kangkabeneraké déning Allah iku wuskalairaké,22yaiku apa kang kabeneraké déningAllah lantaran pracaya marang YésusKristus, tumrap wong kabèh kangpracaya, awit ora ana bédané.

ROMA 3.23–29 1523Marga wong kabèh wus padha gawédosa sarta kélangan kamulyaning Allah,24 lan awit saka sih-rahmaté padhakabeneraké kanthi lelahanan lantaranpanebusé Kristus Yésus.25Panjenengané wus katetepaké déningAllah dadi sarananing karukunan, awitsaka pangandel marang rahé. Babiki katindakaké kagem ngatingalakékaadilané, sabab Panjenengané wusngèndelaké dosa-dosa kang wuskapungkur ing wektu kasabarané Allah.26Karsané yaiku kagem ngatingalakékaadilané ing jaman saiki, supaya tetélamenawa Panjenengané iku bener, lanuga mbeneraké wong kang pracayamarang Yésus.27Yèn mangkono, apa kang kenakanggo dhasar gumunggung? Ora ana.Banjur dhasaré apa? Apa adhedhasarpanggawé? Ora, nanging adhedhasarpangandel.28Marga kita yakin, yèn manungsaiku anggoné kabeneraké awit sakapracaya, ora marga saka anggoné netepiangger-anggering Torèt.29Karomanèh, Allah iku apa mungdadi Allahé wong Yahudi baé? Apa

ROMA 3.30–4.3 16

Panjenengané iku dudu Allahébangsa-bangsa liyané uga? Iya,bener. Panjenengané uga dadi Allahébangsa-bangsa liya.30Tegesé, menawa Allah iku pancènmung siji, Panjenengané bakalmbeneraké wong kang padha tetak awitsaka pracaya, lan wong kang padha oratetak iya awit saka pracaya.31Yèn mangkono, apa aku padhambatalaké angger-anggering Torètawit saka pracaya? Babar pisanora! Kosokbaliné, aku malah padhanjejegaké.

41Yèn mangkono, miturut kita, apakang wus katampa déning Abraham,

leluhur kita cara kadagingan?2Sabab, menawa Abraham anggonékabeneraké marga saka pandamelé,panjenengané bisa gumunggung,nanging ora ana ing ngarsané Allah.3Sabab apa kang kapratélakaké déningKitab Suci?, surasané, "Abraham banjurkumandel marang Allah, lan iya bab ikukang ndadèkaké panjenengané kaétangbener déning Allah."

ROMA 4.4–11 174Tumrap wong kang nyambut-gawéiku, opahé ora kena kaanggep ganjaran,nanging pancèn haké.5Déné tumrap wong kang ora nyambut-gawé, nanging kumandel marangPanjenengané kang mbeneraké wongduraka, kumandelé iku kang kaétungbener.6Kayadéné Daud iya nyebut rahayutumrap wong kang kabeneraké déningAllah ora adhedhasar panggawéné,7 "Rahayu wong kang padha kaapurapaneraké, lan kang dosa-dosanékaaling-alingan;8 rahayu wong kang kaluputané orakaétang déning Allah."9Pangandika bab rahayu iku apakalakoné mung kanggo wong kang tetakbaé, apa iya kanggo kang padha oratetak uga? Aku rak wis kandha, menawatumrap Abraham iku pracayané kaétangdadi apa kang bener.10Déné anggoné kaétang mangkonoiku genahé kepriyé? Sadurungé apasawisé tetak? Ora sawisé tetak, nangingsadurungé.11Pratandha tetak iku ditampaniminangka cap tumrap apa kang bener

ROMA 4.12–15 18

adhedhasar pracayané ing sadurungétetak. Iya kang mangkono iku anggonépanjenengané banjur bisa dadi bapatumrap para wong pracaya kang oratetak, supaya wong-wong iku maukabeneraké,12 lan uga dadi bapa tumrap para wongkang tetak, yaiku para wong kang oramung padha tetak baé, nanging ugapadha napak tilas pracayané Abraham,leluhur kita, nalikané durung tetak.13Sabab janji kang kaparingaké marangAbraham satedhak-turuné, menawabakal marisi jagat, iku ora lantaranangger-anggering Torèt, nangingadhedhasar apa kang bener lantaranpracaya.14Awit menawa wong-wong kangpangarep-arepé adhedhasar angger-anggering Torèt padha mèlu tampapanduman kang kaprasetyakaké Allah,pracaya iku banjur dadi muspra lanprasetyané dadi batal.15Amarga angger-anggering Torèt ikunekakaké bebendu, nanging menawaora ana angger-anggering Torèt, iya oraana panerak.

ROMA 4.16–20 1916Mulané, prasetya iku adhedhasarpracaya supaya ngetrepi sih-rahmat,satemah prasetya iku iya kanggo tedhak-turuné Abraham kabèh, ora mung kangurip miturut angger-anggering Torèt baé,nanging uga kang padha urip miturutpracayané Abraham. Sabab Abraham ikubapa-leluhur kita kabèh, --17 iya kaya kang katulisan, surasané,"Sira iku wis suntetepaké dadi bapatumrap sakèhé bangsa," ana ingngarsané Allah kang dipracaya, yaikuAllah kang nguripaké wong mati sartakang srana sabdané nitahaké apa kangora ana dadi ana.18Sabab sanadyan ora ana dhasaringpangarep-arep, éwasamono Abrahamtetep kagungan pangarep-arep lanpracaya yèn panjenengané bakal dadibapa tumrap sakèhé bangsa, miturut apakang wus kapangandikakaké, "Cacahingturunira bakal dadi samono akèhé."19Lan pracayané ora dadi kendho,sanadyan rumangsa yèn sarirané wuslungsé, awit yuswané wis watara satustaun, sarta Sara wus lungsé ing wanci.20Éwasamono panjenengané tetepngugemi prasetyané Allah, tanpa

ROMA 4.21–5.2 20

mangu-mangu saka ora pracayané,nanging panjenengané kasantosakakéing pracayané, sarta ngluhuraké Allah,21kanthi kebak pangandel menawaAllah mesthi kwaos mujudaké apa kangwus kaprasetyakaké.22Mulané bab iki kaétung dadi prakarakang mbeneraké.23Tetembungan iki, yaiku, "bab ikikaétung tumrap panjenengané", ikuanggoné katulis ora mung mligi kanggoAbraham baé,24nanging iya katulis kanggo kitauga; sabab kita bakal kaétung kayamangkono uga, awit kita padhapracaya ing Panjenengané kang wusngwungokaké Yésus, Gusti kita, saka ingantarané wong mati.25Yaiku Yésus kang wis kaulungaké awitsaka panerak kita, sarta kawungokakésupaya kita padha kabeneraké.

51Mulané kita kang wis padhakabeneraké awit saka pracaya, kita

padha urip kalawan rukun karo Allahmarga déning Gusti kita, Yésus Kristus.2Panjenengané iku kang njalari kitapadha olèh dalan kang anjog ingsih-rahmat marga saka pracaya. Ana ing

ROMA 5.3–9 21

sih-rahmat iki dumunung kita sarta kitabombong sajroning pangarep-arep bakaltampa kamulyaning Allah.3Lan ora mung iku baé. Kita malahiya padha bombong sajroning sangsarakita, awit kita padha mangerti menawasangsara iku njalari tataging ati,4 lan tataging ati iku njalari tanggon,tanggon nukulaké pangarep-arep.5Déné pangarep-arep iku mesthi orabakal nguciwani, awit sihé Allah wiskaesokaké ing ati kita déning Roh Suci,kang wis pinaringaké marang kita.6Awitdéné ing nalika kita isih padhaapes, ing wektu kang katemtokakédéning Allah, Kristus wis nglampahi sédakanggo kita para wong duraka.7Sabab ora gampang wong gelem matinglabuhi wong bener -- éwadéné kanggowong utama, bisa uga ana wong kangwani mati. --8Nanging Allah wus ngatingalaké sihémarang kita ing bab iki, nalika kita isihkawengku déning dosa, Kristus wisnglampahi séda kanggo kita.9Luwih manèh, awit kita saiki wispadha kabeneraké sarana rahé, mulané

ROMA 5.10–14 22

kita mesthi bakal kaslametaké lantaranPanjenengané saka bebenduning Allah.10Sabab, menawa ing nalikané kitaisih padha dadi satru wis karukunakékaro Allah déning sédané KangPutra, méndahané manèh saikisawisé karukunaké, mesthi kita bakalkaslametaké awit saka gesangé.11Ora mung iku baé! Kita malah iyabakal padha ngalembana marang Allahmarga déning Yésus Kristus, Gusti kita,awit lantaran Panjenengané kita saikiwus padha oleh pirukun iku.12Mulané, padha kaya tekané dosa ingjagat jalaran saka wong siji, sarta tekanépati marga saka dosa mau, mangkonoiku pati wus nyrambahi marang wongkabèh, jalaran wong kabèh mau wispadha gawé dosa.13Sabab sadurungé ana angger-anggering Torèt ing jagat wus ana dosa.Nanging dosa mau ora kaétung menawaora ana angger-anggering Torèt.14Sanadyan mangkono, wiwit jamanéAdam tumekané Musa, pati uga wisngwasani wong-wong kang dosané orapadha karo panerak kang katindakakédéning Adam, iya iku kang dadi

ROMA 5.15–18 23

gegambarané Panjenengané kang bakalrawuh.15Nanging sih-rahmaté Allah iku orapadha karo paneraké Adam. Sabab,menawa jalaran saka paneraké wongsiji wong kabèh padha tumiba ingpangwasaning pati, luwih agung manèhsih-rahmat sarta peparingé Allah kangkalubèraké marang wong akèh, kangmarga saka wong siji, yaiku YésusKristus.16Lan sih-rahmat iku ora timbangkaro dosané wong siji. Awit pangadilantumrap paneraké wong siji iku nekakaképaukuman, nanging peparingé sih-rahmat marga saka panerak kangakèh iku njalari pakaryané Allah kangmbeneraké.17Sabab, yèn marga saka panerakéwong siji, pati wis ngwasani marga sakawong siji iku, méndahané manèh wongkang wis padha nampani kalubèraningsih-rahmat sarta ganjaran awujudpakaryané Allah kang mbeneraké,mesthi bakal urip lan ngwasani margadéning wong siji, yaiku Yésus Kristus.18Dadiné padha kaya panerak sijinekakaké paukuman marang wong

ROMA 5.19–6.2 24

kabèh, mangkono uga marga sakapanggawéné wong siji kang bener,njalari wong kabèh padha kabenerakésupaya urip.19Sabab, padha kaya pambangkangéwong siji njalari wong kabèh padhadadi dosa, mangkono uga marga sakapambangun-turuté wong siji wong kabèhbanjur padha dadi wong bener.20Nanging bareng angger-anggeringTorèt kaparingaké, panerak dadisaya akèh, menawa dosa saya akèh,sih-rahmat dadi saya lubèr,21 supaya, padha kayadéné dosanduwèni pangwasa ing alam pati,mangkono uga sih-rahmat iya bakalnduwèni pangwasa kang njalari uriplanggeng marga saka pakaryané Allahkang mbeneraké, lantaran Yésus Kristus,Gusti kita.

61Yèn mangkono, apa kang bakalkita kandhakaké? Apa kita kepareng

padha ndlarung ing sajroning dosa,supaya wuwuha gedhéné sih-rahmat?2Babar pisan ora! Kita rak wis matitumraping dosa, kepriyé anggon kita isihpadha bisa urip ing sajroning dosa mau?

ROMA 6.3–9 253Apa kowé padha ora mangerti, yènkita kang wus padha kabaptis ana ingKristus Yésus, iku wis padha kabaptisana ing sédané?4Dadi, kita wus padha ndhèrèk kakuburkalawan Panjenengané, sarana baptisingpati mau, supaya padha kayadénéKristus wus kawungokaké saka ingantarané wong mati déning kamulyaningSang Rama, mangkono uga kita bakalurip ana ing sajroning urip kang anyar.5Sabab yèn kita wis padha nunggalkalawan apa kang padha karo sédané,kita iya bakal padha nunggal kalawanapa kang padha karo wunguné.6Amarga kita padha mangerti yènkamanungsan kita kang lawas iku wisndhèrèk sinalib, supaya si dosa sirnapangwasané, lan kita padha ora ngawulamarang dosa manèh.7Sabab, sapa kang wis mati, iku wisluwar saka ing dosa.8Dadi menawa kita wis padha ndhèrèkmati karo Kristus kita padha ngandel yèniya bakal padha urip karo Panjenengané.9Amarga kita padha mangerti, yènKristus sawisé kawungokaké saka ingantarané wong mati, ora séda manèh:

ROMA 6.10–14 26

Pati wis ora ngwasani Panjenenganémanèh.10Awit sédané iku, séda tumrapingdosa, mung sapisan kanggo salawasé;lan gesangé iku gesang lumados marangAllah.11Samono uga anggonmu mawasiya mangkénéa: Kowé wis padha matitumraping dosa, nanging kowé padhaurip lumados marang Allah ana ingKristus Yésus.12Mulané dosa aja nganti ngwasanibadanmu kang kena ing pati manèh,supaya kowé aja nganti nurutipepénginané.13Sarta kowé aja masrahakégegelitaning badanmu marang si dosakanggo gegamaning kadurakan, nangingbadanmu saosna marang Allah, kayawong kang mauné mati, nanging saikiurip. Sarta gegelitaning badanmuiku saosna marang Allah, minangkagegaman kanggo nindakaké apa kangbener.14Sabab dosa ora bakal ngwasanikowé manèh, marga kowé padha orakawengku ing angger-anggering Torèt,nanging kawengku ing sih-rahmat.

ROMA 6.15–19 2715Dadiné kepriyé? Apa kita banjur arepnglakoni dosa marga ora kawengkuing angger-anggering Torèt, anangingkawengku ing sih-rahmat? Babar pisanora!16Apa kowé padha ora mangerti,menawa kowé masrahaké awakmumarang sawijining wong dadi abdi kangmituhu, iku ateges kowé dadi baturéwong kang kudu kokpituhu, embuh ingbab dosa kang nggèndèng kowé marangpati, embuh pamituhu kang nuntun kowémarang kang bener?17Nanging puji sokur marang Allah!Ing mauné kowé iku dadi baturé dosa,nanging saiki kanthi gumolonging atimukowé wis padha mituhu marang piwulangkang katerusaké marang kowé.18Kowé wis padha kaluwaran saka ingdosa lan dadi abdining apa kang bener.19Bab iki dakpituturaké cara manungsa,awit kamanungsanmu kang ringkih.Sabab kayadéné kowé wis masrahakégegelitaning badanmu dadi baturingjejember lan duraka tumuju marangkadurakan, mangkono uga kowé saikikudu masrahaké gegelitaning badanmu

ROMA 6.20–7.2 28

dadi abdining kabeneran kang tumujumarang kasucèn.20Sabab nalika kowé padha dadibaturing dosa, kowé padha orakawengku déning kabeneran.21Lan apa pikolèhmu saka iku maukabèh kang njalari saiki kowé rumangsaisin? Wekasané iku kabèh, yaiku pati.22Nanging saiki bareng kowé wuspadha kauwalaké saka ing dosa lanbareng kowé wis padha dadi abdiningAllah, kowé padha ngundhuh woh kangnuntun kowé marang kasucèn sartawekasané iku urip langgeng.23Awit pituwasé dosa iku pati, balikpeparingé Allah iku urip langgeng anaing Kristus Yésus, Gusti kita.

71Para Sadulur, apa kowé padha oramangerti, -- awit aku pitutur marang

kang padha paham ing bab angger-angger, -- menawa angger-angger ikungwasani wong kanggo ing sajegé urip?2Sabab wong wadon iku kacencangdéning angger-angger marang somahé,sasuwéné somahé isih urip, nangingmenawa somahé mati, wong wadonmau uwal saka ing angger-angger kangnancang mau.

ROMA 7.3–6 293Dadi sajroné somahé isih urip, wongwadon dianggep laku bédhang yèn dadibojoné wong lanang liyané. Nangingmenawa bojoné iku wis mati, wongwadon mau wis uwal saka angger-angger, lan ora laku bédhang, menawadadi somahé wong lanang liya.4 Iya kaya mangkono iku, paraSadulurku, kowé iya wis padha matitumrap ing angger-anggering Torèt,jalaran saka sarirané Kristus, supayakowé dadia kagunganing liyan, yaikukagungané Panjenengané, kang wiskawungokaké saka antarané wong mati,supaya kita padha ngetokaké woh,kagem Allah.5Awit nalika kita isih padha urip anaing daging, hawa-napsuning dosa kangkagugah déning angger-anggering Torèt,iku makarya ana ing gegelitaning badankita, satemah kita padha ngetokaké wohkanggo si pati,6Nanging saiki kita wis kauwalaké sakaing angger-anggering Torèt, awit kitawis padha mati tumrap kang maunéngunjara kita, satemah saiki kita leladiana ing kaanan kang anyar, manut ing

ROMA 7.7–12 30

Roh, ora ana ing kaanan lawas manuting tulisané angger-anggering Torèt.7Yèn mangkono apa sing arep kitakandhakaké? Apa angger-anggeringTorèt iku dosa? Babar pisan ora! Kosokbaliné, malah marga saka angger-anggering Torèt iku aku mangerti dosa.Awit aku uga ora ngerti apa kang diaranimélik iku, menawa angger-anggeringTorèt ora dhawuh, "Sira aja mélik!"8Nanging marga saka pepakon mau,dosa olèh jalaran kanggo nenangisarupaning kamélikan kang ana ing aku,sabab tanpa angger-anggering Torèt,dosa iku mati.9Biyèn aku iki urip tanpa angger-anggering Torèt. Nanging satekanépepakon mau, dosa wiwit urip,10balik aku mati. Pepakon kangmesthiné nuntun marang urip,tumraping aku malah dadi jalaraningpati.11Awit saka ananing pepakon iku, dosaolèh jalaran anggoné nasaraké aku,lan marga saka pepakon iku mau dosamatèni aku.12Dadi angger-anggering Torèt iku suci,lan pepakon iku iya suci, bener lan becik.

ROMA 7.13–18 3113Yèn mangkono, apa kang becik ikukang njalari patiku? Babar pisan ora!Nanging supaya tetélaa yèn iku mausi dosa, dosa iku migunakaké kangbecik kanggo nekakaké patiku, satemahmarga saka pepakon mau, wujudé dosadadi saya cetha manèh.14Sabab kita mangerti, menawaangger-anggering Torèt iku sipaté rohani,nanging aku iki asipat kadagingan,kaedol marang pangwasaning dosa.15Sabab apa baé kang daktindakakéiku, aku dhéwé ora mangerti. Awitapa kang daktindakaké iku mau dudukang dakkarepaké; nanging apa kangdaksengiti, iku kang daktindakaké.16Dadi menawa aku nindakaké babkang ora dakkarepaké, iku ateges akungakoni yèn angger-anggering Torèt ikubecik.17Menawa mangkono dudu aku manèhkang nindakaké, nanging dosa kang anaing sajroning atiku.18Sabab aku mangerti, yèn ing akuiki, yaiku aku cara kadagingan, ora anakang becik. Sabab karep nindakakékang becik pancèn ana ing aku, nangingnglakoni apa kang becik, ora.

ROMA 7.19–25 3219Sabab dudu kang dakkarepaké, yaikukang becik, kang daktindakaké, nangingkang ora dakkarepaké, yaiku kang ala,kang daktindakaké.20Dadi yèn aku nindakaké apa kang oradakkarepaké, ateges dudu aku manèhkang nindakaké, nanging si dosa kangdumunung ana ing aku.21Kang iku, aku nemu wewatonmangkéné: Menawa aku kepénginnindakaké kang becik, kang ala wiscumepak ana ing aku.22Sabab sajroning batinku, aku senengmarang angger-anggeré Allah,23nanging ana ing gegelitaningbadanku weruh ana angger-angger liyakang cengkah karo angger-anggeringakal-budiku, sarta njalari aku daditawananing angger-anggeré dosa kangana ing gegelitaning badanku.24Aku iki pancèn wong kang cilaka!Sapa kang bakal ngluwari aku sakabadan rèh-rèhané pati iki?25Puji sokur marang Allah, lantaranYésus Kristus, Gusti kita. (7-26) Dadisarana akal-budiku, aku ngawulamarang angger-anggeré Allah, nanging

ROMA 8.1–5 33

sarana daging aku ngawula marangangger-anggeré dosa.

81Kang iku saiki wis ora anapaukuman manèh tumrap wong kang

padha ana ing Kristus Yésus.2Sabab angger-anggeré Roh kangparing urip, wis ngluwari kowé kabèhana ing Kristus, saka angger-anggeringdosa lan pati.3Awit apa kang ora bisa ditindakakédéning angger-anggering Torèt jalarantanpa daya marga déning daging,wis katindakaké déning Allah saranangutus Kang Putra piyambak, padhakaro manungsa kang nandhang dosa,Panjenengané wis matrapi paukumantumrap dosa ana ing sajroning daging,4 supaya apa kang dadi pangajabéangger-anggering Torèt katetepana anaing kita, kang ora padha urip nurutidaging, nanging manut marang Roh.5Sabab wong kang urip miturut daging,iku padha ngangen-angen prakara-prakara kang saka ing daging; nangingwong kang uripé manut marang Roh, ikupadha ngangen-angen prakara-prakarakang saka Roh.

ROMA 8.6–11 346Awitdéné pepénginané daging ikupati, balik pepénginané Roh iku urip lantentrem-rahayu.7Sabab pepenginaning daging ikunyatru marang Allah, awit ora cundhukmarang angger-anggeré Allah, lanpancèn iya ora bisa.8Wong kang urip miturut daging iku orabakal ndadèkaké keparengé Allah.9Balik kowé iku padha ora urip miturutdaging, nanging miturut Roh, mangkonoiku menawa Rohing Allah pancèndedalem ana ing kowé. Nanging singsapa ora kadunungan Rohé Kristus,wong iku dudu kagungané Kristus.10Nanging menawa Kristus dedalemana ing kowé, sanadyan badan iku matimarga saka dosa, nanging roh iku uripawit saka kabeneraké.11Menawa Rohé kang wis mungokakéYésus saka ing antarané wong matiiku dedalem ana ing kowé, dadinékang wis mungokaké Kristus sakaing antarané wong mati iku iya bakalnguripaké badanmu kang kena ing patiiku, lantaran Roh kang dedalem ana ingkowé.

ROMA 8.12–17 3512Mulané para Sadulur, kita iki padhadadi wong kang kapotangan, nangingora marang daging supaya urip nurutidaging.13Sabab menawa urip nuruti daging,kowé bakal padha mati; nangingmenawa déning Roh kowé matènipanggawéning badanmu, kowé bakalpadha urip.14Sakèhé wong kang katuntun déningRohé Allah, iku padha dadi putrané Allah.15Awit kowé padha ora nampani rohingpangawulan kang njalari kowé dadiwedi manèh, nanging kowé wis padhanampani Roh kang njalari kowé dadiputrané Allah. Marga saka Roh iku kitabanjur padha nyebut, "Abba, Rama!"16Roh iku neksèni bebarengan karo rohkita, yèn kita iku para putrané Allah.17Déné menawa kita iki dadi putra,dadi iya ahli waris, tegesé wong kangpadha nduwèni hak nampani prasetyanéAllah, kang bakal katampa bebarengankaro Kristus, yaiku menawa kita padhandhèrèk nandhang sangsara karoPanjenengané, supaya kita iya ndhèrèkkamulyakaké bareng karo Panjenengané.

ROMA 8.18–23 3618Sabab aku yakin, yèn kasangsaraaning jaman saiki iku ora kenakatandingaké karo kamulyan kangbakal kaparingaké marang kita.19Sabab kanthi cecengklungensakèhing titah anggoné padha nganti-anti marang wektu kababaré paraputrané Allah.20Awit sakèhing titah wis katelukakémarang prakara-prakara kang tanpaguna, ora saka karepé dhéwé, nangingmarga saka karsané Panjenengané kangnelukaké,21ananging sajroning pangarep-arep,marga titah iku dhéwé uga bakalkaluwaran saka ing pangawulaningkarusakan, lan lumebu marangkamardikan lan kamulyané para putranéAllah.22Sabab kita padha mangerti, yènnganti sapréné sakèhing titah ikuiya padha sesambat lan iya padhangrasakaké larané wong kang arepnglairaké.23Ora mung wong-wong iku baé,nanging kita kang wis kaparinganRoh minangka ganjaran wiwitan, ugapadha sesambat sajroning ati kalawan

ROMA 8.24–28 37

nganti-anti wektuné kaangkat putra,yaiku pangluwaraning badan kita.24Sabab kita padha kaslametakéana ing pangarep-arep. Nangingpangarep-arep kang katon iku dudupangarep-arep manèh, marga kepriyéwong isih ngarep-arep barang kang wisdideleng?25Nanging menawa kita ngarep-arepmarang apa kang ora kita deleng,anggon kita ngarep-arep iku kalawansabar.26Mangkono uga Roh iya mbiyantu kitaing sajroning karingkihan kita; awit kitaora mangerti kepriyé kuduné anggonkita ndedonga; nanging Roh piyambakngaturaké panyuwun marang Allah,kanthi pasambat kang ora kaucapaké.27Sarta Allah kang nitipriksa sajroningati, pirsa karsané Roh, yaiku menawaPanjenengané nyenyuwun kanggo parasuci, nyondhongi karsané Allah.28Saiki kita padha mangerti, yèn Allahuga makarya ana ing samubarangkabèh, minangka beciké wong kangpadha tresna marang Panjenengané,yaiku para kang tinimbalan miturut ingkarsané Allah.

ROMA 8.29–33 3829Marga wong kabèh kang wis kapilihsaka ing wiwitan déning Panjenengané,iku iya katamtokaké saka ing wiwitandadi madha rupa karo citrané KangPutra, supaya Kang Putra iku dadipambarep ana ing antarané sadulurkabèh.30Wong-wong kang padha katamtokakésaka ing wiwitan iku iya padhakatimbalan. Lan kang wus padhakatimbalan, iku iya padha kabeneraké.Apadéné kang wus kabeneraké, iku iyapadha kamulyakaké.31Kang iku apa kang bakal kitakandhakaké tumrap kabèh mau?Menawa Allah ana ing pihak kita, sapakang bakal nglawan kita?32Kang ora ngéman Kang Putrapiyambak, nanging malah ngantimasrahaké Panjenengané kanggo kitakabèh, apa iya kalakon ora maringakésamubarang kabèh marang kita barenglan Panjenengané?33Sapa kang bakal nggugat parapilihané Allah? Apa Allah kangmbeneraké wong-wong mau? Sapa kangbakal matrapi paukuman?

ROMA 8.34–9.1 3934Apa Kristus Yésus kang wis séda?Malah luwih saka iku, apa kang wiswungu, kang lenggah ana ing satengenéAllah, malah dadi kang mbélani kita?35Sapa kang bakal misahaké kitasaka sihé Kristus? Apa panganiaya, apakasangsaran, apa panguya-uya, apakaluwèn, apa kawudan, apa bebaya, apapedhang?36Kaya kang wis katulisan, "Margisaking Paduka, kawula sami wontening salebeting bebaya pejah sadintenmuput, kawula sami kaanggep kadosménda sembelèhan."37Nanging tumrap iku mau kabèh,kita padha ngluwihi wong-wong kangmenang, lantaran Panjenengané kangwus ngasihi kita.38Sabab aku yakin, menawa pati utawaurip, para malaékat apa para pangwasa,kang saiki ana utawa kang bakal ana,39apa sakèhing pangwasa kang anaing dhuwur utawa ing ngisor, utawasawenèhing titah liyané, ora bakal bisamisahaké kita saka ing sihé Allah, kangana ing Kristus Yésus, Gusti kita.

91Aku ngandhakaké apa kang benerana ing Kristus, aku ora goroh.

ROMA 9.2–7 40

Sabab osiking atiku mèlu neksèni margadéning Roh Suci,2menawa aku nandhang prihatinbanget, lan tansah sedhih.3Malah aku saguh nampa ipat-ipat,sarta kapisah saka Kristus marga paraSadulurku, golonganing bangsaku caradaging.4Sabab wong-wong kabèh iku wongIsraèl kang wis kaangkat dadi putralan wis kaparingan kamulyan tuwinprajanjian-prajanjian sarta angger-anggering Torèt, apadéné pangibadahlan prasetya-prasetya.5Wong-wong iku padha tedhak-turunépara bapa leluhur, kang cara kadagingannurunaké Kristus, kang ngungkulisamubarang kabèh. Panjenenganéiku Allah kang kudu pinuji-puji ingsalawas-lawasé. Amin.6Éwadéné pangandikané Allah ikumokal yèn ta nganti gagal. Awit orakabèh wong kang asalé saka Israèl ikuwong Israèl,7 lan iya ora kabèh kang kagolongputrané Abraham iku tedhaké Abrahamkang sejati, nanging, "Kang asalé sakaIshak iku kang bakal kasebut turunira."

ROMA 9.8–15 418Tegesé: Dudu anak-anak kang carakadagingan kang dadi para putranéAllah, nanging para anak prasetyan kangkaétung dadi turun kang sah.9Sabab pangandika iku isi prasetya,mangkéné, "Ing watara pendhak mangsaiki Ingsun bakal rawuh, sarta Sarahbakal duwé anak lanang."10Malah ora mung iku baé. Kang luwihcetha manèh yaiku Ribka kang mbobotsaka priya siji, yaiku Ishak, bapa leluhurkita.11Sabab nalika bayi-bayi mau durungpadha lair, lan durung nglakonipanggawé becik utawa ala, -- supayarancangané Allah bab pamilihé tetepa,ora adhedhasar panggawé nangingadhedhasar timbalané --12dingandikakaké marang Ribka,mangkéné, "Sing tuwa bakal ngawulamarang sing enom,"13 iya kaya kang katulis, surasané,"Yakub sunkasihi, nanging Ésausunsengiti."14Yèn mangkono, apa kang bakal kitakandhakaké? Apa Allah ora adil? Mokal!15Sabab Panjenengané wis ngandikamarang Musa, mangkéné, "Ingsun

ROMA 9.16–20 42

bakal melasi marang sapa baé kangsunkarsakaké sunwelasi, sarta Ingsunbakal paring sih-kamirahan marangsapa baé kang sunkarsakaké sunparingisih-kamirahan."16Dadi bab iku ora gumantung marangkareping wong utawa réka-dayaningwong, nanging gumantung marangsih-kamirahané Allah.17Marga ing Kitab Suci ana pangandikamarang Firaun, mangkéné, "Yamangkono iku sababé anggoningsunngangkat sira, yaiku supaya Ingsunbisa ngatingalaké pangwaosingsun anaing sira, sarta asmaningsun supayakasuwurna ing salumahing bumi."18Dadi Panjenengané maringisih-piwelas marang sapa baé kangdikarsakaké, lan Panjenenganémangkotaké sapa baé kang dikarsakaké.19Saiki kowé arep kandha marang aku,"Yèn mangkono, apa manèh kang isihkaanggep luput déning Panjenengané?Sabab sapa kang bisa nglawan karsané?"20Nanging, hé manungsa, kowé ikusapa ta déné kok madoni Allah? Apa iyabisa ta, kang kagawé kandha marangkang nggawé, mangkéné, "Yagéné

ROMA 9.21–26 43

déné anggonmu gawé aku kok kayamangkéné?"21Apa tukang grabah iku ora duwéwewenang tumrap lempungé; sakaprongkolan kang padha, sapérangankagawé barang kang mulya, sapérangankagawé barang liyané kang lumrah?22Dadiné, saupama kangggongatingalaké bebendu lan nedahaképangwaosé, Allah paring kasabaran kanggedhé marang wadhahing bebendu, kangwus kacawisaké marang karusakan,23mangka iku malah kagemngatingalaké anggoné sugih kamulyanmarang wadhahing sih-piwelasé, kangwis kacawisaké marang kamulyan?24Yaiku kita, kang wis padhakatimbalan, ora mung saka ing antaranéwong Yahudi baé, nanging uga saka ingantarané bangsa-bangsa liya,25kaya kang wus kapangandikakakéuga ana ing kitab Hoséa, surasané,"Kang dudu umatingsun bakal sunsebutumatingsun, lan kang dudu kekasih, ikusunsebut kekasih."26Lan ing panggonan kang wong-wongé dipangandikani, "Sira iku duduumatingsun," ing kono wong-wong mau

ROMA 9.27–32 44

bakal dipangandikani, "Para PutranéAllah kang gesang."27Lan Yésaya nguwuh ing ngataséIsrael, mangkéné, "Sanadyan Banisraèliku cacahé kaya wedhiné sagara,nanging mung kekarèné baé kang bakalkaslametaké.28Sabab apa kang wuskapangandikakaké, bakal tumulikatindakaké déning Pangéran ana ingbumi, kalawan sampurna lan tumuli."29Kaya kang sadurungé wus kawecadéning Yésaya, mangkéné, "SaupamaPangéran kang murbèng dumadi oranyisakaké turun marang kita, kitawus dadi kaya Sodom lan padha kayaGomora."30Yèn mangkono, apa kang bakalkita kandhakaké? Sanyatané: Bangsa-bangsa liya kang padha ora ngupayaapa kang bener, wus padha kabeneraké,yaiku kabeneraké marga saka pracaya.31Nanging: Bangsa Israèl sanadyanngupaya apa kang bener lantaranangger-angger, ora bisa netepiangger-angger mau.32Yagéné kok ora? Sabab bangsaIsraèl anggoné ngupaya ora adhedhasar

ROMA 9.33–10.5 45

pracaya, nanging adhedhasar panggawé.Bangsa iku padha kasandhung ing watusandhungan,33kaya kang katulis, surasané, "Lahing Sion Ingsun sèlèhi watu tetanggoranlan watu gedhé kang njalari wongtiba, lan sapa kang kumandel marangPanjenengané, ora bakal kawirangan."

101Para Sadulur, kang dadipepénginaning atiku lan

pandongaku marang Allah yaiku, supayawong-wong mau padha kaslametaké.2Amarga aku neksèni, yèn pancènpadha mempeng anggoné padhangabekti marang Allah, nanging tanpapangertèn kang bener.3Sabab, amarga padha ora mangertimarang pakaryaning Allah kangmbeneraké, sarta ngupadi benerédhéwé, mulané padha ora sumuyudmarang apa kang bener tumraping Allah.4Sabab Kristus iku kang dadikawusanané angger-anggering Torèt,satemah saben wong kang pracayabanjur kabeneraké.5Sabab Musa nyerat apa kang benermiturut angger-anggering Torèt,mangkéné, "Sapa kang nglakoni

ROMA 10.6–10 46

angger-angger, iku bakal urip margasaka iku."6Nanging apa kang bener awit sakapracaya, iku uniné mangkéné, "Ajangunandika ing sajroning atimu: Sapata kang bakal sumengka menyangswarga?" yaiku kanggo ngaturi Kristustumedhak,7utawa, "Sapa ta kang bakal mudhunmenyang teleng-palimenganing pati?"yaiku: Kanggo nginggahaké Kristus sakaing antarané wong mati.8Nanging kepriyé uniné? Mangkéné,"Pangandika iku cedhak karo kowé, anaing cangkemmu lan ana ing atimu."Yaiku pangandika bab pracaya, kangdakwartakaké.9Sabab, menawa sarana cangkemmukowé ngakoni yèn Yésus iku Gusti,lan atimu ngandel menawa Allahwus mungokaké Panjenengané sakaing antarané wong mati, kowé bakalkaslametaké.10Sabab, sarana ati wong anggonépracaya sarta kabeneraké, lan saranacangkem wong anggoné ngakonipracayané, sarta kaslametaké.

ROMA 10.11–16 4711Awit Kitab Suci mratélakaké,mangkéné, "Sapa kang pracaya marangPanjenengané, ora bakal kawirangan."12Sabab wong Yahudi lan wong Yunaniiku ora ana bédané. Awit, Gustinéwong kabèh, iku sejatiné padha, sartalubèr kadarmané marang sadhéngahawong kang padha nyebut marangPanjenengané.13Awitdéné, "sapa kang nyebutasmaning Pangéran bakal kaslametaké."14Nanging kepriyé wong bisa nyebutmarang Panjenengané kang durungdipracaya? Kepriyé wong bisa pracayamarang Panjenengané, menawa durungtau krungu bab Panjenengané? Kepriyéwong bisa krungu bab Panjenenganémenawa ora ana kang martakaké?15Lan kapriyé wong bisa martakakébab Panjenengané, menawa ora kautus?Kaya kang katulis, surasané, "Ibaanggoné nyenengaké tekané wong kangpadha nggawa pawarta becik."16Ananging ora saben wong padhanampani pawarta becik iku mau.Sabab Yésaya matur, mangkéné, "DhuhPangéran, sinten ingkang badhé pitados

ROMA 10.17–21 48

dhateng punapa ingkang sami kawulawartosaken?"17Dadiné, pracaya iku thukulé awitsaka apa kang karungu, sarta apa kangkarungu iku marga saka pangandikanéKristus.18Ananging aku takon: Apa wong-wongiku ora padha krungu? Sejatiné wispadha krungu, "Swarané wong-wongkang martakaké wis sumrambah ingsalumahing bumi. Sarta pawartané wistekan ing pungkasaning jagat."19Nanging aku takon manèh: Apakirané Israèl ora mangerti? Wiwitané anapangandikané Musa, mangkéné, "Ingsunbakal ndandèkaké kumèrènira marangwong-wong kang dudu umat, sartandadèkaké nepsunira marang bangsakang bodho."20Lan kalawan kendel Yésaya ngandika,"Ingsun wis marengaké wong kangora ngupaya Ingsun padha nemokakéIngsun. Ingsun wus ngatingal marangwong-wong kang ora nakokaké Ingsun."21Balik tumrap Israèl pangandikané,mangkéné, "Sadina muput astaningsunmulung marang bangsa kang orambangun-turut sarta maido."

ROMA 11.1–6 49

111Kang iku aku takon: Apakirané Allah wis nampik umaté?

Babar pisan ora! Awit aku dhéwé iyawong Israèl trahé Abraham, saka sukuBényamin.2Allah ora nampik umaté kangkapilih wiwit biyèn. Apa kowépadha ora mangerti, apa kang wiskapangandikakaké ing Kitab Suci babÉlia, nalika nggugat Israèl ana ingngarsané Allah,3 "Dhuh Pangéran, para nabi Padukasampun sami dipun pejahi, misbyah-misbyah Paduka sampun dipunbrukaken, namung kawula piyambakingkang taksih gesang, mangka tiyang-tiyang punika sami kepéngin mejahikawula."4Nanging kepriyé pangandikané Allahmarang Élia mau? Mangkéné, "Ingsunisih ngèngèhaké wong pitung èwu kagemIngsun, kang ora tau sujud nyembahmarang Baal."5Mangkono uga ing wektu saiki, iya anasisa sapantha kang pamilihé adhedhasarsih-rahmat.6Menawa bab iku kelakoné awit sakasih-rahmat, dadiné ora marga saka

ROMA 11.7–11 50

panggawé manèh, sabab yèn oramangkono, kang diarani sih-rahmat ikududu sih-rahmat manèh.7Dadiné kepriyé? Israèl ora bisanggayuh apa kang diupaya, nangingpara wong kang pinilih iku kang bisaolèh. Déné liyané, atiné wus padhakawangkotaké,8kaya kang katulis, surasané, "Allahndadosaké wong-wong mau padha kayaturu kepati, maringi mripat kang orakanggo ndeleng, lan kuping kang orakanggo ngrungokaké, nganti tumeka ingdina iki uga."9Apadéné Daud munjuk, "Méjapakembulanipun dadosa kalajiret lanpasangan, séla sandhungan, punapadénépiwales tumrap tiyang-tiyang punika.10Saha mripatipun sami kadamelapeteng, satemah sami mboten ningali,sarta gegeripun kadamela wungkuk ingsalaminipun."11Kang iku aku takon: Apa wong mauanggoné padha kesandhung iku supayatiba? Babar pisan ora! Nanging awit sakapaneraké, karahayon banjur tumibamarang bangsa-bangsa liya, supayapadha mèri.

ROMA 11.12–17 5112Awit menawa panerak mau ategeskasugihan tumraping jagat, lankagagalané dadi kasugihané bangsa-bangsa liya, méndahané manèhkasampurnané.13Aku pitutur marang kowé, hé parabangsa kang dudu bangsa Yahudi. Iyamarga aku iki dadi rasulé para bangsakang dudu bangsa Yahudi, aku nganggepyèn bab iki dadi kamulyaning anggonkuleladi,14yaiku mbokmenawa aku bisanuwuhaké rasa mèri ing sajroningbatiné para Sadulurku tunggal bangsamiturut daging, sarta bisa nylametakémarang sawatara wong panunggalanéwong-wong iku.15Sabab yèn panampiké iku ategespirukun tumrap ing jagat, panampanéwong-wong iku apa nduwèni teges liyakajaba urip saka ing antarané wongmati?16Menawa jladrèn kang sapisanan ikusuci, dadiné jladrèné kabèh uga suci, lanyèn oyodé suci, pang-pangé uga suci.17Mulané, menawa pang-pangé wis anasawatara kang dikethoki, lan kowé kangdadi thukulan alas wis kacangkokaké

ROMA 11.18–22 52

minangka gantiné, temahan mèlu olèhbagéan saka oyodé wit zaitun kangkebak tlutuh iku,18kowé aja padha gumunggung marangpang-pang iku! Menawa kowé padhagumunggung, padha diéling, yèn dudukowé kang nyangga oyodé, nangingoyod iku kang nyangga kowé.19Bisa uga kowé bakal kandha: Anapang kang padha dikethoki, iku supayaaku kacangkokaké.20 Iya bener! Anggoné padha dikethokiiku, awit saka anggoné ora pracaya,lan kowé bisa jejeg iku mung margapracaya. Kowé aja umuk, nanging malahwedia!21Sabab, menawa Allah ora ngémanmarang pang-pang kang asli,Panjenengané ora bakal ngémanmarang kowé uga.22Mulané waspadakna sih-kamirahanéAllah, nanging uga pandamelé kangkeras, yaiku pandamelé kang kerastumrap wong kang wis padha tiba,nanging kamirahané tumrap kowé,samono iku menawa kowé tetep anaing kamirahané, menawa ora, kowé iyabakal padha kapagas uga.

ROMA 11.23–27 5323Nanging pang kang wis padhakapagas mau uga bakal kacangkokaké,menawa ora puguh anggoné orapracaya, jalaran Allah kagunganpangwasa nyangkokaké iku manèh.24Sabab menawa kowé kang dadi pangéwit zaitun alas wis padha kakethok,lan cengkah karo kaananmu iku, kowéwis padha kacangkokaké ing wit zaitunsejati, méndahané manèh pang-pangkang asli, mesthi bakal kacangkokakéing wit zaitun asliné dhéwé.25Para Sadulur, supaya kowé aja padharumangsa pinter, karepku kowé padhamangertia wewadi iki: Wong Israèliku sapérangan padha mangkotakéatiné, nganti tekan ganeping cacahéwong-wong saka bangsa-bangsa liyanékang sowan marang Allah.26Kanthi patrap kang mangkono,wong Israèl bakal kaslametaké kabèh,kaya kang katulis, surasané, "Sakaing Sion bakal rawuhé Juru-wilujeng,Panjenengané bakal nyingkirakésakèhing pamblasaré Yakub.27Lan iki prasetyaningsun karowong-wong iku, nalika Ingsun mbiratdosané."

ROMA 11.28–33 5428Mungguhing Injil, wong-wong ikupadha dadi mungsuhé Allah margakowé, ananging mungguhing pilihan,wong-wong iku padha dadi kekasihéAllah, marga para leluhuré.29Sabab Allah ora keduwung tumrappeparing lan timbalané.30Sabab iya padha karo kowé ing biyèn,anggonmu padha ora mbangun-turutmarang Allah, nanging saiki wus padhanampa sih-kawelasan marga wong-wongiku padha ora mbangun-turut,31mangkono uga, wong-wong iku saikiiya padha ora mbangun-turut, supayamarga saka sih-kawelasan kang wiskoktampa, wong-wong mau uga bakalnampa sih-kawelasan.32Sabab Allah wis ngungkungmanungsa kabèh ana ing kaanan orambangun-turut, supaya Panjenenganébisa nélakaké sih-kawelasané marangwong-wong kabèh mau.33Wah, saiba gunging kasugihan,kawicaksanan sarta kawaskithané Allah!Sanyata putusané ora kena jinajagan,sarta marginé ora kena katlusuran.

ROMA 11.34–12.3 5534Sabab, sapa ta kang nyumurupimarang panggalihané Pangéran? Utawa,sapa ta kang bisa dadi paramparané?35Utawa, sapa ta kang wus taunyaosaké samubarang marangPanjenengané, satemah Panjenenganékudu paring leliru?36Awitdéné samubarang kabèh ikusaka Panjenengané, krana Panjenenganésarta kagem Panjenengané; kamulyankagema Panjenengané salawas-lawasé!Amin.

121Kang iku para Sadulur, margasaka sih-kamirahané Allah, aku

pitutur marang kowé, padha nyaosnabadanmu minangka kurban kang urip,kang suci lan kang dadi keparengé Allah:Iya kang mangkono iku pangibadahmukang sejati.2Kowé aja madha rupa kaya donyaiki, nanging padha salina marga sakabudimu kaanyaraké, satemah kowé bisambédakaké endi kang dadi karsanéAllah: Apa kang becik, kang dadikeparengé lan kang sampurna.3Adhedhasar sih-rahmat kangkaparingaké marang aku, aku pituturmarang saben wong ing antaramu: Aja

ROMA 12.4–8 56

padha mikiraké prakara-prakara kangluwih dhuwur katimbang kang patutkok pikiraké, nanging anggonmu mikirkudu kanthi duga-prayoga, satemahkowé padha bisa ngwasani badanmumiturut ukuraning pangandel, kangkaparingaké déning Allah marang kowédhéwé-dhéwé.4Sabab padha kaya badan siji, kitanduwèni gegelitan kang akèh, nangingora kabèh gegelitan iku duwè ayahankang padha,5mangkono uga kita iki, sanadyanakèh, padha dadi badan siji ana ingKristus; ananging siji-sijiné kita padhadadi gegelitan tumrap liyané.6 Iya mangkono iku, kita iki padhaduwé ganjaran kang béda-béda, miturutpeparing kang kaparingaké marang kita:Menawa ganjaran iku kanggo meca,tindakna miturut pangandel kita.7Menawa ganjaran kanggo leladi, iyapadha leladia; menawa ganjaran kanggomemulang, iya padha memulanga;8menawa ganjaran kanggo awèhpitutur, iya padha awèha pitutur. Singsapa ngedum-edum, tindakna kanthiéklasing ati; sapa kang mimpin, tindakna

ROMA 12.9–16 57

kanthi taberi; sapa kang nélakakékawelasan, tindakna kanthi bungah.9Tresna iku aja lamis! Padha sengitamarang piala sarta nglakonanapanggawé becik.10Kowé padha tresna-tinresnananadikaya sadulur, lan padha dhisik-dhisikananggonmu urmat-ingurmatan.11Kasregepanmu aja nganti kendho,rohmu ngalad-alada, lan padha leladiamarang Pangéran.12Padha bungaha sajroning pangarep-arep, disabar sajroning kasusahan,dimantep anggonmu ndedonga!13Padha mèlua nanggung kekuranganépara suci lan padha awèh panginepan!14Berkahana sapa kang nganiaya kowé,berkahana lan aja koksupatani.15Mèlua bungah karo wong kangbungah, lan nangisa karo wong kangnangis.16Padha ditunggal ati ing sajroninguripmu bebarengan; aja mikiraképrakara kang dhuwur-dhuwur, nangingenerna uripmu kanggo prakara-prakarakang prasaja. Aja kuminter!

ROMA 12.17–13.1 5817Aja males ala marang wong kanggawé piala; padha nindakna apa kangbecik tumrap wong kabèh.18Sabisa-bisa, yèn pancèn gumantungmarang kowé, uripa kanthi rukun karowong kabèh.19Para Sadulurku kang kinasih, kowédhéwé aja nganti padha nandukaképiwales, nanging prakara iku pasrahnamarang bebenduné Allah, sabab anatulisan, mangkéné, "Pamales ikuwewenangingsun. Ingsun kang bakalmalesaké," mangkono pangandikaningPangéran.20Nanging, "Menawa mungsuhmukaluwèn, wènèhana mangan; yènngelak, wènèhana ngombé. Sababkanthi patrap mangkono iku, kowé gawéwirangé, prasasat numpuk mawa ingsirahé."21Kowé aja nganti dikalahaké déningpiala, nanging piala iku kalahna saranakabecikan.

131Saben wong sumuyuda marangpangwasa kang mbawahaké,

sabab ora ana pangwasa kang asalé orasaka Allah; lan para pangwasa kang anaiku padha katetepaké déning Allah.

ROMA 13.2–7 592Mulané sing sapa mbaléla marangpamaréntah, ateges mbangkang marangpranatané Allah, lan sapa baé kangmbaléla, bakal nekakaké paukumantumrap awaké dhéwé.3Awit sing sapa tumindak becik, orausah wedi marang pamaréntah, mungmenawa nglakoni panggawé ala baé.Apa kowé gelem urip tanpa wedi marangpamaréntah? Nindakna apa kang becik,temah kowé bakal olèh pangalemé.4Awit pamaréntah iku abdiné Allahkanggo kabecikanmu. Nanging menawakowé nindakaké piala, pancèn iya kuduwedi, marga ora tanpa gawé anggonépamaréntah iku nganggar pedhang.Pamaréntah iku abdiné Allah kanggomalesaké bebenduné Allah tumrap kangpadha nindakaké piala.5Mulané kita prelu padha sumuyud,ora mung marga bebenduné Allah baé,nanging uga marga saka osiking ati kita.6 Iya marga saka iku anggonmu padhambayar pajeg. Awit kang padha ngurusiiku mau padha dadi abdiné Allah.7Mbayara marang wong kabèh apabaé kang kudu kokbayar. Pajeg marangwong kang wenang nampani pajeg, béya

ROMA 13.8–12 60

marang wong kang wenang nampanibéya; pakèring marang wong kangwenang nampa pakèring lan pakurmatanmarang wong kang wenang nampapakurmatan.8Kowé aja padha duwé utang apa-apamarang sapa baé, kajaba mung utangtresna-tinresnan. Awit sing sapanresnani pepadhané, iku wus netepiangger-anggering Torèt.9Awit dhawuh, "Aja laku jina, ajamatèni, aja nyenyolong, aja mélik,"apadéné dhawuh liyané, wus kacakupana ing pangandika iki, yaiku, "Tresnaamarang sapepadhanira dikaya marangawakira dhéwé!"10Katresnan iku ora nindakaké pialamarang sapepadhané, mulané katresnaniku ngganepi angger-anggering Torèt.11Prakara iki kudu koktindakaké, sababkowé mangerti kaanané wektu saiki,yaiku wus tekan wanciné kowé tangisaka anggonmu turu. Awit saiki wektukang kanggo nylametaké kita wus sayacedhak, katimbang nalika kita dadi wongpracaya.12Wektuné wis lingsir wengi, wis mèhraina. Mulané payo kita padha ngrucat

ROMA 13.13–14.4 61

sakèhing panggawé kang peteng, sartasikep gegamaning pepadhang!13Payo kita padha urip kang patut,kaya ing wayah awan, aja padha ngujamemangan lan mendem-mendeman;aja padha laku jina lan ngumbarhawa-napsu; aja padha tukar padu lankumèrèn.14Nanging padha ngrasuka Gusti YésusKristus lan aja nuruti watak kang asipatdaging kanggo ngumbar pepénginané.

141Wong kang ringkih pracayanéiku tampanana, lan aja ngrembug

panemuné.2Ana wong kang yakin, yèn kenamangan sawernaning pangan, nangingwong kang ringkih pracayané mungmangan jejanganan baé.3Sapa kang mangan, aja ngrèmèhakékang ora mangan, sarta sapa kang oramangan aja ngadili wong kang mangan,awit Allah wus kepareng nampa wongmau.4Kowé iku sapa ta, déné kok ngadilibaturing liyan? Wong iku ngadeg apatiba, iku rak urusané bendarané dhéwé.Nanging wong iku bakal tetep ngadeg,

ROMA 14.5–8 62

marga Pangéran kwaos njaga wong mausupaya terus ngadeg.5Ana wong kang nganggep yèn anadina kang luwih wigati katimbangdina-dina liyané, nanging ana manèhkang ngarani menawa kabèh dina ikupadha baé. Saben wong iku yakinakanthi temenan ana ing sajroné atinédhéwé.6Sapa kang nggondèli salah siwijiningdina, anggoné tumindak mangkono maukagem ngurmati Gusti. Déné wong kangmangan, nindakaké kang mangkono ikukagem Gusti, awit wong iku ngaturaképanuwun marang Allah. Lan sapa kangora mangan, wong mau nindakakéiku kagem Gusti, lan uga ngaturaképanuwun marang Allah.7Sabab ora ana siji baé ing antara kitakang uripé kanggo awaké dhéwé, lan oraana siji baé ing antara kita kang patinékanggo awaké dhéwé.8Marga menawa kita urip, urip kita ikukagem Gusti, lan menawa kita mati,mati kita iku iya kagem Gusti. Dadiné,urip utawa mati, kita iki padha dadikagungané Gusti.

ROMA 14.9–14 639Sabab, iya minangka iku Kristuswus séda lan wungu manèh, supayaPanjenengané jumeneng Gusti tumrapwong-wong mati apadéné kang isih urip.10Nanging mungguhing kowé, yagénékowé kok ngadili sadulurmu tunggalpracaya? Utawa yagéné kowé kokngrèmèhaké sadulurmu iku? Awit kitakabèh kudu ngadhep dhamparingpangadilané Allah.11Awit ana tulisan, surasané,"Demi gesangingsun," mangkonopangandikaning Pangéran, "kabèhdhengkul bakal padha sujud ana ingngarsaningsun, sarta sakèhé ilat bakalngluhuraké Allah."12Dadiné saben wong ing antarakita bakal ngaturaké panjawab kitadhéwé-dhéwé marang Allah.13Mulané kita aja padha adil-ingadilanmanèh! Nanging luwih becik kowénganut panemu iki: Kita aja nganti dadijalarané sadulur tunggal pracaya kitatiba utawa kesandhung!14Aku mangerti lan yakin ana ing GustiYesus, yèn ora ana barang kang najissaka kaanané dhéwé; mung kanggowong kang nganggep sawijining barang

ROMA 14.15–20 64

iku najis, tumrapé wong mau barang ikudadi najis.15Sabab yèn kowé nglarakaké atinésadulurmu tunggal pracaya marga sakaapa kang kokpangan, dadiné kowé oraurip awewaton katresnan manèh. Kowéaja gawé rusaké sadulurmu marga sakapanganmu, sabab Kristus wus sédakanggo wong iku.16Kanthi mangkono, kowé aja ngantigelem dipitenah bab apa kang beciktumrapmu.17Sabab Kratoné Allah iku dudu babpangan lan ombén-ombèn, nangingbab kayektèn, tentrem-rahayu sartasuka-pirena marga déning Roh Suci.18Awit sapa baé kang ngladosi Kristuskanthi patrap mangkono, iku dadikeparengé Allah sarta kaajènan ingwong.19Mulané payo kita padha nggayuhmarang apa kang ndadèkaké rukun sartabangun-binangun.20Kowé aja mbubrah pakaryané Allahmarga déning pangan! Samubarangkabèh iku suci, nanging wong dadiluput, yèn pangané njalari wong liyakesandhung.

ROMA 14.21–15.3 6521Beciké kowé aja mangan daging sartaaja ngombé anggur, utawa nindakakéapa baé kang dadi sandhungan tumrapsadulurmu tunggal pracaya.22Antepana kang dadi keyakinanmuiku tumrap awakmu dhéwé ana ingngarsané Allah. Rahayu wong kang orangukum awaké dhéwé tumrap apa kangdianggep becik katindakaké.23Nanging sing sapa mangankanthi mangu-mangu, iku ateges wiskaukum, awit anggoné nindakakéiku ora kadhasaran pracaya. Mangkasamubarang kang ora kadhasaranpracaya iku dosa.

151Anadéné kita kang kuwat, mèlunyangga karingkihané wong kang

ora kuwat, lan aja ngupaya kasenengankita dhéwé.2Saben wong ing antara kita, kudungudi kasenengané sapadha-padha,murih beciké supaya padha kabangun.3Awit Kristus uga ora ngupayakaremenané piyambak, nanging kayakang katulisan, surasané, "Tembung-tembung panacadipun tiyang ingkangsami nyacad Paduka, dhumawah dhatengkawula."

ROMA 15.4–9 664Ujer samubarang kang biyèn wuskatulis, iku katulis minangka piwulangkanggo kita, supaya kita gondhèlankanthi kenceng ing pangarep-arepkalawan sabar mantep sarta panglipurkang saka ing Kitab Suci.5Muga-muga Allah kang dadi etukingsabar mantep sarta panglipur, karsamaringi pirukun marang kowé, kayakang dikarsakaké déning Kristus Yésus,6 satemah kalawan saiyeg sarta tunggaltembung, kowé padha ngluhuraké Allah,lan Ramané Gusti kita, Yésus Kristus.7Mulané kowé padha tampa-tinampanana, padha kaya Kristusanggoné uga wus nampani kita, kagemkaluhurané Allah.8Kang dakkarepaké yaiku, margakayektèné Allah, Kristus wus dadipeladosé para wong tetakan, kanggongukuhaké prasetyané kang wuskaparingaké marang para leluhur kita,9 sarta supaya para bangsa padhabisa ngluhuraké Allah, awit sakasih-palimirmané, kaya kang katulis,surasané, "Mila kawula badhéngluhuraken Paduka, wonten ing

ROMA 15.10–15 67

satengahing para bangsa, saha memujiasma Paduka kanthi pangidung mazmur."10Lan saterusé mangkéné, "Hé parabangsa, padha bungah-bungaha barengkaro umaté."11Lan manèh, "Hé para bangsa, padhasaosa puji marang Pangéran, sartasakèhé suku bangsa padha memujiamarang Panjenengané."12Sarta sabanjuré pangandikanéYésaya, "Bakal ana sogol thukulsaka tunggaké Isai, kang bakaljumeneng ngerèh para bangsa, sartaiya Panjenengané iku kang bakal dadipangarep-arepé para bangsa."13Muga-muga Allah, etuking pangarep-arep, menuhi kowé kabèh kanthisakèhing kabungahan sarta tentrem-rahayu ing sajroning pracayamu, supayamarga saka sawabé Roh Suci, kowénduwèni lubèring pangarep-arep.14Para Sadulur, aku dhéwé pancènyakin mungguhing kowé, yèn kowéwus padha sugih kabecikan, mumpuniing sakèhing kawruh, sarta kaconggahpadha éling-ingélingaké.15Éwadéné marga saka sih-rahmatpeparingé Allah marang aku, ana ing

ROMA 15.16–19 68

layang iki ing kana-kéné aku rada waniawèh pepéling marang kowé kabèh,16yaiku menawa aku kepareng dadipeladosé Kristus Yésus minangkaimam kanggo bangsa-bangsa liya, ingbab martakaké Injilé Allah, supayabangsa-bangsa mau bisa katampi déningAllah, minangka pisungsung kang dadikeparengé, kang kasucèkaké déning RohSuci.17Dadi aku bisa nglairaképanggunggung ana ing patunggilanéKristus tumrap peladosanku ana ingngarsaning Allah.18Awit aku ora bakal kumawaninyritakaké bab liyané, kajabasamubarang kang wis katindakakédéning Kristus lantaran aku, yaikununtun bangsa-bangsa liya marangpambangun-turut, srana pangucap sartapanggawé,19kanthi kwasa awujud tandhapangéram-éram sarta kanthipangwaosing Rohé Allah. Iya mangkonoiku, sajroning mider-mider wiwit sakaYérusalèm nganti tekan Ilirikum, aku wismartakaké Injilé Kristus sakatogé.

ROMA 15.20–24 6920Lan sajroné martakaké mau akunganggep dadi utamaning lakuku,menawa anggonku martakaké ora anaing panggonan-panggonan kang asmanéKristus wus dimangretèni ing wong,supaya anggonku mbangun iku ajanganti ana ing dhasar kang wis kapasangdéning wong liya,21nanging padha karo kang katulis,surasané, "Wong kang padha durungkawartanan bab Panjenengané, bakalpadha ndeleng Panjenengané, sarta kangpadha durung tau krungu pawartané,bakal padha mangerti."22Ya marga saka iku aku tansahkepalang anggonku arep nemoni kowékabèh.23Nanging saiki, sarèhné aku wus oraduwé papan nyambut-gawé manèh anaing wilayah kéné, sarta sarèhné aku wissawatara taun kepéngin nemoni kowékabèh,24mulané ing lakuku menyang Spanyol,bisaa mampir menyang padununganmu,lan ketemu karo kowé, temah kowébanjur padha bisa ngeteraké aku mrana,sawisé aku bisa ngrasakaké seneng

ROMA 15.25–29 70

sawatara marga bisa ketemu karo kowékabèh.25Ananging wektu saiki, aku lagiana ing sajroning lakuku menyangYèrusalèm, ngeteraké sumbangankanggo para suci.26Sabab para sadulur ing Makédonialan ing Akhaya wis padha gawé putusannyumbang apa-apa marang wong-wongmiskin panunggalané para suci ingYèrusalèm27Prakara iku wis diputusaké kanthiéklas, lan pancèn wis dadi kuwajibané.Sabab, menawa bangsa-bangsa liyawis padha tampa panduman bandhakarohanèné wong Yahudi, bangsa-bangsa mau iya wajib ngladèni ugamarang wong Yahudi kalawan bandhakadonyané.28Kang mangkono, menawa akuwis nindakaké ayahan iku sarta wismasrahaké wohing pambudidayanébangsa-bangsa liya mau, aku tumulimangkat menyang Spanyol liwat ingkuthamu.29Lan aku mangerti, menawa anggonkutilik kowé, aku bakal nindakaké kanthikebak berkahé Kristus.

ROMA 15.30–16.2 7130Ananging marga Kristus, Gusti kita,lan marga katresnan kang sumberésaka Roh, kowé padha dakpituturi, paraSadulur, supaya mbudidaya bebarengankaro aku ana ing pandonga marang Allahkanggo aku,31 supaya aku kauwalaké sakawong-wong ing Yudéa kang padhaora mbangun-miturut, lan supayapeladosanku kanggo Yérusalèm ikukatanggapana kanthi becik déning parasuci ing kono,32 supaya aku bisa kanthi kebakkabungahan nemoni kowé awit sakakarsané Allah, lan anggonku bebarengankaro kowé bisa nyegeraké ati.33Allah, etuking tentrem-rahayununggila karo kowé kabèh! Amin.

161Aku njaluk kawigatènmu tumrapFébé, sadulur wanita tunggal

pracaya kang dadi pelados ana ingpasamuwan Kéngkréa,2 supaya koktampani ana ingpatunggilané Gusti, kanthi patrapkang samesthiné tumrap para suci,sarta wènèhana, pitulungan samangsadibutuhaké. Sabab wong iku wus awèh

ROMA 16.3–8 72

pitulungan marang wong akèh, klebuaku dhéwé.3Salam marang Priska lan Akwila,kanca-kancaku sapagawéan ana ingKristus Yésus.4Wong-wong mau wus padhangetohaké nyawané kanggo uripku. Oramung aku baé kang awèh panarima,nanging iya sakèhing pasamuwan kangdudu Yahudi.5Uga salam marang pasamuwankang ana ing omahé. Salam marangÉpénétus, sadulur tunggal pracayakang daktresnani, kang dadi woh kangkapisanan saka wilayah Asia kagemKristus.6Salam marang Maria, kang wusnyambut-gawé tanpa ngétung sayahkanggo kowé kabèh.7Salam marang Andronikus lan Yunias,sadulurku tunggal bangsa, kang wis taukinunjara bareng aku, kang padha kajènana ing antarané para rasul, sarta kanganggoné dadi Kristen sadurungé aku.8Salam marang Ampliatus kangdaktresnani ana ing Gusti.

ROMA 16.9–15 739Salam marang Urbanus kancakusapagawéan ana ing Kristus, sarta salammarang Stakhis, kang daktresnani.10Salam marang Apèlès, kang wuskatitik tahan uji ana ing Kristus.Salam marang wong kang padha klebukulawargané Aristobulus.11Salam marang Hérodion, kancakutunggal bangsa. Salam marang wongkang padha klebu kulawargané Narkisus,kang ana ing patunggilané Gusti.12Salam marang Triféna lan Trifosa,kang padha mempeng banget anggonélelados kagem Gusti. Salam marangPersis, kang daktresnani, kang wusmbudi daya kanthi mempeng kagemGusti.13Salam marang Rufus, wong kangpinilih ana ing Gusti, sarta salam marangibuné kang tumraping aku uga dadiibuku.14Salam marang Asinkritus, Flégon,Hèrmès, Patrobas, Hèrmas sarta paraSadulur tunggal pracaya kang padhatetunggalan karo sadulur-sadulur.15Salam marang Filologus lan Yulia,Néréus sarta saduluré wadon, lanOlimpas, apadéné sakèhé para suci kang

ROMA 16.16–20 74

padha tetunggalan karo sadulur-sadulurmau.16Padha sesalamana kalawanpangambung kang suci. Salam marangkowé kabèh saka sakèhing pasamuwanéKristus.17Nanging kowé padha dakpituturi,para Sadulur, padha diwaspada marangpara wong kang nyebar pasulayan,gawé sandhungan, cengkah karopiwulang kang wis koktampa. Singkiranawong-wong iku.18Sabab wong-wong kang kayamangkono iku, padha ora leladosmarang Kristus, Gusti kita, nangingpadha ngawula marang wetengédhéwé. Lan kanthi tetembungan kangmuluk-muluk sarta basané kang manis,padha ngapusi marang wong-wong kangtulus atiné.19Pawarta bab kasetyanmu wuskeprungu wong akèh. Mulané akubungah banget ing ngatasé kowé.Nanging karepku, kowé padhawicaksanaa tumrap apa baé kang beciksarta kalis saka sarupaning piala.20Allah, kang dadi etuking tentrem-rahayu, bakal énggal nglebur Iblis

ROMA 16.21–26 75

ana ing sangisoring tlapakané sikilmu.Sih-rahmaté Yésus, Gusti kita, nunggilaing kowé kabèh.21Salam marang kowé kabèh sakaTimotius, kancaku sapagawéan, lansaka Lukius, Yason apadéné Sosipatèr,kanca-kancaku tunggal bangsa.22Kula Tèrtius ingkang nyerat seratpunika, inggih kintun salam dhatengpanjenengan sadaya ing patunggilanipunGusti.23Salam marang kowé kabèh sakaGayus, kang awèh panginepan marangaku, lan marang pasamuwan kabèh.Salam marang kowé kabèh saka Érastus,hartakaning nagara, lan saka Kwartussadulur kita tunggal pracaya.24 [Sih-rahmaté Yésus Kristus, Gustikita, nunggila ing kowé kabèh! Amin.]25Kagem Panjenengané, kang kwasanyantosakaké kowé kabèh, -- manutInjil kang dakwartakaké, sarta pawartabab Yésus Kristus, cocog karo kawiyakéwewadi kang sumimpen pirang-pirangabad lawasé,26nanging kang saiki wis kababar,sarta wis kawartakaké déning kitab-kitabé para nabi, manut dhawuhé

ROMA 16.27 76

Allah kang langgeng marang sakèhingbangsa, kanggo nuntun marang ingpambangun-turuting pracaya --27kagem Allah, iya mung Panjenenganépiyambak kang kebak kawicaksanan,awit saka Yésus Kristus: sakèhingkamulyan langgeng ing salawas-lawasé!Amin.

1 Korintus

11Saka Paulus, kang katimbalandadi rasulé Kristus Yésus, awit

saka karsané Allah, lan saka Sostenès,sadulur kita tunggal pracaya,2marang pasamuwané Allah kang anaing Korintus, yaiku para kang sinucèkakéana ing Kristus Yésus, sarta kang padhakatimbalan dadi wong suci, dalah sakèhéwong ing endi-endi, kang padha nyebutasmané Gusti kita Yésus Kristus, yaikuGustiné wong-wong mau lan iya Gustikita.3Sih-rahmat lan tentrem-rahayu sakaAllah, Rama kita, lan saka Gusti YésusKristus, anaa ing kowé kabèh.4Aku tansah saos sokur marangAllahku karana kowé kabèh, awit sakasih-rahmaté Allah kang kaparingakémarang kowé ana ing Kristus Yésus.5Awitdéné ana ing Panjenengané, kowéwus padha dadi sugih samubarang,iya sarupaning pitembungan lansawarnaning kawruh,

1 KORINTUS 1.6–12 26 laras karo paseksi bab Kristus, kangwus kateguhaké ana ing antaramu.7Satemah kowé padha ora kekuranganing bab sadhéngah ganjaran, sajronékowé padha nganti-anti kababaré Gustikita Yésus Kristus.8Panjenengané iya bakal neguhakékowé nganti tumeka ing wekasan, temahkowé padha tanpa cacad bésuk ingdinané Gusti kita Yésus Kristus.9Allah, kang wus nimbali kowé marangpatunggilané Kang Putra Yésus Kristus,Gusti kita, iku setya tuhu.10Éwadéné panjalukku kanthi bangetmarang kowé kabèh, para Sadulur,marga saka asmané Gusti kita YésusKristus, kowé kabèh dipadha saiyeg sartaaja nganti ana pasulayan ing antaramu;nanging kowé dipadha manunggal,tunggal budi sarta tunggal pangrasa.11Sabab, para Sadulurku, aku wusdiwartani déning wong-wong sakabrayaté Khloè bab kowé kabèh, yèn ingantaramu ana pasulayan.12Kang dakkarepaké yaiku siji-sijinépanunggalanmu kandha: Aku ikigolongané Paulus! Aku golongané

1 KORINTUS 1.13–19 3

Apolos! Aku golongané Kéfas! Utawa akugolongané Kristus!13Apa Kristus iku kabagi-bagi? ApaPaulus iku kasalib marga saka kowé?Utawa apa kowé padha kabaptis ingjenengé Paulus?14Aku saos sokur déné siji baé saka ingantaramu ora ana kang dakbaptis kajabaKrispus lan Gayus,15 satemah ora ana wong kang bisakandha yèn kowé padha kabaptis ingjenengku.16Aku iya mbaptis brayaté Stéfanus.Kejaba iku aku ora kèlingan, apa isih anawong liyané manèh kang dakbaptis.17Sabab Kristus anggoné ngutus akuiku ora supaya mbaptis, nanging supayangabaraké Injil, lan bab iku ora nganggokawicaksananing tembung, supayasalibé Kristus aja nganti tanpa guna.18Awit pawarta bab salib iku pancènkaanggep bodho tumrapé wong kangbakal padha tiwas, nanging kanggokita kang padha kapitulungan rahayu,pawarta iku dadi kakiyataning Allah.19Sabab ana tulisan mangkéné,"Ingsun bakal nglebur kawicaksanané

1 KORINTUS 1.20–24 4

para wong wicaksana, lan kapinteranépara wong pinter bakal sunsirnakaké."20Ana ing ngendi wong kang wicaksana?Ana ing ngendi ahli Torèt? Ana ing ngendijuru bantah ing jaman iki? Allah rakwus ndadèkaké kawicaksanané jagat ikibodho?21Awit sarèhné sajroningkawicaksanané Allah jagat orawanuh marang Panjenengané kalawankawicaksanané, mulané wus dadikeparengé Allah mitulungi rahayumarang para wong kang padha pracayamarga saka kabar Injil kang kaanggepbodho.22Wong Yahudi padha ngudi pratandha,lan wong Yunani padha ngupayakawicaksanan,23balik aku padha martakaké Kristuskang sinalib: Mungguhing wong Yahudidadi sandhungan lan tumrap kang duduYahudi kaanggep bodho,24nanging tumrap para kangkatimbalan, wonga Yahudi, wongakang dudu Yahudi, Kristus iku dadikakiyataning Allah lan kawicaksananingAllah.

1 KORINTUS 1.25–30 525Awit apa kang kaanggep bodhoningAllah iku luwih wicaksana katimbangkaro manungsa, lan karingkihaningAllah iku luwih rosa katimbang karomanungsa.26Padha ngélingana baé, para Sadulur,kepriyé kaananmu nalikané kowépadha katimbalan, miturut ukuraningmanungsa ora akèh kang kalebu wongwicaksana, ora akèh wong kang kalebugedhé wibawané, ora akèh kang kalebuwong luhur.27Nanging kang kaanggep bodhomungguhing jagat, kapilih déningAllah kanggo mirangaké para wongwicaksana, apadéné kang kaanggepringkih mungguhing jagat, kapilih déningAllah kanggo mirangaké kang rosa,28 lan kang asor sarta nisthamungguhing jagat, iku kapilih déningAllah, malah kang ora ana ajiné kapilihdéning Allah kanggo ngorakaké kang aji,29 supaya aja ana manungsa siji baékang gumunggung ana ing ngarsanéAllah.30Nanging awit saka Panjenengané,kowé wis padha ana ing KristusYésus kang marga saka Allah wus

1 KORINTUS 1.31–2.5 6

dadi kawicaksanan tumrap kita.Panjenengané wis ngleresaké, nucèkakésarta nebus kita,31mulané kaya kang katulis,suraosé, "Sing sapa gumunggung, ikugumunggunga ana ing Pangéran."

21Mangkono uga nalikané aku nemonikowé, para Sadulur, tekaku ora

kanthi pitembungan kang muluk-mulukutawa nganggo kawicaksanan kangluhur anggonku nglantaraké wewadiningAllah marang kowé.2Sabab aku wis mutusaké menawa oraduwé sedya nyumurupi apa-apa ana ingantaramu kajaba Yésus Kristus, yaikuPanjenengané kang sinalib.3Lan manèh tekaku nemoni kowé ikukalawan apes lan wedi banget sartagumeter.4Anggonku guneman utawa anggonkumartakaké ora nganggo tembung-tembunging kawicaksanan kangngyakinaké, nanging kanthi buktiningkakiyatané Roh,5 supaya pracayamu aja gumantungmarang kawicaksananing manungsa,nanging kakiyataning Allah.

1 KORINTUS 2.6–10 76Sanadyan mangkono aku padhanglairaké kawicaksanan ana ingkalangané wong kang wis padha matengkawruhé, nanging dudu kawicaksananéjagat iki, lan dudu kawicaksanané parapangwasané jagat iki, yaiku pangwasakang bakal kasirnakaké.7Nanging kang padha dakwartakaké ikukawicaksanané Allah kang kineker sartawinadi, kang wis kacawisaké déningAllah ing sadurungé jagat dumadi,kanggo kamulyan kita.8Lan pangwasaning jagat iki ora anakang nyumurupi kawicaksanan iki, awitmenawa padha nyumurupi mesthi oranganti padha nyalib Gusti kang minulya.9Nanging kaya kang tinulis, suraosé,"Kang ora tau kadeleng ing mripat, lanora tau rinungu ing kuping, sarta kangora tau tuwuh ing atining manungsa,kang wus kacawisaké déning Allah, ikumau kabèh kanggo para kang padhanresnani Panjenengané."10Awit Allah wis nglairaké bab ikumarang kita sarana Roh, sabab Roh ikunitipriksa samubarang kabèh, dalah babkang winados ing Allah.

1 KORINTUS 2.11–15 811Awit sapa ta ing antarané manungsakang bisa nyumurupi apa kang tinemuana ing atiné, kajaba mung rohémanungsa iku dhéwé kang ana ingbatiné? Mangkono uga ora ana wongkang sumurup apa kang dumunung ingAllah kajaba Rohé Allah.12Kita ora nampani rohé jagat, nangingRoh kang asalé saka Allah, supaya kitapadha bisa nyumurupi apa kang dadisih-peparingé Allah marang kita.13Lan sarèhné aku padha awèhkatrangan bab-bab karohanèn marangwong-wong kasukman, anggonkungrembug bab sih-kamirahané Allahiku nganggo tetembungan kang oradiwulangaké marang aku kabèh déningkawicaksananing manungsa, nangingdéning Roh.14Nanging manungsa kadonyan oranampani apa kang asalé saka RohéAllah, awit bab iku tumraping wong maukaanggep bodho; sarta wong iku orabisa ngerti, awit bab mau mung bisakawawas cara kasukman.15Balik wong kasukman iku nitipriksasamubarang kabèh, nanging awakédhéwé ora katiti déning liyan.

1 KORINTUS 2.16–3.5 916Sabab, "Sapa ta kang nyumurupipanggalihé Pangéran, nganti bisa aturpirembag marang Panjenengané?"Nanging aku padha kadununganpanggalihé Kristus.

31Anadéné aku, para Sadulur, nalikaiku ora bisa guneman karo kowé

kaya marang wong kasukman, nangingmung kaya marang wong kadagingankang isih kaya bayi ana ing Kristus.2Kang dakwènèhaké marang kowé ikususu, dudu pangan kang akas, sababkowé durung bisa nampa. Malah ingwaktu saiki uga, kowé iya durung bisa.3Marga kowé isih wujud manungsakadagingan. Sabab, menawa ingantaramu tinemu rasa kumèrèn sartapasulayan, apa iku ora dadi tandha-yekti, yèn kowé kabèh iku manungsakadagingan tuwin pratingkahmu apa oracara manungsa lumrah?4Awit yèn kang siji kandha, "Akugolongané Paulus," lan liyané kandha,"Aku golongané Apolos," apa iku oranélakaké yèn kowé iku mung manungsalumrah?5Dadi Apolos iku apa? Paulus ikuapa? Iku para abdi kang dadi lantarané

1 KORINTUS 3.6–11 10

anggonmu padha dadi pracaya,miturut ayahané dhéwé-dhéwé kangkaparingaké déning Pangéran.6Aku kang nandur, Apolos kang nyiraminanging Allah kang nuwuhaké.7Mulané kang penting iku dudu kangnandur utawa kang nyirami, nangingAllah kang nuwuhaké.8Anadéné kang nandur, lan kangnyirami iku padha; siji-sijiné bakal padhanampani pituwasé dhéwé-dhéwé, laraskaro kangèlané.9Awit aku kabèh iki padha bebarengannyambut-gawé kagem pakaryanéAllah, déné kowé iku padha dadi lahangarapané Allah, iya dalem yasané Allah.10Laras karo sih-rahmaté Allah kangkaparingaké marang aku, aku kangdadi ahli gawé omah kang trampil wismasang pondhasiné, lan wong liya padhanerusaké mbangun ing sandhuwuré.Nanging saben wong kudu nggatèkaké,kepriyé anggoné padha mbangun ingsandhuwuré iku.11Sabab ora ana wong kang bisamasang pondhasi liyané kajaba kangwus dipasang, yaiku Yésus Kristus.

1 KORINTUS 3.12–18 1112Embuh anggoné mbangun ingsandhuwuré iku mau migunakaké emas,pérak, watu aji, kayu, suket garingutawa damèn,13bésuk garapané saben wong maubakal kawiyak, awit dinané Gusti kangbakal nélakaké. Amarga kebabaré dinaiku srana geni, garapané saben wongbakal kadadar ing geni mau.14Menawa garapané bisa lestari, wongiku bakal tampa pituwas.15Menawa garapané kobong, wong ikubakal ora tampa pituwas, nanging wongédhéwé bakal kapitulungan rahayu, mungbaé kaya wong kang oncat saka geni.16Apa kowé padha ora sumurup,yèn kowé bebarengan iku padha dadipadalemaning Allah, sarta Rohé Allah iyadedalem ana ing kowé?17Menawa ana wong kang ngrusakpadalemaning Allah, Panjenengané bakalngrusak wong mau. Sabab padalemaningAllah iku suci, yaiku kowé kabèh.18Aja nganti ana wong kang ngapusiawaké dhéwé. Yèn ing antaramu anakang rumangsa wicaksana miturut jagatiki, karebèn wong iku dadi bodho, supayadadi wicaksana.

1 KORINTUS 3.19–4.3 1219Awit kawicaksanané jagat ikikaanggep bodho tumrap Allah. Sababana tulisan suraosé, "Panjenenganénangkep para wicaksana sajroningkajuligané."20Lan ing panggonan liya, mangkéné,"Pangéran pirsa pikirané para wongwicaksana, menawa iku kabèh tanpaguna."21Mulané aja nganti ana wong kangngegungaké para manungsa, amargasamubarang kabèh iku dadi darbèkmu:22dadia Paulus, Apolos, utawa Kéfas,dadia jagat, urip utawa pati, dadia wektusaiki utawa wektu kang bakal kelakon.Kabèh iku darbèkmu,23nanging kowé padha dadi kagunganéKristus, sarta Kristus iku kagunganéAllah.

41Kang iku, aku padha dianggepakaya mangkono iku: dadi abdiné

Kristus, kang pinitaya rumeksa ingkekerané Allah.2Wondéné para abdi kang kayamangkono iku, saraté kudu katitikkatemenané.3Tumraping aku dakanggep sepélé, apakowé utawa sadhéngah pangadilaning

1 KORINTUS 4.4–7 13

manungsa kang ngadili marang aku.Malah awakku dhéwé iya ora dakadili.4Sabab aku pancèn ora rumangsaapa-apa mungguhing awakku dhéwé,nanging ora awit saka iku anggonkukabeneraké. Kang ngadili aku iku Gusti.5Mulané kowé aja ngadili sadurungétekan waktuné, yaiku sadurungé Gustirawuh. Panjenengané kang bakal nyunarisamubarang kang sumimpen ana ingpepeteng, lan kang bakal nglairakéciptaning ati. Ing kono saben wong bakalolèh pangalem saka Allah.6Para Sadulur, kandhaku iki maudaketrapaké marang awakku dhéwélan marang Apolos, marga saka kowé,supaya marga saka tuladhaku iku,kowé padha sinau ngerti apa ta tegeséunèn-unèn, "Aja ngungkuli apa kangtinulis," supaya ing antaramu ajanganti ana kang kumlungkung kanthingegungaké kang siji ngrèmèhaké sijiné.7Awit sapa ta kang nganggep kowé ikukinacèk? Lan apa ta kang kokdarbènikang ora saka anggonmu tampa? Dénéyèn marga saka anggonmu tampa,yagéné kowé kok kumalungkung,kaya-kaya ora saka anggonmu tampa?

1 KORINTUS 4.8–13 148Kowé iku wus padha wareg, kowé wuspadha dadi sugih, tanpa aku kowé wuspadha dadi raja. Saiba beciké yèn tapancèn nyata mangkono, menawa kowéwus padha dadi raja, satemah aku iyapadha mèlu dadi raja karo kowé!9Sabab mungguhing panemuku Allahmaringi papan kang asor dhéwé marangaku kabèh, para rasul, padha karo wongkang wus kapatrapan ing paukuman pati,marga aku wus padha dadi tontonaningjagat, para malaékat sarta manungsa.10Aku iki padha bodho awit sakaKristus, nanging kowé padha wasis anaing Kristus. Aku padha apes, nangingkowé padha rosa. Kowé padha mulya,nanging aku padha ora kajèn.11Nganti tumeka ing waktu iki akupadha luwé, ngelak, kawudan, digebugisarta urip nglembara,12nganggo tanganku dhéwé akunindakaké pagawéan kang abot. Yèn akudipoyoki, aku padha mujèkaké becik;yèn aku dikuya-kuya, aku padha sabar;13yèn aku dipitenah, aku padhamangsuli kanthi sumanak; aku wuspadha dadi leletheking jagat, padha karo

1 KORINTUS 4.14–19 15

jejembering samubarang nganti tumekasaiki.14Bab iki daktulis ora nedya gawéisinmu, nanging kanggo ngélingakékowé kabèh kang dadi anak-anakkukang daktresnani.15Marga sanadyan kowé padha duwépanuntun maèwu-èwu ana ing Kristus,nanging ora duwé bapa akèh. Marga iyaaku kang dadi bapakmu ana ing KristusYésus sarana Injil.16Mulané kowé padha dakpituturi:Padha nulada marang aku!17 Iya iku mulané aku banjur kongkonanTimotius anakku kang kinasih lan kangsetya ana ing Gusti. Iku kang bakalngélingaké kowé bab lakuku ana ingKristus Yésus, kaya kang dakwulangakéana ing endi-endi ing saben pasamuwan.18Nanging ana wong sawatara kangbanjur padha kumenthus, marga wongmau padha duwé pangira, yèn aku orabakal nekani kowé manèh.19Nanging menawa Gusti marengaké,aku bakal énggal nekani kowé. Ing konoaku bakal nyumurupi, dudu tembungéwong kang kumenthus mau, nangingkakuwatané.

1 KORINTUS 4.20–5.4 1620Sabab kratoné Allah iku ora awujudtembung, nanging wujud kakiyatan.21Apa ta kang padha kokkarepaké?Apa tekaku marang kowé kudu nggawapenthung, apa kalawan katresnan lanbudi sarèh?

51Pancèn wis kaprungu, yèn ingantaramu ana kang laku cabul,

malah anggoné laku cabul mau, patrapéora tau kelakon ana ing antarané parabangsa kang ora wanuh marang Allah,yaiku ana wong kang ngepèk somahébapakné.2Éwadéné kowé kok padhakumlungkung. Apa ora luwih becikkowé padha prihatin, satemahnyingkiraké wong kang duwé pratingkahmangkono mau saka ing tengahmu?3Sabab aku, sanadyan ing tata lairadoh, nanging sacara rohani adu-arep,lan kanthi cara kang mangkono, kaya-kaya aku wis matrapi paukuman marangwong kang nglakoni mangkono iku.4Menawa kowé padha kumpuling asmané Gusti Yésus, sarta akuuga nunggal sajroning Roh, kanthipangwaosé Yésus, Gusti kita,

1 KORINTUS 5.5–10 175wong iku kudu kapasrahaké marangIblis, satemah dagingé rusak, supayasukmané kapitulungan rahayu bésuk ingdinané Gusti.6Ora becik gumunggungmu iku. Apakowé padha ora sumurup, yèn ragisathithik iku rumasuk ing jladrèn kabèh?7Buwangen ragi kang lawas iku, supayakowé padha dadi jladrèn kang anyar,sabab kowé rak pancèn tanpa ragi.Awit Cempéning Paskah kita uga wusdisembelèh, yaiku Kristus.8Mulané payo kita padha pésta, oranganggo ragi kang lawas, ragi pialautawa duraka, nanging nganggo rotikang tanpa ragi, yaiku kamurnèn lankayektèn.9Aku wus nulis ana ing layangkumarang kowé, supaya kowé aja srawungkaro wong kang padha laku cabul.10Kang dakkarepaké iku ora karosakèhing wong kang laku cabul ing jagatiki, utawa karo wong kabèh kang srakahsarta tukang njarah-rayah, utawa wongkabèh kang padha nyembah brahala,amarga yèn ta mangkonoa kowé mesthikudu padha metu saka jagat iki.

1 KORINTUS 5.11–6.2 1811Nanging, anggonku nulis marangkowé iku mau mangkéné: kowé ajanganti srawung karo wong, kangsanadyan wong mau ngaku sadulurtunggal pracaya, nyatané laku cabul,srakah, nyembah brahala, gawénémitenah, seneng endem-endemanutawa tukang njarah-rayah; kowé ajapisan-pisan mangan bebarengan karowong kang kaya mangkono iku.12Sabab kanggo apa aku padhangakimi wong-wong kang anasanjabaning pasamuwan? Wong-wongkang ana ing sajroning pasamuwan ikurak kang kuduné kokhakimi?13Para wong kang padha ana ingsanjabaning pasamuwan, iku bakaldihakimi déning Allah. Wong kang padhanandukaké piala iku tundhungen sakaing tengah-tengahmu.

61Apa ana wong ing antaramu kangmenawa prakaran karo padha

sadulur, wani golèk kaadilan marangwong kang padha ora pracaya, oramarang para suci?2Utawa apa kowé padha ora sumurup,yèn para suci bakal ngadili jagat? Lanmenawa pangadilané jagat iku ana

1 KORINTUS 6.3–8 19

ing tanganmu, apa kowé ora saguhngrampungi prakara-prakara kangrèmèh?3Apa kowé padha ora sumurup, yènkita bakal ngakimi para malaékat?Apamanèh prakara-prakara padinan.4Sanadyan mangkono menawa kowéarep ngurus prakara-prakara padinan,apa banjur kokpasrahaké marang wongkang ora kepétung ana ing pasamuwan?5Bab iki dakkandhakaké, supaya kowépadha rumangsa isin. Apa siji baé oraana ta ing antaramu kang wicaksana,kang bisa ngrampungi prakarané parasaduluré kang tunggal pracaya?6Apa sadulur kang prakaran karosadulur liyané, malah golèk kaadilanmarang wong-wong kang ora pracaya?7Bab anané prakara kang tuwuh anaing antaramu iku baé, wus nélakakékekalahanmu. Yagéné kowé ora luwihbecik nandhang sangsara marga digawésawenang-wenang? Yagéné kowé oraluwih becik nandhang kapitunan?8Ananging kowé dhéwé malah padhatumindak sawenang-wenang lan padhagawé pituna kanthi ngapusi, lan iku

1 KORINTUS 6.9–13 20

malah koktandukaké marang parasadulurmu tunggal pracaya.9Utawa kowé padha ora sumurup, yènwong kang padha ora adil iku bakalora tampa warisan Kratoning Allah? Ajapadha kesasar. Wong kang laku cabul,nyembah brahala, seneng laku jina,wong lanang kang kawin karo padhalanang, lan pasangané wong-wong mau,10kang nyenyolong, srakah, senengendem-endeman, tukang mitenah lantukang njarah-rayah, iku ora bakaltampa warisan Kratoning Allah.11Sawenèhing panunggalanmu biyèniya kaya mangkono iku, nanging kowéwis padha masrahaké awakmu supayadiresiki, kowé wis padha kasucèkaké,wis padha kabeneraké ing asmané GustiYésus Kristus lan ing Rohé Allah kita.12 "Samubarang diparengaké tumrapingaku", nanging ora samubarang maédahi.Samubarang diparengaké tumrapingaku, nanging awakku dakjaga aja ngantidikwasani déning apa baé.13Pangan iku kanggo weteng, lanweteng kanggo pangan: nangingsakaroné bakal dilebur déning Allah.Badan iku ora kanggo laku cabul,

1 KORINTUS 6.14–19 21

nanging kagem Gusti, lan Gusti kanggobadan.14Allah wus mungokaké Gusti; kitaiya bakal katangèkaké marga sakapangwaosé.15Apa kowé padha ora sumurup, yènbadanmu iku dadi gegelitaning Kristus?Kang iku gegelitaning Kristus apa bakaldakjupuk, tuwin dakdadèkaké gegelitanépelacur? Babar pisan ora!16Utawa, apa kowé ora sumurup, yènsing sapa rumaket marang pelacur,iku dadi nunggal sabadan? Rak anapangandika mangkéné, "Loro-loronébakal dadi daging siji."17Balik sing sapa rumaket ing Gusti, ikudadi nunggal roh kalawan Panjenengané.18Padha ngedohana laku cabul!Sarupaning dosa liyané kang dilakoniwong iku tumindaké sanjabaningbadané. Nanging wong kang nindakakélaku cabul iku ateges dosa marangbadané dhéwé.19Apa kowé padha ora sumurup, yènbadanmu iku padha dadi padalemanéRoh Suci kang dedalem ana ing kowé,Roh Suci kang kaparingaké marang kowé

1 KORINTUS 6.20–7.5 22

déning Allah, sarta menawa awakmu ikududu awakmu dhéwé?20Sabab kowé wus padha tinuku lanwus kabayar lunas: Mulané padhangluhurna Allah srana badanmu!

71Saiki, masalah kang kasebuting layangmu marang aku. Becik

menawa wong lanang ora sesomahan,2nanging ngélingi anané bebaya lakucabul, beciké saben wong lanang duwésomahé dhéwé lan wong wadon iya duwésomahé dhéwé.3Sing lanang netepana kuwajibanémarang sing wadon, mangkono uga singwadon marang sing lanang.4Sing wadon ora ngwasani badanédhéwé, nanging sing lanang. Mangkonouga sing lanang iya ora ngwasani badanédhéwé, nanging sing wadon.5Kowé aja padha cegah-cinegah,kajaba kalawan padha sarujuké kanggosawatara mangsa, supaya kowé bisamligèkaké waktu kanggo ndedonga.Nanging sawusé iku padha kumpulamanèh, supaya Iblis aja nganti nggodhakowé, awit saka anggonmu ora kuwatnahan napsumu.

1 KORINTUS 7.6–12 236Bab iki dakkandhakaké marang kowéminangka palilah, ora minangka préntah.7Sanadyan mangkono saiba becikémenawa wong kabèh padha nglakonikaya aku; nanging saben wongkaparingan ganjaran dhéwé-dhéwédéning Allah, kang siji ganjaranmangkéné, sijiné ganjarané mangkono.8Déné wong kang ora sesomahan lanpara randha, dakprayogakaké, supayapadha tetep kaya aku iki.9Nanging menawa ora kuwat nyegahnapsuné, karebèn padha omah-omah. Awit luwih becik omah-omahtinimbang ngangah-angah marga déninghawa-napsu.10Mungguh para wong kang padhasesomahan -- dudu aku, nanging Gustikang ndhawuhi, -- supaya wong wadonaja nganti pegatan karo somahé.11Lan yèn pegatan, tetepa anggonéora jejodhoan utawa rukuna manèh karosing lanang. Lan wong lanang ora kenamegat somahé.12Nanging marang wong liya aku --dudu Gusti -- mituturi mangkéné: Yènana sadulur tunggal pracaya duwésomah kang ora pracaya, mangka wong

1 KORINTUS 7.13–16 24

wadon iku gelem manggon tetunggalan,sadulur mau aja nganti megat singwadon iku.13Lan wong wadon menawa duwésomah kang ora pracaya, mangka wonglanang iku gelem manggon tetunggalan,wong wadon mau aja nganti megat singlanang iku.14Amarga wong lanang kang orapracaya iku, wis kasucèkaké margasaka sing wadon, lan wong wadonkang ora pracaya mau wis kasucèkakémarga saka sing lanang. Saupama oramangkono, anak-anakmu iku rak banjurdadi anak-anak kang najis, mangka saikipadha suci.15Nanging menawa kang ora pracayaiku kepéngin pegatan, iya karebènmegat; menawa mangkono iku sadulurlanang utawa wadon mau padha orakacencang ing wajib. Nanging Allahnimbali kowé supaya padha urip ingsajroné atut-rukun.16Sabab kepriyé anggonmu bisasumurup, hé wong wadon, menawakowé ora bakal nylametaké somahmu?Utawa kepriyé anggonmu sumurup, hé

1 KORINTUS 7.17–22 25

wong lanang, menawa kowé ora bakalnylametaké somahmu?17Sabanjuré, saben wong iku lestariauripé kaya kang wus katetepaké déningGusti, lan ing sajroning kaanan kaya ingnalikané katimbalan déning Allah. Iyaiki pranatan kang dakwènèhaké marangsakèhé pasamuwan.18Menawa ana wong kang katimbalanwus tetak, aja mbudidaya ngilangitandaning tetaké. Lan menawa ana wongkang katimbalan ora tetak, aja banjurnglakoni tetak.19Sabab tetak utawa ora tetakiku ora penting. Kang prelu netepiangger-anggeré Allah.20Saben wong iku tetepa ing timbalanékaya nalikané katimbalan déning Allah.21Menawa nalikané katimbalan kowédadi batur tukon, iku aja kokgrantesaké!Nanging menawa kowé bisa dadi wongmardika, gunakna kamardikanmu ikukanthi prayoga.22Sabab batur tukon kang katimbalaning Gusti iku dadi wong mardikakagungané Gusti. Mangkono uga wongmardika, kang katimbalan déningKristus, iku dadi abdiné Kristus.

1 KORINTUS 7.23–29 2623Kowé wus padha tinuku lan wuskabayar lunas. Mulané kowé aja padhadadi batur tukoning manungsa.24Para Sadulur, saben wong iku tetepaana ing ngarsané Allah, kaya nalikanékatimbalan.25Saiki bab para wong kang durungomah-omah. Aku ora olèh dhawuhsaka Gusti tumrap bab iki. Nangingaku nglairaké panemuku kayadénéwong kang kena dipracaya, awit sakapalimirmané Allah.26Kang iku panimbangku, ngélingigawating kaanan ing waktu saiki, becikmenawa wong iku kaanané ora owah.27Menawa kowé wus kacancanging wong wadon, aja ngarah pegaté!Menawa kowé durung kacancang ingwong wadon, ora prelu golèk!28Éwadéné menawa kowé omah-omah,iku kowé ora dosa. Lan yèn ana prawanomah-omah, iku iya ora dosa. Nangingwong-wong kang mangkono iku bakalnandhang kasusahan mungguh ingdaging, mangka karepku kowé ajanganti ketaman ing kasusahan iku.29Para Sadulur, kang dakkarepakémangkéné: Waktuné wus kari sathithik!

1 KORINTUS 7.30–34 27

Mulané ing waktu kang mung karisadhéla iki, wong lanang kang padhasesomahan tumindaka kaya-kaya orasesomahan;30 lan wong kang padha nangis, dikayaora nangis; lan kang bungah dikaya orabungah; sarta para wong kang tetuku,dikaya ora nduwèni kang dituku.31Dadiné, wong kang padha nganggobarang-barang kadonyan iki, dikaya oranganggo. Sabab donya kang wujudékaya saiki iki, bakal sirna.32Kang dakkarepaké, supaya kowépadha urip tanpa was-sumelang. Wonglanang kang ora sesomahan, tansahnggatèkaké prakara-prakara kangmungguh ing Gusti, kepriyé murih dadikeparengé Gusti.33Déné wong lanang kang sesomahan,tansah nggatèkaké prakara-prakarakadonyan, kepriyé bisané gawé senengésing wadon,34 lan marga saka mangkono pikiranébanjur kabagé-bagé. Wong wadonkang ora sesomahan, sarta paraprawan, padha tansah nggatèkaképrakara-prakara kang mungguh ingGusti, supaya jiwa-ragané dadi suci.

1 KORINTUS 7.35–38 28

Nanging wong wadon kang sesomahantansah nggatèkaké prakara-prakarakadonyan, kepriyé bisané gawé senengésing lanang.35Kabèh iki mau dakkandhakakékanggo kabutuhanmu dhéwé, oranedya ngalang-alangi kekarepanmu,nanging supaya kowé padha nglakonisamubarang kang patut sarta supayaanggonmu leladi marang Gusti tanpaalangan.36Déné menawa ana wong duwépangira, yèn anggoné ngrengkuhmarang pacangané kurang samesthiné,menawa prawan mau sangsaya tuwa,mangka duwé rasa adreng kuduneningkahan, menawa pancèn karepémangkono, karebèn neningkahan. Ikuora dosa.37Déné menawa ana wong kang atinéyakin, ora kapeksa lan bisa ngerèhkekarepané, sarta wus kenceng sedyanéora arep omah-omah karo pacangané,iku tumindak becik.38Dadi wong kang omah-omah karopacangané, iku tumindak becik, dénékang ora omah-omah karo pacangané,iku tumindak luwih becik.

1 KORINTUS 7.39–8.5 2939Wong wadon somahan iku kacancangsalawasé somahé isih urip. Nanging yènbojoné wus tilar donya, wong wadonmau wenang neningkahan manèh karosapa baé kang dikarepaké, anggeréwong kang pracaya.40Nanging mungguhing panemuku,luwih binerkahan, menawa wong mautetep kaya mangkono. Lan pangrasaku,aku iya kadunungan Rohé Allah.

81Mungguh daging sesajèning brahalaiku, kita padha sumurup, "Kita kabèh

padha duwé kawruh." Kawruh kangmangkono iku marakaké kumenthus,nanging katresnan iku mbangun.2Menawa ana wong duwé pangira, yènduwé "kawruh" iku ateges durung bisanggayuh kawruh kang kuduné digayuh.3Nanging wong kang tresna marangAllah, iku ditepangi déning Allah.4Mungguh bab mangan dagingsesajèning brahala, kita padha sumurup,"Yèn brahala iku ing jagat satemenéora ana, lan ora ana Allah liyané kajabamung Panjenengané."5Sabab, sanadyan ta ana kang sinebut"ilah", dadia ing swarga, utawa ing bumi-- sarta pancèn bener ana "ilah" akèh,

1 KORINTUS 8.6–10 30

lan "gusti" akèh kang kaya mangkonoiku --,6nanging mungguh ing kita mungana Allah siji, yaiku Sang Rama,kang dadi etuking samubarang kabèh,lan kita padha urip lumados marangPanjenengané, sarta Gusti iya mungsiji, yaiku Yésus Kristus, kang lumantarPanjenengané samubarang katitahakélan kita padha urip.7Déné kang duwé kawruh mangkonoiku ora saben wong. Ana wong, kangawit saka anggoné isih kacancang ingbrahala-brahala, anggoné mangandaging iku kaya mangan sesajèningbrahala. Lan amarga pangrasaning atinéringkih banjur dadi cacad.8 "Pangan iku ora njalari kita sayacedhak karo Allah. Kita padha orakapitunan apa-apa menawa ora mangan,lan ora bathi apa-apa menawa kitapadha mangan."9Nanging poma kowé padha diawas,aja nganti wewenangmu iku dadisandhungan tumrap wong kang padharingkih.10Awit menawa nganti ana wong kangweruh kowé kang duwé kawruh, lagi

1 KORINTUS 8.11–9.2 31

mangan ana ing omahing brahala, apawong kang pangrasaning atiné ringkihora bakal kawanèkaké mangan dagingsesajèning brahala?11Kalawan patrap mangkono wongkang ringkih, yaiku sadulurmu tunggalpracaya, dadi nemu tiwas marga saka"kawruhmu", mangka Kristus wusnglampahi séda kanggo wong iku.12Menawa kanthi patrap mangkono,kowé gawé dosa marang paraSadulurmu tunggal pracaya sarta natonipangrasaning atiné kang ringkih, ikusajatiné kowé gawé dosa marangKristus.13Mulané menawa pangan dadisesandhungan tumrap sadulurku tunggalpracaya, ing salawasé aku ora arepmangan daging manèh, supaya ajanganti dadi sesandhungan tumrapsadulurku.

91Apa aku iki dudu wong mardika?Apa aku iki dudu rasul? Apa aku ora

wis ndeleng Yésus, Gusti kita? Kowé ikuapa ora dadi wohing garapanku ana ingGusti?2Sanadyan kanggoné wong liya aku ikidudu rasul, nanging tumraping kowé aku

1 KORINTUS 9.3–9 32

iki rasul. Amarga uripmu ana ing Gustiiku minangka tandha cap tumrapingkarasulanku.3 Iki panjawabku marang wong kangpadha nacad aku.4Apa aku ora duwé wewenang manganlan ngombé?5Apa aku ora duwé wewenang ngajakwong wadon tunggal pracaya kangdadi somahku ing sajroning lakuku,padha kaya para rasul liyané lan parasadhèrèké Gusti apadéné Kéfas?6Utawa apa mung aku lan Barnabas baékang ora duwé wewenang kabébasakésaka ing pagawéan kanggo golèkpangan?7Sapa ta kang wus tau mèlu majuperang kanthi wragad dhéwé? Sapata kang nanduri kebon anggur lanora mangan wohé? Utawa sapa takang angon pepanthan wedhus lan orangombé susuné?8Kandhaku kang mangkono ikuapa mung gagasaning manungsabaé? Angger-anggering Torèt rak iyamratélakaké mangkono, ta?9Sabab ing angger-anggeré Musa anatulisan mangkéné, "Sira aja mbrangus

1 KORINTUS 9.10–13 33

cangkeming sapi kang lagi kanggonggiling." Apa Allah iku nggumatosi sapi?10Apa dudu kita kang kakarsakaké?Iya, bab iki katulis kanggo kita, yaiku:kang mluku iya kudu mluku kanthipangarep-arep, lan kang nggiling iyakudu nggiling kanthi pangarep-arep olèhpandumané.11Kang iku menawa aku kang wuspadha nyebar wiji kasukman kanggokowé kabèh, apa ora kena aku padhangenèni pametumu tata kadonyan?12Menawa wong liya padha wenangngarep-arep panduman saka kowé,luwih-luwih aku kabèh! Nanging akupadha ora migunakaké wewenangmau. Balik aku malah padha nahanakésamubarang, supaya aja ngantingalang-alangi pakabaraning InjiléKristus.13Apa kowé padha ora sumurup, yènwong kang padha leladi ing papan kangsuci iku pangané iya saka ing papan suci,lan wong kang padha leladi ing misbyah,iku iya padha olèh panduman saka ingmisbyah kono?

1 KORINTUS 9.14–19 3414Mangkono uga Gusti iya wus mranata,para kang ngabaraké Injil, iku uripé iyasaka anggoné ngundhangaké Injil iku.15Nanging aku, ora tau migunakakéwewenang iku mau siji-sijia. Anggonkunulis kabèh iki, ora supaya aku uganampa pituwas kang kaya mangkono.Sabab aku aluwung mati katimbangtumindak mangkono. Temenan,mongkoging atiku iki ora kena dibatalakédéning sapa baé!16Sabab yèn aku ngabaraké Injil, akuora duwé dhasar kanggo gumunggung.Marga iku kuwajibanku. Malah bilai akumenawa ora ngabaraké Injil.17Saupama anggonku nindakaké ikumung manut karepku dhéwé, pancènaku wenang nampa pituwas. Nangingmenawa ora saka karepku dhéwé, ikudadi ayahan kang kabubuhaké marangaku.18Yèn mangkono banjur apa pituwasku?Pituwasku yaiku: Aku diparengakéngabaraké Injil tanpa pituwas, lan akuora migunakaké wewenangku anggonkudadi juru ngundhangaké Injil.19Sanadyan aku iki mardika tumrapingwong kabèh, éwadéné aku ngabdèkaké

1 KORINTUS 9.20–22 35

awakku marang wong kabèh, supayaaku kepareng nggèndèng wong akèh.20Dadiné, tumrapé wong Yahudi akudadi kaya wong Yahudi, supaya akubisa nggèndèng wong Yahudi. Tumrappara wong kang kawengku ing angger-anggering Torèt aku dadi kaya wongkang kawengku ing angger-anggeringTorèt, -- sanadyan aku dhéwé orakawengku ing angger-anggering Torèt --supaya aku bisa nggèndèng para wongkang kawengku ing angger-anggeringTorèt.21Tumrapé wong kang padha orakawengku ing angger-anggering Torèt,aku dadi kaya wong kang ora kawengkuing angger-anggering Torèt -- sanadyanuripku iku ora tanpa angger-anggeringAllah, sabab aku kawengku ingangger-anggeré Kristus -- supaya akubisa nggèndèng para wong kang orakawengku ing angger-anggering Torèt.22Tumrapé wong kang padha ringkih,aku dadi kaya wong ringkih, supayaaku bisa nggèndèng marang wongkang padha ringkih. Tumrap sarupaningwong aku dadi kaya wong-wong mau,

1 KORINTUS 9.23–10.1 36

supaya sabisa-bisa aku nylametakéwong sawatara saka ing antarané.23Samubarang kabèh iku maudaktindakaké marga saka Injil, supayaaku mèlu nampa pandumané.24Apa kowé padha ora sumurup, yènana ing glanggang, wong kang padhamèlu iku kabèh padha lumayu, nangingmung siji kang tampa ganjaran? Mulanépadha lumayua amrih kowé bisa tampaganjaran.25Saben wong kang mèlu balapan, ikunjaga awaké ing samubarang prakara.Wong mau padha tumindak mangkonosupaya olèh makutha kang bisa rusak;balik kita supaya olèh makutha kanglanggeng.26Mulané anggonku lumayu iku oratanpa tujuan, lan aku dudu jago tinjukang mung waton njotos baé.27Nanging aku nggladhi sarta ngerèhbadanku, supaya sawisé ngabaraké Injilmarang wong liya, aja nganti aku dhéwéditampik.

101Anadéné karepku, para Sadulur,supaya kowé padha mangerti,

yèn para leluhur kita padha ingauban

1 KORINTUS 10.2–7 37

ing méga, lan kabèh wus padha lumakunratas sagara.2Supaya dadi pandhèrèké Musa, kabèhwus padha kabaptis sarana méga lansarana sagara.3Wong kabèh mangan pangankasukman kang padha,4 lan wong kabèh ngombé ombèn-ombèn kasukman kang padha uga,awit padha ngombé saka ing parangkasukman kang ngetutaké lakuné; dénéparang mau yaiku Kristus.5Éwadéné akèh saka panunggalanékang padha ora ndadèkaké keparengéAllah, iku padha katumpes ana ingpasamunan.6Kabèh iki mau wis kelakon minangkatuladha lan pepéling tumrap kita, supayakita aja nganti padha kepéngin marangpiala, kaya kang wis katindakaké déningwong-wong mau,7 lan kita aja nganti padha dadi wongnyembah brahala kaya sawenèhingpanunggalané, kaya kang katulis,suraosé, "Wong sabangsa iku padhalungguh, mangan lan ngombé; banjurpadha ngadeg lan seneng-senengjejogèdan."

1 KORINTUS 10.8–13 388Kita aja padha laku cabul, kaya kangpadha katindakaké déning sawenèhingpanunggalané, temahan ana wong telulikur èwu kang padha mati sadina.9Karomanèh kita aja padha nyobamarang Kristus, kaya kang padhakatindakaké déning sawenèhingpanunggalané, satemah padha tiwasdéning ula.10Sarta aja padha grundelan kayasawenèhing panunggalané, satemahpadha ditumpes déning malaékatingpati.11Kabèh iki mau wus tumempuhmarang wong-wong mau minangkaconto, lan katulis supaya dadi pepélingtumrap kita kang padha urip ingpungkasaning jaman kang wus wiwitkelakon.12Mulané sapa kang rumangsa ngadegjejeg, dingati-ati aja nganti tiba!13Kang padha kokalami iku pacoban-pacoban kang lumrah, kang ora ngluwihikakuwataning manungsa. Sabab Allahiku setya tuhu, mulané ora bakalnégakaké kowé kacoba ngluwihi saka ingkakuwatanmu. Menawa kowé kena ingpacoban, Panjenengané bakal maringi

1 KORINTUS 10.14–19 39

dalaning pangluwaran, satemah kowépadha bisa tahan.14Mulané para Sadulurku kinasih,padha nyingkirana panyembahingbrahala.15Aku pitutur marang kowé ikukaya marang wong kang padha duwépangertèn. Padha timbangen dhéwé apakang dakpituturaké!16Tuwunging pamuji sokur kang kitasukuri iku, apa ora dadi wujudingpatunggilan kalawan rahé Kristus? Aparoti kang kita cuwil-cuwil iku ora dadiwujuding patunggilan kalawan sariranéKristus?17Sarèhné rotiné iku mung siji, mulanékita kang akèh, dadi badan siji; margakabèh padha olèh panduman saka rotisiji iku.18Padha titènana bangsa Israèljasmani: Wong kang padha mangankurban iku rak padha ndhèrèk ingpaladosaning misbyah, ta?19Apa ta kang dakkarepaké kandhamangkono iku? Apa sesajèning brahalaiku ana tegesé? Utawa, apa brahala ikuana maknané?

1 KORINTUS 10.20–27 4020Ora! Déné kang dakkarepaké,sesajèné wong-wong iku mau tumujumarang roh-roh jahat, ora marang Allah.Lan ora dadi karepku yèn kowé padhatetunggalan karo para roh jahat.21Ora bisa kowé padha ngombé ingtuwungé Gusti lan iya saka ing tuwungépara roh jahat. Ora bisa kowé padhatampa panduman ing méjané Gusti laniya ing méjané para roh jahat.22Utawa apa kita nedya memungubentèring panggalihé Gusti? Apa iyakarosan kita ngungkuli Panjenengané?23 "Samubarang diparengaké",nanging ora samubarang iku maédahi."Samubarang diparengaké", nanging orasamubarang mbangun.24Aja nganti ana wong kang munggolèk untungé dhéwé, nanging sabenwong ngaraha untunging liyan.25Kowé padha kena mangan apa baékang diedol ana ing pasar daging, ajanganggo neges apa-apa marga sakaosiking ati.26Sabab, "bumi saisiné kabèh ikukagungané Pangéran."27Menawa kowé padha diulemi déningwong kang ora pracaya, lan uleman

1 KORINTUS 10.28–32 41

iku koktampani, padha mangana apabaé kang disuguhaké marang kowé, ajanganggo neges apa-apa marga sakaosiking ati.28Nanging yèn ana wong kangngandhani kowé, "Iku sesajèningbrahala!" aja kokpangan, marga sakakang ngandhani mau lan iya awit sakaosiking ati.29Kang dakkarepaké osiking ati ikududu osiking atimu dhéwé, nangingosiking atiné wong liya iku. Mbokmenawaana wong kandha, "Yagéné ta, dénékamardikanku kok ditemtokaké déningosiking atiné wong liya?30Menawa aku mèlu mangan apa-apakanthi saos sokur, yagéné aku kokdicacad marga saka panganan kangdaksukuri iku mau?"31Mulané, dadia kowé mangan, dadiakowé ngombé, dadia nglakoni apa baéliyané, kabèh iku mau lakonana kagemkaluhurané Allah.32Kowé aja nganti padha gawésandhungan, dadia marang wongYahudi, dadia marang wong Yunani,apadéné marang pasamuwané Allah.

1 KORINTUS 10.33–11.6 4233Dikaya aku iki iya ngarah nglegakakéatiné wong kabèh ing bab apa baé, orakanggo kapreluanku dhéwé, nangingkanggo kabutuhané wong akèh, supayapadha kaslametaké.

111Padha nulada marang aku,dikaya aku iya nulad marang

Kristus.2Aku ngalem kowé, sabab ana ingsamubarang prakara kowé padha tetepéling marang aku lan padha ngantepitata cara kang dakwulangaké marangkowé.3Nanging karepku, kowé padhanyumurupana bab iki, yaiku sesirahésaben wong lanang iku Kristus, dénésesirahé wong wadon iku kang lanang,sarta sesirahé Kristus iku Allah.4Saben wong lanang kang ndedongautawa medhar wangsit kanthi sirahkudhungan, iku ngina sirahé dhéwé.5Nanging saben wong wadon kangndedonga utawa medhar wangsit sirahétanpa kudhung, iku ngina sirahé dhéwé,sabab padha baé karo wong wadon kangnggundhuli sirahé.6Sabab wong wadon menawa oragelem kudhungan, iku aluwung cukura

1 KORINTUS 11.7–12 43

pisan. Nanging menawa cukuran ikunjalari wong wadon iku ina, beciké iyapadha nganggoa kudhung.7Déné wong lanang iku ora prelunganggo kudhung, awit wong lanangiku nyunaraké citra lan kamulyaningAllah. Déné wong wadon iku nyunarakékamulyaning wong lanang.8Marga wong lanang iku asalé ora sakawong wadon, nanging wong wadon kangasalé saka wong lanang.9Sarta wong lanang iku anggonékatitahaké ora marga saka wong wadon,nanging wong wadon kang katitahakémarga saka wong lanang.10Mulané wong wadon iku nganggopratandhaning kawibawané ana ingsirahé, marga saka para malaékat.11Éwadéné, ana ing Gusti ora ana wongwadon tanpa wong lanang, lan ora anawong lanang tanpa wong wadon.12Awit kayadéné anané wong wadoniku saka wong lanang, mangkono ugaanané wong lanang iku lantaran wongwadon; lan samubarang kabèh ikupinangkané saka Allah.

1 KORINTUS 11.13–19 4413Padha timbang-timbangen dhéwé:Apa pantes wong wadon ndedongamarang Allah, sirahé kok ora kudhungan?14Saka kodraté dhéwé rak wus tetélatumrap kowé, yèn asor mungguhingwong lanang, samangsa rambuté diingudawa?15Nanging tumrap wong wadon ngingurambut iku dadi lan kamulayané. Awitrambut iku kaparingaké minangkakudhung.16Nanging yèn ana wong ngèyèl, akuutawa pasamuwan-pasamuwané Allahpadha ora duwé pakulinan kang kayamangkono iku.17 Ing sajroné aku awèh pituduh-pituduh sabanjuré iki aku ora bisangalem kowé, awit anggonmu padhakumpulan iku ora ndadèkaké mundhakbecik, nanging malah mundhak ala.18Sabab, dhisiké aku krungu, samangsakowé padha masamuwan, ing antaramuana crah kang njalari pepisahan, mangkasetengahé aku iya ngandel.19Awit ing antaramu pancèn kudu anagolongan-golongan, supaya ing mengkokatitik sapa saka ing antaramu kangpadha tahan uji.

1 KORINTUS 11.20–25 4520Menawa kowé padha kumpulan ikuora nedya kembul bujanané Gusti.21Sabab nalikané padha kembulmangan iku, saben wong ndhisiki njupukpangané dhéwé, satemah kang sijikaluwèn, sijiné mendem.22Apa kowé ora duwé omah dhéwé kangkena kokenggo mangan lan ngombé?Apa kowé padha arep ngrèmèhaképasamuwané Allah, sarta mirangakéwong kang padha ora deduwèn? Apata kang kudu dakkandhakaké marangkowé? Apa aku kudu ngalem kowé?Tumrap prakara iki, aku ora ngalem.23Sabab apa kang wus daktampa sakaGusti iku, iya wus dakterusaké marangkowé, yaiku, yèn Gusti Yésus, ing wayahbengi nalika Panjenengané ndungkapkaulungaké, mundhut roti,24 lan sawusé saos sokur, tumulinyuwil-nyuwil rotiné sarta ngandika,"Iki badanku, kang kaulungaké margasaka kowé; iki padha tindakna kanggopangéling-éling marang Aku!"25Mangkono uga tuwungé, sawusédhahar, pangandikané, "Tuwung ikiprajanjian anyar kang kaecap kalawangetihku. Saben-saben kowé padha

1 KORINTUS 11.26–32 46

ngombé, iku padha tindakna kanggopangéling-éling marang Aku!"26Awit saben-saben kowé padhamangan roti iki sarta ngombé ing tuwungiki, iku ateges kowé padha martakakésédané Gusti nganti tumeka ing rawuhé.27Dadi sing sapa kanthi sawiyah-wiyahanggoné mangan roti sarta ngombé ingtuwungé Gusti, iku dosa marang sariralan rahé Gusti.28Mulané saben wong ndadara awakédhéwé, lan sawusé mangkono lagimangan roti lan ngombé ing tuwung iku.29Sabab sing sapa mangan sartangombé ora kalawan ngakoni babsarirané Gusti, iku bakal nekakaképaukuman marang awaké dhéwé.30Mulané akèh ing antaramu kangpadha ringkih lan laranen, sarta orasathithik kang padha nemahi pati.31Nanging menawa kita padha ndadarawak kita dhéwé, kita ora bakal tampapaukuman.32Déné menawa kita padha tampapaukuman saka Gusti, iku kita padhakaperdi, supaya kita aja nganti kaukumbebarengan karo jagat.

1 KORINTUS 11.33–12.6 4733Mulané para Sadulurku, samangsakowé padha kembul mangan, padhaentèn-ingentènana.34Déné yèn ana wong kang luwé, becikémangan dhisik ana ing omahé, supayaanggonmu padha kembul mangan iku ajanganti nekakaké paukuman. Mungguhbab-bab liyané bakal dakpranata bésuksatekaku.

121Saiki bab peparingé Roh. ParaSadulur, karepku kowé padha

nyumurupana ing sanyatané.2Kowé rak padha sumurup, yèn ingnalikané kowé durung padha wanuh karoAllah, kowé padha kagèndèng marangbrahala-brahala kang bisu.3Mulané kowé padha daksumurupaké,menawa ora ana wong kang gunemanmarga saka Rohé Allah kok bisa kandha,"Yésus kena ing ipat-ipat!" lan uga oraana wong kang bisa ngakoni, "Yésus ikuGusti," yèn ora marga déning Roh Suci.4Peparing iku warna-warna, nangingRoh iku mung siji.5Lan wujuding paladosan iku rupa-rupa,nanging Gusti iku mung siji.6Apadéné panggawé kang ngéram-éramaké iku manéka warna, nanging

1 KORINTUS 12.7–12 48

Allah mung siji kang nindakakésamubarang ana ing wong kabèh.7Nanging saben wong kaparinganwedharané Roh kanggo kapreluaningwong akèh.8Sabab, kang siji kaparingan déningRoh ganjaran bisa guneman kanthikawicaksanan, sijiné tampa peparingbisa guneman kanthi kawruh iya sakaRoh iku uga.9Kang siji kaparingan pracaya, iyadéning Roh iku mau, lan sijiné tampapeparing bisa marasaké iya sakaPanjenengané uga.10Kang siji peparing bisa nganakakémukjijat, sijiné pamedhar wangsit, sijinémanèh kabisan mbédak-mbédakakésawarnaning roh. Kang siji kabisanguneman nganggo basa roh, sijinémanèh kabisan njarwakaké basa rohmau.11Nanging iki mau kabèh katindakakédéning Roh siji iku uga, kang paringganjaran marang saben wong dhéwé-dhéwé ing sakarsané.12Sabab, kayadéné badan iku siji,mangka anggotané akèh; sarta sakèhinganggotané badan iku sanadyan akèh,

1 KORINTUS 12.13–18 49

padha dadi badan siji; mangkono ugaSang Kristus.13Marga sajroning Roh siji kita kabèhwus padha kabaptis dadi badan siji,padha kaombénan saka Roh siji, dadiawong Yahudi, dadia wong Yunani; dadiabatur tukon, dadia wong mardika.14Awitdéné badan iku pérangané rakora mung siji, nanging akèh.15Saupama sikil kandha mangkéné,"Sarèhné aku dudu tangan, mulanéaku ora klebu péranganing badan," apabener yèn sikil iku ora klebu péranganingbadan?16Lan saupama kuping kandhamangkéné, "Sarèhné aku dudu mripat,mulané aku ora klebu péranganingbadan," kang iku apa iya bener yènkuping mau ora klebu péranganingbadan?17Saupama badan sakojur iku mungwujud mripat, banjur pangrunguné anaing ngendi? Saupama badan sakojur ikumung wujud kuping, panggandané anaing ngendi?18Nanging Allah wus mrenahakéanggota iku, ing papané dhéwé-dhéwéana ing badan, manut ing sakarsané.

1 KORINTUS 12.19–25 5019Saupama kabèh iku mau mung dadianggota siji, banjur badané iku ana ingngendi?20Pancèn anggotané iku akèh, nangingbadané mung siji.21Kang iku mripat ora kena kandhamarang tangan mangkéné, "Aku orabutuh kowé." Lan sirah ora kena kandhamarang sikil mangkéné, "Aku ora butuhkowé."22Malah péranganing badan kangkatoné ringkih dhéwé, iku kangdibutuhaké banget.23Lan anggotaning badan kang miturutwawasan kita ora pati ana ajiné, ikupadha kita paèsi ngluwihi liyané. Sartapéranganing badan kita kang saru, ikupadha kita rumati kalawan kusus.24Déné pérang-péranganing badan kitakang wus pantes iku ora prelu karumatmangkono. Ujer Allah anggoné ndhapukbadan kita iku kalawan paring pangaji-ajikang linuwih marang pérangan kangrupané ora pantes,25 supaya ing sajroning badan ajanganti ana pasulayan, nanging kabèhpérangan kang béda-béda kaanané ikumalah padha reksa-rineksa.

1 KORINTUS 12.26–13.1 5126Mulané yèn ana pérangan siji kanglara, pérangan liyané kabèh padha mèlungrasakaké; menawa ana siji kangingajénan, kabèh padha mèlu bungah.27Kowé iku padha dadi sarirané Kristus,sarta siji-sijiné padha dadi pérangané.28Lan Allah wus netepaké wongsawatara ana ing pasamuwan: sapisandadi rasul, kapindho dadi nabi, pingteluné dadi guru. Sabanjuré anakang kaparingan ganjaran nganakakémukjijat, marasaké, leladi, nenuntun,sarta kabisan migunakaké basa roh.29Apa kabèh iku dadi rasul utawa nabiutawa guru? Apa kabèh mau padhatampa peparing nganakaké mukjijat,30utawa marasaké, utawa migunakakébasa roh utawa njarwakaké basa roh?31Mulané padha nggayuha marangpeparing-peparing kang luwih penting.Anadéné aku nuduhaké kowé dalan kangora ana tandhingé.

131Sanadyan aku bisa ngucapakésarupaning basané manungsa

lan malaékat, nanging yèn sepi ingkatresnan, aku padha baé kaya gongkang ngumandhang utawa kecèr kanggumenjrèng.

1 KORINTUS 13.2–8 522Sanadyan aku kadunungan peparingbisa medhar wangsit, ngerti sarupaningwewadi lan sumurup sakèhé kawruh,sarta sanadyan aku duwé pangandelkang sampurna nganti bisa mindhahgunung, nanging yèn aku sepi ingkatresnan, iku aku ora aji babar pisan.3Lan sanadyan aku ndanakakésabarang darbèkku kabèh, malahsanadyan aku masrahaké badankusupaya diobong, nanging yèn sepi ingkatresnan, iku ora maédahi apa-apamarang aku.4Katresnan iku sabar; katresnan ikuloma; ora kumèrèn, ora gumunggunglan kumenthus.5Katresnan iku ora saru polahé lan oragolèk kepénaké awaké dhéwé. Katresnaniku ora gampang nepsu lan ora nyimpenkaluputaning liyan.6Katresnan iku ora bungah awit sakaanané tumindak kang ora adil, nangingawit saka kayektèn.7Katresnan iku nutupi samubarang,ngandel ing samubarang, ngarep-arepsamubarang, nyabari samubarang.8Katresnan iku ora ana entèké;pamedhar wangsit iku bakal ana

1 KORINTUS 13.9–14.2 53

pungkasané; basa roh bakal sigeg;kawruh bakal sirna.9Awit kawruh kita iku ora ganep, lanpamedhar wangsit kita ora sampurna.10Nanging satekané kang sampurna,kang ora sampurna iku bakal sirna.11Nalika aku isih bocah, gunemankukaya bocah, pangrasaku kaya bocah,pamikirku kaya bocah. Bareng saiki akuwus diwasa, kaananku kaya bocah mauwus dakbuwang.12Amarga kita saiki padha ndelenggambar kang ora cetha ana ing pangilon,nanging bésuk kita bakal padha ndelengadu arep. Saiki aku mung sumurup orakalawan sampurna, nanging bésuk akubakal sumurup kanthi sampurna, padhakaya anggonku kapirsanan.13Dadiné kari telung prakara iki, yaiku:Pracaya, pangarep-arep lan katresnan,nanging kang pinunjul dhéwé ingantarané iku, yaiku: katresnan.

141Padha nggayuha katresnan lanngudia ganjaran-ganjaran saka

Roh, luwih-luwih peparing bab medharwangsit.2Sapa kang ngucapaké basa roh,iku pangucapé ora tumuju marang

1 KORINTUS 14.3–6 54

manungsa nanging marang Allah. Sababora ana wong kang ngerti basané, déningRoh wong iku ngucapaké bab-bab kangwinadi.3Balik sapa kang medhar wangsit iku,anggoné ngucap marang manungsaawujud pambangun, pitutur sartapanglipur.4Sing sapa guneman nganggo basaroh, iku mbangun awaké dhéwé; baliksapa kang medhar wangsit iku mbangunpasamuwan.5Aku seneng baé menawa kowé kabèhpadha bisa ngucap nganggo basa roh,nanging luwih seneng manèh menawakowé padha medhar wangsit. Sababsapa kang medhar wangsit iku luwihmigunani katimbang karo kang ngucapnganggo basa roh, kajaba menawawong iku iya banjur nerangaké jarwané,satemah pasamuwan kabangun.6Kang iku para Sadulur, saupamaaku nekani kowé lan ngucap nganggobasa roh, iku apa paédahé tumrapingkowé, menawa aku ora mratélakakébab wahyu, apa kawruh, apa pamedharwangsit apa piwulang?

1 KORINTUS 14.7–12 557 Iku padha baé karo piranti kang tanpanyawa, nanging bisa muni, kayata sulinglan clempung - yèn iku swarané orabéda, kepriyé bisané wong nyumurupilagu apa kang diunèkaké nganggo sulingutawa clempung mau?8Utawa menawa swarané slomprètora cetha, sapa kang bakal siyaga ingperang?9Mangkono uga kowé, kang padhaguneman nganggo basa roh: menawakowé ora migunakaké tembung-tembungkang cetha, kepriyé bisané wong padhangerti kang kokucapaké? Dadinétetembunganmu tanpa guna kayaguneman karo angin!10Ana basa rupa-rupa ing jagat iki --embuh pira cacahé -- éwasamono oraana siji baé ing antarané basa-basa maukang tanpa teges.11Nanging menawa aku ora ngertimarang basa mau, aku rak ateges dadiwong manca tumraping wong kangmigunakaké basa iku, lan wong iku dadiwong manca tumraping aku.12Mangkono uga kowé: Kowé pancènpadha nggayuh marang peparingéRoh, nanging luwih becik manèh padha

1 KORINTUS 14.13–18 56

ngudia, supaya kowé bisa migunakakékanggo pambanguning pasamuwan.13Mulané sing sapa ngucapakébasa roh, nyenyuwuna supaya bisanjarwakaké.14Sabab yèn anggonku ndedonganganggo basa roh, iku rohku kangndedonga, nanging akal budiku orangasilaké apa-apa.15Kang iku apa kang kududaktindakaké? Aku arep ndedonganganggo rohku, nanging aku ugandedonga nganggo akal-budiku; akuarep ngidung lan memuji nganggorohku, nanging uga ngidung lan memujinganggo akal-budiku.16Sabab, menawa anggonmu mujisokur mung nganggo rohmu, wonglumrah kang padha ana ing kono, kepriyéanggoné padha bisa ngamini pamujisokurmu iku? Wong mau rak ora padhangerti apa kang kokucapaké?17Sabab sanadyan pamuji sokurmuiku becik banget, nanging wong liya orakabangun.18Aku saos sokur marang Allah, dénéanggonku ngucapaké basa roh ikungluwihi kowé kabèh.

1 KORINTUS 14.19–23 5719Nanging ana ing pasamuwanaku luwih seneng ngucapaké limangtembung kang bisa dingretèni kanggomulang wong liya, katimbang tembungpirang-pirang èwu ing basa roh.20Para Sadulur, pikiranmu aja kayabocah. Ing bab piala baé dikaya bocah,nanging ing bab pikiran dikaya wongdiwasa.21 Ing angger-anggering Torèt anatulisan mangkéné, "Ingsun bakalngandikani bangsa iki lumantarwong kang basané séjé, sartalumantar lambéné wong manca;éwasamono bangsa iku ora bakalngrungokaké marang Ingsun, mangkonopangandikané Pangéran."22Dadiné basa roh iku minangkapratandha kanggo wong kang padha orapracaya, ora kanggo wong kang padhapracaya; déné pamedhar wangsit ikuminangka pratandha kanggo wong kangpadha pracaya, ora kanggo wong kangpadha ora pracaya.23Kang iku menawa pasamuwan kabèhpadha nglumpuk, lan saben wong padhaguneman nganggo basa roh, nuli anawong njaba utawa wong kang ora

1 KORINTUS 14.24–28 58

pracaya padha lumebu, apa wong iku orabakal padha ngarani, yèn kowé padhangomyang?24Balik menawa kabèh padha medharwangsit, nuli ana wong kang ora pracayautawa wong anyar lumebu, iku bakalkayakinaké déning wong akèh, sartadititi-priksa déning wong akèh mau;25 sakèhé wewadi kang sumimpenana ing batiné bakal kelair, satemahbakal sumungkem sujud marang Allahsarta ngakoni, "Sanyata Allah ana ingtengah-tengahmu."26Kang iku saiki kepriyé, para Sadulur?Samangsa kowé padha kumpulan, sabenwong padha nyaosna: kang siji masmur,sijiné piwulang utawa wahyu, utawapeparing basa roh, utawa njarwakakébasa roh, nanging kabèh iku maukatindakna kanggo mbangun.27Déné menawa ana kang ngucapnganggo basa roh, beciké wong loroutawa akèh-akèhé wong telu baé, giliran,lan anaa siji kang njarwakaké.28Nanging menawa ora ana wong kangbisa njarwakaké, beciké wong-wong mauana ing pasamuwan padha menenga

1 KORINTUS 14.29–34 59

baé, mung mosika ana ing atiné dhéwé,lan munjuk ana ing ngarsaning Allah.29Mungguhing nabi-nabi -- beciké anaaloro utawa telu saka ing antarané kangpadha medharaké pitutur, déné liyanépadha nimbang-nimbanga kang padhadiwedharaké mau.30Nanging menawa wong panunggalanékang padha lungguhan iku ana kangkaparingan wahyu, prayogané kangdhisik iku menenga.31Marga kowé kabèh padha bisagentènan medhar wangsit, satemahkowé padha olèh piwulang sarta olèhpanglipur.32Karodéné rohing para nabi iku manutmarang nabiné.33Awit kang dadi keparengé Allahiku dudu kaanan kang kisruh, nangingkaanan kang kebak tentrem-rahayu.34Padha kaya ana ing sakèhépasamuwané para suci, yèn pinujukumpulan wong wadon padha menenga,marga padha ora diparengaké guneman,nanging prelu padha sumuyud, kayakang kapangandikakaké ana ingangger-anggering Torèt.

1 KORINTUS 14.35–15.2 6035Déné menawa kepéngin nyumurupiapa-apa, beciké padha takona marangsomahé ana ing omah. Awit ora pantestumraping wong wadon menawaguneman ana ing pasamuwan.36Apa pangandikané Allah iku wiwitésaka kowé? Utawa, apa tekanépangandika iku mung marang kowédhéwé?37Menawa ana wong kang rumangsadadi nabi utawa wong kasukman, ikukudu éling, menawa apa kang daktulismarang kowé iku, dhawuhé Gusti.38Nanging menawa wong iku oranggatèkaké, iya aja kokgatèkaké.39Mulané, para Sadulurku, padhangudia supaya tampa peparing medharwangsit, lan aja ngalang-alangi wongkang guneman nganggo basa roh.40Nanging samubarang kabèh ikutumindaka kalawan patut lan tumata.

151Para Sadulur, ing saikiné akuarep ngélingaké bab Injil kang

wus dakwartakaké marang kowé, kangiya wus padha koktampa, lan ugakokantepi.2 Iya Injil iku kang dadi marganékowé padha kapitulungan rahayu,

1 KORINTUS 15.3–8 61

anggeré kowé padha mantep anggonmungugemi, kaya kang wus dakwartakakémarang kowé, kajaba yèn anggonmupadha dadi pracaya iku mung tanpaguna.3Sabab kang wigati banget wusdakterusaké marang kowé, iya kayakang wus daktampa dhéwé, yaiku yènKristus wus nglampahi séda marga sakadosa-dosa kita, nyondhongi surasaningKitab Suci,4menawa Panjenengané wuskasarèkaké, sarta ing telung dinané wuskawungokaké, cundhuk karo surasaningKitab Suci,5apadéné Panjenengané wus ngatingalmarang Kéfas nuli marang para sakabatérolas.6Sawisé iku, banjur ngatingal marangsadulur luwih saka limang atusbebarengan; kang akèh nganti saprénéisih padha urip, salong iya wis padhamati.7Nuli ngatingal marang Yakobus, banjurmarang para rasul kabèh.8Déné kang kèri dhéwé, ngatingalmarang aku, padha kaya marang anakkang lair durung mangsané.

1 KORINTUS 15.9–14 629Sabab aku iki kang asor dhéwé ingantarané para rasul, ora patut disebutrasul, awit aku wis tau nguya-uyapasamuwané Allah.10Nanging marga saka sih-rahmatéAllah, aku dadi kaya aku saiki iki, lansih-rahmat kang kaparingaké marangaku iku ora kothong. Kosok-baliné,aku wis nglakoni pagawéan luwih akèhkatimbang para rasul kabèh; mung baédudu aku, nanging sih-rahmaté Allahkang nunggil kalawan aku.11Kang iku, dadia aku, dadia pararasul liyané, kaya mangkono anggonkupadha martakaké, lan kaya mangkonoanggonmu padha pracaya.12Anadéné yèn diwartakaké, menawaKristus kawungokaké saka ing antaranéwong mati, yagéné ing antaramu kokana kang ngarani menawa ora anatanginé wong mati?13Yèn ta ora ana tanginé wong mati,dadi Kristus iya ora kawungokaké.14Mangka menawa Kristus orakawungokaké, dadi kang padhadakwartakaké iku kothong lanpracayamu iya kothong.

1 KORINTUS 15.15–21 6315Malah aku iya banjur padha katitikdadi goroh ing ngatasé Allah, awit akupadha martakaké, yèn Panjenenganéwis mungokaké Kristus, mangka oramungokaké, iku mau saupama beneryèn ora ana wong mati katangèkaké.16Sabab menawa nyata wong matiora katangèkaké, dadi Kristus iya orakawungokaké.17Lan menawa Kristus orakawungokaké, pracayamu iku daditanpa guna, lan kowé isih padhakawengku ing dosamu.18Apadéné mungguh para wong kangwis padha mati ana ing Kristus, dadinéiya padha sirna.19Menawa anggon kita ngarep-arepmarang Kristus iku mung ing sajronéurip iki baé, dadi kita kalebu wong kangcilaka dhéwé ing antarané manungsakabèh.20Nanging kang bener yaiku menawaKristus wis kawungokaké saka ingantarané wong mati, minangka kangkawitan saka panunggalané kang wispadha mati.21Sabab, sarèhné tekané pati ikumarga saka wong siji, mangkono uga

1 KORINTUS 15.22–27 64

tanginé wong mati iya marga saka wongsiji.22Awit padha kaya ana ing Adam wongkabèh padha mati, mangkono uga anaing Kristus wong kabèh iya bakal padhakauripaké manèh.23Nanging saben wong manut urut-urutané: Kristus minangka kang kawitan,sawisé iku kang padha dadi kagungané,bésuk ing sarawuhé.24Sawisé mangkono tumekapungkasané jaman, yaiku samangsaPanjenengané masrahaké Kraton marangAllah Sang Rama, sawisé Panjenenganényirnakaké sakèhé papréntahan,pangwasa sarta kakuwatan.25Sabab Panjenengané pinesthingratoni nganti tumeka sakèhingmungsuhé padha disèlèhaké ana ingsangisoring sampéyané.26Mungsuh kang pungkasan, kangdisirnakaké iku pati.27Marga, "Samubarang kabèh wisditelukaké ing sangisoring sampéyané".Nanging menawa ana pangandika:Samubarang katelukaké, dadi wistetéla yèn Panjenengané kang nelukakésamubarang kabèh ing sangisoré

1 KORINTUS 15.28–32 65

sampéyané Kristus iku mau, mesthi orakalebu ing kono.28Déne bésuk samangsa samubarangkabèh wis kelakon katelukaké ingsangandhapé Kristus, Panjenenganépiyambak kang jumeneng Putra ikubakal nelukaké sarirané marang kangnelukaké samubarang kabèh marangPanjenengané mau, supaya Allahjumeneng ngabèhi ing sakabèhé.29Yèn ora mangkono, apa paédahénglakoni kabaptis kanggo wong mati?Menawa babar pisan ora ana wong matikatangèkaké, sabab apa déné padhagelem kabaptis kanggo wong mati iku?30Lan uga aku kabèh -- yagéné akusawayah-wayah padha gelem nemahibebaya?31Para Sadulur, sadina-dina aku siyagamati. Demi panggunggungku ing ngatasékowé ana ing Kristus Yésus, Gusti kita,kandhaku iki bener.32Yèn ta cara manungsa, nalikaana ing Éfesus aku nganti gelut karokéwan galak, bab iku apa ta paédahémungguhing aku? Menawa wong matipadha ora katangèkaké, "Payo padha

1 KORINTUS 15.33–39 66

mangan lan ngombé, awit sésuk kitapadha mati."33Kowé aja padha kesasar:Pasrawungan kang ala iku ngrusakpadatan kang becik.34Padha diéling manèh kang temenanlan aja gawé dosa manèh! Sabab ingantaramu ana kang ora wanuh marangAllah. Bab iki dakpituturaké, supayakowé padha rumangsa isin.35Nanging mbokmenawa ana wongkang takon, "Wong mati iku kepriyéanggoné katangèkaké? Lan tekanémanèh nganggo badan kang kaya apa?"36Hé wong bodho! Apa kang koksebariku ora bakal thukul sarta urip, menawaora mati dhisik.37Lan apa kang koksebar iku duduwujuding tanduran kang bakal thukul,nanging wiji las-lasan, upamané wijigandum utawa wiji liyané.38Nanging Allah maringi wujud, kayakang kinarsakaké, saben wiji, kaparinganwujud dhéwé.39Sarupané daging iku ora padha:Daging manungsa béda karo dagingkéwan, béda karo daging manuk, bédakaro daging iwak.

1 KORINTUS 15.40–45 6740Ana badan kaswargan lan anabadan kadonyan, nanging kamulyanékang kaswargan ora padha karo kangkadonyan.41Kamulyaning srengéngé bédakaro kamulyaning rembulan, sartakamulyaning rembulan béda karokamulyaning lintang-lintang, lankamulyaning lintang kang siji béda karokamulyaning lintang sijiné.42Mangkono uga mungguh bakaltanginé wong mati. Kang kasebar ikunandhang karusakan, kang katangèkakéiku sinandhangan kalanggengan.43Kang kasebar iku nandhangkanisthan, kang katangèkakésinandhangan kamulyan. Kangkasebar iku nandhang kaapesan, kangkatangèkaké kadunungan kakuwatan.44Kang kasebar iku badan wadhag,kang katangèkaké iku badan kasukman.Yèn ana badan wadhag, uga ana badankasukman.45Kaya kang tinulis, suraosé,"Manungsa kawitan, Adam, iku dadi titahkang urip." Nanging Adam kang wekasaniku dadi sukma kang nguripaké.

1 KORINTUS 15.46–52 6846Anadéné kang dhisik tekané iku dudukang kasukman, nanging kang wadhag,sawusé iku nuli kang kasukman.47Manungsa kang kawitan iku asalésaka lemah sarta asipat kadonyan, dénémanungsa kang kapindho asalé sakaswarga.48Titah-titah kadonyan iku padhakaro kang asalé saka lemah mau, dénétitah-titah kaswargan iku padha karoPanjenengané kang asalé saka swarga.49Sarta kayadéné kita wus kadununganrupa kadonyan, mangkono uga kita iyabakal kadunungan rupa kaswargan.50 Iki kang dakpituturaké marang kowé,para Sadulur: Daging lan getih ora bisatampa panduman Kratoning Allah, lankang kena ing rusak iku ora tampapanduman kang ora rusak.51Padha gatèkna, aku nglairaké wewadimarang kowé: Kita bakal padha orangalami mati kabèh, nanging kita kabèhbakal padha malih rupa,52 ing sakedhap nétra, bareng karouniné kalasangka kang wekasan.Awitdéné kalasangkané bakal muni, parawong mati banjur bakal katangèkakékalawan kadunungan kaanan kang ora

1 KORINTUS 15.53–58 69

kena ing rusak lan kita padha malih rupakabèh.53Sabab kang kena ing rusak iki kudungrasuk kang ora kena ing rusak, lankang kena ing pati iki ngrasuk kang orakena ing pati.54Lan sawisé kang kena ing rusakiki ngrasuk kang ora kena ing rusak,sarta kang kena ing pati iki ngrasukkang ora kena ing pati, ing kono bakalkayektènan pangandikaning Pangérankang tinulis, suraosé, "Pati wis kaleburdéning kaunggulan."55Hé pati, ana ing ngendikaunggulanmu? Hé pati, ana ingngendi entupmu?56Mungguh entupé pati iya iku dosa, lanpangwasané dosa iku angger-anggeringTorèt.57Nanging puji sokur konjuk ingngarsané Allah, kang paring kaunggulanmarang kita marga saka Yésus Kristus,Gusti kita.58Mulané para Sadulurku kang kinasih,kowé padha dibakuh, ditanpa gingsir,lan tansah disregep anggonmu nglakoniayahané Gusti! Awit kowé padha

1 KORINTUS 16.1–6 70

sumurup, yèn ana ing patunggilaningGusti, kangèlanmu mesthi ora muspra.

161Bab nglumpukaké dana kangtumuju marang para suci, iku

padha tindakna manut pituduh-pituduhkang wus dakwènèhaké marangpasamuwan-pasamuwan ing Galatia.2 Ing dina kapisan ing saben minggu,sawiji-wijining panunggalanmu --adhedhasar apa kang padha koktampa-- padha nisihna sawatara lan simpenenana ing omah, supaya anggonmupadha nglumpukaké iku aja nganti lagikoktindakaké samangsa aku teka.3Déné bésuk satekaku, aku arepkongkonan wong-wong kang kokwawasprayoga dakkongkon ngeteraképisumbangmu menyang Yérusalèm,nganggo padha kinanthènan layang.4Menawa prelu aku iya mèlu mangkat,wong iku mau bakal padha mangkatbareng karo aku.5Déné anggonku bakal nekanikowé, bésuk sawusé aku liwat nratasMakédonia, awit lakuku metu Makédonia.6Bisa uga ana ing Korintus aku bakaltetunggalan karo kowé nganti sawatarasuwé, utawa mbokmenawa ing sajroné

1 KORINTUS 16.7–11 71

mangsa bedhidhing, temah kowé padhabisa awèh pitulungan ing bab anggonkunerusaké lakuku.7Sabab karepku sapisan iki ora mungsakeplasan baé anggonku bakal nilikikowé, malah menawa Gusti marengakéanggonku tetunggalan karo kowé ikubisaa nganti rada suwé.8Nanging aku bakal lèrèn ana ingÉfesus nganti riyaya Péntakosta.9Marga ana ing kono, ana wewengantumraping aku, kanggo nindakakéayahan kang agung lan penting,sanadyan akèh wong kang padhanglawan.10Déné samangsa Timotius teka,padha ngaraha supaya sajroné ana ingsatengahmu iku aja duwé rasa wedi,sabab wong iku nglakoni ayahané Gustipadha kaya aku.11Mulané aja nganti ana wongkang nyepélékaké! Malah wènèhanapitulungan, amrih bisané nerusakélakuné kanthi slamet, supaya balinemoni aku, awit dakanti-anti tekanékaro para Sadulur tunggal pracayaliyané.

1 KORINTUS 16.12–18 7212Déné mungguh sadulur Apolos,anggonku mrayogakaké wus bola-balisupaya niliki kowé bareng karo paraSadulur tunggal pracaya liyané, nangingdurung dadi karepé nglakoni ing wektusaiki. Sedyané arep teka mengko yènwus ana wektu kang becik.13Padha meléka! Padha dibakuh ingpangandel! Dadia kendel, disantosa!14Sakèhing ayahanmu lakonana kanthikatresnan.15Ana manèh panjalukku marang kowé,para Sadulur. Kowé padha sumurup yènStéfanas sabrayaté iku kang kawitanpadha mratobat ana ing Akhaya, sartawus padha ngabdi marang paladosankanggo para suci.16Mulané padha manut-miturutamarang wong kang kaya mangkono ikulan saben wong kang mèlu tumindak inggawé sarta padha nglakoni rekasa.17Aku bungah awit saka tekanéStéfanas, Fortunatus lan Akhaikus,amarga wong-wong iku padha minangkagantimu;18 sabab para Sadulur iku padha gawésegering atiku lan atimu. Mulané padha

1 KORINTUS 16.19–24 73

ngajènana wong kang kaya mangkonoiku.19Salam kanggo kowé kabèh, sakasakèhé pasamuwan ing Asia Cilik.Akwila, Priskila dalah pasamuwan kangana ing omahé padha kirim salamsajroning Gusti mawantu-wantu marangkowé.20Sadulur tunggal pracaya kabèhpadha kirim salam marang kowé. Padhasalam-salamana kalawan pangambungsuci.21Kalawan tanganku dhéwé, anggonkunulis iki: Salam saka Paulus.22Sapa kang ora tresna marang Gusti,iku kenaa ing ipat-ipat. Maranata!23Sih-rahmaté Gusti Yésus, nunggilaing kowé kabèh.24Tresnaku anaa ing kowé kabèhsajroning Kristus Yésus.

2 Korintus

11Saka Paulus, kang awit sakakarsaning Allah dadi rasulé Kristus

Yésus, lan saka Timotius sadulur kitatunggal pracaya, marang pasamuwaningAllah ing Korintus karo sakèhing wongsuci ing sawrataning Akhaya.2Sih-rahmat lan tentrem-rahayu sakaAllah, Rama kita, lan saka Gusti YésusKristus anaa ing kowé kabèh.3Pinujia Allah, Ramané Gusti kita YésusKristus, Rama kang kebak sih palimirmalan Allah kang dadi sumbering panglipur,4kang nglipur aku kabèh ing sajroningkasusahanku, satemah aku padha bisanglipur wong-wong kang nandhangsarupaning kasangsaran kanthi panglipurpeparingé Allah marang aku dhéwé.5Sabab kaya anggonku padha nampanipanduman ing sangsarané Kristuskalawan lubèr, samono uga marga sakaKristus aku padha kaparingan panglipurnganti lubèr.6Yèn aku padha nemu kasusahan, ikudadi panglipur lan karahyonmu; déné

2 KORINTUS 1.7–10 2

yèn aku padha kalipur, iku iya dadipanglipurmu, satemah kowé padha olèhkakuwatan kang njalari kowé padhasabar ing sajroning kasangsaran kangpadha kaya kang daksandhang.7Lan pangarep-arepku kabèh tumrapkowé iku tetep, awit aku padha sumurup,menawa padha kaya anggonmu mèlukapanduman kasangsaranku kabèh,kowé iya padha mèlu kapandumanpanglipur.8Sabab karepku kabèh, paraSadulur, supaya kowé padha sumurupmungguhing sangsara kang dakalamiana ing Asia Cilik; aku padha nandhangsangsara kang samono gedhéné lanaboté, nganti aku padha ora duwépangarep-arep yèn bisa urip.9Malah aku kabèh rumangsa kaya wuskapatrapan paukuman pati. Nangingbab iku anggoné kelakon supaya akuaja padha nganti ngendelaké marangawakku dhéwé, nanging ngemungnamarang Allah kang nangèkaké parawong mati.10Panjenengané wus nguwalaké lanbakal nguwalaké aku kabèh saka ingpati kang nggegirisi banget iku: Iya

2 KORINTUS 1.11–14 3

marang Panjenengané iku anggonkunggantungaké pangarep-arep, yènPanjenengané bakal ngluwari aku kabèhmanèh,11marga kowé uga mbiyantu aku kabèhkanthi pandonga, supaya akèh wongkang padha saos sokur mungguhing sih-rahmat kang kaparingaké marang akukabèh, marga saka akèhé pandonganétumrap aku.12 Iki kang padha dakegung-egungaké,yaiku paseksiné swaraning atiku, yènlakuku ana ing jagat iki, apa manèh ingbab gegayutanku karo kowé kabèh, ikutemen lan murni kang asalé saka Allah,ora marga saka kawicaksanan carakadonyan, nanging marga saka dayaningsih-rahmaté Allah.13Sabab kang padha daktulis ikimung apa kang bisa kokwaca sartakokngertèni. Lan pangarep-arepkumuga-muga kowé padha bisa ngertikabèh,14kayadéné anggonmu wus padhangerti sawatara saka aku kabèh, yaikuyèn kowé bakal ngegung-egungaké aku,kayadéné anggonku iya bakal padha

2 KORINTUS 1.15–20 4

ngegung-egungaké kowé bésuk, ingdinané Gusti Yésus.15Adhedhasar keyakinan iki, aku maunéwus tau ngrancang arep niliki kowédhisik, supaya kowé olèh sih-rahmatkang kaping pindhoné.16Banjur arep nerusaké lakukumenyang Makédonia, saka Makédoniabali manèh menyang panggonanmu,lan kalawan pitulunganmu aku bisanerusaké lakuku menyang Yudéa.17Dadi, apa anggonku ngrancangmangkono iku sapénaké baé? Utawaapa mung manut pepénginanku dhéwé,temahan aku banjur duwé ujar "iya, iya"lan "ora, ora"?18Demi Allah kang setya tuhu, janjikumarang kowé ora "iya" lan "ora".19Awit Yésus Kristus, Putraning Allah,kang wus padha dakwartakaké anaing antaramu, yaiku déning aku lanSilwanus sarta Timotius, dudu "iya" lan"ora", nanging kosok-baliné ana ingPanjenengané iku kang ana mung "iya".20Sabab Kristus iku "iya" tumrapingsakèhé prasetyané Allah. Iya iku sababéanggon kita marga saka Panjenengané,

2 KORINTUS 1.21–2.2 5

banjur ngucap "Amin" minangkakamulyaning Allah.21Sabab Panjenengané kang wusnyantosakaké aku kabèh bebarengankaro kowé ana ing Kristus, yaiku Allahkang wus njebadi,22 lan wus maringi tandha cap marangkita yèn kita iku dadi kagungané lan kangmaringi Roh Suci ana ing ati minangkapanjer tumrap sakèhing prakara kangwus kacawisaké kanggo kita.23Nanging aku nyebut marang Allahminangka seksiku kang nguninganiisining atiku menawa anggonku orateka ing Korintus iku sabab aku ngémankowé.24Ora marga saka anggonku padhakepéngin mréntah, apa kang kudukokpracaya, awit pracayamu santosa.Nanging aku padha kepéngin mèlumbiyantu tumrap kabungahanmu.

21 Ing sajroning atiku aku wusnetepaké, menawa aku ora bakal

nekani kowé manèh kalawan susah.2Awit, menawa aku kang gawésedhihmu, sapa manèh kang bisa gawébungahku kajaba kang padha sedhihmarga saka aku.

2 KORINTUS 2.3–7 63Lan iya iku karepé layangku iki, yaikusupaya menawa aku teka, aja nganti akusedhih marga saka wong-wong, kangkuduné padha gawé bungahku. Sababaku yakin ing bab kowé kabèh, menawakabungahanku iku iya kabungahanmu.4Sabab anggonku nulis marang kowéiku kanthi was-was lan sedhihing atikang banget lan kanthi nètèsaké eluhakèh, ora supaya kowé dadi sedhih,nanging supaya kowé padha sumurupsapira gedhéné katresnanku marangkowé kabèh.5Déné menawa ana wong kanggawé sedhih, iku dudu atiku kangdigawé sedhih, nanging kowé kabèh,utawa saora-orané wong sawatara ingantaramu. Aku ora mbanget-bangetaképrakara iki.6Wong kang kaya mangkono iku wuscukup nampa paukuman saka wongakèh ing antaramu,7malah kosok-baliné kowé padhangapuraa lan nglipura wong iku, supayaaja nganti ngenes marga saka bangetingsedhihé.

2 KORINTUS 2.8–14 78Mulané aku pitutur marang kowékabèh, padha nandukna katresnanmarang wong mau.9Awit iya iku tujuané anggonku nulislayang marang kowé, yaiku kanggondadar kowé, apa kowé padha tetepmituhu ing samubarang kabèh.10Awit sapa kang kokapura kaluputané,iku iya dakapura. Sabab yèn aku ngapura-- saupama ana kang kudu dakapura -anggonku ngapura iku marga saka kowéana ing ngarsané Kristus,11 supaya Iblis aja nganti ngapusi kita,sabab kita sumurup apa karepé.12Nalikané aku tekan Troas prelumartakaké Injilé Kristus, aku wuskawenganan lawang kanggo makaryadéning Gusti ana ing kana.13Nanging atiku ora rumangsa tentrem,sabab aku ora kepethuk karo Titus,sadulurku tunggal pracaya, mula akubanjur pamitan lan mangkat menyangMakédonia.14Nanging puji sokur konjuk ingAllah, kang ana ing Kristus tansahnuntun aku kabèh ana ing dalaningkaunggulané. Lan lumantar aku kabèh

2 KORINTUS 2.15–3.2 8

Panjenengané nyebar aruming kawruhbab Panjenengané ing saenggon-enggon.15Awit kagem Allah aku kabèh iki dadiganda kang arum saka Kristus ana ingtengah-tengahing wong kang padhanemu karahayon lan ana ing antaranéwong kang padha nemu karusakan.16Tumrap kang nemu karusakan, akukabèh iki gandaning pati kang njalaripati, lan tumrap kang nemu karahayon,gandaning urip kang nguripaké. Nangingsapa ta kang kaconggah nglakoni ayahankang kaya mangkono iku?17Awit aku kabèh ora padha karowong akèh liyané, kang padha mburunawak-nawakaké pangandikaningAllah. Kosok-baliné ana ing Kristus akupadha ngucap ing samesthiné kanthimaksud-maksud kang murni awit sakadhawuhing Allah lan ana ing ngarsané.

31Apa aku padha wiwit ngalemmarang awakku dhéwé manèh?

Utawa apa prelu aku kaya wong-wong liya padha nuduhaké layangpangalembana marang kowé kabèhutawa saka kowé?2Kowé iku layang pangalembanakukang katulis ing atiku lan kang

2 KORINTUS 3.3–7 9

disumurupi sarta kang bisa kawacadéning wong kabèh.3Awit wus tetéla, menawa kowé ikulayangé Kristus, kang katulis ing sajronéaku padha leladi, katulis ora nganggomangsi, nanging nganggo Rohé Allahkang asipat gesang, dudu ing lèmpènganwatu, nanging ing lèmpèngan daging,yaiku ing atiné manungsa.4 Iya kaya mangkono iku gedhéningkayakinanku marang Allah lantaranKristus.5Kalawan awakku dhéwé aku padhaora bisa nganggep samubarang ikupagawéanku dhéwé; ora, anggonku bisanindakaké samubarang iku marga sakapakaryaning Allah.6Panjenengané uga kang wusmbisakaké aku padha dadi abdiningprajanjian kang anyar, kang ora sakaangger-angger kang katulis, nangingsaka Roh, sabab angger-angger kangkatulis iku matèni, déné Roh ikunguripaké.7Pranatan leladi kang nuntun marangpati iku katulis ing watu nganggoaksara. Éwasamono nalika kaparingakékinanthènan kamulyaning Allah, kang

2 KORINTUS 3.8–13 10

njalari wong Israèl padha ora betahnyawang marang wedanané Musa,sanadyan sunaré kang mancorong maubanjur mbleret. Menawa paladèn maudumadiné kanthi kamulyan kang kayamangkono iku,8méndahané manèh ayahaning Rohyèn oraa kinanthènan kamulyan kangngluwihi iku.9Awit, menawa ayahan kang nekakaképaukuman iku luhur, méndahané manèhayahaning kayektèn yèn oraa ngluwihikamulyané.10Satemené apa kang biyèn kaanggepluhur, iku dudu apa-apa menawakatandhing karo kamulyan kang pinunjuliki.11Awit menawa kang bisa mbleret baékinanthènan kamulyan, apamanèh kangtetep ora mbleret yèn oraa kinanthènankamulyan kang ngluwihi iku.12Sarèhné aku padha duwé pangarep-arep kang kaya mangkono, mulané akupadha tumindak kanthi kendel banget,13ora kaya Musa, kang nganggo nutupiwedanané, supaya mripaté wong-wongIsraèl aja nganti padha ndeleng ilangingcahyané kang mbleret iku.

2 KORINTUS 3.14–4.2 1114Nanging budiné wong-wong iku wuspadha dadi kethul, sabab nganti ingdina iki tutup iku mau isih tetep nutupiwong-wong mau, pamacaning prajanjiankang lawas tanpa kaungkap, margamung ana ing Kristus piyambak tutupiku kabukak.15Malah nganti ing dina iki, saben macakitab Musa, isih ana tutup kang nutupiatiné.16Nanging wong kang mratobat marangGusti, iku tutupé banjur kasingkiraké.17Awit Gusti iku Roh; lan ing ngendi anaRohé Gusti ing kono ana kamardikan.18Lan kita kabèh iki padha ngatonakékamulyané Gusti kalawan rai kang orakatutupan. Amarga kamulyan maupinangkané saka Gusti kang asipatRoh, mulané kita lagi kasalinan rupamadhani citraning Panjenengané,kalawan kamulyan kang saya mundhak-mundhak.

41Kang iku sarèhné aku wus padhanampani ayahan iki, marga saka

sih-palimirmané Allah, mulané atiku orasemplah.2Ananging aku padha nampiksakèhing panggawé dhedhelikan kang

2 KORINTUS 4.3–6 12

nistha; aku ora ngapusi lan ora malsupangandikaning Allah, kosok-balinéaku nglairaké kayektèn lan awit sakaiku aku masrahaké awakku supayaditimbang-timbang déning wong kabèhsarana osiking atiné, ana ing ngarsanéAllah.3Menawa Injil kang padhadakwartakaké isih meksa katutupuga, mesthi iku katutup tumrap wongkang bakal padha nemu karusakan,4yaiku wong kang ora pracaya, kangangen-angené wus dipicakaké déningilahé jaman iki, temahan wong mauora padha ndeleng cahyaning Injilékamulyaning Kristus, kang dadi citranéAllah.5Awit kang padha dakwartakaké ikududu awakku dhéwé, nanging YésusKristus kang jumeneng Gusti, lan akukang padha dadi abdimu marga sakakarsané Yésus.6Awit Allah kang wus ngandika, "Sakaing pepeteng bakal ana pepadhangkang sumorot!" Panjenengané uga kangnyorotaké pepadhangé ana ing ati kita,supaya kita kapadhangan ing kawruh

2 KORINTUS 4.7–13 13

bab kamulyané Allah kang katingal anaing wedanané Kristus.7Nanging rajabrana iki kawadhahaning grabah, supaya tetéla menawakakuwatan kang ngédab-édabi iku asalésaka Allah, dudu saka awakku dhéwé.8Mungguhing samubarang aku ikipadha katindhes, nanging ora remukkejepit; aku padha kentèkan akal,nanging ora kélangan pangarep-arep;9aku padha dikuya-kuya, nanging oraditinggal ijèn; aku padha kabanting,nanging ora nemu bilai.10Aku tansah nggawa sédané Yésusing badanku, supaya sugengé Yésus ugakawedhar ana ing badanku.11Awit aku kang isih urip iki, tansahkaulungaké marang pati marga sakaYésus, supaya gesangé Yésus ugakawedhar ing badanku kang oralanggeng iki.12Kanthi mangkono iku, pati tansahnandukaké dayané ana ing badanku,déné urip nandukaké dayané ana ingkowé.13Nanging sarèhné aku padhakadunungan rohing pracaya kang padha,kaya kang tinulis, "Aku kumandel,

2 KORINTUS 4.14–18 14

mulané aku ngucap", awit saka iku akuiya pracaya lan marga saka iku aku ugangucap.14Sabab aku padha sumurup menawaPanjenengané kang wus mungokakéGusti Yésus, iya bakal nangèkaké akubareng karo Yésus. Lan bebarengan karokowé kabèh kasowanaké ing ngarsané.15 Jalaran iku kabèh kelakoné margasaka kowé, supaya sih-rahmat kangsangsaya mundhak gedhé, margasangsaya akèhé wong kang dadipracaya, ndadèkna sangsaya lubèrépamuji sokur kang konjuk marangkaluhuraning Allah.16Marga saka iku aku padha orarumangsa semplah, malah sanadyankamanungsanku kang lair sangsayarusak, nanging kamanungsanku kangbatin kaanyaraké saben dina.17Awitdéné kasangsaran kang ènthèngsaiki iki, iku ngolèhaké kamulyanlanggeng kang ngluwihi samubarangtumrap aku kabèh, banget anggonéngungkuli kasangsaranku.18Marga kang padha dakgatèkakédudu kang katon, nanging kang orakaton, awit kang katon iku anané mung

2 KORINTUS 5.1–6 15

sawatara mangsa, mangka kang orakaton iku langgeng.

51Awit aku padha sumurup, menawakémah padunungan kita ing bumi

iki kabongkar, Allah wus nyawisaképanggonan ing swarga kanggo kita,kang langgeng, kang ora kagawé déningtanganing manungsa.2Salawasé kita ana ing kémah iki, kitapadha sesambat, marga kita kepénginbanget ngenggoni papan padunungankaswargan,3 jalaran ana ing kono kita padhanganggo sandhangan sarta ora bakaltinemu wuda.4Sabab salawasé isih manggon ingkémah iki, kita sesambat déning abotémomotan, awit kita kepéngin nganggosadhangan kang anyar iku, tanpa cuculsandhangan kang lawas, supaya kangkena ing pati kauntal déning urip.5Nanging iya Allah kang malahnyadhangaké kita tumrap bab iku, lankang maringi Roh marang kita minangkajaminan.6Awit saka iku atiku tansah padhatatag, sanadyan aku padha ngerti,menawa salawasé aku padha manggon

2 KORINTUS 5.7–12 16

ing sajroning badan iki, isih adoh karoGusti, --7 sabab urip kita iki sarana pracaya, orasarana apa kang kena kadeleng --8nanging atiku padha tatag, lan akukabèh luwih seneng pindhah saka ingbadan iki lan manggon nunggil karoGusti.9Marga saka iku aku padha ngudi,sajroné aku padha manggon ing badaniki, utawa ana ing sajabané, supaya akupadha dadi kaparengaké.10Sabab kita kabèh kudu padhangadhep ana ing ngarsané dhamparingpangadilané Kristus, prelu nampaniganjaran kang cundhuk karo kang padhakita lakoni dhéwé-dhéwé ing sajroné uripiki, dadia kang becik, dadia kang ala.11Kang iku sarèhné aku padha sumurupbab wedi marang Gusti, mulané akungudi ngyakinaké wong-wong. TumrapAllah sedyaku iku wus cetha, lanpangarep-arepku uga mangkonoatumrap osiking atimu.12Awit aku ora padha mbecikakéawakku dhéwé manèh marang kowé,nanging aku padha awèh margané kowébisa ngegung-egungaké aku kabèh,

2 KORINTUS 5.13–16 17

supaya kowé bisa ngadhepi para wongkang gumunggung tumrap prakara tatalair, ora tumrap prakara-prakara tatabatin.13Sabab menawa aku padha ora bisangemudhèni dhiri, iku marga demi Allah,lan saupama bisa, iku marga demi kowé.14Sabab iya sih-katresnané Kristuskang ngwasani aku kabèh, awit aku wuspadha sumurup, menawa wong siji wusmati kanggo wong kabèh, dadiné kabèhwus padha mati.15Lan Kristus wus nglampahi sédakanggo wong kabèh, supaya wong kangpadha urip, uripé ora lumadi marangawaké dhéwé manèh, nanging lumadiamarang kang wus séda lan kang wuskawungokaké marga saka wong-wongmau.16Mulané wiwit saiki aku ora padhanyawang wong siji baé manut ukuraningmanungsa manèh. Lan menawa akuwus padha tau mawas Kristus manutukuraning manungsa, saiki aku orapadha mawas Panjenengané kanthipatrap mangkono manèh.

2 KORINTUS 5.17–6.1 1817Dadi sapa kang ana ing Kristus, ikudadi titah anyar: Kang lawas wus sirna,lan kang anyar satemené wus teka.18Lan kabèh iku pinangkané saka Allah,kang lumantar Kristus wus ngrukunakékita kalawan Panjenengané lan kang wusmasrahaké ayahan kanggo ngrukunakéiku marang aku kabèh.19Awit Allah lumantar Kristusngrukunaké jagat karo Panjenengané,ora ngétang paneraké, lan masrahaképawarta karukunan iku marang akukabèh.20Mulané aku iki iya padha dadi utusanéKristus, kang ateges Allah paring pituturmarang kowé kabèh lumantar aku; atasasmané Kristus panjalukku marangkowé: Padha gelema karukunaké karoAllah.21Panjenengané kang ora tepang karodosa, wus kadosakaké marga sakakita, supaya ana ing Panjenengané kitakabeneraké déning Allah.

61Anadéné aku iki sarèhné padhadadi kanca tunggal ayahan, pituturku

marang kowé kabèh, supaya aja ngantipadha gawé muspraning sih-rahmatéAllah, kang wis koktampa.

2 KORINTUS 6.2–8 192Sabab Allah ngandika, "Ing waktukang prayoga, Ingsun miyarsakakésira, lan ing dina kaslametan, Ingsunmitulungi sira." Satemen-temené, iyawaktu iki waktu kang prayoga iku; iyadina iki dina kaslametan iku.3 Ing prakara apa baé aku orapadha gawé dhadhakan wong padhakesandhung, supaya anggonku padhaleladi aja nganti dicacad.4Nanging ing sadhéngah prakara akunélakaké menawa aku iki padha abdiningAllah, yaiku: Kebak kasabaran sajroningnandhang kasangsaran, ing karupekan,lan ing karibedan,5 ing sajroné kasiksa, kakunjara lankaributan, rekasa, kepeksa melèk, lannglakoni puwasa;6 ing kasucèning ati, ing kawruh,kasabaran, lan kadarman; ing Roh Sucilan ing sih katresnan kang salugu;7 ing sajroning martakaké kayektèn lanpangwaosing Allah; kanthi migunakakégegamaning kaadilan kanggo nempuhutawa nanggulangi;8nalika diaji-aji lan nalika dirèmèhaké;nalika diundhat-undhat utawa nalika

2 KORINTUS 6.9–14 20

dialem; nalika kadakwa dadi juru apus,nanging kena dipracaya,9kaya wong kang ora ana kang wanuh,nanging kondhang; kaya wong kangmèh mati, mangka padha urip, kayawong kang disiksa nanging ora mati,10kaya wong kang sedhih, nangingtansah bungah-bungah; kaya wong kangmlarat nanging nyugihaké wong akèh;kaya wong kang ora duwé apa-apa,nanging aku padha nduwèni samubarangkabèh.11Hé wong Korintus! Aku wus padhakandha kanthi blak-blakan marangkowé, atiku menga amba tumrap kowé!12Kowé iku padha olèh papan kangjembar ana ing atiku, nanging aku mungkoksedhiyani papan kang rupek ana ingatimu.13Mulané saiki, supaya padha-padha,-- anggonku pitutur iku kaya maranganak-anakku --: Atimu wengakna kangngeblak!14Aja nganti kowé padha dadi pasangankang ora timbang karo wong kang orapracaya. Sabab apa kayektèn iku bisakapadhaké karo kadurakan? Utawa

2 KORINTUS 6.15–7.1 21

kepriyé bisané pepadhang tetunggalankaro pepeteng?15Apa Kristus iku bisa kapadhakakékaro Bélial? Panduman apa kangdiduwèni bebarengan déning wong kangpracaya lan wong kang ora pracaya?16Apa gegayutané padalemané Allahkaro brahala? Awit kita iki padhadadi padalemané Allah kang gesangkaya kang dingandikaké déning Allahmangkéné, "Ingsun bakal dedalembebarengan karo wong-wong mau, langesang ana ing tengah-tengahé, lanIngsun bakal dadi Allahé, lan wong-wongmau bakal padha dadi umatingsun.17Mulané: Sira padha metua sakapanunggalané wong-wong iku, lansira misaha, mangkono pangandikanéPangéran, lan aja padha gepok-sénggolkaro kang najis, tumuli sira bakal padhasuntarimah.18Lan Ingsun bakal dadi ramanira,sarta sira bakal padha dadi putraningsunlanang lan wadon. Mangkonopangandikané Pangéran, KangMahakwasa."

71Kang iku sarèhné kita kaparinganprasetya-prasetya mau, para Sadulur

2 KORINTUS 7.2–5 22

kinasih, mulané payo kita padhanucèkaké badan kita saka sarupaningjejember jasmani lan rohani, sartakalawan mangkono kita nyampurnakakékasucèn kita sajroné wedi-asih marangAllah.2Aku padha wènèhana papan ana ingatimu; aku ora tau kaluputan marangsapa baé, ora gawé kapitunaning sapabaé lan uga ora ngasil-asil marang sapabaé.3Anggonku kandha mangkonoiku ora marga saka arep matrapipaukuman marang kowé, awit mauwis dakkandhakaké, menawa kowéwis padha olèh papan ana ing atiku,temahan kita bareng urip lan barengmati.4Karo kowé iku aku blak-blakanbanget, lan uga banget anggonkungegung-egungaké kowé. Sajroné akupadha nandhang susah, aku kebakpanglipur, lan kalubèran kabungahan.5Nalika aku padha teka ing Makédonia,aku padha ora bisa tentrem. Malahana ing endi-endi aku padha nemukasusahan: Saka jaba ana pasulayan lansaka jero ana rasa wedi.

2 KORINTUS 7.6–10 236Nanging Allah kang nglipur marangwong kang padha lembah atiné iku wusnglipur aku kabèh marga saka tekanéTitus.7Ora mung marga saka tekané baé,nanging uga marga saka panglipur kangdialami ana ing tengah-tengahmu. Awitwong iku wus nyaritakaké marang akumungguhing kangenmu, pasambatmu,katemenanmu anggonmu mbélani aku,temahan saya wuwuh kabungahanku.8Dadi sanadyan aku wis gawésedhihmu marga saka layangku iku,nanging aku ora kaduwung. Pancèn akutau kaduwung, marga aku sumurupmenawa layang iku nyedhihaké atimu,sanadyan mung sawatara mangsa,9nanging saiki aku bungah, oramarga anggonmu wis sedhih, nangingmarga kasedhihanmu iku njalari kowémratobat: Sabab anggonmu padhasedhih iku nyondhongi karsané Allah,temahan sathithik baé kowé oradakrugèkaké.10Sabab kasusahan kang nyondhongikarsané Allah iku nuwuhaké pitobat kangnuntun marang karahayon kang ora

2 KORINTUS 7.11–14 24

gawé getun, nanging kasusahan kangsaka ing jagat iki nuwuhaké pati.11Sabab padha gatèkna saibakasedhihan kang nyondongi karsanéAllah iku malah marakaké kowé sayamempeng anggonmu padha nélakakémenawa ora salah, jèngkèl, wedi,kangen, greget, paukuman! Ing babiku kabèh kowé wus padha nélakakémenawa ora kaluputan.12Mulané, anggonku wis nulis layangmarang kowé, iku ora marga ana kangluput, utawa marga ana kang nandhangsusah jalaran panggawé kang salah,nanging supaya gumatimu marangaku dadi cetha tumrap kowé ana ingngarsané Allah.13 Iya marga saka iku aku padhakalipur. Lan kajaba saka panglipur iku,aku padha saya bungah manèh amargasaka kabungahané Titus, sabab kowékabèh wis padha ngayemaké atiné.14Sabab menawa aku nglairaképangalembana tumrap kowé marangTitus, iku kowé ora gawé gelaku;nanging padha kaya anggonku tansahngandhakaké apa kang bener marangkowé, samono uga pangalembanaku ana

2 KORINTUS 7.15–8.5 25

ing ngarepé Titus iku iya wis kayektènantemenan.15Lan katresnané marang kowé sayamundhak gedhé, yèn ngélingi marangpamanutmu kabèh, kepriyé anggonmunampani tekané kalawan wedi lan geter.16Aku bungah banget, awit aku bisapracaya marang kowé ing sabarangprakara.

81Sadulur-sadulur, aku padhaawèh weruh marang kowé bab

sih-rahmat kang kaparingaké marangpasamuwan-pasamuwan ing Makédonia.2Awit sajroning tampa pacobankang abot kang wujud kasangsaranmawarna-warna, kabungahané ngluwihi,lan sanadyan padha miskin banget,éwasamono sugih kamurahan.3Sabab aku neksèni yèn wong iku wispadha wèwèh manut kakuwatané, malahngluwihi kakuwatané.4Sarta metu saka prentuling atinédhéwé padha njaluk kanthi bangetmarang aku, supaya uga padha olèhkanugrahan mèlu ing sajroning ayahanngladèni marang para suci.5Déné kang padha dipasrahaké ikungluwihi pangiraku, awit nganti padha

2 KORINTUS 8.6–9 26

nyaosaké awaké dhéwé marang Allahdhisik, sabanjuré iya marang aku kabèhuga awit saka karsané Allah.6Awit saka iku aku padha ngatagmarang Titus, supaya nekani kowé lanngrampungaké ayahan sih-katresnan,kang biyèn wis miwiti ayahan iku.7Mula saikiné, padha kaya anggonmuwis sugih ing samubarang, -- ingpracaya, ing pamicara, ing kawruh, ingtumemenmu anggonmu mbiyantu, laning sih-katresnanmu marang aku kabèh-- samono uga kowé iya padha pinunjulaing ayahan sih-katresnan iki.8Anggonku mituturi mangkono iku oraateges préntah, nanging mung margasaka anggonku kepéngin nguji éklasingsih-katresnanmu kalawan nuduhakésakèhing pambudidayané wong-wongkang padha awèh pambiyantu.9Marga kowé wis padha sumurupmarang sih-rahmaté Gusti kita YésusKristus, yaiku menawa Panjenengané,kang amarga saka kowé dadi mlarat,sanadyan Panjenengané iku sugih,supaya kowé dadia sugih margakamlaratané.

2 KORINTUS 8.10–16 2710 Iya iki panemuku tumrap bab iku,kang mbokmenawa maédahi tumrapkowé. Pancèn wis wiwit taun kangkapungkur anggonmu wiwit nindakakélan sumedya ngrampungaké uga.11Mulané saiki, rampungna kangkoktindakaké iku! Wondéné anggonmungrampungaké iku cundhukna karoéklasing atimu sarta tindakna kalawanngélingi sapira kang kokduwèni.12Awit menawa anggonmu wèwèh ikukalawan éklas, pawèwèhmu iku mesthibakal ditampani, menawa pawèwèhmuiku awewaton apa kang kokduwèni, oraawewaton apa kang ora kokduwèni.13Awit anggonmu dieboti iku orasupaya wong liya padha kaènthèngna,nanging supaya dadi timbang.14Mulané beciké saiki kaluwihanmukanggoa nyukupi kakuranganing liyan,supaya kaluwihaning liyan mengkogenti kanggo nyukupi kekuranganmu,temahan banjur dadi timbang.15Kaya kang katulis, "Wong kang olèhakèh, ora turah lan kang olèh sathithikora kurang."16Nanging puji sokur konjuk marangAllah, kang maringi katemenan kang

2 KORINTUS 8.17–22 28

kaya mangkono uga ana ing atiné Titusing bab anggoné mbiyantu kowé,17déné nganti nuruti panjalukku, malahsaka bangeting tumemené anggonétumandang ing gawé, banjur metu sakakarepé dhéwé mangkat nemoni kowé.18Lakuné dakkanthèni sadulur kita,kang wus olèh pangalembananépasamuwan kabèh bab anggonénggelaraké Injil.19Lan ora mung iku baé! Sadulurmau uga wis kapiji déning pasamuwan-pasamuwan kanggo ngancani anggonkupadha nindakaké ayahan sih-katresnaniki, kang daktindakaké minangkakaluhuraning Gusti lan minangka buktibab legawané atiku.20Sabab aku kabèh padha arepnyingkiri bab iki: Menawa ana wongkang nacad anggonku nindakaké ayahansih-katresnan kang wohé akèh bangetiku.21Awit aku padha mikiraké kang utama,ora mung ana ing ngarsané Gusti baé,nanging uga ana ing ngarepaning wong.22Karodéné wong loro mau padhadakkanthèni sadulur kita, kang wisdakuji lan katitik anggoné tansah

2 KORINTUS 8.23–9.3 29

mbudidaya mbiyantu, lan saiki sayabanget anggoné mbudidaya marga sakagedhéning piandelé marang kowé.23Déné Titus, iku kancaku lanréwangku nyambut-gawé kanggo kowé;lan sadulur-sadulurku liyané iku padhadadi utusaning pasamuwan-pasamuwanlan minangka kaluhurané Kristus.24Awit saka iku buktining katresnanmulan pangalembanaku marang kowékabèh, iku tuduhna marang paraSadulur mau ana ing ngarepingpasamuwan-pasamuwan.

91Déné bab leladi marang para suciora prelu aku nulis manèh marang

kowé.2Sabab aku wis sumurup mungguhlegawaning atimu, mulané kowépadha dakalem ana ing ngarepé wongMakédonia. Tembungku, "Akhaya wiscecawis wiwit taun kang kapungkur." Lankasregepanmu wus dadi pangatag-atagtumrap wong akèh.3Nanging anggonku kongkonansadulur-sadulur iku supaya pangalemkumarang kowé aja nganti tinemu tanpaguna, nanging supaya tetéla anggonmu

2 KORINTUS 9.4–8 30

cecawis kanthi temenan kaya kang wisdakkandhakaké,4 supaya, menawa wong-wongMakédonia teka bareng karo aku, ajanganti nyumurupi anggonmu durungcecawis, satemah aku kabèh -- supayaora nyebut kowé kabèh -- rumangsapadha kawirangan ing bab kayakinankuiku.5Mulané dakanggep prelu, yèn sadulur-sadulur iku dakbereg mangkat ndhisiki,supaya bisa ngurus luwih dhisik danakang wus dadi kasaguhanmu biyèn,temahan mengko wis cumawis minangkatandha-buktiné kamurahaning atimu landudu dana peksan.6 Iki gatèkna: Wong kang nyebarsathithik, iya bakal ngenèni sathithik,lan wong kang nyebar akèh, uga bakalngenèni akèh.7Saben wong pisungsungé dikaya kangdadi rilaning atiné, aja kanthi sedhihutawa marga kapeksa, awit Allah ikungasihi wong kang misungsung kanthibungah.8Lan Allah kwaos nglubèrakésawernaning sih-rahmat marangkowé kabèh, supaya kowé padha

2 KORINTUS 9.9–13 31

tansah kacukupan ing samubarang lanpadha linuwihna anggonmu nglakonisarupaning panggawé becik.9kaya kang katulis, "Panjenenganéngedum-edum, Panjenengané maringimarang wong miskin, kaadilané teteping salawas-lawasé."10Panjenengané kang nyawisaké winihkanggo kang nyebar, lan roti kanggopangan, Panjenengané uga bakal nyawisiwinih marang kowé lan ditikelaké sartanuwuhaké pametuning bebeneranmu;11kowé bakal disugihaké ing sarupaningkamurahané ati kang nuwuhaké pamujisokur konjuk marang Allah marga sakaaku.12Awit ayahan katresnan kangkokladèkaké iki ora mung nyukupikabutuhané para suci baé, nanging uganglubèraké pamuji sokur marang Allah.13Lan marga saka anggonmumantep ing sajroning leladi iki, wongiku padha ngluhuraké Allah awitsaka pambangunturutmu ing babngakoni Injilé Kristus lan marga sakamurahing atimu ing bab ngedum-edumsamubarang kanggo wong-wong mauapadéné wong kabèh.

2 KORINTUS 9.14–10.5 3214Sarta manèh sajroning pandongané,kowé uga padha dikangeni marga sakasih-rahmaté Allah kang nglubèri kowé.15Puji sokur konjuk marang Allahmarga saka sih peparingé kang ora kenawinirasa iku!

101Aku Paulus, wong kang jirihyèn adu-arep karo kowé, nanging

wani marang kowé yèn adoh, akungélingaké kowé demi Kristus kanglembah-panggalihé lan rumaket.2Panjalukku marang kowé: Kowé ajameksa aku ngatonaké kuwanènku anaing ngarepmu kayadéné niyatku areptumindak keras marang wong-wongsawenèh kang ngira menawa uripku ikupadha nurut tata kadonyan.3Aku kabèh iki pancèn isih urip ana ingdonya, nanging aku ora padha perangcara kadonyan,4awit gegamaning perangku iku dudugegaman kadonyan, nanging gegamankang kadunungan pangwaosing Allah,kang bisa njugrugaké bètèng.5Aku padha nyirnakaké sakèhingsiasaté manungsa lan ngambrukakésaben bètèng kumalungkungingmanungsa kanggo nglawan pangawruh

2 KORINTUS 10.6–11 33

marang Allah, sarta padha nawansarupaning pangangen-angen,daktelukaké marang Kristus,6 sarta aku padha sumadhiya ngukumsakèhing duraka, menawa pambangun-turutmu wus dadi sampurna.7Sawangen apa kang ana ingsangareping mripatmu! Menawaana wong kang yakin temenan dadikagungané Kristus, iku supaya mikir ingsajroning atiné, yèn aku uga padha dadikagungané Kristus kaya wong mau.8Malah yèn aku rada keladuk anggonkungegungaké wewenang kang diparingakédéning Gusti marang aku kabèh kanggombangun, ora kanggo ngrusak kowé,aku ora bakal kewirangan.9Nanging aku emoh yèn katoné kayaaku arep medèn-medèni kowé sranalayang-layangku.10Awit, manut gunemé wong, layang-layangé pancèn tegas lan keras, nangingyèn adu-arep katon ora sapiraa lantembung-tembungé rèmèh.11Nanging wong kang kandhamangkono iku kuduné ngerti menawaanggonku tumindak samasa adu-arep,padha baé karo tembung-tembungku

2 KORINTUS 10.12–15 34

ing layang-layangku, samasa aku oraadu-arep.12Pancèn aku padha ora waninggolongaké utawa nandhingakéawakku karo wong-wong kang ngalemawaké dhéwé. Wong iku ngukur awakénganggo ukurané dhéwé lan nandhingawaké mung karo awaké dhéwé. Bodhobanget wong iku!13Kosok-baliné aku padha ora gelemngegungaké dhiri nganti ngluwihi wates,nanging mung tetep ing sajroningwatesing ayahan kang wus katetepakédéning Allah kanggo aku kabèh,sumrambahé nganti tekan kowé uga.14Marga anggonku padha martakakéInjilé Kristus wis luwih dhisik tekanpanggonanmu, dadiné aku ora ngliwatiwatesé wilayahing pagawéanku,kaya-kaya menawa durung tekanpanggonanmu.15Aku ora padha ngegungaké pagawéankang dilakoni déning wong liya, anaing wilayah pagawéan kang ora kanggoaku, nanging pangarep-arepku, menawapracayamu saya mundhak, aku bakalolèh pakurmatan luwih gedhé manèhana ing antaramu, yèn katandhing karo

2 KORINTUS 10.16–11.3 35

wilayah pagawéan kang katemtokakékanggo aku.16 Iya, uripku iki pancèn supaya padhabisa martakaké Injil menyang inglaladan kang luwih adoh katimbang karolaladanmu, lan ora ngegung-egungakéwohing pagawéan kang wus katindakakédéning liyan ana ing wilayah kangkatemtokaké kanggo wong mau.17 "Nanging sapa kang ngegung-egungaké, iku ngegungna ana ingPangéran."18Awit dudu wong kang ngalem awakédhéwé kang tanggon, nanging wongkang dialem déning Pangéran.

111 Iba beciké yèn kowé padhasabar tumrap aku kang rada

bodho iki. Pancèn kowé padha nyabariaku!2Sabab aku cemburu ing ngatasé kowékanthi cemburuning Allah. Awit kowé wispadha dakpacangaké karo wong lanang,kang nuntun kowé kayadéné prawansuci marang Kristus.3Nanging aku sumelang mbokmenawaangen-angenmu kasasaraké sakakasetyanmu kang sejati marang Kristus,

2 KORINTUS 11.4–9 36

padha kaya Hawa kablithuk déning ulasarana kajuligané.4Awit kowé mung sabar baé yèn anawong teka martakaké Yésus kang bédakaro apa kang wus dakwartakaké, utawaawèh roh kang béda karo kang wiskoktampa utawa Injil kang béda karokang wus koktampa.5Nanging manut panemuku sathithikbaé aku ora kalah karo rasul-rasul kangpinunjul iku.6Menawa aku kurang pinter ing babguneman, nanging ora mangkono ing babkawruh, awit aku wis padha mratélakakémarang kowé ing sadhéngah waktu laning sabarang prakara.7Apa aku dosa menawa aku ngasorakéawakku dhéwé kanggo ngluhurakekowé, marga aku martakaké Injilé Allahmarang kowé tanpa opah?8Pasamuwan-pasamuwan liya wisdakrampog srana anggonku nampaniwragad saka pasamuwan-pasamuwanmau, supaya aku bisa ngladèni kowé!9Karo manèh nalika aku ana ingsatengahmu, aku nandhang kakurangan,aku ora gawé rubeding wong, awit apakang kurang wis dicukupi déning para

2 KORINTUS 11.10–15 37

Sadulur tunggal pracaya kang teka sakaMakédonia. Ing samubarang prakaradakjaga aja nganti dadi gawému, lansaterusé aku bakal mangkono.10Demi apa kang bener miturutKristus kang ana ing aku, dakantebakékandhaku menawa panggunggungkuiku ora bakal kaalang-alangan déningsapa baé kang ana ing wilayah-wilayahAkhaya.11Sababé apa, kok ora? Apa marga akuwis ora tresna marang kowé? Allah kangnguningani.12Nanging apa kang daktindakakébakal dakterusaké kanggo ngawékaniwong kang padha golèk dhadhakankanggo nuduhaké, yèn wong-wong ikupadha kaya aku sakanca ing sajroningprakara kang bisa diegung-egungaké.13Awit wong-wong kang mangkonoiku rasul-rasul palsu, wong kang padhatumindak cidra, kang nyamar dadi rasuléKristus.14Prakara iku ora nggumunaké,sabab Iblis uga mindha-mindha dadimalaékating Pepadhang.15Dadi dudu prakara kang anèh,menawa batur-baturé uga mindha-

2 KORINTUS 11.16–20 38

mindha dadi abdi-abdining kayektèn.Kawusanané wong-wong iku bakaltimbang karo panggawéné.16Dakbalèni manèh: Aja ana wongkang ngarani aku bodho. Déné menawakowé uga nganggep mangkono, akutampanana kayadéné wong kang bodho,supaya aku bisa gumunggung sawatara.17Apa kang dakkandhakaké, ikuanggonku ngandhakaké ora kaya wongkang guneman manut pangandikaningAllah, nanging kayadéné wong kangbodho, kang nduwèni kayakinan menawabisa gumunggung.18Amarga akèh wong kang nglairaképanggunggung cara kadonyan, akukepéngin gumunggung uga.19Sabab kowé padha gelem nyabariwong kang bodho, marga kowé ikupadha luwih déning wicaksana.20 Jalaran kowé sabar, menawaana wong nganggep kowé batur-tukon, menawa ana wong nggrogotikowé, menawa ana wong ngwasanikowé, menawa ana wong ngetokakégumunggungé marang kowé, menawaana wong napuk kowé.

2 KORINTUS 11.21–26 3921Aku kudu ngakoni kanthi isin banget,yèn ing bab kang kaya mangkono ikuaku kabèh padha ora keduga. Sanadyanmangkono menawa ana wong kang waningegung-egungaké sawijining prakara --kandhaku iki ing sajroning kabodhoanku-- aku iya wani uga!22Apa wong-wong iku wong Ibrani?Aku iya wong Ibrani! Apa wong-wong ikuwong Israèl? Aku iya wong Israèl! Apawong-wong iku trahé Abraham? Aku iyatrahé Abraham!23Apa wong-wong iku abdiné Kristus?-- kandhaku iki kaya wong ora waras --aku luwih manèh! Anggonku keraya-rayaluwih akèh, luwih kerep dikunjara,digebugi kaliwat-liwat, kerep kaancaming bebaya pati.24Aku digebugi déning wong Yahudikaping patang puluh kurang siji ngantiambal kaping lima,25aku disabeti ambal kaping telu, akudibenturi watu sapisan, kaping telu akununggang prau kèrem, sadina sawengiaku kompal-kampul ana ing tengahsagara.26Lakuku kerep diancam ing bebayabanjir lan ing bebaya bégal, bebaya saka

2 KORINTUS 11.27–33 40

wong Yahudi lan saka wong-wong kangdudu Yahudi, bebaya ana ing kutha lanbebaya ana ing pasamunan, bebayaana ing tengah sagara, lan bebaya sakasadulur-sadulur palsu.27Aku kerep rekasa lan nyambut-gawéabot; aku kerep melèk; luwé lan ngelak;aku kerep pasa, katisen lan kawudan,28 lan tanpa nyebutaké prakara liyanémanèh, momotanku sadina-dina, yaikumikiraké bot-repoté pasamuwan kabèh.29Yèn ana wong rumangsa apes, apaaku ora rumangsa mèlu apes? Yèn anawong kesandhung, apa atiku ora remukdéning kasedhihan?30Menawa prelu kudu gumunggung,aku bakal ngegung-egungaké ing babkaapesanku.31Allah, Ramané Yésus, Gusti kita,kang pinuji nganti salawas-lawasé, pirsa,menawa aku ora goroh.32Ana ing Damsyik gubernurkang kaangkat déning Raja Arétasndhawuhaké njaga Damsyik, karsanényepeng aku.33Nanging aku kaudhunaké nganggokranjang metu cendhéla, menyang

2 KORINTUS 12.1–6 41

sajabané bètèng, temah aku oncat sakaastané.

121Aku kudu ngegung-egungaké,sanadyan iku pancèn ora

ana paédahé, éwasamono aku arepnyritakaké bab tetingalan lan wahyu-wahyu kang daktampa saka Gusti.2Aku wanuh sawenèhing wong anaing Kristus; patbelas taun kepungkur-- embuh ing sajroning badan, aku oramangerti, embuh ing sanjabaning badan,aku ora ngerti, Allah kang nguningani --wong iku dumadakan diangkat menyangswarga tataran katelu.3Aku iya wanuh wong iku, -- embuh ingsajroning badan embuh ing sanjabaningbadan, aku ora ngerti, Allah kangnguningani --4dumadakan diangkat menyang Firdauslan krungu pangandika kang ora kenadikandhakaké, kang ora kena kaucapakédéning manungsa.5 Iya wong iku kang dakegung-egungaké, nanging awakku dhéwé orabakal dakegung-egungaké, kajaba mungbab kaapesanku.6Awit saupama aku arep ngegungakéawak, aku dudu wong bodho manèh,

2 KORINTUS 12.7–10 42

awit aku ngandhakaké apa kang bener.Nanging aku nahan dhiri, supaya aja anawong kang ngukur awakku luwih sakaapa kang dideleng ana ing aku utawakang dirungu saka aku.7Lan supaya aku aja ngunggul-unggulaké awak marga saka ananéwahyu-wahyu kang linuwih iku, akubanjur kaganjar eri ing dagingku,yaiku kongkonané Iblis kang milaraaku, supaya aku aja nganti ngunggul-unggulaké awak.8Mungguh bab iku aku wus kapingtelu ngaturaké panyuwun marang Gusti,supaya kongkonané Iblis iku sumingkirsaka aku.9Nanging paring wangsulané Gustimarang aku, "Sih-rahmatingsun iku wiscukup tumrap sira, awit kwasaningsuniku malah kasampurnakaké ana ingsajroning kaapesan." Awit saka ikuaku luwih seneng ngegung-egungakékaapesanku, supaya pangwaosé Kristusdumunung ana ing aku.10Mulané aku seneng lan rila ana ingkaapesanku, ing sajroning kasiksa,ing karubedan, ing panguya-uya lan

2 KORINTUS 12.11–15 43

kasangsaran marga saka Kristus. Awityèn aku apes, iku aku kuwat.11Aku pancèn wis dadi bodho, nangingkowé kang padha meksa marang aku.Beneré aku kokalembana. Tumrapsamubarang kabèh aku ora kalah karopara rasul kang pinunjul iku, sanadyanaku ora ana tegesé babar pisan.12Titikané yèn aku rasul iku wiskatuduhaké ana ing antaramu kalawansakèhing sabar-mantep, kanthipratandha-pratandha, mukjijat-mukjijatlan kasektèn-kasektèn.13Sabab, apa kurangmu yèn katandhingkaro pasamuwan-pasamuwan liyané,kajaba mung saprakara, yaiku dénéaku dhéwé ora nganti dadi gawému?Anggonku ora adil iki apuranen!14Satemené iki wis kang kaping telunéanggonku cecawis arep nemoni kowé,lan aku ora bakal dadi gawému. Awitdudu barang darbèkmu kang dakgolèki,nanging kowé dhéwé. Marga dudu anak-anak kang padha wajib nglumpukakébandha kanggo wong tuwané, nangingwong-tuwa kanggo anak-anaké.15Awit saka iku aku kanthi bungahmasrahaké barang darbèkku, malah aku

2 KORINTUS 12.16–20 44

masrahaké awakku kanggo kowé kabèh.Dadi menawa aku tresna banget marangkowé, masa iya saya suda anggonkuditresnani?16Ya pancèn mangkono, aku dhéwéora dadi gawému. Nanging kandhamu,sarèhné aku iki julig, kowé dakjiretkalawan akal.17Dadi, apa wus tau aku njupukkauntungan saka kowé lumantar wongkang saka ing antarané wong kangdakkongkon nemoni kowé?18Pancèn aku wus njaluk tulung marangTitus supaya mangkat lan aku banjurakon sadulur liyané iku supaya ngancani.Apa Titus njupuk kauntungan sakakowé? Apa aku sakloron ora tumindakmanut roh kang padha, lan apa akusakloron ora tumindak manut cara kangpadha?19Wis kepara suwé anggonmu padhangira, menawa aku bakal mbenerakéawakku dhéwé ana ing ngarepmu.Nanging aku kandha ana ing ngarsanéAllah lan demi Kristus, yèn kabèh ikukanggo mbangun pracayamu.20Awit aku sumelang, menawa bésuksamasa aku teka, kowé ora padha

2 KORINTUS 12.21–13.2 45

tinemu kaya kang dakkarepaké lankowé ketemu aku ora kaya kang padhakokkarepaké. Aku sumelang ing babanané pasulayan, kumèrèn, kanepson,brangasan, mung mikir awaké dhéwé,pitenah, panyatur ala, kumenthus, lanrerusuh.21Aku sumelang menawa aku tekamanèh, Allahku bakal ngesoraké akuana ing ngarepmu, sarta aku bakalsedhih awit déning wong akèh kanging wektu kapungkur padha nglakonidosa lan mangka durung mratobat sakapanggawéné kang jember, laku cabul lanpamblunthah kang padha ditindakaké.

131 Iki kang kaping teluné anggonkunemoni kowé: Sahing prakara iku

menawa wis ana katrangané seksi loroutawa telu.2Tumrap wong-wong kang ing waktukang kapungkur padha nglakonidosa, lan sakèhé wong liyané, wisdakkandhakaké luwih dhisik lan bakaldakkandhakaké sapisan manèh -- saikisajroné aku adoh karo kowé kabèhpadha kaya nalika tekaku kang kapindho-- menawa aku teka manèh aku orabakal ngéman sapa baé.

2 KORINTUS 13.3–7 463Marga kowé kepéngin bukti, yènKristus ngandika lumantar aku. LanPanjenengané iku ora apes ana ingngarepmu, malah nindakaké pangwaoséana ing antaramu.4Sabab sanadyan Panjenengané wiskasalib marga saka kaapesan, nanginggesang awit saka pangwaosé Allah.Pancèn aku kabèh iki apes ana ingPanjenengané, nanging bakal padha uripbebarengan karo Panjenengané kanggokowé marga saka pangwaosé Allah.5Awakmu dhéwé ujinen, apa padha isihteguh ing pracaya. Titinen awakmu! Apapadha ora yakin ora tahan uji, menawaKristus Yésus dumunung ana ing kowé?Awit yèn ora mangkono, kowé ora tahanuji.6Nanging pangarep-arepku, kowé bakalpadha sumurup menawa dudu aku kangpadha ora tahan uji.7Pandongaku marang Allah, supayakowé aja nindakaké piala, ora supayaaku padha katitik tanggon, nangingsupaya kowé padha nglakoni apa kangbecik, sanadyan aku dhéwé katon padhakaya ora tahan uji.

2 KORINTUS 13.8–13 478Marga aku kabèh padha ora bisanglakoni apa-apa kang sulaya karokayektèn, nanging kang bisa daklakoniyaiku kang cundhuk karo kayektèn.9Awit aku padha bungah, menawa akuapes nanging kowé padha rosa. Dénékang padha daksuwun, yaiku supayakowé dadi sampurna.10 Iya iku sababé anggonku nulisprakara-prakara iki saka kadohan,supaya menawa aku mengko ana ingantaramu, aku ora kapeksa tumindakkereng miturut wewenang kangkaparingaké déning Gusti marangaku, kanggo mbangun, ora kanggongrubuhaké.11Wasana, para Sadulurku, padhabungaha, ngudia dadi sampurna.Tampanana sakèhing pituturku. Padhadisarujuk, lan padha olah atut-rukun,temahan Allah etuking sih-katresnanlan tentrem-rahayu bakal nunggil karokowé!12Padha salam-salamana kanthipangambung suci.13 (13-12b) Sakèhé para suci kirimsalam marang kowé kabèh.

2 KORINTUS 13.14 4814 (13-13) Sih-rahmaté Gusti YésusKristus, lan sihé Allah tuwin patunggilanéRoh Suci, anaa ing kowé kabèh!

Galatia

11Saka Paulus, rasul kang ora margasaka manungsa lan ora déning

kekarepané manungsa, nanging déningYésus Kristus lan Allah, Sang Rama,kang wis mungokaké Panjenengané sakaantarané wong mati,2 lan saka sakèhé sadulur tunggalpracaya kang dadi kanthiku, marangpasamuwan-pasamuwan ing Galatia:3Sih-rahmat anaa ing kowé kabèh lantentrem-rahayu saka Allah, Rama kita,lan saka Gusti Yésus Kristus,4kang wis masrahaké sarirané karanadosa-dosa kita, supaya kita kaluwaransaka jagat-ala kang saiki iki, manutkarsané Allah lan Rama kita,5kang sayogya kaluhurna ingsalawas-lawasé! Amin.6Aku gumun, déné kowé énggal temenpadha nyingkur Panjenengané, kangmarga sih-rahmaté Kristus wis nimbalikowé, sarta banjur kèlu marang injilliyané,

GALATIA 1.7–12 27kang satemené dudu Injil; mungjalaran ana wong kang ngisruhaké kowélan kang sumedya ngingar-inger InjiléKristus.8Nanging sanadyan aku kabèh utawamalaékat saka ing swarga martakakémarang kowé injil kang béda karo Injilkang wus padha dakwartakaké marangkowé, iku kenaa ing laknat!9Kaya anggonku biyèn wus padhamituturi, saiki iku dakkandhakakésapisan manèh: menawa ana wong kangmartakaké marang kowé kabèh injilkang béda karo kang wus koktampani,iku kenaa ing laknat!10Dadi kepriyé saiki: kang dakgolèkiiku senengé manungsa apa renanéAllah? Apa aku ngudi gawé senengémanungsa? Saupama aku isih kepéngingawé senengé manungsa, dadi aku duduabdiné Kristus.11Amarga aku wis tau nerangakékanthi cetha marang kowé, para Sadulur,menawa Injil kang dakwartakaké ikududu injil kang saka manungsa.12Awit anggonku nampani ora sakamanungsa, lan iya dudu manungsa kang

GALATIA 1.13–17 3

mulangaké bab iku marang aku, nangingmarga saka wangsité Yésus Kristus.13Sabab kowé wis padha krungu baburipku biyèn ana ing wewengkonéagama Yahudi: Luwih déning bangetanggonku nguya-uya lan ngudi sirnanépasamuwaning Allah.14Malah, ing bab agama Yahudiaku ngluwihi kanca-kanca akèhtunggal bangsa sabarakanku; aku dadiwong kang sregep banget ngleluriadat-tata-carané para leluhurku.15Nanging bareng Allah, kang wismiji aku wiwit aku isih ana ingguwagarbaning ibuku, lan nimbali akumarga saka sih-rahmaté,16kepareng mbabaraké Kang Putraana ing aku, supaya aku martakakéPanjenengané ana ing antarané bangsa-bangsa kang dudu bangsa Yahudi,aku babar pisan ora njaluk rembugémanungsa.17Aku uga ora lunga menyangYérusalèm nemoni para wong kang wusdadi rasul sadurungé aku, nanging akumenyang tanah Arab, lan saka ing konobali manèh menyang Damsyik.

GALATIA 1.18–2.2 418Sawusé telung taun aku banjurmenyang Yèrusalèm prelu nemoni Kéfaslan aku nginep ing dalemé limalas dina.19Nanging aku ora ketemu rasul liyanésiji-sijia, kajaba Yakobus, sadhèrèkéGusti Yésus.20Padha gatèkna: Ana ing ngarsanéAllah aku mesthèkaké, menawa kangdaktulis marang kowé iki nyata. Aku oragoroh.21Sawisé iku aku banjur menyangwilayah Siria lan Kilikia.22Nanging pasamuwan-pasamuwanéKristus ing Yudéa tetep ora padha weruhmarang rupaku;23mung padha krungu, menawa wongkang biyèn nguya-uya wong-wong mau,saiki martakaké iman kang biyèn diarahsirnané.24Lan wong-wong mau banjur padhangluhuraké Allah marga aku.

21Sawusé mangkono, bareng wisluwih saka patbelas taun, aku

menyang Yèrusalèm manèh karoBarnabas, déné Titus uga dakajak.2Anggonku mrana mau awit sakawangsité Allah. Lan tumrap sadulur-sadulur ing kono aku nerangaké bab Injil

GALATIA 2.3–6 5

kang dakwartakaké ana ing antaranépara bangsa dudu Yahudi. -- sajroningrerembugan mirunggan karo para kangkajèn-kéringan --, supaya anggonkumbudi-daya tekan saiki iku aja ngantimuspra.3Nanging Titus kang bebarengankaro aku iku, sanadyan wong Yunani,éwasamono ora kudu tetak.4Pancèn ana pandheseké wong-wong kang ngaku-aku sadulur, kangpadha nyusup mlebu, saprelu malangikamardikan kita ana ing Kristus Yésus,supaya kanthi mangkono kita padha dadikawulané.5Nanging sathithik baé aku padha oragelem mundur lan emoh teluk marangwong-wong mau, supaya kayektèné Injilbisa tetep ana ing kowé.6Lan mungguh para wong kangkaanggep kajèn-kéringan iku -- kepriyébab kalenggahané biyèn, iku ora prelutumrap aku, sabab Allah ora mawaswong adhedhasar kalungguhan --sanadyan kapriyé baé, aku ora dipeksanindakaké prakara kang liya déningwong-wong kang kajèn iku.

GALATIA 2.7–11 67Nanging kosok-baliné, sawisé wong-wong iku padha ngerti menawa akuwis dipracaya martakaké Injil marangwong-wong kang ora tetak, padha kayaPétrus kanggo wong-wong kang tetak8 -- awit Panjenengané kang wismaringi kakuwatan marang Pétrusdadi rasul tumrap wong-wong kangtetak, -- Panjenengané uga kang wismaringi kakuwatan marang aku kanggowong-wong kang ora tetak.9Lan sawusé nyumurupi sih-rahmatkang kaparingaké marang aku, Yakobus,Kéfas lan Yohanes, kang kaanggeppadha dadi saka-guruning pasamuwan,banjur sesalaman karo aku lan Barnabasminangka pratandhaning patunggalan,supaya aku marani marang wong-wongkang ora tetak, padha karo Yakobus,Kéfas lan Yohanes marang para kangtetakan;10mung aku kabèh kudu tansahéling marang wong-wong miskin lanpancèn iya iku kang padha dakprelokakékalawan temen-temen.11Nanging nalika Kéfas teka ingAntiokhia, tanpa tèdhèng aling-alingdakpadoni, sabab panjenengané lepat.

GALATIA 2.12–16 712Awit sadurungé ana wong sawatarasaka golongané Yakobus teka,panjenengané kembul dhahar karosadulur-sadulur tunggal pracaya kangora tetak, nanging satekané wong-wongmau, banjur mengker lan misah margaajrih marang sadulur kang tetak.13Lan para wong Yahudi liyané ugamèlu-mèlu tumindak lamis kaya Kéfas,dalah Barnabas dhéwé iya banjur kèlu.14Nanging bareng aku ngerti tumindakéiku ora cocog karo kayektèné Injil, akumatur marang Kéfas ana ing sangarepéwong kabèh, "Manawi panjenengan,tiyang Yahudi, gesang kadosdéné tiyangingkang sanès Yahudi lan mbotenkados tiyang Yahudi, kadospundidéné panjenengan kok badhé meksasadhèrèk-sadhèrèk ingkang mbotentetak supados gesang kados tiyangYahudi?"15Aku kabèh iki wong Yahudiadhedhasar keturunan, dudu wong dosasaka bangsa-bangsa liya.16Kita padha ngerti menawa ora anawong siji baé kang kaanggep benermarga saka nglakoni angger-anggeringTorèt, nanging mung marga pracaya ana

GALATIA 2.17–20 8

ing Kristus Yésus. Mulané aku uga wuspadha pracaya marang Kristus Yésus,supaya aku padha kaanggep bener, oramarga saka nglakoni angger-anggeringTorèt. Awit, "Ora ana wong siji baékang kaanggep bener", marga nglakoniangger-anggering Torèt.17Nanging menawa aku dhéwé ingsajroné padha ngudi supaya kaanggepbener ana ing Kristus iku nyatanéwong-wong dosa, apa iku banjurateges menawa Kristus iku jumenengpaladosing dosa? Babar pisan ora.18Awit menawa aku mbangun manèhapa kang wis dakrusak, iku akungétokaké menawa aku iki nerakangger-anggering Torèt.19Sabab aku wis mati marga sakaanggger-anggering Torèt kanggoangger-anggering Torèt, supaya aku uripkagem Allah. Aku wis ndhèrèk kasalibkaro Kristus,20nanging aku urip, éwadéné dudu akudhéwé manèh kang urip, mung Kristuskang gesang ana ing aku. Urip jasmanikukang saiki dakalami iki, urip marga sakapracaya ana ing Putraning Allah kang

GALATIA 2.21–3.5 9

wis ngasihi aku sarta wis masrahakésarirané kanggo aku.21Aku ora nampik sih-rahmaté Allah.Awit saupama ana kang kabenerakémarga saka angger-anggering Torèt,sédané Kristus iku dadi tanpa guna.

31Hé wong Galatia kang bodho, sapata kang mblithuk kowé? Yésus Kristus

kang kasalib iku rak wus katerangakékanthi gamblang ana ing ngarepmu?2Kang arep dakngertèni saka kowé,mung iki: Apa anggonmu wus padhanampani Roh iku marga saka nglakoniangger-anggering Torèt, apa margapracaya marang pangundhanging Injil?3Apa nganti samono bodhomu? Kowéwus miwiti kalawan Roh, apa kowé saikiarep mungkasi kalawan daging?4Apa muspra baé kabèh kang wispadha kokalami kang samono akèhé iku?Mongsok yèn muspra!5Dadi saiki kepriyé, apa Panjenenganékang maringi Roh marang kowé ngantilubèr-lubèr lan nindakaké mukjijatana ing antaramu, anggoné nindakakémangkono iku, marga kowé nglakoniangger-anggering Torèt, apa margapracaya marang pangundhanging Injil?

GALATIA 3.6–11 106 Iya kanthi patrap mangkono ikuanggoné Abraham pracaya marangAllah, sarta iya iku kang njalari kaanggepbener déning Allah.7Dadi kowé ngerti menawa wong-wongkang urip saka pracaya iku padha dadiputrané Abraham.8Lan Kitab Suci, kang sadurungé wissumurup menawa Allah nganggep benermarang wong-wong kang dudu Yahudimarga saka pracaya, wis luwih dhisikmartakaké kabar kabungahan marangAbraham, "Iya ana ing sira sakèhingbangsa bakal diberkahi."9Dadi wong-wong kang urip sakapracaya, iya iku kang padha diberkahibebarengan karo Abraham kang pracayaiku.10Awit wong kabèh, kang uripé sakaayahaning angger-anggeré Torèt ikukabawah ing laknat, sabab ana tulisanmangkéné, "Kenaa ing laknat wongkang ora setya anggoné nglakonisamubarang kang katulis ana ing kitabangger-anggering Torèt."11Lan iya wus cetha yèn ora ana wongkang kaanggep bener ana ngarsané Allahmarga saka nglakoni angger-anggering

GALATIA 3.12–16 11

Torèt, awit, "Wong kang kaanggep beneriku bakal urip marga saka pracaya."12Awit angger-anggering Torèt ikudhasaré dudu iman, nanging sapa kangnglakoni angger-angger, iku bakal uripdéning angger-angger.13Kristus wis nebus kita saka laknatéangger-anggering Torèt srana jumenenglaknat piyambak marga saka kita, sababana tulisan mangkéné, "Kenaa ing laknatsaben wong kang digantung ing kayusalib!"14Yésus Kristus wus nglampahi iku,supaya berkahé Abraham ana ingPanjengenané sumrambah marangbangsa-bangsa liya, temahan margasaka pracaya, kita bisa nampani Rohkang kaprasetyakaké.15Para Sadulur, beciké aku daknganggoconto padinan. Layang wasiyat kangwis kaabsahaké iku, sanadyan sakamanungsa, ora ana wong kang bisambatalaké utawa nambahi.16Anadéne prasetya iku kabèhkapangandikakaké marang Abrahamlan marang turuné. Panjenengané orangandika, "Marang turun-turuné" kangkaya-kaya ateges wong akèh, nanging

GALATIA 3.17–21 12

mung wong siji, "lan marang turunmu",yaiku Kristus.17Maksudku yaiku prasetya kangsadurungé wis kaabsahaké déningAllah iku ora kena dibatalaké déningangger-anggering Torèt, kang lagi anasawisé patang atus telung puluh taun,nganti prasetya iku ilang kakuwatané.18Sabab menawa kang kaabsahakédéning Allah iku asalé saka angger-anggering Torèt, mesthiné iku asalé orasaka prasetya; nanging malah margasaka prasetya, Allah wis maringakésih-rahmaté marang Abraham.19Yèn mangkono, apa maksudéangger-anggering Torèt iku? Ikukatambahaké awit saka anané panerak-panerak, nganti tekané turun kangdikarsakaké ing prasetya iku -- lanangger-anggering Torèt iku kaparingakélumantar malaékat-malaékat marangastané sawijining pantara.20Déné anggoné jumeneng pantara ikuora mung makili wong siji baé, mangkaAllah iku siji.21Menawa mangkono, apa angger-anggering Torèt iku sulaya karo sakèhéprajanjining Allah? Babar pisan ora.

GALATIA 3.22–28 13

Sabab saupama angger-anggering Torètkang kaparingaké iku bisa nguripaké,mesthiné apa kang bener iku pancèntuwuh saka angger-anggering Torèt.22Nanging Kitab Suci wis ngurungsamubarang marang pamengkuningdosa, supaya awit saka pracaya marangYésus Kristus janji mau kaparingakémarang wong kang padha pracaya.23Nanging sadurungé pracaya ikuana, kita kawengku ing pangreksanéangger-anggering Torèt, kakurungnganti pracaya iku wis kababar.24Dadi angger-anggering Torèt ikuminangka panuntun kita nganti Kristusrawuh, supaya kita kaanggep benermarga saka pracaya.25Nanging saiki bareng kita wispracaya, wis ora kabawah manèh ingpangreksané panuntun mau.26Sabab marga saka pracaya marangYésus Kristus kowé padha dadi putranéAllah.27Awit kowé kabèh, kang padhakabaptis ana ing Kristus, wis padhangrasuk Kristus.28 Ing bab iki ora ana wong Yahudiutawa wong Yunani, ora ana batur utawa

GALATIA 3.29–4.6 14

wong mardika, ora ana lanang utawawadon, awit kowé kabèh padha dadi sijiana ing Kristus Yésus.29Mangka yèn kowé kagunganéKristus, ateges kowé padha dadi trahingAbraham lan padha dadi ahli-warismiturut prasetyané Allah.

41Kang dakarepake mangkéné:Sajroné ahli-waris durung diwasa,

ora ana bédané sathithik-thithika karoabdi, sanadyan iku kang ngwasanisamubarang,2nanging kawengku ing wali lanpamomong nganti tumeka ing waktukang wis katemtokaké déning bapakné.3Samono uga kita: Sajroné durungdiwasa kita iya kawengku déning pararohing jagat.4Nanging bareng wis tekan ing ganepémangsa, Allah ngutus Kang Putra, kangmiyos saka wanita, miyos kawengku ingangger-anggering Torèt,5 saprelu nebus sakèhing wong kangpadha kawengku ing angger-anggeringTorèt, supaya kita bisa katarimah dadiputra.6Lan sarèhné kowé iku padha dadiputra, mulané Allah wis ngutus Rohé

GALATIA 4.7–13 15

Kang Putra marang sajroning ati kita,kang nyebut, "Abba, Rama!"7Dadiné kowé kabèh iku wus dudubatur manèh, nanging putra; lan yènkowé kabèh iku putra, kowé iku ugapadha dadi ahli-waris marga pakaryaningAllah.8Biyèn, nalika kowé durung wanuhmarang Allah, kowé ngawula marangkang kokanggep Allah, nanging sajatinédudu Allah.9Nanging saiki sawisé kowé wanuhmarang Allah, malah luwih saka iku,sawisé Allah tepang karo kowé, kepriyédéné kowé mbalik manèh marangroh-roh donya kang apes lan papa, sartaarep wiwit kokkawulani manèh?10Kowé padha netepi pétunganédina-dina, sasi-sasi, mangsa-mangsa,apadéné taun-taun.11Aku kuwatir yèn kangélanku kanggokowé iku dadi muspra.12Para Sadulur, panjalukku marangkowé, kowé padha dadia kaya aku, sababaku uga wis dadi padha kaya kowé.Durung tau kowé kaluputan marang aku.13Kowé padha sumurup, menawa akumartakaké Injil marang kowé kang

GALATIA 4.14–18 16

wiwitan iku jalaran lelara kang ana ingawakku.14Sanadyan kaya mangkono kaananéawakku, kang dadi pacoban kanggokowé kabèh, éwadéné ora kokanggepkaya barang kang nistha lan kang njijiki,nanging kowé wis padha nampani akupadha kaya nampani malaékaté Allah,malah padha kaya nampani KristusYésus piyambak.15Kaya apa begjamu nalika samana!Lan saiki ana ngendi kabegjanmu iku?Awit aku bisa neksèni mungguhingkowé, yèn bisaa mangkono, kowé wispadha nyuplaki mripatmu, kokwènèhakémarang aku.16Apa aku banjur dadi satrumu, margaaku mratélakaké bab kayektèn marangkowé?17Wong-wong iku kanthi mempengpadha ngudi nggèndèng kowé, nangingora kalawan tulusing ati, awit karepébakal misahaké kowé, supaya kowénganut marang wong-wong mau kalawantumemen.18Pancèn becik menawa wong kalawansregep ngudi ing bab-bab kang becik,

GALATIA 4.19–24 17

anggeré terus mangkono, lan ora mungyèn aku lagi ana ing antaramu baé.19Hé anak-anakku, iya marga sakakowé aku ngrasakaké lara kaya nglaranimanèh, nganti sipat-sipaté Kristus katoncetha ana ing kowé.20Kaya apa kangenku kepéngin anaing tengah-tengahmu ing waktu iki lanbanjur bisa rerembugan kalawan swarakang béda, awit aku wis kentèkan akaling ngatasé kowé iku.21Coba wangsulana pitakonku, hé kowékang padha kepéngin urip kawengku ingangger-anggering Torèt, apa kowé padhaora ngrungokaké angger-anggeringTorèt?22Rak ana tulisan, yèn Abraham ikukagungan putra loro, kang siji saka abdilan sijiné saka wanita mardika?23Nanging putra saka abdi iku miyosémanut tata kadagingan, déné putrasaka wanita kang mardika iku awit sakaprasetya.24 Iki sawijining pralambang. Sababwanita loro iku mralambangi prajanjianloro: kang siji asalé saka gunung Sinailan nglairaké anak-anak pangawulan,yaiku Hagar --

GALATIA 4.25–31 1825Hagar iku gunung Sinai ing tanahArab -- lan padha karo Yérusalèm kangsaiki, awit uripé ana ing pangawulansaanak-anaké.26Nanging Yérusalèm kaswargan ikuwanita kang mardika lan iya iku ibu kita.27Awit ana tulisan, "Padha bungaha,hé wong gabug kang ora tau nglairaké!Padha bungaha lan surak-suraka, hékowé kang ora tau nglarani! Sabab kangditinggal bojoné, bakal duwé anak luwihakèh tinimbang kang duwé bojo."28Lan kowé para Sadulur, padhakayadéné Ishak, kowé uga padha dadianaking prasetyan.29Nanging padha kaya biyèn, kangkalairaké manut tata kadagingan,nguya-uya marang kang kalairakémiturut Roh, samono uga saiki iki.30Nanging kepriyé surasané nas KitabSuci? "Tundhungen batur wadon ikusaanaké, sabab anaké batur wadon ikuora bakal mèlu kapanduman warisankaro anaké wanita kang merdika iku."31Awit saka iku, sadulur-sadulur, kita ikidudu anak-anaké batur wadon, nangingpadha dadi anak-anaké wanita kangmardika.

GALATIA 5.1–7 19

51Supaya kita mardika temenan,Kristus wus mardikakaké kita. Awit

saka iku ngadega kang jejeg lan ajagelem dietrapi pasangan pangawulanmanèh.2Satemen-temené, aku, Paulus pituturmarang kowé: Menawa kowé tetak,Kristus bakal ora migunani babar pisantumrap kowé.3Sapisan manèh dakpituturaké marangsaben wong kang tetak, menawawong iku wajib nglakoni sakèhingangger-anggering Torèt.4Menawa kowé ngarah supayakaanggep bener marga saka angger-anggering Torèt, kowé dadiné uwalsaka Kristus; kowé urip ing sanjabaningsih-rahmat.5Marga saka Roh, lan awit saka pracayakita nganti-anti padha kabeneraké kayakang kita arep-arep.6Sabab tumraping wong-wong kangana ing Kristus Yésus, bab tetak utawaora tetak iku ora ana paédahé, kajabamung pracaya kang tumindaké kalawankatresnan.7Biyèn anggonmu mèlu tetandhinganiku kalawan becik. Sapa ta kang

GALATIA 5.8–13 20

memalangi kowé, satemah kowé banjurora manut ing kayektèn manèh?8Pambujuk supaya ora manut manèhiku ora saka Panjenengané, kang nimbalikowé kabèh.9Ragi sathithik wis bisa njalari jladrènémekar.10Ana ing Gusti aku yakin mungguhing kowé, menawa kowé ora nduwènipanemu liya kajaba panemu iki. Nangingsapa kang ngisruhaké kowé, iku bakalnyangga paukumané, sanadyan sapabaé wong iku.11Lan manèh, tumrap aku, Sadulur-sadulur, menawa aku isih martakakébab tetak, généya aku isih dikuya-kuya?Sabab yèn mangkono, salib iku ora dadisandhungan manèh.12Beciké wong-wong kang padhambujuki kowé iku padha ngebiria awakésisan baé!13Para Sadulur, kowé wus padhakatimbalan, supaya mardika, nangingaja nganti kowé migunakaké kamardikaniku dadi dhadhakan tumrap uriptata kadagingan, nanging padhaladèn-linadènana srana katresnan.

GALATIA 5.14–21 2114Sabab angger-anggering Torèt kabèhiku kacakup ing pangandika siji iki, yaiku,"Sira tresnaa marang sapepadhaniradikaya marang awakira dhéwé."15Déné menawa kowé padha kerah lanpadha mangsa-minangsa, padha diawas,aja nganti padha tumpes-tinumpes.16Maksudku yaiku: Lakumu padhamanuta marang Roh, satemah kowé oranuruti pepénginaning daging.17Awit pepénginaning daging ikunyulayani karsané Roh lan karsané Rohiku nyulayani pepénginaning daging-- awit sakaroné padha lelawanan-- satemah kowé saben-saben oranindakaké apa kang kokkarepaké.18Ananging menawa kowé padhamasrahaké awakmu supaya dituntundéning Roh, mesthi kowé padha orakawengku ing angger-anggering Torèt.19Déné panggawéning daging wuscetha: laku cabul, laku rusuh, hawanapsu,20panyembah brahala, sihir, sesatron,pasulayan, kamèrèn, kanepson, pamrih,padudon, cecongkrahan,21drengki, endem-endeman, ropyan-ropyan lan sapanunggalané. Tumrap

GALATIA 5.22–6.1 22

sakabèhé iku kowé dakélingaké -- kayakang wus daktindakaké biyèn -- menawasapa kang nindakaké bab-bab kang kayamangkono iku, ora bakal tampa warisanKratoning Allah.22Déné wohing Roh yaiku: katresnan,kabungahan, tentrem-rahayu, sabar-sarèh, paramarta, kabecikan, kasetyan,23alusing budi, bisa ngemudhèni dhiri.Ora ana angger-angger kang nglawaniku mau kabèh.24Lan sapa kang dadi kagunganéKristus Yésus, iku wis nyalib dagingdalah sakèhing hawa napsu lanpepénginané.25Menawa kita urip marga saka Roh,urip kita uga katuntun déning Roh26 lan kita aja mendem drajad, ajapadha tantang-tantangan, sarta ajapadha drengki.

61Para Sadulur, yèn ana wong kangtinemu nglakoni panerak, kowé

kang kasukman, kudu nuntun wong ikumarang dalan kang bener kalawan budikang sarèh, karo njaga awakmu dhéwé,supaya kowé aja kena ing panggodha.

GALATIA 6.2–9 232Padha tulung-tinulungana ing bot-répot! Iya kaya mangkono iku anggonmunetepi angger-anggeré Kristus.3Sabab yèn ana sawenèhing wong kangrumangsa menawa awaké aji, mangkababar pisan ora aji, iku ngapusi awakédhéwé.4Beciké saben wong ndadarapagawéané dhéwé; lagi kena mongkogndeleng kaanané dhéwé lan ora ndelengkaanané wong liya.5Sabab saben wong bakal mikultanggungané dhéwé.6Lan wong kang nampani piwulangingpangandika iku ngedumna samubarangkang becik marang wong kang awèhpiwulang iku.7Aja padha kesasar! Allah ora kenadigawé geguyon. Awit apa kang disebaring wong, iya iku kang bakal dienèni.8Sabab sing sapa nyebar ing dagingé,bakal ngenèni karusakan saka dagingé-- nanging sapa kang nyebar ing Roh,iya bakal ngenèni urip langgeng saka ingRoh iku.9Aja nganti kita bosen anggon kitagawé kabecikan, awit menawa wis tekan

GALATIA 6.10–14 24

ing kala-mangsané, kita bakal ngenèni,anggeré kita ora nganti nglokro.10Awit saka iku mumpung isih anawewengan, ayo padha gawé becikmarang wong kabèh, luwih-luwihmarang sadulur-sadulur kita kangnunggal pracaya.11Padha delengen, sapira gedhénéaksara-aksara kang daktulis marangkowé nganggo tanganku dhéwé.12Wong-wong kang cara lair senengnonjolaké awaké dhéwé, iya wong-wongiku kang padha mbudidaya bisané meksakowé supaya tetak, karepé mung supayapadha ora dikuya-kuya marga sakasalibé Kristus.13Sabab wong-wong kang padhatetak iku iya padha ora netepi angger-anggering Torèt. Nanging karepé supayakowé padha tetak amrih wong mau bisagumunggung ing bab kaananmu tatalair.14Déné aku ora pisan-pisan gelemgumunggung, kajaba ing salibé Gustikita Yésus Kristus, sabab marga sakaPanjenengané jagat wis disalib kanggoaku lan aku kanggo jagat.

GALATIA 6.15–18 2515Sabab tetak utawa ora tetak ora anapaédahé, nanging dadi titah kang anyariku kang ana paédahé.16Lan tumrap wong kabèh kanglakuné katuntun déning wewaton iki,tentrem-rahayu lan rahmat mugatumurun marang wong-wong iku lanmarang Israèl kagungané Allah.17Sabanjuré aja ana kang gawéribedku, marga ing awakku anatilas-tilas tatu tandha kagungané Yésus.18Sih-rahmaté Gusti kita Yésus Kristusnunggila ing rohmu, Sadulur-sadulur!Amin.

Efesus

11Saka Paulus, rasulé Kristus Yésusawit saka karsané Allah, marang

para suci ing Éfesus, iya para wong kangpadha pracaya ana ing Kristus Yésus.2Sih-rahmat lan tentrem-rahayu sakaAllah, Rama kita lan saka Gusti YésusKristus anaa ing kowé kabèh.3Pinujia Allah lan Ramané Gusti kitaYésus Kristus, kang wus mberkahi kitaana ing Kristus kalawan sarupané berkahkasukman kang ana ing swarga.4Awit iya ana ing Panjenengané ikuAllah wis milih kita sadurungé jagatkatitahaké, supaya kita padha suci tanpacacad ana ing ngarsané.5Marga saka sih-palimirmané wiwitwiwitan mula Panjenengané wuskepareng netepaké kita kaangkat dadipara putrané, marga saka Yésus Kristus,manut sakeparenging karsané.6Supaya pinujia sih-rahmaté kangluhur, kang kaparingaké marang kita anaing Panjenengané kang kinasih.

EFESUS 1.7–12 27Sabab iya ana ing Panjenengané,kita kaparingan tebusan, yaikupangapuraning dosa marga saka rahé,manut gunging sih-rahmaté,8kang wus kalubèraké marang kitakalawan sagunging kawicaksanan lanpangertèn.9Marga Panjenengané wis medharakéwewadining karsané marang kita,miturut rancanganing-keparengé, yaikukang wiwit sakawit wus katetepaké anaing Kristus.10Minangka pacawisan ganepingmangsa anggoné nunggilakésamubarang kabèh ana ing Kristus, kangdadi sesirahing samubarang kang anaing swarga apadéné ing bumi.11Ana ing Kristus, awit iya ana ingPanjenengané iku aku kabèh padhaolèh warisan kang kaprasetyakaké-- aku kang saka wiwitan wis padhakapilih déning Panjenengané cocogkaro karsané Allah, kang nindakakésamubarang manut putusaning karsané--12 supaya aku kang sadurungé wispadha duwé pangarep-arep ana ing

EFESUS 1.13–18 3

Kristus, kepareng dadi srana pamujiningkaluhurané.13Ana ing Panjenengané kowé kabèhuga padha kaecap kalawan Roh Sucikang kaprasetyakaké iku, -- awit kowéwis padha ngrungokaké pangandikaningkayektèn, yaiku Injiling karahayonmu, --sawusé kowé kabèh padha pracaya.14Déné Roh Suci iku kang daditanggunganing warisan kita nganti kitapadha tampa tebusan kang njalari kitadadi kagungané Allah, supaya memujikaluhurané.15Mulané, aku iki sawisé krungu wartabab pracayamu ana ing Gusti Yésus lanbab tresnamu marang sakèhé para suci,16ora kendhat anggonku saos sokurmarga saka kowé kabèh. Lan aku tansahngélingi kowé sajroning pandongaku,17 supaya Allahé Gusti kita YésusKristus, yaiku Sang Rama kang mulyaiku, karsa paring Rohing kawicaksananlan wahyu marang kowé, supayawanuhmu marang Panjenengané kanthibener temenan.18Sarta murih Panjenenganémadhangaké mripating atimu, supayakowé ngerti mungguh pangarep-arep

EFESUS 1.19–23 4

apa kang kamot ing timbalané: Ibagedhéning warisan kamulyané kanggopara suci,19 lan iba gunging pangwaosé tumrapkita, kang pracaya, cocog karo dayaningpangwaosé kang gedhé,20kang katindakaké ana ing Kristuskalawan anggoné mungokaké sakaantarané wong mati lan nglenggahakéing swarga ana ing sisih tengené,21banget anggoné ngungkuli luhurésakèhing pamaréntah lan pangwasasarta wisésa tuwin kraton lansadhéngaha jeneng kang kena sinebut,ora ngamungaké ana ing donya ikibaé, nanging uga ing jaman kang bakalkelakon.22Karodéné samubarang wiskapapanaké ing sangisoring sampéyanéKristus lan Panjenengané wiskaparingaké marang pasamuwanminangka sesirahing samubarang kangsarwa dumadi.23Déné pasamuwan iku kang dadisarirané, yaiku kapenuhan kasampurnaning Panjenengané, kang menuhisamubarang.

EFESUS 2.1–6 5

21Kowé biyèn padha mati marga sakasakèhing panerak lan dosa-dosamu.

2Kowé biyèn padha dumunung anaing kono, awit kowé manut lakuningdonya iki, lan mbangun-miturut marangpamaréntahé pangwasaning akasa,yaiku roh kang saiki lagi nandukakédayané ana ing satengahé para wongduraka.3Satemené biyèn aku kabèh uga padhaklebu ing antarané wong-wong iku,nalika urip ana ing sajroning hawa-napsuning daging lan nuruti pakaremanédaging lan pangangen-angenku kangala. Samesthiné aku padha kaparingandeduka, kayadéné wong-wong liyané.4Nanging Allah kang sugih kawelasan,awit saka gedhéning katresnan kangkalubèraké marang kita,5wis nguripaké kita bareng karoKristus, sanadyan kita wis padha matiawit saka kaluputan-kaluputan kita --marga saka sih-rahmat kowé padhakapitulungan rahayu --6 lan ana ing Kristus kita padhaditangèkaké lan uga diparingi papanbareng karo Panjenengané ana ingswarga,

EFESUS 2.7–12 67 supaya ing jaman kang bakal kelakonPanjenengané ngatingalaké marangkita anggèné sugih sih-rahmat kanglubèr-lubèr cocog karo kasaénanémarang kita ana ing Kristus Yésus.8Sabab anggonmu padha kaslametakéiku saka sih-rahmat marga pracaya;lan iku dudu wohing pambudidayamu,nanging peparingé Allah,9 iku dudu wohing panggawému;supaya aja ana wong kang gumunggung.10Marga kita iki titahé Allah,katitahaké ana ing Kristus Yésus,supaya padha nglakoni panggawé becikkang kacawisaké Allah sadurungé.Panjenengané ngarsakaké supaya kitapadha urip kaya mangkono.11Mulané ngélingana, menawabiyèn kowé -- wong-wong kang carakajasmanèn dudu wong Yahudi, kangsinebut wong-wong kang ora tetakdéning wong-wong kang ngarani awakédhéwé "tetak", yaiku tetak tata-lairsrana tanganing manungsa. --12Nalika samana kowé tanpa Kristus,ora klebu warga Israèl lan ora olèhpanduman tumrap prasetya kang

EFESUS 2.13–17 7

kaprasetyakaké, tanpa pangarep-areplan tanpa Allah ana ing donya.13Nanging saiki kowé ana ing KristusYésus, kowé kang nalika samana "adoh",saiki wus dadi "cedhak" marga saka rahéKristus.14Marga iya Panjenengané iku tentrem-rahayu kita, kang wus nunggilakésakaroné dadi siji lan kang wusngrubuhaké tembok singgetan, yaikusesatron,15awit Panjenengané sarana sédanécara manungsa, wus mbatalaké angger-anggering Torèt dalasan sakèhingpepakon lan katamtuané, supayasakaroné dadi manungsa anyar sijiana ing Panjenengané, lan kalawanmangkono iku banjur njalari ananétentrem-rahayu,16 lan kanggo ngrukunaké sakaroné anaing badan siji, karo Allah srana salib,kanthi ngilangaké sesatron ana ing salibiku.17Panjenengané rawuh lan martakakétentrem-rahayu marang kowé kabèhkang "adoh" lan tentrem-rahayu marangwong-wong kang "cedhak",

EFESUS 2.18–3.2 818awit iya marga saka Panjenenganéiku kita sakaroné ana ing Roh siji padhaolèh dalan marang ngarsané Sang Rama.19Marga saka iku, kowé dudu wongmanca lan wong neneka manèh, nangingwus nunggal dadi sagolongan karo parasuci lan nunggal dadi brayating Allah,20kang kabangun kanthi dhasar pararasul lan para nabi, kalawan KristusYésus kang minangka watu pojokan.21Ana ing Panjenengané sawetahingbangunan iku tuwuh, tinata kanthi becikdadi Padalemaning Allah kang Suci, anaing sajroné Gusti.22Ana ing Panjenengané iku kowéuga padha mèlu kabangun dadiPadalemaning Allah, ana ing sajronéRoh.

31 Iya iku sababé aku iki, Paulus,dikunjara marga saka Kristus Yésus

kanggo kowé wong-wong kang duduYahudi,2Kowé rak wis padha krungu babayahaning sih-rahamaté Allah, kangkapitayakaké marang aku marga sakakowé kabèh,

EFESUS 3.3–9 93yaiku anggonku wis kasumurupakébab wewadi iku srana wahyu, kaya kangwis daktulis ing dhuwur kanthi ringkes.4Yèn kokwaca, kowé bisa nyumurupipangertènku bab wewadiné Kristus,5kang ing biyèn-biyèné orakawartakaké marang anak-anakémanungsa, nanging kang saikikawedharaké sajroning Roh marangrasul-rasul lan nabi-nabiné Gusti kangsuci,6yaiku menawa wong-wong duduYahudi, marga saka Injil mèlu dadi ahliwaris lan gegelitaning sarira sarta mèluduwé panduman ana ing prasetyan kangkaparingaké ana ing Kristus Yésus.7Krana Injil iku aku wus dadi abdinémiturut ganjaraning sih-rahmaté Allahkang kaparingaké marang aku cocogkaro makaryaning pangwaosé.8Aku, wong kang asor dhéwéing antarané para suci kabèh, wiskaparingan sih-rahmat iki, kanggomartakaké marang wong-wong duduYahudi bab kasugihané Kristus, kang orakena kinira-kira iku,9 sarta kanggo nerangaké marang wongkabèh apa isiné ayahaning wewadi kang

EFESUS 3.10–16 10

wis atusan taun kineker ing Allah, kangnitahaké samubarang,10 supaya saiki sawarnaningkawicaksanané Allah disumurupakémarang para pamaréntah lan parapangwasa ing swarga lantaranpasamuwan,11 laras karo karsané kang langgeng,kang wus katindakaké ana ing KristusYésus, Gusti kita.12Ana ing Panjenengané kita olèhkakendelan lan dalan kang anjog ingngarsané Allah kalawan kebak ingpangandel marga saka pracaya kitamarang Panjenengané.13Mulané panjalukku marang kowékabèh, aja nganti padha semplahnyawang marang kasangsaranku margasaka kowé, awit kasangsaranku ikukamulyanmu.14 Iya iku mulané aku sujud ana ingngarsané Sang Rama,15kang saka Panjenengané sakèhingtrah kang ana ing swarga lan ing bumipadha kaparingan jeneng.16Aku ndedonga supaya Panjenengané,saka gunging kamulyané nyantosakaké

EFESUS 3.17–4.1 11

kowé srana pangwasa lantaran Rohé ingbatinmu,17 temahan marga saka pracayamu,Kristus dedalem ana ing atimu sartakowé padha ngoyoda lan tetalesa ingkatresnan.18Aku ndedonga, supaya kowé karosakèhing para suci bisa nyumurupi sapiraambané lan dawané sarta dhuwuré lanjeroné sihé Kristus19 sarta bisa ngawruhi marang sihékang ngungkuli sakèhing kawruh iku.Aku ndedonga, supaya kowé padhakapenuhan kasampurnaning Allah.20Kagem Panjenengané, kang kwaosnindakaké luwih akèh tinimbang apakang kita dongakaké utawa kita pikir,kaya kang kacetha ana ing daya-kakuwatan kang makarya ana ingkita,21 iya Panjenengané iku kang sayogyakasaosan kamulyan turun-tumurunnganti salawas-lawasé ana ingpasamuwan lan ana ing Kristus Yésus.Amin.

41Mulané, aku kang dadi wongukuman marga saka Gusti, mituturi

kowé, supaya kowé kang wus padha

EFESUS 4.2–8 12

katimbalan iku, uripmu laras karotimbalan mau.2Ditansah andhap-asor, sarèh lansabar. Padha lairna katresnanmu saranatulung-tinulung.3Lan ngudia lestariné anggonmutetunggalan ing Roh sarana tentrem-rahayu kang minangka taliné:4Mung ana badan siji, lan iya Rohsiji, kayadéné anggonmu wus padhakatimbalan marang pangarep-arep sijikang dumunung ana ing timbalanmu,5mung ana Gusti siji, pracaya siji lanbaptis siji,6mung ana Allah siji, Ramané wongkabèh, Allah kang mengku samubarang,lumantar samubarang, lan ana ingsamubarang.7Nanging saben gegelitaningpanunggalan kita wus kaparingansih-rahmat undha-usuk manut ukuranpeparing kang saka Kristus.8Mulané ana pangandika mangkéné,"Nalika sumengka dhateng ngaluhur,Panjenenganipun ngasta tiyang-tiyangtawanan, Panjenenganipun paringganjaran-ganjaran dhateng manungsa."

EFESUS 4.9–14 139Déné, "Panjenengané wis sumengka"iku rak ateges menawa Panjenenganéiya wis tumedhak menyang péranganingbumi kang ngisor dhéwé?10Panjenengané kang wis tumedhak,iya Panjenengané kang wis sumengkangungkuli sakèhing langit, supayamenuhi samubarang.11Lan iya Panjenengané kang maringipara rasul, para nabi, para juru-wartaInjil, mangkono uga para pangon lanpara pamulang,12 supaya padha nyamektakaké parasuci anggoné nindakaké ayahan leladi,minangka pambanguning sariranéKristus,13nganti kita kabèh wus padha bisanggayuh manunggaling pracaya lankawruh kang bener tumrap PutraningAllah, kadiwasan kang sampurna, lantataraning tumuwuh kang laras karokasampurnaning Kristus,14 temahan kita ora dadi bocahmanèh, kang diontang-antingaké déningsarupaning anginé piwulang, déningpratingkah nasar lan culikané manungsakang mblasukaké,

EFESUS 4.15–19 1415nanging kalawan tatag ngandhemikayektèn sajroning katresnan, kitamundhak-mundhak ing samubarangngener marang Kristus kang jumenengsesirah.16 Iya marga Panjenengané iku badansakojur -- kang tumata runtut lantinalènan dadi siji déning paladosaningpérangané kabèh, cocog karo bobotingpakaryané saben pérangan iku --kepareng tumuwuh sarta mbangun dhiriana ing sajroning katresnan.17Mula iki dakkandhakaké landaktandhesaké marang kowé anaing patunggilané Gusti: Uripmu ajakaya lakuning wong-wong kang orawanuh marang Allah manèh, kangpangangen-angené tanpa guna18 lan kang peteng pikirané, adoh sakaurip kang asalé saka Allah, marga sakabodhoné lan marga saka wangkotingatiné.19Pangrasané wis kethul, temahanpadha masrahaké awaké maranghawa-napsu lan kanthi srakah nglakonisakèhing panggawé kang rusuh.

EFESUS 4.20–28 1520Nanging ora kanthi patrap kangmangkono iku anggonmu padha sinaubab Kristus.21Awit kowé wis krungu babPanjenengané lan nampani piwulang anaing Panjenengané manut kayektèn kangkawedhar ana ing Yésus,22yaiku menawa kowé, ing bab lakumukang biyèn, kudu ngrucat kamanungsanlawas, kang nemahi rusak awit sakaanané hawa-napsu kang nasaraké,23 supaya kowé padha dianyaraké ingroh lan pikiranmu,24 lan ngrasuk kamanungsan anyar,kang wis tinitahaké manut karokarsaning Allah ing kayektèn lan kasucènkang satuhu.25Awit saka iku aja padha gorohlan ngucapa kang bener marangpara Sadulur siji lan sijiné, awit kitapadha-padha dadi gegelitaning badansiji.26Menawa kowé nepsu aja ngantigawé dosa: Nepsumu kudu wus ilang,sadurungé srengéngé angslup,27 lan aja awèh papan marang Iblis.28Wong kang gawéné nyolong,aja nyolong manèh, nanging becik

EFESUS 4.29–5.2 16

nyambuta-gawé kanthi mempeng lannglakoni pagawéan kang becik nganggotangané dhéwé, supaya bisa mbiyantuwong kang kekurangan.29Aja nganti ana tembung regedkawetu saka ing cangkemmu, nangingmunga tembung kang becik kanggombangun, supaya kang krungu olèhsih-rahmat, cocog karo kabutuhané.30Lan kowé aja gawé sekelé RohingAllah kang suci, kang wus mratandhanikowé ndungkap dinaning panebusan.31Sadhéngahing rasa serik, ngigit-igit,brangasan, tukar-padu lan pitenahbuwangen saka ing antaramu, samonouga sadhéngahing piala.32Nanging kowé, siji lan sijiné dipadhasumanak, kebak ing sih-katresnan lanapura-ingapuraa kayadéné Allah ana ingKristus iya wus ngapura marang kowékabèh.

51Awit saka iku padha nulada marangAllah, dikaya putra-putra kang

kinasihan2 lan padha uripa ing katresnan,kayadéné Kristus Yésus uga wis ngasihikowé kabèh lan masrahaké sarirané

EFESUS 5.3–8 17

kanggo kita minangka pisungsung lankurban kang arum kagem Allah.3Nanging, kaya kang pantes tumrapingpara suci, laku-cabul lan sarupanépratingkah rusuh utawa kasrakahan ikuaja nganti tinemu ana ing antaramu,sanadyana mung kasebut baé.4Samono uga aja ngucap tetembungankang kotor, clemang-clemong utawasembranan -- marga iku kabèh orapantes -- nanging luwih prayoga ngucapapamuji sokur.5Awit padha élinga temenan bab iki:Ora ana sundel, wong kang najis utawakang srakah, yaiku kang nyembahbrahala, olèh panduman ana ing kratonéKristus lan Allah.6Aja nganti kowé kena disasarakékanthi tetembungan kang ngayawara,awit prakara-prakara kang mangkonoiku nekakaké dedukaning Allah tumrapwong-wong duraka.7Marga saka iku aja nganti kowékekancan karo wong-wong iku.8Pancèn, biyèn kowé iku pepeteng,nanging saiki kowé iku pepadhangana ing Gusti. Mulané uripa kayaputra-putraning pepadhang.

EFESUS 5.9–16 189Marga wohing pepadhang iku mungsarupaning kabecikan, kaadilan lankayektèn.10Lan titi-priksanen apa kang dadikeparengé Gusti.11Aja mèlu-mèlu pratingkahépepeteng kang ora metokaké wohapa-apa. Nanging kosok-baliné welèhnapratingkah-pratingkah iku:12Awit mung ngucapaké baé apa kangkatindakaké déning wong-wong iku anaing pasingidan, iku wis jeneng saru.13Nanging samubarang kang wiskawiyak déning pepadhang iku dadikaton, awit kabèh kang katon ikupepadhang.14Awit saka iku ana pangucap, "Meléka,hé kowé kang turu lan tangia sakaantarané wong mati, temahan Kristusbakal madhangi kowé."15Marga saka iku, padha gatèknatemenan kepriyé mungguhing uripmu,aja kaya wong kang bodho, nangingdikaya wong kang pinter,16 lan pigunakna waktu kang isih ana,awit jaman iki ala.

EFESUS 5.17–24 1917Mulané aja padha bodho, nangingudinen supaya kowé ngreti, apa kangdadi karsané Gusti.18Lan aja nganti kowé mendem anggur,awit anggur iku nggugah hawa-napsu,nanging kapenuhana ing Roh,19 lan padha ngucapa tumraping sijilan sijiné nganggo masmur, kidungpamuji lan kidung kasukman. Ngidungalan surak-suraka kagem Gusti kanthitulusing ati.20Tansah saosa sokur marang AllahRama kita tumrap samubarang ingasmané Gusti kita Yésus Kristus.21Diandhap-asor tumraping siji lansijiné ana ing sajroné wedi-asih marangKristus.22Para wong wadon, manut miturutamarang somahmu dhéwé kayadénémarang Gusti,23awit kang lanang iku sesirahé kangwadon, kayadéné Kristus iya sesirahingpasamuwan. Iya Panjenengané kangjumeneng Pamartaning sarirané.24Awit saka iku kayadéné pasamuwansumuyud marang Kristus, mangkonoauga para wong wadon marang kanglanang tumraping sabarang prakara.

EFESUS 5.25–31 2025Para wong lanang, padha tresnaamarang somahmu kayadéné Kristusanggoné wis ngasihi pasamuwané ngantimasrahaké sarirané kanggo pasamuwaniku,26 supaya dadi suci, sawuséPanjenengané nucèkaké pasamuwansrana padusan banyu lan pangandika;27kanthi mangkono pasamuwankapapanaké ana ing ngarsané, éndahtanpa cacad lan ora njengkerut utawasapepadhané, satemah pasamuwan dadisuci lan tanpa cacad.28Mangkono uga para wong lanangpadha kudu tresna marang somahédhéwé kaya marang awaké dhéwé: Singsapa tresna marang somahé dhéwé, ikunresnani awaké dhéwé.29Marga ora tau ana wong sengitmarang awaké dhéwé, nanging awakémau malah diopèni lan diupakara, padhakaya Kristus marang pasamuwan,30awit kita iki gegelitaning sarirané.31Marga saka iku wong lanang bakalninggal bapa lan biyungé lan rumaketmarang somahé, temahan sakaroné ikudadi daging siji.

EFESUS 5.32–6.6 2132 Iki wewadi gedhé, nanging kangdakkarepaké yaiku gegayutané Kristuskaro pasamuwan.33Dadi tumraping kowé: Padha tresnaamarang somahmu dhéwé kaya marangawakmu dhéwé, déné para wong wadonpadha ngajènana marang kang lanang.

61Para bocah, manut-miturutamarang wong-tuwamu ana ing

patunggilané Gusti, mangkono iku kangbener.2 "Sira ngajènana bapa-biyungira", ikipepakon kang wigati, kaya kang kacethaana ing prasetya iki,3 "supaya sira slamet lan dawa umuriraana ing donya."4Lan kowé para bapa, aja padha gawéseriking atiné anak-anakmu, nanginggulawenthahen ing bab piwulang lanpepéling kang saka Gusti.5Para batur, manut-mituruta marangbendaramu kang ana ing donya kanthiwedi lan geter sarta kalawan tulusing ati,padha kaya anggonmu manut-miturutmarang Kristus,6aja mung menawa ana ing ngarepébaé kanggo nyenengaké atining wong,nanging dikaya abdiné Kristus kang

EFESUS 6.7–12 22

kalawan gumolonging ati nindakakékarsané Allah,7 lan kang kanthi éklas anggoné leladi,kaya wong kang lelados marang Gustilan ora marang manungsa.8Kowé padha sumurup, menawa sabenwong, apa batur-tukon, apa wongmardika, yèn wus nindakaké kabecikan,bakal tampa pituwasé saka Gusti.9Lan kowé para bendara, iyamangkonoa uga pangrengkuhmumarang para baturmu lan aja nganggopangancam. Élinga, menawa Gustinéwong-wong mau lan Gustimu ana ingswarga, lan Panjenengané iku ora pilihkasih.10Wasana, padha dadia santosa ana ingpatunggilané Gusti, lan ing kakiyataningpangwaosé.11Padha nggawaa gegamané perangingAllah, supaya kowé bisa nglawankajuligané Iblis;12awit anggon kita perang iku oranglawan daging lan getih, nangingpara pamaréntah, para pangwasa, parapanggedhéning jagat kang peteng iki,para roh ala kang ana ing langit.

EFESUS 6.13–19 2313Mulané padha nggawaa sakèhingpraboté peranging Allah, supaya kowébisa nindakaké panglawan ing tekanédina kang ala iku lan tetep ngadeg jejeg,sawusé kowé ngrampungaké iku kabèh.14Mulané padha ngadega kang jejeg,pinggangmu sabukana ing kayektèn lannganggoa kotang-waja arupa kaadilan,15 sikilmu nganggoa trumpahingsuka-lila tumrap pangundhanging Injilétentrem-rahayu;16 ing kaanan apa baé padha nganggoapangandel minangka tamèng, sabab iyatamèng kang kaya mangkono iku kangkena kokanggo nangkis sakèhing panahgeni saka si pangawak dursila,17karomanèh padha nampananatetopong karahayon lan pedhang Roh,yaiku sabdaning Allah,18kanthi sakèhing pandonga lanpanyuwunmu, padha tansah ndedongaaana ing patunggilaning Roh, sarta padhameléka ing sajroné pandongamu ikukanthi panyuwun kang tanpa kendhatkanggo para suci kabèh;19uga kanggo aku, supaya menawa akungucap, aku diparingana tetembungan

EFESUS 6.20–24 24

kang bener, lan supaya kanthi kendelanggonku nggiyaraké kekeraning Injil,20kang dakladosi nganti aku dadiutusan kang dikunjara. Padhandedongaa, supaya aku bisa nglairakébab iku kalawan kendel, awit pancènkudu mangkono.21Supaya kowé uga padha sumurupmarang kaananku, mula Tikhikus,sadulur kita tunggal pracaya kangkinasih lan abdi kang tumemen anaing Gusti, bakal awèh sumurup marangkowé bab iku mau kabèh.22 Iya kanthi maksud kang mangkonomau anggonku kongkonan Tikhikusnemoni kowé kabèh, supaya kowé padhangerti kaananku lan supaya nglipuratimu.23Tentrem-rahayu lan katresnan kangkanthi pracaya saka Allah Sang Rama lansaka Gusti kita Yésus Kristus nunggilaing para Sadulur kabèh.24Sih-rahmat nunggila ing wong kabèh,kang padha nresnani Gusti kita YésusKristus kanthi katresnan kang ora bisasirna.

Filipi

11Saka Paulus lan Timotius abdi-abdiné Kristus Yésus marang

sakèhing para suci ana ing Kristus Yésuskang ana ing Filipi lan para pamomongépasamuwan sarta para Dhiaken.2Sih-rahmat lan tentrem-rahayu sakaAllah Rama kita lan saka Gusti YésusKristus anaa ing kowé kabèh.3Aku saos sokur marang Allahku,saben-saben aku ngélingi marang kowékabèh.4Lan saben aku ndongakaké kowékabèh, anggonku ndedonga tansahkalawan bungah.5Aku ngunjukaké panuwun marangAllahku marga saka anggonmu padhatetunggalan ing bab Injil wiwit ing dinawiwitan nganti sapréné.6Tumraping iku aku yakin banget,menawa Panjenengané, kang miwitipakaryan becik ana ing antaramu, ikubakal nglajengaké nganti tumeka ingwekasané, ing dinané Kristus Yésus.

FILIPI 1.7–13 27Pancèn wis sapantesé menawa akumikir mangkono tumraping kowé kabèh,awit kowé padha klebu ing atiku, amargakowé kabèh padha olèh panduman ingsajroning sih-rahmat kang kaparingakémarang aku, iya nalikané aku dikunjara,iya nalikané mbélani sarta ngantepi Injil.8Awit Allah kang dadi seksiku, kaya apakangenku marang kowé kabèh kalawansih-katresnané Kristus Yésus.9Lan iya iki pandongaku: Muga-mugakatresnanmu saya mundhak-mundhaking kawruh kang bener lan ingsarupaning pangertèn,10 satemah kowé padha bisa milih apakang becik, supaya kowé padha dadiresik lan ora cacad ndungkap dinanéKristus,11padha kapenuhan wohing kayektènpakaryané Yésus Kristus minangkakamulyan lan pamuji tumrap Allah.12Kang dakkarepaké, para Sadulur,supaya kowé padha sumurup, menawaapa kang wus dakalami iki, malah njalarimajuning Injil,13 satemah dadi cetha tumrap sakèhingpunggawa kraton lan wong liya-liyané

FILIPI 1.14–19 3

kabèh, menawa aku dikunjara margasaka Kristus.14Apa manèh Sadulur ing patunggilanéGusti, akèh-akèhé wus nampa keyakinanmarga saka anggonku dikunjara landadi luwih kendel sarta ora kalawanwedi anggoné nglairaké pangandikaningAllah.15Ana wong martakaké Kristus amargadrengki lan dhemen pasulayan, nangingana uga kang martakaké Panjenenganékalawan sedya kang becik.16Wong iki padha martakaké Kristusmarga saka tresna, awit padha ngerti,menawa aku ana ing kéné kanggombélani Injil,17nanging liyané marga sakakabutuhané dhéwé lan ora kanthikekarepan kang éklas, pangirané bisangundhakaké aboté kasangsaranku anaing pakunjaran.18Nanging ora dadi apa, awit sanadyanta kepriyé baé Kristus kawartakaké, apakanthi sedya kang palsu, apa kanthijujur. Tumrap iku aku bungah. Lan akubakal tetep bungah,19awit aku sumurup menawakawusanané iki kabèh iku karahayonku

FILIPI 1.20–26 4

sab ab saka pandongamu lanpitulunganing Rohé Yésus Kristus.20Amarga kang banget dakpénginilan dakarep-arep, yaiku yèn tumrapingsamubarang kabèh aku ora bakalkewirangan, nanging kaya sing uwis-uwis, mangkono uga saiki, Kristus kanthicetha kaluhuraké ana ing badanku, dadiasarana uripku, utawa sarana patiku.21Awit mungguh ing aku urip ikuKristus, déné mati iku kabegjan.22Nanging menawa aku kudu urip anaing donya iki, iku tumraping aku ategesnyambut-gawé ngetokaké woh. Dadiendi kang kudu dakpilih, aku ora ngerti.23Aku kabereg déning rong prakara:Aku kepéngin lunga lan nunggal karoKristus -- iku pancèn luwih déning becik;24nanging urip ana ing donya iki isihluwih prelu marga saka kowé kabèh.25Lan ing sajroning keyakinan iki akumangerti: aku isih bakal manggon lanurip bebarengan manèh karo kowékabèh, supaya kowé padha sangsayamaju lan bungah-bungah ana ingsajroning pracaya,26 temahan sangsaya mongkoganggonmu ana ing Kristus Yésus marga

FILIPI 1.27–2.1 5

saka aku, samangsa aku nekani kowémanèh.27Mung baé kelakuanmu kacundhuknakaro Injilé Kristus, supaya menawa akuteka aku ndeleng, déné menawa akuora teka aku krungu, yèn kowé padhamantep tunggal roh lan saiyeg padhambudidaya sakatogé kanggo pangandelkang tuwuh saka Injil28kalawan ora wedi babar pisanmarang mungsuhmu. Iku mau kabèhtumraping mungsuh-mungsuhmu dadipratandhaning karusakan, nangingtumrap kowé kabèh dadi pratandhaningkarahayon, lan iku asalé saka Allah.29Amarga kowé wis padha kaparingankanugrahan ora mung supaya pracayamarang Kristus baé, nanging ugasupaya nandhang sangsara kagemPanjenengané,30padha kaya tarungku kang wuskokdeleng biyèn, lan kang saikikokrungu mungguh ing aku.

21Dadi sarèhné ana ing Kristus ikuana pepéling, ana panglipuring

katresnan, ana patunggilaning Roh, anasih-katresnan lan piwelas,

FILIPI 2.2–8 62mulané padha sampurnaknakabungahanku kalawan mangkéné:Dipadha sarujuk, tunggal katresnan,tunggal budi, tunggal sedya,3 sepi ing pamrih utawa pangalembanakang tanpa guna. Nanging kosok-baliné kalawan andhap-asor kang sijinganggepa marang sijiné luwih utamakatimbang awaké dhéwé;4 lan saben wong aja mung mikirmarang kabutuhané dhéwé, nangingélinga uga marang kabutuhaning liyan.5 Ing sajroné anggonmu padha uripbebarengan padha kadununganapangangen-angen lan pangrasa kanguga tinemu ana ing Kristus Yésus,6kang sanadyan ngagem wujudingAllah, éwadéné anggoné sadrajat karoAllah iku ora kaanggep barang darbékang kudu dikekahi,7nanging malah wus nyuwungakésarirané piyambak, lan ngagemwujuding abdi, sarta wus dadi padhakaro manungsa.8Apamanèh ing sajroné wujudmanungsa iku Panjenengané wisngasoraké sarirané lan sumuyud nganti

FILIPI 2.9–15 7

séda, malah nganti séda ana ing kayusalib.9 Iya iku sababé Allah banget anggonébanjur ngluhuraké Panjenengané lanmaringi asma marang Panjenenganéngungkuli sadhéngahing jeneng,10 supaya ana ing asmané Yésus,samubarang kang ana ing langit lan kangana ing bumi lan kang ana ing sangisorébumi, padha sujud11 lan sakèhing ilat padha ngakonana,"Yésus Kristus iku jumeneng Gusti",murih kaluhuraning Allah, Sang Rama!12Para Sadulur kang kinasih, kowé ikutansah padha mituhu, mulané padhatansah udinen karahayonmu kalawanwedi lan geter, ora mung kaya nalikanéaku isih ana ing satengahmu, nangingluwih-luwih saiki ing waktu aku adohkaro kowé;13awit iya Allah kang makarya ana ingkowé, iya ing bab kekarepan, iya ing babpanggawé miturut sakeparengé.14Lakonana samubarang kabèh tanpapanggrundel lan pambantah,15 supaya kowé ora padha nistha lanora padha ciri, padha dadi putraningAllah kang tanpa cacad ing satengahing

FILIPI 2.16–21 8

golongan kang jahat lan mblasar iki,satemah ana ing satengahing wong-wong iku kowé sumunar dadi pepadhangana ing jagat,16kanthi ngandhemi sabdaning urip,supaya aku bisa mongkog ing dinanéKristus, déné ora nglaha anggonkunglakoni balapan sarta ora nglahaanggonku kangélan.17Nanging sanadyan getihkukawutahaké ana ing kurban lanpangibadahing pracayamu, aku bungah,lan aku bungah bebarengan karo kowékabèh.18Lan kowé iya padha bungaha kayamangkono, lan bungaha bebarengankaro aku.19Nanging ana ing sajroning Yésusaku kepéngin endang bisané kongkonanTimotius nemoni kowé, supaya ayematiku menawa wis krungu bab kaananmu.20Awit aku ora duwé wong liyanémanèh kang tunggal budi lan tunggalpangangen-angen lan kang temen-temen nggatèkaké kabutuhanmu;21 sabab kabèh mburu butuhé dhéwé,dudu kabetahané Kristus Yésus.

FILIPI 2.22–28 922Kowé rak wis padha ngerti babkasetyané kang wus kauji lan anggonéwus ngréwangi aku ing bab anggonkungladèni Injil, kayadéné anak anggonéngréwangi bapakné.23 Iya iku kang tumuli arep dakkongkon,sawusé cetha tumraping aku kepriyékadadéané prakaraku,24nanging ana ing Gusti aku pracaya,menawa aku dhéwé uga bakal énggalteka.25Mung baé dakkira prelu akukongkonan Épafroditus bali manèhmarang kowé, yaiku sadulurku tunggalpracaya lan kanca nyambut-gawésarta kancaku sapeperangan, kangkokkongkon nulungi aku ing babkabutuhanku.26Awit banget kangené marang kowékabèh lan uga prihatin marga kowékrungu anggoné lara.27Pancèn iya lara temenan nganti mèhmati, nanging Allah paring kawelasan,lan ora mung marang Épafroditus baé,uga marang aku, supaya kasusahankuaja tumpa-tumpa.28 Iya iku sababé anggonku kongkonanluwih cepet, supaya samangsa ketemu

FILIPI 2.29–3.4 10

kowé, kowé padha bisa bungah manèhlan kuwatirku suda.29Mulané tampanana ana ingpatunggilaning Gusti kalawan sakèhingkabungahan lan wong kang kayamangkono iku padha ajènana.30Marga saka ayahané Kristus, ngantimèh tinggal donya lan ngetohakényawané kanggo ngganepi apa kang isihkurang sajroning anggonmu padha leladimarang aku.

31Wasana Sadulur-sadulurku, padhabungaha ana ing patunggilané Gusti.

Tumraping aku ora ana angèlé nulismanèh lan awèh katemtuan bab ikimarang kowé.2Dipadha ngati-ati tumraping asu-asu,dipadha ngati-ati karo wong-wong kangnglakoni panggawé ala, dipadha ngati-atikaro para juru tetak.3Awit iya kita iki wong tetakan, kangpadha ngabekti marga saka Rohé Allahlan mongkog ana ing Kristus Yésuslan ora ngandelaké prakara-prakaratata-lair,4 sanadyan aku uga duwé dhasarkanggo ngandelaké prakara-prakaratata-lair. Yèn ana wong liya rumangsa

FILIPI 3.5–10 11

bisa ngandelaké prakara-prakaratata-lair, aku iki luwih manèh:5Ditetaki ing dina kang kawolu, trahébangsa Israèl, saka taler Bènyamin,wong Ibrani tulèn, tumrap wawasan babangger-anggering Torèt aku wong Farisi,6mungguhing panggawé, aku iki tukangnguya-uya pasamuwan, ing bab netepiangger-anggering Torèt aku tanpa cacad.7Nanging apa kang biyèn dadi kabegjantumraping aku, saiki dakanggepkapitunan marga saka Kristus.8Malah samubarang kabèh dakanggepkapitunan, marga wanuh marang KristusYésus, Gustiku, kang mulyané ngungkuliiku mau kabèh. Iya marga sakaPanjenengané iku aku wis mbuwangsamubarang kabèh iku lan dakanggepuwuh, supaya aku olèh Kristus9 lan dumunung ana ing Panjenengané,iku ora jalaran aku bener marganetepi angger-anggering Torèt, nangingaku bener marga saka pracayamarang Kristus, yaiku kayektèn kangkaparingaké déning Allah adhedhasarpracaya.10Kang dakkarepaké yaiku wanuhmarang Panjenengané lan dayaning

FILIPI 3.11–15 12

wunguné sarta nunggal ing sajroningsangsarané, temahan aku dadi madha-rupa karo Panjenengané ana ingsédané,11 supaya wekasané aku olèh patangènsaka ing antarané wong mati.12Ora kok kaya-kaya aku wiskadunungan bab iki utawa wissampurna, nanging iku dakoyak,mbokmenawa bisa kecandhak, awit akuiya wus dicandhak déning Kristus Yésus.13Para Sadulur, aku dhéwé orarumangsa menawa aku wis bisanyandhak, nanging iki kangdaktindakaké: Kalawan nglalèkakéapa kang wis ana ing samburiku sartangener marang apa kang ana ingsangarepku,14 lan aku lumayu nuju marang tujuansupaya olèh ganjaran, yaiku timbalankaswargan kang saka ing Allah ingsajroné Kristus Yésus.15Awit saka iku payo kita, kang padhasampurna iki duwéa pikiran kangmangkono. Lan menawa tumrapingsalah sawijining prakara panemumuséjé, Allah kang bakal nélakaké prakaraiku marang kowé.

FILIPI 3.16–21 1316Mung baé tataraning pangertèn kangwus kita gayuh iku terusna nurut dalankang wus kita liwati.17Para Sadulur, padha nulada marangaku lan gatèkna wong kang lakunépadha kaya aku kabèh, kang padha dadituladhamu.18Awit, kaya kang wis kerep bangetdakkandhakaké marang kowé kabèh,lan kang saiki dakpratélakaké manèhkalawan nangis, akèh wong kang uripédadi satruning salibé Kristus.19Wekasané wong-wong iku nemahikarusakan, kang dadi allahé yaikuwetengé, kang dadi kamulyané yaikukanisthané, pangangen-angené mungtumuju marang prakara kadonyan.20Sabab kita iki wargané swargalan saka kono uga kita nganti-antiGusti Yésus Kristus kang jumenengJuruwilujeng,21kang bakal nyantuni badankita kang nistha iki, temahan dadimadha-rupa karo sarirané kangmulya, manut pangwaosé kang bisanelukaké samubarang kabèh marangPanjenengané.

FILIPI 4.1–6 14

41Awit saka iku Sadulur-sadulurkukang daktresnani lan kang

dakkangeni, kang dadi kabungahankulan makuthaku, padha disantosa anaing Gusti, hé Sadulur-sadulurku kangkinasih.2Éudia dakpituturi lan Sintikhé iyadakpituturi, dipadha sarujuk ana ingGusti.3Lan aku uga duwé panjaluk marangkowé, Sunsugos, kancaku kang setya:Iku padha tulungana. Awit wong-wong iku wis padha nyambut-gawébebarengan karo aku ana ing pakabaranInjil, sarta bebarengan karo Klèmèns lankanca-kancaku nyambut-gawé liyané,kang jenengé padha kapacak ana ingbuku kauripan.4Padha tansah bungah-bungaha ingsajroning Gusti! Dakbalèni manèhpituturku: Padha bungah-bungaha!5Kabecikanmu iku disumurupanadéning wong kabèh. Gusti wus celak!6Aja padha nyumelangaké bab apa baé,nanging sakèhing pepénginanmu padhaaturna marang Allah ana ing pandongalan panyuwun kalawan saos sokur.

FILIPI 4.7–12 157Tentrem-rahayu kang saka ing Allah,kang ngungkuli saliring budi, bakalrumeksa marang ati lan pangangen-angenmu ana ing Kristus Yésus.8Wasana, Sadulur-sadulur, sabarangkang bener, sabarang kang luhur,sabarang kang adil, sabarang kang suci,sabarang kang manis, sabarang kangkepénak dirungu, sabarang kang sinebutkautaman lan pantes dialem, iku kabèhtansah padha udinen.9Lan apa kang wis padha koksinau lankang koktampani sarta kokrungu tuwinkokdeleng ana ing aku, iku lakonana;temahan Allah etuking tentrem-rahayubakal nunggal karo kowé kabèh.10Aku bungah banget ana ing Gusti,déné wusanané pangangen-angen lanpangrasamu tumrap aku tuwuh manèh.Kowé pancèn tansah padha nggatèkaké,nanging ora ana kobermu.11Bab iki dakkandhakaké ora margakakurangan, awit aku wis sinau nyukupiawakku dhéwé ing sadhéngah kaanan.12Aku mangerti kakurangan iku apalan iya ngerti kalubèran iku apa. Ingsadhéngah bab lan ing sadhéngahprakara ora ana kang dadi wadi tumrap

FILIPI 4.13–18 16

aku; ing bab kawaregan, ing babkaluwèn, ing bab kalubèran apa ing babkakurangan.13Sakèhing prakara bisa daksanggaana ing Panjenengané kang paringkakuwatan marang aku.14Nanging iya prayoga tumindakmu,déné kowé wis padha mèlu ngrasakakékaribedanku.15Lan kowé dhéwé uga padha sumurup,hé wong-wong Filipi, nalikané aku miwitingabaraké Injil, nalikané aku mangkatsaka Makédonia, ora ana pasamuwansiji-sijia kang mèlu ngrasakaké pawèwèhlan panampa bebarengan karo aku,kajaba kowé.16Amarga ana ing Tésalonika baékaping pisan pindho kowé wis ngirimakéapa kang dadi kabutuhanku marang aku.17Mung baé kang dakudi dudupawèwèh iku, nanging wohé, kangsangsaya nggedhèkaké kauntunganmu.18Saiki aku wis tampa sadéngahkabutuhanku saka kowé, malah luwihsaka iku, aku kalubèran, awit aku wistampa kirimanmu lumantar Épafroditus,pisungsung kang arum, korban sesaosan

FILIPI 4.19–23 17

kang nengsemaké lan ndadèkakérenaning Allah.19Allahku bakal nyekapi sakèhingkabutuhanmu laras karo kasugihaningkamulyané ana ing Kristus Yésus.20Allah iya Rama kita kaluhurna ingsalawas-lawasé! Amin.21Aku titip salam marang saben wongsuci ana ing Kristus Yésus. Salammarang kowé saka sadulur-sadulurtunggal pracaya kang bebarengan karoaku.22Salam marang kowé saka sakèhingpara suci, luwih manèh saka kang anaing kratoné Kaisar.23Sih-rahmaté Gusti Yésus Kristusnunggila ing rohmu!

Kolose

11Saka Paulus, rasulé Kristus Yésus,marga saka karsané Allah, lan saka

sadulur kita Timotius,2marang para Sadulur kang suci lankang pracaya ana ing patunggilanéKristus, kang ana ing Kolosé. Sih-rahmatlan tentrem-rahayu saka Allah, Ramakita, anaa ing kowé kabèh.3Saben-saben ndongakaké kowé, akutansah padha saos sokur marang Allah,Ramané Gusti kita Yésus Kristus,4awit aku wis padha krungu babpracayamu ana ing Kristus Yésus,mangkono uga bab katresnanmu marangpara suci kabèh,5marga saka pangarep-arep marangapa kang wis kacawisaké marang kowéana ing swarga. Mungguh pangarep-arepmau ing sadurungé wis kokrungu sakapangandikaning kayektèn, yaiku Injil,6kang wis padha koktampa. Injil maungetokaké woh lan mekar sumrambahing sajagat, malah iya tekan ingantaramu wiwit ing dina anggonmu

KOLOSE 1.7–11 2

padha krungu lan mangerti temenanmarang sih-rahmaté Allah.7 Iku mau kabèh wis koksumurupi sakaÉpafras kancaku leladi kang daktresnani,kang tumraping kowé dadi abdiné Kristuskang setya.8 Iya wong iku kang ngabari aku babkatresnanmu ing patunggilané Roh.9Marga saka iku, wiwit aku olèhkabar mau, tanpa kendhat anggonkundongakaké kowé. Kang daksuwunsupaya kowé kaparingan sakèhingkawicaksanan lan kawruh kasukmankanggo nyumurupi bab karsanéPangéran.10Temah uripmu ana ing ngarsané bisakaya kang wis samesthiné lan ndadèkakékeparengé tumrap sadhéngah prakara,lan sajroné nindakaké sakèhingpanggawé becik bisa ngetokaké woh,lan manèh kawruhmu bab Allah sayamundhak.11Apadéné kowé padha kasantosakakésarana daya pangwaosing kamulyanéPangéran, supaya anggonmu nanggungsamubarang kabèh kalawan tumemenlan sabar.

KOLOSE 1.12–17 312Sabanjuré padha saosa sokur kanthibungah marang Sang Rama, kang wisndadèkaké kowé patut kapanduman apakang wis katamtokaké tumrap para suciana ing pepadhang.13Panjenengané wis ngluwari kita sakapangwasaning pepeteng, kapindhahmenyang kratoné Sang Putra kangkinasih.14Ana ing Panjenengané anggon kitanduwèni tebusan, yaiku pangapuraningdosa.15Panjenengané iku citrané Allah kangora katingal, kang pambajeng, kangluwih utama katimbang samubarangkabèh kang katitahaké,16marga dumadiné samubarang kabèhiku déning Panjenengané, iya kang anaing swarga, iya kang ana ing bumi,kang kasat mripat, lan kang ora kasatmripat, dadia awujud dhampar dadiakaprabon, apadéné para pamaréntahlan para pangwasa; samubarang kabèhkatitahaké déning Panjenengané lanlumadi kagem Panjenengané;17Panjenengané iku ana sadurungésamubarang kabèh ana, lan samubarangkabèh iku nunggil ana ing Panjenengané;

KOLOSE 1.18–23 418Panjenengané iku jumeneng dadimustakaning sarira, yaiku pasamuwan.Panjenengané dadi pambajeng, kangndhisiki wungu saka ing antaranéwong mati, mulané luwih utama ingsamubarang kabèh.19Marga sakèhing kasampurnanéAllah kepareng dedalem ana ingPanjenengané,20 sarta ngrukunaké samubarang kabèhkang ana ing bumi lan kang ana ingswarga karo sarirané; yaiku sawiséngawontenaké pirukun sarana rahéKristus kang sinalib.21Mangkono uga kowé kabèh kangmauné urip adoh saka Allah, sajroningati lan pikiranmu dadi mungsuh tumrapPanjenengané, kaya kang katitik sakapanggawému kang ala,22 saiki wis karukunaké ana ing sarirakadagingané Kristus sarana sédané,supaya kowé padha tinemu suci tanpacacad lan resik anggonmu kasowanakéana ing ngarsané.23Marga saka iku, kowé kudu padhamantep ing pracaya, tetep santosa orakéguh, lan aja nganti nylèwèng saka ingpangarep-areping Injil kang wis padha

KOLOSE 1.24–28 5

kokrungu lan wis kagelaraké ana ingsalumahing bumi sakurebing langit, lanaku iki, Paulus, kang wis dadi abdiné.24Saiki aku bungah déné aku keparengnandhang sangsara marga saka kowélan sangsaraning awakku ngganepikakuranganing sangsarané Kristustumrap sarirané, yaiku pasamuwan.25Anggonku wis dadi abdinépasamuwan iku nyondhongi ayahankang kaparingaké déning Allah marangaku, yaiku nglantaraké sabdané kanthijangkep marang kowé,26yaiku kekeran kang sumimpensajroning pirang-pirang abad lanturun-tumurun, nanging kang saikiwis kawedharaké marang para sucikagungané.27 Iku padha diparingi sumurup sapiraajiné lan mulyané wewadi mau ana ingantarané para bangsa liya, yaiku: Kristusana ing satengahmu, lan iya Kristus ikukang jumeneng pangarep-arep marangkamulyan.28 Iya Panjenengané iku kangdakwartakaké samangsa aku padhamituturi lan mulang saben wong babsarupané kawruh kanggo nuntun saben

KOLOSE 1.29–2.5 6

wong marang kasampurnan kang anaing Kristus,29 iku kang dakudi lan daklabuhikanthi ngetog kakuwatan, laras karopangwasané kang makarya kanthi kuwatana ing aku.

21Amarga karepku, supaya kowépadha sumurup, sapira gedhéné

kangèlanku kang dakalami kanggo kowélan para wong kang ana ing Laodikia, laniya kanggo sapa baé kang durung taungreti marang pribadiku,2 supaya padha kalipur atiné, lanpadha manunggal sajroning katresnan,satemah bisa nggayuh aji sartakayakinaning pangertèn apadénényumurupi kekerané Allah yaiku Kristus,3 sabab ana ing Panjenenganésumimpen sakèhing ajiné kawicaksananlan kawruh.4Bab iki dakwedharaké marang kowé,supaya aja nganti ana wong kangmbebujuk kowé nganggo pitembungankang éndah.5Sabab sanadyan aku dhéwé ora anaing satengahmu, nanging ana ing sajronéroh aku lan kowé padha tetunggalan,lan aku rumangsa bungah nyumurupi

KOLOSE 2.6–11 7

uripmu kang tumata lan pracayamukang santosa ana ing Kristus.6Kowé wis padha nampani KristusYésus, Gusti kita, mulané uripmu tetepaana ing Panjenengané.7Padha dinganti ngoyod ana ingPanjenengané lan kabangunalelandhesan Panjenengané, sayawuwuha santosaning pracayamu,kayadéné kang wis kawulangaké marangkowé lan atimu kebak panuwun.8Diprayitna, aja nganti ana kangnawan kowé nganggo ngèlmu filsafatékang ngayawara lan manut piwulangturun-temurun lan roh-rohing jagat,kang ora manut marang Kristus.9Sabab ana ing Panjenengané iku,sawetahé kasampurnaning kaallahanéAllah dedalem ana ing sarirané,10 lan kowé wis padha kapenuhanana ing Panjenengané, kang jumenengmustakané sarupaning pamaréntah lanpangwasa.11Ana ing Panjenengané anggonmupadha katetakan, dudu tetak kangkatindakaké déning manungsa, nangingsarana supité Kristus kang awujudpangrucating badan kang dosa,

KOLOSE 2.12–16 812marga ana ing Panjenengané kowépadha ndhèrèk kakubur sarana baptis,lan ana ing Panjenengane ndhèrèkkatangèkaké uga lantaran pracayamumarang pakaryané kwasaning Allah,kang wis mungokaké Panjenengané sakaantarané wong mati.13Mangkono uga kowé, sanadyaning mauné kowé padha mati déningpanerakmu lan ora tetak sacara lair,wis diuripaké déning Allah barengkaro Panjenengané, yaiku sawiséPanjenengané ngapura sakèhingpanerak kita,14 sarana mbatalaké layang pratandhautang, kang adhedhasar katemtuan-katemtuaning angger-angger kangndakwa lan ngancam marang kita. Dénéiku wis kalebur sarana kapaku ana ingkayu salib.15Panjenengané wis mblèjèdi parapamaréntah lan para pangwasa sartapadha kadadèkaké tontonan umum, anaing arak-arakan kaunggulané.16Marga kang mangkono, aja ngantiana wong kang ngadili kowé bab manganlan ngombé, utawa bab dina riyaya, sasianyar lan dina Sabat.

KOLOSE 2.17–23 917Sabab iku kabèh mung dadiwewayangané apa kang bakal kelakon,déné wujudé yaiku Kristus.18Aja nganti kaunggulanmu ikudiwurungaké déning wong kang katonéandhap-asor lan ngibadah marangmalaékat, sarta manèh ngegung-egungaké wangsit bab kaanan kang orakaton, apadéné tanpa waton anggonégumunggung déning pikirané kang carakadonyan,19mangka ora ngugemi marang sirah,kang njalari badan sakojur kasanggalan kaiket dadi siji déning otot-otot lanros-rosan, tuwuh miturut caraning Allah.20Menawa kowé wis ndhèrèk matibareng karo Kristus lan luwar saka pararohing jagat, yagéné kowé kok isih nurutmarang pranatan rupa-rupa, kaya-kayakowé isih padha urip ana ing donya,21kayata: aja ndemèk iki, aja ngicipikuwi, aja nyénggol iki,22kabèh iku mung tumrap barangkang bakal rusak sajroné kagunakakélan mung nuruti préntah lan piwulangémanungsa.23Pranatan-pranatan mau sanadyankatoné kebak kawicaksanan, nganggo

KOLOSE 3.1–6 10

pangibadah rerékané dhéwé, kayata:andhap-asor, nyiksa-awak, iku oraana paédahé kajaba mung kanggokamaremaning urip kadonyan.

31Marga saka iku yèn kowé wispadha ndhèrèk katangèkaké bareng

karo Kristus, padha ngupayaa sabarangkang ana ing ngaluhur, yaiku papanpamanggèné Kristus, kang lenggah ingsatengené Allah.2Padha nggatèkna apa kang ana ingngaluhur, aja kang ana ing bumi.3Sabab kowé wis padha mati lanuripmu iku ndèrèk sinengker nunggilkaro Kristus, ana ing Allah.4Yèn Kristus kang dadi urip kita iku ingtembé ngatingal, kowé iya bakal padhandhèrèk ngaton karo Panjenengané anaing kamulyan.5Mulané kowé padha matènanasamubarang kang asipat kadonyan kangana ing awakmu, yaiku laku-cabul,tindak rusuh, ngumbar hawa napsu,kapéncuting daging, mangkono uga budisrakah, kang padha karo panyembahmarang brahala,6kabèh iku njalari dukané Allah[marang para wong duraka].

KOLOSE 3.7–13 117 Ing mauné kowé iya padha nglakonimangkono, nalika kowé isih padharumaket marang prakara-prakara mau.8Nanging saiki, iku mau kabèhbuwangen, yaiku nepsu, brangasan,piala, pitenah lan tembung-tembungkotor kang kokucapakaké.9Aja nganti kowé padha goroh-ginorohan manèh, marga kowé wispadha ngrucat kamanungsan lawassapratingkahé,10 lan wis ngrasuk kamanungsan anyarkang tansah kaanyaraké, supaya olèhkawruh kang bener miturut citrané KangNitahaké;11 ing kono wis ora ana wong Yunaniutawa Yahudi, wong tetakan lan wongkang ora tetakan, wong Barbar utawawong Skit, abdi utawa wong mardika,nanging Kristus iku kang sakabèhé lanana ing samubarang kabèh.12Mulané sarèhné kowé wis padha dadipepilihané Allah, kang wis kasucèkakélan kinasihan, padha duwéa welas-asih,loma, andhap-asor, alusing budi, lansabar.13Padha sabar-sinabarana, apura-ingapuraa menawa ana kang duwé niat

KOLOSE 3.14–17 12

kepéngin males pialané, kayadéné Allahanggoné wis ngapura kowé, kowé ugatumindaka mangkono.14Lan kang ngungkuli iku kabèh:nindakna katresnan, iku kang ngesuhilan nyampurnakaké.15Muga tentrem-rahayuné Kristusngerèh ana ing atimu, marga iyakaya mangkono iku anggonmu padhakatimbalan dadi badan siji. Padha saosasokur.16Muga-muga pangandikané Kristusdumunung ana ing antaramu kalawanlubèr, satemah anggonmu padhawulang-winulang lan éling-ingélingakénganggo sakèhing kawicaksananapadéné sinambi ngidungaké masmur,kidung pamuji sarta kidung kasukman,kowé padha saos sokur marang Allahsajroning atimu.17Lan sadhéngah apa kangkoktindakaké kalawan tembungutawa kalawan panggawé, iku kabèhlakonana ing asmané Yésus, kanthi saossokur marang Allah, Rama kita lumantarPanjenengané.

KOLOSE 3.18–24 1318Para wong wadon, padha sumuyudamarang somahmu, dikaya sapatuté anaing Gusti.19Para wong lanang, somahmutresnanana lan aja nganti kokkasari.20Para bocah, padha manut-miturutamarang wong-tuwamu ing sadhéngahprakara, sabab iku ndadèkaké keparengéGusti.21Para bapa, aja nglarakaké atinéanakmu, supaya aja nganti semplah.22Para batur, mituhua marangbendaramu kadonyan ing sadhéngahprakara, aja mung ana ing sapangarepananggonmu gawé senengé, nangingdiklawan tulusing ati kang marga sakawedi marang Gusti,23 lan sadhéngah apa kang koktindakakéiku tindakna kalawan terus ing batinkayadéné kagem Gusti, ora kanggomanungsa.24Kowé wus padha sumurup, yènGusti bakal maringi warisan kang wuskatemtokaké minangka ganjaranmu.Kristus iku bendara, lan kowé dadiabdiné.

KOLOSE 3.25–4.7 1425Sapa baé kang gawé kaluputan, ikubakal nanggung kaluputané, margaGusti ora mbédakaké wong.

41Para bendara, tumindaka adil lanjujur marang baturmu, élinga yèn

kowé uga duwé bendara kang ana ingswarga.2Sing tegen ndedonga, lan sajronémangkono iku padha diwaspada kambisaos sokur.3Aku kabèh iya dongakna, supaya Allahmaringi wewengan tumrap anggonkupadha nyebar pangandika, lan bisanyaritakaké bab kekerané Kristus, kangnjalari anggonku kinunjara.4Sarana mangkono iku aku bisanerangaké bab mau ing samesthiné.5Tumindaka kanthi sakèhingkawicaksanan tumrap wong njaba,sarta padha nggemènana waktu.6Tetembunganmu sing tansah kebakkatresnan, aja cemplang, satemah kowésumurup, kepriyé anggonmu bakalpadha mangsuli pitakoné saben wong.7Sakèhé kabar bab kaananku bakaldikandhakaké marang kowé kabèhdéning Tikhikus, sadulur kita kang

KOLOSE 4.8–12 15

kinasih, abdi kang setya lan kancatunggal paladosan ana ing Gusti,8kang dakkongkon nemoni kowésupaya kowé nyumurupi kaanankukabèh lan supaya nglipur atimu.9Lakuné dikanthèni Onésimus, sadulurkita kang setya lan kinasih, wongsaka ing antaramu, iku bakal padhanyaritakaké marang kowé samubarangkabèh kang kelakon ana ing kéné.10Salam marang kowé sakaAristarkhus, kancaku kinunjara,lan saka Markus keponakané Barnabas --tumrap wong iku kowé rak wis diweling-- yèn nekani kowé tampanana.11Lan salam saka Yésus kang apeparabYustus. Saka antarané para wongtetakan, iya mung wong telu iku kancakutunggal-gawé kagem Kratoné Allah; ikupadha ndadèkaké lipuring atiku.12Salam kanggo kowé saka Épafras,kang asalé saka ing antaramu, ikuabdiné Kristus Yésus, kang tansahngganter anggoné ndongakaké kowé,supaya kowé tetep tanggon, kayadénéwong-wong kang diwasa lan kang yakintemenan marang apa kang dadi karsanéAllah.

KOLOSE 4.13–18 1613Mungguh Épafras iku aku bisa awèhpaseksi, bab anggoné keraya-rayanyambut-gawé kanggo kowé lan parawong ing Laodikia lan ing Hiérapolis.14Salam marang kowé saka Lukas,dhokter kang kinasih lan saka Démas.15Salamku marang para Sadulurtunggal pracaya ing Laodikia; ugamarang Nimfa lan pasamuwan kang anaing omahé.16Sarta manèh samangsa layang ikiwis diwacakaké ana ing antaramu,udinen supaya diwacakaké uga ana ingpasamuwan Laodikia, lan layang kangmarang Laodikia supaya uga diwacakakéana ing ngarepmu.17Lan Arkhipus kandhanana mangkéné:Poma gatèkna, kawajiban lelados, kangwis koktampani ing Gusti iku tetepanakalawan samesthiné.18Salam saka aku Paulus. Salam ikidaktulis nganggo tanganku dhéwé.Élinga yèn aku diblenggu. Sih-rahmatnunggila ing kowé.

1 Tesalonika

11Saka Paulus, Silwanus lan Timotiusmarang pasamuwané wong-wong

ing Tésalonika, kang ana ing Allah SangRama lan ana ing Gusti Yésus Kristus.Sih-rahmat lan tentrem-rahayu anaa ingkowé kabèh.2Aku tansah padha saos sokur marangAllah marga saka kowé kabèh sartangélingi kowé ana ing pandongaku.3Sabab aku tansah padha éling marangpagawéaning pracayamu, pambudi-dayaning katresnanmu sarta antepingpangarep-arepmu marang Gusti kitaYésus Kristus ana ing ngarsané Allah lanRama kita.4Sarta aku padha sumurup, hé paraSadulur kang kinasihan déning Allah,yèn Panjenengané wis milih kowé kabèh.5Awit Injil kang kita wartakaké iku,mungguhing kowé kabèh iku ora munglantaran tembung-tembung baé, nanginguga kalawan daya-kakuwataning RohSuci sarta kalawan katamtuan kangmantep. Pancèn kowé padha sumurup,

1 TESALONIKA 1.6–10 2

kepriyé anggonku padha makarya anaing antaramu marga saka kowé kabèh.6Lan kowé wus padha nulad aku sartanulad Gusti; sajroning kasangsarankang banget, kowé wus padha nampanipangandika iku kalawan bungah margasaka pakaryané Roh Suci,7 satemah kowé padha dadi tuladhatumrap wong kabèh kang pracaya ingtlatah Makédonia lan Akhaya.8Amarga saka ing antaramupangandikané Gusti ngumandhangora mung ana ing Makédonia lan ingAkhaya baé, nanging ana ing sakèhingpanggonan wis kawentar kabar babpracayamu marang Allah, mulané akuwis ora susah ngandhakaké apa-apa babiku.9Sabab wong-wong iku dhéwé kangwis padha nyritakaké bab aku sakanca,kepriyé anggonmu padha ngrengkuh akukabèh, sarta anggonmu padha ninggalbrahala-brahala banjur mratobat marangAllah tuwin leladi marang Panjenenganékang gesang lan sejati,10 sarta kanggo nganti-anti rawuhéSang Putra saka ing swarga, kang wiskawungokaké saka antarané wong mati,

1 TESALONIKA 2.1–5 3

yaiku Yésus, kang ngluwari kita saka ingbebendu kang bakal kelakon.

21Kowé dhéwé iya wis padhasumurup, para Sadulur, yèn

anggonku padha teka ana ing antaramuiku ora nglaha.2Sanadyan sadurungé, kaya kangwis padha koksumurupi, aku padhakaaniaya lan kagawé wirang ana ingFilipi, éwadéné marga saka pitulunganéAllah kita, aku padha olèh kekendelankanggo martakaké Injiling Allah marangkowé kabèh ana ing pambudidaya kangabot.3Amarga pituturku iku pinangkané orasaka panasaran utawa saka kekarepankang ora murni sarta ora kaworankaculikan.4Kosok-baliné, amarga Allah wismanggalih, yèn aku kabèh panteskapitayanan Injil, mulané aku padharembugan iku ora murih senengingmanungsa, nanging supaya ndadèkakékeparenging panggalihé Allah, kangndadar ati kita.5Awit kaya kang padha koksumurupi,aku padha ora tau migunakaké tembung

1 TESALONIKA 2.6–10 4

manis, utawa nganggo budi-srakah kangsiningidaké - iku Allah kang neksèni.6Samono uga aku padha ora tau golèkpangalem saka manungsa, dadia sakakowé utawa saka wong-wong liya,sanadyan aku padha bisa tumindakmangkono, amarga padha dadi rasuléKristus.7Nanging kalawan sumanak anggonkuana ing tengahmu, kaya patrapé biyunganggoné momong lan ngopèni anaké.8Kaya mangkono anggonku padhanélakaké gedhéning katresnanku marangkowé kabèh, ora mung kalawan rilaanggonku padha mènèhi Injiling Allahmarang kowé, nanging uga uripku pisan,jalaran kowé kabèh padha daktresnani.9Amarga kowé isih padha kèlingan,para Sadulur, marang kangèlan lanrekasaku kabèh. Anggonku nyambut-gawé rina-wengi nalika nggelarakéInjiling Allah marang kowé, supaya ajanganti ngrépoti sapa baé ing antaramu.10Kowé padha dadi seksi, samono ugaAllah, bab anggonku padha tumindakkanthi salèh, adil lan tanpa cacad anaing antaramu kang padha pracaya.

1 TESALONIKA 2.11–15 511Kowé padha sumurup, kepriyéanggonku wis mituturi kowé sartanyantosaké atimu dhéwé-dhéwé,kayadéné bapa marang anak-anaké,12 sarta anggonku ngatag kalawanbanget, supaya kowé kabèh padha uriplaras karo karsané Allah, kang nimbalikowé marang Kratoné lan kamulyané.13Awit saka iku aku iya tansah padhasaos sokur marang Allah, amarga kowépadha nampani pangandikané Allah kangdakwartakaké iku, ora kaya pituturingmanungsa, nanging -- lan iki pancènsanyata mangkono -- iku sabdaningAllah, kang uga makarya ana ing kowékang padha pracaya.14Sabab kowé, para Sadulur, wis padhaniru pasamuwan-pasamuwané Allah ingYudéa, yaiku pasamuwan-pasamuwanana ing Kristus Yésus, jalaran kowé ugawis padha nandhang sangsara margasaka panggawéné wong-wong kangtunggal bangsa karo kowé, padha kayakang sinandang déning pasamuwan ingYudéa kono, marga saka panggawénéwong-wong Yahudi.15Malah wong-wong Yahudi mau wisnyédani Gusti Yésus lan para nabi

1 TESALONIKA 2.16–20 6

apadéné wis nganiaya aku kabèh. Apakang dadi keparenging Allah ora padhadipreduli sarta wong kabèh padhadimungsuhi.16Awit arep padha ngalang-alangianggonku padha martakaké pangandikamarang bangsa-bangsa liya murihkarahayoné. Dadiné padha tansahngundhaki dosané sakatogé, lanwekasané padha ketaman paukuman.17Nanging aku kabèh, para Sadulur,kang sawatara mangsa pisah karo kowé,adoh ing pandulu, nanging ora adohing ati, temen-temen kalawan kangenbanget wis mbudi-daya bisané ketemuadu-arep karo kowé.18Amarga niyatku kabèh arep nemonikowé, -- aku, Paulus, malah ora mungsapisan baé -- nanging aku padhakapalangan déning Iblis.19Sabab sapa ta kang dadi pangarep-arepku utawa kabungahanku utawamakutha kaunggulanku kabèh ana ingngarsané Yésus, Gusti kita, mbésuk ingdina rawuhé menawa dudu kowé?20Sanyata, kowé iku kang dadikamulyan lan kabungahanku kabèh.

1 TESALONIKA 3.1–5 7

31Sarèhné aku wis padha ora betahngampet kangenku, mulané aku

padha sarujuk yèn aku dhéwé kèri anaing Aténa,2banjur padha kongkonan Timotius,sadulur kita tunggal pracaya lan kancatunggal pakaryané Allah bab martakakéInjilé Kristus, supaya nyantosakakéatimu lan mituturi kowé kabèh babpracayamu,3murih aja ana wong kang goyahpracayané marga saka kasusahan-kasusahan iki. Kowé dhéwé padhasumurup, yèn kita iki padha kagadhangmangkono.4Amarga, uga nalika aku isih padhaana ing antaramu, kowé wis padhadakkandhani, menawa kita bakal padhangalami panguya-uya. Lan kaya kangwis padha koksumurupi, iku mau wiskelakon.5 Iya iku sababé, nalika wis ora betahmanèh, aku nuli kongkonan Timotius,supaya aku sumurup bab pracayamu,jalaran aku kuwatir, menawa kowé wispadha kacoba déning si panggodha sartamenawa pambudi-dayaku kabèh daditanpa guna.

1 TESALONIKA 3.6–10 86Nanging saiki, bareng Timotiuswis bali saka panggonanmu kalawannggawa kabar kang mbungahakébab pracayamu lan katresnanmu,apadéné bab anggonmu padha tansahngéling-éling apa kang becik ing ngataséaku kabèh lan bab anggonmu kepénginketemu karo aku kabèh, kayadénéanggonku kabèh uga padha kepénginketemu karo kowé,7mulané, para Sadulur, ana ingsajroning panganiyaya lan sangsara,aku padha kalipur marga saka kowé lanmarga saka pracayamu.8Saiki aku padha krasa urip manèh,anggeré kowé padha tetep-mantep anaing Gusti.9Amarga apa ta kang padha kenadaksaosaké marang Allah minangkapanuwun sokur tumrap sakèhingkabungahan kang wis padha daktampanimarga saka kowé kabèh ana ingngarsané Allah kita?10Rina-wengi aku padha ndedongakanthi adreng, supaya bisa ketemuadu-arep karo kowé lan nyampurnakakékakuranganing pracayamu.

1 TESALONIKA 3.11–4.2 911Muga-muga Panjenengané, Allah lanRama kita, sarta Yésus, Gusti kita, karsaparing wewengan marang aku kabèh,supaya padha bisa ketemu kowé.12Muga Gusti karsa ndadèkaké sayawuwuh lan lubèring katresnanmumarang padha sadulur lan marang wongkabèh, padha kaya anggonku iya padhanresnani kowé.13Muga Panjenengané karsanyantosakaké atimu, supaya tanpacacad lan suci ana ing ngarsané Allahlan Rama kita, samangsa rawuhé Yésus,Gusti kita, ginarebeg sakèhing para sucikagungané.

41Wasana, para Sadulur, panjaluk lanpituturku kabèh marang kowé ana

ing patunggilané Gusti Yésus: Kowé wispadha krungu saka aku, kepriyé kudunélakumu supaya ndadèkaké keparengingAllah. Bab iku pancèn wis padhakoktindakaké, éwasamono prayoganékowé saya tumemena anggonmu padhatumindak mangkono.2Kowé uga wis padha ngerti marangpituduh-pituduh kang wis padhadakwènèhaké marang kowé awit sakaasmané Gusti Yésus.

1 TESALONIKA 4.3–9 103Amarga kang dadi karsané Allah iku:kasucènmu, yaiku supaya kowé padhanyingkiri laku-cabul,4 supaya wong panunggalanmu ngepèkwong wadon siji dadi somahé dhéwésarta urip ing sajroning kasucèn lankasusilan,5ora amarga saka derenging hawa-napsu, kayadéné tumindaking wongkang padha ora wanuh marang Allah,6apamanèh wong aja gawé pitunanéutawa ngapusi saduluré tunggal pracaya.Amarga Gusti kang bakal malesakéiku kabèh, kaya kang wis tau padhadakkandhakaké lan daktandhesakémarang kowé.7Allah anggoné nimbali kita iku orasupaya laku-najis, nanging supayanindakaké apa kang suci.8Mulané sapa baé kang nampik babiki, iku ora nampik manungsa, nangingnampik marang Allah kang uga wismaringaké Rohé kang suci marang kowékabèh.9Bab katresnaning pasaduluran oraprelu daktulis marang kowé, awitkowé dhéwé wus padha ngulinakakétresna-tinresnan saka Allah.

1 TESALONIKA 4.10–14 1110Bab iku uga padha koktindakakémarang sadulur tunggal pracaya kabèhing saindenging Makédonia. Éwadéné,para Sadulur, aku padha pituturmarang kowé, supaya kowé padhaluwih mempeng anggonmu nindakakémangkono.11Apadéné anggepen sawijiningpakurmatan menawa bisa urip tentrem,bisa ngurus prakara-prakarané dhéwé,sarta bisa nyambut-gawé kalawantanganmu, kaya kang wis tau padhadakwelingaké marang kowé,12 satemah uripmu dadi wong-wongsopan ing ngarepé wong njaba sarta oragumantung marang wong-wong mau.13Sabanjuré, para Sadulur, karepkukowé aja nganti padha ora mangerti babpara wong kang wus mati, supaya kowéaja padha sedhih kaya wong-wong liyakang ora duwé pangarep-arep.14Amarga yèn kita pracaya, menawaYésus wus séda lan wus kawungokaké,kita uga pracaya, menawa lantaranYésus, Allah bakal ngempalaké wong-wong kang wis mati mau bareng karoPanjenengané.

1 TESALONIKA 4.15–5.2 1215Bab iku padha dakkandhakakémarang kowé sarana pangandikanéGusti: Kita kang isih urip, kang isih karinganti tumeka rawuhé Gusti, babarpisan ora bakal ndhisiki kang wis padhamati.16Sabab sawusé ana tengara, yaikusamangsa panggedhéné malaékatnyuwanten sora, sarta kalasangkaningAllah kaunèkaké, Gusti piyambak bakaltumedhak saka swarga, lan wong-wongkang mati ana ing Kristus bakal padhatangi dhisik.17Sawusé iku, kita kang isih urip, kangisih kari, bakal padha kapulung barengkaro wong-wong mau ana ing méga,methukaké Gusti menyang awang-awang. Mangkono kita bakal bebarengankaro Gusti ing salawas-lawasé.18Mulané kowé padha lipur-linipurasarana tembung-tembung iki.

51Nanging para Sadulur, mungguhmangsa lan waktuné ora prelu ditulis

kanggo kowé,2amarga kowé dhéwé wis padhasumurup kalawan cetha, yèn dinanéGusti iku tekané kaya maling ing wayahbengi.

1 TESALONIKA 5.3–9 133Menawa wong-wong padha kandha:Kabèh tentrem lan ora ana bebaya --mangka dumadakan wong-wong padhakatempuh ing bilai, kayadéné wongwadon ngandheg dhadhakan nglarani --mesthi bakal padha ora bisa ngoncati.4Nanging kowé, para Sadulur, kowépadha ora urip ana ing pepeteng, ngantikowé padha keblejog ing dina iku kangtekané kaya maling,5amarga wong kabèh iku padha dadianaking pepadhang lan anaking raina.Kita iku dudu wong-wonging wengiutawa wong-wonging pepeteng.6Awit saka iku prayogané kita ajapadha turu kaya wong-wong liyané,nanging padha tangia lan siyaga.7 Jalaran wong kang padha turu, ikuturuné ing wayah bengi, lan kang padhamendem, iku anggoné mendem ingwayah bengi.8Nanging kita iki wong-wonging raina,mulané kita padha diwaspada, kudungrasuk keréning pracaya lan katresnansarta tetopong pangarep-arepingkarahayon.9Awit Allah ora netepaké kita supayanampa deduka, nanging supaya olèh

1 TESALONIKA 5.10–15 14

karahayon marga déning Yésus Kristus,Gusti kita,10kang wis séda kanggo kita, supayakita, dadia siyaga, dadia turu, padha uripbareng karo Panjenengané.11Mulané kowé padha éling-ingélingnalan bangun-binanguna, kayadéné kangpancèn padha koklakoni.12Panjalukku marang kowé kabèh, paraSadulur, padha urmatana wong-wongkang mempeng ing gawé ana ingantaramu, kang nuntun kowé ana ingGusti lan kang awèh pepéling marangkowé,13 lan supaya padha kokajèni kangbanget kalawan katresnan marga sakapagawéané. Tansah padha uripa kanthirukun ana ing antaramu.14Aku uga padha awèh pitutur marangkowé, para Sadulur, wong kang uripépadha ora tumata, perdinen; wong kangpadha cilik atiné, bombongen; wongkang padha ringkih, bélanana; disabarmarang wong kabèh.15Padha gatèkna, supaya aja ana wongkang males ala marang wong kang gawépiala, nanging tansah padha ngudia

1 TESALONIKA 5.16–26 15

marang kang becik, marang pepadhamulan marang wong kabèh.16Tansah padha bungaha.17Aja kendhat anggonmu ndedonga.18Padha ngunjukna panuwun ingsabarang prakara, awit iku kangdikarsakaké déning Allah ana ing KristusYésus tumrap kowé.19Aja nyirep Roh,20 lan aja ngrèmèhaké pamedharwangsit.21Titinen samubarang kabèh, lanugemana kang becik.22Padha ngedohana sarupaning piala.23Muga Allah kang kagungantentrem-rahayu iku nucèkaké kowé ingsasampurnané lan muga roh, jiwa lanbadanmu kareksa kanthi tanpa cacadnalika rawuhé Yésus Kristus, Gusti kita.24Panjenengané kang nimbali kowéiku setya, Panjenengané uga bakalminangkani.25Para Sadulur, aku kabèh padhadongakna.26Salamku kabèh marang para Sadulurtunggal pracaya kalawan pangambungkang suci.

1 TESALONIKA 5.27–28 1627Demi asmané Gusti panjalukkukanthi banget marang kowé, supayalayang iki kawacakaké marang sadulurtunggal pracaya kabèh.28Sih-rahmaté Yésus Kristus, Gustikita, nunggila ing kowé kabèh.

2 Tesalonika

11Saka Paulus, Silwanus lan Timotius,marang pasamuwané wong-wong ing

Tésalonika ana ing Allah Rama kita laning Gusti Yésus Kristus.2Sih-rahmat lan tentrem-rahayu sakaAllah, Rama kita, lan saka Gusti YésusKristus anaa ing kowé kabèh.3Para Sadulur, Aku kabèh padhakuwajiban tansah saos sokur marangAllah marga saka kowé kabèh.Lan pancèn patuté mangkono, awitpracayamu sangsaya mundhak-mundhaklan anggonmu padha tresna-tinresnansangsaya banget,4 satemah ana ing pasamuwan-pasamuwané Allah aku dhéwé bombongatiku tumrap kowé amarga anggonmupadha tatag sarta pracaya ana ingsajroning sakèhé panganiaya lanpanindhes kang padha kokalami.5 Iku dadi tandha-bukti mungguhpangadilané Allah kang adil, kangmratélakaké yèn kowé kabèh iku pantesdadi warganing Kratoné Allah, kowé

2 TESALONIKA 1.6–10 2

kang saiki padha nandhang sangsaraamarga Kraton iku.6 Jalaran pancèn adil kagem Allahmalesaké panindhes marang wong-wongkang padha nindhes kowé kabèh,7 sarta murih leganing atimu kangpadha ditindhes, lan uga kanggo akukabèh, samangsa Gusti Yésus bakalngatingal saka swarga ginarebeg paramalaékaté kang gedhé pangwasané, ingsajroning geni kang murub ngalad-alad,8 lan nandukaké piwales marang wong-wong kang padha ora gelem wanuhmarang Allah sarta ora mbangun-turutmarang Injilé Yésus, Gusti kita.9Wong-wong iku bakal padha nampapaukuman kang gawé rusak ingsalawas-lawasé, diedohaké saka ingngarsané Gusti lan saka ing kamulyaningpangwaosé,10 samangsa Panjenengané rawuh ingdina iku, supaya kaluhuraké ana ingantarané para suci kagungané, sartasupaya dadi pangéram-éramé wongkabèh kang pracaya, awit paseksi kangwis padha daklairaké marang kowékabèh iku wis padha kokpracaya.

2 TESALONIKA 1.11–2.3 311Awit saka iku, aku kabèh tansahpadha ndedonga uga kanggo kowékabèh, supaya Allah kita nganggep kowépadha sembada tumrap timbalané lankalawan pangwaosé nyampurnakakésakèhing pepénginanmu tumindakbecik sarta nyampurnakaké sakèhépakaryaning pracayamu,12 satemah asmané Yésus, Gusti kita,kaluhuraké ana ing kowé kabèh lan kowékabèh ana ing Panjenengané, miturutsih-rahmating Allah kita lan Gusti YésusKristus.

21Bab rawuhé Gusti kita Yésus Kristuslan anggon kita bakal katunggilaké

kalawan Panjenengané, panjalukkukabèh marang kowé, para Sadulur,2 supaya kowé aja padha gampangbingung lan sumelang, marga sakawangsiting roh utawa marga sakapakabaran utawa marga saka layangkang diakokaké saka aku kabèh,kaya-kaya dinané Gusti wis kelakon.3Kowé aja nganti padha disasarakénganggo patrap kepriyé baé! Awitdénésadurungé dina iku kelakon mesthididhisiki anané pamurtad lan kababaré

2 TESALONIKA 2.4–9 4

manungsa duraka, kang kudukasirnakaké,4yaiku tukang-nglawan kang ngunggul-unggulaké awaké dhéwé ngluwihisakèhé kang disebut utawa disembahkayadéné Allah, nganti wani lungguh ingPadaleman Suci sarta ngaku Allah.5Apa kowé ora padha éling yèn bab ikuwis kerep dakkandhakaké marang kowé,nalika aku isih ana ing satengahmu?6Déné saiki kowé padha sumurup apakang nyandhet tekané, satemah lagibakal jumedhul ing waktu kang wiskatemtokaké.7Amarga kanthi patrap sesidheman,duraka iku wiwit tumindak, nanging saikiisih ana kang nyandhet. Menawa kangsaiki nyandhet wis kasingkiraké,8 ing waktu iku manungsa duraka lagiarep muncul, nanging Gusti Yésus nulibakal numpes kalawan napasing tutukélan samangsa rawuh, bakal nyirnakakésarana ngatingalé.9Tekané manungsa duraka iku margasaka panggawéné Iblis lan bakaldikanthèni kasektèn warna-warnasarta pratandha-pratandha apadénémukjijat-mukjijat palsu;

2 TESALONIKA 2.10–15 510kalawan réka-daya ala rupa-rupatumrap wong-wong kang bakal nemukarusakan, jalaran padha ora nampanisarta nresnani kayektèn kang ndadèkakékarahayoné.11 Iya iku sababé Allah anggonéndhatengaké panasaran marang wong-wong iku, kang njalari padha pracayamarang kang goroh,12 supaya wong kabèh kang padha orapracaya marang kayektèn, kaukum lanseneng marang piala.13Nanging para Sadulur, aku kudupadha tansah saos sokur marang Allahmarga saka kowé kabèh, kang dikasihidéning Gusti, amarga Allah wiwit wiwitanmula wus milih kowé kabèh supayadislametaké ana ing sajroning Roh, kangnucèkaké kowé lan ana ing sajroningkayektèn kang padha kokpracaya.14Tumrap kang mangkono ikuPanjenengané wis nimbali kowé kabèhlantaran Injil, kang padha dakwartakaké,satemah kowé padha kepareng nampakamulyané Yésus Kristus, Gusti kita.15Mulané, kowé padha dibakuh lanpadha ngantepana piwulang-piwulang

2 TESALONIKA 2.16–3.5 6

kang wis padha koktampani saka akukabèh, kanthi patrap lésan utawa tulisan.16Anadéné Panjenengané, Gusti kitaYésus Kristus lan Allah, Rama kita, kangsajroning sih-rahmaté wis ngasihi kitasarta kang wis ngganjar panglipur kang17muga karsa paring panglipur lannyantosakaké atimu ing sadhéngahpanggawé lan pitembungan kang becik.

31Sabanjuré, para Sadulur, padhandedongaa kanggo aku kabèh,

supaya pangandikané Gusti saya majulan diluhuraké, kayadéné kang wiskelakon ana ing antaramu kabèh,2 lan supaya aku padha uwal saka parawong kang padha gawé rerusuh lanpara wong ala, sabab ora saben wongkaparingan pracaya.3Nanging Gusti iku setya-tuhu.Panjenengané bakal nyantosakaké atimulan ngayomi kowé kabèh saka piala.4Anadéné aku kabèh padha pracayaana ing Gusti, yèn apa kang wis padhadakpituturaké marang kowé kabèh, ikupadha koklakoni lan bakal koklakoni.5Muga Gusti tansah ngeneraké atimumarang katresnané Allah lan marangkasetyané Kristus.

2 TESALONIKA 3.6–11 76Nanging welingku marang kowékabèh, para Sadulur, ana ing asmanéGusti Yésus Kristus, padha sumingkirasaka saben sadulur tunggal pracayakang ora nindakaké pagawéané lan kangora manut marang piwulang kang wispadha koktampani saka aku kabèh.7Sabab kowé dhéwé padha sumurup,kepriyé anggonmu kudu padha nuladmarang aku kabèh, amarga aku padhaora nglirwakaké pagawéan ana ingantaramu,8 sarta ora tau mangan rotining liyankanthi lelahanan, nanging aku kabèhpadha mbudi-daya lan nyambut-gawérina-wengi kalawan rekasa, supaya ajadadi gawéné sapa baé ana ing antaramu.9Ora marga aku padha ora duwé haking bab iku, nanging marga aku kabèhbisaa dadi tuladha kanggo kowé kabèh,supaya padha kokanut.10Sabab, uga nalika aku padha anaing satengahmu, aku padha awèhpepéling marang kowé kabèh: Yèn wongora gelem nyambut-gawé, iku iya ajamangan.11 Iki padha dakkandhakaké amargaaku padha krungu, yèn ana wong ing

2 TESALONIKA 3.12–17 8

antaramu kang uripé seneng kluyuran,ora nyambut-gawé, kejaba mungnindakaké bab-bab kang tanpa guna.12Wong-wong kang kaya mangkono ikupadha dakélingaké lan padha dakpituturiing sajroning Gusti Yésus Kristus supayapadha tansah nindakaké pagawéanékanthi tentrem sarta kalawan mangkonopadha mangana rejekiné dhéwé.13Lan kowé, para Sadulur, aja padhabosen nindakaké panggawé becik.14Menawa ana wong kang ora gelemngrungokaké apa kang dakkandhakakéing layang iki, iku titènana lan ajasesrawungan karo wong iku, supaya dadiisin.15Mung baé aja kokanggep mungsuh,nanging élingna kaya marang sadulurtunggal pracaya.16Muga Panjenengané, iya Gustiningtentrem-rahayu, tansah paring tentrem-rahayu marang kowé kabèh kanthisadhéngah patrap. Gusti nunggila karokowé kabèh.17Salam saka aku, Paulus. Salam ikidaktulis nganggo tanganku dhéwé. Ikiminangka titikaning saben layangku: Iyamangkéné iki tulisanku.

2 TESALONIKA 3.18 918Sih-rahmaté Yésus Kristus, Gustikita, nunggila ing kowé kabèh.

1 Timotius

11Saka Paulus, rasulé Kristus Yésusmanut dhawuhé Allah, Juruslamet

kita, lan Kristus Yésus, pangarep-arepkita,2marang Timotius, anakku kangsejati sajroning pracaya: Palimirma,sih-rahmat lan tentrem-rahayu sakaAllah Sang Rama lan Kristus Yésus, Gustikita anaa ing kowé.3Nalika aku arep nerusaké lakukumenyang wilayah Makédonia, kowé wisdakwanti-wanti, supaya tetep ana ingÉfesus lan mituturi wong-wong sawenèh,supaya aja mulangaké piwulang liya,4utawa dongèng lan sarasilah kang oraana entèké, kang olèh-olèhané mungpangangen-angen, sarta dudu tatanankeslametan kang kaparingaké Allahsajroning pracaya.5Kang dituju ing pitutur iku, yaikukatresnan kang muncul saka ati kangsuci, saka swaraning batin kang murnilan saka pracaya kang tulus-éklas.

1 TIMOTIUS 1.6–10 26Nanging ana wong kang nyimpangsaka iku lan banjur kesasar ing omongankang tanpa guna.7Wong-wong iku arep padha dadipamulanging angger-anggeré Torèt,mangka ora ngerti marang tembung-tembungé dhéwé sarta prakara-prakarabaku kang diwulangaké kanthi mutlak.8Kita padha sumurup, yèn angger-anggering Torét iku becik, menawabener anggoné ngecakaké,9yaiku kanthi pangerti, yèn angger-anggering Torèt iku ora kanggo wongsampurna, nanging kanggo wong durakalan murang-sarak, wong lamis lan wongdosa, kanggo wong kadonyan lan kangtanpa agama, kanggo kang matèni bapalan biyungé, kanggo wong kang gawénématèni,10kanggo wong kang tumindak cabullan laku-jina padha lanangé, kanggowong kang gawéné nyulik, kanggo wongkang tukang ngapusi, kanggo wong kangdhemen sumpah palsu, lan sabanjurésamubarang kabèh kang cengkah karopiwulang kang bener,

1 TIMOTIUS 1.11–16 311kang adhedhasar Injiling Allahkang luhur lan pinuji, kaya kang wiskapitayakaké marang aku.12Aku saos sokur marangPanjenengané, kang nyantosakakéaku, yaiku Kristus Yésus, Gusti kita,amarga Panjenengané karsa nganggepaku setya, sarta mitayakaké bubuhanleladi iki marang aku,13aku kang mauné tukang nyenyamah,nganiaya sarta kejem, nanging wuskarentahan palimirma, awit iku kabèhdaklakoni saka ora ngertiku sajroningora pracaya.14Malah sih-rahmaté Gusti kita iku wiskaparingaké nganti lubèr marang akukalawan pracaya lan katresnan sajroningKristus Yésus.15Tembung iki nyata lan pantes diugemitemenan, "Kristus rawuh ing donya prelumitulungi rahayu marang wong dosa,"lan antarané para wong dosa iku aku ikikang gedhé dhéwé dosané.16Nanging malah marga saka iku akukarentahan palimirma, supaya ana ingaku kang gedhé dhéwé dosané iki, YésusKristus nélakaké sakèhing kasabarané.Sarana mangkono, aku dadia tuladha

1 TIMOTIUS 1.17–2.2 4

tumrap wong kang bakal padha pracayamarang Panjenengané lan olèh uriplanggeng.17Pakurmatan lan kamulyan ingsalawas-lawasé kasaosna marangRajané sakèhing jaman, Allah kanglanggeng, kang ora katingal lan kangasipat tunggal! Amin.18Kuwajiban iki dakpasrahaké marangkowé, anakku Timotius, cundhuk karoapa kang wus kaweca tumrap kowé,supaya marga pameca iku kowé ngudimarang pambudidaya kang utamakalawan pracaya sarta swaraning batinkang murni.19Ana wong sawatara kang wusngemohi swaraning batin kang murniiku, marga saka iku pracayané kandhas,20kayata: Himénéus lan Alèksander,kang wus dakpasrahaké marangIblis, supaya padha kapok anggonényenyamah.

21Awit saka iku, kang dhisik dhéwéaku mituturi: Padha ngaturna

panyuwun, pandonga safaat lanpanuwun sokur tumrap ing wong kabèh,2 tumrap para raja sarta tumrapsakèhing panggedhé, supaya urip kita

1 TIMOTIUS 2.3–9 5

bisa tentrem lan ayem ana ing sajroningsakèhé kamursidan lan kaurmatan.3 Iya iku kang becik lan kang dadikeparenging Allah, Pamarta kita,4kang ngarsakaké, supaya wong kabèhpadha kapitulungan rahayu lan padhaolèh kawruh bab kang bener.5Amarga Allah iku asipat tunggal,samono uga Pantawis antarané Allah lanmanungsa iya mung siji, yaiku KristusYésus kang jumeneng Manungsa,6kang wis masrahaké sariranéminangka panebus kanggo wongkabèh: Iku paseksi ing waktu kang wiskatemtokaké.7 Iya kanggo paseksi iku aku wuskatetepaké dadi juru-warta lan rasul, --kang dakkandhakaké iki bener, aku oragoroh -- lan dadi guruné wong-wongdudu Yahudi, sajroning pracaya lan apakang bener.8Awit saka iku, aku kepéngin supayaing sadhéngah papan wong lanangpadha ndedonga kalawan ngulukakétangan kang suci, aja nganggo nepsuutawa padudon.9Mangkono uga wong wadon, padhamanganggoa kang pantes, sopan lan

1 TIMOTIUS 2.10–3.1 6

prasaja, rambuté aja diklabang, ajamanganggo mas-masan, mutiyara utawasandhangan kang larang-larang,10nanging manganggoa sandhangankang wujud panggawé becik, dikayasapatuté wong wadon kang ngibadah.11Wong wadon iku kuduné antenglan nampani piwulang kalawanmbangun-turut.12Wong wadon ora dakwenangakémemulang sarta ora dakwenangakéngwasani wong lanang, padha antengabaé.13Awitdéné Adam kang katitahakédhisik, banjur lagi Hawa.14Apamanèh dudu Adam kang kagodha,nanging wong wadon iku kang kagodhalan tumiba ing dosa.15Nanging wong wadon bakalkapitulungan rahayu amarga sakaanggoné duwé anak, anggeré ngantepiing pracaya lan katresnan sarta kasucènkalawan prasaja.

31 Iki tembung kang bener, "Wongkang kepéngin nggayuh kalungguhan

pamomonging pasamuwan, iku kepénginnindakaké pagawéan kang adi."

1 TIMOTIUS 3.2–8 72Mulané pamomonging pasamuwan ikukudu kang tanpa cacad, kang somahésiji, bisa ngendhalèni dhiri, wicaksana,sopan, seneng awèh pamondhokan,pinter memulang,3ora karem minum, ora gampangnepsu, sumanak, dhemen ngrukunaké,ora ngawula marang bandha,4dadi sesirahing brayat kang becik,kang diéringi lan diajèni déninganak-anaké.5Menawa wong ora bisa ngemudhènibrayaté dhéwé, kepriyé anggoné bisangurus pasamuwané Allah?6Aja wong kang durung suwé anggonémratobat, supaya aja dadi gumunggunglan kena paukuman kaya kang kelakontumrap Iblis.7Apamanèh nduwènana jeneng kangbecik ing sanjabaning pasamuwan,supaya aja kena ing panggugating wonglan tumiba ing kala-jireting Iblis.8Mangkono uga para Dhiaken iyakudu wong kang kajèn, kang oraméncla-ménclé, ora karem anggur, orasrakah,

1 TIMOTIUS 3.9–15 89nanging wong kang bisa nyimpenwewadining pracaya ing sajronéswaraning batin kang suci.10Wong iku iya kudu ditliti dhisik,banjur lagi padha ditetepaké ing ayahanleladi iku, sawusé tetéla yèn tanpacacad.11Mangkono uga somahé kudu kangkajèn, kang ora dhemen mitenah, bisangendhalèni dhiri sarta kena dipracayaing samubarang kabèh.12Dhiaken iku kudu kang somahé sijisarta becik anggoné ngurus anak-anakélan brayaté.13Amarga wong-wong kang becikanggoné leladi iku olèh kalungguhankang becik, satemah sajroning pracayamarang Kristus Yésus bisa awèh paseksikalawan kendel.14Kabèh iku daktulis marang kowé,sanadyan pangarep-arepku bisaa énggalniliki kowé.15Dadi, yèn ana kasèpku kowé bisanyumurupi, kepriyé uripé wong kangdadi brayating Allah, yaiku pasamuwanéAllah kang gesang, saka-pikukuh landhasaring kayektèn.

1 TIMOTIUS 3.16–4.4 916Satemené luhur wewadinépangibadah kita iku, "Panjenenganékang wis ngatingal ngagem wujudmanungsa wis kaleresaké marga déningRoh kang ngatingal marang paramalaékat, kawartosaké ing antaranépara bangsa; kang dipracaya anaing jagat, sinengkakaké sajroningkamulyan."

41Ananging ana pangandikané Rohkanthi cetha, yèn ing tembé bakal

ana wong kang padha murtad banjurkèlu marang roh-roh panasaran lanpiwulangé sétan-sétan2marga saka pambujuking para tukangngapusi, kang swaraning batiné nganggoecaping sétan-sétan mau,3wong-wong iku nganakaké laranganjejodhoan, larangan mangan pangankang dititahaké déning Allah, supayadipangan kalawan saos sokur déningpara wong kang pracaya lan kang wiswanuh marang kayektèn.4Awitdéné kabèh kang dititahakédéning Allah iku becik, lan siji baé oraana kang haram, angger ditampanikanthi saos sokur,

1 TIMOTIUS 4.5–11 105amarga kabèh iku wis kasucèkakédéning pangandikané Allah lan déningpandonga.6Sarana ngélingaké bab-bab ikumarang sadulur-sadulur kita, kowébakal dadi abdiné Kristus Yésus kangbecik, kang kagulawenthah ing babdhasar-dhasaring pracaya kita sartaing bab piwulang kang becik kang wiskokanut nganti sapréné.7Nanging dohana dongèng-dongènggugontuhoné wong nini-nini.Nggegulanga ing pangibadah.8Nggegulang kajasmanèn iku winatespaédahé, nanging pangibadah ikumaédahi tumrap samubarang kabèh,awit iku isi prajanji kanggo urip saiki laning tembé.9Tembung iki bener lan wajib ditampanikalawan temen-temen.10 Iya iku sababé anggon kita padharekasa lan mbudidaya kanthi ngetogkakuwatan, jalaran kita padha nduwènipangarep-arep marang Allah kanggesang, kang dadi Pamartané wongkabèh, kususé para wong kang pracaya.11 Iku kabèh wartakna lan wulangna.

1 TIMOTIUS 4.12–16 1112Aja nganti ana wong kangngrèmèhaké kowé, amarga kowé isihenom. Dadia tuladha tumrap parawong kang pracaya, ing bab tembung-tembungmu, tindak-tandukmu,katresnanmu, kasetyanmu tuwin ingkasucènmu.13Sabanjuré, nganti satekaku tegenaanggonmu macakaké pérangan-péranganing Kitab Suci, sarta anggonmumbangun lan memulang.14Aja nglirwakaké anggonmumigunakaké kanugrahan kang ana ingkowé, kang wis kaparingaké marangkowé sarana pameca lan saranatumpangan-tanganing parepatané parapinituwa.15Kabèh iku mau gatèkna, uripasajroning iku kabèh, supayakemajuanmu tetéla marang wongkabèh.16Awasana awakmu dhéwé lanpiwulangmu. Tegena anggonmunindakaké iku kabèh, amarga saranamangkono, kowé bakal mitulungiawakmu dhéwé lan wong kabèh kangpadha ngrungokaké piwulangmu.

1 TIMOTIUS 5.1–8 12

51Wong kang wis tuwa ajakoksrengeni, nanging élingna

kayadéné marang bapa. Wong nom-noman padha élingna kayadénésadulurmu,2para wong wadon kang wis tuwakayadéné ibu, para wong wadon kangisih enom kayadéné adhimu, kalawan atikang resik.3Para randha kang tetep dadi randhalan uripé ijèn, iku padha ajènana.4Nanging randha kang duwé anakutawa putu, anak utawa putuné ikuprayogané luwih dhisik padha sinau bektimarang kulawargané dhéwé lan maleskabecikané wong-tuwané tuwin embahé,amarga iku kang dadi keparengé Allah.5Déné randha kang tetep dadi randha,kang uripé mung ijèn, iku pangarep-arepé marang Allah lan tansah nenuwunsarta ndedonga rina-wengi.6Nanging randha kang uripé ngujakasenengan, iku wis mati sajroning urip.7Sakèhé randha mau padha élingnabab-bab iki, supaya uripé tanpa cacad.8Déné menawa ana kang ora mikirakésanak-saduluré, apamanèh brayaté, iku

1 TIMOTIUS 5.9–13 13

wis murtad lan luwih ala katimbang karowong kang ora pracaya.9Randha kang kadhaftar iku kangumuré ora kurang saka sewidak taun,kang mung omah-omah sapisan10 lan kabuktèn anggoné wis nindakaképanggawé becik, kayata: Nggulawenthahanak, dhemen awèh pamondhokan,ngwisuhi sikilé para Sadulur tunggalpracaya, nulungi wong kang uripékesrakat, cekaké kang tansah mrelokakénindakaké sarupaning panggawé becik.11Para randha kang luwih enom iku ajakokdhaftar, awit menawa kataman napsubirai kang njalari pisahé saka Kristus,banjur padha kepéngin omah-omah,12 satemah padha nyingkur kasetyanékang sekawit marang Panjenengané,iku padha nekakaké paukuman tumrapawaké dhéwé.13Sarta manèh, sarana mlebu-metuing omahé wong, padha kulinakesèd-kesèdan, malah ora mungkesèd-kesèdan baé, nanging iya senengnyatur lan nyampuri urusané wong liyasarta ngandhak-ngandhakaké prakarakang ora patut.

1 TIMOTIUS 5.14–19 1414Awit saka iku karepku supayarandha-randha kang isih enom padhaomah-omah manèh, padha duwé anak,nuntun brayaté sarta aja padha awèhdhadhakan marang mungsuh, kanggongala-ala jeneng kita.15Amarga wis ana sawatara randhakang kesasar nuruti Iblis.16Menawa ana wong kang pracaya,lanang utawa wadon, kang ing brayatéana randha-randhané, wong ikumbiyantua para randha mau, supayapadha ora dadi sesanggané pasamuwan.Sarana mangkono, pasamuwan bisamitulungi randha kang uripé ijèn.17Para pinituwa kang becik pangrèhéiku pantes diajèni tikel loro, luwih manèhkang kanthi tumemen anggoné khotbahlan memulang.18Sabab ing Kitab Suci ana pangandikamangkéné, "Sapi kang lagi dianggonggiling aja dibrangus," lan manèh,"Wong kang nyambut-gawé iku patutolèh pituwasé."19Aja ngladèni pandakwa marangsawijining pinituwa, kajaba yèn anaseksiné loro utawa telu.

1 TIMOTIUS 5.20–25 1520Wong-wong kang padha nglakonidosa iku welèhna ing ngarepé wongkabèh, supaya wong-wong liyané ugapadha wedi.21Ana ing ngarsané Allah lan KristusYésus sarta para malaékat pepilihané,aku weling kalawan temen-temenmarang kowé: Gatèkna pituduh iki tanpasangga-runggi lan tumindakmu ingsamubarang ditanpa pilih kasih.22Aja kesusu numpangaké tanganmarang wong lan aja nganti katut ingdosané wong liya. Jaganen resikingatimu dhéwé.23Aja mung ngombé banyu baé,nanging tambahana anggur sathithik,amarga wetengmu ringkih lan awakmukerep lara.24Dosané wong sawatara iku wis cethabanget, kaya-kaya ndhisiki wong-wongmau menyang pangadilan, nangingdosané wong sawatara manèh lagi cethambésuk.25Samono uga panggawé becik ikuénggal kasumurupan, lan yèn oramangkono, panggawé iku tetep oratansah kaaling-alingan.

1 TIMOTIUS 6.1–5 16

61Wong kabèh kang nyanggamomotan marga anggoné dadi

batur, iku nganggepa bendarané wussapantesé nampa sakèhing pakurmatan,supaya asmané Allah lan piwulang kitaaja dicamah.2Menawa bendarané mau wongpracaya, aja nganti dikurangipakurmatané amarga padha tunggal-sadulur ana ing Kristus, nanging malahsaya dibecik anggoné ngladèni, amargabendara kang nampa wohing leladiné ikusadulur kang pracaya lan kinasih. (6:2b)Kabèh iki wulangna lan pituturna.3Menawa ana wong kang mulangaképiwulang liya lan ora miturut pangandikakang bener -- yaiku pangandikané Gustikita Yésus Kristus -- lan kang ora miturutpiwulang kang laras karo paugeraningkamursidan kita,4wong iku kaya ngerti-ngertia, nangingsejatiné ora ngerti apa-apa. Penyakitéyaiku golèk-golèk prakara lan watonsulaya, kang njalari drengki, padudon,pitenah, sangga-runggi,5 regejegan ing antarané wong-wongkang pikirané ora waras manèh lan kang

1 TIMOTIUS 6.6–11 17

wis kélangan kayektèn, kang ngira yèniku dadi sumbering kauntungan.6Pancèn menawa kamursidan ikudikanthèni ati kang marem, ikungolèhaké kauntungan gedhé.7Sabab anggon kita teka ana ing donyaora kanthi nggawa apa-apa, lan kita ugaora bisa nggawa apa-apa, anggon kitaninggalaké donya mau.8Angger wis ana pangan lan sandhang,wis cukup.9Nanging wong kang kepéngin sugihpadha tumiba ing panggodha lankena ing kala-jiret sarta pepénginanwarna-warna kang kothong lan gawécilaka, kang ngèremaké manungsamarang bilai tuwin karusakan.10Awit oyoding sakèhing piala ikukarem bandha, lan karana anggonémburu dhuwit iku sawenèhing wongpadha nyimpang saka pracaya sartanyiksa awaké dhéwé sarana kasusahanwarna-warna.11Nanging kowé, hé, manungsaningAllah, ngedohana iku kabèh, ngarahamarang kaadilan, kamursidan,pangandel, katresnan, kasabaran lanbudi sarèh.

1 TIMOTIUS 6.12–16 1812Nindakna tetandhingan kang becikana ing gelangganging pangandel,nggayuha urip langgeng. Iya tumrapkang kaya mangkono iku anggonmukatimbalan sarta nglairaké sahadat kangbener, sineksènan déning wong akèh.13Ana ing ngarsané Allah kang maringiurip marang samubarang lan ana ingngarsané Kristus Yésus kang wis paringpaseksi kang bener ing ngarepé PontiusPilatus, aku ngatag marang kowé:14Pepakon iki tetepana ditanpa cacadlan tanpa luput, nganti tumekanétitimangsa Gusti kita Yésus Kristusngatingal,15yaiku ing titimangsa kang bakalkatemtokaké déning Pangwaos tunggallan kang dadi sumbering karahayon,Rajané para raja sarta Gustiné paragusti.16 Iya mung Panjenengané iku kangkalis ing pati, kang ngedhaton ana ingpepadhang, kang tan kena cinelakan.Ora ana wong siji baé kang tau weruhPanjenengané, jalaran pancèn orabisa ndeleng Panjenengané. KagemPanjenengané iku kaurmatan lanpangwaos kang langgeng! Amin.

1 TIMOTIUS 6.17–21 1917Para wong sugih ing donya iki padhaélingna, supaya aja padha gumunggunglan aja padha duwé pangarep-arepmarang samubarang kang ora tetepkaanané, kayata kasugihan, nangingngarep-arepa marang Allah, kangmaringi kita samubarang kanthi lubèr,supaya padha kita rasakaké.18Padha élingna, supaya padhanglakoni panggawé becik, dadi sugihing bab kabecikan, dhangan wèwèh lanngedum-edum barang darbèké19 sarta sarana mangkono padhangumpulaké bandha kanggo pawitankang becik, supaya ing tembé, padhaolèh urip kang sanyata.20Hé, Timotius, apa kang wiskapitayakaké marang kowé ikureksanen. Guneman kang ngayawaralan ora suci sarta padudon kang asalésaka apa kang dianggep kawruh, ikusingkirana.21Amarga ana wong sawatara kangmulangaké iku, lan sarana mangkonowis padha nyimpang saka pracayané.Sih-rahmat nunggila ing kowé!

2 Timotius

11Saka Paulus, rasulé Kristus Yésuskang awit saka karsaning Allah,

supaya martakaké prasetya bab urip anaing sajroné Kristus Yésus,2marang Timotius, anakku kangkinasih: Palimirma, sih-rahmat lantentrem-rahayu saka Allah Sang Ramalan Kristus Yésus, Gusti kita, anaa ingkowé.3Aku saos sokur marang Allah, kangdakladosi kalawan swaraning ati kangresik, kaya kang dilakoni déning paraleluhurku. Sarta aku tansah ngélingikowé sajroning panyuwunku rina-wengi.4Menawa aku kélingan anggonmunètèsaké eluh, aku banjur kepénginweruh kowé manèh, supaya atikukapenuhan ing kabungahan.5Amarga aku kélingan marangpracayamu kang tulus-éklas, yaikupracaya kang wiwitané dumunung anaing embahmu-putri Lois lan ibumuÉunike lan aku yakin iku iya dumunungana ing kowé.

2 TIMOTIUS 1.6–10 26Marga saka iku kowé dakélingakésupaya tetep gawé ngrembakanésih-peparingé Allah kang ana ing kowésarana anggonmu wis katumpangantanganku.7Sabab Allah maringi kita dudu rohkang njalari jirih, nanging roh kangnuwuhaké kakuwatan, katresnan lankatertiban.8Mulané aja isin nglairaké paseksibab Gusti kita sarta aja isin margasaka aku, kang dadi wong ukumanmarga saka Panjenengané, nangingmèlua nandhang sangsara kanggo Injilékalawan kakuwataning Allah.9Panjenengané kang milujengakékita lan nimbali kita kalawan timbalankang suci, ora adhedhasar panggawékita, nanging adhedhasar karsa lansih-rahmaté piyambak, kang wuskaparingaké marang kita ana ing KristusYésus sadurungé wiwitaning jaman.10Lan saiki kawujudaké ana ingrawuhé Juru-wilujeng kita Yésus Kristus,kang lantaran Injil wus nyirnakaképangwasaning pati sarta mbabaraké uripkang ora bisa rusak.

2 TIMOTIUS 1.11–16 311 Iya kanggo Injil iki aku wis katetepakédadi juru-warta, dadi rasul lan dadi guru.12 Iya iku kang njalari kasangsarankuiki kabèh, nanging aku ora isin, sababaku sumurup sapa kang dakpracayasarta aku yakin yèn Panjenengané ikukwaos rumeksa marang apa kang wisdipitayakaké Panjenengané marang akunganti tumeka dinané Gusti.13Samubarang kang wis kokrungusaka aku, iku antepana, dadia tuladhapiwulang kang bener sarta lakonanasajroning pracaya lan katresnan ana ingKristus Yésus.14Rajabrana kang éndah, kang wisdipitayakaké Panjenengané, déning RohSuci, kang dedalem ana ing kita, ikureksanen.15Kowé wis padha sumurup, menawawong-wong ing tlatah Asia-Cilik ikupadha nyingkur aku; kalebu Figelus lanHérmogenès.16Muga Gusti karsa paring sih-rahmatmarang Onésiforus sabrayat, kang wusbola-bali gawé senenging atiku. Wongiku ora isin niliki aku ana ing pakunjaran.

2 TIMOTIUS 1.17–2.5 417Nalika ana ing Roma, wis ngudinggolèki aku lan iya wis bisa nemoniaku.18Muga Gusti karsa maringaké sih-rahmaté marang wong mau mbésuk ingdinané Gusti. Sapira anggoné leladi anaing Éfesus, kowé luwih ngerti katimbangaku.

21Mulané, hé anakku, disantosamarga saka sih-rahmat kang ana ing

Kristus Yésus.2Apa kang wis kokrungu saka akukang sineksènan déning wong akèh,iku pitayakna marang wong-wong kangpadha kena dipracaya, kang uga bisamemulang wong liya.3Mèlua nandhang sangsara kayadénéprajurité Kristus Yésus kang utama.4Prajurit kang lagi perang iku oramreduli marang prakara-prakara kangmagepokan karo panguripané, supayamarga saka mangkono iku ndadèkakésenenging komandhané.5Wong kang mèlu tetandhinganiku anggoné bisa olèh makuthaningkamenangan mung menawa manuttatanan olah-raga.

2 TIMOTIUS 2.6–12 56Wong tani kang panyambut-gawénékanthi rekasa iku kuduné kang wiwitanngrasakaké wohing pagawéané.7Apa kang dakkandhakaké iku gatèkna,amarga Gusti bakal paring pangerti babsamubarang marang kowé.8Élinga: Yésus Kristus, kang wuskawungokaké saka antarané wong mati,kang dadi tedhaké Daud, miturut Injilkang dakwartakaké.9 Iya marga saka martakaké Injiliku, aku nandhang sangsara, malahkablenggu kayadéné durjana, nangingpangandikané Allah ora bisa kablenggu.10Mulané, kalawan sabar aku nglakoniiku kabèh kanggo para pepilihané Allah,supaya wong-wong iku iya padha olèhkarahayon ana ing Kristus Yésus kalawankamulyan kang langgeng.11 Iki tembung kang bener, "Menawakita ndhèrèk Panjenengané ana ingsédané, kita iya ndhèrèk Panjenenganéana ing wunguné.12Menawa kita tegen, kita iyabakal ndhèrèk ngerèh bareng karoPanjenengané. Menawa kita nyélakiPanjenengané, kita iya bakal disélakiPanjenengané.

2 TIMOTIUS 2.13–19 613Menawa kita ora setya, Panjenenganétetep setya, awit Panjenengané ora bisanyélaki sarirané piyambak."14Wong-wong padha élingna lanpituturana ing bab iku kabèh kalawantemenan ana ing ngarsané Allah, supayaaja padha mbulet tembungé, amargaiku ora ana gunané babar pisan, malahngisruhaké kang padha ngrungokaké.15Udinen, supaya kowé pantes anaing ngarsané Allah anggonmu dadi abdikang ora usah isin, kang ngundhangaképangandikaning kayektèn kalawan terusterang.16Nanging singkirana tetembungankang ngayawara lan panyenyamah kangmung nambahi duraka.17Tembungé wong-wong kangmangkono iku sumebar kaya lelarakangker. Himénéus lan Filétus ikupanunggalané wong-wong iku,18kang wis nyimpang saka kayektènsarana anggoné mulangaké yènpatangèn kita wis kelakon, sarta margasaka iku banjur gawé rusaking pracayanéwong sawatara.19Nanging tetales kang dipasang déningAllah iku santosa lan nganggo tenger

2 TIMOTIUS 2.20–23 7

tulisan, surasané, "Gusti nguninganisapa kang dadi kagungané," lan "Sabenwong kang nyebut asmané Pangéran ikusupaya ninggal pialané."20 Ing sajroning omah gedhé iku kangtinemu ora mung prabot emas lanpérak, nanging uga barang-barangkang kagawé saka kayu lan lemah;kang kawitan iku kapigunakaké kanggokapreluan kang luhur, déné kangpungkasan iku kanggo kapreluan kangkurang luhur.21Menawa wong nucèkaké awaké sakapiala, iku bakal dadi praboting omahkang mulya, iku disucèkaké, dianggeppantes tumrap kang duwé lan dicawisakékanggo sadhénggah pakaryan kangbecik.22Mulané ngedohana hawa-napsunéwong anom, ngudia kaadilan, kasetyan,katresnan lan tentrem-rahayubebarengan karo wong-wong kangpadha nyebut Pangéran kalawan ati kangtulus.23Sakèhing prakara kang diothak-athik,kang tanpa budi lan kang ora pantesiku singkirana. Kowé sumurup, yènprakara-prakara iku nuwuhaké dredah.

2 TIMOTIUS 2.24–3.3 824Mangka abdiné Gusti iku ora kenacecongkrahan, nanging kudu sumanakmarang wong kabèh. Kudu bisa mulang,sabar,25 lan kalawan alus bisa nuntunwong kang seneng nglawan, sababmbokmenawa Gusti maringi wewenganmarang wong-wong mau bisa mratobat,sarta nuntun wong-wong mau ngantipadha wanuh marang kayektèn;26 lan sarana mangkono, banjur padhaéling manèh, marga wis uwal sakakala-jireting Iblis, kang wis ngendhalèniwong-wong iku nindakna kekarepané.

31Sumurupa, yèn ing dina-dinapungkasan bakal ana mangsa kang

rekasa.2Wong bakal padha mung mikirawaké dhéwé lan karem bandha. Bakalpadha umuk lan gumunggung, bakaldadi tukang mitenah, bakal wani karowong tuwa sarta ora ngerti ngaturaképanuwun, ora mreduli marang agama,3ora ngerti olah-tresna, ora gelemrukun, seneng ngala-ala wong, ora bisangendhalèni dhiri, galak, ora senengkang becik,

2 TIMOTIUS 3.4–10 94 seneng cidra, ora mulur nalaré,kumenthus, luwih seneng nurutihawa-napsuné katimbang nurut marangAllah.5Anggoné padha nindakaké pangibadahmung cara lair baé, nanging sajatinépadha nyélaki sawabé, wong-wong ikudohana!6Sabab ing antarané wong-wongiku ana kang padha nylimpet lumebuing omahé wong liya lan mbebujukwong-wong wadon kang ringkih kangkabotan dosa sarta kawengku déninghawa-napsu rupa-rupa,7kang sanadyan kepéngin tansahkawulang, nanging ora tau bisa sumurupmarang kayektèn.8Padha kaya Yanès lan Yambrèsanggoné padha nglawan Musa,mangkono uga wong-wong mau padhanglawan kayektèn. Pikirané bobrok lanpracayané ora sembada.9Nanging wong-wong iku wis mesthiora bakal luwih maju, amarga kayadénéYanès lan Yambrès, bodhoné iku bakalkonangan déning wong kabèh.10Nanging kowé wis nampa lannindakaké piwulangku, caraku urip,

2 TIMOTIUS 3.11–16 10

panemuku, pracayaku, kasabaranku,katresnanku lan katemenanku.11Kowé wis mèlu tampa panganiayalan nandhang sangsara kaya kangwis dakrasakaké ing Antiokhia lan ingIkonium sarta ing Listra. Sakèhingpanganiaya iku daklakoni lan Gusti wisngluwari aku saka iku kabèh.12Pancèn saben wong kang nedyaurip kalawan nindakaké pangibadah ingsajroné Kristus Yésus, iku bakal tampapanganiaya.13Déné wong ala lan culika iku alanébakal saya ndadra, padha nasaraké landisasaraké.14Nanging kowé ngantepana kayektènkang wis koktampa lan kokyakini,kalawan tansah éling marang wong kangwis mulangaké iku marang kowé.15Élinga uga, yèn wiwit cilik kowé wiswanuh Kitab Suci, kang bisa ngolèhakékawicaksanan marang kowé lan nuntunkowé marang karahayon marga sakapracaya marang Kristus Yésus.16Sakèhing tulisan ing Kitab Suci ikukawangsitaké déning Allah lan migunanikanggo memulang, kanggo melèhakékaluputan, kanggo mbangun kelakuan

2 TIMOTIUS 3.17–4.5 11

tuwin kanggo nggulawenthah wongsajroning kayektèn.17Marga saka mangkono saben wongkagungané Allah iku disamektani kanggonindakaké sakèhing panggawé becik.

41Ana ing ngarsané Allah lan KristusYésus kang bakal ngadili wong kang

urip lan kang mati, aku pitutur marangkowé ing satemené, demi rawuhé sartademi Kratoné.2Kowé nggelarna pangandika,samektaa ing waktu kang becik utawakang ora becik, nuduhna apa kangsalah, ngélingna lan mituturana kalawansakèhing kasabaran lan piwulang.3Amarga bakal tumeka ing waktuné,wong bakal ora bisa nampani manèhpiwulang kang becik, nanging bakalpadha ngumpulaké guru-guru kangdikarepaké kanggo maremaképepénginaning kupingé.4Bakal padha ngingeraké kupingé sakakayektèn lan ngrungokaké dongèng.5Nanging kowé, dibisa ngemudhèniawakmu ing sajroning samubarangkabèh, disabar sajroning nandhangsangsara, nindakna pagawéané juru-

2 TIMOTIUS 4.6–12 12

warta Injil, lan nglakonana kuwajibaningleladi!6Mungguh aku iki, getihku wis wiwitkaesokaké minangka pisungsung lanajalku wis cedhak.7Aku wis mungkasi tetandhingan kangutama, aku wis tekan garis wekasan,aku wis ngantepi ing pracaya.8Saiki aku wis cinawisan makuthaningkayektèn, kang bakal kaparingakémarang aku déning Gusti, Hakim kangadil, ing titi-mangsané; nanging oramung kanggo aku baé, malah ugakanggo sakèhing wong kang padhacecengklungen marang rawuhé.9Udinen supaya kowé énggal bisanemoni aku,10Démas wis ninggal aku awit kepéncutmarang donya iki, lan wis mangkatmenyang Tésalonika. Krèskès wis lungamenyang Galatia lan Titus menyangDalmatia.11Mung Lukas kang isih nunggal karoaku. Markus pethuken lan ajaken mréné,awit anggoné leladi migunani aku.12Tikhikus wis dakkongkon menyangÉfesus.

2 TIMOTIUS 4.13–18 1313Yèn kowé mréné, jubah kangdaktinggal ana ing Troas ing omahéKarpus iku cangkingen lan uga buku-bukuku, sing prelu dhéwé buku kangdigawé saka walulang.14Alèksander tukang tembaga iku,wis nindakaké piala akèh marang aku.Iku bakal diwales déning Gusti miturutpanggawéné.15Kowé uga sing waspada marangwong iku, awit banget anggoné nglawanpiwulang kita.16Nalika aku ngaturaké panjawab ingpengadilanku kang kapisan, ora anawong siji-sijia kang mbélani aku, kabèhpadha ninggal aku -- bab iku muga ajaditempuhaké marang wong-wong mau --17nanging Gusti wis ngamping-ampingiaku lan nyantosakaké aku, supayalantaran aku, Injil kaundhangaké wutuhlan sakèhing wong dudu Yahudi padhangrungokaké! Sarana mangkono, akuluwar saka cangkemé singa.18Gusti bakal ngluwari aku sakasarupaning panggawé ala. Panjenenganébakal milujengaké aku, nganti akulumebu Kratoné ing swarga. Kaluhuran

2 TIMOTIUS 4.19–22 14

kagema Panjenengané ing salawas-lawasé! Amin.19Salam marang Priska lan Akwila lanmarang brayaté Onésiforus.20Érastus kari ana ing Korintus lanTrofimus daktinggal lara ana ing Milétus.21Udinen anggonmu mréné sadurungémangsa bedhidhing. Salam saka Ébuluslan Pudès sarta Linus lan Klaudiaapadéné saka sadulur kabèh.22Gusti mugi nunggil ing rohmu.Sih-rahmaté nunggila ing kowé!

Titus

11Saka Paulus, abdining Allahlan rasulé Yésus Kristus, kanggo

ngrumati pracayaning para pepilihanéAllah sarta kawruh ing bab kayektèn,kaya kang kababar ing pangibadah kita,2kadhasaran pangarep-arep marangurip langgeng kang sadurungéwiwitaning jaman wis kaprasetyakakédéning Allah kang ora cidra.3 Ing waktu kang kinersakaké,Panjenengané wis medhar pangandikaana ing pangundhanging Injil, kang wiskapitayakaké marang aku cundhuk karodhawuhing Allah, Pamarta kita.4Marang Titus, anakku kang satuhuawit saka tunggal pracaya: Sih-rahmatlan tentrem-rahayu saka Allah SangRama lan Kristus Yésus, Pamarta kita,anaa ing kowé.5Kowé daktinggal ana ing Kréta, supayamranata apa kang isih prelu ditata sartasupaya ngangkat pinituwa-pinituwaana ing saben kutha, kaya kang wisdakwelingaké marang kowé,

TITUS 1.6–11 26yaiku para wong kang tanpa cacad,kang somahé siji, kang anak-anaképadha pracaya lan ora didakwa margauripé ora pantes tuwin ora tumata.7Amarga pamomonging pasamuwaniku dadi juru-pranatané padalemaningAllah, mulané kudu tanpa cacad, oragumunggung, ora gampang nepsu, oraseneng endem-endeman, ora brangasan,ora srakah,8nanging seneng awèh pamondhokan,seneng marang kang becik, wicaksana,adil, salèh, bisa ngendhalèni dhiri9 sarta ngantepi pitembungan kangbener, kang cundhuk karo piwulang kangsanyata, supaya bisa mituturi wongadhedhasar piwulang iku tuwin bisangyakinaké wong kang padha nglawan.10Amarga wis akèh wong kang uripépadha ora tumata, luwih manèh sakapanunggalané wong kang ngugemipranatan tetak; iku padha nasarakéwong nganggo tembung-tembungngayawara.11Wong-wong kang kaya mangkonoiku kudu dibungkem, awit iku gawékisruhing brayat akèh kalawan piwulangé

TITUS 1.12–2.1 3

kang ora patut, supaya olèh kauntungankang nistha.12Ana panunggalané wong-wong iku,yaiku nabiné dhéwé, iku tau kandhamangkéné, "Dhasar wong Kréta ikutukang goroh, kéwan galak lan wongdremba kang kesèd."13Paseksi mangkono iku bener. Awitsaka iku welèhna kang banget, supayapracayané dadi pulih,14 sarta aja manèh-manèh nggatèkakémarang dongèng-dongèng Yahudi lanangger-anggering manungsa kangnyingkur kayektèn.15Tumrap wong kang suci, samubarangkabèh iku resik, nanging tumrap wongkang najis lan kang ora pracaya, ora anabarang siji baé kang resik, awit pikiranélan osiking atiné najis.16Wong-wong iku ngakuné padhawanuh marang Allah, nanging kalawantingkah-lakuné, padha nyélakiPanjenengané. Padha njemberi lanmurang sarak sarta ora bisa nindakakésamubarang kang becik.

21Nanging kowé, wartakna apa kangcundhuk karo piwulang kang satuhu.

TITUS 2.2–8 42Para wong lanang kang wis tuwasupaya padha urip kajèn, prasaja,wicaksana sarta mantep ing pracaya, ingkatresnan lan katemenan.3Mangkono uga para wong wadon kangwis tuwa, iku padha mujudna anggonédadi wong ngibadah, aja mitenah, ajakarem ngombé anggur, nanging bisamemulang prakara-prakara kang becik,4 lan sarana mangkono bisa merdiwong-wong wadon kang isih enom,supaya padha tresna marang kanglanang tuwin marang anak-anaké,5urip kalawan wicaksana lan suci,sregep mranata balé-omahé, becik atinésarta sumuyud marang kang lanang,supaya pangandikané Allah aja ngantidicecamah.6Mangkono uga para wong nom-noman, padha pituturana, supaya padhabisa ngendhalèni awaké dhéwé ingsadhéngah prakara,7 lan kowé dhéwé dadia tuladhaing bab nindakaké panggawé becik.Anggonmu memulang dikalawan jujursarta tumemen,8 tetembunganmu disatuhu lan tanpacacad, satemah wong kang nglawan

TITUS 2.9–14 5

padha dadi wirang, amarga ora anaprakara-prakara ora becik kang kenakanggo ngala-ala kita.9Para abdi padha pituturana supayasumuyud marang bendarané tumrapsadhéngah prakara, lan padha gawéasenenging atiné lan aja mbantah,10aja clemer, nanging tansah nélaknaanggonmu temen lan setya, supayamarga saka mangkono tumrap ingsadhéngah prakara, padha ngluhuraképiwulangé Allah, Pamarta kita.11Awitdéné sih-rahmaté Allah kangnylametaké manungsa kabèh iku wiskababar.12 Iku merdi marang kita, supayakita ninggal pamblasar lan pepénginankadonyan sarta supaya kita urip kalawanwicaksana, adil tuwin ngabekti ana ingdonya samengko iki,13kalawan nganti-anti kaleksananingpangarep-arep kita kang kalubèranberkah karahayon lan ngatingalakékamulyaning Allah kang mahaagungsarta Pamarta kita Yésus Kristus,14kang wis masrahaké sariranékanggo kita, supaya ngluwari kitasaka sakèhing piala sarta nucèkaké

TITUS 2.15–3.4 6

kagem Panjenengané, umat kagunganépiyambak, kang taberi ing panggawébecik.15 Iku mau kabèh kandhakna, wong-wong padha pituturana lan welèhnakalawan prabawamu ing sakatogé. Ajanganti ana wong kang ngrèmèhakékowé.

31Wong-wong padha élingna,supaya padha sumuyud marang

pamaréntah lan para kang ngastapangwasa, mbangun-turuta sartapadha cumadhang marang sadhéngahpanggawé becik.2Aja padha nyenyamah, aja padharegejegan, nanging padha disumanaklan dialus ing budi marang sadhéngahwong.3Amarga ing mauné urip kita iyapadha tanpa budi: wangkal, nasar,kawengku ing hawa-napsu rupa-rupalan kanikmatan kadonyan, urip ingsajroning piala lan drengki, rusuh,sengit-sinengitan.4Nanging bareng kamirahaning Allah,Pamarta kita, wis kababar, sartakatresnané marang manungsa,

TITUS 3.5–10 75 ing waktu iku Panjenenganénylametaké kita, ora marga sakapanggawé becik kang wis kita lakoni,nanging marga saka sih-rahmatésarana padusan-lair-manèh lan margakaanyaraké déning Roh Suci,6kang wis kaparingaké marang kitadéning Yésus Kristus, Pamarta kita,7 supaya kita, kang wis kabenerakédéning sih-rahmaté, padha wenangnampani urip langgeng, cundhuk karopangarep-arep kita.8 Iki tembung kang satuhu lan karepkusupaya kowé kanthi yakin luwihngantepaké, supaya wong-wong kangwis padha pracaya marang Allah, padhangudi kanthi temen-temen nglakonipanggawé becik. Iku kang prayoga lanmigunani tumrap manungsa.9Nanging singkirana bebantahankang ora teges, prakara sarasilah,apadéné padudon lan regejegan babangger-anggering Torèt, amarga kabèhiku ora ana gunané sarta muspra.10Wong kang njalari crah, menawa wiskokpituturi pisan, pindho, iku adohana.

TITUS 3.11–15 811Kowé mangerti, yèn wong kangkaya mangkono iku nasar temenan lanngukum awaké dhéwé kalawan dosané.12Sawisé aku kongkonan Artémasutawa Tikhikus mréné nemoni kowé,udinen bisané kowé nemoni aku anaing Nikopolis, awit wis dakniyati arepmanggon ana ing kono sasuwénémangsa bedhidhing iki.13Zénas ahli Torèt lan Apolos, padhatulungana sacukupé, supaya lakuné ajanganti kekurangan sawiji apa.14Sarta wong-wong kita cikbèn padhasinau nglakoni pagawéan kang migunani,supaya bisa nyukupi kabutuhaning uripkang baku, amrih uripé aja nganti tanpaguna.15Wong kabèh kang bebarengan karoaku padha kirim salam. Salamku marangwong-wong kang padha tresna marangaku kabèh sajroning pracaya. Sih-rahmatmuga nunggila ing kowé kabèh!

Filemon

11Saka Paulus, wong ukuman margasaka Kristus Yésus, lan saka Timotius

sadulur kita tunggal pracaya marangFilémon kang kinasih, kancaku tunggalgawé,2 lan marang Apfia, sadulurku wadontunggal pangandel, sarta marangArkhipus, kanca kita sapagawéan,tuwin marang pasamuwan kang ana ingomahmu.3Sih-rahmat lan tentrem-rahayu sakaAllah Rama kita lan saka Yésus Kristus,anaa ing kowé kabèh.4Aku saos sokur marang Allahku,samangsa aku ngèlingi kowé sajronépandongaku,5 sabab aku wis krungu babkatresnanmu marang para suci lanbab pracayamu marang Gusti Yésus.6Lan aku ndongakaké, supayaanggonmu tunggal pracaya iku mèlumbangun kawruh prakara-prakara kangutama ana ing antara kita kagem Kristus.

FILEMON 1.7–14 27Saka katresnanmu, aku wis nampakabungahan gedhé lan pambombongmarga kowé wus nglipur atiné para suci,Sadulurku!8Marga saka iku, sanadyan anasajroning patunggilané Kristus, aku bisabaé awèh préntah marang kowé bab apakang wajib koklakoni,9éwasamono ngèlingi katresnanmuiku, luwih prayoga yèn aku duwépanjaluk marang kowé mangkéné: AkuPaulus kang wus tuwa, luwih-luwih saikikinunjara marga saka Kristus Yésus,10duwé panjaluk marang kowé, babanakku kang daktemu nalika aku anaing sajroné pakunjaran, yaiku Onésimus.11Biyèn, wong iku pancèn ora migunanimarang kowé, nanging saiki maédahibanget marang kowé, samono ugamarang aku.12Wong mau, kang dadi woding atiku,dak kongkon bali mèlu kowé.13Sanyatané, mauné arep dakendhegana ing pakunjaran, minangka sesulihmungladèni aku sajroné dikunjara margasaka Injil,14nanging tanpa palilahmu, aku orawani tumindak apa-apa, supaya prakara

FILEMON 1.15–20 3

kang becik iku aja nganti kok tindakakékaya-kaya kanthi kapeksa, nangingkanthi lega-lila.15Sabab, mbokmenawa sarana patrapmangkono iku wong mau kapisahakésaka kowé kanggo sawatara mangsa,supaya kowé bisa mengku ing salawasé,16ora kaya batur manèh, nangingluwih saka iku, yaiku kayadéné sadulurtunggal pracaya kang kinasih. Kanggonéaku, pancèn iya wus mangkono iku,saya manèh tumrap kowé, dadia carakamanungsan semono uga ana ingGusti.17Yèn aku kokanggep kanca tunggalpracaya, wong iku iya tampanana kayaanggonmu nampani aku dhéwé.18Déné yèn wong mau wis gawérugimu, utawa utang marang kowé, akukang bakal nanggung --19aku Paulus, kang nanggung kanthitulisaning tanganku iki: Aku kang bakalnglunasi. Beciké aku aja nganti ngucap,"Menawa kowé uga utang marang aku",yaiku awakmu dhéwé.20Sadulurku, muga-muga kowémigunanana tumrap aku ana ing Gusti:Lipuren atiku ana ing Kristus.

FILEMON 1.21–25 421Kanthi ngugemi ing pambangun-turutmu, layang iki daktulis kanggokowé. Aku mangerti yèn kowé bakaltumindak ngluwihi panjalukku.22Kajaba saka iku, aku ugacawisana pamondhokan, marga sakapandongamu, aku duwé pangarep-arepyèn aku bakal bisa bali manèh.23Salam marang kowé saka Épafras,kancaku sapakunjaran marga sakaKristus Yésus,24 lan saka Markus, Aristarkhus, Démaslan Lukas padha kancaku sapagawéan.25Sih-rahmaté Gusti Yésus Kristusnunggila ing rohmu!

Ibrani

11Sawusé ing jaman biyèn Allahngandika marang para leluhur kita

nganti marambah-rambah sarta kalawanpatrap mawarna-warna lantaran paranabi,2 ing jaman pungkasan iki Panjenenganéwis ngandika marang kita lantaran KangPutra, kang wis katetepaké dadiahli-warisé samubarang kabèh; laniya lantaran Panjenengané, Allah wisnitahaké jagat raya.3Panjenengané dadi cahya kamulyanéAllah sarta gambar kawontenaning Allahing sanyatané lan nyanggi samubarangkabèh sarana sabdané kang kebakpangwaos. Sawisé rampung anggonémbirat dosa, Panjenengané lenggah ingsatengené Kang Mahaagung ana ingngaluhur;4ngungkuli sakèhé malaékat, padhakaya pinunjuling asmané kang wiskaparingaké marang Panjenengané kangluwih unggul katimbang asmané paramalaékat mau.

IBRANI 1.5–10 25Awit sapa ta panunggalané paramalaékat kang tau dingandikanimangkéné, "Sira iku Putraningsun!Sira wis sunputrakaké ing dina iki?"sarta "Ingsun bakal dadi Ramané, lanPanjenengané bakal dadi Putraningsun?"6Apamanèh nalika Panjenenganémaringaké Ingkang Putra Pambajengmarang jagat, Panjenengané ngandika,"Sakèhé malaékating Allah kudunyembah Panjenengané."7Tumrap para malaékat Panjenenganéngandika, "Kang ndadèkaké paramalaékaté dadi prahara sarta paraabdiné dadi geni kang ngalad-alad."8Nanging tumrap Kang Putra, "Dhuh,Allah, dhampar Paduka punika langgengsalaminipun, lantaran kaprabon Padukapunika lantaraning kayektosan."9 "Paduka punika tresna dhatengkaadilan saha sengit dhateng duraka,pramila, dhuh Allah, Allah Padukasampun njebadi Paduka mawi lisahingkabingahan, nglangkungi para mitraPaduka."10Lan manèh, "Dhuh Gusti, wiwitanipunPaduka ingkang nalesi bumi, saha langitpunika yasanipun asta Paduka.

IBRANI 1.11–2.2 311Sadaya punika badhé sirna, nangingPaduka tetep langgeng sarta sadayapunika badhé sami lungset kadospanganggé;12 saha badhé Paduka gulung kadosjubah, saha sami badhé kasantunankados panganggé, nanging Padukapunika lestantun sami, sarta taun-taunPaduka badhé tanpa wates."13Sapa panunggalané para malaékatkang naté dingandikani mangkéné,"Lungguha ana ing tengeningsun,nganti mungsuh-mungsuhirapadha sundadèkaké ancik-ancikingtlapakanira?"14Kabèh iku mau apa ora padha dadiroh kang ngladèni, kang kautus leladimarang wong-wong kang bakal marisikarahayon?

21Mulané kita kudu luwih teliti anggonkita nggatèkaké apa kang wis kita

rungu, supaya kita ora kéntir iliningbanyu.2Sabab menawa pangandika kangkadhawuhaké lantaran para malaékatiku tetep tumindak, sarta sarupanépanerak lan pambangkang iku tampapiwales kang murwat,

IBRANI 2.3–8 43kepriyé anggon kita bakal oncat,menawa kita nglirwakaké karahayonkang samono gedhéné, kang wiwitanékaundhangaké déning Gusti sartakaantepaké marang kita déning kangpadha ngrungokaké?4Déné Allah ngekahaké paseksinékanthi tandha-tandha lan mukjijat-mukjijat sarta pangwaos warna-warnaapadéné peparing Roh Suci, kangdiparingaké manut sakarsané.5 Jalaran Panjenengané ora nelukakéjagating jaman tembé, kang lagi kitarembug iki, marang para malaékat.6Ana wong kang nglairaké paseksi,mangkéné, "Manungsa punika punapata, déné ngantos Paduka èngeti, utawianaking manungsa, déné ngantosPaduka gatosaken?7Kanggé sawatawis wekdal sampunPaduka dadosaken langkung asorsakedhik tinimbang kaliyan paramalaékat, saha sampun Padukamakuthani kaluhuran tuwin kaurmatan,8 samukawis sampun Paduka telukakening sangandhaping tlapakanipun."Amarga sajroning nelukaké samubarangmarang Panjenengané, ora ana siji

IBRANI 2.9–11 5

baé kang kliwatan, kang ora telukmarang Panjenengané. Éwadéné ingsamengko kita padha durung weruhsamubarang kabèh wis ditelukakémarang Panjenengané.9Nanging, kang padha kita sumurupiyaiku Yésus kang sawatara mangsadidadèkaké luwih asor sathithiktinimbang karo para malaékat, kangjalaran nglampahi sangsara séda, banjurkaparingan makutha kamulyan lankaurmatan, supaya marga saka sih-rahmaté Allah, Panjenengané nglampahiséda iku kanggo manungsa kabèh.10 Jalaran pancèn wis sapantesé Allah --kang kagem Panjenengané sarta déningPanjenengané samubarang kabèh ikudititahaké, yaiku Allah kang nuntunwong akèh marang kamulyan, uganyampurnakaké Pangarep kang ngiridwong-wong iku marang karahayon,sarana nandhang sangsara.11 Jalaran Panjenengané kangnucèkaké, sarta para kang padhakasucèkaké iku asalé saka Siji; mulanéPanjenengané iya ora lingsem nyebutsadulur marang wong-wong iku,

IBRANI 2.12–16 612Pangandikané, "Kawula badhémartosaken asma Paduka dhateng parasadhèrèk Kawula, saha Kawula badhéngidungaken pangalembana dhumatengPaduka wonten ing satengahingpasamuwan."13Sarta manèh, "Aku bakal pracayamarang Panjenengané," lan manèh,"Satemené, lah iki Aku sarta para putrakang wis diparingaké déning Allahmarang Aku."14Kang iku sarèhné para putra iku iyapara anaking getih lan daging, mulanéPanjenengané banjur dadi padha karopara putra mau lan kadunungan kaananmangkono, supaya marga saka sédané,Panjenengané nyirnakaké Iblis kangngwasani pati;15kanthi patrap mangkono,Panjenengané ngluwari wong-wong,kang sajegé urip padha kawengku ingpangawulan marga saka wediné marangpati.16Awit satemené dudu paramalaékat kang dipenggalihakédéning Panjenengané, nanging trahéAbraham kang dipenggalihaké.

IBRANI 2.17–3.5 717Mulané, ing bab apa baéPanjenengané kudu dipadhakakékaro para sadhèrèké, supaya jumenengImam Agung kang welasan sarta setyamarang Allah, minangka panebus tumrapdosa-dosané umat.18Awit, sarèhné Panjenenganépiyambak wis nandhang sangsara margasaka kagodha, dadi Panjenengané sagedmitulungi wong kang padha kena ingpanggodha.

31Mulané, para Sadulur kang suci,kang padha olèh pandumaning

timbalan kaswargan, padha nggatèknamarang Yésus, Rasul sarta Imam Agungkang kita akoni,2kang setya marang Panjenenganékang wis njumenengaké, kayadéné Musauga setya ing padalemané Allah kabèh.3 Jalaran Panjenengané sembadakaparingan kamulyan kang ngluwihiMusa, padha kayadéné kang gawé omahluwih kajèn katimbang omah yeyasané.4Amarga saben omah digawé déningahliné gawé omah; nanging ahli kangyasa samubarang kabèh iku Allah.5Musa pancèn tumemen anggonédadi pelados ana ing padalemané Allah

IBRANI 3.6–11 8

sakwewengkoné kabèh, dadi pelados,supaya paring paseksi mungguh apakang ing tembé bakal dingandikakaké,6nanging Kristus kang jumeneng Putraiku mengku tanggel jawab kanthi setyatumrap padalemané; sarta padalemanéiku kita, angger kita padha kukuh ingpracaya sarta ing pangarep-arep kangkita gung-gungaké nganti tumeka ingwekasan.7 Jalaran saka iku, kaya kangkapangandikakaké déning Roh Suci,"Ing dina iki, menawa sira padha krunguswantené,8aja padha mangkotaké atinira,kaya nalika padha mbaléla, ing jamanpanyoba ana ing pasamunan,9 ing kono para leluhurira padha nyobamarang Ingsun, sarana ndadar Ingsun,sanadyan padha weruh pakaryan-pakaryaningsun, lawasé patang puluhtaun.10 Iya iku sababé Ingsun duka marangwong-wong iku sarta ngandika: Wong-wong iku tansah nasar atiné, sartapadha ora nyumurupi marginingsun,11 temahan Ingsun supaos sajroningdukaningsun: Wong-wong iku ora

IBRANI 3.12–17 9

bakal padha mlebu ing papanpaleremaningsun."12Para Sadulur, padha diwaspada,supaya ing antaramu aja ana kangkadunungan ati ala sarta ora pracayasatemah murtad saka Allah kang gesang.13Nanging padha éling-ingélingna ingsadina-dina sajroné isih bisa diarani"dina iki", supaya panunggalanmu ajaana kang dadi wangkot atiné, margasaka pamblithuking dosa.14 Jalaran kita wis padha olèhpanduman ana ing Kristus, angger kitapadha ngukuhi ing keyakinaning pracayakita kang wiwitan, nganti tumeka ingwekasan.15Nalika kapangandikakaké, "Ing dinaiki, menawa sira krungu swantené, ajapadha mangkotaké atinira, kaya nalikapadha mbaléla."16Sapa ta kang memungu dukaningAllah, sanadyan padha krungu swantené?Apa iku dudu wong-wong kang padhametu saka Mesir kairid déning Musa?17Sarta sapa kang dibendoni déningPanjenengané lawasé patang puluhtaun? Apa dudu wong-wong kang padha

IBRANI 3.18–4.3 10

nglakoni dosa sarta kang jisimé padhapating glimpang ana ing pasamunan?18Sapa kang wis disupaosi yènbakal ora padha lumebu ing papanpaleremané? Apa dudu wong-wong kangpadha ora mbangun-turut iku?19Dadiné kita padha sumurup, menawawong-wong iku padha ora bisa lumebuamarga padha ora pracaya.

41Marga saka iku, payo padhadiwaspada, supaya aja nganti ana

wong ing antaramu kang kaanggepkèri, sanadyan prasetya bab lumebuing paleremaning Panjenengané isihtumindak.2Amarga kita uga padha kawartanankabar kabungahan, padha kayawong-wong iku, nanging pangandikakang kawartakaké iku tanpa gunatumrap wong-wong mau, jalaranora tinunggilaké ing pracaya karowong-wong kang padha ngrungokaké.3Awit, kita kang padha pracaya,bakal lumebu ing papan palereman,kaya kang kapangandikakaké déningPanjenengané, "Temahan Ingsun supaossajroning dukaningsun: Wong-wongiku mesthi padha ora bakal lumebu

IBRANI 4.4–8 11

ing papan paleremaningsun" sanadyanpakaryané wis rampung wiwit jagattinalesan.4Amarga bab dina kapitu iku wis tauana pangandika mangkéné, "Lan ingdina kapitu Allah kèndel saka pakaryanékabèh."5 Ing pangandika iku, kita maca,"Wong-wong iku bakal ora lumebu ingpapan paleremaningsun."6Dadi, wus cetha menawa ana sawatarawong kang bakal lumebu ing papanpalereman iku, déné wong-wongkang wis luwih dhisik diwartani kabarkabungahan iku ora lumebu, amarga orapadha mbangun-turut.7Mulané, Panjenengané nemtokakédina manèh, yaiku "dina iki", nalikaPanjenengané ngandika lantaran Daudsuwé sawisé iku, kaya kang wis kasebuting ngarep mau, "Ing dina iki, menawasira padha krungu swantené, aja padhamangkotaké atinira!"8 Jalaran, saupama Yosua wisnglebokaké wong-wong iku ing papanpalereman, mesthi sawisé mangkonoAllah ora bakal ngandikakaké dina liyanémanèh.

IBRANI 4.9–14 129Dadi isih ana dina palereman, dinakapitu kanggo umaté Allah.10Awit sapa kang wis lumebu ing papanpaleremané Allah, wong iku dhéwéwis lèrèn saka sakèhing pagawéané,padha kaya Allah anggoné kèndel sakapakaryané.11Mulané luwih becik kita mbudi-dayalumebu ing palereman iku, supaya ajanganti ana kang tiba amarga nuladhamarang pambaléla kang kaya mangkono.12Sabab pangandikané Allah iku gesanglan kiyat sarta luwih landhep tinimbangsakèhing pedhang kang landhepkiwa-tengen. Nunjem jero ngantimisahaké nyawa lan roh, ros-rosanlan sungsum; bisa ngadili pikiran sartapangangen-angening ati kita.13Ora ana titah siji baé kang sinamarana ing ngarsané, jalaran samubarangkabèh katon ngeblak lan binuka ana ingngarsaning paningalé, kang mundhutsupaya kita padha ngaturaké tanggungjawab kita.14Sarèhné kita padha duwé ImamAgung Pinunjul, kang wus sumengkanratas sakèhing langit, yaiku Yésus,

IBRANI 4.15–5.3 13

Putraning Allah, mulané kita padhangantepana sahadat kita.15Awit Imam Agung kita iku duduimam agung kang ora bisa ngrasakakésakèhing kaapesan kita. Nanging malahkang padha karo kita, Panjenengané wisngalami kagodha nanging ora dameldosa.16Kang iku payo padha sowan kalawantatag marang dhamparing sih-rahmat,supaya kita olèh palimirma sarta nemusih-rahmat kang njalari kita kapitulunganing waktuné.

51Awitdéné saben imam agung, kangkapiji saka ing antarané manungsa,

iku katetepaké kanggo manungsaminangka pantaraning manungsa karoAllah, supaya nyaosaké pisungsung sartakurban karana dosa.2Panjenengané kudu saged tumutngraosaké kaanané para wong kangora ngerti lan kang kesasar, amargapanjenengané piyambak uga kebak ingkaapesan,3kang ngudokaké saos kurbanpanebusing dosa, ora mung kanggo paraumat, nanging uga kagem panjenenganépiyambak.

IBRANI 5.4–9 144Sarta ora ana wong kang nggunakakékaurmatan iku kanggo awaké dhéwé,nanging katimbalan déning Allah kayakang wis kelakon tumrap Harun.5Mangkono uga Kristus ora mulyakakésarirané piyambak sarana jumenengImam Agung, nanging kamulyakakédéning Panjenengané kang ngandikani,"Sira iku Putraningsun! Sira wisSunputrakaké ing dina iki,"6 iya kaya pangandikané Allah ingayat liyané manèh, "Sira iku dadiImam kanggo salawas-lawasé, manutpranatané Mèlkisèdèk."7Nalika sugengé cara manungsa,Panjenengané wis ngaturaké pandongasarta panyuwun kanthi pasambat lanmuwun marang Sang Rama, kang kwaosmilujengaké saka pati, sarta margasaka kamursidané Panjenengané wisdipiyarsakaké.8Sanadyan Panjenengané iku Putra,éwasamono wis sinau mbangun-turutsarana anggoné nandhang sangsara,9 lan sawisé Panjenenganékasampurnakaké, banjur dadi sumberingkarahayon kang langgeng tumrap

IBRANI 5.10–6.1 15

sakèhing wong kang mituhu marangPanjenengané,10 sarta Panjenengané katimbalandadi Imam Agung déning Allah, manutpranatané Mèlkisèdèk.11Mungguh prakara iku akèh kang kudupadha dakkandhakaké, ananging angèlditerangaké, marga kowé wis padhalamban menawa ngrungokaké.12Sabab sanadyan kowé kuduné wispadha dadi guru, yèn kapirid sakaing waktu, éwadéné kowé isih preludiwulang manèh bab dhasar-dhasaringpangandikané Allah sarta kowé isihmbutuhaké banyu susu, dudu pangankang akas.13Amarga saben wong kang isih butuhbanyu susu, iku durung ngerti piwulangbab kang bener, sabab isih dadi bayisuson.14Nanging pangan kang akas ikukanggo para wong diwasa, kang duwépangerti kang wus digladhi kanggombédakaké kang becik lan kang ala.

61Marga saka iku, payo padha ninggaldhasar-dhasar wiwitaning piwulang

bab Kristus sarta padha ngalih marangpiwulang kang sampurna. Kita aja nganti

IBRANI 6.2–7 16

masang manèh tetalesing pamratobatsaka panggawé-panggawé kang tanpaguna, sarta tetalesing pracaya marangAllah,2yaiku piwulang bab baptisan kangrupa-rupa, tumpangan tangan, tanginépara wong mati sarta paukumanlanggeng.3Sarta iku kang bakal padha kitatindakaké, menawa dadi keparengéAllah.4Sabab mungguh wong-wong kang wistau kapadhangan atiné, kang wis taungrasakaké peparing kaswargan sartakang wis tau kapanduman Roh Suci,5 lan kang wis ngrasakaké pangandikanéAllah kang utama sarta dayapangwasaning jaman kang bakalkelakon,6nanging padha murtad manèh, iku orabisa dianyaraké sapisan manéh ngantipadha mratobat, amarga padha nyalibPutrané Allah manéh kanggo awakédhéwé, sarta ngrèmèhaké Panjenenganéana ing sangarepé wong akèh.7Sabab bumi kang nyerot banyu udankang kerep tumiba ing kono, banjurngetokaké tanem-tuwuh kang maédahi

IBRANI 6.8–12 17

kanggo kang nggarap iku, nampa berkahsaka Allah;8nanging menawa bumi iku nuwuhakéeri bebondhotan lan rerungkudan, ikutanpa guna sarta wis cepak kena ingsupata, kang wekasané kaobong.9Éwadéné, para Sadulur kang kinasih,sanadyan aku padha pitutur mangkonomarang kowé, aku padha yakin menawakowé padha duwé prakara kang luwihbecik sarta isi karahayon.10Amarga Allah ora kurang adil,nganti Panjenengané kesupèn marangpanggawé lan katresnanmu kangkoktindakaké kagem asmané sranaanggonmu padha ngladèni para suci,kaya kang tansah padha koklakoni.11Nanging kang padha dakarep-arep,supaya saben wong panunggalanmupadha nélakna katemenan kang kayamangkono satemah bisa nggayuhkatemtuaning pangarep-arepmu, ngantitumeka ing wekasan,12 supaya kowé aja padha lamban,nanging padha nulad marang wong kangawit saka pracaya lan kasabarané padhaolèh warisan kang kaprasetyakaké iku.

IBRANI 6.13–18 1813Awitdéné nalika Allah maringaképrasetyané marang Abraham, wis supaosdemi Panjenengané piyambak, amargaora ana kang ngungkuli Panjenengané,14pangandikané, "Satemené sira bakalsunberkahi nganti lubèr sarta sira bakalsuntangkaraké dadi akèh banget."15Abraham ngentosi kalawan sabarsarta marga saka mangkono banjurnampi apa kang kaprasetyakaké marangpanjenengané.16Mungguh manungsa iku anggonésumpah demi kang luwih luhur sartasumpah iku minangka pikukuhé kangmungkasi sakèhing padudon.17Marga saka iku, nalika Allahkagungan karsa nedahaké amrihsaya ngyakinaké bab katemtuaningprasetyané marang wong-wong kangdadi ahli warisé, Panjenengané nanggelkanthi supaos,18 supaya marga prakara loro kang oraowah-owah mau -- ing bab iku mokalmenawa Allah iku cidra -- kita kangpadha ngupaya pangayoman, padha olèhpambereg kang kuwat amrih ngantepipangarep-arep kang kaprasetyakaké.

IBRANI 6.19–7.4 1919Déné pangarep-arep iku minangkajangkar kang kuwat lan santosa tumrapnyawa kita, kang wis ditibakaké tekansamburining geber,20kang wis dilebeti déning Yésusngrumiyini kita, nalika Panjenenganéjumeneng Imam Agung ing salawas-lawasé manut pranatané Mèlkisèdèk.

71Awitdéné Mèlkisèdèk iku ratu Salèmsarta imamé Allah Kang Mahaluhur,

kang methukaké sarta mberkahiAbraham, nalika Abraham kondur sakapaprangan ngalahaké para raja.2Abraham uga nyaosaké saprasepuluhésamubarang marang panjenengané.Asma Mèlkisèdèk iku ateges ratuningkaadilan, sarta uga raja Salèm, yaikurajaning tentrem-rahayu,3Panjenengané iku tanpa rama, tanpaibu, tanpa sarasilah, ora ana dina wiyosé,sarta sugengé ora ana wekasané, lansarèhné panjenengané kasamèkaké karoPutraning Allah, panjenengané lestarijumeneng imam ing salawasé.4Padha gatèkna, saiba luhurépanjenengané iku, déné Abrahamleluhur kita, nganti nyaosi saprasepuluhé

IBRANI 7.5–9 20

saka sakèhing jarahan kang becikdhéwé.5Manut angger-anggering Torèt,para turuné Lèwi kang padha tampakalungguhan imam, iku kang diwajibakénglumpukaké pisungsung prasepuluhansaka umat Israèl, yaiku para Saduluré,sanadyan wong-wong iku uga tedhakéAbraham.6Nanging Mèlkisèdèk, kang ora tunggalturun karo wong-wong iku, mundhutprasepuluhan saka Abraham sartamberkahi panjenengané kang wiskagungan prasetya iku.7Pancèn wis ora kena dibantah,menawa kang luwih asor diberkahidéning kang luwih luhur.8 Imam-imam kang padha nampaprasepuluhan iku wong-wong kang kenaing pati, déné Mèlkisèdèk kang uganampa prasepuluhan iku sineksènanmenawa Panjenengané iku tetep gesang.9Malah kena dikandhakaké, menawaalantaran Abraham, Lèwi kang wenangnampani prasepuluhan iku iya saospisungsung prasepuluhan,

IBRANI 7.10–16 2110amarga Lèwi isih ana ing sariraningleluhuré nalika Mèlkisèdèk methukakéleluhuré mau.11Marga saka iku, saupama lantarankaimamané Lèwi kasampurnan iku bisadigayuh -- jalaran marga kaimamaniku, umat Israèl wis nampa Torèt -- apasababé déné isih ana imam agung liyanékang prelu katetepaké manut pranatanéMèlkisèdèk, kang ora kasebut manutpranatané Harun?12Sabab, menawa pranataningkaimaman iku ganti, wis samesthinéangger-anggering Torèt iya bakal ganti.13Sabab Panjenengané, kangdikarepaké ing kéné iki, kalebu taler liya,saka taler iki ora ana sing tau leladi ingmisbyah.14Amarga wis disumurupi wong kabèh,menawa Gusti kita iku trah saka Yéhuda;déné tumrap taler iki Musa ora taungandikakaké apa-apa bab imam-imam.15Sarta bab iku saya tetéla manèh,menawa ana imam liyané kangkatetepaké kaya Mèlkisèdèk,16kang jumeneng imam ora alandhesanpranataning manungsa, ananging

IBRANI 7.17–22 22

alandhesan dayaning urip kang ora bisalebur.17Sabab tumrap Panjenengané anapaseksi mangkéné: "Sira iku dadi Imaming salawas-lawasé, manut pranatanéMèlkisèdèk."18 Ing sasisih, pranatan kang katetepakédhisik iku kabatalaké, menawa pranataniku ora nduwèni kakuwatan lan margasaka iku tanpa guna,19 -- sabab angger-anggering Torèt ikubabar pisan ora ngolèhaké kasampurnan-- nanging ing sisih liyané, pangarep-arep kang luwih prayoga katuwuhaké,kang nyedhakaké kita marang Allah.20Lan bab iki anggoné dumadi oratanpa sumpah. Wong-wong liyané ikuanggoné dadi imam pancèn tanpasumpah,21nanging Panjenengané iki nganggosupaos, amarga Allah kang ngandikamarang Panjenengané, "Gusti wis supaossarta Panjenengané ora bakal keduwung:Sira iku Imam ing salawas-lawasé" --22Marga saka iku Yésus wis daditanggelaning prajanjian kang luwihbecik.

IBRANI 7.23–27 2323Kang padha dadi imam iku cacahéakèh, awit padha ora bisa lestarianggoné jumeneng, jalaran kepalangdéning pati.24Nanging, sarèhning Panjenenganétetep jumeneng salawas-lawasé,kaimamané ora bisa lumèngsèr marangwong liya.25Mulané Panjenengané uga sagedmitulungi rahayu kalawan sampurnamarang sakèhing wong kang sowan ingngarsané Allah lumantar Panjenengané.Jalaran Panjenengané gesang ingsalawasé minangka Pantarané wong-wong mau.26Sabab iya Imam Agung kang kayamangkono iku kang kita butuhaké,yaiku kang mursid, tanpa salah, tanpablentong, kang kapisah saka para wongdosa sarta kasengkakaké ngungkulitingkat-tingkatané swarga,27Panjenengané ora kaya para imamagung liyané, kang saben dinanékudu nyaosaké kurban tumrap dosanédhéwé lan sawisé iku lagi tumrapdosané umat. Sabab prakara iku wiskatindakaké déning Panjenenganésapisan kanggo salawasé, nalika

IBRANI 7.28–8.4 24

Panjenengané ngurbanaké sariranépiyambak.28Sabab angger-anggering Torèt ikunetepaké para wong kang nandhangkaapesan dadi imam agung, nangingsupaos, kang kalairaké sawusé angger-anggering Torét, njumenengaké SangPutra, kang wis kadadosaké sampurnaing salawas-lawasé.

81Wosé kabèh kang kita rembug ikumangkéné: kita padha duwé Imam

Agung kang kaya mangkono, kanglenggah ing satengening dhamparé kangMahaagung ing swarga,2 sarta kang ngladosi pangibadah ingpapan kang suci, yaiku ing sajronékémah kang sejati, yasané Allah sartadudu gawéané manungsa.3 Jalaran saben imam agung kapatahnyaosaké kurban sarta pisungsung,mulané imam agung prelu kagungankang kapisungsungaké.4Saupama Panjenengané ana ing bumiiki, Panjenengané babar pisan ora bakaljumeneng imam, amarga ing kéné wisana kang padha nyaosaké pisungsungmanut angger-anggering Torèt.

IBRANI 8.5–9 255Anggoné padha leladi ana ing kémahiku minangka gambar lan wewayanganéapa kang ana ing swarga, kaya kangkapangandikakaké marang Musa,nalika arep ngadani yasa kémah,"gatèkna," mangkono dhawuhé, "kabèhiku kudu sira gawé manut conto kangwis katedahaké marang sira ana ingndhuwur gunung iku."6Nanging saiki Panjenengané wistampa ayahan kang luwih agung,amarga Panjenengané jumenengPantaraning prajanjian kang luwihmulya, kang linandhesan prajanji kanguga luwih mulya.7Sabab menawa prajanjian kangkawitan iku tanpa cacad, kang kapindhoora bakal digolèkaké panggonan manèh.8Déné Panjenengané nglepataké wong-wong iku nalika ngandika, "Satemené,bakal tumeka ing waktuné," mangkonopangandikané Gusti, "Ingsun bakalmranata prajanjian anyar kalawanturuné Israèl sarta turuné Yéhuda,9ora kaya prajanjian kang wissunpranata karo para leluhuré wong-wong iku, nalika Ingsun nganthiwong-wong iku sunirid metu saka tanah

IBRANI 8.10–13 26

Mesir. Amarga wong-wong iku padhaora setya marang prajanjianingsun,sarta Ingsun nampik wong-wong iku,"mangkono pangandikané Gusti10 "Iya iki prajanjian kang bakalsunpranata kalawan turuné Israèl sawiséwaktu iku," mangkono pangandikanéGusti "Ingsun bakal maringaké angger-anggeringsun ana ing budiné, sartasunserat ing atiné, satemah Ingsunbakal jumeneng Allahé sarta wong-wongiku bakal dadi umatingsun.11Sarta wong-wong iku ora bakal padhamulang manèh marang pepadhanéwarga utawa marang pepadhané sadulurkanthi ngucap: Wanuha marang Gusti!Amarga kang cilik dalah kang gedhé,kabèh bakal padha wanuh marangIngsun.12Awit Ingsun bakal paring sih-piwelastumrap kaluputané sarta ora bakalngèngeti marang dosa-dosané."13Nalika Panjenengané ngandikabab prajanjian anyar, iya mratélakakémenawa kang kawitan iku prajanjiankang wis dadi lawas. Sarta apa kangwis dadi lawas lan kadaluwarsa iku wiscepak sirnané.

IBRANI 9.1–6 27

91Anadéné mungguh prajanjiankang wiwitan iku uga pancèn ana

pranatan-pranatané bab pangibadahsarta bab pasucèn gawéané manungsa.2 Jalaran ana kémah kang kapasang,yaiku pérangan kang ngarep dhéwé laning kono ana cagak padamaran sartaméja kanggo roti caosan. Pérangan ikukaaranan pasucèn.3 Ing samburiné geber kang kapindhoana kémahé manèh siji kang diaranipasucèn pinunjul.4 Ing kono ana misbyahé padupan emassarta pethi prajanjian kang kalapis emaswarata; ing njeroné ana guci emas isimanna sarta teken kagungané Harunkang wis tau semi sarta watu blèbèkankang isi prajanjian,5 lan ing sandhuwuré ana kerubékamulyan loro kang ngaubi tutuppangruwatan. Nanging prakara iki ingsamengko ora bisa kacaritakaké kanthiwijang.6 Iya mangkono iku anggoné mranatapapan kang suci iku. Dadiné para imamtansah lumebu ing pérangan kémahkang ngarep dhéwé prelu nindakaképangibadahé,

IBRANI 9.7–11 287nanging ing kémah kang kapindho ikumung dilebeti imam agung piyambaksetaun sapisan, lan kudu ngastagetih kang kacaosaké marga sakasarirané piyambak sarta marga sakapanerak-paneraking umaté kang orakajarag.8Kalawan mangkono iku RohSuci anggoné nélakaké menawadalan menyang papan suci durungkawengakaké, salawasé kémah kangngarep iku isih ana.9 Iku minangka pasemon tumrap jamansaiki. Cundhuk karo iku ana kurbanlan pisungsung kang kasaosaké, kangora bisa ndadèkaké sampurna tumraprumangsaning atiné wong-wong kangpadha nyaosaké,10nanging mung magepokan karobab pangan, ombèn-ombèn sarta carasesuci rupa-rupa, yaiku pranatan-pranatan tata-lair kang mung tumindaknganti tumekané jaman samubarangkaanyaraké.11Ananging Kristus wis rawuh jumenengImam Agung tumrap prakara-prakarabecik kang bakal kelakon; Panjenenganéwis nglangkungi kémah kang luwih

IBRANI 9.12–15 29

gedhé lan luwih sampurna, kang orakayasa déning tangané manungsa, --tegesé dudu panunggalané kang tumitahiki --,12 sarta Panjenengané wis lumebeting pasucèn sapisan kanggo salawas-lawasé, ora ngasta getihé wedhus lanangsarta getihé pedhèt, nanging ngastarahé piyambak. Lan marga saka ikuPanjenengané wis ngangsalaké tebusankang langgeng.13 Jalaran, menawa getihé wedhuslanang sarta getihé sapi lananglan kepyuraning awuné pedhèt ikundadèkaké suciné wong kang najis,satemah padha kasucèkaké tata-lair,14méndahané manèh rahé Kristus,kang marga déning Roh kang langgengwis ngurbanaké sarirané piyambakkonjuk ing Allah minangka pisungsungkang tanpa cacad, iku bakal nucèkakérumangsaning ati kita saka panggawékang tanpa guna, supaya kita bisangabekti marang Allah kang gesang.15Mulané Panjenengané jumenengPantawisé prajanjian anyar, supayawong-wong kang wis katimbalan padhabisa tampa warisan langgeng kang

IBRANI 9.16–20 30

kaprasetyakaké, amarga wis ana kangséda kanggo nebus panerak-panerakkang ditindakaké sajroning prajanjiankang kawitan.16 Jalaran menawa ana layang wasiyat,ing kono iya kudu ana katrangan kangmratélakaké matiné kang gawé wasiyatiku.17Sabab layang wasiyat iku lagi sah,menawa kang gawé wasiyat iku wistilar donya, sabab wasiyat iku ora kenakatindakaké, sajroné kang gawé wasiyatmau isih urip.18 Iya iku sababé, prajanjian kangkawitan ora dianggep sah menawa tanpagetih.19Sabab nalika Musa wis ndhawuhakésakèhing pepakon miturut angger-anggering Torèt marang umat kabèh,banjur mendhet getihé pedhèt lan getihéwedhus lanang sarta banyu lan wuluabang sarta isop, banjur dikepyuraképiyambak ing kitab iku sarta marangumat kabèh,20kalawan ngandika, "Iki getihingprajanjian kang katetepaké déning Allahtumrap kowé."

IBRANI 9.21–26 3121Mangkono uga kémahé lan sakèhépiranti kang kanggo ing pangibadah iyapadha dikepyuri getih.22Sarta mèh samubarang kabèhkaresikaké sarana getih manut angger-anggering Torèt, sarta ora ana pangapuramenawa tanpa wutahing getih.23Dadiné, samubarang kang dadilambangé kabèh kang ana ing swargaiku kudu kasucèkaké kalawan patrapmangkono, nanging barang-barangkaswargan dhéwé kasucèkaké saranakurban-kurban kang luwih becikkatimbang iku.24Sabab Kristus ora lumebet ingpasucèn gawéaning tangané manungsakang mung dadi gegambarané kangsejati, nanging lumebet ing swargapiyambak prelu sowan ing ngarsanéAllah kanggo kapreluwan kita.25Panjenengané ora prelu bola-balilumebet ngurbanaké sarirané piyambak,kayadéné imam agung kang saben taunlumebet ing pasucèn ngasta getih kangdudu rahé piyambak.26 Jalaran menawa mangkono,Panjenengané kudu bola-bali anggonénandhang sangsara wiwit jagat iki

IBRANI 9.27–10.1 32

dititahaké. Nanging saiki Panjenenganémung sapisan anggoné ngetingalakésarirané, yaiku ing jaman wekasankanggo mbirat dosa sarana ngurbanakésarirané piyambak.27Kayadéné manungsa anggonékatetepaké mati mung sapisan baé, lansawisé iku diadili,28mangkono uga Kristus iya mungsapisan baé anggoné ngurbanakésarirané kanggo nanggel dosané wongakèh. Sawisé iku, Panjenengané bakalngatingalaké sarirané kang kapingpindhoné ora kanggo nanggel dosa,nanging kanggo maringaké karahayonmarang wong kang padha nganti-antiPanjenengané.

101 Ing sajroning angger-anggeré Torèt iku mung tinemu

wewayangané prakara-prakara becikkang bakal kelakon, dudu wujudéprakara-prakara iku dhéwé. Margasaka iku, sarana kurban kang padha,kang saben taun tansah dikurbanaké,angger-anggering Torèt ora bakalgawé sampurnané wong kang padhanindakaké pangibadah.

IBRANI 10.2–8 332 Jalaran saupama bisa kelakonmangkono, wong-wong rak ora padhanyaosaké kurban manèh? Sabab wongkang padha nindakaké pangibadah ikuora ngrumangsani dosa manèh, awitwis padha kasucèkaké sapisan kanggosalawas-lawasé.3Ananging iya marga saka kurban-kurban iku saben taun wong-wongpadha diélingaké bab anané dosa.4Sabab mokal menawa getihé sapilanang utawa getihé wedhus lanang bisambirat dosa.5Mulané nalika Panjenengané rawuhing jagat, Panjenengané matur, "Kurbansaha pisungsung mboten Padukakarsakaken -- nanging Paduka sampunnyawisaken sarira kanggé kawula --.6Kurban obaran saha kurbanpambirating dosa mboten ndadosakenkepareng Paduka.7Kawula lajeng munjuk: Lah punikakawula sowan; ing salebeting kitabgulungan wonten seratanipun babkawula supados nglampahi karsaPaduka, dhuh Allah kawula."8Sakawit Panjenengané matur, "Kurbansaha pisungsung, kurban obaran saha

IBRANI 10.9–14 34

kurban pambirating dosa sami mbotenPaduka karsakaken sarta mbotenndadosaken kepareng Paduka" --sanadyan kapisungsungaké manutangger-anggering Torèt --.9Nuli pangandikané, "Lah punikakawula sowan, badhé nglampahi karsaPaduka." Kang kapisan kasuwak déningPanjenengané, supaya kang kapindhobisa kelakon.10Amarga saka karsané iki, kita wisdisucèkaké sapisan kanggo salawas-lawasé sarana pisungsung awujudsarirané Yésus Kristus.11Sabanjuré saben imam ing sadina-dinané nindakaké ayahané sartabola-bali nyaosaké kurban kang padha,kang babar pisan ora bisa mbirat dosa.12Nanging, sawisé nyaosaké kurbankang mung siji baé karana dosa,Panjenengané banjur lenggah ana ingtengené Allah kanggo salawas-lawasé,13 sarta ing samengko Panjenenganémung ngantos-antos tekan waktunéanggoné mungsuh-mungsuhékadadèkaké ancik-anciking sampéyané;14 sabab sarana kurban siji baéPanjenengané wis damel sampurna

IBRANI 10.15–22 35

kanggo salawas-lawasé tumrap parawong kang padha kasucèkaké.15Lan Roh Suci uga maringi paseksimarang kita,16 sabab sawisé Panjenenganéngandika, "Iki prajanjian kang bakalsunanakaké karo wong-wong iku,sawisé dina-dina iku," Panjenenganébanjur ngandika manèh: "Ingsun bakalmaringaké angger-anggeringsun ana ingatiné, sarta sunserat ana ing budiné,17 sarta Ingsun ora ngènget-èngetmanèh marang sakèhing dosa lanpaneraké."18Dadi menawa iku kabèh wis kaapura,ora prelu ana kurban manèh kangkasaosaké marga saka dosa.19Kang iku para Sadulur, sarana rahéYésus, ing samengko kita bisa lumebuing pasucèn kanthi kendel lan mantep,20amarga Panjenengané wis mbikakdalan kang anyar sarta kang urip kanggokita metu ing geber, yaiku sariranépiyambak,21 lan kita duwé imam kang luhurtumrap padalemané Allah.22Mulané, payo kita padha sowan ingngarsané Allah kanthi ati kang tulus lan

IBRANI 10.23–27 36

éklas sarta kalawan iman kang teguh,amarga ati kita wis karesikaké sakarumangsaning ati kang ala lan badankita wis dikumbah nganggo banyu kangresik.23Payo padha dikukuh anggon kitangandhemi pangarep-arep kang wis dadipaugeman kita, jalaran Panjenengané,kang mrasetyakaké iku setya-tuhu.24Sarta payo padha nggatèkaké siji lansijiné, supaya kita padha atag-ingataging katresnan lan ing panggawé kangutama.25Kita aja padha ngedohi pakumpulan-pakumpulan pangibadah kita, kayapakulinané sawenèhing wong, anangingpayo padha éling-ingélingaké, luwihmanèh anggon kita ngerti menawa dinarawuhé Gusti wis saya cedhak.26Sabab menawa kita njarag gawédosa sawisé padha nampa kawruh babkayektèn, mesthi ora ana kurban manèhkanggo mbirat dosa iku.27Ananging, anané mung nunggutekané pangadilan kang nggegirisisarta geni kang ngalad-alad kang bakalngobong sakèhé wong kang mbaléla.

IBRANI 10.28–33 3728Menawa ana wong nampik angger-anggeré Musa, iku kaukum pati tanpapalimirma kanthi paseksiné wong loroutawa telu.29Méndah saya aboté paukuman kangkudu kasangga déning wong kangnyawiyah Putraning Allah, sarta kangnganggep najis marang rahing prajanjiankang nucèkaké wong mau, tuwinnyenyamah marang Rohing sih-rahmat!30 Jalaran kita sumurup marangPanjenengané kang ngandika, "Piwalesiku wewenangingsun. Ingsun kangbakal nindakaké piwales." Sarta manèh,"Pangéran bakal ngadili umaté."31Nggegirisi banget, menawa tumibaing astané Allah kang gesang.32Padha élinga marang mangsa kangwis kapungkur. Sawisé kowé tampapepadhang, kowé padha tahan nglakoniperang kang abot sarta nandhangsangsara,33dadia nalika kowé padha kagawétontonan kanthi diwewada sartadianiaya, samono uga nalika kowépadha mèlu ngrasakaké panandhangéwong-wong kang padha digawé kayamangkono mau.

IBRANI 10.34–11.1 3834Kowé pancèn padha ngrasakaképanandhangé wong-wong ukuman sartanalika barang darbèkmu dijarah, kowénampa iku kanthi bungah, amarga kowépadha sumurup, menawa kowé nduwènibandha kang luwih aji sarta langgeng.35Kang iku kowé aja padha ninggalkeyakinanmu, amarga gedhé ganjarankang wis kacawisaké.36Sabab kowé padha mbutuhakésabar-mantep, supaya sawisé kowénglakoni karsané Allah, padha nampaapa kang wis kaprasetyakaké iku.37 "Amarga kari sadhéla manèh,malah mung kurang sadhéla banget,Panjenengané kang bakal rawuh, bakaltedhak, lan ora nyumenèkaké rawuhé.38Nanging wong kagunganingsun kangbener iku uripé marga saka pracaya.Déné menawa mundur saka pracayané,Ingsun bakal ngemohi wong iku."39Balik kita iki dudu panunggalanéwong-wong kang mundur sakapracayané sarta nemahi karusakan,nanging wong-wong kang padha pracayalan kang kaparingan urip.

111Pracaya iku dhasaringsamubarang kang kaarep-arep

IBRANI 11.2–6 39

sarta buktining samubarang kang orakaton.2Awit iya marga saka pracaya ikuwis kaparingaké paseksi menawa Allahkarenan marang para leluhur kita.3Marga saka pracaya kita ngerti,menawa alam jembar iku wis katitahakédéning sabdaning Allah, satemahsamubarang kang katon iku dumadinésaka kang ora katon.4Marga saka pracaya Habél wisnyaosaké kurban marang Allah kangluwih becik katimbang kurbané Kain.Marga saka iku banjur kaseksènanmenawa Habél iku wong bener, amargapisungsungé ndadèkaké keparengéAllah sarta marga saka pracaya isih bisaguneman sawusé mati.5Marga saka pracaya Hénokh kapulung,supaya ora ngalami mati, sarta ora anawong kang bisa nemokaké, jalaran wiskapulung déning Allah. Awit sadurungékapulung, wis kaseksènan menawandadèkaké keparengé Allah.6Nanging menawa tanpa pracaya mokalyèn ndadèkaké keparengé Allah. Jalaransapa kang sowan marang Allah, iku kudupracaya menawa Allah iku ana, sarta

IBRANI 11.7–11 40

maringi ganjaran marang wong-wongkang padha temen-temen ngupayaPanjenengané.7Marga saka pracaya, Nuh -- sawisékaparingan pepènget déning Allah babkang durung disumurupi - ngèstokakédhawuh yasa prau kanggo nylametakékulawargané; lan marga saka pracayaiku panjenengané ngadili jagat sartadadi ahli-warising kayektèn, laras karopracayané.8Marga saka pracaya Abrahammbangun-turut, nalika katimbalansupaya bidhal menyang panggonan kangbakal ditampèni dadi pusakané, banjurbidhal mangka ora pirsa papan kangkatuju.9Marga saka pracaya, panjenenganémanggèn ing tanah kang kaprasetyakakéiku dadi wong ngamanca sarta ana ingkono panjenengané dedalem ana ingkémah karo Ishak lan Yakub, kang padhanunggil dadi ahli warisé prasetya.10 Jalaran panjenengané ngantos-antoskutha kang dhasaré karancang sartakayasa déning Allah.11Marga saka pracaya, sanadyanSara iku gabug, Abraham kagungan

IBRANI 11.12–16 41

putra-wayah, mangka yuswané wislungsé, amarga ngugemi menawaPanjenengané kang paring prasetya ikusetya-tuhu.12 Iya iku jalarané, saka wong siji,kang prasasat wis mati, sumebar tedhakturuné, kaya lintang ing langit sarta kayawedhi ing pinggir sagara kang tanpawilangan cacahé.13 Iku mau kabèh sédané sajroningpracaya, durung nganti nampani apakang kaprasetyakaké, nanging mungmirsani sarta ngawé-awé saka kadohan,lan padha ngakeni menawa dadi wongmanca sarta wong neneka ana ing bumiiki.14 Jalaran wong kang ngucap mangkonoiku nélakaké, menawa padha kepénginngupaya tanah wutah-rah.15Saupama padha ngèngeti tanah asalkang wis ditilar, padha kagungan waktukang ombèr kanggo kondur mrana.16Nanging saiki padha ngangen-angentanah wutah-rah kang luwih becik, yaikutanah wutah-rah kaswargan. MulanéAllah ora lingsem sinebut Allahé, amargaPanjenengané wis nyawisi kutha kanggowong-wong iku.

IBRANI 11.17–23 4217Marga saka pracaya Abrahamnalika kacoba, ngurbanaké Ishak.Panjenengané kang wis nampi prasetyaiku, kanthi éklas ngurbanaké putranéontang-anting,18 sanadyan marang panjenengané wisdingandikani, "Trah kang saka Ishak ikukang bakal kasebut turunira."19 Jalaran panjenengané manggalih,menawa Allah kwaos nangèkaké wong,sanadyan saka antarané wong mati,sarta saka ing kono anggoné prasasatnampèni wangsul putrané.20Marga saka pracaya, Ishak anggonémberkahi marang Yakub lan Esau kanthimirsani kang bakal kelakon ing tembé.21Marga saka pracaya, Yakub nalikandungkap sédané, mberkahi putranéYusuf sakaroné, banjur nyembah karoséndéan bongkoting tekené.22Marga saka pracaya, Yusuf nalikandungkap sédané, martosaké bab bakalbudhalé Banisraèl sarta paring piwelingbab layoné.23Marga saka pracaya, Musa sawusémiyos, diumpetaké déning rama-ibunélawasé telung sasi, amarga padha pirsa

IBRANI 11.24–29 43

menawa bayi iku bagus rupané sarta orawedi marang préntahé raja.24Marga saka pracaya, Musa nalikawis diwasa ora karsa sinebut putraningputriné Firaun,25 jalaran panjenengané milih nandhangsangsara bareng karo umaté Allah,katimbang ngraosaké kamuktèning dosakang mung sawatara mangsa,26 sarta nganggep, menawakarèmèhaké amarga Kristus ikubandha kang luwih aji katimbang karosakèhing raja-branané Mesir, awit kangdianti-anti iku ganjaran.27Marga saka pracaya, panjenenganénilar Mesir, ora ajrih marang dukanéraja; awit tansah madhep-mantepprasasat pirsa apa kang ora katon.28Marga saka pracaya, panjenenganémranata Paskah sarta pangepyuringgetih, supaya juru-tumpes anak-anakpambarep, aja nganti nggepok umat.29Marga saka pracaya, wong-wong ikupadha nyabrang Sagara Abang kayangliwati dharatan, mangka wong-wongMesir padha klelep, nalika uga padhanyoba mangkono.

IBRANI 11.30–35 4430Marga saka pracaya, bètèngé Yérikhopadha jugrug, sawusé diubengi pitungdina lawasé.31Marga saka pracaya, Rahab sundeliku, ora katut katumpes bareng karowong-wong duraka, amarga wusnampani para telik-sandi iku kalawanbecik.32Apa manèh kang kududakpratélakaké? Jalaran aku bakalkakurangan waktu, menawa aku arepnyaritakaké bab Gidéon, Barak, Simson,Yéfta, Daud lan Samuèl sarta para nabi,33kang marga saka pracaya wisnelukaké nagara-nagara, nindakakéapa kang bener, nampani apa kang wiskaprasetyakaké, mbungkem cangkemésinga-singa,34nyirep geni kang ngalad-alad.Wong-wong iku wis padha oncatsaka landhepé pedhang, wis nampakakuwatan sajroné kaapesan, wis padhadadi santosa sajroning paprangan sartawis ngunduraké wadya-balané mungsuh.35Para wong wadon wis padha nampanimanèh wong-wongé kang wis mati,jalaran padha ditangèkaké. Nangingwong-wong liyané padha pilih dipilara

IBRANI 11.36–12.1 45

sarta ora gelem diluwari, supaya padhatampa patangèn kang luwih becik.36Ana manèh kang dipoyoki landisiksa, lan ana uga kang dibanda sartadikunjara.37Padha dibenturi watu, digraji, dipatènikalawan pedhang; wong-wong iku padhanglembara kalawan manganggo walulangwedhus gèmbèl lan walulang wedhusjawa, padha nandhang kacingkrangan,kasangsaran sarta panganiaya.38 Jagat iki ora pantes kanggo wong-wong iku, mulané padha ngumbara anaing pasamunan sarta ing pagunungan,sajroning guwa-guwa sarta sela-selaninggunung.39Nanging wong-wong iku kabèh padhaora tampa apa kang kaprasetyakaké iku,sanadyan marga saka pracaya wis padhakaparingan paseksi kang becik.40 Jalaran Allah wis nyawisi kang luwihbecik tumrap kita; wong-wong ikuora bakal bisa nggayuh kasampurnanmenawa ora bareng kita.

121Sarèhné kita padha duwé seksiakèh, kayadéné méga kang

ngupengi kita, mulané payo padhambuwang sakèhing momotan sarta dosa

IBRANI 12.2–5 46

kang tansah ngganggu-gawé kita, sartakalawan sabar-mantep padha lumayuing pabalapan kang kawajibaké tumrapkita.2Payo padha kita lakoni kanthi mandengmarang Yésus, kang ngasta kita ingsajroning pracaya sarta kang nuntunpracaya kita marang kasampurnan, kangora ngétang kanisthan kalawan mantepmanggul salib, sulihing kabungahan kangkacawisaké kagem Panjenengané kangsamengko lenggah ana ing tengeningdhamparé Allah.3Padha tansah élinga marangPanjenengané, kang mantep anggonénahan pambantahé para wong dosakang samono kerasé iku marangPanjenengané, supaya kowé aja ngantipadha lesu sarta semplah.4Anggonmu perang nglawan dosa, ikudurung nganti padha ngwutahaké getih.5Apa kowé wis padha lali marangpitutur kang kadhawuhaké marang kowékaya marang para putra, "Hé anakku,aja nyepèlèkaké panggulawenthahéGusti, sarta aja padha nglokro menawakowé diélikaké;

IBRANI 12.6–11 476amarga Gusti matrapi marang wongkang ditresnani, sarta nggitiki wongkang kaanggep putra."7Menawa kowé padha ngalamidipatrapi, Allah iya ngrengkuh kowé kayamarang putra. Endi ta ana anak kang oratau dipatrapi déning bapakné?8Nanging menawa kowé ora taudipatrapi, kang kudu kasandhang déningsaben wong, dadiné kowé iku anak jadahlan dudu putra.9Sabanjuré, saka bapa kita kadonyan,kita wis padha kapatrapan, mangka iyapadha kita éringi, menawa mangkonoapa kita ora kudu padha luwih sumuyudmarang Ramané sakèhing roh, supayakita kepareng urip?10Bapa kita matrapi kita mung sawataramangsa miturut apa baé kang kaanggepbecik, nanging Panjenengané anggonématrapi kita iku murih beciké, supayakita kapanduman kasucèné.11Sarupaning patrapan iku samangsalagi kaparingaké pancèn orambungahaké, nanging nyedhihaké.Déné saterusé banjur metokaké wohingkayektèn kang njalari tentrem marang

IBRANI 12.12–18 48

wong-wong kang padha dikulinakaké ingbab iku.12Mulané, kencengna tangan kanglemes sarta dhengkul kang théklok;13 sarta ratakna dalan kang kaambahsikilmu, supaya kang pincang aja ngantikesléo, nanging dadi waras.14Padha ngudia rukun karo wongkabèh, sarta ngaraha marang kasucèn;jalaran tanpa kasucèn, ora ana wong sijibaé kang bakal ndeleng Gusti.15Padha diprayitna aja nganti ana wongkang ngoncati sih-rahmaté Allah, murihaja nganti ana oyod pait kang thukulsarta nuwuhaké rerusuh kang njemberiwong akèh.16Aja ana wong kang laku cabulutawa kang nduwèni napsu kang asorkaya Ésau, kang ngedol wewenangépambarep diijolaké pangan sapiring.17 Jalaran kowé padha sumurup,menawa sawisé mangkono, nalikaarep nampani berkah, ditampik, sababora olèh wewengan kanggo ndandanikaluputané, sanadyan anggoné ngupayaiku kanthi mbrebes mili.18Amarga kowé ora padha maraniapa kang bisa kagepok sarta geni kang

IBRANI 12.19–24 49

ngalad-alad, tuwin marang pepeteng,palimengan lan prahara,19marang unining kalasangka apadénéunining swara, kang ndadèkaké parakang padha krungu nganti padhanyuwun, supaya aja nganti dingandikanimanèh,20awit padha ora betah ngrungokakédhawuh iki, "Dalah kéwan baé menawaana kang nggepok gunung iku, kududibenturi watu."21Sanyata nggegirisi banget apa kangdipirsani iku, nganti Musa ngandika,"Aku giris banget lan gumeter."22Nanging kowé wis sowan menyangGunung Sion, menyang kuthanéAllah kang gesang, Yérusalèmkaswargan sarta marang golonganémalaékat maèwu-èwu, kumpulan kangmbungahaké,23 sarta marang pasamuwané parapambarep, kang jenengé wis padhakatulis ana ing swarga, sarta marangAllah, kang ngadili sakèhing wong, sartamarang rohé para wong mursid kang wiskasampurnakaké,24 sarta marang Yésus, Pantawiséprajanjian anyar, lan marang rah

IBRANI 12.25–29 50

pangepyuran, kang swarané luwih cethatinimbang karo getihé Habél.25Padha diprayitna, supaya ajanampik Panjenengané, kang medharpangandika. Jalaran menawa wong-wongkang nampik Panjenengané kang wisparing dhawuh pepènget ana ing bumiiki, ora bisa oncat, apamanèh kita,menawa kita nyingkur Panjenengané,kang ngandika saka ing swarga.26 Ing nalika iku swantené nggonjingakébumi, nanging samengko Panjenenganéparing prasetya, "Ingsun bakalngoregaké sapisan engkas, ora mungbumi baé, malah langit uga."27Tembung, "sapisan engkas" ikunuduhaké owah-owahané samubarangkang bisa digonjingaké, yaiku apa kangkatitahaké, supaya apa kang ora bisagonjing, iku lestari.28Kang iku, sarèhné kita padhanampani kraton kang ora bisa gonjing,payo padha ngaturaké panuwun lanpadha ngabekti marang Allah, miturutpatrap kang ndadèkaké keparengé,kalawan urmat lan wedi-asih,29 sabab Allah kita iku latu kangmemangsa.

IBRANI 13.1–7 51

131Katresnaning pasaduluran ikupadha rumatana!

2Kowé aja padha lali awèhpamondhokan marang wong, jalaransaka mangkono iku ana sawenèhingwong tanpa kasumurupan wis ngaturipasugatan marang para malaékat.3Padha élinga marang para wongukuman, jalaran kowé dhéwé uga wongukuman. Sarta padha élinga marangwong kang padha dianiaya, amargakowé dhéwé iya isih urip ana ing donyaiki.4Kowé kabèh padha ngajènana marangnenikahan sarta aja padha njemberipaturon, sabab Allah bakal matrapi parasundel lan kang laku jina.5Kowé aja padha karem bandhasarta padha marema karo apa kangkokduwèni. Awit Allah wis ngandika,"Ingsun ora bakal négakaké sira lan siraora pisan-pisan bakal suntilar."6Marga saka iku kanthi yakin kitabisa ngucap, "Gusti iku pitulunganku.Aku bakal ora wedi. Manungsa bisamanggawé apa marang aku?"7Padha élinga marang parapemimpinmu, kang wis nggelaraké

IBRANI 13.8–12 52

pangandikané Allah marang kowé. Padhagatèkna wekasaning sugengé sartapadha nulada pracayané.8Yésus Kristus iku tetep, ora éwah-gingsir, iya wingi, dina iki sarta ingsalawas-lawasé.9Kowé aja nganti padha kenadisasaraké déning piwulang warna-warna liyané. Kang becik yaiku menawaatimu kasantosakaké déning sih-rahmat,sarta ora marga déning pranatan babpangan kang ora maédahi marang wongkang nuruti iku.10Kita padha duwé misbyah, sartawong-wong kang padha ngladèni kémahiku ora kena mangan apa kang saka ingmisbyah kono.11Mungguh kéwan-kéwan kang getihékagawa lumebu menyang pasucèndéning imam agung minangka kurbanpambirating dosa, iku padha kaobonging saknjabané kémah.12 Iya iku sababé Yésus wis nandhangsangsara ana ing saknjabaning gapurakanggo nucèkaké umat kagunganésarana rahé piyambak.

IBRANI 13.13–18 5313Awit saka iku, payo padha sowanPanjenengané ana ing saknjabanékémah sarta nglabuhi kanisthané.14Amarga ana ing kéné kita padhaora duwé kutha kang tetep; kita padhangupaya kutha ing jaman kang bakalkelakon.15Kang iku, lantaran Panjenengané,payo kita padha tansah saos kurbanpamuji-sokur marang Allah, iya iku kangarupa tetembungan kang ngluhurakéasmané.16Sarta aja lali nindakaké kabecikanlan awèh pitulungan, jalaran iyakurban-kurban kang mangkono iku kangndadèkaké keparengé Allah.17Padha mbangun-turuta sartasumuyuda marang para pemimpinmu,awit iku kang padha rumeksa marangnyawamu, kaya wong kang padhakudu ngunjukaké tanggung-jawab,supaya anggoné padha nglakoni kalawanbungah, ora kalawan ngesah, awit ikuora bakal maédahi tumrap kowé.18Aku padha tansah dongakna,jalaran aku padha yakin, menawa duwérumangsaning ati kang becik, amarga

IBRANI 13.19–23 54

ing sakèhé prakara kita padha ngarahurip kang becik.19Mligi kanggo kowé aku pitutur, kowépadha nglakonana, supaya aku énggaldiparengaké bali nunggal karo kowé.20Muga Allahing tentrem-rahayu, kangkanthi rahing prasetyan kang langgengwis mungokaké saka ing antaranéwong mati, Pangèn Agung tumrap parawedhus, yaiku Yésus, Gusti kita,21mirantènana kowé kalawansamubarang kabèh kang becik kanggonindakaké karsané, sarta nindakakéana ing urip kita apa kang ndadèkakékeparengé, lantaran Yésus Kristus.Panjenengané iku kang sayogyakamulyakaké nganti salawas-lawasé!Amin.22Aku pitutur marang kowé, paraSadulur, tembung-tembung pepéling ikipadha tampanana kalawan éklasing ati,sanadyan layangku marang kowé ikimung cekak.23Wruhanamu, Timotius, sadulur kita,wis mangkat. Samangsa wis teka, akuarep énggal bebarengan niliki kowékabèh.

IBRANI 13.24–25 5524Salamku tumekaa marang sakèhingpemimpinmu sarta marang para suci.Para Sadulur tunggal pracaya ing Italiangirimaké salam marang kowé kabèh.25Sih-rahmat nunggila ing kowé kabèh.

Yakobus

11Salam saka Yakobus, abdiné Allahsarta Gusti Yésus Kristus, marang

taler rolas kang padha sumebar ana ingtanah manca.2Para Sadulurku, anggepen sawijiningkabungahan, menawa kowé padhaketaman pacoban mawarna-warna,3 jalaran kowé padha sumurup, menawapandadar tumrap pracayamu ikunuwuhaké sabar-mantep.4Sarta sabar-mantep iku karebènmetokaké woh kang sembada, supayakowé dadi sampurna lan mateng, sartaora kekurangan sawiji apa.5Déné menawa panunggalanmu anakang kekurangan kawicaksanan, ikunyuwuna marang Allah, kang maringimarang sakèhing wong kanthi loma lanéklas, temah bab iku bakal kaparingakémarang wong mau.6Mung baé panyuwuné iku kanthiapracaya sarta aja nganggo mangu-mangu, jalaran wong kang mangu-mangu iku padha karo ombaking

YAKOBUS 1.7–13 2

sagara, kang diontang-antingaké anginmrana-mréné.7Wong kang mangkono iku aja duwépangira, menawa bakal nampa apa-apasaka Gusti.8 Jalaran wong kang atiné mangro orabakal tentrem uripé.9Sadulur tunggal pracaya kang asor ikumongkoga samangsa kaluhuraké,10déne wong kang sugih iku mongkogamenawa kaasoraké, jalaran wong ikubakal sirna kaya kembanging suket.11Sabab sawisé srengéngé mlethèkkalawan panasé kang sumelèt,banjur ngalumaké suket iku,temahan gogrog kembangé, lanilang kaéndahané.Mangkono ugamungguh wong sugih iya bakal sirna ingsajroné sakèhing pambudidayané.12Rahayu wong kang tanggon sajronékena pacoban, jalaran menawa wis katitiktanggon, bakal nampani makuthaningurip, kang wis kaprasetyakaké déningAllah marang wong-wong kang padhatresna marang Panjenengané.13Menawa ana wong kang kenapacoban aja ngucap mangkéné, "Akulagi dicoba déning Allah." Jalaran Allah

YAKOBUS 1.14–19 3

ora kena cinoba déning piala, sartaPanjenengané ora nindakaké panyobamarang sapa baé.14Nanging saben wong dicoba déningpepénginané dhéwé, jalaran disèrèdsarta dipilut déning pepénginan iku.15Menawa pepénginan iku wisngandhut, banjur nglairaké dosa, lansamangsa dosa iku wis katog, bakalnglairaké pati.16Para Sadulur kang daktresnani, ajapadha kesasar!17Saben peparing kang becik sartasaben ganjaran kang sampurna iku asalésaka ing ngaluhur, katedhakaké sakaRamané sakèhing pepadhang; kagemPanjenengané ora ana owah-owahanutawa gambaran bakal molah-malih.18Marga saka karsané piyambak,Panjenengané wis nitahaké kita saranapangandikaning kayektèn, supaya kitapadha ana ing tataran kang pinasthipadha dadi putra pambarep ing antaranépara titah kabèh.19Para Sadulur kang daktresnani,élinga marang bab iki: saben wongdiénggal menawa ngrungokaké, nanging

YAKOBUS 1.20–25 4

disarèh ing wicara, mangkono ugadisarèh menawa nepsu;20 jalaran nepsuné manungsa iku oranindakaké apa kang bener ana ingngarsané Allah.21Mulané padha buwangen samubarangkang reged sarta piala kang kliwat akèhlan tampanana kanthi sarèh pangandikakang katanem ing atimu, kang kwaosnylametaké nyawamu.22Nanging padha dadia wong kangnindakaké pangandika, aja mungngrungokaké baé, jalaran menawaora mangkono kowé ngapusi awakmudhéwé.23Sabab menawa wong mungngrungokaké baé, mangka ora dilakoni,iku umpamané kaya wong kang lagimaspadakaké rainé kang sanyatané anaing pangilon.24Sawusé ndeleng rainé banjur lungalan nuli lali kaya apa rupané mau.25Nanging sapa kang nliti angger-angger kang sampurna, yaiku angger-angger kang mardikakaké manungsa,sarta padha diantepi, dadi ora mungngrungokaké banjur nglalèkaké, nanging

YAKOBUS 1.26–2.3 5

nglakoni kanthi temen-temen, iku bakalrahayu marga saka panggawéné iku.26Saupama ana wong kang rumangsangibadah, mangka ora mekak ilaté, ikungapusi awaké dhéwé, lan pangibadahétanpa guna.27Pangibadah kang murni sarta tanpacacad ana ing ngarsané Allah, Ramakita, yaiku mitulungi bocah lola sartapara randha sajroning kasusahané lannjaga supaya awaké dhéwé aja ngantidijemberaké déning donya.

21Para Sadulurku, kowé kabèhiku wong kang pracaya marang

Yésus Kristus, Gusti kita kang mulya,anggonmu ngetrapaké pracayamu ajanganggo mawang wong.2 Jalaran saupama ana wong kanglumebu ing kumpulanmu nganggo ali-aliemas, nganggo sandhangan sarwamompyor sarta uga ana wong miskinkang lumebu nganggo sarwa ala,3nuli kowé padha ngajèni marangwong kang manganggo mompyor mau,banjur matur mangkéné, "Panjenengankula aturi lenggah ing papan ingkangsaé punika!", mangka tumrap wongkang miskin kokkandhani mangkéné,

YAKOBUS 2.4–8 6

"Sampéyan ngadeg ngriku mawon!"utawa, "Sampéyan linggih ngandhapngriki celak ancik-anciking suku kula!",4apa kowé ora wis padha mbédak-mbédakaké sajroning atimu sartatumindak dadi hakim kang ala pikirané?5Rungokna ta, para Sadulur kangdaktresnani, Allah apa ora wis milihwong-wong kang dianggep miskin déningdonya iki padha dadi sugih mungguhingpracaya sarta padha dadi ahli-wariséKraton kang wis diprasetyakaké marangkang padha nresnani Panjenengané?6Nanging kowé iku wis padhangrèmèhaké wong-wong miskin. Malahapa dudu wong-wong sugih kang padhanindhes sarta nyèrèd kowé marangpangadilan?7Apa dudu wong-wong iku kang padhanyenyamah Asma kang mulya, kangnjalari kowé padha dadi kagunganéAllah?8Menawa kowé netepi angger-anggerkang utama kang katulis ing Kitab Suci,"Sira tresnaa marang sapepadhaniradikaya marang awakira dhéwé," dadikowé tumindak becik.

YAKOBUS 2.9–14 79Nanging, menawa kowé padhamawang wong, kowé nglakoni dosa sartamarga saka angger-angger iku, banjurnyata yèn kowé nglakoni panerak.10 Jalaran sing sapa ngangkah netepisakèhing angger-angger iku, nangingnglirwakaké sapérangan baé, wong ikukaluputan marang sakabèhé.11 Jalaran Panjenengané kangngandika, "Sira aja laku bédhang," ikuuga ngandika, "Sira aja mematèni."Dadi sanadyan kowé ora laku bédhang,nanging yèn kowé gawé pepati, ikukowé uga dadi wong kang nerakangger-angger.12Ngucapa sarta tumindaka kaya wongkang bakal diadili sarana angger-anggerkang mardikakaké wong.13Sabab pangadilan kang tanpawelas bakal tumindak ing ngataséwong kang ora nglakoni kawelasan.Mangka kawelasan iku bakal ngunggulipangadilan.14Para Sadulurku, apa gunané menawaana wong ngaku nduwèni iman, mangkaora ana panggawéné? Apa imané bisagawé slameté wong iku?

YAKOBUS 2.15–21 815Saupama ana sadulur lanang utawawadon kang ora duwé sandhangan lankekurangan pangan sadina-dinané,16banjur ana panunggalanmu kangkandha mangkéné, "Mangkata,daksangoni slamet, nganggoasandhangan kang anget sarta manganasing wareg", nanging ora mènèhi wongiku apa kang dadi kabutuhaning ragané,iku apa gunané?17Mangkono uga tumraping iman:Menawa iman iku ora dikanthènipanggawé, iman iku sejatiné mati.18Nanging bisa uga ana kang ngucapmangkéné, "Kowé duwé iman, akuduwé panggawé." Aku bakal mangsuli,"Coba tuduhna imanmu kang tanpapanggawé iku marang aku lan aku bakalnuduhaké marang kowé imanku sakapanggawé-panggawéku."19Kowé pracaya menawa mung anaAllah siji? Iku becik! Nanging sétan-sétanuga pracaya bab iku lan padha gumeter.20Hé, wong bodho, apa kowé saikigelem ngakoni, menawa iman tanpapanggawé iku iman kang kothong?21Abraham, Rama leluhur kita, apa oraawit saka pandamel-pandamelé anggoné

YAKOBUS 2.22–3.1 9

kaleresaké, nalika panjenenganéngurbanaké Ishak, kang putra, ana ingmisbyah?22Kowé padha sumurup, menawaiman iku tumindaké bebarengan karopanggawé-panggawéné, sarta margasaka panggawé-panggawé iku iman dadisampurna.23Sarana mangkono kayektènanpangandika kang surasané mangkéné,"Abraham pracaya marang Allah,mangka iya pracayané iku kang njalariAbraham kaanggep bener." Amarga sakaiku Abraham kasebut, "Mitrané Allah."24Dadi kowé padha sumurup, menawamanungsa anggoné kabeneraké jalaransaka panggawé-panggawéné, ora mungsaka imané baé.25Mangkono uga Rahab, sundel iku,apa ora awit saka panggawéné anggonékabeneraké, nalika ndhelikaké paratelik-sandi ana ing omahé, banjurmitulungi lolosé, metu dalan liya?26Sabab kayadéné badan tanpa rohiku mati, mangkono uga iman tanpapanggawé iku iya mati.

31Para Sadulurku, ing antaramu ajaakèh kang kepéngin dadi pamulang;

YAKOBUS 3.2–6 10

jalaran kowé padha sumurup, menawakita dadi pamulang, bakal padha diadilikalawan ukuran kang luwih abot.2Amarga kita kabèh padha kaluputaning prakara akèh; sing sapa orakaluputan ing tetembungané, iku wongsampurna, kang bisa ngendhalèni awakésakojur.3Kita padha masang kendhali ingcangkemé jaran, satemah nurutikekarepan kita, sarana mangkono kitauga bisa ngendhalèni awaké sakojur.4Lan manèh, delengen kapal-kapal,sanadyan gedhé banget sarta kasurungdéning angin banter, nanging kenadikendhalèni déning kemudhi kang cilikbanget, manut kekarepané jurumudhi.5Mangkono uga ilat, sanadyandadi pérangané badan kang cilik,éwadéné kena kanggo ngandhakaképrakara-prakara kang gedhé. Delengen,sanadyan mung sapelik, geni iku bisangobong alas kang gedhé.6 Ilat iku iya geni, prasasat jagatingkadurakan sarta dadi gegelitaning badankita, kang bisa ngregedi badan sakojursarta ngobong jantraning urip kita; déné

YAKOBUS 3.7–13 11

ilat iku dhéwé kaobong déning geninaraka.7Sakèhing kéwan alas, bangsa manuk,sarta kéwan-kéwan rumangkang lankéwan-kéwan segara, iku bisa digawétutut lan wis kelakon digawé ora girasdéning manungsa,8nanging ora ana wong sijia baé kangbisa gawé tututing ilat; ilat iku piala kayakéwan galak kang ora kena dikendhalènisarta kebak wisa kang mematèni.9Sarana ilat kita memuji Pangéran,Rama kita, sarta sarana ilat kitanyupatani manungsa, kang katitahakémanut citraning Allah,10 saka cangkem siji metokaké berkahlan ipat-ipat. Kang mangkono iku, paraSadulurku ora kena kelakon.11Apa ana sumber kang metu banyunétawa lan pait saka etuk siji?12Para Sadulurku, wit anjir apa bisaawoh zaitun utawa wit anggur awohanjir? Mangkono uga etuk banyu asinora bisa metokaké banyu tawa.13Sapa panunggalanmu kangwicaksana sarta wasis? Iku nuduhnapanggawéné sarana caraning urip kang

YAKOBUS 3.14–4.1 12

becik marga kawicaksanan kang tuwuhsaka alusing budi.14Menawa kowé padha duwé rasa mèrisarta mung mikir awakmu dhéwé, kowéaja padha gumunggung sarta aja goroh,iku nglawan kayektèn!15 Iku dudu kawicaksanan kangtumurun saka ngaluhur, nanging sakadonya iki, saka kamanungsan, sakasétan-sétan.16Sabab angger ana kumèrèn sartamung mikir awaké dhéwé, mesthibakal ana kekisruhan sarta sarupanépanggawé ala.17Balik kawicaksanan kang sakangaluhur, iku kang dhisik dhéwé murni,sabanjuré dhemen rukun, alus ing budi,mbangun turut, sugih kawelasan sartaawoh kabecikan, ora ilon-ilonen sartaora lamis.18Déné woh kang dumadiné sakakayektèn iku kasebaraké sajroningtentrem-rahayu kanggo wong-wongkang padha mbangun tentrem-rahayu.

41Saka ngendi tekané pasulayan sartacecongkrahan ing antaramu iku?

Apa ora saka hawa-napsu kang tansahpeprangan ana ing awakmu?

YAKOBUS 4.2–6 132Kowé padha mélik sawijining barang,nanging ora kelakon, kowé banjurmematèni; kowé mèri, nanging orakegayuh tujuanmu, kowé banjur padhapadu sarta kerengan. Kowé padhaora olèh apa-apa, amarga padha orandedonga.3Utawa kowé uga padha ndedonga,nanging padha ora olèh apa-apa,amarga anggonmu ndedonga ikuklèru, jalaran apa kang koksuwun ikubakal kokentèkaké kanggo ngumbarhawa-napsumu.4Hé wong kang padha ora setya, apakowé padha ora sumurup, menawamemitran karo donya iku ateges sesatronkaro Allah? Kang iku sapa baé kang dadimitrané donya, iku ndadèkaké awakédhéwé satruné Allah.5Aja padha duwé pangira, menawatanpa alesan ing Kitab Suci iku anapangandika, mangkéné, "Roh kangwis kadunungaké Allah ana ing kita,dikarsakaké kalawan cemburu."6Nanging sih-rahmat kang kaparingakémarang kita iku ngluwihi saka iku.Mulané Panjenengané ngandika, "Allahnglawan wong kang gumunggung,

YAKOBUS 4.7–12 14

nanging maringi sih-rahmat marangwong kang andhap-asor."7Mulané padha tumungkulaing ngarsané Allah, sarta Iblistanggulangana, temahan bakal lumayusaka ngarepmu!8Padha nyedhaka marang Allah, temahPanjenengané bakal nyelaki kowé.Tanganmu padha resikana, hé para wongdosa lan sucèkna atimu, hé wong kangatiné mangro!9Padha rumangsaa cilaka, padhaprihatina lan nangisa; guyumu salinanatangis, sarta kabungahanmu salinanaprihatin.10Esorna badanmu ana ing ngarsanéPangéran, sarta Panjenengané bakalngluhuraké kowé.11Para Sadulur, kowé aja padhamitenah siji marang sijiné! Sapa baékang mitenah utawa ngadili sadulurétunggal pracaya, iku nacad lan ngadiliangger-angger, sarta menawa kowéngadili angger-angger, dadiné kowédudu kang nglakoni angger-angger,nanging dadi hakimé.12Mung ana siji kang yasa angger-angger sarta kang jumeneng Hakim,

YAKOBUS 4.13–5.1 15

yaiku Panjenengané kang kwaosnylametaké sarta numpes. Nangingkowé iku sapa, déné arep ngadilipepadhamu?13Dadi saikiné, hé kowé kang padhaduwé ujar mangkéné, "Dina iki utawasésuk aku arep mangkat menyang kuthaanu, sarta arep manggon ing konosetaun lawasé, laku dagang sarta olèhbathi",14mangka kowé padha ora sumurupapa kang bakal kelakon ing dina sésuk.Apa ta tegesé uripmu iku? Uripmu ikupadha karo uwab, katon mung sadhélabanjur sirna.15Sing bener kowé kudu ngucapmangkéné, "Menawa Pangéranmarengaké, aku bakal urip lan tumindakmangkéné lan mangkono."16Nanging saiki kowé ngegungakéumukmu. Sarta sarupané gumunggungkang mangkono iku salah.17Dadi sing sapa ngerti bab panggawébecik, mangka ora nglakoni, iku dosa.

51Mulané saiki, hé para wong sugih,padha nangisa sarta sesambata

marga tekané kasangsaran kang bakalnempuh kowé!

YAKOBUS 5.2–7 162Kasugihanmu wis bobrok sartasandhanganmu wis dipangan renget.3Mas sarta pérakmu kapangan timbrahlan timbrahé bakal dadi paseksi tumrapkowé kabèh, sarta bakal memangsadagingmu kayadéné geni. Kowé wisnumpuk bandha ing dina-dina wekasaniki.4Sanyatané wis kaprungu pasambatsora, marga opahing buruh kang wisngenèni pametuné tegalanmu koktahan,sarta wis kapireng déning Pangéraning sakèhing tumitah pangresulanéwong-wong kang padha ngenènipanènanmu.5Kowé wis urip mukti-wibawa lanmubra-mubru ing donya, sarta kowé wisnyeneng-nyenengaké atimu ngarepakédina panyembelèhan.6Kowé wis ngukum wong bener, malahkokpatèni lan iku ora bisa nglawan kowé.7Kang iku para Sadulur, padhadisabar nganti tumeka rawuhé Gusti!Satemené wong tani iku nganti-antipametuning buminé kang akèh ajinésarta disrantèkaké, nganti tekané udanmangsa rontog lan udan mangsa semi.

YAKOBUS 5.8–13 178Kowé uga padha disabar, santosaknaatimu, amarga rawuhé Gusti wis cedhak!9Para Sadulur, kowé aja padhanggresah sarta luput-linuputaké, supayakowé aja nganti nampa paukuman.Satemené Hakim wus jumeneng ingngarep lawang.10Para Sadulur, padha nuladakasangsaran sarta kasabarané para nabi,kang wis medharaké pangandika atasasmané Pangéran.11Satemené kita padha nyebut rahayutumrap wong-wong kang padha sabar-mantep iku; kowé wis padha krungubab sabar-mantepé Ayub, sarta wispadha sumurup apa kang ing wekasanékacawisaké déning Pangéran tumrappanjenengané, amarga Pangéran ikumaha-asih sarta maha-welas.12Nanging kang perlu dhéwé paraSadulurku, poma kowé aja padhasumpah demi swarga utawa demi bumiutawa demi apa baé liyané. Menawa iya,kandhaa iya, menawa ora, kandhaa ora,supaya kowé ora kena ing paukuman.13Menawa ana panunggalanmu kangnandhang sangsara, ndedongaa!

YAKOBUS 5.14–19 18

Menawa ana kang seneng atiné,ngidunga!14Menawa ana panunggalanmukang lara, ngaturana para pinituwanépasamuwan, supaya padha ndongakakésarta ngusapi nganggo lenga wong mauatas asmané Gusti.15Pandonga kang metu saka pracayabakal nylametaké wong lara, lan Gustibakal nangèkaké wong iku; dénémenawa wong mau wis gawé dosa,dosané iku bakal diapura.16Marga saka iku kowé padhaakon-ingakonana dosamu sarta donga-dinongakna supaya kowé padha waras.Pandongané wong bener, iku gedhédayané lan ana wohé.17Élia iku manungsa lumrah kaya kita,sarta panjenengané wis ndedonga kanthitemen-temen, supaya aja ana udan,sarta ing bumi iya ora ana udan ngantitelung taun nem sasi lawasé.18Panjenengané banjur ndedongamanèh sarta langit banjur ngesokakéudan lan bumi banjur metokaké woh.19Para Sadulurku, menawa anapanunggalanmu kang nyimpang saka

YAKOBUS 5.20 19

kayektèn sarta ana wong kang njalarimratobaté,20padha sumurupa, sapa kangndadèkaké wong dosa mratobat sakadalané kang nasar, iku bakal ngentasakényawané wong iku saka ing pati sartanutupi dosa akèh.

1 Petrus

11Saka Pétrus rasulé Yésus Kristus,marang kang padha neneka kang

sumebar ana ing Pontus, Galatia,Kapadokia, Asia-Cilik lan Bitinia,2yaiku para kang pinilih miturutrancanganing Allah, Rama kita sartakang kasucèkaké déning Roh, supayapadha mbangun turut marang YésusKristus lan nampa ciprataning rahé.Sih-rahmat lan tentrem-rahayu sayalubèra ana ing kowé.3Pinujia Allah Ramané Gusti kita YésusKristus, kang marga saka gungingsih-palimirmané wis nglairaké kitamanèh lantaran wunguné Yésus Kristussaka ing antarané wong mati, tumujumarang urip kang kebak pangarep-arep4 supaya kita padha nampa warisankang ora bisa sirna, ora cacad sartaora bisa alum, kang kasimpen ana ingswarga kanggo kowé kabèh.5Yaiku, kowé kang padha kareksadéning pangwaosing Allah lantaranpracayamu, sajroné kowé padha

1 PETRUS 1.6–10 2

nganti-anti marang karahayon kang wiscumawis bakal kawedharaké ing dinawekasaning jaman.6Padha bungah-bungaha tumrapprakara iku, sanadyan ing wektu ikikowé isih padha kudu prihatin kanggosawatara mangsa, marga saka ananégodha-rencana warna-warna.7Kabèh iku mau pamrihé supaya tetélamurnining pangandelmu -- kang ajinéluwih banget katimbang ajiné emaskang bisa rusak, kang kauji murninésrana geni -- satemah kowé padhanampa pangalembana sarta kamulyanlan kaurmatan, bésuk ing dinané YésusKristus mbabaraké sarirané.8Sanadyan kowé durung tau weruhdhéwé Panjenengané, nanging padhakoktresnani. Kowé pracaya marangPanjenengané, sanadyan saiki ora padhanyipati dhéwé. Padha sukarenaa kanthikabungahan kang mulya lan kang orabisa kaucapaké,9amarga kowé wis padha bisa nggayuhtujuané pracayamu, yaiku kaslametaningnyawamu.10 Iya kaslametan iku kang wis dititi-priksa sarta diteliti déning para nabi

1 PETRUS 1.11–13 3

kang wis padha meca bab sih-rahmatkang kacawisaké marang kowé.11Déné para nabi iku padha niti-priksa:Kapan wektuné lan kepriyé kangkakersakaké déning Rohé Kristus,kang ana ing batiné, yaiku Roh kangsadurungé paring paseksi bab sakèhingkasangsaran kang bakal nempuh marangKristus sarta bab sakèhing kamulyansawisé iku.12Marang para nabi iku wiskapratélakaké, menawa ora padhangladosi sarirané piyambak, nangingngladèni kowé kanthi samubarangkang saiki wis kawartakaké marangkowé déning wong-wong, kang padhanggelaraké Injil marang kowé kabèh,marga saka pakaryané Roh Suci kangkautus saka ing swarga, yaiku prakara-prakara kang kepéngin disumurupidéning para malaékat.13Mulané, cawisna akal-budimu sartapadha diwaspada, apadéné sakèhingpangarep-arepmu dhasarna ing sih-rahmat kang kaparingaké marang kowéing waktu Yésus Kristus mbabarakésarirané.

1 PETRUS 1.14–20 414Uripmu dikaya bocah kang mbangunturut, aja nuruti hawa-napsu kangngwasani kowé nalika kowé isih padhabodho.15Nanging kowé padha dadia suciing sajroning uripmu, kayadénéPanjenengané kang suci, kang wisnimbali kowé,16 sabab ana tulisan mangkéné: Sirapadha dadia suci, jalaran Ingsun iki suci.17Sarta menawa kowé padha nyebutPanjenengané Rama, yaiku kang ngadiliwong kabèh manut panggawéné tanpapilih-kasih, uripmu dikanthi wedi-asihsajroné kowé mondhok ing donya iki.18Sabab kowé mangerti, menawa wispadha katebus saka kalakuanmu kangtanpa guna, kang kokwarisi saka paraleluhurmu iku, ora sarana barang kangbisa sirna, uga ora kalawan salaka utawaemas,19nanging sarana getih kang aji banget,yaiku rahé Kristus kang padha kayagetihing cempé kang tanpa cacad lantanpa blentong.20Panjenengané iku wis pinilihsadurungé jagat katitahaké, nangingmarga saka kowé, Panjenengané

1 PETRUS 1.21–25 5

mbabaraké sarirané, ing jamanwekasan.21Marga saka Panjenengané, kowépadha pracaya marang Allah kangwis mungokaké Panjenengané sakaing antarané wong mati sarta kangwis maringi kamulyan marangPanjenengané, satemah pracayamu lanpangarep-arepmu tumuju marang Allah.22Sarèhné kowé wis nucèkakényawamu sarana pambangunturutmarang kayektèn, satemah padha bisanindakaké katresnaning pasadulurankang tulus-éklas, mulané padhatumemena anggonmu tresna-tinresnankanthi gumolonging atimu.23 Jalaran kowé wis padha kalairakémanèh ora saka wiji kang bisa sirna,nanging saka wiji kang langgeng,lantaran pangandikaning Allah kanggesang lan kang langgeng.24Sabab, "Sakèhing manungsa ikukaya suket sarta kaluhurané kabèh ikukaya kembangé, suketé dadi garing, lankembangé padha gogrog,25nanging pangandikané Pangéraniku tetep ing salawas-lawasé."

1 PETRUS 2.1–6 6

Iya pangandika iku Injil kang wiskawartakaké marang kowé.

21Marga saka iku, sakèhing pialasarta sarupané apus-apus, sakèhing

lamis, drengki, apadéné pitenah padhabuwangen.2Dikaya bayi kang mentas lair, kangtansah kepéngin marang susu kangmurni lan kang rohani, supaya margasaka iku padha tuwuh lan antukkaslametan,3menawa kowé wus padha ngrasakakétenanan yèn Allah iku becik.4Padha sowana Panjenengané, watukang urip iku, kang pancèn ditampikdéning manungsa, nanging kang pinilihlan kinurmatan ana ing ngarsaning Allah.5Sarta karebèn kowé iya padhakapigunakaké kayadéné watu uripkanggo mbangun padaleman kasukmantumrap kaimaman kang suci, kanggonyaosaké pisungsung rohani, kangmarga Yésus Kristus njalari keparengéAllah.6Sabab ing Kitab Suci wis katulis,mangkéné, "Sajatiné, Ingsun wismasang watu ana ing Sion, iya ikuwatu pojokan kang pinilih lan aji, déné

1 PETRUS 2.7–10 7

sapa wong kang kumandel marangPanjenengané, ora bakal kawirangaké."7Mulané, tumraping kowé kangpracaya, Panjenengané iku aji banget,nanging tumrap kang padha ora pracaya,"Watu kang ditampik déning para tukangbangunan, iku wis dadi watu pojokan,apadéné iya wis dadi watu patanggoranlan watu sandhungan."8Anggoné padha kasandhung ikumarga ora mbangun turut marangpangandikané Allah; sarta wong-wongiku pancèn iya wis kacadhangaké tumrapbab iku.9Balik kowé iku bangsa kang pinilih,kaimaman kang ngrajani, bangsakang suci, umat kagungané Allahpribadi, supaya kowé padha martakaképakaryan-pakaryan agung kangkatindakaké déning Panjenengané,kang wis nimbali kowé metu sakapepeteng marang pepadhangé kangngéram-éramaké.10Kowé, kang mauné dudu umatéAllah, nanging saiki wis dadi umaté,kang mauné ora padha kawelasan,nanging saiki wis nampa piwelas.

1 PETRUS 2.11–16 811Hé, para Sadulur kang kinasih, akupitutur marang kowé, supaya kayadénéwong kang mondhok lan wong neneka,padha ngedohana sakèhing pepénginanédaging kang padha nglawan nyawamu.12Dibecik uripmu ana ing satengahébangsa-bangsa kang ora wanuh marangAllah, supaya menawa kowé dipitenahnindakaké kadurjanan, wong-wong ikupadha meruhi panggawému kang becik,satemah ngluhuraké Allah ing dina nalikaPanjenengané ngrawuhi wong-wongmau.13Marga saka karsané Pangéran, padhasumuyuda marang sakèhing pangwasakang katetepaké manut tatananingmanungsa, dadia marang raja kangmengku pangwasa kang dhuwur dhéwé,14apadéné para pangwasa sangisorékang kadhawuhan ngukum wong kangnindakaké piala sarta ngurmati wongkang tumindak becik.15Sabab, kang dadi karsané Allah,yaiku supaya sarana panggawé becik,kowé mbungkem wong bodho kangcethèk kawruhé.16Uripa kayadéné wong mardika,aja kaya wong kang nylèwèngaké

1 PETRUS 2.17–21 9

kamardikan iku kanggo nutupi pialané,nanging uripa kayadéné abdining Allah.17Padha ngajènana wong kabèh, padhanresnanana sadulur-sadulurmu kangtunggal pracaya. Duwéa rasa wedi-asihmarang Allah, ngurmatana raja!18Hé, kowé para abdi; padha sumuyudakanthi pakéring marang bendaramu, oramung marang kang becik lan grapyakbaé, nanging uga marang kang kereng.19 Jalaran iku mujudaké sih-rahmat,menawa ana wong kang rumangsakakersakaké déning Allah nandhangsangsara, kang ora samesthinékasandhang.20Sabab, menawa kowé digebugimarga pokalmu kang dosa, apa iku kenadiarani pangalembana? Nanging menawakowé tumindak kang becik sarta margasaka iku kowé nandhang sangsara, ikusih-rahmat ana ing ngarsané Allah.21 Jalaran iya tumrap kang mangkonoiku anggonmu katimbalan, marga YésusKristus iya wis nandhang sangsarakanggo kowé sarta wis nilari tuladhamarang kowé, supaya kowé ugatumindak kaya Panjenengané.

1 PETRUS 2.22–3.3 1022Panjenengané iku ora damel dosa,sarta saka ing tutuké ora ana kang cidra.23Nalika Panjenengané dipisuhi, oramales misuh; nalika nandhang sangsaraora ngancam, nanging sumarah marangPanjenengané kang ngadili kanthi adil.24Panjenengané piyambak wisngrembat dosa kita ing sarirané anaing kayu salib, supaya kita kang wismati tumraping dosa, padha uriptumrap prakara kang bener. Marga sakabilur-biluré kowé wis padha kawarasaké.25Awitdéné biyèn kowé padha kayawedhus kang kesasar, nanging saikiwis padha bali marang Pangon sartaPamomonging nyawamu.

31Mangkono uga kowé para wongwadon, padha sumuyuda marang

somahmu, supaya menawa ana wonglanang kang padha ora pracayamarang Pangandika, sanadyan tanpapitembungan padha dadia pracayadéning tingkah-lakuné kang wadon,2 samangsa padha nyawang uripé kangsuci sarta mursid iku.3Kang dadi pepaèsmu aja tata-lair,yaiku sarana nglabang rambut, nganggo

1 PETRUS 3.4–8 11

mas-masan utawa kanthi panganggokang sarwa éndah,4nanging pepaèsmu ikukamanungsaning batinmu kangora katon, kang ora bisa rusak, kangasalé saka roh kang lembah-manah,tentrem, kang aji banget ana ingpaningalé Allah.5Déné iya kaya mangkono iku, patrapépara wong wadon suci biyèn anggonémanganggo, yaiku wong wadon kangpangarep-arepé marang Allah sartapadha sumuyud marang somahé,6padha kaya Sara anggoné mituhumarang Abraham sarta nyebutpanjenengané iku bendarané. Dénékowé iku padha dadi putrané, anggerkowé tumindak becik sarta ora wedi ingpangancam.7Samono uga kowé, para wonglanang, uripa kanthi wicaksana karosomahmu, kang klebu golongan kangringkih! Padha ajènana kayadéné kancatunggal warising sih-rahmat, yaikukauripan, supaya pandongamu ajanganti kaalang-alangan.8Wasana kowé kabèh padha disaiyegsaéka-praya, tunggal rasa, nresnani

1 PETRUS 3.9–13 12

para Sadulur tunggal pracaya, ambek-welasan, sarta andhap-asor.9Aja males piala kanthi piala, utawapepisuh kanthi pepisuh, nangingkosok-baliné, kowé padha mberkahana,amarga iya kanggo kang mangkonoiku anggonmu padha katimbalan, yaikusupaya padha olèh berkah. Sabab,10 "Sing sapa arep nresnani uripsarta ngalami dina-dina kang becik,kudu mekak ilaté saka kang ala, sartalambéné saka pitembungan kang kebakapus-apus.11Wong iku kudu ngedohi piala sartanglakoni kabecikan; kudu ngupayakatentreman sarta ngudi supaya bisanggayuh prakara iku.12 Jalaran tingalé Pangéran iku tumujumarang para wong kang bener, sartatalingané nilingaké marang pasambatingwong-wong kang nyuwun pitulungan,nanging wedanané Pangéran iku nglawanmarang wong kang padha nindakaképiala."13Sarta sapa ta kang bakal nindakaképiala marang kowé, menawa kowésregep gawé becik?

1 PETRUS 3.14–18 1314Nanging sanadyan kowé kudunandhang sangsara marga saka lakubener, kowé bakal rahayu. Mulané iku ajawedi marang apa kang padha diwedèniwong-wong mau, sarta aja nganti giris.15Nanging padha nucèkna Kristuskayadéné Pangéran ana ing sajroningatimu! Sarta tansah padha sumadhiyaaawèh panjawab marang saben wongkang njaluk katrangan marang kowé babpangarep-arep kang ana ing kowé, mungbaé dikalawan alus lan andhap-asor,16 sarta kanthi nurani kang suci, supayawong kang padha mitenah marang kowé,marga tumindakmu kang becik ana ingKristus, iku padha kawirangan margasaka pitenahé.17 Jalaran luwih becik nandhangsangsara marga tumindak becik,menawa iku dikarsakaké déning Allah,katimbang nandhang sangsara margatumindak ala.18Sabab Yésus Kristus uga wisnglampahi séda sapisan marga dosakita kabèh, Panjenengané kang tanpakaluputan, séda kanggo wong-wongkang padha duwé kaluputan, supayakita padha bisa kasowanaké marang

1 PETRUS 3.19–4.1 14

ngarsaning Allah: Panjenengané kangtata-kamanungsan wis kasédanan,nanging kagesangaké mungguh ing Roh,19 sarta ing sajroning Roh iku uga,Panjenengané paring pangandikamarang para roh kang ana ingpakunjaran,20yaiku marang roh-rohé para wongkang ing biyèn nalika jamané Nuh padhaora mbangun-turut marang Allah, nalikaAllah tetep ngentosi kalawan sabar, ingkalané Nuh lagi yasa prau, lan mungwong sathithik, yaiku wong wolu, kangkaslametaké saka ing banjir.21Samono uga kowé saiki iya padhakaslametaké kalawan ibarating lelakonmau, yaiku baptis -- kang ora ategesngresiki reregeding badan, nangingminangka panyuwun marang Allahsupaya kaparingan nurani kang becik --marga saka wunguné Yésus Kristus,22kang sumengka menyang swarga,lenggah ing satengené Allah, sawisésakèhing malaékat, pangwasasarta kakuwatan ditelukaké marangPanjenengané.

41Dadi, sarèhné Yésus Kristuswis nglampahi sangsara cara

1 PETRUS 4.2–5 15

kadagingan, mulané kowé uga kudusikep gegaman arupa pikiran kang kayamangkono -- amarga sapa kang wisnandhang sangsara cara kadagingan ikuwis marèni anggoné nglakoni dosa --2 supaya waktu kang isih ana, ajakokanggo nuruti pepénginaningmanungsa, nanging nuruta marangkarsaning Allah.3 Jalaran wis cukup suwéné waktu kangkokgunakaké kanggo nindakaké apakang disenengi déning bangsa-bangsakang ora wanuh marang Allah. Kowéwis padha urip nuruti sawarnané hawa-napsu, pepénginan, endem-endeman,andra-wina, pésta ombèn-ombènan,sarta nyembah brahala kang oradiparengaké.4Marga saka iku wong-wong padhagumun déné kowé kok ora mèlubebarengan karo wong-wong iku njeguring blethokaning pamblasar iku uga,temahan kowé banjur dipitenah.5Nanging wong-wong iku kudupadha ngaturaké panjawab marangPanjenengané kang wis siyaga ngadiliwong urip lan wong mati.

1 PETRUS 4.6–11 166Awit iya karana iku, Injil kawartakakémarang wong-wong mati uga, supayapadha kayadéné manungsa kabèh, diadilicara kadagingané, nanging mungguh ingroh bisa urip, manut karsaning Allah.7Kawusanané samubarang kabèh wuscedhak. Marga saka iku dibisa ngerèhawakmu sarta diwaspada, supaya kowépadha bisa ndedonga.8Nanging kang prelu dhéwé: Padhatumemena anggonmu tresna-tinresnan,jalaran katresnan iku nutupi dosa kangakèh banget.9Padha senenga awèh pondhokantanpa panggrundel.10Padha ladèn-linadènana, miturutpeparing kang wis ditampanidéning saben wong, kayadénéjuru-pangruktining sih-rahmaté Allahkang becik.11Menawa ana wong kang pitutur,iku dikaya wong kang nglantaraképangandikaning Allah; menawa anawong kang leladi, iku katindakna kanthikakuwatan peparingé Allah, supaya Allahkaluhurna ing samubarang marga sakaYésus Kristus. Panjenengané iku kang

1 PETRUS 4.12–17 17

kagungan kamulyan sarta pangwaoslanggeng salawas-lawasé! Amin.12Para Sadulur kang kinasih, ajapadha gumun marang urubing genipanyiksa kang nempuh kowé minangkapandadaran, kaya-kaya ana bab kangora lumrah tumama ing kowé.13Malah padha bungaha, cocog karopanduman kang koktampa saka ingsangsarané Kristus, supaya kowéuga kepareng bungah sarta sukarenabésuk samangsa Panjenengané mbabarkamulyané.14Rahayu kowé, menawa kowé padhadiwewada marga saka asmané Kristus,amarga Rohing kamulyan yaiku RohéAllah dumunung ana ing kowé.15Aja ana panunggalanmu kang kudunandhang sangsara marga matèni wong,utawa dadi maling, utawa nindakaképiala, utawa ngisruhi urusané wong liya.16Nanging menawa nandhang sangsaramarga dadi wong Kristen, iku aja isin,malah ngluhurna Allah atas asmanéKristus.17 Jalaran saiki wis tekan titi-mangsanépangadilan bakal kawiwitan saka umatéAllah. Menawa pangadilan iku kawiwitan

1 PETRUS 4.18–5.3 18

saka kita, kepriyé bakal kawusananéwong kang padha ora pracaya marangInjiling Allah?18Sarta menawa wong bener iku baémèh ora kaslametaké, banjur kepriyébakal kadadéané wong duraka lan wongdosa iku?19Mulané, para kang nandhangsangsara marga saka karsaning Allah,iku padha pasraha marang Panjenenganékang nitahaké, iya kang setya tuhu,kalawan tansah nindakaké kabecikan.

51Para pinituwa kang ana ingantaramu iku dakpituturi, -- amarga

aku iki dadi kanca pinituwa sarta seksisangsarané Kristus, kang iya bakal olèhpanduman kamulyan kang bésuk bakalkawedharaké --:2Pepanthan méndané Allah kangana ing kowé iku engonen, aja margakapeksa, nanging kalawan legawaningati kang laras karo karsaning Allah, sartaaja marga saka mburu kauntungan,nanging marga wajibing leladi.3Kowé aja tumindak kaya-kayaarep ngwasani wong-wong kangdipracayakaké marang kowé, nangingdadia tuladha tumrap pepanthan iku.

1 PETRUS 5.4–9 194Bésuk menawa Pangon Agung rawuh,kowé bakal padha nampani makuthaningkamulyan kang ora bisa rusak.5Samono uga kowé, hé para nom-noman, padha mituruta marang parawong tuwa, sarta siji lan sijiné dipadhaandhap-asor, amarga, "Allah nglawanmarang wong kang kumalungkung,nanging paring sih-rahmat marang wongkang andhap-asor."6Kang iku padha ngasorna awakmuing sangisoring astané Pangéran kangrosa, supaya kowé padha linuhuraké ingwektu kang wus katemtokaké.7Sakèhing sumelangmu pasrahnamarang Panjenengané, sababPanjenengané kang ngrimati kowékabèh.8Padha diwaras ing budi sartadiprayitna, jalaran mungsuhmu Iblisiku, klinteran kaya singa nggero-nggeronggolèki manungsa kang kena dimangsa.9Tanggulangana kalawan pracaya kangbakuh, jalaran kowé padha mangertimenawa sadulurmu tunggal pracayaing saindenging jagat, kabèh iya padhaketaman ing sangsara kaya mangkono.

1 PETRUS 5.10–14 2010Déné Allah sumbering sakèhé sih-rahmat, kang wis nimbali kowé kabèhana ing Kristus marang kamulyanékang langgeng, bakal nyampurnakaké,neguhaké, nyantosakaké sartangukuhaké kowé, sawusé kowé padhanandhang sangsara sawatara mangsa.11 Iya Panjenengané iku kang kagunganpangwasa langgeng salawas-lawasé!Amin.12Anggonku nulis cekak marangkowé iki lantaran Silwanus, kangdakanggep sadulur tunggal pangandelkang kena dipracaya, prelu mituturisarta ngyakinaké kowé, menawa ikisih-rahmat kang temenanan saka Allah.Mulané padha ngadega kang jejeg anaing sajroné sih-rahmat iku mau!13Salam marang kowé kabèh, sakasadulurmu kang pinilih ing Babilon lanuga Markus, anakku.14Padha salam-salamana kanthipangambung kang suci. Tentrem-rahayuanaa ing kowé kabèh kang padha anaing patunggilané Kristus. Amin.

2 Petrus

11Saka Simon Pétrus, abdi sartarasulé Yésus Kristus, marang

para kang nunggal karo aku kabèh,padha kaparingan pracaya marga sakakaadilaning Allah sarta Pamarta kitaYésus Kristus.2Sih-rahmat lan tentrem-rahayunglubèrana kowé, marga sakaanggonmu padha wanuh marang Allahsarta marang Yésus, Gusti kita.3Marga saka pangwaosing kaallahané,kita wis padha kaparingan samubarangkang perlu kanggo urip kang mursid,sarana anggon kita wanuh marangPanjenengané kang wis nimbali kitamarga saka pangwaosé kang mulya lanngéram-éramaké.4Kanthi patrap kang mangkono ikuPanjenengané wis maringi kita prasetya-prasetya kang adi sarta pinunjul,supaya sarana iku kowé padha keparengndhèrèk ing sajroné kodrat kaallahanlan uwal saka dayaning hawa-napsukadonyan kang nyirnakaké donya.

2 PETRUS 1.5–10 25 Iya marga saka iku kowé padhakudu kanthi temenan anggonmumbudidaya nambahaké kautamanmarang pracayamu lan kawruh marangkautaman,6 tuwin pangerèhing dhiri marangkawruh, katekunan marang pangerèhingdhiri, kamursidan marang katekunan,7nresnani para Sadulur marangkamursidan, lan tresna marang paraSadulur kawuwuhan tresna marangwong kabèh.8 Jalaran menawa kowé padhakadunungan iku mau kabèh nganti lubèr,kowé mesthi bakal dadi mempeng ingpanggawé sarta kasembadan anggonmuwanuh marang Yésus Kristus, Gusti kita.9Nanging sing sapa ora kadununganiku mau kabèh, bakal dadi wuta sartacethèk panemuné, jalaran lali menawadosa-dosané kang mbiyèn wis kabirat.10Mulané para Sadulur, tansahmbudidayaa kanthi temenan supayasaya kukuh anggonmu padha tinimbalanlan pinilih iku. Jalaran menawa kowénglakoni kang mangkono, kowé bakalpadha ora tau kesandhung.

2 PETRUS 1.11–16 311Kanthi mangkono, kowé bakalkaparingan sakèhing wewenang kanggolumebu ing Kraton kang langgeng, yaikuKratoné Gusti lan Pamarta kita YésusKristus.12Mulané aku tansah kepénginngélingaké kowé marang bab iku maukabèh, sanadyan kowé iya wis padhamangerti sarta santosa ing sajronékayektèn kang wus koktampani.13Sadurungé aku ngrucat kémahingbadanku iki, dakanggep dadikuwajibanku, anggonku tansahngélingaké kowé tumrap iku mau kabèh.14 Jalaran aku mangerti, menawaaku bakal énggal ngrucat kémahingbadanku iki, kayadéné kang wiskapangandikakaké marang aku déningYésus Kristus, Gusti kita.15Nanging aku bakal mbudidaya,supaya saungkurku kowé uga tansahpadha ngéling-éling marang prakara ikumau kabèh.16 Jalaran anggonku padha ngandhanikowé bab pangwaos lan bakal rawuhéGusti kita, Yésus Kristus kang jumenengraja iku, ora marga ngandel marangdongèngé wong kang ngayawara,

2 PETRUS 1.17–21 4

nanging aku kabèh iki padha dadi seksikang nyipati dhéwé bab kaluhurané.17Awit Panjenengané tampa kaurmatanlan kamulyan saka Allah Sang Rama,nalika swanten saka Kang Mahaluhurnedhaki Panjenengané, Pangandikané,"Iki Putraningsun kang sunkasihi, kangndadèkaké keparenging galihingsun."18Aku dhéwé padha krungu swara ikumau tumurun saka swarga, nalika akupadha ndhèrèk Panjenengané ana inggunung kang suci.19Marga saka iku aku kabèh padha sayakasantosakaké déning pangandika kangwis kawedharaké déning para nabi. Saibabeciké, menawa kowé padha nggatèkakébab iku, kayadéné nggatèkaké diyankang madhangi panggonan kang peteng,nganti gagat raina sarta jumedhulélintang panjer ésuk kang sumunar anaing sajroning atimu.20Déné kang prelu dhéwé kangkudu koksumurupi, yaiku menawapameca-pameca ing Kitab Suci iku orakena ditafsiraké sakarepé dhéwé,21 jalaran ora tau ana pameca kangmetu saka karepé manungsa, nangingmarga kabereg déning Roh Suci, wong-

2 PETRUS 2.1–4 5

wong padha guneman atas asmaningAllah.

21Kayadéné dhèk biyèn ing antaranéumaté Allah ana kang ngaku-aku

nabi, mangkono uga ing antaramuiya bakal ana guru-guru palsu, kangpadha nylundupaké piwulang-piwulangpanasaran kang nuntun marangkarusakan, malah bakal padha nyélakiKang Kuwaos, kang wis nebus wong-wong mau lan marga saka iku bakalnjalari karusakané dhéwé.2Bakal akèh wong kang nirupratingkahé wong-wong iku kangdikwasani hawa-napsu, sarta margasaka pokal-gawéné iku MarganingKayektèn bakal dicecamah.3Sarta marga saka srakahé, guru-gurupalsu iku bakal padha ngudi golèkkauntungan saka kowé kabèh kanthidongèng-dongèngé kang ngayawara.Nanging paukuman tumrap tumindakéiku wus katetepaké lan karusakané bakalora kacandhet.4 Jalaran Allah ora ngéman marangpara malaékat kang padha gawé dosa,mulané dicemplungaké ing naraka,padha diranté, ing kono ana ing

2 PETRUS 2.5–9 6

sajroné pepeteng nganti tekan dinaningpangadilan;5Allah uga ora ngéman jagating jamankuna; Panjenengané mung milujengakéNuh kang martakaké kayektèn iku, karowong pitu liyané, nalika ndhatengakébanjir patopan tumrap jagaté para wongmblasar;6Allah ngukum kutha Sodom lanGomora sarta nyirnakaké kalawan geni,minangka pepéling marang wong kanging tembé uripé padha mblasar,7nanging Panjenengané milujengakéLot, kang mursid, kang tansah sangsaradéning tingkah lakuné wong-wongkang padha ora mreduli marangangger-angger lan mung tansah nurutihawa-napsuné baé,8 -- jalaran wong mursid iki manggoning satengahé wong-wong mau sartaing sadina-dina krungu lan weruhpratingkah-pratingkahé kang ala iku,satemah atiné kang mursid iku kayakasiksa --9dadi tetéla, menawa Pangéran pirsacarané ngentasaké wong mursid sakaing godha-rencana sarta nyadhangaké

2 PETRUS 2.10–13 7

para wong duraka iku kasiksa ing dinapangadilan,10 luwih manèh wong kang padhangumbar hawa-napsuné, kangndadèkaké awaké jember sartanyenyamah pangrèhé Allah. Wong-wongiku padha kumawani sarta gumunggung,nganti tanpa rikuh-pakéwuh nyenyamahmarang para titah kang luhur,11mangka para malaékat dhéwé,sanadyan luwih peng-pengan sarta luwihkwasa katimbang wong-wong iku, oranggunakaké pitembungan panyenyamahmenawa nggugat wong-wong mau anaing ngarsaning Allah.12Nanging wong-wong iku padha baékaro kéwan kang tanpa budi, kangtinitahaké dadi kéwan kang mungdicekel sarta dipatèni. Wong-wong ikupadha nyenyamah marang kang oradimangretèni, temahan marga sakapanggawéné kang duraka, bakal padhanemoni karusakané dhéwé kaya kéwanalasan,13 sarta bakal ngalami nasib alaminangka opahing durakané. Ngujakasenengan ing wayah awan kaanggepsawijining kanikmatan. Padha dadi

2 PETRUS 2.14–18 8

jejember lan blentong, kang mendeming sajroning hawa napsuné, samangsapadha mangan lan ngombé bebarengankaro kowé kabèh.14Mripaté kebak napsu cabul, orabosen-bosen anggoné gawé dosa. Wong-wong iku padha mbujuki wong-wongkang ringkih atiné. Wateké wis kulinasrakah. Pancèn wong kang padha kenaing ipat-ipat!15Sarehné wis padha ninggal dalankang bener, mulané padha kesasar,banjur ngetutaké lakuné Biléam anakéBéor kang seneng tampa opah tumrappanggawé-panggawé ala.16Nanging Biléam kawelèhaké kalawankeras marga saka tumindaké kangala iku, jalaran kuldi momotan kangbisu, bisa guneman nganggo basaningmanungsa, sarta nyegah tumindaké nabikang ora bener iku.17Guru-guru palsu iku kaya sumberkang asat, kaya méga kang kabuncanging prahara; wong-wong iku wis padhakacawisan panggonan ana ing pepetengkang nggegirisi banget.18 Jalaran wong-wong mau padhangucapaké tetembungan kang

2 PETRUS 2.19–22 9

muluk-muluk nanging kothong, sartamigunakaké napsu cabul kanggombujuki wong-wong kang lagi baé uwalsaka ing para wong kang kesasar uripé.19Padha njanjèni kamardikan marangwong liya, mangka awaké dhéwé padhadadi baturing karusakan. Jalaran singsapa katelukaké déning wong, iku iyadadi baturé wong iku.20Sabab menawa wong-wong maumarga saka anggoné wis wanuh marangGusti sarta Juru-wilujeng kita YésusKristus, wis padha ngoncati jejemberédonya, mangka banjur kasrimped manèhing kono, wekasané kaanané luwih alakatimbang sadurungé.21 Jalaran saka iku, tumraping wong-wong mau luwih becik menawa padhaora tau mangretèni marganing kayektèn,katimbang mangertèni, nanging banjurnyingkur saka pepakon suci kang wiskadhawuhaké marang wong-wong mau.22Kaanané wong-wong iku cocogkaro uniné paribasan kang bener iki,mangkéné, "Asu mbalèni utah-utahané,sarta babi kang wis diguyang bali manèhmenyang ing blethokané."

2 PETRUS 3.1–5 10

31Para Sadulur kang kinasih, layangiki wis kang kapindho, kang daktulis

marang kowé. Ana ing layang sakaronéiku, aku mbudidaya nenangi pangertènkang murni srana pepéling-pepéling,2 supaya kowé padha éling marangpangandika kang biyèn wis kadhawuhakédéning para nabi kang suci, sarta marangdhawuhé Gusti lan Juru-wilujeng,lantaran para rasulmu marang kowékabèh.3Kang prelu banget kudukokmangertèni, yaiku menawa ingdina-dina wekasan bakal ana para wongkang teka memoyoki, yaiku wong kanglakuné padha nuruti hawa-napsuné,4 sarta kang padha duwé uni mangkéné,"Endi prasetya bakal rawuhé iku? Jalaranwis wiwit nalika ngajalé para leluhurkita, samubarang kabèh ajeg baé kayanalika katitahaké."5Wong-wong iku njarag ora gelemngerti, menawa marga saka sabdaningAllah wiwit biyèn mula wus ana langitlan uga ana bumi, kang dumadiné sakabanyu sarta sarana banyu.

2 PETRUS 3.6–11 116Sarta marga saka banyu iku bumi kalasamana wis sirna, kelem déning banjirpatopan.7Nanging déning pangandika iku mauuga, langit lan bumi kang saiki bakalkaobong ing geni, déné saiki isih kareksanganti ing dina pangadilan lan tumpesépara wong mblasar.8Mung baé para Sadulur kang kinasih,prakara siji iki ora kena kok lalèkaké,yaiku yèn ing ngatasé Pangéran sadinaiku prasasat sèwu taun, sarta sèwu tauniku prasasat sadina.9Pangéran ora rendhet anggonénetepi prasetyané, sanadyan anasawenèhing wong kang ngarani rendhet.Panjenengané nyabari kowé, sababkarsané aja nganti ana wong kang nemubilai, nanging supaya wong kabèh padhambalik sarta mratobat.10Déné dina rawuhé Gusti iku tekanékaya patrapé maling; ing dina iku langitbakal sirna kanthi swara gumuruhnggegirisi sarta pérang-pérangané bakallebur kobong, apadéné bumi lan kabèhkang ana ing kono bakal sirna.11Mulané menawa samubarangkabèh iki bakal lebur kanthi patrap

2 PETRUS 3.12–16 12

mangkono iku, saiba gedhéné kasucènlan kamursidan kang kudu kok udi inguripmu,12 ing sajroné kowé padha nganti-antisarta nyengkakaké tekané dinané Allah.Ing dina iku langit bakal lebur déninggeni sarta pérang-pérangané luluhmarga urubé.13Nanging cocog karo prasetyané, kitapadha nganti-anti marang langit anyarsarta bumi anyar kang kadunungankayektèn.14Mulané para Sadulur kinasih, sajronékowé padha nganti-anti marang ikumau, padha mbudidayaa supaya tinemutanpa cacad sarta tanpa blentong anaing ngarsané kalawan tentrem-rahayu.15Sarta kasabarané Gusti kita ikuanggepen minangka wewengan tumrapkowé kabèh kanggo olèh karahayon,iya kaya kang wis katulis déning Paulussadulur kita kang kinasih marang kowé,miturut kawicaksanan kang kaparingakémarang panjenengané.16Prakara iku katindakaké ana inglayangé kabèh, nalika ngrembugprakara-prakara iki. Ing sajroninglayang-layangé iku ana bab-bab kang

2 PETRUS 3.17–18 13

angel dipahami, satemah wong-wongkang ora ngerti sarta ora kukuh imané,njungkir-balikaké prakara iku mau,njalari karusakané dhéwé, padha kayakang katindakaké tumrap tulisan-tulisanliyané.17Nanging kowé kabèh, para Sadulurkang kinasih, sadurungé wus padhamangerti prakara iku. Mulané padhadiwaspada, supaya aja nganti kasèrèting panasaré wong-wong kang orangerti pepakon, sarta aja kélangangondhèlanmu kang kukuh.18Malah padha mundhak-mundhaka ingsih-rahmat sarta ing pangertèn marangGusti lan Juru-wilujeng kita, YésusKristus. Panjenengané kang sayogyasinaosan kamulyan ing samengko ngantitumeka ing salawas-lawasé.

1 Yohanes

11Apa kang wis ana ing wiwitan mula,kang wis padha dakrungu, kang wis

padha dakdeleng kalawan mripatku,kang wis padha dakwaspadakaké, sartakang wis padha dakgrayang kalawantanganku bab Sabdaning urip -- iya ikukang padha daktulis marang kowé.2Urip iku wis kababar lan wis padhadakdeleng, sarta saiki aku kabèh padhadadi seksi lan martakaké marangkowé kabèh bab urip langgeng kangdumunung ana ing Sang Rama lan kangwis kalairaké marang aku kabèh.3Apa kang wis padha dakdeleng landakrungu iku mau iya dakwartakakémarang kowé kabèh, supaya kowéuga padha bisa tetunggalan karo akukabèh. Lan tetunggalanku kabèh iku,tetunggalan karo Sang Rama lan SangPutra, Yésus Kristus.4 Iku mau kabèh padha daktulis marangkowé, supaya kabungahanku dadisampurna.

1 YOHANES 1.5–10 25Anadéné iki pawarta kang wis padhadakrungu saka Panjenengané landakwartakaké marang kowé kabèh:Allah iku pepadhang lan Panjenenganéora kadunungan pepeteng babar pisan.6Saupama kita padha ngakutetunggalan karo Panjenengané, mangkaurip kita padha ana ing sajroningpepeteng, dadi kita padha goroh lan orapadha nindakaké apa kang bener.7Nanging menawa urip kita padhaana ing sajroning pepadhang kayadénéPanjenengané iya ana ing pepadhang,dadi kita siji lan sijiné padha tetunggalan,sarta rahé Yésus, ingkang Putra iku,nucèkaké kita kabèh saka sakèhé dosa.8Saupama kita padha ngaku ora duwédosa, dadi kita padha ngapusi awakkita dhéwé lan padha ora kadunungankayektèn.9Menawa kita padha ngakoni dosa kita,Panjenengané iku setya tuhu lan adil,temah bakal ngapura sakèhé dosa kita,sarta nucèkaké kita saka sakèhing piala.10Saupama kita padha ngaku oragawé dosa, dadi kita padha nganggepPanjenengané dora, sarta pangandikanéora dumunung ana ing kita.

1 YOHANES 2.1–7 3

21Anak-anakku, prakara iki daktulismarang kowé supaya kowé aja padha

gawé dosa. Éwadéné menawa ana kanggawé dosa, kita padha duwé Pantara anaing ngarsané Sang Rama, yaiku: YésusKristus kang adil.2 Iya Panjenengané iku kang dadipangruwat tumrap sakèhé dosa kita lanora mung kanggo dosa kita baé, nanginguga kanggo dosané wong sajagat kabèh.3Déné titikané menawa kita padhawanuh marang Allah yaiku menawa kitapadha netepi pepakèné.4Sapa kang ngucap, "Aku wanuhPanjenengané," mangka ora netepipepakèné, iku wong goroh lan orakadunungan kayektèn.5Ananging sapa baé kang netepipangandikané, iku kang sanyatakadunungan sihing Allah kangsampurna; iya iku margané anggonkita padha sumurup, yèn kita padhadumunung ana ing Panjenengané.6Sapa kang ngucap yèn nunggil karoPanjenengané, uripé wajib kaya sugengéKristus.7Para Sadulur kinasih, kang daktulismarang kowé iki dudu pepakon anyar,

1 YOHANES 2.8–13 4

nanging pepakon lawas kang wis ana ingkowé wiwit wiwitan mula. Pepakon kanglawas iku yaiku pangandika kang wispadha kokrungu.8Éwasamono kang daktulis marangkowé iku, uga pepakon anyar, kangsanyata ana ing Panjenengané lan anaing kowé, amarga pepeteng iku lagi sirnalan pepadhang kang sejati wis sumunar.9Sing sapa ngucap yèn dumunungana ing pepadhang, nanging sengitmarang saduluré tunggal pracaya, ikuisih dumunung ana ing pepeteng ngantisapréné.10Sing sapa tresna marang sadulurétunggal pracaya, iku kang lestari ana ingpepadhang, sarta ora dadi sandhungan.11Nanging sing sapa sengit marangsaduluré tunggal pracaya, iku dumunungana ing pepeteng, sarta urip ana ingpepeteng. Wong iku ora weruh menyangngendi parané, amarga pepeteng mauwis gawé picaking mripaté.12Hé, anak-anak, aku nulis marangkowé, awit dosamu wis padha kaapuramarga saka asmané.13Hé, para bapa, aku nulis marangkowé, amarga kowé wis padha wanuh

1 YOHANES 2.14–17 5

marang Panjenengané kang ing wiwitanmula wis ana. Hé, para wong anom, akunulis marang kowé, amarga kowé wispadha ngalahaké piala.14Hé, anak-anak, aku nulis marangkowé, amarga kowé wis padha wanuhmarang Sang Rama. Aku nulis marangkowé, hé, para bapa, amarga kowépadha wanuh marang Panjenengané,kang ing kala purwa wis ana. Aku nulismarang kowé, hé, para wong anom,amarga kowé padha santosa, sartapangandikané Allah dumunung ana ingkowé lan kowé wis padha ngalahaképiala.15Kowé kabèh aja padha nresnanidonya lan samubarang kang ana ingkono. Menawa wong nresnani donya, ikuora kadunungan katresnan marang SangRama.16Sabab samubarang kang ana ingdonya, yaiku pepénginané daging lanpepénginané mripat tuwin angkuhingurip, iku pinangkané ora saka SangRama, nanging saka ing donya.17Lan donya iki dalah pepénginanélagi sirna, nanging sapa wong kang

1 YOHANES 2.18–21 6

nglakoni karsané Allah iku tetep urip ingsalawas-lawasé.18Anak-anakku, saiki-iki jaman kangwekasan. Lan kaya kang wis padhakokrungu yèn antikristus bakal teka,samengko iya wis akèh antikristus kangpadha jumedhul. Kang mangkono ikudadi pratandha yèn saiki-iki jaman kangwekasan temenan.19Pancèn asalé antikristus iku saka ingantara kita, nanging sanyatané padhadudu panunggalan kita; awit saupamatemen-temen dadi panunggalan kita,mesthi tetep padha nunggal karo kita.Nanging iku kelakon mangkono, supayatetéla yèn wong-wong iku kabèh dudupanunggalan kita.20Balik kowé iku wis padha kajebadandéning Kang Suci lan marga sakamangkono kowé dadi padha mangerti.21Aku nulis marang kowé iku oramarga kowé padha ora sumurup marangkayektèn, nanging iya marga kowépadha sumurup marang bab iku, lanuga marga kowé padha sumurup yènsakèhing goroh iku ora ana kang asalésaka kayektèn.

1 YOHANES 2.22–27 722Sapa ta si pangawak goroh iku? Apadudu kang nyélaki yèn Yésus iku Kristus?Iku antikristus, yaiku kang nyélakimarang Sang Rama lan Sang Putra.23Amarga sapa baé kang nyélaki SangPutra iku iya ora nduwèni Sang Rama.Sapa baé kang ngakoni Sang Putra, iyanduwèni Sang Rama.24Mungguh ing kowé kabèh, apa kangwis padha kokrungu wiwit wiwitan mula,iku tetepa dumunung ana ing kowé.Menawa apa kang wis kokrungu wiwitwiwitan mula iku tetep dumunung anaing kowé, kowé iya bakal padha tetepana ing Sang Putra lan ana ing SangRama.25Anadéné prasetya kang wiskaprasetyakaké déning Panjenenganépiyambak marang kita, yaiku uriplanggeng.26Kabèh kang daktulis marang kowéiku mau, yaiku bab wong-wong kangsumedya nasaraké kowé.27Sabab jebadan kang wis padhakoktampani saka Panjenengané ikutetep ana ing kowé. Marga saka ikukowé padha ora prelu diwulang déningwong liya. Nanging kayadéné jebadan

1 YOHANES 2.28–3.2 8

saka Panjenengané iku mulang marangkowé bab samubarang -- lan piwulangéiku nyata, ora goroh -- sarta kayadénéanggoné Panjenengané biyèn wis mulangmarang kowé, mangkono uga kowépadha tetepa ana ing Panjenengané.28 Ing samengko, anak-anakku, padhatetepa ana ing Kristus, supaya samangsaPanjenengané ngatingal, kita padhakanthi tatag lan ora usah isin ana ingngarsané bésuk ing dina rawuhé.29Menawa kowé padha sumurupyèn Panjenengané iku leres, kowé iyapadha mangertia yèn saben wong kangnglakoni apa kang bener, iku lairé sakaPanjenengané.

31Mangertia, iba gedhéné katresnankang kaparingaké déning Sang Rama

marang kita, nganti kita padha kasebutpara putraning Allah, lan kita pancènpara putraning Allah. Mulané jagat orawanuh marang kita, amarga jagat ikuora wanuh marang Panjenengané.2Para Sadulurku kang kinasih, saiki kitapadha dadi putraning Allah, anangingdurung cetha kepriyé kaanan kita ingtembé. Nanging kita padha sumurup,samangsa Kristus ngatingal, kita bakal

1 YOHANES 3.3–8 9

dadi padha karo Panjenengané, amargakita bakal padha ndeleng kaananingPanjenengané ing sanyatané.3Saben wong kang duwé pangarep-arep mangkono marang Panjenengané,wong iku nucèkaké awak kayadénéPanjenengané iku suci.4Saben wong kang nglakoni dosa,iku uga nerak angger-anggeré Allah,sabab dosa iku panerak tumrapangger-anggering Allah.5Lan kowé padha sumurup yènanggoné Panjenengané wis rawuh,iku prelu mbirat sakèhing dosa, sartaPanjenengané iku ora kadunungan dosa.6Saben wong kang tetep ana ingPanjenengané, iku ora gawé dosamanèh; saben wong kang tetep gawédosa, iku ora tau weruh lan ora tauwanuh marang Panjenengané.7Anak-anakku, kowé aja gelemdisasaraké déning sapa baé. Sapakang nindakaké apa kang bener ikukadunungan kayektèn, padha kayaKristus iku leres.8Sapa kang tetep nindakaké dosa, ikuasalé saka Iblis, sabab Iblis anggonégawé dosa wus wiwit wiwitan mula.

1 YOHANES 3.9–14 10

Déné rawuhé Putraning Allah iku supayanglebur sakèhing panggawéné Iblis.9Saben wong kang lairé saka Allah,iku tansah ora nglakoni dosa; amargawijining ka-Allahan tetep ana ing batiné,lan ora bisa tansah nglakoni dosa,amarga lairé saka ing Allah.10 Iki titikané para putraning Allah lanpara anaké Iblis; sapa baé kang oranindakaké apa kang bener iku asalé orasaka Allah, mangkono uga kang oratresna marang saduluré tunggal pracaya.11Sabab iya iki pawarta kang wis padhakokrungu saka wiwitan mula, yaikusupaya kita padha tresna-tinresnan.12Aja kaya Kain, kang asalé saka sijahat sarta matèni adhiné. Apa sababéanggoné matèni iku? Amarga sakèhingpanggawéné ala, lan panggawéningadhiné becik.13Para Sadulur, aja padha gumunmenawa jagat padha sengit marangkowé.14Kita padha sumurup, yèn kita wispadha pindhah saka ing pati marangurip, yaiku marga kita padha tresnamarang para Sadulur kita tunggal

1 YOHANES 3.15–19 11

pracaya. Sapa wong kang ora nresnani,iku tetep dumunung ana ing pati.15Saben wong kang sengit marangsaduluré tunggal pracaya iku ategesmatèni saduluré mau. Lan kowé padhasumurup, menawa wong sing senengmatèni iku ora kadunungan uriplanggeng.16Sarana iki anggon kita nyumurupikatresnané Kristus, yaiku: Panjenenganéwis masrahaké nyawané kanggo kita;dadi kita iya padha duwé kuwajibanmasrahaké nyawa kita kanggo sadulur-sadulur kita tunggal pracaya.17Sapa sing uripé ing donya kalubèran,mangka weruh saduluré tunggalpracaya kacingkrangan, éwadéné nutuplawanging atiné tumrap saduluré mau,kepriyé bisané kasebut yèn katresnaningAllah tetep dumunung ing wong iku?18Anak-anakku, anggon kita padhatresna aja kalawan tembung utawa ilat,nanging sarana panggawé sarta ingsajroning kayektèn.19Mangkono iku anggon kita padhanyumurupi, yèn asal kita iku saka ingkayektèn lan bisa nentremaké ati kitaana ing ngarsané Allah,

1 YOHANES 3.20–4.1 1220 samangsa ati kita melèhaké kita.Sabab kaagungané Allah iku ngluwihi atikita sarta Panjenengané ngawuninganisamubarang.21Para Sadulurku kang kinasih,menawa ati kita ora melèhaké kita, dadikita padha kanthi teguh ing pracayasowan ing ngarsané Allah,22 lan apa baé kang padha kita suwun,bakal kaparingaké marang kita, amargakita padha netepi sakèhing pepakonésarta nglakoni apa kang ndadèkakékeparengé.23Anadéné pepakoné iya iku, supayakita padha pracaya marang asmanéYésus Kristus, Kang Putra, lan supayapadha tresna-tinresnan cundhuk karopepakon kang kadhawuhaké déningPanjenengané marang kita.24Sapa kang netepi sakèhing pepakoné,iku dumunung ana ing Allah, lan Allahing wong iku. Déné anggon kita padhasumurup yèn Allah dumunung ana ingkita iku sarana Roh kang wis kaparingakémarang kita.

41Para Sadulurku kang kinasih, ajapadha pracaya marang sadhéngah

roh, nanging roh-roh iku tlitinen, apa

1 YOHANES 4.2–6 13

asalé saka Allah; amarga akèh nabipalsu kang jumedhul lan ndlajahi sajagatkabèh.2Anggonmu padha ngerti yèn ikuRohing Allah, mangkéné: Saben rohkang ngakoni menawa Yésus Kristus wisrawuh dadi manungsa, iku asalé sakaAllah.3Lan saben roh kang ora ngakoniYésus, iku asalé ora saka Allah. Rohiku rohing antikristus, kang wis padhakokrungu wartané yèn bakal teka, lansamengko wis ana ing jagat.4Anak-anakku, kowé kabèh iku asalésaka Allah lan wis padha ngalahaképara nabi palsu iku; sabab Roh kangdumunung ana ing kowé iku ngungkuliroh kang dumunung ana ing jagat.5Wong-wong iku asalé saka jagat,mulané kang padha diucapaké iku iyaprakara-prakara kadonyan, lan jagatngrungokaké.6Kita iki asalé saka Allah; sapakang wanuh marang Allah, iku padhangrungokaké marang kita. Wong kangasalé ora saka Allah iku ora ngrungokakémarang kita. Kaya mangkono titikanéRohing kayektèn karo rohing panasaran.

1 YOHANES 4.7–12 147Para Sadulur kang kinasih, payokita padha tresna-tinresnan, amargakatresnan iku asalé saka Allah, lan sabenwong kang nindakaké katresnan, ikulairé saka Allah lan wanuh karo Allah.8Sapa kang ora nindakaké katresnan,iku ora wanuh karo Allah, sabab Allahiku katresnan.9Katresnané Allah iku kababaraké ingantara kita, yaiku Allah wis ngutus KangPutra ontang-anting ngrawuhi jagatsupaya kita padha urip marga déningPanjenengané.10Katresnan iku mangkéné: Dudu kitakang wis padha tresna marang Allah,nanging Allah kang wis nresnani kitalan wis ngutus Kang Putra minangkapangruwating dosa kita.11Para Sadulur kang kinasih, sarèhnénganti samono anggoné Allah nresnanikita, mulané kita iki iya padha kuwajibantresna-tinresnan.12Ora ana wong kang tau ndelengmarang Allah. Menawa kita padhatresna-tinresnan, Allah tetep dumunungana ing kita, lan katresnané ikusampurna ana ing kita.

1 YOHANES 4.13–18 1513Kaya mangkono anggon kita padhasumurup yèn kita tetep ana ingPanjenengané, lan Panjenengané anaing kita, amarga Panjenengané wusmaringaké Rohé marang kita.14Lan aku kabèh wis padha ndeleng lanneksèni yèn Sang Rama wis ngutus SangPutra dadi Pamartaning jagat.15Sapa kang ngakoni yèn Yésus ikuPutrané Allah, Allah tetep ana ing wongiku, lan wong iku ana ing Allah.16Kita iki wis padha nyumurupi lanpracaya marang katresnané Allahmarang kita. Allah iku katresnan,lan sapa kang tetep dumunung ingkatresnan, iku tetep ana ing Allah, lanAllah ana ing wong iku.17Katresnané Allah iku sampurna anaing kita, yaiku menawa kita padha tataging pracaya ing dina pangadilan, awitkayadéné Panjenengané, kita uga anaing donya kéné.18Sajroning katresnan ora ana rasawedi, katresnan kang sampurna ikumalah mbéngkas rasa wedi, amargawedi iku ngandhut paukuman, lan wongkang wedi iku ora sampurna katresnané.

1 YOHANES 4.19–5.4 1619Anggon kita padha tresna iku,amarga Allah wis luwih dhisik nresnanikita.20Menawa ana wong kang muni, "Akutresna marang Allah," nanging sengitmarang saduluré, iku wong goroh. Awitsapa kang ora tresna marang sadulurékang katon, mokal bisa nresnani Allahkang ora katon.21 Iki dhawuh timbalan sakaPanjenengané: Sapa kang tresnamarang Allah, iku iya kudu nresnanisaduluré.

51Saben wong kang pracaya menawaYésus iku Kristus, iku lairé saka

ing Allah, lan saben wong kang tresnamarang kang mutrakaké, iku iya tresnamarang kang diputrakaké Panjenengané.2Anggon kita mangerti yèn kita padhanresnani para putraning Allah, yaikumenawa kita padha tresna marang Allahsarta netepi pepakoné.3Amarga iya iki katresnan marangAllah, yaiku yèn kita padha netepipepakoné. Pepakon-pepakoné iku oraabot,4amarga kabèh kang lair saka Allahiku ngalahaké jagat. Lan iki kaunggulan

1 YOHANES 5.5–10 17

kang ngalahaké jagat, yaiku: pracayakita.5Sapa ta kang ngalahaké jagat, kajabawong kang pracaya menawa Yésus ikuPutrané Allah?6 Iki Panjenengané kang rawuhé saranabanyu lan getih, yaiku Yésus Kristus,ora mung kalawan banyu baé, nangingkalawan banyu lan getih. Déné Roh ikukang paring paseksi, amarga Roh ikukayektèn.7Awit ana telu kang padha paringpaseksi [ana ing swarga: Rama, SangSabda lan Roh Suci; sarta kateluné ikusiji.8Lan ana telu kang dadi seksi ana ingbumi]: Roh lan banyu sarta getih lankateluné iku siji.9Kita padha nganggep marangpaseksiné manungsa, anangingpaseksiné Allah iku ngluwihi. Amarga ikipaseksiné Allah, yaiku: Panjenenganéaneksèni mungguhing Kang Putra.10Sing sapa pracaya marang PutraningAllah, iku nduwèni paseksi mangkonoana ing batiné; sing sapa kang orapracaya marang Allah, iku nganggepPanjenengané dora, amarga ora ngandel

1 YOHANES 5.11–16 18

marang paseksi kang wis kaparingakéAllah mungguhing Kang Putra.11Anadéné paseksiné yaiku: Allah wusmaringaké urip kang langgeng, lan uripiku dumunung ana ing Sang Putra.12Sapa kang nduwèni Sang Putra, ikunduwèni urip. Sapa kang ora nduwèniPutraning Allah, iku ora nduwèni urip.13Kabèh iku mau daktulis marangkowé, supaya kowé kang padha pracayamarang asmané Putraning Allah, padhasumurupa yèn kowé kabèh iku padhanduwèni urip langgeng.14Anggon kita tatag ing pracaya marangPanjenengané, jalaran Panjenenganémesthi nyembadani pandonga kita,samangsa kita nyuwun apa-apa marangPanjenengané, kang nyondhongi ingkarsané.15Lan menawa kita padha sumurupyèn Panjenengané nyembadani apa baé,kang kita suwun, dadiné kita padhasumurup uga, yèn kita wis tampa apakang kita suwun marang Panjenengané.16Menawa ana wong kang weruhsaduluré tunggal pracaya nglakoni dosa,yaiku dosa kang ora nekakaké pati, ikundedongaa marang Gusti Allah, temah

1 YOHANES 5.17–21 19

Panjenengané bakal maringi urip marangwong iku, yaiku kang padha gawé dosakang ora nekakaké pati. Ana dosa kangnekakaké pati: Yèn tumrap iku, aku oraakon ndongakaké.17Sakèhing piala iku dosa, nanging anadosa kang ora nekakaké pati.18Kita sumurup, yèn saben wongkang lair saka Allah iku ora gawédosa, nanging kaayoman déningPanjenengané, kang miyos saka ingAllah, temah si pangawak dursila orabisa nggepok wong mau.19Kita sumurup, yèn asal kita sakaing Allah, lan sajagat kabèh kawengkudéning pangawak dursila.20Nanging kita padha sumurup, yènPutraning Allah wis rawuh sarta wismaringi pangertèn marang kita, supayakita wanuh marang Kang Sejati; lan kitadumunung ana ing Kang Sejati, ana ingpatunggilané Kang Putra Yésus Kristus.Panjenengané iku Allah Kang Sejati langesang kang langgeng.21Anak-anakku, padha diwaspadamarang sakèhé brahala.

2 Yohanes

11Saka aku pinituwa, marangIbu kang pinilih lan anak-anaké

kang padha daktresnani ing sajroningkayektèn. Ora mung aku baé kangnresnani kowé kabèh, nanging dalahsakèhing wong kang wis padha ngawruhikayektèn,2marga saka kayektèn kang tetepdumunung ana ing kita lan bakal nunggalkaro kita nganti salawas-lawasé.3Sih-palimirma, rahmat lan tentrem-rahayu saka Allah Sang Rama lan sakaYésus Kristus, Putrané Sang Rama, bakalnunggal klawan kita sajroning kayektènlan katresnan.4Aku bungah banget déné nyumurupi,menawa ana anak-anakmu sawatarakang padha urip ing sajroning kayektèn,cundhuk karo pepakon kang wis kitatampani saka Sang Rama.5Lan samengko panjalukku marangkowé, ibu, -- aja kok anggep aku nulispepakon anyar kanggo kowé, nangingkang daktulis iki miturut pepakon kang

2 YOHANES 1.6–11 2

wis kita duwèni wiwit wiwitan mula --supaya kita padha tresna-tinresnan.6Déné katresnan iku, kita kudu uripmanut pepakoné. Lan pepakon iku,yaiku supaya kowé padha urip sajroningkatresnan, kaya anggonmu wis padhakrungu saka wiwitan mula.7Awit wis akèh juru panasaran kangpadha jumedhul lan ndlajahi salumahingbumi, kang ora ngakoni menawa YésusKristus wis rawuh dadi manungsa. Iku sijuru panasaran lan antikristus.8Padha diwaspada, supaya kowé ajanganti padha kélangan apa kang wispadha dakgarap, satemah anggonmupadha nampa ganjaranmu sampurna.9Saben wong kang nyimpang lan oradumunung ana ing piwulangé Kristus, ikuora nduwèni Allah. Sing sapa dumunungana ing piwulang iku, nduwèni SangRama lan Sang Putra pisan.10Menawa kowé padha katekan wongkang ora ngemban piwulang iku, ajakoktampa ana ing omahmu, lan ajakokuluki salam.11Sabab sapa kang nguluki salam wongiku, kalépétan panggawéné kang ala.

2 YOHANES 1.12–13 312Sanadyan akèh kang kudu daktulismarang kowé, aku ora gelem nulisnganggo kertas lan mangsi, nangingpangarep-arepku bakal teka dhéwé,banjur rerembugan adu-arep karo kowékabèh, supaya kabungahan kita bisasampurna.13Salam marang kowé kabèh sakaanak-anaké sadulurmu wadon kangpinilih.

3 Yohanes

11Saka aku pinituwa, marang Gayuskang kinasih, kang daktresnani ing

sajroning kayektèn.2Sadulurku kang kinasih, pandongakumuga-muga kowé padha becik ingsabarang prakara lan ginanjara bagas-kuwarasan, semono uga nyawamu.3Awit aku bungah banget, nalika anasadulur sawatara teka, awèh paseksi ingbab anggonmu padha urip ing sajroningkayektèn, sabab uripmu pancèn iyamangkono.4Tumraping aku, ora ana kabungahankang gedhéné ngluwihi kabungahankusamangsa aku krungu, menawaanak-anakku padha urip sajroningkayektèn.5Sadulurku kang kinasih, kowétumindak ngetrepi anggonmu dadi wongpracaya, samangsa kowé nindakakésamubarang kanggo para Sadulurtunggal pracaya, sanadyan iku padhawong bangsa liya.

3 YOHANES 1.6–10 26Wong-wong iku ana ing sangarepépasamuwan wis padha awèh paseksibab katresnanmu. Becik temenanpanggawému, menawa padhakokbiyantu kanggo mbacutakélakuné, kanthi patrap kang ndadèkakékeparengé Allah.7Awit anggoné padha lelungan ikumarga saka asmané, tanpa nampaniapa-apa saka wong-wong kang orawanuh marang Allah.8Kita padha kuwajiban nampa wong-wong kang kaya mangkono iku, supayakita padha dadi kanca tunggal gawétumrap apa kang bener.9Aku wis nulis sathithik marangpasamuwan, nanging Diotrèfès, kangkepéngin dadi pangarep ana ingpasamuwan, iku ora gelem ngakonimarang aku.10Mulané, bésuk samangsa akuteka bakal dakélingaké kang dadipanggawéné, sabab wis ngundhat-undhat nganggo tembung kasar marangaku kabèh; lan ora trima mangkonobaé, malah wong mau ora mung emohnampani para Saduluré tunggal pracayakang teka baé, nanging sapa kang

3 YOHANES 1.11–14 3

arep nampa wong-wong mau padhadipenggak, sarta disébrataké sakapasamuwan.11Sadulurku kang kinasih, aja nuladmarang kang ala, nanging nulada kangbecik. Sapa kang gawé becik, iku asalésaka Allah, nanging sapa kang gawépiala, iku ora tau weruh marang Allah.12Mungguh Démétrius wis diseksènibecik déning wong kabèh, malahkaseksènan déning kayektèn dhéwé.Lan manèh aku kabèh iya padha awèhpaseksi becik tumrap wong iku, lan kowésumurup, yèn paseksiku iku nyata.13Akèh prakara kang kudu daktulismarang kowé, nanging aku ora gelemnulis marang kowé nganggo mangsi lanpèn.14Pangarep-arepku énggal bakalnemoni kowé, lan rerembugan adu-arep.(1-15) Tentrem-rahayu anaa ing kowé!Salam saka para mitramu. Salamkumarang para mitra siji-siji.

Yudas

11Saka Yudas, abdiné Yésus Kristussarta saduluré Yakobus, marang

para kang katimbalan, kang kinasih anaing Allah Sang Rama sarta kang padhasinengker kagem Yésus Kristus.2Sih-rahmat, tentrem-rahayu, apadénésih-katresnan nglubèrana kowé kabèh.3Para Sadulur kang kinasih, sajronéaku mbudidaya kanthi temenan nulislayang marang kowé bab karahayon kitakabèh, aku rumangsa kadereng nulis ikilan mituturi kowé, supaya padha tetepaanggonmu ngudi mbélani pangandelkang wis kaparingaké marang para suci.4Amarga ana sawenèhing wong kangwis nusup ing satengahmu, yaiku wongkang wis suwé padha pinesthèkakébakal kaukum: para wong duraka kangmigunakaké sih-rahmaté Allah kitakanggo ngumbar hawa-napsu, sartakang nyélaki marang Pangwasa Tunggallan Gusti kita, Yésus Kristus.5Nanging sanadyan kowé wis padhamangerti iku mau kabèh sarta ora

YUDAS 1.6–9 2

mangu-mangu manèh, aku kepénginngélingaké kowé, menawa Gusti ikupancèn ngentasaké umat kagunganésaka tanah Mesir, nanging sabanjurénumpes kang padha ora pracaya.6Mangkono uga, para malaékat kangora padha manut marang wates-watesing pangwasané, temah ninggalpapan padunungané, bakal katahankanthi blenggu kang langgeng ana ingpepeteng, nganti tekaning pangadilaning dina gedhé,7 iya kaya kang mangkono, Sodomlan Gomora sarta kutha-kutha ingsakubengé, kang kanthi cara kangpadha, nindakaké laku jina, sarta padhamburu kamareman kang ora lumrah,wus padha kasiksa ing geni langgeng,minangka pepéling tumrap manungsakabèh.8Ewadéné, para juru ngimpi uga padhanjemberaké badané lan ngrèmèhaképangwasaning Allah sarta anyenyamahmarang sakèhing kamulyan ing swarga.9Malah Mikhaèl, panggedhéningpara malaékat, nalika padu karo Iblisbab layoné Musa, ora wani ngadiliIblis iku nganggo tembung-tembung

YUDAS 1.10–13 3

panyenyamah, nanging mung ngucapmangkéné, "Kowé muga didukani déningGusti."10Ananging wong-wong iku padhanyenyamah samubarang kang orapadha dimangertèni lan apa kang padhadimangertèni kaya patrapé kéwan kangtanpa budi, malah iku kang njalarikarusakané.11Bilai wong-wong iku, sabab padhamèlu mlaku ing dalan kang katempuhdéning Kain lan marga mburu opah,njegur ing panasarané Biléam, temahpadha tumpes, marga anggoné mbalélakayadéné Korah.12Wong iku padha dadi rereged ana ingbujananing katresnanmu, jalaran tanpanduwèni rasa isin ngentèk-entèkakésarta mung mentingaké awaké dhéwé.Wong iku padha kaya méga kang tanpabanyu, kang kabur katut ing angin;prasasat wit-witan kang ora metokakéwoh ing mangsa gogrog godhongé, kayawit-witan kang rungkat sarta mati babarpisan.13Prasasat ombaking sagara kangnggegirisi, kang ngumplukakékanisthané dhéwé, padha kaya lintang-

YUDAS 1.14–18 4

lintang kang ngumbara, kang wiskacawisan panggonan ana ing jagatingpepeteng langgeng salawasé.14Hénokh, turun kang kapitu sakaAdam, uga wis meca wong-wongiku, surasané, "Lah Gusti rawuhginarebeg déning para suci abdiné kangmaèwu-èwu cacahé,15karsa nindakaké pangadilan tumrapwong kabèh, sarta matrapi paukumanmarang sakèhing pratingkah mblasarkang padha dilakoni, sarta jalaran sakasakèhing tembung kang nistha, kangdiucapaké déning para wong dosa kangmblasar iku marang Gusti."16 Iku wong kang padha grundelan lanora nrima ing pepesthèn, urip nurutihawa-napsu, nanging cangkemé padhangucapaké tembung-tembung kangngayawara, ngonggrong wong, supayaolèh kauntungan.17Nanging kowé iku, para Sadulurkinasih, padha élinga marang pangandikakang biyèn wis kawedharaké marangkowé kabèh déning para rasulé Gustikita, Yésus Kristus.18 Jalaran kowé wis padhadipangandikani, "Mbésuk ngarepaké

YUDAS 1.19–24 5

jaman wekasan bakal ana jurupamoyok, kang lakuné padha ngumbarhawa-napsuné kang mblasar."19Wong-wong iku kang padha njalaricecongkrahan, manungsa kadonyankang ora kadunungan Roh Suci.20Nanging kowé, para Sadulur kinasih,padha mbanguna awakmu dhéwé,kanthi kadhasarana pracayamu kangsuci linuwih, sarta ndedongaa ana ingpatunggilané Roh Suci.21Awakmu padha reksanen kanthipatrap mangkono iku, ana ing sajroningsihé Allah, kalawan nganti-anti marangsih-rahmaté Gusti kita, Yésus Kristus,tumuju ing urip langgeng.22Wong-wong kang atiné isih mangu-mangu padha welasana.23Wong iku padha entasna saranakarebut saka ing geni. Nangingtélakna welas-asihmu kanthi rasa wedimarang wong-wong liyané uga, sartapadha sengita marang sandhanganéwong-wong kang kajemberaké déningpepénginan-pepénginaning dosa.24Kagem Panjenengané kang kwasangreksa marang kowé kabèh, supayapadha ora kesandhung sarta mrenahaké

YUDAS 1.25 6

kowé kalawan tanpa cacad lan kanthikebak kabungahan ana ing ngarsaningkamulyané.25Allah kang mung siji, Pamarta kita,marga déning Yésus Kristus, Gusti kita,iku kang sayogya sinaosan kamulyan,kaluhuran, kasantosan sarta pangwaos,sadurungé dumadining jaman, saikisarta nganti ing salawasé. Amin.

Wahyu

11 Iki wahyuné Yésus Kristus, kangkaparingaké déning Allah marang

Panjenengané, supaya katedahakémarang para abdiné bab apa kangpinasthi bakal énggal kelakon.Panjenengané wus medharaké babiku marang Yohanes abdiné, lantaranmalaékat utusané.2Yohanes wus neksèni babpangandikané Allah lan bab paseksi kangkaparingaké déning Yésus Kristus, yaikusamubarang kang wus kadeleng.3Rahayu wong kang macakaké lanpara wong kang padha ngrungokaképamedhar wangsit iki sarta kang netepiapa kang katulis ing kono, awit waktunéwus cedhak.4Saka Yohanes marang pasamuwanpepitu kang ana ing Asia-Cilik: Sih-rahmat lan tentrem-rahayu anaa ingkowé kabèh, saka Panjenengané, kangana lan kang wis ana sarta kang bakalrawuh, apadéné saka roh pepitu kangpadha ana ing ngarsaning dhamparé,

WAHYU 1.5–9 25 sarta manèh saka Yésus Kristus, Seksikang setya, kang dhisik dhéwé wungusaka ing antarané wong mati lan kangngwaosi para raja ing bumi iki. KagemPanjenengané, kang ngasihi kita lankang wis mbirat dosa kita kalawan rahé,--6 lan kang wis ndadèkaké kita sawijiningkraton, lan imam-imam sumaosmarang Allah, ingkang Rama, -- iyakagem Panjenengané iku kamulyan lanpangwasa nganti ing salawas-lawasé.Amin.7Kawruhana, Panjenengané rawuhnitih méga lan saben mripat bakalndeleng Panjenengané, dalah wongkang wis padha njojoh Panjenengané.Sakèhing bangsa ing bumi bakal nangisiPanjenengané. Iya, Amin.8 "Ingsun iki Alfa lan Oméga,Pangandikané Gusti Allah kang ana, lankang wus ana, sarta kang bakal rawuh,kang Mahakwasa."9Aku, Yohanes, sadulur sartapanunggalanmu sajroning kasusahan,ing sajroning Kraton sarta kanthi mantepnganti-anti marang Yésus, lagi ana ingpulo kang aran Patmos marga saka

WAHYU 1.10–14 3

pangandikané Allah lan paseksi kangkaparingaké déning Yésus.10Mbeneri ing dinané Gusti, akukalimputan ing Roh lan aku krunguswara kang sora ana ing mburiku, kayauniné kalasangka,11pangandikané, "Apa kang siradeleng, iku tulisen ana ing kitab lankirimna marang pasamuwan pepitu iki:Marang Éfesus, marang Smirna, marangPèrgamus, marang Tiatira, marangSardis, marang Filadèlfia lan marangLaodikia."12Aku tumuli nolèh arep meruhi swarakang ngandikani aku iku. Lan sawisé akunolèh, aku weruh ana cagak padamaranmas pitu.13Sarta ing tengah-tengahé cagakpadamaran pitu mau ana kang madharupa karo Putraning Manungsa, ngagemjubah kang dawané nganti klangsrahtekan sampéyané, lan jajané apaningsetemas.14Mustaka lan rékmané putih kaya wuluwedhus gèmbèl, memplaké kaya saljulan tingalé kaya urubing geni.

WAHYU 1.15–20 415Sampéyané kaya tembagamengangah ana sajroning prapèn;swarané kaya kumrosaking banjir gedhé.16Astané kang tengen ngasta lintangpitu sarta tutuké ngedalaké pedhangkang landhep kiwa-tengen, wedananésumunar kaya srengéngé kang padhangsumilak.17Nalika aku weruh Panjenengané, akunuli sujud ana ing ngarsaning sampéyanékaya wong mati; nanging aku banjurditumpangi astané kang tengen, sartadingandikani, "Aja wedi! Ingsun iki KangWiwitan lan Kang Wekasan,18 lan Kang Gesang, Ingsun wus séda,nanging delengen, Ingsun gesang ngantisalawas-lawasé lan Ingsun ngastasakèhing kunciné pati lan kratoning pati.19Marga saka iku tulisen apa kangwis sira deleng, iya kang kelakon ingsamengko tuwin kang bakal kelakon ingtembé.20Mungguh wadiné lintang pitu kangsira deleng ana ing astaningsun tengenlan cagak padamaran emas pitu ikumangkéné: Lintang pitu iku malaékatépasamuwan pepitu lan cagak padamaranemas pitu iku pasamuwan pepitu."

WAHYU 2.1–5 5

21 "Sira nulisa marang malaékatépasamuwan ing Éfesus: Iki

pangandikané kang ngasta lintangpepitu ing astané tengen lan kang tindaking antarané cagak padamaran maspepitu iku.2 Ingsun pirsa sakèhing panggawénira,iya marang rekasanira iya marangkaantepanira. Ingsun pirsa, menawasira ora bisa nyabari para wong duraka,lan menawa sira wus nliti wong-wongkang ngaku-aku rasul, mangka ingsanyatané dudu, menawa sira wismeruhi wong-wong iku tukang goroh.3Sira tetep sabar sarta nandhangsangsara marga saka asmaningsun; lansira ora tau krasa sayah.4Sanadyan mangkono sira Ingsuncacad, marga sira wis ninggalkatresnanira kang kawitan.5Mulané sira élinga sapira jeronéanggonira wis keplorod! Padhamratobata sarta nglakonana kayapanggawénira kang sakawit. Menawaora mangkono, Ingsun mesthi bakalngrawuhi sira, sarta Ingsun bakalmundhut cagak padamaranira saka ingpanggonané, menawa sira ora mratobat.

WAHYU 2.6–10 66Nanging iki kang dumunung ing sira,yaiku sira sengit marang tumindakingwong-wongé Nikolaus, kang uga Ingsunsengiti.7Sapa kang duwé kuping, ngrungoknaapa kang kapangandikakaké déningRoh marang pasamuwan-pasamuwan.Sing sapa unggul, iku bakal sunparingimangan wohing wit panguripan kang anaing Taman Firdaus kagungané Allah."8 "Sira nulisa marang malaékatépasamuwan ing Smirna: Ikipangandikané Kang Wiwitan sartaKang Wekasan, kang wus séda langesang manèh:9 Ingsun pirsa kasusahanira lankamlaratanira, -- ananging sira sugih --apadéné pitenahé wong kang ngaku-akuwong Yahudi, mangka sanyatanédudu; kosok-baliné wong-wong ikupanunggalané Iblis.10Sira aja wedi marang sadhéngahkasangsaran kang kudu sira sangga!Satemené Iblis bakal nglebokaké wongsawatara panunggalanira marangpakunjaran, supaya sira nampa pacobansarta sira bakal ketaman kasusahansapuluh dina lawasé. Sira disetya tuhu

WAHYU 2.11–14 7

nganti tumeka ing pati, lan sira bakalsunganjar makuthaning kauripan.11Sapa kang duwé kuping, ngrungoknaapa kang dipangandikakaké déning Rohmarang pasamuwan-pasamuwan: Singsapa unggul, iku ora bakal nandhangsangsara déning pati kang kapindho."12 "Sira nulisa marang malaékatépasamuwan ing Pèrgamus: Ikipangandikané kang ngasta pedhanglandhep kiwa-tengen:13 Ingsun pirsa ana ing ngendipamanggonira, iya iku panggonandhamparé Iblis; éwadéné sira ngugemiasmaningsun, sarta ora nyélakipracayanira marang Ingsun, uga ora ingnalika jamané Antipas, seksiningsun,kang setya marang Ingsun kang dipatèniana ing ngarepira, ing panggonané Iblis.14Ananging sira, ana sawatara kangsuncacad; ing antaranira ana sawatarakang padha ngugemi piwulangéBiléam, kang ngajani Balak supayanjlomprongaké wong Israèl, supayapadha mangana sesajèné brahala sartalaku-jina.

WAHYU 2.15–19 815Mangkono uga ing antaranira anakang padha ngugemi piwulangé parapanganuté Nikolaus.16Marga saka iku sira mratobata!Menawa ora mangkono, Ingsun bakalénggal ngrawuhi sira sarta Ingsun bakalnempuh perang marang wong-wongmau kalawan pedhang kang ana ingtutukingsun iki.17Sapa kang duwé kuping, ngrungoknaapa kang dadi pangandikané Rohmarang pasamuwan-pasamuwan: Sapakang unggul, bakal sunparingi manganmanna kang piningit; sarta sunganjarwatu putih, kang ing ndhuwuré katulisanjeneng anyar, kang ora kawruhan ingwong, kajaba kang nampani iku."18 "Sira nulisa marang malaékatépasamuwan ing Tiatira: Iki pangandikanéputraning Allah, kang tingalé kayaurubing geni lan sampéyané kayatembaga:19 Ingsun pirsa sakèhing panggawénira:iya katresnanira, iya pracayanira,apadéné pangabdinira lan kaantepanira.Ingsun pirsa, menawa panggawénirakang wekasan iku ngluwihi kang wiwitan.

WAHYU 2.20–24 920Nanging sira suncacad, amarga sirangumbar Izébèl, wong wadon kangngaku-aku nabi, memulang lan nasaraképara abdiningsun supaya laku-cabul lanmangan sesajèné brahala.21 Ingsun wus paring waktu marangwong mau supaya mratobat, nangingora gelem mratobat saka anggonélaku-cabul.22Wruhanira, wong iku bakalsungluntungaké ing paturon,sundadèkaké lara lan para kanglaku-jina karo wong mau bakalsuntempuhaké ing sangsara gedhé,menawa padha ora mratobat sakapratingkahé wong wadon iku.23Apadéné anak-anaké bakalsuntumpes. Satemah sakèhépasamuwan bakal padha mangerti yènIngsun iki kang nliti pikiran lan atiningmanungsa. Sarta Ingsun bakal malesmarang sawiji-wijiné panunggalaniramiturut sapanggawénira.24Nanging sira, iya iku wong-wongliyané kang ana ing Tiatira, kang orangugemi piwulang iku, lan kang oranyinau wewadining Iblis, kayadenéanggoné ngarani, iku sundhawuhi,

WAHYU 2.25–3.2 10

mangkéné: Ingsun ora karsa ngetrapimomotan liyané marang sira.25Nanging apa kang sira duwèni ikukukuhana nganti sarawuhingsun.26Déné sapa kang unggul lan nindakaképakaryaningsun nganti tumeka ingwekasan, iku bakal sunganjar pangwasamengku para bangsa,27 lan iku bakal padha dirèh klawanteken wesi; wong-wong iku bakalkaremuk kaya grabah, -- padha kayapangwasa kang Ingsun tampèni sakaRamaningsun --28apadéné bakal sunganjar lintangpanjer ésuk.29Sapa kang duwé kuping, ngrungoknaapa kang dadi pangandikané Roh marangpasamuwan-pasamuwan."

31 "Sira nulisa marang malaékatépasamuwan ing Sardis: Iki

pangandikaning Panjenengané, kangkagungan Rohé Allah pepitu lan lintangpepitu iku: Ingsun pirsa sakèhingpanggawénira; sira kaaranan urip,mangka satemené mati!2Sira tangia, lan nyantosakna apa kangisih kari kang wis ngarepaké mati, awitpanggawénira iku ora ana siji-sijia kang

WAHYU 3.3–7 11

sunpanggih sampurna ana ing ngarsanéAllahingsun.3Awit saka iku sira élinga, kepriyéanggonira nampani lan krungu; ikutetepana lan mratobata! Awit menawasira ora jumaga, Ingsun bakal ngrawuhisira kaya maling, sarta sira ora bakalmangerti wayah apa anggoningsunngrawuhi sira.4Nanging ing Sardis kono uga anawong sawatara kang ora ngregedisandhangané; wong-wong iku bakalndhèrèk ing satindakingsun kalawanmanganggo putih, marga padhasembada.5Sapa kang unggul, iku bakal dienggonisandhangan putih kaya mangkono;Ingsun bakal ora mbusak jenengé sakaing buku kauripan, nanging ingsunbakal ngakeni jenengé ana ing ngarsanéRamaningsun lan ing ngarepé paramalaékaté.6Sapa kang duwé kuping, ngrungoknaapa kang dadi pangandikané Roh marangpasamuwan-pasamuwan."7 "Sira nulisa marang malaékatépasamuwan ing Filadèlfia: Ikipangandikané Kang Suci, Kang

WAHYU 3.8–10 12

Sanyata, kang ngasta kunciné Daud;samangsa Panjenengané ngengakaké,ora ana kang bisa nutup, samangsaPanjenengané nutup, ora ana kang bisangengakaké.8 Ingsun pirsa sakèhing panggawénira:Wruhanira, sira wis sunwengani lawangkang ora bisa kainebaké déning wong.Ingsun pirsa menawa kakuwataniraora sapiraa, nanging sira netepipangandikaningsun sarta ora nyélakiasmaningsun.9Wruhanira, wong sawatara sakapanunggalané Iblis, yaiku kang padhangaku-aku Yahudi, mangka sajatinédudu, nanging goroh, iku bakalsunpasrahaké marang sira. SanyatanéIngsun nekakaké wong-wong iku,supaya padha sumungkem sujud ana ingngareping sikilira sarta padha mangerti,yèn Ingsun ngasihi sira.10Amarga sira wis netepipangandikaningsun, supaya kalawansabar mantep nganti-anti marangIngsun, mulané Ingsun iya bakalngreksa sira ing dina pacoban kangbakal nekani ing sajagat kabèh kanggo

WAHYU 3.11–16 13

nliti wong-wong kang padha manggoning bumi.11 Ingsun bakal énggal rawuh.Kukuhana, apa kang sira duwèni, supayaaja ana wong kang ngrebut makuthanira.12Sapa kang unggul, iku bakalsundadèkaké saka-guru ana ingPadaleman Suciné Allahingsun, lan bakalora metu manèh saka kono; karodénébakal suntulisi asmané Allahingsun,jenengé kuthané Allahingsun, yaikuYérusalèm anyar, kang tumurunsaka swarga saka Allahingsun, sartaasmaningsun kang anyar.13Sapa kang duwé kuping, ngrungoknaapa kang dadi pangandikané Roh marangpasamuwan-pasamuwan."14 "Lan sira nulisa marang malaékatépasamuwan ing Laodikia: Ikipangandikané Sang Amin, Seksikang setya tuhu lan sanyata, wiwitanétitahing Allah:15 Ingsun pirsa sakèhing panggawénira:sira iku ora adhem lan ora panas. Saibabeciké saupama sira adhem utawapanas.16Kang iku sarèhné sira iku manget-manget, ora adhem lan ora panas,

WAHYU 3.17–21 14

mulané Ingsun bakal nglepèh sira sakaing tutukingsun.17Sarèhné sira duwé ujar: Aku iki sugihlan aku wis ngudi kasugihan sarta orakekurangan apa-apa, apa manèh margasira ora mangerti, yèn sira iku mlarat lanmemelas, wuta lan kawudan,18mulané Ingsun ndhawuhi sira, supayasira tuku mas kang binesot ing genimarang Ingsun, supaya sira dadi sugih;lan uga sandhangan putih, supayasira anggo, temah aja nganti katonanggonmu wuda, kang ngisin-isini;apadéné lenga kanggo mblonyohimripatira, supaya sira bisa ndeleng.19Sapa wong kang sunkasihi, ikusunwelèhaké lan sunpatrapi; marga sakaiku, sing tumemen lan mratobata!20Wruhanira, Ingsun jumeneng anangarep lawang sarta thothok-thothok;menawa ana wong kang krunguswaraningsun lan mbukakaké lawang,Ingsun bakal lumebet manggihi wongiku lan kembul bujana bareng wong ikulan wong iku karo Ingsun.21Sapa kang unggul, iku bakalsunlenggahaké bareng karo Ingsun anaing dhamparingsun, kayadéné Ingsun

WAHYU 3.22–4.5 15

uga wis unggul lan banjur lenggahbareng Ramaningsun ana ing dhamparé.22Sapa kang duwé kuping, ngrungoknaapa kang dadi pangandikané Roh marangpasamuwan-pasamuwan."

41Sawisé mangkono aku weruh:Lah sanyata, lawanging swarga ana

kang menga sarta ana swara kang wisdakrungu biyèn, ngandikani aku kayaswarané kalasangka, mangkéné, "Siramunggaha mréné bakal suntedahi apakang sawisé iki pinasthi kelakon."2Sanalika iku aku kalimputan ing Roh,lah ing swarga ana dhampar, lan anakang lenggah ing dhampar iku.3Panjenengané kang lenggah ingdhampar iku sawangané kaya sesotyayaspis lan sardis; lan ing sakubengédhampar ana kluwungé kang katonsumunar kaya jamrud.4Anadéné ing sakubengé dhamparmau ana dhamparé patlikur linenggahandéning pinituwa patlikur, padha ngagemageman putih sarta ngagem makuthaemas.5Saka ing dhampar mau ana kilatékang metu lan swara gludhug kanggumleger, lan ing ngarepé dhampar ana

WAHYU 4.6–10 16

obor pitu kang padha murub: yaiku RohéAllah pepitu.6Karodéné ing ngarepé dhampar anasagara kaca kristal; ing satengahédhampar lan ing sakubengé ana maklukpapat padha kebak mripat ana ingngarep lan ing buri.7Déné makluk mau kang kapisan kayasinga, kang kapindho kaya pedhèt,kang katelu iku rainé kaya manungsa,lan kang kapaté kaya manuk garudhamabur.8Makluk papat mau siji-sijiné anaswiwiné enem, ing sisih njaba lannjeroné padha kebak mripat, lanrina-wengi tanpa lèrèn anggoné ngucapmangkéné, "Suci, suci, suci, Gusti Allahingkang Mahakwaos, ingkang rumiyinwonten, ingkang samangké wonten,saha ingkang badhé rawuh."9Saben-saben makluk mau padhangunjukaké pamuji lan pakurmatantuwin puji sokur marang Panjenenganékang lenggah ing dhampar lan kanggesang langgeng ing salawas-lawasé,10para pinituwa patlikur mau banjurpadha sumungkem ana ing ngarsanékang lenggah ing dhampar iku, sarta

WAHYU 4.11–5.4 17

manembah marang Panjenengané kanggesang ing salawas-lawasé. Sarta padhanyèlèhaké makuthané ana ing sangarepédhampar iku kalawan munjuk,11 "Dhuh Gusti saha Allah kawula,Paduka ingkang sayogi tampi pamujisaha pakurmatan sarta pangwaos.Amargi Paduka sampun nitahakensamukawis; sarta amargi saking karsaPaduka, samukawis punika wonten lantinitahaken."

51Aku tumuli sumurup kitab gulunganana ing astané tengen Panjenengané

kang lenggah ing dhampar mau, kangkatulisan ing njero lan ing njaba landisègel nganggo sègel pitu.2Aku weruh malaékat kang prakosanguwuh-uwuh klawan swara sora, "Sapakang pantes ngudhari gulungan kitab ikusarta mbukaki sègelé?"3Nanging ing swarga lan ing bumituwin sangisoring bumi, ora ana kangbisa ngudhari gulungan kitab mau sartandeleng sisih njeroné.4Aku banjur nangis kelara-lara, amargaora ana wong sijia baé kang dianggeppantes ngudhari gulungan kitab ikuutawa ndeleng sisih njeroné.

WAHYU 5.5–9 185Banjur ana salah sijiné pinituwa kangngandika marang aku, "Kowé aja nangis!Delengen, singa kang saka trah Yéhuda,yaiku sogolané Daud, kang wis unggul,temah Panjenengané bisa ngudharigulungan kitab iku sarta mbukaki sègelépitu."6Aku banjur ndeleng ing satengahédhampar lan makluk papat iku tuwining satengahé para pinituwa mau anaCempé jumeneng katoné kaya wiskasembelèh, singaté pitu lan tingalépitu: yaiku Rohé Allah pepitu kangkautus menyang salumahing bumi.7Panjenengané iku banjur nyelaksarta nampani gulungan kitab mausaka astané tengen Panjenengané kangpinarak ing dhampar.8Nalika Panjenengané mundhutgulungan kitab mau, makluk papat lanpinituwa patlikur iku nuli sungkem anaing ngarsané Cempé iku, karo padhanyekel clempung lan bokor emas, isidupa kebak; yaiku pandongané parasuci.9Sarta padha ngidungaké kidung anyar,tembungé, "Paduka sembada nampènigulungan kitab punika sarta mbikaki

WAHYU 5.10–13 19

sègelipun; amargi Paduka sampunkasembelèh lan sarana rah Paduka,Paduka sampun nebus tiyang-tiyangsaking saben taler saha basa tuwin umatmiwah bangsa kagem Allah.10Sarta Paduka ndadosaken tiyang-tiyang punika satunggaling kraton lanimam-imam kagem Allah kita, sartasami badhé ngerèh dados raja wontening bumi."11Aku tumuli ndeleng lan krunguswarané malaékat akèh ing sakubengingdhampar, lan makluk-makluk tuwin parapinituwa; cacahé pirang-pirang atus èwulan pirang-pirang yuta,12pangucapé kalawan swara sora,"Sang Cempé ingkang sampun kapragatpunika sembada nampèni pangwaos, lankasugihan, sarta kawicaksanan, sahakakiyatan, tuwin kaurmatan, miwahkamulyan lan pangalembana."13Aku banjur krungu sakèhing maklukkang ana ing swarga lan ing bumi tuwinsangisoring bumi, sarta ing sagara,apadéné kang urip ing njeroné, padhangucap: "Pangalembana lan kaurmatan,tuwin kamulyan sarta pangwaos kagemPanjenenganipun ingkang lenggah ing

WAHYU 5.14–6.5 20

dhampar saha Sang Cempé, ngantossalami-laminipun!"14Makluk papat iku padha ngucap,"Amin!" Sarta para pinituwa mau padhasujud lan manembah.

61Aku banjur ndeleng Cempé ikumbikak sègel kang kapisan saka

sègel pitu mau, lan aku krungu maklukpapat kang kapisan iku ngucap, swaranékaya gludhug, "Mara delengen!"2Tumuli aku ndeleng: Lah, ana jaranputih, kang nunggang nyekel panah lankaparingan ganjaran makutha. Wong ikutumuli maju kaya wong kang wis unggulsupaya ngrebut kaunggulan.3Nalika Cempé mau mbikak sègel kangkapindho, aku krungu makluk kangkapindho ngucap, "Mara delengen!"4Tumuli ana jaran liyané maju, uleséabang mbranang, sarta kang nunggangkaparingan pangwasa mundhut tentrem-rahayu saka ing bumi, supaya wongpadha patèn-pinatèn, lan uga kaparinganpedhang gedhé.5Nalika Cempé iku mbikak segelkang katelu aku krungu makluk kangkatelu ngucap, "Mara delengen!" Nuli

WAHYU 6.6–10 21

aku weruh: lah, ana jaran ireng, kangnunggang nyekel timbangan.6Aku krungu ana swara ing tengah-tengahé makluk papat iku tembungé,"Gandum sataker sadinar, lan sair telungtaker sadinar. Ananging aja ngrusaklenga lan anggur iku."7Nalika Cempé mau mbikak sègel kangkapat, aku krungu makluk kang kapatngucap, "Mara delengen!"8Tumuli aku weruh: Lah ana jaranijo-kuning siji, sarta kang nunggangjenengé Pati, lan dietutaké déningteleng-palimenganing pati. Lan ikupadha kaparingan pangwasa matèniisining jagat saprapat srana pedhang,pailan sarta pageblug, apadéné sranakéwan-kéwan galak ing bumi.9Nalika Cempé iku mbikak sègel kalima,aku nuli weruh sangisoré misbyah ananyawané wong-wong kang wis dipatènimarga saka pangandikané Allah lanmarga saka paseksiné.10Nyawa-nyawa mau padha nguwuh-uwuh klawan swara sora, "Ngantospinten dangunipun malih, dhuh PangéranIngkang Mahakwaos, ingkang suci sartaleres, anggèn Paduka mboten ngadili

WAHYU 6.11–15 22

saha malesaken rah kawula dhatengtiyang ingkang manggèn wonten ingbumi?"11Tumuli padha kaparingan jubahputih, sarta kadhawuhan, supaya leremsawatara mangsa manèh nganti tumekasaganeping cacahé para kanca-leladi lansadulur-saduluré tunggal pracaya, kangiya bakal dipatèni, kaya wong-wongmau.12Aku nuli weruh, Cempé mau mbikaksègel kang kanem, sanalika ana lindhukang nggegirisi lan srengéngé dadipeteng kaya kanthong wulu ireng sartarembulan dadi abang mbranang kayagetih.13Lan lintang-lintang ing langit padharontog ing bumi, kaya wohing anjirkang isih mentah padha rontog, nalikakatempuh ing angin gedhé.14Langit tumuli nglunthung kayagulungan kitab sarta sakèhing gununglan pulo padha ngalih saka panggonané.15Para raja ing bumi lan parapanggedhé sarta para prawira, lanpara wong sugih sarta wong-wongkang kwasa, lan sakèhing batur sartawong mardika padha ndhelik ana ing

WAHYU 6.16–7.3 23

guwa-guwa lan ing antarané watu-watukarang ing gunung.16 Iku mau kabèh padha kandhamarang gunung-gunung lan marangwatu karang, "Aku padha jugrugana landhelikna saka ngarsaning Panjenengané,kang lenggah ing dhampar, sarta sakabebenduné Cempé iku."17Sabab wis tekan waktuné dina agung,yaiku dinaning bebendu, sarta sapa kangkuwagang nadhahi?

71Sawisé iku aku weruh malaékatpapat jumeneng ana ing kéblat-

papat, padha nyandhet anginé bumi,supaya aja ana angin niyup menyangdharatan utawa menyang sagara tuwinmenyang wit-witan.2Sarta aku ndeleng malaékat liyanénjedhul saka panggonan plethèkingsrengéngé. Panjenengané ngasta capkagungané Allah kang gesang, lan banjurnywara kanthi sora marang malaékatpapat kang padha kaparingan kuwajibanngrusak bumi lan sagara,3pangandikané, "Aja ngrusak bumilan sagara utawa wit-witan sadurungéaku ngecapi para abdiné Allahku ingbathuké!"

WAHYU 7.4–11 244Aku krungu yèn cacahé kang padhakaecapan iku: Saka panunggalané talerBanisraèl kabèh kang kaecapan anasatus patang puluh papat èwu.5Saka taler Yéhuda kang kaecapanrolas èwu, saka taler Rubèn rolas èwu,taler Gad rolas èwu,6 taler Asyèr rolas èwu, taler Naftalirolas èwu, taler Manasyé rolas èwu,7 saka taler Siméon rolas èwu, talerLèwi rolas èwu, taler Isakhar rolas èwu,8 saka taler Zébulon rolas èwu, talerYusuf rolas èwu, taler Bènyamin rolasèwu.9Sawisé mangkono aku weruh: Lah anagolonganing wong akèh kang cacahétanpa wilangan, saka sakèhing bangsalan taler tuwin umat sarta basa, ngadegana ing sangarepé dhampar lan ingngarsané Cempé, padha nganggo jubahputih lan nyekel godhong palem.10 Iku padha nywara kalawan sora,"Karahayon konjuk ing Allah kawulaingkang lenggah ing dhampar saha ingngarsanipun Sang Cempé!"11Lan sakèhing malaékat padhajumeneng ing sakubenging dhamparlan para pinituwa tuwin makluk papat

WAHYU 7.12–16 25

iku, sarta padha sujud ana ing ngarepédhampar lan manembah marang Allah,12klawan munjuk, "Amin! Sakathahingpuji lan kamulyan, sarta kawicaksanantuwin panuwun, saha kaurmatan miwahpangwaos saha kasantosan konjuk ingAllah kita langgeng salami-laminipun!Amin!"13Tumuli ing antarané para pinituwamau ana kang ndangu marang aku,"Sapa kang padha nganggo jubah putihiku lan pinangkané saka ngendi?"14Atur wangsulanku, "Bapa, punikapanjenengan ingkang uninga." Pinituwamau banjur ngandika marang aku, "Ikupara kang luwar saka ing sangsaragedhé sarta wus padha ngumbah jubahénganti putih sarana rahé Cempé iku.15Mulané padha ngadeg ana ingngarsané dhamparing Allah lan padhangladosi Panjenengané rina-wengi anaing Padaleman Suciné. Panjenenganékang lenggah ing dhampar iku bakalmasang tarub minangka pangaubané,16 sarta ora bakal padha ngelih lanngelak manèh, tuwin bakal ora kenadayaning srengéngé utawa panas kangsumelèt.

WAHYU 7.17–8.5 2617Amarga bakal padha diengon déningCempé mau sarta diirid menyang tukingbanyu kauripan. Déné Allah bakalngusapi sakèhing eluh saka ing mripaté."

81Bareng Sang Cempé iku mbikaksègel kang kapitu, ing swarga banjur

sidhem-premanem watara satengah jamsuwéné.2Tumuli aku weruh malaékat pitu kangmarak ing ngarsaning Allah, padhakaparingan kalasangka pitu.3Banjur ana malaékat liyané kangnungka lan jumeneng cedhak misbyahkalawan ngasta padupan mas. Nulipadha kaparingan dupa akèh supayadianggo sesaosan bebarengan karopandongané para suci ana ing misbyahmas kang ana ing ngarepé dhampar iku.4Kukusé dupa kumelun awor karopandongané para suci iku saka ingastané malaékat mau marang ingngarsané Allah.5Malaékat mau tumuli mundhutpadupan mas iku, diisèni geni sakamisbyah, lan iku banjur diuncalakéing bumi. Nuli ana swara gumlegeringgludhug bebarengan karo bledhèg sartalindhu.

WAHYU 8.6–11 276Malaékat pepitu kang ngastakalasangka pitu mau banjur padhacecawis arep ngungelaké kalasangkané.7Malaékat kang kapisan banjurngungelaké kalasangkané, nuli anaudan ès, lan geni, campur getih; lankabèh mau kauncalaké menyang bumi;temah saprateloné bumi lan sapratelonéwit-witan kobong sarta sakèhé sesuketanijo padha geseng.8Malaékat kang kapindho nulingungelaké kalasangkané banjur anarerupan saèmper gunung gedhé kangmurub, kaceguraké ing sagara. Temahsaprateloné sagara iku dadi getih,9 lan makluk ing sagara kang duwényawa saprateloné padha mati tuwinsaprateloné prau-prau padha tumpes.10Malaékat kang katelu nuli ngungelakékalasangkané, banjur ana lintang gedhétiba saka langit, murub kaya obor,sarta nibani saprateloné kali-kali lanetuk-etuking banyu.11Anadéné lintang mau jenengéApsintus. Satemah saprateloné sakèhingbanyu dadi pait, njalari akèh wong kangpadha mati marga saka banyu mau, awitwus dadi pait.

WAHYU 8.12–9.2 2812Malaékat kang kapat banjurngungelaké kalasangkané, nulisaprateloné srengéngé lan sapratelonérembulan tuwin saprateloné lintang-lintang katempuh, temah sapratelonéiku kabèh padha dadi peteng, lansaprateloné rina ora padhang, sartawenginé iya mangkono uga.13Aku banjur weruh, lan krungu anamanuk garudha mabur dhuwur ing langitlan ngucap kanthi swara sora, "Bilai,bilai, bilai wong kang manggon ana ingbumi, awit saka swara kalasangkanémalaékat telu liyané, kang isih bakalngungelaké kalasangkané."

91Malaékat kang kalima tumulingungelaké kalasangkané, aku

banjur weruh ana lintang kang tiba ingbumi saka langit, sarta lintang maukaparingan kunciné lawanging telengpalimenganing pati.2Lawanging teleng palimenganing patimau nuli kabukak, banjur ana pegakumelun saka ing teleng iku kaya peganépawon gedhé, temahan srengéngé lanawang-awang padha dadi peteng déningpegané teleng mau.

WAHYU 9.3–9 293Saka ing pega iku metu walangéakèh padha neba ing bumi lan padhakaparingan daya kayadéné dayanékalajengking ing bumi.4Lan padha kadhawuhan, supaya ajapadha ngrusak suket-suket ing bumi,utawa marang sadhéngaha thethukulanlan wit-witan, kajaba mung marangmanungsa kang ing bathuké ora anacapé Allah.5Walang-walang mau ora diparengakématèni manungsa, ananging mungnyiksa baé lawasé limang sasi, lananggoné nyiksa iku kaya panyiksanékalajengking, samasa ngentup wong.6 Ing mangsa iku wong-wong bakalngupaya pati, nanging ora bisa, lanpadha kepéngin mati, ananging padhakaoncatan déning pati.7Anadéné rupané walang-walangiku mau kaya jaran kang samektaing perang, ing endhasé ana kangsaèmper makutha emas, rainé kayarainé manungsa,8 lan rambuté kaya rambuté wongwadon, lan untuné kaya untuné singa,9 lan dhadhané kaya nganggo keréwesi, kumrasaking swiwiné kaya

WAHYU 9.10–15 30

gumrubyuging kréta-kréta kang digèrèdjaran akèh, kang padha mlayu menyangpaprangan.10Buntuté kaya kalajengking, lan ugaana entupé, déné buntuté iku gunanékanggo milara manungsa lawasé limangsasi.11Kang dadi rajané iya iku malaékatteleng palimenganing pati, jenengé ingbasa Ibrani Abadon, lan ing basa YunaniApolion.12Kasangsaran kang kapisan wis kliwat.Saiki isih ana kasangsaran loro kangbakal nekani.13Malaékat kang kanem tumulingungelaké kalasangkané, aku banjurkrungu swara kang metu saka sungupapat ing misbyah mas kang ana ingngarsané Allah,14kang dhawuh marang malaékat kangkanem kang ngasta kalasangka maumangkéné, "Malaékat papat kang padhakabanda ana ing sacedhaké bengawanÉfrat iku uculana."15Malaékat papat kang padhakacawisaké ngentèni jam, dina, sasi lantaun kang wus pinanci iku nuli diuculi,

WAHYU 9.16–20 31

supaya padha matèni saprateloné umatmanungsa.16Lan cacahé wadyabala jaranan ikurongatus yuta; aku ngerti pira cacahé.17Mungguh jaran-jarané lan kangpadha nunggangi ana ing wahyu ikikatoné mangkéné: Padha nganggo keré,warnané abang kaya geni lan biru tuwinkuning walirang; endhasé jaran mèmperkaya endhasing singa, tuwin cangkeméngetokaké geni, lan pega sarta welirang.18Saprateloné umat manungsa padhadipatèni déning wewelak telu iku, yaikugeni, lan pega tuwin welirang kangpadha metu saka ing cangkemé.19Awitdéné pangwasané jaran-jaranmau dumunung ana ing cangkemélan buntuté; amarga buntuté iku kayaula; padha ana endhasé, iku kanggonekakaké karusakan.20Ananging wong-wong liyané kangora mati marga saka wewelak iku mau,padha ora mratobat saka panggawéningtangané: Padha ora marèni anggonépadha nyembah roh-roh reged lanbrahala-brahala emas, pérak, tembaga,watu lan kayu kang ora bisa ndeleng,krungu utawa lumaku.

WAHYU 9.21–10.5 3221Lan wong-wong iku padha oramratobat saka anggoné mematèni,nenung, laku-jina, lan nyenyolong.

101Aku tumuli weruh malaékatliyané kang prakosa tumedhak

saka swarga, asingep méga, lan ingsandhuwuring mustakané ana kluwungé,wedanané kaya srengéngé, sampéyanékaya tugu geni.2Astané ngasta gulungan kitab cilikbukakan. Sampéyané kang tengentumapak ing sagara, lan kang kiwa ingdharatan.3Malaékat mau nguwuh kalawan swarasora kaya panggeroning singa. Sawusénguwuh, gludhug pitu banjur padhanyuwara.4Lan sawusé gludhug pitu mau padhangucap, aku banjur arep nyatheti,nanging aku nuli krungu swara sakaswarga kang ngandika, "Apa kangdiucapaké déning gludhug pitu iku mausira sègela, aja sira tulis!"5Malaékat kang dakdeleng jumenengana ing sagara lan ing dharatan mau,tumuli ngangkat astané tengen maranglangit,

WAHYU 10.6–10 336 sarta banjur supaos demiPanjenengané kang gesang langgengsalawas-lawasé, kang wis nitahaké langitsaisiné, lan bumi saisiné, tuwin sagarasaisiné, "Ora bakal kaundur manèh!7Nanging samangsa uniningkalasangkané malaékat kang kapitukeprungu, yaiku menawa malaékatiku ngungelaké kalasangkané, bakalkayektènan kekeraning Allah, kaya kangwus kawartosaké marang para abdiné,yaiku para nabi."8Swara kang wis dakrungu saka inglangit mau, nuli ngandika manèh marangaku mangkéné, "Mangkata, jupukenkitab bukakan kang ana ing tanganémalaékat, kang jumeneng ana ingsagara lan ing dharatan iku."9Aku banjur marani malaékat mausarta nyuwun, supaya gulungan kitabiku kaparingna marang aku. Dhawuhémarang aku, "Tampanana lan panganen;iki bakal marakaké wetengmu pait,nanging ana ing cangkemmu rasané legikaya madu."10Aku tumuli njupuk kitabé saka astanémalaékat mau, banjur dakpangan: anaing cangkemku rasané legi kaya madu,

WAHYU 10.11–11.5 34

nanging sawisé dakpangan, wetengkukrasa pait.11Aku nuli dingandikani, mangkéné,"Kowé kudu medhar wangsit manèhmarang para bangsa lan umat tuwinbasa sarta para raja."

111Aku tumuli kaparingan glagah,kaya piranti ngukur, kanthi

pangandika, mangkéné, "Sira ngadegalan ukuren Padaleman Suciné Allah lanmisbyah dalah wong-wong kang padhamanembah ana ing kono iku.2Mung plataran sajabané PadalemanSuci iku aja sira ukur, marga iku wiskapasrahaké marang bangsa-bangsaliya kang bakal padha ngidak-idak KuthaSuci lawasé patang puluh loro sasi.3 Ingsun bakal ndhawuhi saksiningsunloro supaya padha medhar wangsitklawan manganggo bagor, lawasé sèwurong atus sawidak dina."4Yaiku wit zaitun loro apadénépadamaran loro kang ana ing ngarsanéGustining jagat Rat.5Menawa ana wong kang arep milara,bakal ana geni metu saka cangkemémemangsa satruné kabèh. Lan menawa

WAHYU 11.6–10 35

ana wong kang arep milara, wong ikumesthi mati kanthi patrap mangkono.6Seksi loro mau padha duwé pangwasangancing langit, supaya ora ana udansajroné padha medhar wangsit; lanpadha duwé pangwasa ing ngatasésakèhing banyu bisa kadadèkaké getih;sarta nggebug bumi kalawan sarupaningwewelak sawayah-wayah miturutsakarepé.7Samangsa wis rampung anggonépadha nglairaké paseksiné, nuli kéwankang njedhul saka teleng bakal nempuhperang marang seksi-seksi mau, sartabakal padha dikalahaké lan dipatèni.8Layoné bakal gilang-gilang ana inglurunging kutha gedhé, kang sacarakasukman kaaranan Sodom lan Mesir,iya ing panggonané Gustiné kasalib.9Wong-wong saka panunggalané parabangsa lan taler tuwin basa sarta umat,padha ndeleng layoné lawasé telusatengah dina lan wong-wong iku orangolèhaké layoné dikubur.10Wong-wong kang padha manggoning bumi padha bungah awit saka kangwis tilar iku lan padha pésta apadénépadha kirim-kiriman bebungah, amarga

WAHYU 11.11–15 36

nabi loro iku mau padha dadi siksatumrap wong kabèh kang manggon anaing bumi.11Sawusé telu satengah dina tumulirohing kauripan saka Allah manjing inglayon-layon mau, temahan banjur padhagesang, agawé banget girisé wong kangpadha weruh.12Nabi loro mau nuli padha mirengswara kang sora saka swargamangandikani, "Padha munggahamréné!" Banjur padha munggahmenyang ing swarga, katutupan méga,kadeleng déning para satruné.13 Ing nalika iku ana lindhu gedhé lansaprasapuluhé kutha iku jugrug, lanwong pitung èwu padha mati déninglindhu iku; lan wong-wong liyané padhagiris banget, banjur padha ngluhurakéAllah kang ana ing swarga.14Wewelak kang kapindho wis liwat;lah kasusul wewelak kang katelu.15Malaékat kang kapitu tumulingungelaké kalasangkané, lan ingswarga kaprungu swara sora muni,mangkéné, "Papréntahan ing donyaiku kaasta déning Pangéran kita lanPanjenengané kang jinebadan, sarta

WAHYU 11.16–19 37

Panjenengané bakal jumeneng Rajalanggeng ing salawas-lawasé."16Para pinituwa patlikur, kang padhalinggih ing dhampar ana ing ngarsanéAllah, padha sujud lan sumungkemmarang Allah,17 sarta munjuk, "Kawula sami saossokur dhumateng Paduka, dhuhPangéran, Allah Ingkang Mahakawasa,Ingkang Wonten, saha ingkang kalarumiyin wonten, amargi Paduka sampunngagem pangwaos Paduka ingkangagung saha sampun wiwit jumenengRaja.18Para bangsa sampun sami nepsu,nanging bebendu Paduka sampunkatingal sarta sampun dumugiwekdalipun para tiyang pejah dipun adilituwin Paduka paring ganjaran dhatengpara abdi Paduka, para nabi kaliyan parasuci saha para ingkang sami ajrih-asihdhumateng asma Paduka, dhateng parakawula alit kaliyan para pangageng,sarta badhé nglebur soksintena ingkangsami ngrisak bumi."19Padaleman Suciné Allah kang ana ingswarga nuli binuka lan pethi prajanjianékaton ana ing Padaleman Suci iku,

WAHYU 12.1–5 38

banjur ana kilat lan swara gumlegeringgludhug apadéné lindhu lan udan èskang deres banget.

121Tumuli ana pratandha gedhékaton ana ing langit: Ana wanita

asingeb srengéngé, lan rembulan anaing sangandhaping samparané sartangagem makutha lintang rolas ana ingmustakané.2Wanita mau lagi nggarbini sartasajroné sesambat nyakiti arep babaraniku njerit marga kraos sakit.3Nuli ing langit katon ana pratandhaliyané: Lah ana naga gedhé abangmbranang, endhasé pitu, lan anasunguné sepuluh, sarta ing endhasé anamakutha pitu.4Pethité nyèrèd saprateloné lintang-lintang ing langit, banjur ditibakakéing bumi. Naga mau mapan ana ingngarsané wanita kang arep babaraniku, sedyané arep nguntal Putrané,samangsa wis miyos.5Wanita mau banjur mbabar Putrakakung, kang bakal ngengèn parabangsa kalawan gada wesi; dumadakanPutra mau karebat lan kaplajengaké

WAHYU 12.6–10 39

menyang ngarsané Allah lan ingdhamparé.6Wanita mau mlajeng menyangara-ara samun, ing panggonan kang wisdicawisaké déning Allah, supaya dirimatiana ing kono lawasé sèwu rong atussawidak dina.7 Ing swarga nuli ana paprangan.Mikhaèl lan para malaékaté padhaperang nglawan naga mau, sarta nagaiku kabantu déning para malaékaté,8nanging naga lan malaékaté padhakasoran; temah padha ora diparengakémanggon ana ing swarga.9Naga gedhé, si ula kang saka jamanwiwitan, kang karan Iblis utawa Sétan,kang nasaraké saisining jagat, ikukauncalaké ing bumi, bareng karo paramalaékaté.10Aku nuli krungu swara kangsora ana ing swarga, mangkéné,"Samengko karahayon lan pangwaostuwin papréntahaning Allah kita, lanpangwaosing Panjenengané kangJinebadan, wis kababar, marga kangndakwa sadulur-sadulur tunggalpracaya, kang rina-wengi nggugat

WAHYU 12.11–15 40

ana ing ngarsaning Allah kita, iku wiskauncalaké mangisor.11Lan anggoné ngalahaké saranarahé Sang Cempé, lan sarana tembungpaseksiné. Sabab padha ora ngémanmarang nyawané dhéwé nganti tumekaing pati.12Mulané padha suka-renaa, hé swargalan hé sira kabèh kang padha ngenggoni,bilai kowé, hé bumi lan sagara! margaIblis wis ngudhuni sira, kalawan nepsubanget, marga sumurup, menawawaktuné mung kari sadhéla."13Nalikané naga mau éling, yèn wiskauncalaké menyang bumi banjurngoyak wanita kang wis mbabar Putrakakung mau.14Wanita mau tumuli kaparinganswiwi garudha gedhé sapasang, supayamabur menyang panggonané, iya ikuing ara-ara samun, ing kono wanita ikudiopèni, adoh saka papané ula, lawasésamangsa lan rong mangsa lan satengahmangsa.15Ula mau banjur nyemburaké banyudadi kaya kali saka ing cangkemé,kaeneraké marang wanita mau, supayakéntir.

WAHYU 12.16–13.3 4116Nanging wanita iku ditulungi déningbumi. Bumi iku ngangapaké cangkemé,lan nguntal kali kang disemburaké sakacangkemé naga mau.17Naga mau nuli nepsu banget marangwanita iku, banjur lunga merangi turunéliyané, kang padha netepi pepakoningAllah lan ngantepi paseksiné Yésus,

131 (12-18) naga mau banjurngadhang ana ing pinggir

sagara. (13-1) Aku banjur weruh anakéwan kang nggegirisi njedhul sakasajroning sagara, sunguné sepuluh lanendhasé pitu; ing pucuking sunguné anamakuthané sepuluh, lan ing endhasékatulisan jeneng-jeneng panyenyamah.2Kéwan kang dakdeleng iku rupanékaya macan tutul, sikilé kaya sikilbruwang lan cangkemé kaya cangkemsinga. Naga mau banjur mènèhakékakuwatané lan dhampar tuwinpangwasané kang gedhé marang kéwaniku.3Aku nuli ndeleng endhasé kang siji ikukaya ana tatuné kang mbebayani tumrapuripé, nanging tatuné kang mbebayaniiku wis mari. Wong-wong sajagat padhakaéraman, banjur ngetut buri kéwan iku.

WAHYU 13.4–9 424Wong-wong iku padha nyembahmarang naga mau, awit wis mènèhaképangwasané marang kéwan iku. Dénéwong-wong mau padha nyembahmarang kéwan iku, sarta pangucapé,"Sapa kang madhani kéwan iki? Lansapa kang bisa nandhingi perangé?"5Kéwan iku kaparingan cangkem, kangkebak gumunggung lan panyenyamah;sarta uga kaparingan pangwasa nglakonimangkono iku lawasé patang puluh lorosasi.6Kéwan iku nuli ngangapaké cangkemésarta nyenyamah marang Allah, iyanyenyamah marang asmané lanpadalemané sarta marang kabèh kangpadha manggon ana ing swarga.7Sarta manèh diparengaké nempuhperang lan ngalahaké para suci; tuwinkaparingan pangwasa tumrap sabentaler lan umat tuwin basa sarta bangsa.8Lan sakèhing wong kang manggoning bumi bakal padha nyembah marangkéwan iku, yaiku saben wong kangjenengé wiwit nalika dumadiné jagat orakatulis ing buku kauripan kagunganéCempé kang wis kasembelèh.9Sapa kang duwé kuping, ngrungokna!

WAHYU 13.10–14 4310Sapa kang pinasthi ditawan, iku bakalditawan; sapa kang pinasthi dipatènisarana pedhang, iku bakal dipatènisarana pedhang. Kang prelu ing kénéyaiku sabar-mantep lan pracayané parasuci.11Aku tumuli weruh kéwan liyanénjedhul saka sajroning bumi, sungunéloro kaya cempé lan calathuné kayanaga.12Sakèhing pangwasané kéwan kangkapisan iku katindakaké déning kéwanliyané mau ana ing sangarepé. Ikumarakaké bumi lan sakèhé kangngenggoni padha nyembah marangkéwan kang kapisan, kang wis warastatuné kang mbebayani mau.13Sarta manèh kéwan mau nganakaképratandha-pratandha kang nggegirisi,malah nganti ngudhunaké geni sakalangit menyang bumi ana ing ngarepéwong kabèh.14Kéwan iku nasaraké wong-wong kangmanggon ing bumi sarana pratandha-pratandha, kang wis diwènèhaké supayaditindakaké ana ing ngarepé kéwankang kapisan mau. Wong-wong kangmanggon ing bumi dikongkon gawé reca

WAHYU 13.15–14.1 44

déning kéwan mau, kanggo ngurmatikéwan kang ketaton déning pedhang,nanging kang isih tetep urip iku.15Apamanèh kéwan iku dikwasakakénganjingi nyawa marang reca iku mau,satemah reca kéwan iku uga bisacalathu, sarta njalari saben wong kangora nyembah marang reca kéwan maudipatèni.16Kéwan kang kapindho mau marakakéwong kabèh, gedhé utawa cilik, sugihutawa mlarat, mardika utawa batur,padha diwènèhi tenger ana ing tanganétengen utawa ing bathuké,17 sarta ora ana wong bisa tetuku utawadodolan kajaba mung kang kanggonantenger mau, yaiku jenengé kéwan mauutawa angka pétunganing jenengé.18Kang prelu ing kéné yaikukawicaksanan; sapa kang wicaksana ikungétunga wilangané kéwan iku, awit ikuwilangané manungsa, yaiku nem atussawidak enem.

141Aku tumuli weruh: SatemenéSang Cempé jumeneng ana ing

gunung Sion, kaayap déning wongsatus patang puluh papat èwu, kang ing

WAHYU 14.2–6 45

bathuké padha tinengeran asmané lanasmané Kang Rama.2Aku banjur krungu swara sakalangit kaya kumrosaking banjir lankaya gumlegeré gludhug. Swara kangdakrungu iku kaya swaraning clempungkang lagi padha kaunèkaké déning parapanylempung.3 Iku padha ngidungaké kidung anyarana ing sangareping dhampar lan ingsangareping makluk papat tuwin parapinituwa iku, lan ora ana wong kang bisanyinau kidung mau, kajaba mung wongsatus patang puluh papat èwu kang wispadha katebus saka ing bumi.4Yaiku wong-wong kang ora padhanjemberaké awaké karo wong wadon,amarga padha murni kaya prawan. Ikukang padha ndhèrèkaké Sang Cempé ingsatindak-tindaké. Wong-wong iku padhakatebus saka ing antarané manungsaminangka kurban wiwitan sumaosmarang Allah lan marang Sang Cempé.5Ana ing cangkemé ora tinemu cidra;wong iku padha tanpa cacad.6Aku tumuli weruh malaékat liyanémabur ing awang-awang ngasta kabarkabingahan kang langgeng supaya

WAHYU 14.7–10 46

diwartakaké marang wong kangpadha manggon ing bumi lan marangsadhéngah bangsa lan taler tuwin basasarta umat,7 sarta pangandikané klawan swarakang sora, "Padha wedi-asiha marangAllah lan ngluhurna Panjenengané, awitwis tekan wektuning pangadilané, sartapadha nyembaha marang Panjenenganékang wis nitahaké langit lan bumi tuwinsagara apadéné sakèhé sumberingbanyu."8Banjur ana malaékat liyané manèh,malaékat kapindho, nusul lan ngandika,"Wus ambruk, Babél wis ambruk, kuthakang gedhé iku, kang wis ngendemisakèhé para bangsa kalawan angguringhawa-napsu laku cabul."9Tumuli ana malaékat liya, kang katelunusul, pangandikane kanthi swara sora,"Menawa ana wong kang nyembahmarang kéwan lan marang recané iku,tuwin nampani tenger ana ing bathukéutawa ing tangané,10 iku bakal ngombé anggur bebendunéAllah, kang wis kasadhiyakaké tanpacampuran ana ing tuwung dedukané;sarta bakal kasiksa kalawan geni lan

WAHYU 14.11–15 47

walirang ana ing ngarepé para malaékatsuci lan ing ngarsané Sang Cempé.11Anadéné asepé geni paniksa ikukumelun ing salawas-lawasé, lanpaniksané tanpa lèrèn rina-wengi, yaikukang padha nyembah marang kéwan lanrecané iku, mangkono uga sapa kangnampani tengering jenengé."12Kang prelu ing kéné yaiku sabar-mantepé para suci, kang padha ngantepipepakoning Allah lan pracaya marangYésus.13Aku tumuli krungu swara saka swargakang ngandika, "Tulisen: Rahayu parawong kang mati lan matiné ana ingpatunggilané Gusti, wiwit ing samengko.""Pancèn mangkono," pangandikané Roh,"Supaya padha aso saka rekasané, awitsakèhing panggawéné padha mbarengilakuné."14Aku banjur weruh: Satemené, anaméga putih, lan ing méga mau anakang lenggah kaya Putrané Manungsa,mustakané ngagem makutha emas lanastané ngasta arit landhep.15Tumuli ana malaékat liyanémedal saka Padaleman Suci; sartamunjuk kalawan swara sora marang

WAHYU 14.16–20 48

Panjenengané kang lenggah ing mégamau, "Mugi Paduka ngempakakenarit Paduka sarta ngenènana, amargisampun dumugi mangsanipun ngenèni;awit panènan ing bumi sampun sepuh."16Panjenengané kang lenggah ingméga mau banjur ngempakaké arité ingbumi, sarta bumi nuli kaenénan.17Tumuli ana malaékat liyané medalsaka Padaleman Suci kang ana ingswarga; iku uga ngasta arit landhep.18Lan ana malaékat liyané manèhkang ngwaosi geni medal saka ingmisbyah; iku banjur nywara kalawansora marang malaékat kang nyepengarit landhep mau, "Aritmu kang landhepiku empakna, lan dhompolané wohé witanggur ing bumi undhuhana, awit wohéwus padha mateng."19Malaékat mau nuli ngempakakéarité ing bumi sarta ngundhuhi wohéwit anggur ing bumi lan diuncalaké ingbak-pamipitan gedhé, yaiku bebendunéAllah.20Wohé wit anggur mau tumuli dipipitana ing sanjabaning kutha, lan saka ingpamipitan iku ana getih mili, kang nganti

WAHYU 15.1–4 49

tekan kendhalining jaran, lan adohékurang luwih 300 km.

151Aku tumuli weruh pratandhaliyané ana ing langit kang gedhé

lan élok: ana malaékat pitu padha ngastawewelak pitu kang pungkasan, awit ikukang mungkasi bebenduné Allah.2Aku banjur weruh rerupan kaya sagarakaca campur geni, sarta wong-wongkang wis unggul anggoné perang karokéwan iku dalah recané, sarta cacahpétungané jenengé, padha ngadeg anaing pinggiring sagara kaca mau. Sartaiku padha nyekel clempungé Allah.3Wong-wong iku padha ngidungakékidungé Musa, abdiné Allah, lan kidungéSang Cempé, uniné, "Agung saha élokpakaryan Paduka, dhuh Pangéran, Allahingkang Mahakwaos! Adil saha leressadaya margi Paduka, dhuh Rajanipunsadaya bangsa!4Dhuh Pangéran, sinten ingkangmboten ajrih, saha mboten ngluhurakenasma Paduka? Awit namung Padukapiyambak ingkang suci; amargisakathahipun bangsa sami badhésowan sarta nyembah sujud dhumateng

WAHYU 15.5–16.2 50

Paduka, sabab sampun tetéla leresingsadaya pangadilan Paduka."5Sawusé mangkono aku tumuli weruhPadaleman Suci -- Tarubing Paseksi --ing swarga, binuka.6Malaékat pitu kang ngasta wewelakpitu mau, padha medal saka PadalemanSuci, ngagem mori alus putih resik tuwingumilap lan jajané apaningset emas.7Makluk siji ing antarané makluk papatmau tumuli ngulungaké bokor emaspitu marang malaékat pitu mau, kabèhkebak isi bebenduning Allah kang gesanglanggeng ing salawas-lawasé.8Padaleman Suci mau nuli kebak pegaawit saka kaluhurané lan pangwaosingAllah, sarta ora ana wong siji-sijia kangbisa lumebu ing Padaleman Suci iku,sadurungé wewelak pitu kang kaastadéning malaékat pitu mau rampung.

161Aku tumuli krungu swara sorasaka Padaleman Suci dhawuh

marang malaékat pitu mau mangkéné,"Padha lungaa, bokor pitu kang isibebenduning Allah iku padha suntakanaing bumi."2Malaékat kang kapisan banjur tindaklan nyuntak bokoré menyang bumi;

WAHYU 16.3–7 51

banjur tuwuh memala wudun ngurenglan mbebayani banget tumrap wongkabèh kang padha nganggo tengerékéwan mau lan kang sujud nyembahmarang recané.3Malaékat kang kapindho nyuntakbokoré ing sagara; banyuné banjur dadigetih, kaya getihé wong mati, temahanisining segara kang mawa nyawa padhamati kabèh.4Malaékat kang katelu nyuntak bokoréing kali-kali lan etuking banyu, satemahbanyuné dadi getih.5Aku banjur krungu malaékat kangngwaosi banyu iku munjuk, "Padukapunika adil, Paduka ingkang wontensarta ingkang kala rumiyin sampunwonten, Paduka ingkang suci, ingkangsampun ndhawahi paukuman punika.6Amargi tiyang-tiyang punika sampunsami ngwutahaken rahipun para sucilan para nabi, Paduka inggih sampunngombèni rah dhateng tiyang-tiyangpunika; makaten punika sampunsamesthinipun tumrap tiyang-tiyangpunika!"7Apadéné aku krungu misbyah ngucapmangkéné, "Dhuh Pangéran, Allah,

WAHYU 16.8–13 52

Ingkang Mahakwaos, leres lan adilsadaya pangadilan Paduka punika."8Malaékat kang kapat nyuntak bokorémenyang srengéngé, lan iku nulikaparingan pangwasa mbrangas wongkalawan geni.9Satemah wong padha gosong déningpanasing geni kang sumelèt, banjurpadha nyenyamah marang asmaningAllah, kang ngwaosi wewelak-wewelakiku mau, sarta padha ora mratobatsupaya ngluhuraké marang Allah.10Malaékat kang kalima nyuntakbokoré menyang dhamparé kéwan iku,satemah kratoné iku dadi peteng, sartawong-wong padha nggeget ilaté dhéwémarga saka kelaran,11 lan banjur padha nyenyamah marangAllah ing swarga marga saka kelaran lanmarga saka wuduné, nanging padha oramratobat saka panggawéné iku.12Malaékat kang kanem nyuntakbokoré menyang bengawan Éfrat,satemah banyuné dadi asat, murihcumawis dalané para raja kang rawuhsaka wilayah wétan.13Aku banjur weruh saka cangkeménaga lan cangkemé kéwan tuwin saka

WAHYU 16.14–19 53

ing cangkemé nabi palsu iku ana rohnajis telu padha metu kaya kodhok.14Yaiku roh-rohing sétan kangnganakaké mukjijat-mukjijat, kangpadha lunga nggolèki raja-rajasaindenging jagat, padha diklumpukakédiajak perang ing dina kang agung, yaikudinané Allah Kang Mahakwaos.15 "Wruhanira, Ingsun rawuh kayamaling. Rahayu, wong kang jumaga lankang ngrumat sandhangané, supayaanggoné lumaku aja nganti kalawanwuda lan aja katon kawirangané."16Tumuli padha kaklumpukaké ana ingpanggonan, kang ing basa Ibrani aranHarmagédon.17Malaékat kang kapitu nyuntakbokoré menyang awang-awang. SakaPadaleman Suciné banjur kaprunguswara kang sora saka ing dhampar iku,pangandikané, "Wis kelakon."18Tumuli ana thathit cumlèrèt langludhug gumleger, sarta ana lindhugedhé kang salawasé bumi dienggonimanungsa durung tau kelakon. Kayamangkono lindhu iku nggegirisi banget.19Satemah kutha kang gedhé iku pecahdadi telu lan kutha-kuthané para bangsa

WAHYU 16.20–17.3 54

kang padha ora wanuh marang Allahpadha jugrug. Allah banjur kèngetanmarang Babél kang gedhé iku, nulikaparingan tuwung kang isi anggurbebenduning dukané kebak.20Sakèhé pulo banjur padha musna, langunung-gunung wis padha ora tinemumanèh.21Sarta ana udan ès gedhé, sabenprongkol boboté sa-talènta, tiba sakalangit nibani wong-wong, satemahwong-wong padha nyenyamah marangAllah marga saka wewelak udan ès iku,amarga wewelak iku mau nggegirisibanget.

171Salah sijiné malaékat pitu kangngasta bokor pitu iku mau, rawuh

sarta ngandika marang aku, "Mrénéa,aku bakal nuduhaké marang kowépaukumané sundel gedhé, kang lungguhana ing papan kang akèh banyuné.2Para raja ing bumi padha tumindakcabul karo sundel mau, lan para wongkang manggon ing bumi wis padhamendem déning angguring bédhangé."3 Ing sajroning roh aku digawa menyangara-ara samun. Aku weruh ana wanitanunggang kéwan abang sulak wungu,

WAHYU 17.4–8 55

kang awaké kebak tulisan jeneng-jenengpanyenyamah. Kéwan iku endhasé pitulan sunguné sapuluh.4Déné wanita mau manganggo sarwawungu lan jingga, sarta nganggorerenggan emas, sesotya lan mutiyara,sarta ing tangané nyekel tuwung emaskang kebak sakèhing barang najis lanjejembering laku cabul.5Lan ing bathuké tinulisan jeneng,sawijining wewadi, "Babél gedhébaboning para sundel lan sakèhingpanggawé nistha ing bumi."6Anadéné aku weruh wanita maumendem marga ngombé getihé parasuci lan para seksiné Yésus. Aku gumunbanget nalika ndeleng iku mau.7Malaékat mau tumuli ngandikamarang aku, "Yagéné kowé gumun?Kowé dakkandhani wewadiné wanitalan wewadiné kéwan tunggangané kangendhasé pitu lan sunguné sapuluh iku.8Kéwan kang kokdeleng iku maunéana, nanging saiki ora ana, lan bakalnjedhul saka ing teleng palimenganingpati, sarta bakal ngalami rusak. Anadénépara kang manggon ana ing bumi, kangjenengé ora tinulis ing buku kauripan

WAHYU 17.9–14 56

wiwit jagat tinalesan, iku bakal padhakaéraman, samangsa padha weruhkéwan iku, déné mauné ana saiki oraana, mangka bakal ana manèh.9Kang prelu ing kéné yaiku budi kangwicaksana: endhas pitu iku ngibaratigunung pitu kang dilungguhi déningwanita mau.10Karodéné uga ngibarati raja pitu;kang lima wus padha ambruk, kangsiji saiki ana, sijiné durung teka, dénésamangsa wis teka, iku mung sawataramangsa.11Anadéné kéwan kang mauné ana,saiki ora ana, iku dhéwé dadi raja kangkawolu lan iya tunggalé kang pitu iku,sarta bakal ngalami rusak.12Déné sungu sapuluh kang kokdelengiku raja sapuluh kang durung wiwitmréntah, nanging bakal padha nampanipangwasaning raja suwéné sajam,bebarengan karo kéwan mau.13 Iku padha sarujuk, masrahakékasektèn lan pangwasané marang kéwaniku.14Kabèh mau bakal padha nempuhperang nglawan Sang Cempé. Nangingbakal padha dikalahaké déning Sang

WAHYU 17.15–18.1 57

Cempé, amarga Panjenengané ikuGustiné para gusti lan Rajané para raja.Wong-wong kang padha nunggal karoPanjenengané iya bakal unggul, yaikukang padha katimbalan sarta kangpadha pinilih apadéné kang setya."15Malaékat mau tumuli ngandikamarang aku, "Sakèhing banyu kangkokdeleng, kang dilungguhi déningsundel iku ngibarati para bangsa lanrakyat akèh tuwin umat apadéné basa.16Déné sungu sapuluh kang kokdelenglan kéwan iku bakal padha sengit marangsundel iku, kang bakal ditinggal ijèn lankawudan sarta dipangan dagingé, banjurkaobong sarana geni.17Amarga atiné wis dipadhangi déningAllah supaya nglakoni kang dadi karsanékanthi tunggal sedya, apadéné supayamasrahaké papréntahané marang kéwaniku, nganti tumeka pangandikané Allahkabèh wis katetepan.18Déné wanita kang kokdeleng iku,yaiku kutha gedhé kang ngerèh pararaja ing bumi."

181Sawisé mangkono, aku weruhmalaékat liyané tumedhak

saka swarga. Malaékat mau kagungan

WAHYU 18.2–6 58

pangwaos gedhé sarta bumi dadipadhang marga saka kamulyané.2Malaékat mau nguwuh-uwuh kalawanswara sora, "Wis ambruk, Babél wisambruk, kutha gedhé iku. Lan wis dadipadunungané roh-roh jahat lan papanpandhelikané sakèhing roh najis, tuwinpapan pandhelikané sarupaning kéwankang najis lan kang sinengitan,3awit sakèhé para bangsa wis padhangombé anggur hawa-napsuné kangcabul, sarta para raja ing bumi padhalaku-jina karo Babél, tuwin para sudagaring bumi wis padha dadi sugih margasaka nguja hawa-napsuné."4Aku tumuli krungu swara liyané,saka swarga, kang ngandika, "Hé,umatingsun, padha sumingkira sakakutha iku, supaya sira aja ngantikalèpètan ing dosané, lan aja ngantimèlu kena ing wewelak-wewelaké.5Amarga dosa-dosané wis tumpuk-undhung kongsi sundhul ing langit, lanAllah wis ngèngeti sakèhing pialané.6Walesen kaya kang dadi pamalesémarang sira, lan tikelana loro pamalesmutumrap panggawéné, tuwungé kangkanggo nyampur iku isènana tikel loro.

WAHYU 18.7–12 597Siksanen lan gawénen prihatin,timbang karo anggoné wis ngrasakakékaluhuran lan kamuktèn. Sabab osikingatiné mangkéné: Aku lungguh ingdhampar kaya raja, aku dudu randha,lan aku ora bakal ngalami prihatin.8Mulané sakèhing wewelaké bakalnekani bareng sadina, yaiku pagebluglan prihatin tuwin pailan; sarta bakalkaobong ing geni, amarga Gusti Allah,kang ngadili iku kwaos."9Para raja ing bumi, kang padha lakubédhang lan urip mukti karo wanita mau,samangsa padha ndeleng asepé genikang ngobong Babél iku, bakal padhanangisi lan nggrantesaké.10Para raja mau bakal padha ngadegana ing kadohan, awit saka wedinémarang panyiksané, lan bakal ngucap,"Cilaka, cilaka kowé, hé kutha gedhéBabél, hé kutha kang santosa, sababpaukumanmu wis kelakon mung ingsajroné sajam baé!"11Para sudagar ing bumi padha nangisilan sesambat, marga wis ora ana kangtuku dagangané,12yaiku dagangan arupa emas lanpérak, sesotya lan mutiyara, mori alus

WAHYU 18.13–16 60

lan kain sutra wungu lan kain jingga,barang warna-warna saka kayu wangi,dandanan warna-warna saka gadhing,saka kayu kang larang, saka prunggu,wesi lan marmer,13manis-jangan lan bumbu-bumbu,lenga wangi, blendok mur lan menyan,anggur lan lenga, glepung alus langandum, sapi lan wedhus, jaran lankréta, batur lan malah nyawané wong.14 Iku kabèh bakal padha ngucap,"Sarupaning pepénginané atimu iku wismusna; samubarang kang gumebyar lanéndah iku wis sirna saka ing ngarepmu,ora bakal ketemu manèh."15Wong kang dedagangan barang-barang iku mau, kang wis dadi sugihmarga saka iku, bakal padha ngadeg anaing kadohan awit saka wediné maranganggoné kasiksa, sarta padha nangis lansesambat,16pangucapé, "Cilaka, cilaka kuthagedhé, kang manganggo mori alus,tuwin kain wungu lan jingga, sartanganggo rerenggan emas, lan sesotyatuwin mutiyara iku, amarga sajronésajam baé kasugihan kang samono ikuwus lebur."

WAHYU 18.17–21 6117Saben jurumudhi lan para kanglelayaran, tuwin para punggawa kapallan sakèhé wong kang panguripané anaing sagara, padha ngadoh,18 lan padha weruh asepé geni kangngobong, banjur nguwuh-uwuh,pangucapé, "Kutha endi kang madhanikutha gedhé iki?"19Banjur padha nguwur-uwuraké lebuing sirahé, sarta nywara sora kalawannangis lan sesambat pangucapé, "Cilaka,cilaka kutha gedhé, kang njalari sakèhéwong kang padha duwé kapal ana ingsagara, wus dadi sugih déning dagangankang larang, amarga kutha iku wus leburing sajroné sajam baé.20Padha bungaha marga saka iku, héswarga, lan para suci, para rasul sartapara nabi, sabab Allah wus ndhawahaképaukuman marang kutha iku marga sakakowé kabèh."21Tumuli ana malaékat kang prakosa,ngangkat watu kang gedhéné sawatupanggilingan, banjur kajeguraké ingsagara, pangandikané, "Iya kayamangkono iku kutha gedhé Babél, bakalkauncalaké sarosané mangisor, lanbanjur ora bakal tinemu manèh.

WAHYU 18.22–19.2 6222Swarané clempung sarta parapasindhèn, tuwin swaraning sulingapadéné kalasangka, bakal ora keprungumanèh ana ing antaramu, lan wis bakalora ana wong kang olah sarupaningkagunan kang tinemu ana ing antaramu,sarta swarané panggilingan bakal orakaprungu manèh ana ing antaramu.23Padhanging lampu bakal oramadhangi kowé manèh, lan swaranépengantèn lanang lan wadon bakalora keprungu manèh ing kowé. Awitsudagar-sudagarmu iku mauné padhadadi panggedhéné bumi, lan margasaka tenungmu sakèhing bangsa padhadisasaraké."24 Ing kutha iku tinemu rahé para nabilan para suci, apadéné getihé sakèhingwong, kang padha kapatènan ana ingbumi.

191Sawisé iku aku krungu swarasora kaya swarané wong golongan

gedhé ana ing swarga, pangucapé,"Haléluya! Karahayon lan kamulyansarta pangwaos punika wonten ing Allahkita,2awit leres lan adil sakathahingpangadilanipun, amargi

WAHYU 19.3–7 63

Panjenenganipun sampun ngadilisundel ageng punika, ingkang ngrisakbumi sarana lampah-cabulipun; sartaPanjenenganipun punika ingkangsampun malesaken rahing paraabdinipun dhateng wanita punika."3Tumuli padha ngucap kang kapingpindhoné, "Haléluya! Inggih, asepipunpunika kumelun langgeng ing salami-laminipun."4Para pinituwa patlikur lan maklukpapat iku banjur padha sujud lannyembah ing ngarsané Allah kanglenggah ing dhampar, sarta munjuk,"Amin, Haléluya!"5Tumuli keprungu swara saka dhampariku, "Padha saosa puji marang Allah kita,hé para abdi kabèh, sira kang padhawedi-asih marang Panjenengané, kangcilik lan kang gedhé!"6Aku banjur krungu kaya swarané wonggolongan gedhé, kaya kumrosakingbanjir lan kaya swarané gludhug kanggumuruh, tembungé, "Haléluya! AmargaPangéran, Allah kita, Kang Mahakwaos,wis jumeneng raja.7Payo kita padha sumyak-sumyak asukarena, lan ngluhuraké

WAHYU 19.8–12 64

Panjenengané! Amarga wis tekan ingdina palakramané Sang Cempé, lanpangantèn putri wis rumanti.8Pangantèné putri kaparinganpangageman mori alus kang putihresik gumilap!" (Mori alus iku ngibaratikautamané para suci.)9Aku tumuli dingandikani mangkéné,"Nulisa: Rahayu wong kang tinimbalanmarang bujana palakramané SangCempé." Sarta aku dingandikanimanèh, "Iki sabda kang satuhu, iyapangandikané Allah."10Aku banjur sujud nyungkemisampéyané kang ngandika mau, nangingtumuli dingandikani, "Aja mangkono!Aku iki abdi, padha kaya kowé lanpara Sadulurmu, kang padha nduwènipaseksiné Yésus. Sujuda marang Allah!Awit paseksi bab Yésus iku rohingpameca."11Aku banjur weruh swarga menga:Satemené, ana jaran putih; déné asmanékang nitihi, "Sang Setya-tuhu lan SangSanyata." Panjenengané nindakaképangadilan lan paprangan kalawan adil.12Tingalé kaya urubing geni lanmustakané ngagem makutha akèh, sarta

WAHYU 19.13–18 65

Panjenengané ngagem seratan asmakang ora kasumurupan ing wong, kajabamung Panjenengané piyambak.13Pangagemané jubah kang wiskacelup ing getih, sarta asmané kasebut,"Sabdaning Allah."14Kabèh wadya-bala ing swargapadha ndhèrèkaké tindaké; lan padhanunggang jaran putih sarta manganggomori alus kang putih memplak.15Saka ing tutuké metu pedhang kanglandhep, kang bakal disabetaké marangsakèhing bangsa. Panjenengané kangbakal ngengèn kalawan gada wesi lanbakal meres anggur ana ing pamipitananggur, yaiku bebendu dedukaningAllah, Kang Mahakwaos.16Ana ing jubahé, lan wentisé tinulisanasma, "Rajané para raja lan Gustiné paragusti."17Aku tumuli weruh malaékat jumenengana ing srengéngé, sarta nguwuh klawanswara sora marang sakèhing manukkang mabur ana ing awang-awang,dhawuhé, "Mrénéa, padha nglumpukaing bujanané Allah, bujana kang gedhé,18padha mangana dagingé para raja,lan dagingé para sénapati perang sarta

WAHYU 19.19–20.1 66

dagingé para kang kwasa, apadénédagingé jaran lan kang padha nunggangisarta dagingé sarupaning wong kangmardika lan batur tukon, kang cilik lankang gedhé."19Aku tumuli weruh kéwan iku lanpara raja ing bumi sawadya-balanépadha nglumpuk arep nglawan perangmarang Panjenengané Kang Nitih jaraniku sawadya-balané.20Kéwan iku banjur dicepeng, barengkaro para nabi palsu, kang wis nindakakémukjijat ana ing ngarepé, kagawénasaraké wong kang wis padha nampanitenger saka kéwan iku lan padhanyembah recané. Sakaroné padhakacemplungaké urip-uripan ing sagarageni welirang kang murub ngalad-alad.21Déné wong-wong liyané padhadipatèni déning Panjenengané KangNitih jaran, sarana pedhang, kang metusaka ing tutuké; sakèhing manuk banjurpadha wareg mangan dagingé.

201Aku tumuli weruh ana malaékattumedhak saka swarga ngasta

kunci teleng-palimenganing pati lanranté gedhé ing astané;

WAHYU 20.2–5 672malaékat mau nyepeng naga, si ulakang saka jaman wiwitan, yaiku Iblisutawa Sétan. Nuli diranté sèwu taunlawasé,3banjur diuncalaké menyang teleng-palimenganing pati, nuli katutup laning sandhuwuré disègel, supaya Iblisutawa Sétan iku aja nasaraké para umatmanèh, sadurungé ganep sèwu taunmau; sawusé mangkono bakal kaeculakésawatara mangsa.4Aku banjur weruh dhampar-dhamparlan kang padha nglenggahi; sarta padhadiampili pangwaos kanggo ngadili. Akuuga weruh nyawané wong-wong kangwis katigas guluné marga saka paseksinébab Yésus lan marga saka pangandikanéAllah; kang ora padha nyembah kéwaniku dalah recané, sarta kang ora nampanitenger ana ing bathuké lan ing tangané,iku kabèh padha urip manèh lan ndhèrèkngratoni, bareng karo Kristus lawasésèwu taun.5Nanging wong-wong mati liyané ikuora padha urip manèh sadurungé genepsèwu taun mau. Iku patangèn kangkapisan.

WAHYU 20.6–10 686Rahayu lan suci wong kang kaparinganpanduman ing patangèn kang kapisaniku. Wong iku padha ora kawasésamanèh déning pati kang kapindho,nanging bakal padha dadi imamé Allahlan Kristus, sarta bakal ndhèrèk ngratonibareng karo Panjenengané nganti sèwutaun lawasé.7Sawisé genep sèwu taun iku mau,Iblis tumuli bakal kaeculaké saka ingpakunjaran,8 sarta bakal metu nasaraké parabangsa kang ana ing kéblat-papat, yaikuGog lan Magog, padha dikerigaké kaajakmaju perang, cacahé kaya wedhi ingsagara.9Tumuli padha ambyuk mratanisaindenging jagat, sarta ngepungpasanggrahané para balané wong sucilan kutha kang kinasih iku. Nangingbanjur ana geni tumurun saka langit,memangsa wong-wong mau,10déné Iblis, kang nasaraké wong-wongmau, nuli kacemplungaké ing sagarageni welirang, yaiku panggonané kéwanlan nabi palsu mau, lan iku bakal padhakasiksa rina-wengi ing salawas-lawasé.

WAHYU 20.11–21.1 6911Aku banjur weruh dhampar gedhéputih lan Panjenengané, kang lenggahing kono. Bumi lan langit padha sirnasaka ngarsané lan wis ora ketemumanèh dunungé.12Aku tumuli weruh wong mati, gedhécilik, padha ana ing ngarep dhampariku. Kabèh kitab banjur padha kabukaklan ana kitab liyané kang uga kabukak,yaiku kitab kauripan. Wong-wongmati mau tumuli padha diadili miturutpanggawéné adhedhasar apa kangkatulis ing kitab-kitab mau.13Sagara banjur masrahaké wong-wongmati kang ana ing jeroné, apadéné patilan kratoné pati iku padha masrahakéwong-wong mati kang ana ing kono,sarta iku kabèh padha diadili miturutpanggawéné dhéwé-dhéwé.14Pati lan kratoning pati banjur padhakajeguraké ing sagara geni. Iku patikang kapindho: Sagara geni.15Saben wong kang jenengé orakatulis ana ing kitab kauripan mau, ikukajeguraké ing sagara geni.

211Aku tumuli weruh langit anyarlan bumi anyar, awit langit kang

WAHYU 21.2–5 70

kapisan lan bumi kang kapisan wis sirna,lan sagara uga wis ora ana manèh.2Lan aku uga weruh kutha suci,Yérusalèm kang anyar, tumurun saka ingswarga, saka ing Allah, kang kacawisakékaya pangantèn putri kang dipaèsilumadi marang kakungé.3Aku banjur krungu swara sorakang ngandika saka ing dhampar iku,"Delengen, tarubing Allah ana ingtengahing manungsa, lan Panjenenganébakal dedalem ana ing antaranémanungsa. Iku bakal padha dadi umaté,lan Allah piyambak bakal nunggil sartadadi Allahé.4Panjenengané bakal ngusapi sakèhéluh saka ing mripaté, lan bakal oraana pati manèh; sedhih lan pasambatapadéné kasusahan iya wis ora anamanèh; amarga samubarang kang lawaswis padha kapungkur."5Panjenengané kang lenggah ingdhampar banjur ngandika, "Delengen,samubarang kabèh sundadèkaké anyar!"Pangandikané manèh, "Sira nulisa,awit pangandika iki kena diprecaya lanbener."

WAHYU 21.6–10 716Sarta aku dipangandikani manèh,mangkéné, "Samubarang kabèh wiskelakon. Ingsun iki Alfa lan Oméga, KangWiwitan lan Kang Pungkasan. Wong kangngelak bakal Sunparingi ngombé kanthilalahanan saka tuking banyu kauripan.7Sing sapa unggul, bakal tampa ikikabèh, sarta Ingsun bakal dadi Allahé,lan iku bakal dadi putraningsun.8Nanging para wong kang jirih,kang padha ora pracaya, kang padhatumindak nistha, kang gawéné padhamematèni, sundel-sundel, kang padhaolah panenungan, kang padha nyembahbrahala, lan sakèhing para-cidra, ikupadha olèh pandumané ana ing sagarageni welirang kang murub ngalad-alad;yaiku pati kang kapindho."9Malaékat panunggalané malaékat pitukang ngasta bokor pitu isi kebak wewelakpitu kang wekasan iku banjur rawuh,panjenengané nuli ngandikani aku,"Mrénéa, kowé daktuduhi pangantènputri, garwané Sang Cempé."10Tumuli, ing sajroning roh, akudiasta panjenengané menyang gunungkang gedhé lan dhuwur, aku ditedahi

WAHYU 21.11–16 72

kutha kang suci, yaiku Yèrusalèm kangtumurun saka swarga, saka Allah.11Kutha iku kebak kamulyané Allah lancahyané kaya sesotya kang adi linuwih,kaya sesotya yaspis, bening saèmperkristal.12Bètèngé gedhé lan dhuwur, anagapurané rolas; lan ing sandhuwurégapura-gapura mau ana malaékatérolas, sarta ana tulisan jenengé talerIsraèl rolas.13 Ing sisih wétan ana gapurané telu,ing sisih lor telu, ing sisih kidul telu, ingsisih kulon telu.14 Ing bètèngé kutha iku ana tetales-watu rolas, ing kono ana tulisan asmanépara rasulé Sang Cempé cacahé rolas.15Malaékat kang ngandikani aku ikungasta piranti ngukur saka emas, kagemngukur kutha iku, sarta gapurané lanbètèngé.16Kutha iku wanguné pesagi, dawanépadha karo ambané. Déné anggonéngukur kutha iku ngagem piranti ngukurmau: kurang luwih rong èwu patang atuskilometer; dawané lan ambané sartadhuwuré iku padha.

WAHYU 21.17–23 7317Bètèngé uga diukur tinemu kurangluwih sewidak meter, manut ukuranémanungsa, kang iya dadi ukuranémalaékat.18Bètèng iku kabangun saka sesotyayaspis; lan kuthané iku saka emas tulèn,kaya kaca murni.19Tetalesé bètèng kutha padharinengga ing sesotya adi manéka-warna.Tetalesé kang kapisan iku yaspis, kangkapindho nilam, kang katelu mirah, kangkapat jamrud,20kang kalima sardonik, kang kanemsardis, kang kapitu retna cempaka, kangkawolu beril, kang kasanga krisolit, kangkasepuluh krisopas, kang kasewelaslazuardi, lan kang karolas kecubung.21Gapurané rolas iku arupa mutiyararolas; saben gapura wujud mutiyara siji,lan dalan-dalané kutha iku saka emastulèn, kaya kaca kang bening.22 Ing kono aku ora weruh PadalemanSuci; amarga Allah, Pangéran kangMahakwaos iku Padaleman Suciné,mangkono uga Sang Cempé.23Kutha iku ora mbutuhaké padhangingsrengéngé lan rembulan, amarga

WAHYU 21.24–22.2 74

kamulyané Allah kang madhangi lanSang Cempé kang dadi damaré.24Para bangsa bakal padha lumaku anaing pepadhangé sarta para raja ing bumipadha ngaturaké kamulyané marangPanjenengané;25gapurané bakal ora kainebaké ingsadina muput, awit ing kono bakal oraana wengi manèh.26Karodéné kamulyan lan kaurmatanépara bangsa uga bakal kagawakasaosaké marang Panjenengané.27Nanging sabarang kang najis bakalora bisa mlebu mrono, utawa wongkang nindakaké panggawé nistha utawacidra; kejaba mung wong-wong kangjenengé padha katulis ing kitab kauripankagungané Sang Cempé.

221Aku tumuli dituduhi kalibanyuning kauripan, kang bening

kaya kristal, kang mili metu saka ingdhamparé Allah lan dhamparé SangCempé.2 Ing satengahé dalaning kutha iku,yaiku ing sakiwa-tengené bengawan, anawit kauripan kang metokaké woh pingrolas, saben sasi sapisan; lan godhongé

WAHYU 22.3–8 75

wit iku mau dianggo maluyakaké parabangsa.3 Ing kana bakal ora ana laknat manèh.Dhamparé Allah lan Sang Cempé bakalana ing tengahé, lan para abdiné bakalpadha ngabekti marang Panjenengané,4 lan bakal padha nyawang pasuryanésarta bakal katulisan asmané ingbathuké.5 Ing kana bakal ora ana manèhwayah bengi, sarta ora mbutuhaképadhanging damar utawa padhangingsrengéngé, amarga Pangéran Allah bakalmadhangi, sarta wong-wong mau bakalpadha mréntah dadi raja langgeng ingsalawas-lawasé.6Aku tumuli dingandikani mangkéné,"Pangandika iku mau satuhu lan nyata,sarta Pangéran, Allah kang paring rohmarang para nabi, wis ngutus malaékatésupaya nuduhaké marang para abdinéapa kang pinasthi énggal kelakon."7 "Satemené Ingsun bakal énggalrawuh. Rahayu wong kang netepipangandika pamecané kitab iki!"8Anadéné aku, Yohanes, kang wisndeleng lan krungu prakara iku maukabèh. Sawusé krungu lan ndeleng,

WAHYU 22.9–14 76

aku nuli sumungkem ing sampéyanémalaékat, kang wus nedahaké iku maukabèh marang aku, prelu sujud.9Nanging pangandikané marangaku, "Aja mangkono! Amarga aku ikiabdi, padha kaya kowé lan sadulur-sadulurmu tunggal pracaya, para nabi,sarta sakèhing kang padha netepipangandikané kitab iki. Sujuda marangAllah!"10Aku tumuli dingandikani manèh,"Pangandika pawedhar-wangsité kitab ikiaja sira sègel, awit wektuné wus cedhak.11Sing sapa gawé duraka, terusnagawé duraka, sing sapa jember, terusnanjemberaké awak; lan sing sapa lakubener, terusna laku bener; sing sapasuci, terusna nucèkaké awaké!"12 "Satemené Ingsun bakal énggalrawuh, sarta ngasta ganjaraningsun,kagawé males marang saben wongmiturut sapanggawéné.13 Ingsun iki Alfa lan Oméga, KangMurwani lan Kang Mungkasi, KangWiwitan lan Kang Pungkasan.14Rahayu wong kang padha ngumbahsandhangané. Iku kang bakal padhaduwé wewenang tumrap kauripan,

WAHYU 22.15–18 77

lan lumebu ing kutha, liwat gapura-gapurané.15Nanging asu lan para juru-tenung,tuwin para sundel, wong kang gawépati, lan kang padha nyembah brahala,sarta saben wong kang dhemen lannglakoni para-cidra, iku padha ana ingsanjabaning kutha.16 Ingsun, Yésus, wis ngutusmalaékatingsun supaya gawé paseksitumrap iku kabèh marang sira kanggopasamuwan-pasamuwan. Ingsun ikisogolan, yaiku trahé Dawud, lintangpanjer ésuk kang mancorong."17Roh lan pangantèn putri padhanyebut, "Paduka mugi rawuh!" Lan sapakang krungu, iku munjuka, "Padukamugi rawuh!" Lan sapa kang ngelak,nyedhaka lan sapa kang gelem, njupukabanyu kauripan kanthi lelahanan.18Aku awèh paseksi marang sabenwong kang ngrungokaké pawedhar-wangsité pangandika ing kitab iki,"Menawa ana wong kang muwuhiapa-apa ing pangandika iki, Allah bakalmuwuhi wewelak marang wong iku,padha kaya kang katulis ing kitab iki.

WAHYU 22.19–21 7819Lan menawa ana wong kang ngurangipangandikané kitab pamedhar-wangsitiki, Allah bakal mundhut pandumanésaka ing wit kauripan lan saka ing kuthasuci, kaya kang katulis ana ing kitab iki."20Panjenengané kang nglairaké paseksiiku mau kabèh ngandika mangkéné,"Iya, Ingsun énggal rawuh!" Amin,inggih Gusti Yésus, Paduka mugi rawuh!21Sih-rahmaté Gusti Yésus nunggila ingkowé kabèh! Amin.

Bahasa Jawa

==========

Alkitab Bahasa Jawa

The New Testament in Javanese Formal Translation

© 2006 Lembaga Alkitab Indonesia

Bible texts are from Javanese Audio Drama by

Faith Comes by Hearing.

HOSANNA FAITH COMES BY HEARING

Javanese N2JAV/NRF

(P) 2006 Hosanna

http://www.faithcomesbyhearing.com