8. SINIF 1. TEMAÇALIŞMA FASİKÜLÜTÜRKÇE

Bu kitapçık ANKARA Ölçme Değerlendirme Merkezi tarafından hazırlanmıştır.

3

KELİMEDE ANLAM

1) Gerçek ( Temel) Anlam

Örnek:I.Sobayaattığımodunlaryandı.

II.Buyaztatilyapamayacağımayanıyordum.

III.Vaktindedeğiştirilmeyenkâğıtparalaryandı.

IV.Yazıyazmak,hayatımıanlatmakihtiyacıylayanıyordum.

Yukarıdaki cümlelerin hangisinde “yanmak” kelimesi gerçek anlamı ile kul-lanılmıştır?

A) I B) II C) IIII D) IV

Çözüm:

“yanmak”kelimesisözlükte“ateşdurumunageçmek, tutuşmak”şeklindekullanılmıştır. Inumaralıcümledebuanlamıiçerdiğiiçingerçekanlamlıdır.II,IIIveIVnumaralıcümlelerdebuanlamdantamamenuzaklaşarakfarklıbiranlamka-zanmıştır.

2) Mecaz AnlamÖrnek:Aşağıdakilerin hangisinde “saymak” kelimesi mecaz anlamda kullanılmıştır?

A) Buevedünyanınparasınısaydım.

B) MahalledekiAhmetDayı’yıherkessayardı.

C) Birincisınıflarikişerikişersayıyor.

D) Öğrencilerekaçkitapaldığımızısayalım.

Çözüm:

Bseçeneğindeki“saymak”kelimesigerçekanlamındanuzaklaşarak“saygıduymak,değervermek”anlamıkazandığıiçinmecazdır.Diğerseçeneklerdeisegerçekanlamıylakullanılmıştır.

3) Terim AnlamÖrnek:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde terim anlamlı bir kelime vardır?

A) Denizlerindibindeçokfazlayaşamarastlamakmümkündür.

B) Kuşlarıntüyleriuçmalarınayardımcıolur.

C) Amcasıeksikdişlerininyerineköprüyaptırmış.

D) Öylegüzelbitkilervarkiinsanbakmayadoyamıyor.

Çözüm:

Cseçeneğinde“köprü“kelimesidişhekimliğiileilgilibirterimdir.Bucümledeterimanlamlıkullanılmıştır.

ETKİNLİK 1

4

Aşağıdaki cümlelerde verilen altı çizili kelimelerin anlam özelliklerini (gerçek, mecaz, terim) yanların-daki boşluklara yazınız.

1) Isınmaturununardındanmaçbaşladı. (……...……..)

2)Sokaklambalarıfırtınanınetkisiylekarardı. (……...……..)

3) Dolubirinsandır,fikirlerindenyararlanın. (……...……..)

4)Sekizincisınıfınilkkonusufiilimsidir. (……...……..)

5)Okadarhatayaptıkievimegelmeyeyüzü yok. (……...……..)

6)Beyninikemirenbudüşüncelerdenkurtulamıyordu. (……...……..)

7)Arılar,çiçeklerinpolenlerindenbalyapar. (……...……..)

8)Olayabirdebenimaçımdanbakmalısın. (……...……..)

9)Tümöykülerindeküçükinsanlarıkonueder. (……...……..)

ETKİNLİK 2

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili kelimelerin anlam özelliklerini(gerçek, mecaz) inceleyerek ger-çek anlamda kullanılana mecaz, mecaz anlamda kullanılana gerçek anlam olacak şekilde örnek birer cümle yazınız.

1) Boşlaflarlabizioyalama.

…………………………………………………………………………………..

2)İzlediğibugörüntüleriyiceumudunukırmıştı.

…………………………………………………………………………………..

3)Busözlerbanaçokdokundu.

…………………………………………………………………………………..

4)Kelimelerineklerinibuluprenklikalemleçiziniz.

…………………………………………………………………………………..

5)Onukendihavasınabırakırsakçalışmaz.

…………………………………………………………………………………..

5

SÖZCÜKTE ANLAM TESTİ

1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde“geçmek” kelimesi karşısında verilen anlama uygun kullanılmıştır?

CÜMLE ANLAMA)Ankara’nınsoğuğuciğerimegeçti. VazgeçmekB)Tasarımeclistengeçti,önümüzdekigünlerdeyürürlüğegirecek.

Kabuledilmek

C)Dedikodularkısazamandadildendilegeçmiş,tümköyeyayılmıştı.

Ulaşmak

D)Sanırımbütünbuhuylaronaannesindengeçmiş. Hastalıkbulaşmak

2. I-Azakanaatetmeyen,çoğubulamaz.

II-Hamamagirenterler.

III-Eğriotur,doğrusöyle.

IV-Acıpatlıcanıkırağıçalmaz.

Bu verilen atasözleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) I.atasözümecazanlamlıdeğildir.

B) II.atasözündehemgerçekhemmecazanlamvardır.

C) III.atasözündezıtanlamlısözcüklereyerverilmiştir.

D) IV.atasözündeherhangibirterimyoktur.

3. Herinsankendisinin----olmalıdır.Eğersizkendinizi----başkalarınınsizişekillendirmesinikabuletmişolursunuz.

Yukarıdaki cümlenin boş bırakılmış yerlerine anlam akışına göre sırasıyla hangilerinin getirilmesi uygun olur?

A) doktoru-iyileştiremezsiniz

B) heykeltıraşı–şekillendiremezsiniz

C) öğretmeni–desteklemezseniz

D) eleştirmeni-eleştirmezseniz

6

4.

I)Dışarıdakisesleriduyuncaneolduğunuanlamayaçalışarakkoşuyordu.

a) Birini,biriştegörevlendirmek.

II)Hepimizöndergördüğümüzkişilerinpeşindenkoşuyoruz. b) Biryereaceleylegitmek.III)Evhalkınıbahçeyegötürmekiçinatlarıarabayakoştu. c) Kovalamak,üstünedüşmek,izlemek.IV)Beniherişekoşuyorsundaniçinonahiçişvermiyorsun? d) Hayvanı,çekeceğiarabayabağlamak.

“koşmak” kelimesinin cümlelerdeki kullanımıyla verilen anlamların doğru eşleşmiş hâli aşağıdakilerden hangisidir?

A) I-bII-dIII-cIV-a

B) I-bII-cIII-dIV-a

C) I-cII-bIII-aIV-d

D) I-cII-bIII-dIV-a

5. TarsusŞelalesikenttenikikilometreuzakta,BerdanÇayıüzerindeyeralıyor.Şelaleninyanındaçaylarımızıyudum-larkentemizhavayısoluyoruz.Tarsus’ayolunuzdüşerseburadakilezzetliyemeklerintadınabakmadandönmeyin.

Bu parçada altı çizili sözlerin anlamı aşağıdakilerden hangisinde sırayla verilmiştir?

A) uzanıyor-içerken-yolaçıkmayın

B) akıyor-doldururken-ayrılmayın

C) bulunuyor-içerken-gitmeyin

D) duruyor-bitirirken-terketmeyin

6. “açmak” sözcüğü aşağıdaki cümlelerin hangisinde “engelikaldırmak’’ anlamında kullanılmıştır?

A) Dönüşyolundaradyoyuaçtık.

B) Görevlilerkarlakapananyoluaçtılar.

C) Mavirenkbuodayıaçtı.

D) Sizekendimiaçmayageldim.

7

7.

İŞTEBENİMHAYATIMBirilkbaharsabahıydı(gerçek).Güneş(gerçek)pırılpırılaltın(mecaz)ışıklarınıyeryüzüneyolluyordu.Buışınlarıgörenkozalardan(terim)osabahbeyaz(mecaz)birkelebek(terim)çıktı.Çokbüyükvetülgibiincebembeyazkanatlarıvardı.Birdenkendinibirbahçenin(gerçek)çiçekleriarasındabuldu(gerçek).Öncekeşifuçuşunaçıkıpbahçeyidolaştı.Sonradinlenmek(gerçek)içinkırmızıbirgülekondu.Dinlenirkenkanatlarınıdikleştiripbirleştirmişti.Etrafınabaktı.Doyasıyayeşilliğedaldı(mecaz),saatlerceseyretti(mecaz).Dinlenmişti.Şimdidolaşmavaktiydi,yaşamalıydı(mecaz),önündeuzunzamanı(gerçek)vardı.

Bu metinde hangi kelimelerin cümle içinde kullanıldığı anlam yanlıştır?

A) beyaz,kelebek,seyretti,yaşamalıydı

B) beyaz,kelebek,bahçe,daldı

C) beyaz,kelebek,seyretti

D) kelebek,buldu,dinlenmek,zaman

8. “yol’’ sözcüğünün farklı anlamları öğrencilere anlatılarak öğrencilerden bu anlamlara uygun cümleler yazmalarıistenmiştir.Çocuklarınverdiklericevaplaragöresonuçlardairegrafiğiilegösterilmiştir.

Öğrencileraşağıdakiörneklerivermiştir

Ayşe:Arkadaşlarlabirlikteoluncayolçokzevkligeçti.

Mehmet:Çocuğuneğitimiiçineniyiyoloyundur.

Elif:Buyoldaçokemekharcayanlaroldu.

Zeynep:Buişiyapmanınbiryolunubulmalıyız.

Bu grafikte %35’lik dilimde örnek veren öğrenci aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ayşe

B) Mehmet

C) Elif

D) Zeynep

8

9. I.Çocuklukzamanlarındaedinmiştibudavranışı.

II.Anneminzamanındabukıyafetlermodaymış.

III.Şimdikitapokumazamanı,dedi.

IV.Gülzamanıgelincekasabamisgibikokar.

“zaman” kelimesi hangi cümlelerde aynı anlama gelecek şekilde kullanılmıştır?

A) IveII

B) IveIV

C) IIveIII

D) IIveIV

10. İnsanlarınyaptıklarıenbüyükhatalardanbiridüşünmedenkonuşmalarıdır.Sözağızdançıktıktansonrageridönüşüyoktur.İlişkilerimizindahasağlıklıolmasıiçinöncedüşünmeli,sonrakonuşmalıyız.

Yukarıda verilen paragrafta kaç kelime mecaz anlamda kullanılmıştır?

A)1 B)2 C)3 D)4

11. I.Burnumagüzelkokulargeliyor.

II.KaraköyBurnu’ndandeniziseyrettim.

III.Sınavıkazanıncaburnuhavalandı.

IV.Burnundanyanınavarılmıyor.

Numaralanmış cümlelerde geçen “burun” kelimelerinin kullanıldığı anlamlar hangisinde doğru verilmiştir?

I II III IV

A) Gerçek Terim Mecaz Mecaz

B) Gerçek Mecaz Mecaz Gerçek

C) Gerçek Terim Gerçek Mecaz

D) Mecaz Terim Gerçek Mecaz

9

12.

Hergündenizedaldı.Çankırı

KonyaBoşsözlerlebenioyalama.

Kırıkkale

Körbıçaklasebzedoğrayamazsın.

Buyazarınanlatımınabayılıyorum

.Eskişehir

Ankara

Ankara’dan yola çıkan otobüs mecaz anlamlı olmayan altı çizili sözcüğün olduğu yönden giderse hangi ile ulaşır?

A)Eskişehir B)Kırıkkale C)Konya D)Çankırı

13. Balıkesir-SusurlukyoluüzerindeyeralanşirinbirköyAziziye.Yoldanköyedoğrudöndüğünüzdeiçinizibirhuzurkaplı-yor.Kuşlarınötüşlerieşliğindeağaçlarınarasındangeçerekköyeulaşıyorsunuz.Zamanındadedeminbüyüközveriyleyaptığıkulübeninbahçesindekiçiçeklerigörüncebirazdaharahatlıyorsunuz.

Bu parçada aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Terimanlamlıkelime

B) Mecazanlamlıkelime

C) Gerçekanlamlıkelime

D) Soyutanlamlıkelime

10

14.

YerleştikanavatanımızAnadolu’ya

Kutsadıkbuyücevatanı

Antiçtiksonsuzakadaryaşamaya

Albayrağın,nazlıhilalinaltında

Bu dörtlükteki sözcükler için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Gerçekanlamdabirdenfazlakelimekullanılmıştır.

B) Birdenfazlaeşseslikelimeyeyerverilmiştir.

C) Yakınanlamlıkelimelereyerverilmiştir.

D) Soyutanlamlıkelimeyeyerverilmiştir.

15. “yazmak” kelimesi aşağıdakilerin hangisinde “GazetelergünlerdirTürkiyeMillîFutbolTakımı’nınbaşarılarınıyazı-yor.”cümlesindeki anlamıyla kullanılmıştır?

A) Yıllardırçıkarmayıplanladığıkitabınısonundayazdı.

B) SeniÖğretmenlerGünüprogramınayazacağım.

C) Görevlilerçocuğuevininyakınındakiokulayazdı.

D) ElilanlarındaAnkara’dakietkinliğinayrıntılarıyazıyor.

16. YenikurulanTürkiyeCumhuriyeti’ndeokumayazmayıkolaylaştırmak,çağdaşeğitimöğretimisağlamakiçinyenibiralfabearayışıvardı.

Yukarıdaki cümlede altı çizili bölümde bulunan anlam ilişkisi hangisidir?

A) Neden

B) Amaç

C) Koşul

D) Karşılaştırma

17. “Anadolukilimleri;sertçizgileri,yumuşakrenkleri,hırçındesenleriyleâdetabirinsandı.” cümlesinde hangi söz sa-natı bulunmaktadır?

A) Benzetme

B) Tezat

C) Kişileştirme

D) Abartma

11

18.

Heryıltemmuzgeldiğindehatırlatırım oyaztatilini

I

Çiçekkokularınıciğerlerimizeçekerkenkırlardaoynadığımızoyunlarınneşelimutluluğunu

II

Hatırlatırbanaçocukluğumunuçarılığını

III

Bazendeanımsarım şimdikiiçhuzursuzluğumu

IV

Yukarıdaki metinde numaralandırılmış sözcüklerden hangi ikisi yakın anlamlıdır?

A) IveIII

B) IveIV

C) IIveIII

D) IIveIV

19.

• Arkadaşıansızınbayılıncaneyapacağınıbilemedi.

• Balodagiydiğielbiseyetümsınıfbayıldı.

• Saatlerdiryürüyüncesusuzluktanbayılmıştım.

• İddiayıkaybedinceyemekiçinçokparabayıldı.

• Şarkıcınınsonşarkısınadinleyicilerbayıldı.

• Hastalığındandolayısıksıkbayılıyordu.

• Öylegüzelyemeklerhazırlamıştıkihepsinebayıldım.

Yukarıdaki cümlelerde “bayılmak” kelimesi kaç farklı anlamda kullanılmıştır?

A)4 B)5 C)6 D)7

12

KELİMELER ARASI ANLAM İLİŞKİLERİ1) Yakın Anlamlı Kelimeler

Örnek 1: hısım-akraba kızmak-öfkelenmek dost-arkadaş

bakmak-görmek çevirmek-döndürmek gücenmek–darılmak

Hangiresmimebaksambendeğilim.(bakmak:bakışıbirşeyüzerineçevirmek.)

Gördüğümanzarakarşısındaâdetabüyülendi.(görmek:gözyardımıylabirşeyinvarlığınıalgılamak,seçmek.)

Örnek 2:

Dağlartaşlarbuhasretlikderdinde;

Sabır sebatetmezgönülyurdunda!

Akşamolur,tepelerinardında,

Dahagüneşbatarbatmazordayım...

Yukarıdaki şiirde altı çizili kelimeler arasındaki anlam ilişkisi hangisidir?

A) Eşanlamlılık

B) Eşseslilik

C) Yakınanlamlılık

D) Zıtanlamlılık

Çözüm:

Cevap“c”seçeneğidir.“Sabır”kelimesi;acı,yoksulluk,haksızlıkvb.üzücüdurumlarkarşısındasesçıkarmadanonlarıngeçmesinibeklemeerdemi,“sebat”kelimesiise;sözündenveyakararlarındandönmeme,birişisonunadeğinsürdürmeanlamlarınageldiğindenbuikikelimearasındayakınanlamlılıkilişkisivardır.

2) Eş Anlamlı Kelimeler (Anlamdaşlık)Örnek:

misafir-konuk kaygı-endişe özen-itina

doktor-hekim tabiat-doğa kelime–sözcük

Kelimelerindeğerinibilir,onlarınhakkınıvererekkonuşurdu.Sözcüklerindeğerinibilir,onlarınhakkınıvererekkonuşurdu.NOT: Kelimelerineşanlamlıolabilmesicümleiçindekikullanımlarınagörefarklılıkgösterebilir.Bazıkelimelerfarklıcümle-lerdefarklıanlamlarkazanabildiklerindeneşanlamlıkarşılıklarıdadeğişebilmektedir.

Örnek 1:

“Elbiselerikirliolmasınarağmengüzelkonuşmasıylaetrafındakilerikendisinehayranbıraktı.”cümlesinde“kirli”kelime-sinineşanlamlısıolan“pis”kelimesiyken;“Kirliişleryapanlarıkimsesevmez.”cümlesinde“kirli”kelimesinineşanlamlısı“kanunsuz”dur.

NOT: Dilimizdekullandığımızhersözcüğüneşanlamlısıbulunmakzorundadeğildir.

NOT: Eşanlamlıkelimeleriyakınanlamlıkelimelerlekarıştırmamakgerekir.Yakınanlamlıkelimeleraynıcümledebirbirle-rininyerinekullanıldığındacümleninanlamındabirdeğişiklikolurkeneşanlamlıkelimelerbirbirlerininyerinekullanıldığın-dacümleninanlamındaherhangibirdeğişiklikmeydanagelmez.

13

Örnek 2:

Yanlışsözlerleherkesiüzdü.(yanlış:Birkurala,birilkeye,birgerçeğeuymamadurumu,yanılgı,hata.)

Yalansözlerleherkesikandırmış.(yalan:Doğruolmayan,gerçeğeuymayansöz.)

Örnek 3:Aşağıdaki seçeneklerde verilen eş anlamlı kelimelerden hangisi yanlış kullanılmıştır?

Kelime Eş anlamlısıA) Savaş Harp

B) Değer Kıymet

C) Kılavuz Rehber

D) İyilik Güzellik

Çözüm:

Cevap“D”seçeneğidir.“İyilik”ve“güzellik”kelimeleriarasındaanlamfarklılığıbulunduğundaneşanlamlılık(anlamdaşlık)yoktur.

3) Zıt Anlamlı Kelimeler (Karşıtlık)Örnek 1:

gece-gündüz ön-arka sağ-sol

gitmek-gelmek ağlamak–gülmek yapmak-bozmak

Örnek 2:

İşeerkengelipevegeçvakitdöndü.

Yukarıkattakiçocuklarınsesiaşağıkadargeliyor.

NOT: Birkelimeninolumsuzuonunzıtanlamlısıdeğildir.

Örnek 3:

gelmemek

olumsuzu

gitmek

zıddı

acısız

olumsuzu zıddı olumsuzu zıddı

gelmek acılı

NOT: Kelimelerinanlamınıbelirleyenasıletmenkullanıldığıcümledir.Dolayısıylabirkelimeninasılanlamıcümleiçindeaçığaçıkar.Kelimeninzıtanlamıbulunurkencümleiçindekianlamınadikkatedilmelidir.Sözgelimi“ağır”sözcüğününzıtanlamlısı“hafif”sözcüğüyken“Zamançokağırakıyordu.”cümlesinde“ağır”sözcüğününzıtanlamlısı“hızlı”sözcüğüdür.

kolay

kolaydeğil zortatlı

14

Örnek 4:

Karagözlüm,efkarlanmagülgayri!

İbibikleröterötmezordayım.

Mektubundadiyorsunki:“Gelgayri!”

Sütlerkaymaktutartutmazordayım.

Yukarıdaki dörtlükte altı çizili kelimelerden hangisinin zıt anlamlısı yoktur?

A) Kara

B) Gül

C) Öter

D) Gel

Çözüm:

Cevap“C”seçeneğidir.“Kara”sözcüğününzıddı“ak”,“gülmek”sözcüğününzıddı“ağlamak”,“gelmek”sözcüğününzıddı“gitmek”ikenötmeksözcüğününzıddıbulunmamaktadır.

Örnek 5:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zıt anlamlı sözcükler bir arada kullanılmamıştır?

A) Dışarıçıkıpçıkmamaktakararsızdı.

B) Asansörbiraşağıiniyorbiryukarıçıkıyordu.

C) İçeridekikalabalıktansıkılıpdışarıçıktı.

D) Gecegündüzdemedençalışıyordu.

Çözüm:

Cevap“A”seçeneğidir.Çıkıpveçıkmamakkelimelerindeolduğugibibirsözcüğünolumsuzuonunzıtanlamlısıdemekdeğildir.“B”seçeneğinde“aşağı”sözcüğününzıttı“yukarı”,“C”seçeneğinde“içeri”sözcüğününzıddı“dışarı”,“D”seçene-ğinde“gece”sözcüğününzıddı"gündüz"dür.

15

ETKİNLİK 3

Aşağıdaki tabloda verilen sözcüklerin zıt anlamlarını ve olumsuz biçimlerini uygun yerlere yazınız.

Sözcük Zıt Anlam Olumsuzluk

Almak

Bulmak

Temiz

Neşeli

Süslü

16

1) Eş Sesli Kelimeler ( Sesteşlik )

Örnek 1:

Büyükbirheyecanlaşusatırlarıyazdı.(Yaz(mak):Sözvedüşünceyiözelişaretveyaharflerleanlatmak.)

Çoksıcakbiryazgecesiydi.(Yaz:İlkbaharvesonbahararasındakisıcakmevsim.)

Örnek 2:

Kitapelindenhiçdüşmez.(El:Kolunbilektenparmakuçlarınakadarolan,tutmayaveişyapmayayarayanbölümü.)

Gurbetellerdeyıllarcaçalışmış.(El:Ülke,yurt,il.)

NOT:Düzeltmeişaretikullanılan(^)kelimelerarasındasesteşlikolmaz.

Örnek 3: kar–kârhala–hâlâadet–âdet ama–âmâalem–âlemAyvegüneşbirbirineezeldenberiikiâşıktır.(âşık:Birkimseyeveyabirşeyekarşıaşırısevgivebağlılıkduyan,vurgun,tutkunkimse.)

Hayvantökezleyinceaşıkkemiğinikırmış.(aşık:Çifttırnaklıhayvanlarınöndizlerindebulunanbireklemkemiği.)

NOT: Birsözcüğüngerçekvemecazanlamlarıbirbiriylesesteşlikilişkisikurmaz.

Örnek 4:“Patavatsızsözleriylearkadaşınınkalbinikırdı.”cümlesindeki“kırmak”sözcüğüyle,“Attığıtaşlakomşununcamınıkırdı.”cümlesindeki“kırmak”sözcüğüarasındagerçeklik-mecazlıkilişkisindendolayısesteşlikyoktur.NOT Özelisimlerdesesteşsayılmaz.

Örnek 5:

Gülhalamneşelitavırlarıylaherkesietkilerdi.(özelisim)

Isparta,gülyetiştiriciliğiylemeşhurbirşehrimizdir.(çiçek)

17

2) Genel Anlamlı ve Özel Anlamlı Kelimeler

Örnek 1:

“Canlı”sözcüğü“bitki”sözcüğünegöredahagenelanlamlıdır.Çünkü“canlı”sözcüğününanlamında“insan,hayvan,bitki”gibitümcanlıvarlıklarbulunmaktadır.

NOT:Genelveözelanlamlıkelimeler,geneldenözeleveyaözeldengeneleşeklindesıralanır.

Örnek 2:

düzyazı-olayyazısı-roman-SinekliBakkal(Geneldenözelesıralanmış)

SinekliBakkal-roman-olayyazısı-düzyazı(Özeldengenelesıralanmış)

NOT: Birkelimenintürünbütünörneklerinikapsayıpkapsamadığıyadatüreaittekbirvarlığıifadeetmesidurumunadikkatetmekgerekir.

Örnek 3:

“Baykuşgeceavlananyırtıcıbirkuştur.“cümlesinde“baykuş”kelimesibütünbaykuşlarıkapsamaktadır.“Karanlıktagördü-ğübaykuş,çocuğuürküttü.”cümlesindeise“baykuş”kelimesisayıcatekbirvarlığıifadeetmektedir.

Örnek 4:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde özelden genele bir sıralama vardır?

A) Günümüzdeençokkullanılanelektronikaygıtlardanbiridetelevizyondur.

B) KışmeyvelerindenolanportakalCvitaminiiçerir.

C) Bahçemizdekicevizağacıdiğerağaçlardandahabüyüktü.

D) Şehirlerimiziniçindeİstanbul’unyeribambaşkadır.

Çözüm:

Genelveözelanlamlıkelimelerleilgilisorularınçözümünde,kelimelerinanlamcadiğerkelimelerdendahakapsayıcıol-masınadikkatedilmelidir.Busebeple“A”seçeneğindeki“elektronikaygıt”ifadesi“televizyon”agöre,“B”seçeneğindeki“kışmeyveleri”ifadesi“portakal”agöre,“D”seçeneğindeki“şehirlerimiz”ifadeside“İstanbul”agöregenelanlamlıdır.“C”seçeneğindeki“cevizağacı”ise“ağaç”ifadesinegöreözelanlamlıolduğundandoğruyanıt“C”seçeneğidir.

18

3) Somut Anlamlı ve Soyut Anlamlı Kelimeler

Örnek 1:

“rüzgâr,ses,ışık,gölge,öğretmen...”gibikelimelersomutanlamlıkelimelereörnektir.

“rüya,akıl,düşünce,mutluluk,öfke...”gibikelimelerdesoyutanlamlıkelimelereörnektir.

NOT: Bazıkelimelertekbaşlarınakullanıldığındasomutanlamlıykencümleiçerisindekullanıldığındasoyutanlamkaza-nabilir.

Örnek 2:

“Yürek”sözcüğütekbaşınasomutanlamlıyken“Buişleryürekister.”cümlesinde“cesaret”anlamınıkazanaraksoyuthâlegelmiştir.

NOT: Bazıkelimelerdetekbaşınasoyutanlamdakullanılırkencümleiçindekazandığıanlamlasomuthâlegelebilir.

Örnek 3:

“Mutluluk”sözcüğüsoyutanlamtaşırken“Mutlulukgüneşi,yüzünüsonundabizedegösterdi.”cümlesindesomutanlamlıhâlegelmiştir.

Örnek 4:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili kelime soyut bir anlam taşımaktadır?

A) Sınavdabaşarılıolmakiçinçokkitapokudu.

B) Evegirergirmezsıcakçorbanınkokusunualdı.

C) Buralardarüzgârsertestiğindenhavasoğukolur.

D) Sonkonuşmamızdayersizkorkularındankurtulmuştu.

Çözüm:

“D”seçeneğindeki“korku”kelimesiduyularımızlaalgılayamadığımızbirkavramıifadeedipsoyutanlamdakullanıldığın-dandoğrucevap“D”seçeneğidir.Diğerseçeneklerdeki“kitap,kokuverüzgâr”kelimeleriiseduyularyoluylaalgılayabildi-ğimizvarlıklarolduğundansomutanlamtaşımaktadır.

19

4) Nicel Anlamlı ve Nitel Anlamlı Kelimeler

Örnek 1:

“Okulyüksekbirtepeyeinşaedilmişti.”cümlesinde“yüksek”sözcüğüölçülebilenbirdeğeriifadeettiğiiçinnicelanlamlıdır.

“Annemlezzetliyemekleryapar.”cümlesindeise“lezzet”sözcüğüölçülebilen,sayılabilenbirdeğertaşımadığıiçinnitelanlamlıbirkelimedir.

NOT: Bazıkelimelercümleiçindekullanıldığıanlamagörebazıcümlelerdenicel,bazıcümlelerdeisenitelanlamkazana-bilir.

Örnek 2:

Odanınsıcaklığıepeyartmıştı.”cümlesinde“sıcak”kelimesiölçülebildiğiiçinnicelanlamlıdır.“Arkadaşlarınadaimasıcakdavranırdı.”cümlesindeise“sıcak”kelimesinitelanlamlıdır.Çünkübusıcaklıkölçülebilirbirkavramdeğildir.

“Köyümüzyemyeşilbahçeleriçindegüzelbirköydü.”cümlesinde“güzel”nitelanlamlıdır.

“Yaptığısatıştangüzelparalarkazandı.”cümlesindeise“güzel”sözcüğünicelanlamlıdır.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde hem nitel hem de nicel anlamlı kelimeler bir arada kullanılmıştır?

A) Beşdönümaraziyiikisaattesürdü.

B) Genişovalar,hoşkokularaevsahipliğiyapar.

C) Sıcakdavranışlarıylahoşbirevsahibiydi.

D) Birbardaksütiletümgünügeçiriyor.

Çözüm:

“B”seçeneğindeki “geniş”kelimesinicelik, “hoş”kelimesinitelikbildirmektedir.Bunedenlehemnicelikhemdenitelikbildirenkelimelerbiraradakullanıldığındandoğrucevap“B”seçeneğidir.

20

CÜMLEDE ANLAM1. Eş Anlamlı Cümleler :

Örnek :

Hedefiolmayaninsanbaşarılıolamaz.

Gideceğilimanıbilmeyengemihiçbiryerevaramaz.

2. Yakın Anlamlı Cümleler: Örnek :

Sanatçıfarklışeylersöyleyendeğil,aynışeylerifarklısöyleyendir.

Sanatçısıradankonularıolağanüstübirbiçimdeanlattığıiçinsanatçıdır.

3. Karşıt (Zıt) Anlamlı Cümleler: Örnek :

Tabletvetelefonkullanımıçocuklarıngelişimlerinezararvermektedir.

Tabletvetelefonkullanımıçocuklarınbeyingelişiminiolumluyöndeetkilemektedir.

4. Neden-Sonuç (Sebep-Sonuç) Cümleleri : Hastalandığındanokulagelmedi. ( Neden gelmedi?)

Çalışmadığıiçinsınavdabaşarılıolmadı. ( Neden başarılı olmadı?)

Okullarıntatilolmasısebebiyleçocuklarparklaraakınetti.(Hangi sebeple çocuklar parka akın etti?)

UYARI: Bazıcümlelerdeikincicümledeilkcümledeifadeedilenyargınıngerekçesiverilmektedir.Genellikle“çünkü,demekki,öyleyse,anlaşılıyorki”gibibağlaçlarkullanılır.Ancakbağlaçkullanılmadandabuanlamilişkisioluşturulabilir.

Örnek :

Hayvanlarıseviyorumçünkübenihiçbirzamanhayalkırıklığınauğratmıyorlar.

Artıkşiiryazmıyor,yaşamanınyazmaktandahadeğerliolduğunuanlamış.

Kendisineyalansöyleyenarkadaşınıaffetmemişdemekkiyalanatahammülüyok.

5. Amaç- Sonuç Cümleleri:Alışverişyapmakiçinmarketegitti.

Başvuruyapmaküzeremüdürünodasınagitti.

21

UYARI:

1. Cümlelerde“için”edatınınhangianlamözelliğinikarşıladığı karıştırılmamalıdır. Cümlede“için”sözcüğüyerine

“sebebiyle”ve“amacıyla”sözcüklerigetirilerekcümleninanlamözelliğibelirlenebilir.Onugörmekiçinevegittim. (Onugörmekamacıyla evegittim.)Amaç-sonuçOnugöremediğiiçin çoküzgündü.(Onugörememesisebebiyleçoküzgündü.)Sebep-sonuç

2. Sebep-sonuçcümlelerindekişininiradesidışındagerçekleşen,öncedenplanlanmamışdurumlarvardır.Amaç-so-

nuçcümlelerindeisebiramacayönelikhareketegeçmeveplanlamasözkonusudur.

6. Koşul (Şart) Cümlesi:Örnek:

Düzenliçalışırsandahabaşarılıolursun.

Ödevlerinibitirdinmidışarıyaçıkabilirsin.

Sorumluluklarınıyerinegetirmedikçebenimgözümegiremezsin.

Önceokulubitir,sonraparakazanırsın.

Odanıtopla,oyununuöyleoynarsın.

7. Öznel Anlatımlı Cümleler:Örnek:

Türkiye’ninengüzelşehriİstanbul’dur.

Adamçokkızgıngörünüyorbellikikalabalıktanrahatsızoldu.

8. Nesnel Anlatımlı Cümleler:Örnek:

Çalıkuşu,ReşatNuriGüntekin’inromanıdır.

Kutuplardakibuzullarerimektedir.

Cumhuriyet29Ekim1923’teilanedilmiştir.

9. Doğrudan Anlatımlı Cümleler :Örnek:

Atatürk“Hayattaenhakikimürşitilimdir.”diyerekbilimeverdiğiönemivurgulamıştır.

Okulutemiztutun,dediler.

10. Dolaylı Anlatımlı Cümleler :Örnek:

Atatürkhayattaenhakikimürşitinilimolduğunusöyleyerekbilimeverdiğiönemivurgulamıştır.

Müdürokulutemiztutmamızısöyledi.

22

11. Aşamalı Durum Bildiren Cümleler :Örnek 1:Öğrenciler okulkurallarınagündengünealışıyor.

İnsanlaryeniaçılanyoluyavaşyavaşkullanmayabaşlıyor.

Örnek 2:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde yargılar arasında farklı bir anlam ilişkisi vardır?

A) Yarışmayakatılmakiçinbaşvuru formunudoldurdu.

B) Sorunlarıçözmekiçin iletişimkurmayaçalışıyor.

C) Kardeşiniokuldanalabilsindiyeiştenerkençıktı.

D) Hazırlıksızgeldiğiiçindersekatılamadı.

Çözüm:

Cümlelerde“için”edatıyerine“amacıylavesebebiyle”sözcüklerinikoyduğumuzdaA,BveCseçeneklerinde amaç-sonuçilişkisiolduğuortayaçıkmaktadır. Dseçeneğindeisecümle“DersehazırlıksızgelmesisebebiyleöğretmeniAli’yedahaçoködevverdi.” şeklindedesöylenebildiğiiçin sebep-sonuçözelliğitaşımaktadır. CevapDseçeneğidir.

Örnek 3:Aşağıdaki cümlelerin hangisinde anlatım diğerlerinden farklı bir şekilde yapılmıştır?

A) Annem, sorunlarıböyleçözemezsin,dedi.

B) Bunlarıdahaöncedüşünecektin,dedi.

C) Kalemlerimasayabırakmamızısöyledi.

D) Keskinsirkeküpünezarar,der atalarımız.

Çözüm:

SorudaA,BveDseçeneklerindebaşkalarınaaitcümlelerhiçdeğiştirilmedenaktarılmıştır.Bucümlelerdedoğrudananlatımyapılmıştır.Cseçeneğinde ise“Kalemlerimasayabırakmamızısöyledi.”cümlesi,cümleyisöyleyenkişitarafından değiş-tirilerekaktarılmış,dolaylıanlatımyapılmıştır.Cevap Cseçeneğidir.

Örnek 4:

I.eğitimveöğretiminkaliteliolması

II.birmilletin

III.mümkünolabilir.

IV.çağdaşülkelerdüzeyineerişebilmesi

V.eğitimbilimselyöntemlerleyapılmasıyla

VI.ancak

Yukarıda numaralanmış sözcük ve sözcük öbeklerinden anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulmak istenirsesıralama nasıl olmalıdır?

A) I-VI-II-IV-V-III

B) I-II- IV-VI-V-III

C) I-II-IV-III-VI-V

D) II-I-VI-III-V-IV

23

Çözüm:

Sorudakurallıveanlamlıcümleistenmiştir.Bircümleninkurallıolabilmesiiçinyüklemisondaolmalı.Buyüzdendecümle I ilebaşlayıp III ilebitmekzorundadır.Kalankısımlarladaanlamlıcümleoluşturulmak istndiğindesıralamaI,VI,II,IV,V,IIIşeklindeolmalıdır.CevapAseçeneğidir.

UYARI:

Butipsorulardaöncelikleyüklemibelirlemekgerekir.Yüklemisonayerleştiripvarsabağlaçlarıncümleyekattığıanlam-larıgözönündebulundurarakanlamayoğunlaşmakgerekir.Tamlamalarıvesözcükgruplarınıdabelirleyerekbuyapılarıayırmadansıralamak,anlamlıvekurallıbircümleoluşmasınısağlayacaktır.Buşekildecevabaulaşılamıyorsaseçeneklerideneyerekdoğrucevabaulaşmayoludatercihedilebilir.

Örnek 5:

Hermeraklıkişiaynızamandakötüniyetlidir.

Aşağıdakilerden hangisi bu cümleyle anlamca çelişmektedir?

A) Merak,insanıkötülüğeyöneltenbirdavranıştır.

B) Bütünbilimselgelişmeler,meraksonucudoğmuştur.

C) Meraklabaşlananbirişteiyiniyetaranmaz.

D) İyiniyetliinsanlarherşeyimeraketmezler.

Çözüm:

Sorudamerakınkötübirözellikolduğuvurgulanmıştır.A,CveDseçeneklerindebudüşünceyleaynıdoğrultudacümlelervardır. Ancak B seçeneğindemerakın iyi bir yönünden bahsedilmektedir. Bu yüzden verilen cümleyle çelişmektedir.CevapBseçeneğidir.

Örnek 6: Aşağıdaki cümlelerden hangisinde aşamalılık söz konusudur?

A) Bufikriyaymakiçinildenilegeziyor.

B) Hastagündengüneiyileşiyordu.

C) Verilenadresiyanayakılaarıyordu.

D) Birkitapherinsanıaynıölçüdeetkilemeyebilir.

Çözüm:

Aşamalılıkbildirencümlelerdebirdurumun,olayınyadaişinsüreçiçindekideğişimisözkonusudur.Bseçeneğinde“Hastagündengüneiyileşiyor.”cümlesindesözüedilenhastanınhergeçengündahaiyiolduğu,aşamalıbirşekildesağlığınakavuştuğuvurgulanmıştır.BusebeplecevapBseçeneğidir.

24

CÜMLEDE ANLAM TESTI

1.

Dünakıllıydım,

Dünyayıdeğiştirmekistedim.

Bugünisebilgeyim,

KENDİMİDEĞİŞTİRDİM.

Mevlana

Aşağıdakilerden hangisi bu görseldeki cümleye anlamca en yakındır?

A) Çevresindekilerideğiştirmeyeçalışanlarhayattakabulgörmezler.

B) Kendiniyenilemek,güncellemekvedeğiştirmekbilgekişilerinişidir.

C) Dünyayıdeğiştirmekkendinideğiştirmektenzordur.

D) Bilgekişilerdünyayakendilerindendahaçokönemverirler.

2. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sebep–sonuç ilişkisi vardır?

A) BirİstanbulseyahatindenAnkara’yadönüyordum.

B) Burasıyaşadığımyerdendahasoğukmuş.

C) Sanırımbanaverdiğinsözütutmayacaksın.

D) Gözleriyaşardığıiçingözlerinitülbentlesildi.

25

3. (I) İklimdeğişikliği,havanın fazla ısınmasından ikliminetkilenmesidir. (II)Budurumdadünyanınbazıbölgelerindekuraklıklargörülürkenbuyerlerdedeşiddetliyağışlarvefırtınalaroluşabilir.(lll)Eriyenbuzullaryüzündendenizsevi-yesiyükselir.(IV)İklimindeğişmesiylebazıhastalıklaryaygınlaşabilir,örneğinsivrisineklerindünyanınfarklıyerlerineyayılmasıylasıtmahastalığındaartışgörülebilir.

Numaralı cümlelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) I.cümletanımcümlesidir.

B) II.cümleolasılıkcümlesidir.

C) III.cümleneden-sonuçcümlesidir.

D) IV.cümlekarşılaştırmacümlesidir.

4. Dünyadaaynıkitabıokumuşikiinsanyoktur.

Bu cümlede anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) Herkesinalgılamaşeklifarklıdır.

B) Birkitabındeğişmezbirmesajıvardır.

C) İnsanlarınolaylaravedurumlarabakışaçısıaynıdeğildir.

D) Herkesinyaşanmışlıklarıfarklıdır.

5. (I)AkrepTakımyıldızı’nınşekligerçektendebirakrebiandırır.(ll)TakımyıldızınparlakyıldızıAntares,busıralaronunyakınlarındabulunanMaisgibituruncugörünür.(lll)BuyıldızYunanmitolojisindeAvcıOrion’usokmasıiçingönderilenakrebinkalbinitemsileder.(IV)AntaresGüneş’egöreyaşlıveçokdahabüyükbiryıldızdır.(V)GüneşdeyaşlandıkçaAntaresgibişişecek,soğuyacakvekırmızıdevbiryıldızadönüşecek.

Numaralanmış cümlelerle ilgili verilen bilgilerden hangisi söylenemez?

A) IveIInumaralıcümlelerdebenzetmevardır.

B) IIInumaralıcümledekişileştirmevardır.

C) IVnumaralıcümledekarşılaştırmayapılmıştır.

D) Vnumaralıcümledekişileştirmevebenzetmevardır.

26

PARAGRAF BİLGİSİ1) PARAGRAFTA ANLAMParagraftakikonuileilgilisoruköklerişunlardır:

Buparçanınkonusuaşağıdakilerdenhangisidir?

Buparagraftanedensözedilmektedir?

Buparagraftaüzerindedurulannedir?

Buparagraftayazarınyakındığıdurumaşağıdakilerdenhangisidir?

Örnek 1:

Sondönemlerdesağlıklıyaşamakveyaşlanmakadınapekçokbeslenmeyöntemindenbahsediliyor.Doktorunbiriçıkıpçiğbeslenmeninöneminedeğiniyor,birbaşkadoktoryemekleripişirmeyöntemindenbahsediyor,birbaşkasıvücudunbiyolo-jiksaatineuyulmasıgerektiğinianlatıyoramahepsidebunlarındoğalbesinlerlebeslenildiğindeişeyaradığınıvurguluyor.Hangiyöntemiuygularsakuygulayalım,doğalbeslenmezsekbuyöntemlersağlıklıyaşamakveyaşlanmakiçinyetersizkalıyor.

Çözüm:

Buparagrafta“Neanlatılıyor?”sorusununcevabı,“sağlıklıbeslenmeyöntemlerivedoğalürünler”dir.

UYARI:

Paragraftaanadüşünceileilgilisorularşunlardır:

Buparagrafınanadüşüncesiaşağıdakilerdenhangisidir?

Buparagraftaasılanlatılmakistenennedir?

Buparçadaaşağıdakilerdenhangisivurgulanmıştır?

Buparagraftançıkarılabilecekenkapsamlıyargıhangisidir?

Yukarıdakiparagraftanumaralanmışcümlelerdenhangisiparagrafınanadüşüncesidir?

Yazarınokuyucuyailetmekistediğimesajaşağıdakilerdenhangisidir?

Buparçadaaşağıdakisorulardanhangisininyanıtıyoktur?

Örnek 2:

Millet,toplum,gelenek,görenek,kültürgibiönemlideğerlerdililedoğrudanilişkilidirçünküdilbütünbudeğerleriiçindebarındırır.Dildekiatasözleriilebirmilletinhayatabakışaçısını,inançlarını,korkularınıöğrenirsiniz.Deyimlerledüşünmeşeklinifarkedersiniz.Kalemealınmışbirmetinisetoplumunâdetaaynasıolur.Dil;birmilletinkültürüdür,geçmişidirvedahadaönemlisigeleceğidir.Dilinikaybedenbirmilletyavaşyavaşgeçmişini,sonradageleceğinikaybedervetarihsah-nesindeyokolupgider.

Çözüm:

Buparagrafa“Yazarınokuyucuyailetmekistediğimesajnedir?”sorusunusorarakparagrafınanadüşüncesinibulabiliriz.Paragraftayazar“Dil,birmilletindeğerleriniiçindebarındıranvemilletigeleceğebağlayanenönemliunsurdur.”mesajınıvermekistemiştir.

27

Örnek 3:

Çocuklarımızaherşeydenönceöğrenmeyiöğretmeliyiz.Onlaraverebileceğimizengüzelöğretibudur.Herbireyinöğren-meşeklibirbirindenfarklıdır.Kimigörerek,kimiokuyarak,kimiyazaraköğrenir.Önemliolançocuğunkendisinitanımasıveöğreneceğiyöntemikendisininbulmasınısağlamaktır.Bunubaşardığımızdaüstesindengelemeyeceğiders,başarama-yacağıişyokdenecekkadarazolur.

Çözüm:

Buparagrafınanahtarkelimeleri“çocuk,öğrenmek,öğretmek,başarılıolmak,başarı”dır.Bukelimelersayesindehemmetninkonusunuhemdeanafikrinibulabiliriz.

UYARI:

Paragraftayardımcıdüşünceileilgilisorularşunlardır:

Buparagraftaaşağıdakilerinhangisinedeğinilmemiştir?

Buparagraftahangisindenbahsedilmemiştir?

Buparçadanaşağıdakilerinhangisiçıkarılamaz?

Buparçadaaşağıdakisorulardanhangisininyanıtıyoktur?

Böyledüşünenbiriiçinaşağıdakilerdenhangisisöylenemez?

Aşağıdakilerdenhangisibusözlerisöyleyenbirininözelliğiolamaz?

Örnek 4:

Osmanlı İmparatorluğu’nunİstanbul’danöncebaşkentliğiniyapmışEdirne’dekiSelimiyeCamiveKülliyesi2011yılındaUNESCODünyaMirasListesi’nedâhiledilmiştir.Edirne’ninheryerinde tüm ihtişamı ilegörülebilendörtzarifminaresivemuhteşemkubbesiileeşsizbiryapıolanSelimiyeCamidünyatarihininünlümimarlarındanbiriolanMimarSinan’ıneseridir.YapımınaII.Selim’inemriile1568’debaşlanancaminininşasıbinlercekişininyoğunçalışmasıileyediyılsürmüşve1575yılındatamamlanmıştır.OsmanlımimarisininenönemlieseriolarakkabuledilencamiyiMimarSinanda“ustalıkeserim”olaraktanımlamaktadır.

Çözüm:

Buparagraftan

SelimiyeCamiveKülliyesi’ninbulunduğuşehir,

CamivekülliyeninUNESCOtarafındanDünyaMirasListesi’nealındığı,

Dörtminarevekubbedenoluştuğu,

Edirne’ninhertarafındangöründüğü,

Mimarınınkimolduğu,

Yapımınınkaçyılsürdüğü,

Yapımınınbaşladığıvebittiğiyıl,

Mimarınınbueserinasıladlandırdığıbilgilerineulaşılırvebubilgilerinhepsicümlehâlindebelirtildiğindeparagrafınyar-dımcıfikirleriolurlar.

28

Örnek 5:

Sonyıllardaçocukedebiyatıalanındapekçokhikâyeve romanlanadirendeşiirlekarşılaşıyoruzancakbukitaplarıelimizealdığımızdaaslındapekçoğununyetişkinleriçinkalemealındığınıyadaçocuklarıeğitmekiçinkurubiranlatımla yazıldığı-nıgörüyoruz.Bueserlerinçoğuhemçocuklarındünyasınahitapetmiyorhemdeedebî zevkuyandıracakniteliktedeğiller.Yurtdışındakiçocukedebiyatıeserleribizimkigibimibilmemamabizimdahabualaniçinçokkafayormamızgerekiyor.

Çözüm:

Buparagrafınbaşlığınıbelirlemekiçin konusunuveanadüşüncesinibulmamızgerekir.Paragrafınkonusu“ülkemizdekiçocukeserlerindekisorunlar”dır.

Anadüşüncesiise“Ülkemizdekiçocukedebiyatıeserlerininnitelikliolmasıiçindahaçokçalışmalıyız.”dır.Bubilgilerdenyolaçıkarakparagrafa“ÜlkemizdeÇocukEdebiyatı”başlığınıkoyabiliriz.

2) PARAGRAFTA YAPIÖrnek 1:

I.Okuduğubireserdekendindenbirşeyleraramakvekendinibulmakbuolsagerek.

II.Birtoplumungelişmişlikdüzeyinibelirlemekiçinkitapokumadüzeylerinebakmalıyız.

III.Yazdıklarınıbirdeğilbelkidebindefaokuyupdeğerlendirdiğiiçinözgün deoluyor.

IV.Bununneticesindeneistediğinibilen,ayaklarıüstündeduranbirnesilyetişiyorelbette.

Yukarıda verilen cümlelerden hangisi bir paragrafın giriş cümlesi olabilir?

A) I B) II C) III D) IV

Çözüm:

Girişcümlelerininenönemliözelliği kendindenöncekicümle ilebağlantı ifadesininolmamasıdır. Inumaralı cümledeki“buolsagerek”, IIInumaralıcümlede“de”bağlacı, IVnumaralıcümledeki“bununneticesinde”ifadesikendindenöncebaşkacümlelerinvarlığınıhissettirdiğiiçingirişcümlesiolamaz.IInumaralıcümleisekendindenöncebaşkabircümleilebağlantılıolmadığıiçingirişcümlesiolabilir.BuyüzdencevapBseçeneğidir.

Örnek 2:

Neredeokuduğumuhatırlamıyorumamayazınıniçeriğidahadüngibiaklımda.Hemdeöylebiraklımdakinevakitza-mansızlıktansözedecekolsamönümedikiliveriyor.Diyorkibanahanişuyazarvaryasadeceişiileeviarasındakiotobüsyolculuğundayazdıkları ilealtıaydabirkitapçıkardı, sadecebankakuyruklarındabeklerkenbilmemkaçkitapokudu.Sonradönüpkendime…

Çözüm:

Yukarıdakiparagrafabirsonuçcümlesieklerkenparagrafınbütünlüğünüdüşünerek“boşageçenvakitleri,kısadiyedüşün-düğümüzvakitlerideğerlendirmemizgerektiğini”ifadeedencümleleryazılmalıdır.

29

Örnek 3:

(I)Anıkitaplarısonyıllardaokuyucununilgisiniçekentürlerinbaşındageliyor.(II)Asılmesleğiöykü,şiirveyaromanyazar-lığıolanlardışındafarklımesleksahipleridekendimeslekianılarınıkalemealıyor.(III)Anıyazarlarınınkendiçevresinderenklivezenginbirkültürdünyasıvardırvebuyazarlardışadönükkarakteresahipkişilerdir.(IV)Yazdıklarıbuanılaryazılıedebiyatımızaçeşitlilikkatıyorveedebiyatımızıngörüntüsünüdedeğiştiriyor.(V)Öğretmenler,sağlıkçalışanları,sanatçılaranılarıylaanıedebiyatımızındolayısıyladaTürkçemizingelişmesinekatkısağlıyorlar.

Bu paragrafın anlam akışını bozan cümle aşağıdakilerden hangisidir?

A)I B)II C)III D)IV

Çözüm:

YukarıdakiparagraftaI.cümleileII.cümlebirbiri ileanlamcailişkilidir. III.cümledeiseanıyazarlarınındünyasındanvekişiliközelliğindenbahsediliyor.Paragrafıngenelindeanıtürüüzerindedurulmaktadır.CevapCseçeneğidir.

Örnek 4:

(I)Şiirhisvehayaledayalı,anlamdançokheyecanveduygulandırmaylaöneçıkmışözelbirtürdür.(II)Birşiirinbellibiryorumununolmasımümkündeğildir.(III)Şiirdahaçokokurunduygudünyasınahitapeder;birşiirlebirilerigeçmişe,birilerigeleceğe,birilerikişiyeodaklanabilir.(IV)Tema,şiirdekonuylakarıştırılanbirterimdir.(V)Oysaşiirinişlediğianaduygutema,şiirdeanlatılmakistenenkonudur.(VI)Hertemanınvekonununokuyucudauyandırdığıhisisebirbirindenfarklıdır.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istense ikinci paragraf numaralanmış cümlelerden hangisiyle başlar?

A)II B)III C)IV D)V

Çözüm:

I,II,IIInumaralıcümlelerdeşiirinokuyuculardafarklıduygularuyandırdığıdilegetirilirkenIVnumaralıcümledeşiirdetemavekonukavramlarınageçilmiştir.IVnumaralıcümledenitibarenyenibirparagrafyapmalıyız.CevapCseçeneğidir.

30

Örnek 5:

I.

Hayatımızaönceakıllıtelefonlargirdivebizikendinehayranveaynızamandabağımlıkılmayıçoktanbaşardı.Butele-fonlardaki“akıl”kavramıçoğuzamantartışıldıancakşimdisıkıdurun,“akıl”yolculuğumuzunkapsamıdahadagenişliyor.Önümüzdekiyıllardaakıllıalanlarhayatımızayönverecek.Akıllıevler,şehirler,fabrikalar, çalışmaalanlarıgiderekartacak.Şimdilikbuteknolojininnimetlerindenfaydalanmakherkesenasipolmasadaönümüzdekionyıliçindebunlarınyaygınla-şarakinsanlarınhayatınıkolaylaştıracağıbilinmektedir.

II.

Yazılımlauğraşanlarıendişelendirecekbirteknolojihayatımızaçoktangirdibile.Önümüzdekiyıllardaisebirçokyazılımveuygulama,yapayzekâtarafındangeliştirilecek.Elbettekisistembirinsantarafındankurulacak.Ancaksonrakisüreçteişleryapayzekâtarafındanyürütülecek.Öngörülenokiönümüzdekibirkaçyıldaözelliklemobiluygulamalarınınyüzde40’ındanfazlasınınyapayzekâlartarafındangeliştirilmişolacağıtahminediliyor.Teknolojiyiüreteninsanbirgünkendineihtiyaçduyulmayacakçalışmalaraimzaatıyor.Buteknolojidaharahatbiryaşamınkapılarınıaralıyor.

Çözüm:

Yukarıdakiparagraflarınbenzervefarklıyönlerinibularakparagraflarıkarşılaştırabiliriz.

Benzeryönleri:Bilgilendiricimetindenalınmıştır.

Yazarbirkonuhakkındaaçıklamayapmıştır.

Teknolojikgelişmelerdenbahsedilmektedir.

Teknolojikgelişmelerinnekadarhızlıolduğunadeğinilmiştir.

Teknolojikgelişmelerininsanhayatınıkolaylaştırıcıyönüanlatılmıştır.

Farklıyönü:HerikiparagraftemeldeteknolojikgelişmedenbahsediyorancakdetayainersekI.paragrafakıllıaraçlardan,ikinciparagrafiseyapayzekâdanbahsetmektedir.

31

PARAGRAF BİLGİSİ TESTİ

1. Şiirsevdasınaküçükyaşlardatutulmuştum.Gizligizlikısacıkşiirleryazarakbaşladımşiiryolculuğuna.Hepsaklar-dımosiyahderikapaklıdefterimiorayaburaya.Geceelayakçekilincedefterimiçıkarıpgizlendiğiyerdenbaşlardımyazmayadizelerimi.Günlükgibiydişiirdefterim.Oysasonradedilerkiokunmadanyazılırmışiir?Ogünekadarderskitaplarımızdakişiirlerdışındaşiirokumamıştım.Elbetteogündensonraniceşiirkitaplarıgeçtielimdenveruhumdan.Şiirmutfağımdakiboşlukdolmayabaşlayıncaanladımki----

Aşağıdaki cümlelerden hangisi bu paragrafın sonuna getirilemez?

A) engüzellezzetlerieldeetmekiçinöncetadınabakmalı,sonrapişirmeliymişim.

B) şiirimintekeksiğiyenikonular,farklıduygularvekurulmamışhayallermiş.

C) benimşiirlerimdekiacemitat,ustadizelerlebuluşmalıymış.

D) hiçdebilmediğimbiralandadoludizginatkoşturuyormuşum.

2. GençKalemlerhareketi,edebiyatımızaözellikledilkonusundayepyenibiranlayışgetirmiştir.Türkçekendibenliğineyavaşyavaşdönmeyebaşlamış;halk,aydınlarınyazdıklarınıanlardurumagelmiştir.1910’luyıllardayazanÖmerSeyfettin’i,ZiyaGökalp’iaçıpokuyun;severekveanlayarakokursunuzyazdıklarını.Sözcükler,tamlamalarvb.hepanlayacağınızbiçimdedir.

Yukarıdaki paragrafta düşünceyi geliştirme yollarından hangisi kullanılmıştır?

A) Tanıkgösterme

B) Karşılaştırma

C) Tanımlama

D) Örneklendirme

3. Seninlebiryağmurbaşlıyoriplikiplik,

Birgüzellikdoğuyoryüreğimeşiirden.

Martılarkonuyoromuzlarıma,

Gözlerinİstanbuloluyorbirden.

Akşamlardan,gecelerden,sendenuzağım,

Şiirlerimrüzgârdıruzakdağlardanesen

Durgunsulargibiazalacağım

Birgün,birdenbireçıkıpgelmesen.

Yukarıdaki şiirde ağır basan duygu hangisidir?

A) Özlem

B) Umut

C) Pişmanlık

D) Kızgınlık

32

4. (I)Dünyanınsıcaklığınınartmasısonucudağlaravekutuplarayakınbölgelerdebulunanbuzlareriyerekdenizseviyesi-ninyükselmesineyolaçıyor.(II)Tarımalanıaçmakyadakeresteolarakkullanmakiçinağaçlarkesiliyor.(III)Bunedenledünyanınbirçokyerindeormanlarazalıyor.(IV)Doğayaolabildiğinceazzararıolan“yeşilkentler”oluşturulması,iklimdeğişikliğiylemücadeleiçingeliştirilenyöntemlerden.(V)İklimdeğişikliğisorunununçözümüiçinyapılabilecekenetkilişeylerdenbiri,insanlarınenerjiihtiyaçlarınıfosilyakıtlaryerineyenilenebilirenerjikaynaklarındankarşılaması.

Bu parça iki paragrafa ayrılmak istenirse ikinci paragraf kaç numaralı cümle ile başlar?

A)I B)II C)III D)IV

5. Denizlerdekidalgaoluşumununtemelnedeni rüzgârlardır.Denizyüzeyineçarpanrüzgâr,suyu iterekhareketlendirirvedalgalarınoluşmasınanedenolur.Rüzgârınşiddetiarttıkçadalgalarınyükseklikleriartar.Bunundışındanadiren,denizdemeydanagelenvedeniztabanınınçökmesinenedenolandepremler,volkanikpatlamalarveheyelanlardatsunamiadıverilendalgalarınoluşmasınayolaçabilir.AyrıcaGüneşveAy’ınDünya’yauyguladıklarıkütleçekimkuv-vetininetkisiyleyeryüzündekisularalçalıpyükselir.Gelgityadametceziradıverilenbuolaysonucundadadenizlerdegelgitdalgalarıolarakbilinendalgalaroluşabilir.

Bu parçaya verilebilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir?

A) Rüzgârlar

B) Tsunami

C) Gelgit(Metcezir)

D) Dalgalar

6. Aynur,Ceren,OrkunveNaimbirsporsalonundadüzenliolaraksporyapmaktadır.Sporsalonundankendilerinebubroşürverilmiştir.

Bu broşürdeki bilgilere göre aşağıdaki kahve kullanım şekillerinden hangisinin söz konusu kişiyi amacına ulaştıracağı söylenemez?

A) Aynur,bugünküsporununardındankahveiçerseikigünsonratekrargideceğispordadahagüçlüolacaktır.

B) Spor sırasındakollarının çokağrıdığındanyakınanCeren,bunuönlemek için spordanönce2-3bardakkahveiçmelidir.

C) KilovermekiçinyağyakmakisteyenOrkun,sporabaşlamadanyarımsaatöncekahveiçmelidir.

D) YaptığısporlarlakaslananNaim,kaslarınıkorumakiçinspordan1-2saatöncekahveiçmelidir.

33

7. Bu internetsitesidünyanındörtbir yanındakiheryaştançocuğunbilgisayarprogramıyazmayıvebuprogramlarıçalıştırmayıöğrenmesi içingeliştirilmiş.Ayrıcaçocuklarınprogramlamaöğrenirkenproblemçözme,mantıkyürütmebecerilerininveyaratıcılıklarınıngeliştirilmesiamaçlanıyor.İnternetsitesindefarklıyaşgruplarınauygunolarakhazır-lanmışbirçokkursbulunuyor.Tamamladığınızkursları takipetmekveyazdığınızprogramlarıkaydetmek içinsiteyekaydolmanızgerekiyor.

Bu parçada bahsedilen internet sitesi ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir?

A) Kurulmaamacına

B) Çocuklardahangibecerilerigeliştireceğine

C) Hangiyaşgruplarınahitapettiğine

D) İnternetsitesindekikurslariçinsiteyekayıtyaptırmakgerektiğine

8. Baykuşdeninceaklınızakocamangözleri,gelişmişduymavegörmeyetileri,geceötüşleriyadasessizceuçabilmebecerilerigelebilir.Amabaykuşlarınbunlarındışındailginçbirözellikleridahavar,odapeletçıkarmaları.Baykuşlar,diğeryırtıcıkuşlardanfarklıolarakgenellikleavlarınıbirbütünolarakyutar.Avınkemikvebenzerisertbölümlerini,kılvetüylerinisindiremez.Bunlarmidetarafındantaşlığagerigönderilir.Ardındanbuparçalartopakhâlindebaykuştarafındançıkarılır.İştebukütleyepeletadıverilir.

Bu parçadan hareketle baykuşlarla ilgili hangi yargıya ulaşılamaz?

A) Baykuşlarpeletözelliklerisayesindehayattakalmayıbaşarırlar.

B) Avlarınınbazısertbölümlerinisindiremezler.

C) Görmeveduymayetileriçokgüçlüdür.

D) Avlarınıbütünolarakyutarlar.

34

(9 ve 10. soruları bu diyagrama göre cevaplayınız.)

Trafikışığınınbulunmaması

Herhangibirparçasınınbozukolması

Trafiklevhalarınınyetersizliği

Bakımlarınzamanındayapılmaması

SÜRÜCÜ ARAÇ

YOLYAYA

Yayanınyolakontrolsüzatlaması

Yayanınyayageçidinikullanma-ması

- - - -

Aşırıhızyapılması

TRAFİKKAZALARI

9. Bu görselde boş bırakılan yere aşağıdakilerin hangisi yazılabilir?

A) Havanınaşırısisliolma

B) Aracınuykulukullanılması

C) Zemininkayganolması

D) Denetimlerinazyapılması

10. Aşağıdakilerin hangisi bu görselin herhangi bir maddesi olamaz?

A) Hatalısollamayapılması

B) Araçbakımınaözengösterilmemesi

C) Denetimlerlekazasayısınınazalması

D) Yayalarındikkatsizdavranması

35

Benoradaykengençtenbiradamgeldi.Elindebirdeğnekvardı.Demirciyeuzattı.Budeğneğinucunabeşonhalkageçi-rilecek.Bugençadam,onunlahergünbağagiderkeneşeğidürtecek.

Demircianladı,sesçıkarmadı;duvardanüçbeşhalkaaldı,sanatınıiyibilenbiradamsessizliğiyledeğneğetaktı.La-kingençadam,değneğinyantarafınabirhalkadahataktırmakistiyordu.Çilingirlearalarındakarşılıklıkonuşmabaşladı.Çilingir,“Olmaz,bununusulüböyledir!”diyordu.

Delikanlı,usulübozmaktaısrarediyordu:

—Canımsentak.Nenelazım…

—Takılmazevladım…Benkırkyıldırbusanatıişlerim.

—Canım,parasıyladeğilmi?Sentakıver,ötesinekarışma!

İhtiyar,belkiısraretmeyiptakacaktıancak“parasıyla”sözünefenahȃldeiçerledi.Dahafazlabirşeydemeyerekdeğneğigençadamınelindenaldı,eskitaktıklarınıdasökerekiadeettiktensonra:

(…)

11-14. soruları yukarıdaki metne göre cevaplayın.

11. Gençadamelindekideğneğinucunanetaktırmakistiyor?

12. İhtiyarçilingirnedengençadamınisteğineitirazediyor?

13. Gençadamınisteğindeısraretmesisizcedoğrumu?

14. İhtiyarçilingir,gençadamın“Canım,parasıyladeğilmi?”sözünenedeniçerlemişolabilir?

36

“Gümüşgibiparlayanbugüzelkaşağınındişlerinebaktım.Çokkeskin,çoksivri idi.Birazköreltmek içinduvarıntaşlarınasürtmeyebaşladım.Dİşleribozuluncatekrardenedim.Geneatlarınhiçbiridurmuyordu.Kızdım.Öfkemisankikaşağıdançıkarmakistedim.Onadımilerdekiçeşmeyekoştum.Kaşağıyıyalağıntaşınakoydum.Yerdenkaldırabileceğimenağırtaşıbularaküzerinehızlıhızlıindirmeyebaşladım.

(…)

Babam,çeşmeyebakarkenyalağıniçindekırılmışkaşağıyıgördü,hizmetçimizehaykırdı.”

(…)

15-18. soruları yukarıdaki metne göre cevaplayın.

15. Çocuğunkaşağıyıduvarasürtmesininnedeninedir?

16. Çocuğun,sinirinikaşağıdanalmakistemesininsebebineolabilir?

17. Babanıntepkisisizceneolabilir?

18. Hikȃyenindevamındasizcenelerolabilir?

37

FİİLİMSİ (EYLEMSİ)ETKİNLİK 4

İsim-fiillerin(mastar) altını çiziniz.

FİİLİMSİLERBaşarmakiçinyıllardırçalışıyor.Kitaplarınıkorumayı,sevmeyiçokküçükyaştaöğrenmişti.Arkadaşınadestekolmakiçinyanınagitti.Çokgururluolduğundanherkesinönündeağlamakistemiyordu.Hasretçekmeksonundakavuşmakvarsagüzeldir.Bakışaçısınıdeğiştirincedahamutluoldu.

ETKİNLİK 5

Sıfat-fiillerin altını çizip eklerini yazınız.

CÜMLELER EKBilindiksorunlarüstündekonuştuk.Karşısındasusanbirsınıfgörüncehaylişaşırdı.Pamukyüzlüninesininöpülesiellerinibirtürlübırakamadı.Gelecekgünlerdebiriktirdiğiparaylageçinmeyiplanlıyordu.Hepimizebilmiştavırlarsergiliyordu.

Gelenyolcubölümündesabırsızlıklateyzesinibekliyordu.

ÇÖZÜMLÜ SORUAşağıdaki cümlelerin hangisinde “hem…hem” bağlacı isim-fiilleri birbirine bağlamıştır?

A) Gelinler“Hemağlarımhemgiderim.”derlermiş.

B) Birgünhemokumayıhemdeyazmayıöğreneceğim.

C) Kitaplar, hemaydınlatanhemdehayalkurduranbirmucizedir.

D) Sınavdanhemyükseknotalıphemdedereceyegiripailesinigururlandırdı.

Çözüm:

A seçeneğindebağlaç, çekimlifiilleri; Cseçeneğindesıfat-fiilleri; Dseçeneğindezarf-fiilleribirbirinebağlamıştır.Bseçe-neğindeisebağlaç, “okuma”ve “yazma”isim-fiillerinibirbirinebağlamıştır.

DOĞRUCEVAPBSEÇENEĞİDİR.

38

ETKİNLİK 6

Aşağıdaki cümlelerde yer alan fiilimsileri bularak uygun kutucuğu işaretleyiniz.

İSİM-FİİL SIFAT-FİİLBaşınıacemiberbereteslimedencebindenpamuğueksiketmez.Kaçanbalıkbüyükoluncaherkesçoküzüldü.Hediyealmakiçinsadeceikigünüvardı.Burayagelişihepimiziçinsürprizoldu.Askerdeykenannesiylemektuplaşmakhoşunagidiyordu.

39

FİİLİMSİ TESTİ

1. Aşağıdaki atasözlerinden hangisinde adlaşmış sıfat-fiil yoktur?

A) Yerdeyatanyumurta,gökteuçankuşolur.

B) Gülüsevendikeninekatlanır.

C) Kıratınyanındaduranyahuyundanyasuyundan.

D) Keçiyiyardanuçuranbirtutamottur.

2. Sıfat-fiileklerinialanbazısözcüklereylemsiözelliğiniyitirerekkalıcıisimolurlar.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamaya örnek oluşturacak bir kullanım vardır?

A) Aileleregiyecekyardımıyapıldı.

B) Sararmışyapraklaryolukaplamıştı.

C) Yeniyapılacakokulataşınacağız.

D) Buşehirdetanıdıkbiryüzaradık.

3. Sıfat-fiillerlekurulanbazısıfattamlamalarındasıfatınnitelediğiisimdüşebilir.Düşenisimdeçekimekivarsavebueklersıfat-fillebirleşirsesıfat-fiil“adlaşmışsıfat-fiil”edönüşür.

Yukarıda verilen bilgiye göre aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat-fiil ve adlaşmış sıfat-fiil bir arada kullanıl-mıştır?

A) Kendisine“İbo”diyenleretepkigösterenİbrahimBeyrahatsızlığınıdilegetirdi.

B) OkulageçkalanÖmerTahamatematikdersinikaçırdı.

C) Kurutulmuşmeyvelerdenyapılmışkompostoherkesinbeğenisinikazandı.

D) TürkiyeturunaçıkanAhmetVefagezilmedikyerbırakmadı.

4. Toplumolarakdilimizesahipçıkmanınöneminibirtürlükavrayamadık.Şehirlerinişlekcaddelerindeanlamınıbilme-diğimizyabancısözcüklerinyazılıolduğutabelalarlasıklıklakarşılaşıyoruz.Budurumokadarabartıldıkiartıkkendidilimizeaitsözcüklerideyabancılaştırmayabaşladık.Simitçinin“simitchi”,börekçinin“börekchi”olarakisimlendirilme-sindennezamanhayaedeceğiz?

Yukarıdaki paragrafta kaç tane fiilimsi vardır?

A)4 B)5 C)6 D)7

40

5. Fiilimsiekialdıklarıhâldebazıkelimelerkalıplaşarakbirvarlığaadolduklarındafiilimsiolmaktançıkar.

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bunu örnekleyen bir kullanım vardır?

A) Antalya’dagözleribüyüleyençoksayıdaçağlayanvardır.

B) Konyayöresindeyeraltısularınınbilinçsizkullanımındankaynaklananobruklarvardır.

C) Gözleridolmuşbirşekildeyanımageldi.

D) Ardınabakabakagitmekzorundakaldı.

6. İsim-fiillerolumsuzlukekinialmışfiillerlekarıştırılmamalıdır.

“Çocuklaraablalarıbakmayabaşladı.”cümlesinde“bakma”sözcüğüisim-fiilken“Dersesakınkitapsızgelme!”cümlesinde“gelme”sözcüğüolumsuzlukbildirir.

Bu bilgilerden hareketle aşağıdaki özdeyişlerden hangisinde isim-fiil eki olan “-ma/-me” fiilimsi göreviyle kul-lanılmamıştır?

A) Birşeyibildiğinzaman,onubildiğinigöstermeyeçalış.Birşeyibilmiyorsanonubilmediğinikabulet.İştebubilgidir.(Balzac)

B) Bilgininefendisiolmakiçinçalışmanınuşağıolmakşarttır.(Konfüçyüs)

C) Çocuğunuzadilinitutmayıöğretin.Konuşmayınasılolsaöğrenecektir.(B.Franklin)

D) Yapabileceğini düşünen yapabilir, yapamayacağını düşünen yapamaz. Bu değişmez kuraldır.(Picasso)

41

ATASÖZÜ ve DEYİMLERİMİZDEYİMLERDeyimler:Anlatımıetkilihâlegetirmekiçinkullanılanmecazlaşmışsözgruplarıdır.

Deyimlerenazikisözcüktenoluşur. (Örnek: Küplere binmek)

Deyimlerinçoğumecazanlamlıdır. (Örnek: Dili uzamak)

Gerçekanlamlıdeyimlerdevardır.(Örnek: Ağzına bir şey koymamak)

Genellikleeylembildirir.(Örnek: Buz tutmak)

Cümlehâlindeolandeyimlerdevardır.(Örnek: Atı alan Üsküdar’ı geçti.)

ETKİNLİK 7

Yandakigörselledesteklenendeyimiverilenboşluğayazalım.

................................................................................................

ETKİNLİK 8

Verilen deyimleri anlamlarıyla eşleştirelim.

1. Kulakkabartmak a. Birbaşkasınamuhtaçolmak.

2. Etekleritutuşmak b. Âşıkolmak,birkimseyegönülvermek.

3. Gözatmak c. Tasarrufetmek,tutumludavranmak.

4. Gözüarkadakalmak ç. Zorbirişiutanılacakdurumadüşmedenbaşarmak.

5. Abayıyakmak d. Bırakılanbirşeyveyakimseileilgilitedirginliğisürmek.

6. Ocağınadüşmek e. İnandırıcıolmayansözlerlekarşısındakinikandırmayaçalışmak.

7. Kemersıkmak f. Bellietmemeyeçalışarakdinlemek.

8. Masalokumak g. Şöylebirbakıvermek,bakıpgeçmek.

9. Yüzününakıylaçıkmak h. Çoktelaşlanmak,telaşadüşmek.

10. Burnuhavadaolmak i. Kendiniçokbeğenipkibirlenmek.

42

ETKİNLİK 9

Aşağıdaki deyimleri yakın anlamlarıyla eşleştirelim.

1 Abayıyakmak a Kulakvermek

2 Kılıkırkyarmak b Gönülvermek

3 Kulakkabartmak c İnceeleyipsıkdokumak

4 Etekleritutuşmak ç Eliayağınadolaşmak

ATASÖZLERİ

ETKİNLİK 10

Aşağıda verilen atasözlerinden hem mecaz hem de gerçek anlamlı olanların başına “X” işareti koyunuz.

Akıntıyakürekçekilmez.

Borçyiğidinkamçısıdır.

Ayağınıyorganınagöreuzat.

Rüzgârekenfırtınabiçer.

Balıkbaştankokar.

Minareyiçalankılıfınıhazırlar.Ateşdüştüğüyeriyakar.

Damlayadamlayagölolur.

Çiviçıkaramayerikalır.

43

ETKİNLİK 11Aşağıda verilen atasözlerinin anlamlarını karşılarına yazınız.

1.Neekersenonubiçersin.

2.Dostacısöyler.

3.Bakarsanbağolur,bakmazsandağolur.

4.Sabredendervişmuradınaermiş.

5.İtleyatanbitlekalkar.

6.Sözgümüşsesükûtaltındır.

7.Ağacadayanmakurur,adamadayanmaölür.

8.Ağustostagölgekovan(kovalayan),zemheridekarınovar.

9.Görünenköykılavuzistemez.

10.Eşeğealtınsemervursalareşekyineeşek.

11.Aletişler,elövünür.

ETKİNLİK 12Aşağıdaki hikâyede boş bırakılan yerlere uygun deyimleri yazınız.

Sabaherkenkalktığınızannediyordufakatsaatçoktandokuzolmuştu.Hazırlanayımderken----girdi.Otelaşlaannesi-neseslendi:“Annegeçkaldım!”Annesitatlısesiyle“Olsunyavrum,yetişirsin.”dedi.Herzamanböyle----olmayınasılbaşarıyor,diyedüşündü.Hemenkahvaltıyakoştuçünkü----Bugünokuldaençoksevdiğiderstesunumyapacaktı.Buyüzden----İyihazırlanmıştısunumuna.Yalnızbirkonuyu----Ödevinisongününebıraktığıiçin----Neysekisunumu-nayetişti.Amakendinesözverdi,bundansonraaslaödevlerinisongününebırakmayacak,herişinizamanındayapacaktı.

eteklerizilçalıyordu.

karnızilçalıyordu.

gözardıetmişti.

yumurtakapıyadayanmıştı.

ikiayağıbirpabucagirdi.

tatlıdilli

Bu hikâyenin ana fikrini özetleyen atasözü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Boşbaşakdikdurur.

B) Büyüklokmaye,büyüksözsöyleme.

C) Bugününişiniyarınabırakma.

D) Çokbilençokyanılır.

Çözüm:Hikâyedeödevinizamanındayapmayıpsongünebırakmaktanpişmanlıkduyanbiröğrencianlatılmaktadır.Budurumuözetleyenatasözüde“Bugününişiniyarınabırakma.”dır.CevapCseçeneğidir.

44

ATASÖZLERİ ve DEYİMLER TESTİ

1. AyşenaztatiliçinAnkara’danTrabzon’agiderkenaşağıdayakınanlamlıatasözlerininbulunduğuşehirlereuğrayacak-tır.

İstanbul Öfkeylekalkanzararlaoturur.

Rüzgârekenfırtınabiçer.

Kırıkkale: Tırnağınvarsabaşınıkaşı.

Sanavereyimbiröğüt,kendiununukendinöğüt.

Çorum:Damlayadamlayagölolur.

Vermeyincemabut,neylesinSultanMahmut?

Samsun: Gülüsevendikeninekatlanır.

Zahmetsizrahmetolmaz.

Sinop: Kurtköyünüdeğiştirir,huyunudeğiştirmez.

Cançıkmayıncahuyçıkmaz.

Bu bilgilerden hareketle Ayşenaz’ın aşağıdaki şehirlerden hangisine uğraması gerekmez?

A) Kırıkkale

B) Çorum

C) Samsun

D) Sinop

2. Şekildevagonlarahemmecazhemdegerçekanlamıolanatasözlerininbulunduğubirtrenoluşturulmakistenmiştir.Ancakbirvagonayanlışlıklasadecegerçekanlamıolanbiratasözüyerleştirilmiştir.

Ateşdüştüğüyeriyakar.

Neekersenonubiçersin

Azsöyleçokdinle

Hamamagirenterler

I II III IV

Buna göre aşağıdaki vagonlardan hangisi yanlış yüklenen vagondur?

A) I

B) II

C) III

D) IV

45

3. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi "Kötügünlerimiziçiniyigünlerimizdeparabiriktirmeliyiz." anlamında değildir?

A) Dağnekadaryüceolsayolüstündenaşar.

B) Damlayadamlayagölolur.

C) Akakçekaragüniçindir.

D) Herçokazdanolur.

4. Aşağıdaki atasözlerinden hangisi farklı bir anlamdadır?

A) Komşukomşununkülünemuhtaçtır.

B) Komşudapişer,bizededüşer.

C) Evalma,komşual.

D) Gülmekomşuna,gelirbaşına.

5.

I.İnsanınküçükyaştaeğitimidaha kolaydır.

II.İnsanihtiyaçlarınıkarşılamakiçinyardımgelmesinibeklememeli,kendiçalışmalıdır.

III.Unutulmamasıgerekenşeymutlakayazılmalıdır.

IV.Herhangibirişleuğraşmayankimsebütünzamanınıgevezelikle,çeneçalmaklageçirir.

Yukarıdakilerden hangisi "Taşımasuiledeğirmendönmez." atasözünün açıklamasıdır?

A)I B)II C)III D)IV

6. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde deyim cümledeki anlamına uygun kullanılmamıştır?

A) Misafirleringeleceğiniduyuncatelaştaneliayağınadolaştı.

B) Birlikteçalışıpeleleverincebahçeyikolaycadüzenlediler.

C) Osıkıntılıgünlerdearkadaşınayardımederekkaragündostuolduğunugösterdi.

D) Girdiğisınavdabaşarılıoluncasevinçtenetekleritutuştu.

46

ETKİNLİK 13

Yukarıdadeyimlerveanlamlarıdikdörtgenkutulardaverilmiştir.

“Diliyanmak”deyimindenyolaçıkın,doğruanlamıbulupyenideyimeveanlamınageçin.

Ensondaulaştığınızatasözününanlamınıyuvarlakiçinealın.

ETKİNLİK 14

Aşağıda verilen atasözleriyle ilgili yargılardan doğru olanların başına “D” yanlış olanların başına “Y” yazınız.

()Genelliklemecazanlamtaşır.

()Kiminsöylediğibelliolansözgruplarıdır.

()Kişidenkişiyedeğişmez.

()Öğütvericinitelikteözlüsözlerdir.

()Tecrübevegözlemleredayanır.

()Kalıplaşmışsözlerdir,gerektiğindeeşanlamlarıyladeğiştirilebilir.

()Genelliklegeçmişzamanveşimdikizamankipindeçekimlenmiştir.

47

ETKİNLİK 15

Aşağıdaki atasözlerini anlamları ile eşleştiriniz.

ATASÖZLERİ ANLAMLARI()Sözgümüşsesükut(dinlemek)altındır. (1)Güneşgibiortadaolanveinsanlarındikkatinden

kaçmayanbirşeyisaklamanınmantıklıbiraçıklamasıolamaz.

()Öfkeilekalkan,zararlaoturur. (2)Başarılıkişileriçekemeyenvekötüleyençokolur.()Mızrakçuvalasığmaz. (3)Dinlemekkonuşmaktandahadeğerlidir.()Meyveliağacıtaşlarlar. (4)Kötülükdüşüneninsanlar,karışıkortamlardan

yararlanır.()Kurt,dumanlıhavayısever. (5)Öfkeyledavrananinsanlarsonundazarargörür.

48

YAZIM KURALLARIÇÖZÜMLÜ SORULAR:

1. AhmetBey,günlerdirGaziÜniversitesineyaptığıbaşvurununsonucunubekliyorvebusüreçteneredeysehergünokulunkapısınıaşındırıyordu.Yıllardırakademisyenolmahayaliyleyanıptutuşuyordu.Hayaliningerçekleşmesineazkalmıştı.14Marttıpbayramındayaptığıkonuşmadasöylediğişucümleiseunutulmazdı:Hayallerimizinpeşindenkoşmalıyız.

Bu metinde aşağıdaki kurallardan hangisine uyulmamasından kaynaklanan bir yazım yanlışı yapılmıştır?

A) İkinoktadansonragelencümlelerbüyükharflebaşlar.

B) Kişiadlarındanöncevesonragelenunvanlar,saygısözleri,rütbeadlarıvelakaplarbüyükharflebaşlar.

C) Belirlibirgünbildirentarihlerdegünveayadlarıbüyükyazılır.

D) Ulusal,resmîvedinîbayramlarlaanmavekutlamagünlerininadlarıbüyükharflebaşlar.

Çözüm:

“Ulusal,resmîvedinîbayramlarlaanmavekutlamagünlerininadlarıbüyükharflebaşlar.”kuralınagöre“14Marttıpbayramı”öbeği,“14MartTıpBayramı”şeklindeyazılmalıydı.YanıtD.

2.

• Ekolan“-de”getirildiğisözcüğebitişikyazılır.

• Bağlaçolan“de”kendisindenöncekisözcüktenayrıyazılır.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisinde “de”nin yazımında bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Sporeşyalarımıevdeunuttuğumdanbugünbedendersinegiremedim.

B) Toplantıdaelealınankonuyubendedahaöncearaştırmıştım.

C) Gül’deYakupKadri’nin“Yaban”romanınıçokbeğendiğinisöyledi.

D) Dersteçözemediğimproblemiçinablamdanyardımisteyeceğim.

Çözüm:

Cşıkkında“Gül’de”derkenkullandığımız“de”bağlaçolduğuiçinsözcüktenayrıolarak“Gülde”şeklindeya-zılmalıydı.YanıtC.

3.

I.Soruekisözcüktenayrıyazılırvekendisindenöncekisözcüğünsonünlüsünebağlıolarakünlüuyumunauyar.

II.Soruekindensonragelenekler,buekebitişikolarakyazılır.

III.Buek,cümleyesoruanlamıdışında“zamanvepekiştirme”anlamlarıkattığındadaayrıyazılır.

Aşağıdaki cümlelerden hangisinde bu kurallardan herhangi biri örneklenmemiştir?

A) Uzunmuuzunkavaklarkapatmışyolunikiyanını.

B) Dünbahsettiğimizfilmisendeizlemişmiydin?

C) Projeyitamamlamaktanvazmıgeçtiğibilinmez.

D) Öğrencilerbahçedeikişerikişersıraolmuşlarmı?

49

Çözüm:

AşıkkındaIII.numaralıkural,BşıkkındaII.numaralıkural,DşıkkındaiseI.numaralıkuralörneklenmiştir.Cşıkkındakiörneğinkuralıyoktur.YanıtC.

4.

I.Yüzdevebindeişaretleriyazılırkensayılarlaişaretarasındaboşlukbırakılmaz.

II.Paraileilgiliişlemlerlesenet,çekvb.ticaribelgelerdegeçensayılarbitişikyazılır.

III.Sırasayılarıeklegösterildiğinderakamdansonrasadecekesmeişaretiveekyazılır,ayrıcanoktakonmaz.

IV.Üleştirmesayılarırakamladeğilyazıylabelirtilir.

Aşağıdakilerden hangisinde bu kurallardan birine uyulmadığı için yazım yanlışı yapılmıştır?

A) Bugün6’ncıdenemeyideçözdüm.

B) Öğretmenherbirimize5’ersoruyöneltti.

C) ÇekteikibinbeşyüzaltmışTLyazıyordu.

D) Ormanlarımızınyaklaşık%75’iyokolmuş.

Çözüm:

Bşıkkında,IV.maddedeyeralan“Üleştirmesayılarırakamladeğilyazıylabelirtilir.”kuralınauyulmadığı içinyazımyanlışıyapılmıştır.YanıtB.

5. YalıMah.deoturanlarınşikâyetiüzerineyolkenarındakitaşlartemizlendi.

Bu cümledeki yazım yanlışının sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sertünsüzlebitenkısaltmalar,ekaldıklarızamankısaltmanınsonundakisertsessizyumuşatılmaz.

B) Küçükharflerleyapılankısaltmalaragetirileneklerdekelimeninokunuşuesasalınır.

C) Kuruluş,ülke,kitap,dergiveyönadlarınınkısaltmalarıherkelimeninilkharfininbüyükolarakyazılmasıylayapılır.

D) GelenekleşmişolanT.C.(TürkiyeCumhuriyeti)veT.(Türkçe)kısaltmalarınındışındabüyükharflerleyapılankısalt-malardanoktakullanılmaz.

Çözüm:

“Küçükharflerleyapılankısaltmalaragetirileneklerdekelimeninokunuşuesasalınır.”kuralınagöre“-de”eki“Mah.”kısalt-masına“YalıMah.de”değil,“YalıMah.nde”şeklindegelmelidir.

50

6. Türkçeyi ihmaletmeninnedenlerindenbiridedilbilincimizindoğrudürüstoluşmamasıdır.Bizsanıyoruzkidildeöbüraraçlargibibiraraçtır,hayır!Dilaraçsaaraçlararacıdır.Kültürüoluşturan,insanıinsanyapanbirçoketkinliğin,başarınınkökenindedilvardır.

Yukarıdakimetindeyazımyanlışıyapılmışolansözcüklerinaltıçizilmiştir.

Aşağıdaki kurallardan hangisi bu sözcüklerden birinin yazımı ile ilgili değildir?

A) Bağlaçolan“de”ayrıyazılır.

B) Et-veol-“yardımcıeylemleri,sesolayıgerçekleşmeyenisimlerleayrıyazılır.

C) Sözcüklerdenher ikisiveya ikincisi,birleşmesırasındaanlamdeğişmesineuğradığındabutürbirleşiksözcüklerbitişikyazılır.

D) Belirsizlikbildirensıfatvezamirler,gelenekleşmişolarakbitişikyazılır.

Çözüm:

Aşıkkı“biride”,Bşıkkı“ihmaletmemizin”,Dşıkkı“birçok”sözcüğüyleilişkilidir.Cşıkkıisebunlarındışındakal-maktadır.YanıtC.

ETKİNLİK 16Aşağıdaki cümlelerde büyük harflerin yazımına dair yanlışları bularak doğru hâlini altına yazınız.

1.Annemlebabam,26Mayıs1980cumagünüevlenmiş.

………………………………………………………..................................................................................................

2.Ankara’nınMamakİlçesi’ndebirkütüphaneninaçılışınakatıldık.

………………………………………………………..................................................................................................

3.KanuniResmîgazetedeyayımlanarakyürülüğegirdi.

………………………………………………………..................................................................................................

4.Ağrıdağınınefsanelerinianlatırdıbabaannembize.

………………………………………………………..................................................................................................

5.Yarınbakanınokulumuzayapacağıziyaretiçinçokheyecanlıyız.

………………………………………………………..................................................................................................

6.Akşamyemeğindeçorba,adanakebapvepilavvarmışbugün.

………………………………………………………..................................................................................................

7.Yardımkonserindentam300.000Liragelireldeedilmiş.

………………………………………………………..................................................................................................

8.HaftayaAhmetDayı’mızınAkçay’dakiyazlığındatatilyapacağız.

………………………………………………………..................................................................................................

9.AnkaraLisesi’nindüzenlediğişiiryarışmasındabirincioldum.

………………………………………………………..................................................................................................

10.MaviVeSiyahromanınıtamyirmiyılönceokumuşannem.

………………………………………………………..................................................................................................

51

ETKİNLİK 17

Aşağıdaki tabloda yer alan cümleleri “de”nin yazımı açısından inceleyerek cümlenin karşısındaki uygun kutucuğu işaretleyiniz.

CÜMLELER DOĞRU YANLIŞ

1.Buyazgözlüktealmamgerekiyor.

2.Heryerdesöylediğisözlerdendolayıeleştirialıyordu.

3.Caddedeyürürkenayağımtakıldığındandüştüm.

4.Kitaptabenimdediğimgibielealmışkonuyu.

5.Görkem’indealdığıpuanookulayetiyormuş.

6.Dizlerimdekaçgündürtarifiimkânsızbirağrıvar.

7.Geçenlerdeonubirkitabevindegörmüştüm.

8.Soruyuçözmeyeuğraşyadayarınöğretmeninesor.

9.Yanlıştaolsasınıftadüşündüğümüzüsöyleyebiliyorduk.

10.Küçükçocuk"İsterimdeisterim!"diyetutturuncaannesionakızdı.

ETKİNLİK 18

Aşağıdaki cümleleri “mi” soru eki kullanarak yeniden yazınız.

1.GeçenyazEfesHarabeleri’nigezdiniz.

………………………………………………………………..........................................................................................

2.Senbuyemeğiçokseviyorsun.

………………………………………………………………..........................................................................................

3.Çocuklar,budünyanınneşekaynağıdır.

………………………………………………………………..........................................................................................

4.Projeyizamanındateslimetmemgerekir.

………………………………………………………………..........................................................................................

5.Küçükbirkızdı.

………………………………………………………………..........................................................................................

52

ETKİNLİK 19

Aşağıdaki tabloda yer alan cümleleri “ki”nin yazımı açısından inceleyerek cümlenin karşısındaki uygun kutu-cuğu işaretleyiniz.

CÜMLELER DOĞRU YANLIŞ

1.Okumaalışkanlığıedinmemişkibusaattensonraokusun.

2.BuezanlarkişehadetleridinintemeliEbedîyurdumunüstündebeniminlemeli.

3.Öylekomikbiradamkiherkesonaçokgülüyor.

4.Akşamkiyemektekonuşulanlarıannemlerdeduymuşolmalı.

5.Mademkivazgeçecektin,nedenbaşvuruyaptın?

6.Sınavdabaşarısızolmuşoysakisorularçokkolaydı.

7.Canısıkılmışkiçıkıphavaalmakistedi.

8.Bukafaylagiderseevdekihesapçarşıyauymaz.

9.Okadaryakındanizliyorkigözleribozulacak.

10.Neyazıkkiadamcağızınkalbibunadayanamadı.

ETKİNLİK 20

Aşağıdaki cümlelerde sayıların yazımına dair yanlışları bularak doğru halini altına yazınız.

1.Sınavdaki15.’incisorudabirhatavardısanırım.

………………………………………………………………..........................................................................................

2.12:06:2019tarihindeJaponya'yaeğitimiçingitti.

………………………………………………………………..........................................................................................

3.Kırkkgşekeri,festivaldeyapılacakhelvaiçinayırmışlar.

………………………………………………………………..........................................................................................

4.Bahçede3’er3’ersıraoldukveöğretmeninöğrettiğioyunuoynadık.

………………………………………………………………..........................................................................................

53

5.SeksenbeşöğrencininkatıldığıEgegezimizhaftayabaşlıyor.

……………………………………………………………….........................................................................................

6.4/2’si(ikibölüdördü)pamukekimineayrılanarazidebabamındahissesivar.

……………………………………………………………….........................................................................................

7.Nüfusunun%80’iAlmanolanülkedebirçokyabancıvatandaşdayaşıyor.

……………………………………………………………….........................................................................................

8.185.000üçyüzkişiyaşıyorbuilde.

………………………………………………………………….....................................................................................

ETKİNLİK 21

Aşağıdaki cümlelerde kısaltmaların yazımıyla ilgili yanlışları bularak doğru halini altına yazınız.1.THY'deerkenrezervasyon indirimleribaşlamış.

……………………………………………………………….........................................................................................

2.TDK’dagörevliuzmanınyorumunagöreçözdükbusoruyu.

……………………………………………………………….........................................................................................

3.7No’ludairedeoturankiracımızınevinisubaşmış.

……………………………………………………………….........................................................................................

4.Yamaçparaşütçülerikendilerini500m.denaşağıbırakıyorlar.

……………………………………………………………….........................................................................................

5.TRT’tenyapılanaçıklamayagörebahsigeçenprogramyayındankaldırılmış.

……………………………………………………………….........................................................................................

6.T.B.M.M.mizinilkbinasındakisıralar,şuanokulumuzunsalonundabulunuyor.

……………………………………………………………….........................................................................................

7.Alm.ninveİng.ninbazısözcüklerivekuralları,birbirineçokbenziyor.

……………………………………………………………….........................................................................................

8.PROF.DR.AliKaya’nın1977’deokulumuzdanmezunolduğunuöğrendik.

……………………………………………………………….........................................................................................

9.TDK’nınsitesindekisözlüktensıkçafaydalanıyoröğrenciler.

……………………………………………………………….........................................................................................

54

ETKİNLİK 22

Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcükleri, birleşik sözcüklerin yazımı kuralına göre inceleyerek cümlelerin başına yazımı doğru olan sözcükler için “D”, yanlış olan sözcükler için “Y” koyunuz. Yanlış olanların doğrularını cümlenin karşısındaki kutucuğa yazınız.

CÜMLELER DOĞRUYAZIM

1) ()İnsanlarkötüdavrandıdiyezavallıköpeksokağıterketti.

2) ()Uzunzamandıryurtdışındaolanağabeyimsonundadöndü.

3) ()Başroloyuncusununkaprisleriyüzündençekimleraksıyordu.

4) ()Güneybatıdanesensertrüzgâr,ağaçlarıdevirmiş.

5) ()Birbiriardınagelenacılaradayanamadızavallıkadın.

6) ()Herşeyinbirbedelivar,derannem.

7) ()Pekçokkişi,onunlaaynıfikirdedeğildi.

8) ()Dilbilgisikonularınıtekraredeceğim.

9) ()Evdenkaçankedim,birgünçıkageldi.

10) ()Bununyanısıraherseferindebanabağırmasıdabeniüzüyor.

55

SÖZEL MANTIK

Örnek:

KEM ? IT

İĞ ? DEN

Örnek

KEM AN IT

İĞ NE DEN

Çözüm

Keman Anıtİğne Neden

Anne

TEN ? REKET

YU ? Lİ

1 2 3

HE ? NE

HAL ? MOS

1 2 3

ZİN ? RİN

KA ? YON

1 2 3

• Birincikutucukveikincikutucukbirleştirildiğindeanlamlıbirsözcükoluşturur.

• İkincikutucukveüçüncükutucukbirleştirildiğindeanlamlıbirsözcükoluşturur.

• İkincikutucuklaryukarıdanaşağıokunduğundaanlamlıbirsözcükoluşturur.

Verilen örnekten hareketle soru işaretinin olduğu yerlere aşağıdakilerden hangisi getirilemez?

A) Defter

B) Hava

C) Dere

D) Kafe

Cevap: D

56

CEVAP ANAHTARISÖZCÜKTE ANLAMTESTİ

Sayfa5

1. B

2. D

3. B

4. B

5. C

6. B

7. A

8. C

9. D

10. A

11. A

12. D

13. A

14. C

15. D

16. B

17. A

18. B

19. A

CÜMLEDEANLAMTESTİ

Sayfa23

1. B

2. D

3. D

4. B

5. B

PARAGRAFBİLGİSİTESTİ

Sayfa31

1. B

2. D

3. A

4. D

5. D

6. A

7. C

8. A

9. B

10. C

FİİLİMSİTESTİ

Sayfa44

1. A

2. A

3. A

4. B

5. A

6. D

ATASÖZÜVEDEY-İMLERTESTİ

Sayfa50

1. B

2. C

3. A

4. B

5. C

6. D

57

CEVAP ANAHTARIEtkinlik 1: Sayfa 4

Aşağıdaki cümlelerde verilen altı çizili kelimelerin anlam özelliklerini (gerçek, mecaz, terim) yanlarındaki boşluklara yazınız.

1) Isınmaturununardındanmaçbaşladı. (mecaz)

2)Sokaklambalarıfırtınanınetkisiylekarardı. (gerçek)

3) Dolubirinsandır,fikirlerindenyararlanın. (mecaz)

4)Sekizincisınıfınilkkonusufiilimsidir. (terim)

5)Okadarhatayaptıkievimegelmeyeyüzüyok. (mecaz)

6)Beyninikemirenbudüşüncelerdenkurtulamıyordu. (mecaz)

7)Arılar,çiçeklerinpolenlerindenbalyapar.(terim)

8)Olayabirdebenimaçımdanbakmalısın.(mecaz)

9)Tümöykülerindeküçükinsanlarıkonueder. (mecaz)

Etkinlik 2: Sayfa 4

1)Açtığıkutularınhepsiboştu.

2)Rüzgârağacındallarınıkırmıştı.

3)Kediusulcabacağınadokundu.

4)Arkadaşınıbirçırpıdaçizipattı.

5)Havabugünoldukçasıcaktı.

Etkinlik 3: Sayfa 14Sözcük ZıtAnlam OlumsuzlukAlmak Vermek AlmamakBulmak Kaybetmek BulmamakTemiz Kirli TemizdeğilNeşeli Üzgün NeşesizSüslü Sade Süssüz

58

CEVAP ANAHTARI

Paragraf Bilgisi Testi Sayafa 3511.Değneğinucunabeşonhalkataktırmakistiyor.

12.Uzunsüredirgençadamınistediğiişiyaptığındanvebuişteustaol-duğundanistenilenişidoğrubulmuyorveitirazediyor.

13.Doğrudeğilçünküişibilenkişilerintavsiyelerinidinleyerekhareketetmekdahayararlıolur.

14.İhtiyarçilingirinasılamacıdoğruişyapmakolduğundangençadamınparayıönplanagetirmesindendolayıiçerliyor.

15.Çocukdişleriçokkeskinolankaşağınındişleriniköreltmekiçinduvarasürtüyor.

16.Duvarasürerekdişlerininkeskinliğinigiderdiğikaşağıyıatlarasürttüğündeatlarındurmaması.

17.Hizmetçininkaşağıyıkırdığınıdüşündüğüiçinhizmetçiyekızmak.

18.Çocuğunbabasıhizmetçiyiçağırırvekaşağıyıkırdığıiçinhizmetçiyekızmayabaşlar.Hizmetçikaşağıyıkır-madığınısöylesedebabasıhizmetçiyeinanmaz.Doğrusöylemediğiiçinhizmetçiyiiştençıkardığınısöyleyinceçocukdapişmanolurvegerçeğibabasınaanlatır.

Etkinlik 4: Sayfa 37İsim-fiillerin (mastar) altını çizip ekini yazınızFİİLİMSİLERBaşarmakiçinyıllardırçalışıyor.Kitaplarınıkorumayı,sevmeyiçokküçükyaştaöğrenmişti.Arkadaşınadestekolmakiçinyanınagitti.Çokgururluolduğundanherkesinönündeağlamakistemiyordu.Hasretçekmeksonundakavuşmakvarsagüzeldir.Bakışaçısınıdeğiştirincedahamutluoldu.

Etkinlik 5: Sayfa 37Sıfat-fiilerin altını çizip ekini yazınızCÜMLELER EKBilindiksorunlarüstündekonuştuk. -dikKarşısındasusanbirsınıfgörüncehaylişaşırdı. -anPamukyüzlüninesininöpülesiellerinibirtürlübırakamadı. -esiGelecekgünlerdebiriktirdiğiparaylageçinmeyiplanlıyordu. -ecek,-dikHepimizebilmiştavırlarsergiliyordu. -miş

Gelenyolcubölümündesabırsızlıklateyzesinibekliyordu. -en

Etkinlik 6: Sayfa 38İSİMFİİL SIFATFİİL

Başınıacemiberbereteslimedencebindenpamuğueksiketmez. XKaçanbalıkbüyükoluncaherkesçoküzüldü. XHediyealmakiçinsadeceikigünüvardı XBurayagelişihepimiziçinsürprizoldu. XAskerdeykenannesiylemektuplaşmakhoşunagidiyordu. X

59

CEVAP ANAHTARI

Etkinlik 7: Sayfa 41 Eteklerizilçalmak

Etkinlik 8: Sayfa 41a-6e-8

b-5f-1

c-7g-3

ç-9h-2

d-4ı-10

Etkinlik 9: Sayfa 42 1-b

2-c

3-a

4-d

Etkinlik 10: Sayfa 42Aşağıda verilen atasözlerinden hem mecaz hem de gerçek anlamlı olanların başına “X” işareti koyunuz.

x Akıntıyakürekçekilmez.

Borçyiğidinkamçısıdır.

x Ayağınıyorganınagöreuzat.

Rüzgârekenfırtınabiçer.

x Balıkbaştankokar.

Minareyiçalankılıfınıhazırlar

x Ateşdüştüğüyeriyakar.

x Damlayadamlayagölolur.

x Çiviçıkaramayerikalır.

60

CEVAP ANAHTARI

Etkinlik 11: Sayfa 431.Kişilerçevrelerinenasıldavranırlarsaöylekarşılıkgörürü-ler.

2. Dost olan kimse dostundan gerçeği saklamaz, dostununkusurunu,yanlışınıacıdaolsasöyler.

3.Bakılıponarılan,emekverilenşeyleryararlanılacakdurumagelir.

4.Sabırlabekleyenkişisonundaistediğişeylerekavuşur.

5.Kötühuylukimselerledüşüpkalkanakötühuylarbulaşır.

6.Konuşmak,kimizamaninsanınbaşınaişaçabilir.

7. İnsan yapacağı işten kendisi sorumludur. Başkalarındanyardımistemekherzamandoğrudeğildir.

8.Yazaylarındagölgedeyatan,tarladaçalışıpürüneldeet-meyeninsankışınaçkalır.

9.Açıkçabelliolanbirdurumuaçıklamakgerekmez.

10.İnsanlıkdeğerindenyoksunkişi,kılıkkıyafetleveunvaniledeğerkazanmaz.

11.İnsanneişyaparsayapsın,nekadarustaolursaolsun,oişiçingerekliaraç-gereçolmadanbaşarıeldeedemez

Etkinlik 12: Sayfa 43Sabah erken kalktığını zannediyordu fakat saat çoktan do-kuzolmuştu.Hazırlanayımderkenikiayağıbirpabucagirdi.O telaşlaannesineseslendi “Annegeçkaldım.”Annesi tatlısesiyle“Olsunyavrum,yetişirsin.”dedi.Herzamanböyle tatlıdilliolmayınasılbaşarıyordiyedüşündü.Hemenkahvaltıyakoştuçünkükarnızilçalıyordu.Bugünokuldaençoksevdiğiderstesunumyapacaktı.Buyüzdeneteklerizilçalıyordu.İyihazırlanmıştı sunumuna.Yalnızbir konuyugözardıetmişti. Ödevinisongününebıraktığıiçinyumurtakapıyadayanmıştı. Neysekisunumunayetişti.Amakendinesözverdi,bundansonraaslaödevlerinisongününebırakmayacak,herişiniza-manındayapacaktı.

CevapC

Etkinlik 13: Sayfa 47 Dostkaragündebelliolur.

Etkinlik 14: Sayfa 47D,Y,D,D,D,Y,Y

Etkinlik 15: Sayfa 48 3 - 5 - 1 -2 - 4

Etkinlik 16: Sayfa 511.Annemler,26Mayıs1980Cumagünüevlenmiş.

2.Ankara’nınMamakilçesindebirkütüphaneninaçılışınakatıldık.

3.KanuniResmîGazete'deyayımlanarakyürülüğegirdi.

4.AğrıDağı’nınefsanelerinianlatırdıbabaannembize.

5.YarınBakan’ınokulumuzayapacağıziyaretiçinçokhe-yecanlıyız.

6.Akşamyemeğindeçorba,Adanakebapvepilavvarmışbugün.

7.Yardımkonserindentam300.000liragelireldeedilmiş.

8.HaftayaAhmetdayımızınAkçay’dakiyazlığındatatilya-pacağız.

9. Ankara Lisesinin düzenlediği şiir yarışmasında birincioldum.

10.MaviveSiyahromanınıtamyirmiyılönceokumuşan-nem.

61

CEVAP ANAHTARIEtkinlik 17: Sayfa 52

CÜMLELER DOĞRU YANLIŞ

1.Buyazgözlüktealmamgerekiyor. x

2.Heryerdesöylediğisözlerdendolayıeleştirialıyordu.

x

3.Caddedeyürürkenayağımtakılıpdüştüm.

x

4.Kitaptabenimdediğimgibielealmışkonuyu.

x

5.Görkem’indealdığıpuanookulayetiyormuş.

x

6.Dizlerimdekaçgündürtarifiimkânsızbirağrıvar.

x

7.Geçenlerdeonubirkitabevindegörmüştüm.

x

8.Soruyuçözmeyeuğraşyadayarınöğretmeninesor.

x

9.Yanlıştaolsasınıftadüşündüğümüzüsöyleyebiliyorduk.

x

10.Küçükçocuktoptatopdiyetutturuncaannesionakızdı.

x

Etkinlik 18: Sayfa 521.GeçenyazEfesHarabeleri’nimigezdiniz?

2.Senbuyemeğiçokmuseviyorsun?

3.Çocuklar,budünyanınneşekaynağımıdır?

4.Projeyizamanındateslimetmemmigerekir?

5.Küçükbirkızmıydı?

Etkinlik 19 Sayfa 53

CÜMLELER DOĞRU YANLIŞ

1.Okumaalışkanlığıedinmemişkibusaattensonraokusun.

X

2.BuezanlarkişehadetleridinintemeliEbedîyurdumunüstündebeniminlemeli.

X

3.Öylekomikbiradamkiherkesonaçokgülüyor.

X

4.Akşamkiyemektekonuşulanlarıannemlerdeduymuşolmalı.

X

5.Mademkivazgeçecektin,nedenbaşvuruyaptın?

X

6.Sınavdabaşarısızolmuşoysakisorularçokkolaydı.

X

7.Canısıkılmışkiçıkıphavaalmakistedi.

X

8.Bukafaylagiderseevdekihesapçarşıyauymaz.

X

9.Okadaryakındanizliyorkigözleribozulacak.

X

10.Neyazıkkiadamcağızınkalbibunadayanamadı.

X

62

CEVAP ANAHTARI

Etkinlik 20 Sayfa 531.Sınavdaki15’incisorudabirhatavardısanırım.

2. 12.06.2019 tarihinde Japonya'ya eğitim içingitti.

3. 40kg şekeri, festivalde yapılacak helva içinayırmışlar.

4.Bahçedeüçerüçer sıraolduk veöğretmeninöğrettiğioyunuoynadık.

5. Seksen beş öğrencinin katıldığı Ege gezimizhaftayabaşlıyor.

6. 2/4’ü (iki bölü dördü) pamuk ekimine ayrılanarazidebabamındahissesivar.

7.Nüfusunun%80’iAlmanolanülkedebirçokya-bancıvatandaşdayaşıyor.

8. 185binüçyüzkişiyaşıyorbuilde.

Etkinlik 21 Sayfa 541.Kardeşiminbuetkinlikte5cm² likkareyeşekilyerleştirmesigerekiyormuş.

2. TDK’degörevliuzmanınyorumunagöreçöz-dükbusoruyu.

3. 7 No.ludairedeoturankiracımızınevinisubaş-mış.

4. Yamaç paraşütçüleri kendilerini 500 m’den aşağıbırakıyorlar.

5. TRT’denyapılanaçıklamayagörebahsigeçenprogramyayındankaldırılmış.

6. TBMM’mizinilkbinasındakisıralar,şuanoku-lumuzunsalonundabulunuyor.

7. Alm.nınveİng.ninbazısözcüklerivekuralları,birbirineçokbenziyor.

8. Prof. Dr. Ali Kaya’nın 1977’de okulumuzdanmezunolduğunuöğrendik.

9. TDK’ninsitesindekisözlüktensıkçafaydalanı-yoröğrenciler.

Etkinlik 22 Sayfa 55DOĞRUYAZIM

1)D

2) Y yurtdışında

3) Y Başrol

4)D

5)D

6) Y Herşeyin

7)D

8)D

9) Y çıkageldi

10)Y yanısıra

meb.gov.tr