‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR VAKFI · ‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR VAKFI ‹ktisadi ‹flletmesi ERZ‹NCAN EKONOM‹S‹ 2023 V‹ZYONU Ocak 2012, ‹stanbul ‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR

‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR VAKFI‹ktisadi ‹flletmesi

ERZ‹NCAN EKONOM‹S‹ 2023 V‹ZYONUOcak 2012, ‹stanbul

‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR VAKFI‹ktisadi ‹flletmesi

19 May›s Cad. No: 3 Golden Plaza Kat: 8 34360 fiiflli - ‹STANBULTel: 0212 233 21 07 (pbx) Fax: 0212 233 21 96

E-mail: [email protected]

2

3

‹Ç‹NDEK‹LER

TABLOLAR D‹Z‹N‹....................................................................................................................... 7

GRAF‹KLER D‹Z‹N‹....................................................................................................................... 11

fiEK‹LLER D‹Z‹N‹........................................................................................................................... 12

KISALTMALAR............................................................................................................................. 13

TEfiEKKÜR.................................................................................................................................... 15

V‹ZYON....................................................................................................................................... 17

PROJEN‹N AMACI...................................................................................................................... 17

PROJE YÖNET‹M‹ VE PROJE ÇALIfiMA GRUPLARI................................................................... 19

PROJE YÖNTEM‹........................................................................................................................ 21

YÖNET‹C‹ ÖZET‹......................................................................................................................... 23

1.BÖLÜMERZ‹NCAN ‹L‹N‹N MEVCUT DURUM ANAL‹Z‹

1.1. SOSYAL ALTYAPI VE KAMUSAL H‹ZMETLER......................................................... 29

1.1.1. Nüfus...................................................................................................................... 29

1.1.2. ‹flgücü ve ‹stihdam............................................................................................... 33

1.1.3. Çal›flma Hayat› ve Sosyal Güvenlik Hizmetleri.................................................. 34

1.1.4. Sa¤l›k...................................................................................................................... 36

1.1.4.1. Temel Sa¤l›k Hizmetleri ve Sa¤l›k Kurumlar›n›n Da¤›l›m›................................... 36

1.1.4.2. Ölüm Say›lar› ve Sebepleri.................................................................................. 38

1.1.5. E¤itim..................................................................................................................... 38

1.1.5.1. E¤itim Kurumlar›.................................................................................................... 39

1.1.5.2. Mesleki ve Yayg›n E¤itim..................................................................................... 39

1.1.6. Spor........................................................................................................................ 40

1.1.7. Kurumsal Yap› ve Sosyal Sermaye..................................................................... 43

1.2. EKONOM‹K YAPI................................................................................................... 44

1.2.1. Erzincan ‹linin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik Durumu........................................... 44

1.2.2. ‹lçelere Yönelik Tespitler....................................................................................... 47

1.2.3. Genel Ekonomik Göstergeler.............................................................................. 50

1.2.3.1. Gayri Safi Yurtiçi Has›la (GSY‹H).......................................................................... 50

1.2.3.2. Kifli Bafl›na Gayri Safi Yurtiçi Has›la (KBGSY‹H)................................................... 54

1.2.3.3. ‹stihdam›n Sektörel Da¤›l›m›................................................................................ 55

1.3. TARIM SEKTÖRÜ..................................................................................................... 61

1.3.1. Tar›msal Arazinin Yap›s›........................................................................................ 61

1.3.2. Tar›msal ‹flletmelerin Yap›s›.................................................................................. 62

1.3.3. Tar›msal Üretim..................................................................................................... 63

1.3.3.1. Bitkisel Üretim........................................................................................................... 63

1.3.3.2. Hayvansal Üretim.................................................................................................... 66

1.3.3.3. Su Ürünleri Üretimi.................................................................................................... 67

1.3.4. Tar›mda Alet ve Makine Kullan›m›...................................................................... 67

1.3.5. Gübre ve ‹laç Kullan›m›....................................................................................... 68

1.3.6. Tar›ma Dayal› Sanayi ‹flletmeleri (TDS‹).............................................................. 69

1.3.7. Tar›mda Örgütlenme........................................................................................... 70

1.3.8. Marka ve Marka Potansiyeline Sahip Ürünler................................................... 70

1.3.9. Mevcut Durum Analizinin De¤erlendirmesi....................................................... 71

1.3.10. Erzincan ‹li Tar›msal Üretim Miktar Trendleri....................................................... 72

1.4. SANAY‹ SEKTÖRÜ.................................................................................................. 79

1.4.1. Sanayinin Mevcut Durumu................................................................................. 81

1.4.2. Sanayide Elektrik Tüketimi................................................................................... 86

1.4.3. Erzincan ‹linin Mevcut Sanayi Altyap›s›.............................................................. 87

1.4.3.1. OSB........................................................................................................................ 88

1.4.3.2. KSS.......................................................................................................................... 91

1.4.3.4. ‹fiGEM ve TGB....................................................................................................... 92

1.4.4. Küçük ve Orta Büyüklükte ‹flletmeler................................................................. 93

1.4.5. Türkiye’nin 1.000 Büyük Sanayi Kuruluflu ‹çinde Erzincan................................ 96

1.4.6. Erzincan ‹linin Rekabetçili¤i ve Ar-Ge, Yenilikçilik Kapasitesi........................... 97

1.5. MADENC‹L‹K.......................................................................................................... 103

1.6. ERZ‹NCAN’DA YATIRIMLAR VE TEfiV‹KLER........................................................... 108

1.6.1. Yat›r›mlar................................................................................................................ 108

1.6.2. Teflvikler.................................................................................................................. 112

1.7. H‹ZMETLER SEKTÖRÜ.............................................................................................. 122

1.7.1. Ticaret................................................................................................................... 122

1.7.2. ‹ç Ticaret................................................................................................................ 122

1.7.3. D›fl Ticaret.............................................................................................................. 124

1.7.4. Bankac›l›k.............................................................................................................. 129

1.7.4.1. Bankalar ve fiubeleri...............................................................................................129

1.7.4.2. Mevduat............................................................................................................... 131

1.7.4.3. Banka Kredileri..................................................................................................... 134

1.7.4.4. Kredi/Mevduat Oran›.......................................................................................... 137

1.7.5. Mali Yap›............................................................................................................... 138

1.7.6. Ulafl›m..................................................................................................................... 139

1.7.6.1. Karayollar›............................................................................................................. 139

1.7.6.2. Havayollar›............................................................................................................ 140

1.7.6.3. Demiryollar›........................................................................................................... 142

1.7.7. Haberleflme........................................................................................................... 142

1.7.8. ‹nflaat Sektörü....................................................................................................... 143

1.8. KENTSEL ALTYAPI................................................................................................... 148

1.8.1. ‹çme Suyu, At›k Su ve Kanalizasyon................................................................... 148

1.8.2. Yerleflme ve Kentleflme....................................................................................... 151

1.9. ÇEVRE VE ORMAN DURUMU................................................................................ 152

1.9.1. Çevre..................................................................................................................... 152

1.9.2. Orman................................................................................................................... 154

1.10. KÜLTÜR VE TAB‹AT VARLIKLARI............................................................................. 155

1.10.1. Kültür...................................................................................................................... 155

1.10.1.1. Geleneksel El sanatlar›........................................................................................ 155

1.10.1.2. Halk Oyunlar›........................................................................................................ 155

1.10.1.3. Yerel Giysiler.......................................................................................................... 155

1.10.1.4. Halk Türküleri......................................................................................................... 156

1.10.1.5. Halk Edebiyat›....................................................................................................... 156

4

5

1.10.1.6. Erzincan Efsaneleri............................................................................................... 156

1.10.1.7. Erzincan Mutfa¤›.................................................................................................. 157

1.11. TUR‹ZM SEKTÖRÜ................................................................................................... 158

1.11.1. Yörenin Turistik De¤erleri..................................................................................... 158

1.11.1.1. Yörenin Do¤al De¤erleri..................................................................................... 158

1.11.1.2. Do¤al Kaynaklar.................................................................................................. 159

1.11.1.3. Yaylalar................................................................................................................. 161

1.11.1.4. Su Kaynaklar›......................................................................................................... 161

1.11.1.5. Göller ve Göletler................................................................................................. 161

1.11.1.6. Flora ve Fauna..................................................................................................... 162

1.11.1.7. Ma¤aralar............................................................................................................. 162

1.11.1.8. Ça¤layanlar......................................................................................................... 163

1.11.1.9. Jeotermal Kaynak................................................................................................ 164

1.11.1.10.Do¤a Sporlar›........................................................................................................ 164

1.11.2. Turistik Altyap›...................................................................................................... 166

1.11.2.1. Konaklama ‹mkanlar›........................................................................................... 166

1.11.2.2. Turizm Seyahat Acenteleri ve Tur Operatörleri................................................ 167

1.11.2.3. Müzeler.................................................................................................................. 167

1.11.2.4. Sergi Salonu.......................................................................................................... 167

1.11.2.5. Kültür Merkezi ve Tiyatrolar›................................................................................. 167

1.11.2.6. Kütüphaneler........................................................................................................ 168

1.11.3. Turist Say›s›............................................................................................................. 168

1.11.4. Turizm Ekonomisi................................................................................................... 168

1.11.5. Turizm Çevre ‹liflkisi................................................................................................ 170

2.BÖLÜMPROJE ‹LE ‹LG‹L‹ GZFT ANAL‹ZLER‹ PROJEKS‹YONLAR

2023 V‹ZYONU VE EYLEM PLANLARI

2.1. SEKTÖRLERE GÖRE GZFT ANAL‹ZLER‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹.......................... 1732.1.1. Hizmetler Sektörü.................................................................................................. 1752.1.1.1. E¤itim Sektörü GZFT Analizi ve 2023 Vizyonu..................................................... 1752.1.1.2. Sa¤l›k Sektörü GZFT Analizi ve 2023 Vizyonu..................................................... 1762.1.2. Sanayi Sektörü...................................................................................................... 1772.1.3. Tar›m Sektörü........................................................................................................ 1782.1.4. Turizm Sektörü........................................................................................................ 1792.1.5. Hizmetler Sektörü 2023 Vizyonu Belirleme Çal›flmalar›..................................... 1802.1.6. Sanayi Sektörü 2023 Vizyonu Belirleme Çal›flmalar›......................................... 1842.1.7. Tar›m Sektörü 2023 Vizyonu Belirleme Çal›flmalar›........................................... 1902.2. ERZ‹NCAN ‹L‹ ‹Ç‹N GEL‹fiME SENORYALARI........................................................ 1912.2.1. NÜFUS PROJEKS‹YONLARI.................................................................................... 1932.2.1.1. Befler Y›ll›k Dönemler ‹tibariyle Nüfus Tahminleri............................................... 1982.2.1.2. Nüfusun Yafl Gruplar›na Göre Da¤›l›m›.............................................................. 2002.2.1.3. Tekli Y›llara Göre Nüfus Projeksiyonlar› (2010-2025).......................................... 2032.2.1.4. Nüfusun Baz› Önemli Yafl Gruplar›na Göre Da¤›l›m›ndan

Hareketle Konut, ‹stihdam, E¤itim ve Sa¤l›k Politikalar›.................................... 2052.2.2 ERZ‹NCAN ‹L‹ GSY‹H’N‹N EKONOMETR‹K MODELLE TAHM‹N‹............................ 2102.2.2.1. Modeller................................................................................................................ 2112.2.2.2. Modellerin Karfl›laflt›r›lmas›................................................................................... 2182.2.3. ERZ‹NCAN ‹L‹ TARIMSAL ÜRET‹M M‹KTARI PROJEKS‹YONLARI............................ 226

2.2.3.1. Üretim Projeksiyonlar›.......................................................................................... 2272.2.3.2 Genel De¤erlendirme.......................................................................................... 2322.3. ERZ‹NCAN EKONOM‹S‹ 2023 V‹ZYON VE EYLEM PLANLARI.............................. 2332.3.1. Erzincan Ekonomisi 2023 Vizyonu....................................................................... 2352.3.2. Hizmetler Sektörü 2023 Vizyonu.......................................................................... 2372.3.3. Sanayi Sektörü 2023 Vizyonu............................................................................... 2432.3.4. Tar›m Sektörü 2023 Vizyonu................................................................................. 2532.3.5. Turizm Sektörü 2023 Vizyonu................................................................................. 259SONUÇ.................................................................................................................................... 267KAYNAKÇA........................................................................................................................... 273

6

7

TABLOLAR D‹Z‹N‹

Tablo 1. ‹l /‹lçe Merkezleri ve Belde/Köylere Göre Nüfus............................................... 29Tablo 2. Erzincan ‹li ‹lçe Nüfuslar›....................................................................................... 30Tablo 3. Yafl Da¤›l›m› ve Cinsiyete Göre Erzincan ‹l Nüfusu............................................ 31Tablo 4. Erzincan ‹li Do¤urganl›k H›z› Verileri..................................................................... 31Tablo 5. Erzurum, Erzincan, Bayburt ‹lleri Ortalama Hane Halk› Büyüklükleri................ 31Tablo 6. Erzincan ‹linin Yafl Gruplar›na Göre Ald›¤› ve Verdi¤i Göç............................. 32Tablo 7. Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun Y›llara Göre ‹flgücü Durumu........................ 33Tablo 8. ‹flgücüne Kat›lma Oran›....................................................................................... 33Tablo 9. Genifl Yafl Grubuna ve Dönemlere Göre ‹flsizlik Oran› TRA1........................... 34Tablo 10. Erzincan ‹li Sosyal Güvenlik Kurumlar› Kay›tlar› ve Sosyal Yard›mlar................ 34Tablo 11. TRA1 Bölgesi Sosyal Güvenlik Kapsam›ndaki Nüfus Verileri............................. 35Tablo 12. Erzincan ‹linin ‹fl Demografisi................................................................................ 35Tablo 13. Erzincan ‹li ve ‹lçelerine Göre Sa¤l›k Kurumlar›n›n Da¤›l›m›............................. 36Tablo 14. Sa¤l›k Personelinin ‹lçelere Göre Da¤›l›m›.......................................................... 37Tablo 15. Erzincan ‹linde Bulafl›c› Hastal›klara Yakalanan Nüfus..................................... 37Tablo 16. Ölüm Say›lar› ve Sebepleri................................................................................... 38Tablo 17. E¤itim Kapasitesi................................................................................................... 39Tablo 18. Erzincan ‹li Okul Durumu...................................................................................... 39Tablo 19. E¤itim Kapasitesi................................................................................................... 39Tablo 20. Spor Kulüpleri Say›s›.............................................................................................. 40Tablo 21. Erzincan ‹li Branfllara Göre Antrenör, E¤itimci ve Hakem Say›s›..................... 41Tablo 22. Branfllara Göre Bayan Erkek Lisansl› Faal Sporcu Say›lar› ............................... 42Tablo 23. Erzincan ‹li ve Do¤u Anadolu Bölgesi ‹llerinin Geliflmifllik S›ralamalar›............ 45Tablo 24. Geliflmifllik Endeksine Göre Kademeli ‹l Gruplar›............................................... 46Tablo 25. ‹lçelerin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas› ‹çindeki Yeri........................... 46Tablo 26. ‹lçelerin Ekonomik Durumu.................................................................................. 48Tablo 27. Erzincan ‹li GSY‹H’s›n›n Y›llar ‹tibariyle Geliflimi (1987-2001)............................. 51Tablo 28. Erzincan ‹li GSY‹H’s›n›n Sektörlere Göre Da¤›l›m›............................................... 52Tablo 29. Gayrisafi Katma De¤erin Ana Sektörlere Göre Da¤›l›m› (%)........................... 54Tablo 30. Erzincan ‹li Kifli Bafl› GSY‹H’n›n Da¤›l›m›.............................................................. 54Tablo 31. Türkiye Geneli ve Do¤u Anadolu Bölgesi Kifli Bafl› GSY‹H ‹l S›ralamas›............ 55Tablo 32. TRA1 Bölgesi ‹stihdam Edilenlerin Sektörel Da¤›l›mlar›...................................... 56Tablo 33. HB Al›nan ‹flyerlerinin ve Sigortal›lar›n Faaliyet Gruplar›na Göre Da¤›l›m›...... 57Tablo 34. ‹malat Sanayi Alt Sektörler Baz›nda ‹flyeri Say›s›................................................ 58Tablo 35. Erzincan ‹linde Arazinin Kullan›m Biçimlerine Göre Da¤›l›m›............................ 62Tablo 36. Erzincan ‹li Arazi Varl›¤›n›n ‹lçeler ‹tibariyle Genel Da¤›l›m›............................. 62Tablo 37. Erzincan ‹linde Mülkiyet Durumuna Göre Tar›msal ‹flletme Tür ve Say›lar›...... 63Tablo 38. Erzincan’da Baz› Tarla Bitkilerinin Mukayesesi................................................... 63Tablo 39. Erzincan’da Baz› Sebzelerin Ekilifl Alan›, Üretim Miktar› ve Verim Durumu..... 64Tablo 40. Erzincan’da Meyve A¤aç Say›lar›, Üretim Miktar› ve Verim Durumu............. 65

Tablo 41. Erzincan ve Türkiye’de Organik Tar›msal Göstergeler...................................... 66Tablo 42. Erzincan ‹li Hayvan Varl›¤› ve Hayvansal Ürün Miktarlar›................................. 66Tablo 43. Erzincan ‹li Su Ürünleri Tesis Miktar› ve Kapasitesi.............................................. 67Tablo 44. Erzincan’da Baz› Tar›msal Alet ve Makine Say›lar›............................................ 68Tablo 45. Erzincan ‹li Gübre ve ‹laç Kullan›m›.................................................................... 69Tablo 46. Erzincan ‹linde TDS‹’nin Sektör Baz›nda Da¤›l›m› ve Kapasiteleri.................... 69Tablo 47. Erzincan ‹li Tar›msal Örgütlenme Durumu.......................................................... 70Tablo 48. Erzincan ‹li Özellefltirme Uygulamalar›................................................................ 81Tablo 49. Erzincan ‹li Sanayisinin Genel Görünümü........................................................... 81Tablo 50. Erzincan ‹li Sanayi Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmalar ve

‹stihdam Durumlar›................................................................................................ 82Tablo 51. Erzincan ‹li ‹ktisadi Faaliyetlerin Sektörlere Göre Da¤›l›m›................................ 83Tablo 52. Erzincan’da ‹malat Sanayinin Teknoloji S›n›fland›rmas›.................................... 85Tablo 53. Kullan›m Yerlerine Göre Elektrik Tüketimi........................................................... 86Tablo 54. Erzincan OSB’de Elektrik Tüketimi ve Genel Sanayi Tüketimindeki Oran›...... 87Tablo 55. Türkiye Geneli, Do¤u Anadolu Bölgesi ve Erzincan ‹linde OSB Da¤›l›m›........ 88Tablo 56. OSB’de Bulunan Tesislerin Faaliyet Konusuna Göre Da¤›l›m›.......................... 90Tablo 57. Türkiye Geneli, Do¤u Anadolu Bölgesi ve Erzincan ‹linde KSS Da¤›l›m›......... 91Tablo 58. Tamamlanan KSS’ler............................................................................................. 91Tablo 59. Çal›flan Say›s›na Göre Giriflim Say›s›.................................................................... 94Tablo 60. ‹ktisadi Faaliyet Kollar›na Göre Giriflim Say›lar›.................................................. 95Tablo 61. Do¤u Anadolu Bölgesi ‹lleri Rekabetçilik Genel Endeks S›ralamas›................ 97Tablo 62. Erzincan ‹li Alt Endeksler Baz›nda Rekabetçilik Göstergeleri........................... 99Tablo 63. Patent, Faydal› Model, Marka, Endüstriyel Tasar›m Baflvuru ve

Tescil Bilgileri.......................................................................................................... 101Tablo 64. Erzincan ‹li Maden Rezervleri............................................................................... 104Tablo 65. Erzincan ‹li Madenleri Kullan›m Alanlar›.............................................................. 106Tablo 66. Erzincan ‹li Kamu Yat›r›mlar› ve Sektörel Da¤›l›m›.............................................. 108Tablo 67. Erzincan ‹li Özel ‹dare Yat›r›mlar›......................................................................... 109Tablo 68. Erzincan ‹li Özel Sektör Yat›r›mlar›....................................................................... 110Tablo 69. KÖYDES Projesi Yat›r›mlar› Kapsam›nda Da¤›t›lan Proje Ödenekleri.............. 112Tablo 70. Teflvik Kapsam›nda ‹llerin Da¤›l›m›...................................................................... 114Tablo 71. Yat›r›m Teflvik Belgelerinin Bölgesel Da¤›l›m›...................................................... 115Tablo 72. Erzincan ‹li Yat›r›m Teflvik Belgelerinin Sektörel Da¤›l›m›................................... 117Tablo 73. KOB‹ Teflvik Belgelerinin Da¤›l›m›......................................................................... 120Tablo 74. Erzincan’da Esnaf ve Sanatkar›n Y›llara Göre Durumu................................... 122Tablo 75. fiirket Türlerine Göre ‹flyerlerinin Geliflimi............................................................ 123Tablo 76. Kurulan ve Kapanan fiirket Say›lar›..................................................................... 123Tablo 77. Ticaret Siciline Kay›tl› ‹flletmelerin Kurulufl Türüne Göre Da¤›l›m›..................... 124Tablo 78. Erzincan ‹li ‹hracat Göstergeleri.......................................................................... 124Tablo 79. Erzincan ‹linin Dünyadaki ‹hracat Pazarlar› ve ‹thalat Partnerleri................... 124Tablo 80. ‹hracatta Öne Ç›kan Sektörler............................................................................ 125Tablo 81. ‹hracat›n Teknolojik Da¤›l›m›................................................................................ 126Tablo 82. Erzincan ‹linde Rekabet Gücü Yüksek Befl Sektör............................................. 126Tablo 83. Erzincan ‹linde Sat›fllar›n Yo¤unlaflt›¤› Sektörler................................................. 127Tablo 84. Erzincan ‹li Dünyadaki Pazar Pay› De¤iflimi Unsurlar›........................................ 128Tablo 85. fiube Bafl›na Ortalama Nüfus.............................................................................. 130Tablo 86. Banka Say›lar›........................................................................................................ 130Tablo 87. ‹llere Göre fiube Say›lar›....................................................................................... 130Tablo 88. Erzincan ‹linde Bulunan Bankalar ve fiubeleri................................................... 130

8

9

Tablo 89. Erzincan ‹linde Bulunan Banka ve fiubelerin ‹lçelere Da¤›l›m›........................ 131Tablo 90. Erzincan, KDA ve Türkiye Mevduat Da¤›l›m›..................................................... 132Tablo 91. Nüfus Bafl›na Ortalama Mevduat...................................................................... 132Tablo 92. Mevduat Da¤›l›m›................................................................................................. 132Tablo 93. Toplam Banka Mevduat›n›n Mevduat Türüne Göre Da¤›l›m›......................... 133Tablo 94. Erzincan ‹li Kat›l›m Bankalar› Fon Yap›s›.............................................................. 134Tablo 95. Erzincan, KDA ve Türkiye Kredi Da¤›l›m›............................................................. 135Tablo 96. Nüfus Bafl›na Ortalama Kredi.............................................................................. 135Tablo 97. Kredi Da¤›l›m›........................................................................................................ 135Tablo 98. Banka Kredilerinin Da¤›l›m›.................................................................................. 136Tablo 99. Kredi/Mevduat Oran›........................................................................................... 137Tablo 100. Bütçe Gelirleri Tahakkuk ve Tahsilat Verileri...................................................... 138Tablo 101. Genel ve Katma Bütçe Giderleri ve Gelir Gider Dengesi................................ 138Tablo 102. Mükellef Say›lar›.................................................................................................... 139Tablo 103. Erzincan ‹li Devlet Yollar›...................................................................................... 139Tablo 104. Erzincan ‹l Yollar›.................................................................................................... 139Tablo 105. Erzincan ‹li Devlet ve ‹l Yollar› Genel Toplam›.................................................... 140Tablo 106. Erzincan’›n ‹lçelerle Olan Mesafesi..................................................................... 140Tablo 107. Erzincan Havalimanlar› ile Tafl›nan Yolcu Say›s›................................................ 140Tablo 108. Erzincan Havaalan›’ndan ‹nifl ve Kalk›fl Yapan Uçak Say›s›............................. 141Tablo 109. Erzincan Havaalan›’n› Kullanan Yolcu Say›s›...................................................... 141Tablo 110. Erzincan Havaalan›’ndan Tafl›nan Yolcu Say›s›................................................. 141Tablo 111. Erzincan Havaalan› Vas›tas›yla Tafl›nan Yük Miktar›.......................................... 141Tablo 112. Erzincan ‹li Haberleflme ‹statistikleri..................................................................... 143Tablo 113. Mücavir Alanda Verilen Ruhsat Say›s› ile Daire ve Dükkan Adetleri.............. 143Tablo 114. Mücavir Alanda Verilen Yap› Kullanma Adedi, Daire ile Dükkân Say›s›......... 144Tablo 115. Mücavir Alan D›fl› Verilen Ruhsatlar.................................................................... 144Tablo 116. Kullanma Amac›na Göre Tamamen veya K›smen

Biten Yeni ‹lave Yap›lar......................................................................................... 146Tablo 117. Erzincan’da Kullanma Amac›na Göre Tamamen veya K›smen

Biten Yeni ve ‹lave Yap›larda Bina Say›s›........................................................... 147Tablo 118. Erzincan’da Kullanma Amac›na Göre Tamamen veya K›smen Biten

Yeni ve ‹lave Yap›larda Daire Say›s›................................................................... 147Tablo 119. Erzincan, TRA1, Türkiye Kullanma Amac›na Göre Tamamen veya

K›smen Biten Yeni ve ‹lave Yap›larda Bina Say›s›............................................. 147Tablo 120. Erzincan, TRA1, Türkiye Kullanma Amac›na Göre Tamamen veya

K›smen Biten Yeni ve ‹lave Yap›larda Daire Say›s›............................................ 147Tablo 121. Erzincan ve ‹lçelerindeki Köylerin ve Ba¤l› Ünitelerin Su Temini Durumu....... 148Tablo 122. Ya¤mur Suyu......................................................................................................... 150Tablo 123. Erzincan ‹li ve ‹lçelerindeki Köylerin Kanalizasyon Durumu Köy Yollar›........... 150Tablo 124. Sulama Hizmetleri................................................................................................. 151Tablo 125. Erzincan’da Öncelikli Çevre Sorunlar› S›ralamas›............................................. 152Tablo 126. Erzincan ‹li Orman Durumu.................................................................................. 154Tablo 127. Erzincan ‹li Su Envanteri ...................................................................................... 160Tablo 128. Erzincan ‹li Konaklama ‹mkanlar›........................................................................ 166Tablo 129. Erzincan ‹li Turizm Seyahat ‹flletmeleri................................................................. 167Tablo 130. Erzincan ‹linde Konaklayan Turist Say›s›.............................................................. 168Tablo 131. ‹malat Sanayinde ve OSB’de Karfl›lafl›lan Sorunlar........................................... 184Tablo 132. Projeksiyonlarda Kullan›lan Varsay›mlar............................................................ 197Tablo 133. Befler Y›ll›k Dönemler Boyunca Nüfus Tahminleri.............................................. 198

Tablo 134. Baz› Önemli Nüfus Göstergeleri (Erzincan ‹l Geneli)......................................... 199Tablo 135. Baz› Önemli Nüfus Göstergeleri (Erzincan Merkez ‹lçe)................................... 200Tablo 136. Nüfusun Yafl Gruplar›na Göre Da¤›l›m› (Kad›nlar ve Erkekler)........................ 202Tablo 137. Tekli Y›llara Göre Erzincan ‹l Geneli Nüfus Projeksiyonlar›................................ 203Tablo 138. Tekli Y›llara Göre Merkez ‹lçe Nüfus Projeksiyonlar›.......................................... 204Tablo 139. Baz› Önemli Yafl Gruplar›na Ait Nüfus Projeksiyonlar› Erzincan Geneli........... 206Tablo 140. Baz› Önemli Yafl Gruplar›na Ait Nüfus Projeksiyonlar› Merkez ‹lçe.................. 207Tablo 141. Modellerin Performanslar›.................................................................................... 219Tablo 142. Erzincan GSY‹H’n›n Gerçek De¤erleri ve Modellerin Öngörü De¤erleri........ 224Tablo 143. Trend Projeksiyonlar› Özet.................................................................................... 226

10

11

GRAF‹KLER D‹Z‹N‹

Grafik 1. Türkiye, TRA1 Bölgesi ve Erzincan ‹li Nüfus Piramitleri....................................... 30Grafik 2. TRA1 Bölgesi Sosyal Güvenlik Verileri................................................................. 35Grafik 3. GSY‹H’n›n Y›llar ‹tibariyle De¤iflimi....................................................................... 50Grafik 4. Y›llar ‹tibariyle Erzincan ‹li GSY‹H’da Tar›m ve Sanayi Sektörü Da¤›l›m›........... 53Grafik 5. Kifli Bafl› GSY‹H........................................................................................................ 55Grafik 6. Kamu ve Özel Sektördeki ‹stihdam Da¤›l›m›n›n Karfl›laflt›rmas›........................ 59Grafik 7. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Tarla Bitkilerinin Üretim Trendi................. 73Grafik 8. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Tarla Bitkilerinin Üretim Trendi................. 73Grafik 9. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Trendi......................... 74Grafik 10. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Trendi......................... 74Grafik 11. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Trendi......................... 74Grafik 12. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Trendi......................... 75Grafik 13. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Meyvelerin Üretim Trendi....................... 75Grafik 14. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Meyvelerin Üretim Trendi....................... 75Grafik 15. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Meyvelerin Üretim Trendi....................... 76Grafik 16. Erzincan ‹li Küçükbafl Hayvan Varl›¤› Trendi...................................................... 76Grafik 17. Erzincan ‹li Büyükbafl Hayvan Varl›¤› Trendi...................................................... 76Grafik 18. Erzincan ‹linde Üretilen Küçükbafl Süt Üretim Trendi......................................... 77Grafik 19. Erzincan ‹linde Üretilen Büyükbafl Süt Üretim Trendi......................................... 77Grafik 20. Erzincan ‹linde Üretilen Et Üretim Trendi............................................................. 77Grafik 21. Erzincan ‹linde Üretilen Yumurta ve Bal Üretim Trendi...................................... 78Grafik 22. Erzincan OSB’de Elektrik Tüketiminin Y›llara Göre Da¤›l›m›.............................. 87Grafik 23. ‹ktisadi Faaliyet Kollar›na Göre Giriflimlerin Da¤›l›m›......................................... 95Grafik 24. Erzincan ‹linde Yat›r›m Teflviklerinin Sektörel Da¤›l›m›....................................... 116Grafik 25. ‹malat ve Madencilik Sektörü Yat›r›m Teflvik Tutarlar›....................................... 118Grafik 26. ‹malat Sektörü Yat›r›m Teflvik Tutarlar› ve Art›fl Oranlar›................................... 118Grafik 27. ‹malat Sanayindeki Sorunlar›n Büyüklükleri........................................................ 185Grafik 28. OSB’deki Sorunlar›n Büyüklükleri.......................................................................... 186Grafik 29. 2023 Y›l›nda Sanayi Sektörü Bak›m›ndan Nas›l Bir Erzincan Hayal

Ediyorsunuz?......................................................................................................... 186Grafik 30. Bu Hayali Gerçeklefltirmek ‹çin Neler Yap›lmal›d›r?......................................... 187Grafik 31. Kurumsal Olarak Bu Hedeflere Ulaflmak ‹çin Hangi Faaliyetler

Gerçeklefltirilmeli?................................................................................................ 188Grafik 32. Erzincan ‹l Geneli Nüfus Projeksiyonu Nüfus Piramitleri..................................... 200Grafik 33. Erzincan ‹l Geneli Nüfus Projeksiyonu Nüfus Piramitleri.................................... 201Grafik 34. Erzincan Merkez ‹lçe Nüfus Projeksiyonu Nüfus Piramitleri............................... 201Grafik 35. Erzincan Merkez ‹lçe Nüfus Projeksiyonu Nüfus Piramitleri.............................. 201Grafik 36. Tekli Y›llara Göre Erzincan ‹l Genel Nüfusu......................................................... 204Grafik 37. Tekli Y›llara Göre Erzincan Merkez ‹lçe Nüfusu.................................................. 205Grafik 38. Ortalama Büyüme Oran› ‹le Tahmin.................................................................. 211

Grafik 39. Do¤rusal Model ile Öngörü................................................................................. 212Grafik 40. Logaritmik Do¤rusal Model ‹le Öngörü.............................................................. 213Grafik 41. Üssel Model 1 ‹le Öngörü..................................................................................... 213Grafik 42. Üssel Model 2 ‹le Öngörü..................................................................................... 214Grafik 43. Üssel Model 3 ‹le Öngörü..................................................................................... 215Grafik 44. Lojistik Model 1 ‹le Öngörü................................................................................... 216Grafik 45. Lojistik Model 2 ‹le Öngörü................................................................................... 217Grafik 46. Gompertz E¤risi Modeli ‹le Öngörü..................................................................... 218Grafik 47. Tahmin Dönemi ‹çerisinde Modellerin Grafikleri................................................ 218Grafik 48. Expost Öngörü Döneminde Modellerin Grafikleri............................................. 220Grafik 49. Ortalama Büyüme Oran› ‹le Tahmin................................................................... 221Grafik 50. Logaritmik Do¤rusal Model ‹le Öngörü.............................................................. 222Grafik 51. Seçilen Tahminlerin Grafikleri............................................................................... 222Grafik 52. Erzincan’da Üretilen Baz› Önemli Tarla Bitkilerinin Üretim Projeksiyonlar›....... 227Grafik 53. Erzincan’da Üretilen Baz› Önemli Tarla Bitkilerinin Üretim Projeksiyonlar›....... 227Grafik 54. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Projeksiyonlar›........... 228Grafik 55. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Projeksiyonlar›............ 228Grafik 56. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Projeksiyonlar›........... 228Grafik 57. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Sebzelerin Üretim Projeksiyonlar›............ 229Grafik 58. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Meyvelerin Üretim Projeksiyonlar›.......... 229Grafik 59. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Meyvelerin Üretim Projeksiyonlar›.......... 229Grafik 60. Erzincan ‹linde Üretilen Baz› Önemli Meyvelerin Üretim Projeksiyonlar›.......... 230Grafik 61. Erzincan ‹li Küçükbafl Hayvan Varl›¤› Projeksiyonlar›........................................ 230Grafik 62. Erzincan ‹li Büyükbafl Hayvan Varl›¤› Projeksiyonlar›......................................... 230Grafik 63. Erzincan ‹linde Üretilen Küçükbafl Süt Üretim Projeksiyonlar›........................... 231Grafik 64. Erzincan ‹linde Üretilen Büyükbafl Süt Üretim Projeksiyonlar›............................ 231Grafik 65. Erzincan ‹linde Üretilen Et Üretim Projeksiyonlar›............................................... 231Grafik 66. Erzincan ‹linde Üretilen Yumurta ve Bal Üretim Projeksiyonlar›........................ 232

fiEK‹LLER D‹Z‹N‹

fiekil 1. Erzincan ‹linde Nüfusun Mekansal Da¤›l›m.................................................... 32fiekil 2. ‹statistiki Bölge Birimi S›n›fland›rmas› Düzey 1 Bölgeleri................................ 47fiekil 3. ‹lçe Özet Bilgileri.................................................................................................. 49fiekil 4. Erzincan OSB Parsellerinin Sektörel Da¤›l›m›.................................................. 89fiekil 5. Erzincan ‹li Maden Haritas›................................................................................ 107fiekil 6. Uluslararas› Sermayeli fiirket Say›lar›n›n Bölgelere Göre

Sektörel Da¤›l›m›................................................................................................. 111

12

13

KISALTMALAR

AB : Avrupa Birli¤iADNKS : Adrese Dayal› Nüfus Kay›t SistemiBM : Birleflmifl MilletlerBSTB : Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl›¤›DAP : Do¤u Anadolu ProjesiDHM‹ : Devlet Hava Meydanlar› ‹flletmesiDPT : Devlet Planlama Teflkilat› (Kalk›nma Bakanl›¤›)DTM : D›fl Ticaret Müsteflarl›¤› (Ekonomi Bakanl›¤›)EB : Endüstri BölgeleriEDAM : Ekonomi ve D›fl Politikalar Araflt›rmalar MerkeziEGTH‹M : Erzincan G›da Tar›m ve Hayvanc›l›k ‹l Müdürlü¤üEKEV : Erzincan Kültür ve E¤itim Vakf›ERS‹AD Erzincanl› Sanayici ve ‹fladamlar› Derne¤iGAKD : Gayri Safi Katma De¤eriGSMH : Gayri Safi Milli Has›laGSY‹H : Gayri Safi Yurtiçi Has›laHALKBANK : Türkiye Halk Bankas› A.fi.HM : Hazine Müsteflarl›¤›‹AV : ‹ktisadi Araflt›rmalar Vakf›‹SO : ‹stanbul Sanayi Odas›‹fiGEM : ‹flletme Gelifltirme Merkezi‹fiKUR : Türkiye ‹fl Kurumu‹TU ‹yi Tar›m Uygulamalar›KATÜ : Karadeniz Teknik ÜniversitesiKBGSY‹H : Kifli Bafl›na Gayri Safi Yurtiçi Has›laKDA Kuzey Do¤u AnadoluKGF : Kredi Garanti Fonu A.fi.KGM : Karayollar› Genel Müdürlü¤üKOB‹ : Küçük ve Orta Büyüklükte ‹flletmeKOB‹ A.fi. : KOB‹ Giriflim Sermayesi Yat›r›m Ortakl›¤› A.fi.KOSGEB : Küçük ve Orta Ölçekli ‹flletmeleri Gelifltirme ve

Destekleme ‹daresi Baflkanl›¤›KÖYDES : Köylerin Altyap›s›n›n DesteklenmesiKSS : Küçük Sanayi SitesiKUDAKA : Kuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans›MTA : Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlü¤üOECD : Ekonomik ‹flbirli¤i ve Kalk›nma Örgütü

Ö‹B : Özellefltirme ‹daresi Baflkanl›¤›OSBÜK : Organize Sanayi Bölgeleri Üst KurulufluOSB : Organize Sanayi BölgesiSB : Serbest BölgelerSGK : Sosyal Güvenlik KurumuSODES : Sosyal Destek Program›SPK : Sermaye Piyasas› KuruluSTK : Sivil Toplum Kurulufllar›TBB : Türkiye Bankalar Birli¤iTDS‹ : Tar›ma Dayal› Sanayi ‹flletmeleriTEB : Türkiye Ekonomi Bankas›TESK : Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar KonfederasyonuTGB : Teknoloji Gelifltirme BölgeleriT‹M : Türkiye ‹hracatç›lar MeclisiTOBB : Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤iTPE : Türk Patent EnstitüsüTSE : Türk Standartlar› EnstitüsüTfiFAfi : Türk fieker Fabrikalar› A.fi.TTGV : Türkiye Teknoloji Gelifltirme Vakf›TÜB‹TAK : Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt›rmalar KurumuTÜGEM : Tar›msal Üretim ve Gelifltirme Genel Müdürlü¤üTÜ‹K : Türkiye ‹statistik KurumuURAK : Uluslararas› Rekabet Araflt›rmalar› KurumuYÖK : Yüksek Ö¤retim Kurulu

14

15

TEfiEKKÜR

‹ktisadi Araflt›rmalar Vakf› (‹AV), 1962 y›l›nda kurulmas›ndan beri, Türkiye eko-nomisinin her alan›na iliflkin bilimsel seminerler düzenlemekte, projeler gelifltir-mektedir. ‹llerin ekonomik geliflmesine yönelik çal›flmalar ise 1989 y›l›nda baflla-m›flt›r. Yaklafl›k 60 ilimizde il ekonomik geliflme ve kalk›nma seminerleri gerçek-lefltirmifltir.

‹AV, her bir ilimizin, ülkemizin ekonomik geliflmesi içinde farkl› performans›n›nve her bir ilin tüm ülke ve bölge kalk›nmas›nda kendi iç dinamikleri ile gerçek-lefltirdi¤i sinerjinin bilincinde olarak, 2000’li y›llar›n artan rekabet ortam›nda,araflt›rma yap›lan ilin gerçek potansiyelini, yurtiçi ve uluslararas› pazarlarda re-kabet güçlerini ortaya koyacak, gelece¤e yönelik bilimsel vizyon belirleme ça-l›flmalar›n› bafllatm›flt›r.

Bu misyonun verdi¤i görev bilinciyle ilk proje Erzincan ili için yap›lm›flt›r.

Erzincan’›n gelecek stratejisini ve bu stratejileri oluflturan hedeflerin belirlen-di¤i “Erzincan Ekonomisi 2023 Vizyonu” projesinin baflar›l› bir flekilde gerçekleflti-rilmesinde Vakf›m›z› teflvik eden ve bu konuda çal›flma yap›lmas› için öneridebulunan Ulaflt›rma Bakan› Say›n Binali Y›ld›r›m’a,

Erzincan Valisi ve KUDAKA Yönetim Kurulu Baflkan› Say›n Selman Yenigün’e,

Projenin içinde yer alarak de¤erli fikirlerini bizlerle paylaflan, Erzincan eski

Valisi Say›n Abdulkadir Demir’e,

Belediye Baflkan› Say›n Yüksel Çak›r’a,

Erzincan Üniversitesi Rektörü Say›n Prof. Dr. ‹lyas Çapo¤lu’na,

Erzincan’da yap›lan toplant›lar›n alan çal›flmalar›n›n gerçeklefltirilmesinde hertürlü deste¤i veren Erzincan eski Vali Yard›mc›s› Say›n Adem Kelefl’e,

‹lçe Kaymakamlar›na,

‹l Planlama ve Koordinasyon Müdürü Say›n Engin Ustao¤lu’na,

Bu proje çal›flmalar›nda KUDAKA uzmanlar›n› görevlendiren

KUDAKA Genel Sekreteri Say›n Dr. R›fat Altan’a ve KUDAKA uzmanlar›na,

Projenin haz›rlanmas› aflamas›nda yap›lan anket uygulamalar› ile Erzin-can’da gerçeklefltirilen çal›fltay toplant›s›n›n düzenlenmesindeki katk›lar› ve biz-zat bu toplant›ya kat›larak görüfl ve düflüncelerini paylaflan

ERS‹AD Baflkan› Say›n Gülbey Sezgin ve EKEV Baflkan› Say›n Sad›k A¤ca veYönetim Kurulu Üyelerine,

Raporun haz›rlanmas› çal›flmalar›na kat›lan ‹stanbul Üniversitesi, Atatürk Üni-versitesi, Erzincan Üniversitesi, TOBB Üniversitesi, Okan Üniversitesi ö¤retim üye-leri ve araflt›rma görevlilerine ve eme¤i geçen tüm kifli ve kurulufllara teflekkür-lerimizi sunar›z.

‹ktisadi Araflt›rmalar Vakf›

16

17

V‹ZYON

Erzincan ilinin sektörel bazda kaynak (ifl gücü, do¤al fiziki sermaye ve fi-nans kaynaklar›) ve f›rsatlar›n› do¤ru ve etkin kullanmak suretiyle, k›rsal vekentsel yaflam kalitesini geliflmifl illerin standartlar›na yükseltmifl; tar›m, sana-yi ve hizmetlerde önümüzdeki 12 y›l içinde sürdürülebilir ve istikrarl› büyüme-yi yakalam›fl bir il olarak bölgede hak etti¤i yeri almas›.

PROJEN‹N AMACI

� Bir bütün olarak ‹l yöneticileri ve ifl dünyas› aras›nda, ilin potansiyeli, viz-yon ve hedefleri hakk›nda bilgi paylafl›m›nda bulunmalar›na yard›mc›olmak,

� Paradigma de¤iflimi suretiyle markalaflma ve farkl›laflma sa¤lamak,

� Erzincan ilinin geliflmesi sa¤lan›rken bölgenin geliflmesine de öncülük

edecek çal›flmalar› bafllatmak.

18

19

PROJE YÖNET‹M‹ VE PROJE ÇALIfiMA GRUPLARI

Proje Yöneticisi : Prof. Dr. Ahmet ‹NCEKARA‹AV Baflkan› ve ‹stanbul Üniversitesi ‹ktisat Fakültesi Bölümü Baflkan›

Koordinasyon Yönetimi : Nahit ÖZEN‹AV Genel Sekreteri

PROJE ÇALIfiMA GRUPLARISANAY‹ / MADENC‹L‹K

Proje Yürütücüsü : Prof. Dr. Adem fiAH‹NTOBB Ekonomi ve Teknoloji ÜniversitesiÖ¤retim Üyesi

Araflt›rmac›/Uzman : Arda AKBULUTKuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans›

Çal›flmada 2 Uzman/Araflt›rmac› da görev alm›flt›r.

TARIM / HAYVANCILIK

Proje Yürütücüsü : Doç. Dr. Tecer ATSANAtatürk Üniversitesi

Araflt›rmac› : Doç. Dr. Avni B‹R‹NC‹Atatürk Üniversitesi

Araflt›rmac› : Doç. Dr. H. Bayram IfiIKAtatürk Üniversitesi

Araflt›rmac› : Arfl. Gör. A. Semih UZUNDUMLUAtatürk Üniversitesi

Araflt›rmac›/Uzman : Mustafa Emre AYDINKuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans›

H‹ZMETLER / SOSYAL ALT YAPI

Proje Yürütücüsü : Prof. Dr. M. Sinan TEMURLENKAtatürk Üniversitesi

Araflt›rmac› : Prof. Dr. Murat N‹fiANCIErzincan Üniversitesi

Araflt›rmac› : Yrd. Doç. Dr. Gökalp N. SELÇUKAtatürk Üniversitesi

Araflt›rmac› : Yrd. Doç. Dr. Seha AKSÜOkan Üniversitesi

Araflt›rmac› : Arfl. Gör. Erkan SA⁄LIKAtatürk Üniversitesi

Araflt›rmac› : Ö¤r. Gör. Erkan GÜNEfiErzincan Üniversitesi

Araflt›rmac› / Uzman : Müzeyyen ‹NC‹Kuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans›

Araflt›rmac› / Uzman : Hüseyin OKTAR (Bir Dönem)Kuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans›

Araflt›rmac› / Uzman : Güvenç GÜRBÜZKuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans›

Ekonometrik Modelleme

: Doç. Dr. Ferda YERDELEN TATO⁄LU‹stanbul Üniversitesi

Proje Yaz›m› / Dizayn Grubu

: Arflt. Gör. Dr. Cüneyt KILIÇ‹stanbul Üniversitesi

: Arflt. Gör. Dr. Hasan Alp ÖZEL‹stanbul Üniversitesi

: Arflt. Gör. Dr. Burcu KILINÇ SAVRUL‹stanbul Üniversitesi

Yay›na Haz›rlayan

: Abdullah KIZILKAYA

20

21

PROJE YÖNTEM‹

‹ktisadi Araflt›rmalar Vakf›’n›n koordinatörlü¤ünde, Erzincan Valili¤i ve KU-DAKA’n›n iflbirli¤i ile Erzincan’da gerçeklefltirilen çal›fltaya:

• Erzincan Vali Yard›mc›lar›, ‹lçe Kaymakamlar› ve ilgili Daire Baflkanlar›,

• Proje Koordinatörleri ve Erzincan, Atatürk, ‹stanbul Üniversiteleri Ö¤re-tim Üyeleri ve Araflt›rma Görevlileri,

• ERS‹AD ve EKEV Baflkanlar› ve Üyeleri,

• ‹l Yerel Yönetim Temsilcileri,

• Kamu Kurumu ve Özel Kurulufl Temsilcileri,

• KUDAKA Temsilcileri olmak üzere 110 kifli kat›lm›flt›r.

Erzincan’›n 8 ilçesinde ‹AV ve Erzincan ‹l Planlama Müdürlü¤ü iflbirli¤i ilegerçeklefltirilen çal›fltaylara;

• ‹lçe Kaymakamlar› baflta olmak üzere

• ‹AV Genel Sekreteri ve Temsilcileri ile Erzincan, Atatürk ve Okan Üniver-siteleri Ö¤retim Üyeleri ve Araflt›rma Görevlileri,

• ‹lçe Yöneticileri,

• KUDAKA Temsilcileri,

• ‹lçe Ticaret ve Sanayi Kurulufl Temsilcileri olmak üzere, 157 kifli kat›lm›flt›r.

Gerçeklefltirilen bu çal›fltaylarda, anket ve SWOT analizi uygulamalar› ya-p›lm›fl ve kat›l›mc›lardan 2023 Vizyon Projesine yönelik görüfl ve önerileritespit edilmifltir.

Ayr›ca;

‹stanbul’da Erzincanl› Sanayici ve ‹fladamlar› Derne¤i (ERS‹AD) ile Erzin-can Kültür ve E¤itim Vakf› (EKEV) üyelerinin kat›ld›¤› anket çal›flmalar› ger-çeklefltirilmifltir. Ankete kat›lan 51 kifli 2023 Vizyon Projesi ile ilgili görüfllerini bil-dirmifllerdir.

Bu çal›flmalar› takiben Erzincan’da, Vali Yard›mc›s› Baflkanl›¤›’nda ger-çeklefltirilen toplant›ya, ‹AV Baflkan› ve Genel Sekreteri, Valilik Temsilcileri, Ti-caret Odas› Temsilcileri, Erzincan Belediyesi Temsilcileri ve ‹fladamlar›, ProjeYöneticileri ve KUDAKA Temsilcileri olmak üzere 21 kifli kat›lm›flt›r.

Bu toplant›da Proje Koordinatörleri toplant›ya kat›lanlara yapt›klar› çal›fl-malar hakk›nda bilgi vermifl ve onlardan Erzincan ili 2023 vizyon projesineyönelik görüfl ve önerilerini alm›fllard›r.

22

23

YÖNET‹C‹ ÖZET‹

Türkiye çap›nda, ilki Erzincan’da gerçeklefltirilen “Erzincan Ekonomisi2023 Vizyonu” projesinin Sonuç Raporu’nu sizlerle paylaflmaktan mutlulukduyuyoruz.

Günümüzde Ekonomik Geliflme ve Kalk›nma politikalar›nda temel hedef,sürdürülebilir büyüme ve rekabetin sa¤lanmas›d›r. Rekabetçi ‹ller/Bölgeleryarat›lmas›n›n temel hedefi, ‹lin/Bölgenin mevcut kaynaklar›n›n rasyonel fle-kilde kullan›m› ile ilin/bölgenin sosyo-ekonomik yap›s›n› de¤ifltirmek suretiyle,ilin geliflmifllik derecesini yükseltmek ve kalk›nmas›n› sa¤lamakt›r. Bu olgudanhareketle “Erzincan Ekonomisi 2023 Vizyonu” projesinde; madencilik veenerji, tar›m, hayvanc›l›k ve alternatif do¤a sporlar›/turizm konular›ndaönemli bir potansiyele sahip Erzincan ilinin, bölgedeki di¤er illerle ne ölçüderekabet edebilece¤i ve iflbirli¤i yapabilece¤i araflt›r›lm›flt›r. Bu ba¤lamda,Erzincan’›n potansiyelinin sa¤layabilece¤i imkanlar ile halen sahip oldu¤uimkanlar›n belirlenmesi esas al›nm›fl ve bu do¤rultuda nas›l harekete geçiri-lebilece¤i KUDAKA taraf›ndan haz›rlanan önemli bir referans kayna¤› olanTRA1 Düzey 2 Bölge Plan› ve di¤er çal›flmalar da göz önünde bulunduru-larak incelenmifltir.

Erzincan Ekonomisi 2023 Vizyonu;

• Tar›m,

• Sanayi,

• Sosyal Alt Yap› ve Hizmetler,

• Turizmde mevcut de¤erler üzerine kurulacak,

� Giriflimcilik

� Bilgi

� Rekabet

� Yenilikçilik ve sürdürülebilirlik

konseptleri ile özetlenebilecektir.

Erzincan Ekonomisinin iç ve d›fl pazarlarda rekabet edebilir ölçüde büyü-yebilmesi; demografik, co¤rafi koflullar, toplumsal kültür ve ekonomik koflul-

lara do¤rudan ba¤l› olup, hedef ve strateji belirlemede bu kriterlerin dikka-te al›nmas›, toplumun her kesimince bilinmesi gereken bir olgudur.

Dünya ve Türkiye Ekonomisinde ortaya ç›kabilecek olumsuz geliflmeler, il-gili yönetimlerin ileriye yönelik plan ve projeler hakk›nda karar almalar›n› vebunlar›n uygulamalar›n› zorlaflt›rabilir.

Erzincan Ekonomisi 2023 Vizyon Belirleme çal›flmas›nda;

• Küreselleflmenin getirdi¤i sorunlar,

• Gittikçe artan rekabet koflullar›na uyum sa¤layabilme becerisi,

• Kabul görmüfl geliflmifllik kriterlerine uyumdaki sorunlar,

• Geliflen sektörler için, uluslararas› standartlarda yetiflmifl iflgücü yeter-sizli¤i,

• Üretilen mal ve hizmetlerin bölge içinde tüketilecek flekilde hedeflen-mesi,

• Proje planlamas› ve uygulanmas›nda öncelikleri belirlemede tutars›z-l›klar

gibi sorular›n yan›tlar› aranm›flt›r.

Erzincan ilinin tüm sektörlerinin, mevcut durumunun ortaya konuldu¤u ve2023 y›l›na iliflkin projeksiyonlar›n yap›ld›¤› bu çal›flmada, Erzincan ilinin ka-mu, özel sektör ve STK yöneticilerinin büyük bir sorumluluk bilinciyle kat›l›mla-r› ile il ve ilçelerde GZFT analizleri, vizyon belirlemeye yönelik çal›fltaylar ile ilintüm sektörlerinin gelece¤ine iliflkin tespitler yap›lmaya çal›fl›lm›flt›r.

Erzincan Ekonomisi 2023 Vizyon çal›flmalar› kapsam›nda yap›lan mevcutdurum analizi sonucu, Erzincan ekonomisinin lokomotif sektörünün tar›msektörü oldu¤u tespit edilmifltir. ‹lin mikro klima iklim özelli¤ine sahip olmas›,meyve ve sebze baflta olmak üzere, birçok ürünün yetifltirilmesine imkânsa¤lamaktad›r. Erzincan’›n, G›da, Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakanl›¤›’n›n yürüt-mekte oldu¤u “Tar›m Havzalar› Üretim ve Destekleme Modeli” kapsam›ndaiki havza (10 ve 29 nolu havzalar) ile temsil edilmesi, tar›m›n önemini ve ge-lece¤ini bir kez daha ortaya koymufltur.

Ayr›ca, marka ve markalaflma potansiyeli yüksek olan tulum peyniri, ci-min üzümü ve kuru fasulye gibi ürünler, katma de¤er ve istihdam yaratmaaç›s›ndan da önem arz etmektedir.

Yeniden oluflturulan ülkemiz vizyonunda, ülke genelinde büyük bir dönü-flümün gerçeklefltirilmesine çal›fl›lmaktad›r. Bu dönüflümü gerçeklefltirirkende do¤u illerinin de bat›da yer alan iller seviyesinde geliflmelerini sa¤laya-rak, do¤u illerinden bat›ya göçü azaltabilmek hedeflenmektedir.

24

25

Erzincan, sahip oldu¤u co¤rafi ve do¤al özellikleriyle bölgesinde avantaj-l› bir konumda olmas›na ra¤men, 1939 ve 1992 y›llar›nda yaflad›¤› büyükdepremlerin de etkisiyle, bölgesel geliflmeden hak etti¤i pay› alamam›flt›r.Günümüzde, Erzincan’da, nüfusun hala yaklafl›k yar›s› köylerde yaflamaklabirlikte, nüfusu azalan bir il konumundan, nüfusu artan bir il konumuna gel-mifltir. Hatta Erzincan, 2010 y›l›nda, Türkiye’nin nüfusu en h›zl› artan iller ara-s›nda üçüncü s›rada yer alm›flt›r. Bu nüfus art›fl›, büyük ölçüde Erzincan Üni-versitesi’nin kurulup ö¤renci say›s›n›n artmas›, Üçüncü Ordu’nun asker say›-s›n›n artmas› ve ‹l’e yönelik göçten de kaynaklanmaktad›r. Bu olumlu at-mosferin sürmesi durumunda, il nüfusunun bundan böyle artmaya devametmesi beklenmektedir. Bu durum, Erzincan’›n, göçün olumsuz etkilerindenkurtulmas› anlam›na gelmektedir.

Erzincan’›n bugün art›k her zaman oldu¤undan daha fazla geliflmeyehaz›r oldu¤u söylenebilir. Nüfus art›fl›n›n getirdi¤i talep art›fl› iyi de¤erlendiri-lebilirse, Erzincan’›n kendi dinamikleriyle kalk›nma sürecini h›zland›rmas›mümkündür. Bunun sonucu, Erzincan Ekonomisinin 2023 Vizyonundaki enönemli potansiyelinin, artan nüfusu ve nüfusun niteliklerinin de geliflmesi ol-du¤u söylenebilir.

Erzincan’›n önemli bir potansiyeli de, ülke genelinde uygulanan ulafl›mprojelerinin kavflak noktas›nda bulunmas›d›r. Bu konuda önemli bir proje,yap›m› devam eden Ankara-Sivas h›zl› tren hatt›n›n Sivas’tan sonra Erzin-can üzerinden Kars’a uzat›lmas›d›r. Kars-Tiflis Demiryolu projesi ile Erzincan-Trabzon Demiryolu projelerinin hayata geçirilmesiyle, Erzincan, Kafkaslarve Orta Asya pazarlar›na yük ve yolcu tafl›ma imkân›na kavuflmufl olacak-t›r.

Demiryolu ulafl›m›ndaki bu geliflmeler, demiryollar›n›n kavflak noktas›ndayer alan Erzincan’a lojistik merkez olma f›rsat› sunmas› yan›nda, önemli birturizm potansiyelinin de de¤erlendirilmesi f›rsat›n› sa¤layacakt›r.

Bu projelerin tamamlanmas›yla, büyük flehirlerden ve komflu illerden Er-zincan’a yurtiçi turizm faaliyeti gerçeklefltirilebilecek ve turistik cazibe alan-lar›n›n canl›l›k kazanarak uygun kapasitelerle kullan›lmas› sa¤lanacakt›r. Buyolla, turizm, ilde önemli bir gelir kayna¤› haline gelebilecektir. Erzincan’daoluflturulabilecek marka de¤erine sahip do¤a turizm de¤erlerinin, AvrupaBirli¤i, Ortado¤u, Rusya, ‹ran ve Orta Asya ülkelerinde, ürün baz›nda tan›t›l-mas› durumunda, do¤a sporlar› ve k›fl sporlar› turizmi alan›nda Erzincan va-r›fll› turizm destinasyonunun artaca¤› söylenebilir.

Erzincan’›n önemli potansiyellerinden biri de yeralt› kaynaklar› bak›m›n-dan zenginli¤idir. Bu potansiyel verimli bir flekilde kullan›l›p, yüksek katmade¤erli ürünlere dönüfltürülerek de¤erlendirilebilir. Yeralt› kaynaklar›n› iflle-

yen sanayinin gelifltirilmesi, maden iflleme kapasitesini ve elde edilecek ka-zanc› art›rabilecektir.

Erzincan’›n geliflmesi önünde önemli bir k›s›t, yeni yat›r›mlar için sermayedüflüklü¤ünün yan›s›ra yetiflmifl iflgücü eksikli¤idir. Halen ‹ldeki iflsizlik oran›n›nTürkiye ortalamas›n›n alt›nda olmas›, bir yandan olumlu bir gösterge özelli¤itafl›sa bile, di¤er yandan giriflimcili¤in önünde engel teflkil etti¤i söylenebilir.

Yap›lan çal›flmada, Erzincan ilini Türkiye ortalamas›n›n üzerine ç›karacakvizyon, hedefler ve bu hedeflere ulaflmak için gerçeklefltirilmesi gereken fa-aliyetler ortaya konmufltur.Bu çal›flma ›fl›¤›nda, Erzincan Ekonomisi 2023 Viz-yonunda sektörler itibariyle ortaya ç›kan ortak sonuçlar özetle:

• Sosyal alt yap›n›n gelifltirilmesi,

• Bilgi alt yap›s›n›n kurulmas›,

• Teknoloji ve bilgi düzeyinin yükseltilmesi,

• Teknik alt yap›n›n gelifltirilmesi,

• Sermaye birikimi ve kamu yat›r›mlar›n›n sa¤lanmas›,

• Erzincan turistik ürünlerinin tan›t›lmas› ve pazarlanmas›,

• Giriflimcili¤in ve mevcut giriflimcilerin teflvik edilmesi,

• Yat›r›m ve yönetiflim ortam›n›n iyilefltirilmesi,

• Mevcut imalat sanayi faaliyetlerinin nitelik ve nicelik olarak iyilefltirilme-si, ihracat f›rsatlar›n›n de¤erlendirilmesi,

olarak ifade edilebilir.

26

27

28

29

1.1. SOSYAL ALT YAPI VE KAMUSAL H‹ZMETLER

1.1.1. Nüfus

2010 y›l› Adrese Dayal› Nüfus Kay›t Sistemi (ADNKS) verilerine göre 224.949olan il nüfusu, 73.722.988’luk ülke nüfusunun % 0,30’unu, içinde bulundu¤uTRA1 Düzey 2 Bölgesi nüfusunun % 21,05’ini oluflturmaktad›r.

2000 y›l›ndan sonra sürekli düflen Erzincan nüfusu 2008 y›l›nda art›fla geç-mifltir. 2010 y›l›nda 81 il içerisinde Erzincan nüfus art›fl oran› en yüksek olan ilküç ilden biridir (TÜ‹K 2010). 2009 y›l› Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) nüfus art›flh›z› verilerine göre Türkiye’de bu oran ‰ 14,5, TRA1 Düzey 2 Bölgesinde‰ 0,9’dur. Erzincan ili ise ‰ 12,5’lik nüfus art›fl h›z› ile ülke genelinde 32. s›ra-dad›r.

Nüfus yo¤unlu¤u de¤erlerine bak›ld›¤›nda; Türkiye’de kilometrekareye96 kifli düflerken, TRA1 Düzey 2 Bölgesinde 26 kifli Erzincan ilinde 19 kifli düfl-mektedir. Tablodan da görülece¤i üzere, ilde kentleflme oran› sürekli artar-ken, k›rsal nüfus azal›fl göstermektedir ki bu da köyden kente yo¤un bir göçoldu¤unu göstermektedir. ‹lde yer alan toplam 525 köyün 407’sinin nüfusu100’ün alt›ndad›r.

TTablo 1. İl /İlçe Merkezleri ve Belde/Köylere Göre Nüfus1990 2000 2008 2009 2010

Erzincan

İl/İlçe Merkezleri 144.144 172.206 113.231 118.695 134.028

Belde/Köyler 155.107 144.635 97.414 94.593 90.921

TOPLAM 299.251 316.841 210.645 213.288 224.949

KeentleşmeOranı (%) 48,2 54,4 53,8 55,7 59,6

TRA1 Düzey 2Bölgesi(BayburtHariç)

İl/İlçe Merkezleri 545.127 774.073 635.250 646.674 661.051

Belde/Köyler 602.325 577.448 426.037 415.531 407.395

TOPLAM 1.147.452 1.351.521 1.061.287 1.062.205 1.068.446

KentleşmeOOranı (%) 47,5 57.3 59.9 60.9 61.9

Türkiye

İl/İlçe Merkezleri 33.326.351 44.006.274 53.611.723 54.807.219 56.222.356

Belde/Köyler 23.146.684 23.797.653 17.905.377 17.754.093 17.500.632

TOPLAM 56.473.035 67.803.927 71.517.100 72.561.312 73..722.988

KentleşmeOOranı (%) 59,0 64,9 75,0 75,5 76,3

Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları, 2010, TÜİK, 2000 Genel Nüfus Sayımı, Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, İl: Erzincan

Nüfusun yafl gruplar›na göre da¤›l›m› ve medyan yafl grubu incelendi¤in-de ilin ve bölgenin görece genç nüfusa sahip oldu¤u söylenebilir. ‹lin top-lam yafl ba¤›ml›l›k oran› 2000 y›l›nda % 53, 2009 y›l›nda % 50, 2008 y›l›nda% 51 ve 2010 y›l›nda % 46,83 olup, % 48,89 olan Türkiye yafl ba¤›ml›l›k oran›n-dan düflüktür. Toplam yafl ba¤›ml›l›k oran›ndaki düflüfl genç nüfusun giderekazald›¤›n›, yafll› nüfusun artt›¤›n› göstermektedir.

GGrafik 1. Türkiye, TRA1 Bölgesi ve Erzincan İli Nüfus Piramitleri

10 8 6 4 2 0 2 4 6

0-4

10-14

20-24

30-34

40-44

50-54

60-64

70-74

Erzincan (%)

KadınErkek

TTablo 2. Erzincan İli İlçe Nüfusları

İlçelerBağlı Köy

Sayısı(2010)

1990 2000 2010

İlçeMerkezi

Belde/Köy

İlçeMerkezi

Belde/Köy

İlçeMerkezi

Belde/Köy

Çayırlı 47 7.076 14.040 6.547 10.496 5.447 4.814

Merkez 64 91.772 58.065 107.175 63.683 102.173 47.249İliç 58 3.148 7.913 2.361 5.330 2.503 3.846

Kemah 73 3.593 10.082 2.862 6.442 2.141 4.698

Kemaliye 62 2.044 6.981 2.243 5.493 2.198 2.993

Refahiye 121 6.996 14.981 6.034 9.953 3.730 6.839Tercan 68 9.151 28.257 11.207 22.436 6.646 13.426

Üzümlü 22 17.314 12.275 30.298 19.630 7.112 6.524

Otlukbeli 10 3.050 2.513 3.479 1.172 2.078 532

Toplam 525144.144 155.107 172.206 144.635 134.028 90.921

299.251 316.841 224.949Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları, 2010, TÜİK Genel Nüfus Sayımları,1990-2000

30

31

Erzincan ilini, do¤urganl›k h›z› aç›s›ndan içerisinde bulundu¤u TRA1 Düzey2 Bölgesi ile k›yaslad›¤›m›zda, bölge ve Türkiye ortalamas›ndan düflük oldu-¤u görülmektedir. ‹lin nüfusu artarken do¤urganl›k h›z›n›n düflük olmas›; nü-fus art›fl›n›n yeni do¤umlara de¤il, al›nan göç vs. gibi etkenlere ba¤l› oldu-¤unu düflündürmektedir.

Bir hanehalk›n› oluflturan kiflilerin ortalama say›s› al›narak bulunan ortala-ma hanehalk› büyüklü¤ü verilerine bak›ld›¤›nda, 2000 y›l›nda 5,04 olan Erzin-can ili ortalama hanehalk› büyüklü¤ü y›llar içerisinde düflüfl göstermifl 2010y›l›nda 3,62 olmufltur.

Tablo 5.Erzurum, Erzincan, Bayburt İlleri Ortalama Hane Halkı Büyüklükleri2009 2010

Toplam Şehir Köyy Toplam Şehir Köy

Erzurum 4,93 4,74 5,27 4,83 4,65 5,18 Erzincan 3,78 3,86 3,70 3,62 3,74 3,49

Bayburt 4,32 4,21 4,43 4,19 4,11 4,27

Türkiye 3,97 3,90 4,20 3,89 3,82 4,13 Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları, 2010

Tablo 4. Erzincan İli Doğurganlık Hızı Verileri(2009)

Türkiye 2,06TRA1 Düzey 22 Bölgesi 2,75

Erzurum 3,51

Erzincan 2,54

Bayburt 3,29 Kaynak: TÜİK, İstatistikî Bölge Birimleri Sınıflamasına göre temel doğurganlık göstergeleri, 2010

Tablo 3. Yaş Dağılımı ve Cinsiyete Göre Erzincan İl Nüfusu(2010)

Yaş grubuTürkiye TRA1 Düzey 2 Bölgesi Erzincan

Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın

0--4 6.178.723 3.173.092 3.005.631 94.338 48.465 45.873 15.089 7.729 7.360

05--09 6.131.118 3.148.210 2.982.908 100.190 51.080 49.110 15.691 8.099 7.592

10--14 6.568.741 3.369.995 3.198.746 108.166 55.413 52.753 18.388 9.398 8.990

15--19 6.277.307 3.219.221 3.058.086 104.589 53.300 51.289 19.445 9.836 9.609

20--24 6.267.787 3.200.959 3.066.828 109.208 59.814 49.394 30.016 20.964 9.052

225--229 6.437.922 3.275.153 3.162.769 89.386 45.848 43.538 18.030 9.630 8.400

30--34 6.209.967 3.146.214 3.063.753 79.513 40.632 38.881 16.654 8.678 7.976

35--39 5.566.117 2.798.870 2.767.247 71.410 35.970 35.440 15.378 7.843 7.535

40--44 4.594.723 2.344.747 2.249.976 53.785 28.365 25.420 12.618 6.628 5.990

45--49 4.700.291 2.358.913 2.341.378 57.827 28.466 29.361 12.781 6.323 6.458

50--54 3.706.289 1.871.231 1.835.058 41.776 21.064 20.712 10.314 5.249 5.065

55--59 3.264.313 1.614.971 1.649.342 39.990 19.224 20.766 9.584 4.721 4.863

60--64 2.491.954 1.190.577 1.301.377 34.119 15.906 18.213 8.380 3.946 4.434

65--69 1.807.292 848.726 958.566 27.856 12.816 15.040 7.070 3.135 3.935

70--74 1.420.784 633.016 787.768 22.654 10.379 12.275 5.500 2.486 3.014

75--79 1.118.047 502.175 615872 17.489 8.705 8.784 4.974 2.432 2.542

80--84 664.301 245.975 418326 10.851 4.013 6.838 3.371 1.240 2.131

85--89 244.362 83.179 161183 4.277 1.711 2.566 1.354 493 861

90+ 72.950 17.958 54992 1.022 214 808 312 46 266

Toplam 73.722.988 37.043.182 36.679.806 1.068.446 541.385 527.061 224.949 118.876 106.073

Medyan yaş 29.2 27.4 29.8 26.0 25.3 26.7 28.8 26.8 31.2Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları, 2010, TUİK, 2000 Genel Nüfus Sayımı, Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri,İl: Erzincan

2008-2009 ve 2009-2010 dönemleri verilerine bak›ld›¤›nda, Erzincan ili için-de bulundu¤u TRA1 Düzey 2 Bölgesi illerinin aksine pozitif göç veren bir il ko-numundad›r. ‹lin en çok göç verdi¤i ilk üç il ‹stanbul, Ankara ve ‹zmir; en çokgöç ald›¤› ilk üç il ‹stanbul, Erzurum ve Ankara’d›r (TÜ‹K, ADNKS Sonuçlar›,2010).

TTablo 6.Erzincan İlinin Yaş Gruplarına Göre Aldığı ve Verdiği Göç2007--2008 DDönemi 2008--2009 Dönemi 2009--2010 dönemi

Aldığı Göç Verdiği Göç Aldığı Göç Verdiği Göç Aldığı Göç Verdiği Göç

0--4 647 737 580 631 809 738

05--09 665 980 696 831 780 862 10--14 633 792 599 704 735 808

15--19 744 923 1.874 953 1.960 1.008

20--24 1.570 2.016 2.682 2.084 2.583 2.263

25--29 1.429 1.755 1.326 1.557 1.651 1.78030--34 1051 1.382 951 1.097 1.207 1.313

35--39 774 887 709 859 744 925

40--44 570 609 472 547 490 606

45--49 498 505 366 470 491 503 50--54 582 358 369 351 481 395

55--59 535 258 347 285 576 333

60--64 404 224 319 252 529 237

65+ 875 550 676 568 1.162 594 Toplam 10.977 11.976 11.966 11.189 14.198 12.365

Net Göç -9999 777 1.833

Net Göç Hızı -44,73 3,65 8,18Kaynak: TÜİK, ADNKS Sonuçları, 2010

İ

Şekil 1. Erzincan İlinde Nüfusun Mekansal Dağılım

32

33

1.1.2.‹flgücü ve ‹stihdam

2008 y›l›nda bölgenin toplam iflgücü say›s› 368.000 iken bu say› 2009 y›l›n-da 376.000’e ulaflm›flt›r. Buna karfl›n Türkiye genelinde %14 olan iflsizlik oran›,bölgede % 7,7 civar›ndad›r.

Bölgesel bazda istihdam verileri ve % 95 güven aral›¤› ile yay›nlanan iller-de iflgücüne kat›lma, iflsizlik ve istihdam oran› verileri karfl›laflt›r›ld›¤›nda, Erzin-can’›n bulundu¤u bölge içerisinde görece avantajl› konumundan söz et-mek mümkündür. ‹fl gücüne kat›lma oran› ve istihdam oran› bölge göster-gelerinin üzerinde iken, iflsizlik oran› bölge iflsizlik oran›n›n alt›ndad›r.

Türkiye’de iflsizlik, iktisadi kalk›nma süresince önemli bir problem alan› ola-rak varl›¤›n› sürdüre gelmektedir. ‹flsizlik sorunu, genç nüfus, cinsiyet, e¤itim,k›r ve kent alt ayr›mlar›nda da farkl› boyutlarda ortaya ç›kmaktad›r. TU‹K ve-rilerine göre Erzincan’da iflsizlik Türkiye ortalamalar›n›n alt›nda seyretmekleberaber, bunun genç nüfusun büyük kentlere göç etmesine ba¤l› olarak or-taya ç›kt›¤› düflünülebilir. Ekonomik krize ba¤l› olarak Erzincan’da iflsizli¤inartt›¤› görülmektedir.

Erzincan iflgücüne kat›l›m oranlar› bak›m›ndan Türkiye ortalamas›n›n üzerin-de olmakla beraber, TRA1 Düzey 2 bölgesindeki flehirlerin ortalamalar›n›n al-t›ndad›r. ‹flsizlik oran› da Türkiye ortalamas›n›n çok alt›ndad›r. Ekonomik krizinyafland›¤› 2009 y›l›nda Türkiye genelinde iflsizlik önemli boyutlarda artm›fl ol-mas›na mukabil Erzincan’da daha düflük bir oranda yükselmifltir. Bu duru-mun ortaya ç›kmas›nda, krizlerin görece daha az geliflmifl bölgeler ve eko-nomilerde daha düflük düzeyde etki meydana getirmifl olmas›n›n etkili oldu-¤u düflünülebilir.

TTablo 8.İşgücüne Katılma Oranıİşgücüne Katıllma Oranı % İstihdam Oranı % İşsizlik Oranı %2008 2009 2008 2009 2008 2009

Erzincan 51 54,1 47,9 50,0 6,1 7,6

Türkiye 46,9 47,9 41,7 41,2 11 14 Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/isgucuapp/isgucu.zul Erişim Tarihi: 24.06.2011,TR72 Bölgesi 2010-2013 Bölge Planı

TTablo 7.Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun Yıllara Göre İşgücü DurumuTÜRKİYE TRA1 DÜZEY 2 BÖLGESİ

2008 2009 2008 2009

Kurumsal olmayan sivil nüfus 69.724.000 70.542.000 1.031.000 1.015.000

15 ve daha yukarı yaştaki nüfus 50.772.000 51.686.000 713.000 722.000

İşgücü 23.805.000 24.748.000 368.000 376.000İstihdam 21.194.000 21.277.000 345.000 348.000

İşsiz 2.611.000 3.471.000 23.000 29.000

İşgücüne dahil olmayan nüfus 26.967.000 26.938.000 345.000 346.000

İşgücüne katılma Oranı % 46,9 47,9 51,6 52,1 İşsizlik oranı % 11 14 6,3 7,7

İstihdam oranı % 41,7 41,2 48,4 48,1 Kaynak: TÜİK, Bölgesel Göstergeler TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt, 2009.

TRA1 Düzey 2 alt bölgesinde 2005-2010 döneminde yafl gruplar› itibariyleiflsizlik oranlar› verilmektedir. Tablodan, özellikle genç iflsizli¤inin yüksek oldu-¤u anlafl›lmaktad›r. Ele al›nan y›llar içerisinde iflsizlik oran›n›n artarak, ekono-mik krizin yafland›¤› 2009 y›l›nda en yüksek düzeye ulaflt›¤› ve daha sonraazald›¤› görülmektedir. Ekonomik krizin genç iflsizli¤inde daha büyük bir art›-fla yol açt›¤› söylenebilir.

1.1.3.Çal›flma Hayat› ve Sosyal Güvenlik Hizmetleri

SSK kapsam›nda bulunanlar›n say›s› 2000 y›l›nda 37.245 kifli iken, bu say›2011 y›l›nda 91.084’e ulaflm›flt›r. SSK kapsam›nda y›llar itibari ile de¤iflmelerincelendi¤inde, 2009 y›l›ndaki düflüfl haricinde, y›llar itibari ile sürekli bir art›-fl›n oldu¤u söylenebilir. 2000-2011 y›llar› aras›nda SSK kapsam›ndaki kifli say›-s›n›n en fazla oldu¤u y›l 91.084 kifli say›s› ile 2011 y›l›d›r.

Ba¤-Kur kapsam›nda bulunan kifli say›s› incelendi¤inde, 2000 y›l›nda36.010 Ba¤-Kur’lu mevcut iken, bu say› 2011 y›l›nda 61.010 kifliye ulaflm›flt›r.SSK kapsam›nda bulunan kifli say›lar› için belirtilen 2009 y›l› istisnas› d›fl›nda,y›llar itibari ile sürekli art›fl Ba¤-Kur kapsam›nda bulunan kifli say›lar› için ge-çerli de¤ildir. Her ne kadar 2008 y›l›na kadar sürekli bir art›fl görünse de, 2010y›l›ndaki Ba¤-Kur kapsam›ndaki kifli say›s› 2008 y›l›n›n alt›na düflmüfltür. 2011

Tablo 10.Erzincan İli Sosyal Güvenlik Kurumları Kayıtları ve Sosyal Yardımlar

YıllarSSSK

(Bin Kişi)Bağ--Kur(Bin Kişi)

Emekli Sandığı(Bin Kişi)

Sosyal Yardımlaşma (TL)

2000 37.245 36.010 30.200 165.740,00 TL

2001 40.007 38.460 30.900 595.478,00 TL

2002 42.405 41.425 31.100 937.568,00 TL

2003 48.547 45.545 31.600 656.246,00 TL2004 54.140 50.990 31.900 703.149,00 TL

2005 56.177 54.137 32.300 1.044.968,00 TL

2006 59.972 58.297 32.600 1.250.744,00 TL

2007 63.795 62.097 32.300 1.449.802,00 TL2008 65.634 67.877 34.486 2.139.140,00 TL

2009 62.862 62.544 33.257 3.879.221,00 TL

2010 80.151 60.869 33.620 2.242.157,00 TL

2011* 91.084 61.010 33.829 451.093,00 TL*2011 yılı verileri 2011 Mart ayı itibari iledir.Kaynak: Erzincan Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü.

Tablo 9.Geniş Yaş Grubuna ve Dönemlere Göre İşsizlik Oranı TRA1(Erzurum, Erzincan, Bayburt) (%)

15--19 20--24 25--34 35--54 55+

2005 6,9 8,8 5,6 2,7 0,2

2006 9,6 10,7 6,0 3,3 0,4

2007 11,1 11,2 8,2 2,3 0,9 2008 10,9 14,4 8,7 3,2 0,4

2009 15,3 17,0 10,9 3,7 1,2

2010 8,1 18,0 7,5 3,2 1,3 Kaynak: www.tuik.gov.tr (23/06/2011).

34

35

y›l› Ba¤-Kur kapsam›ndaki kifli say›s› bile 2008 y›l› say›s›n›n alt›ndad›r. 2008 y›l›Ba¤-Kur kapsam›ndaki kifli say›s›n›n (67.877 kifli) en fazla oldu¤u y›ld›r.

Emekli Sand›¤› kapsam›ndaki kifli say›lar› incelendi¤inde, y›llar itibari ile sü-rekli de¤iflmeler gözlemlenmektedir. 2000 y›l›nda 30.200 kifli emekli sand›¤›kapsam›nda iken, 2011 y›l›nda bu say› 33.829’a ulaflm›flt›r. Erzincan ili emek-li sand›¤› kapsam›ndaki kifli say›s›n›n 2000-2011 y›llar› aras›nda en fazla oldu-¤u y›l 34.486 kifli ile 2008 y›l›d›r.

Tablo 12.Erzincan İlinin İş Demografisi(2009)

Erzincan TRA1 Türkiye Erzincan/TRA1

Erzincan/Türkiye

Kurulan Şirket ve Kooperatiflerin Toplam Sayısı 46 266 44.472 17,29 0,10

Kurulan Şirket ve Kooperatiflerin ToplamSermayeleri

11.376 55.634 10.208.570 20,45 0,11

Kapanan Şirket ve Kooperatiflerin ToplamSayısı

6 40 10.395 15,00 0,06

Kurulan Ticaret Unvanlı İşyeri Sayıları 92 288 44.050 31,94 0,21

Kapanan Ticaret Unvanlı işyeri Sayıları 79 376 32.419 21,01 0,24Kaynak: TÜİK, Bölgesel Göstergeler 2010, TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt s:92

TTablo 11.TRA1 Bölgesi Sosyal Güvenlik Kapsamındaki Nüfus Verileri(2011)

Öncelikli YaşamKalitesi

Göstergeleri

İlin toplamnüfusu (TÜİK-ADNKS'yeGöre 2010Nüffusu)

Toplam SSosyalGüvenlikKapsamı

(Aktif+Pasif+Yeşilkart)

Toplam SosyalGüvenlik

Kapsamı (YeşilKartlılar Hariç)

Sosyal GüvenlikKapsamı

Dışında KalanNüfus

2022 sayılıyasadan

yararlananlarınsayısı

Yeşil KartlıSayısı

Bayburt 74.412 70.164 55.099 4.248 2.375 15.065Erzincan 224.949 212.577 187.325 12.372 7.260 25.252Erzurum 769.085 753.514 509.286 15.571 27.160 244.228Türkiye 73.722.988 70.816.535 61.413.138 2.908.113 1.343.985 9.403.397

Not: 1- Sosyal güvenlik kapsamında aylık alan kişi sayısına hak sahibi kişi sayısı dahildir.2- Sosyal güvenlik kapsamında bakmakla yükümlü tutulanların (yararlanıcıların) sayısı tahmini olarak verilmiştir. Kaynak: www.sgk.gov.tr

GGrafik 2. TRA1 Bölgesi Sosyal Güvenlik Verileri

Kaynak: SGK, 2011

1.1.4. Sa¤l›k

Sa¤l›k, her geçen gün önemi artan bir sosyal hizmettir. Birçok faktörün et-kisiyle birey ve toplumlar her geçen gün sa¤l›¤a daha büyük bir önem ver-mekte ve kaynaklar›n›n önemli bir bölümünü bu alana tahsis etme e¤ilimiiçine girmektedirler.

1.1.4.1. Temel Sa¤l›k Hizmetleri ve Sa¤l›k Kurumlar›n›n Da¤›l›m›

Halk›n ilk baflvuru basama¤›d›r. Bu basama¤›n yetersiz kald›¤› durumlar-da, baflvuran kifli, bir üst basama¤a yani hastanelere sevk edilir.Bu tan›magöre örne¤in sa¤l›k ocaklar› temel sa¤l›k hizmetlerinin verildi¤i yerlerdir.1

Erzincan ‹l Özel ‹daresi 2010-2014 Stratejik Plan Raporuna göre, ildeki sa¤-l›k hizmetleri, 23 aile sa¤l›¤› merkezi, 63 aile hekimi birimi, 89 sa¤l›k evi, 2 ilçe-de 25 yatakl›, 5 ilçede 10 yatakl›, 1 ilçe de 55 yatakl› ve il merkezinde 400 ya-takl› devlet hastanesi, ana çocuk sa¤l›¤› merkezi, a¤›z ve difl sa¤l›¤› merkezi,verem savafl dispanseri ve il halk sa¤l›¤› laboratuar›nca yürütülmektedir.

Ayr›ca ilde Erzincan Üniversitesi’ne ba¤l› olarak E¤itim ve Araflt›rma Has-tanesi, 3. Ordu Komutanl›¤›’na ait 50 yatakl› Asker Hastanesi, özel diyalizmerkezi ve bir özel hastane hizmet vermektedir.

‹I genelinde toplam 22 adet Aile Sa¤l›¤› Merkezinden; 5 adedi il merke-zinde, 8 adedi ilçe merkezlerinde ve 9 adedi beldelerdedir, ‹l genelinde 89adet sa¤l›k evi bulunmaktad›r, bunlardan 36 adedi faaliyettedir.2

Sa¤l›k Müdürlü¤üne ba¤l› 78 uzman hekim, 119 pratisyen hekim, 18 diflhekimi, 5 eczac›, 211 sa¤l›k teknisyeni, 313 hemflire, 149 ebe ile hizmet yürü-tülmektedir. Mevcut 8 ‹lçe hastanesinden; Tercan ve ‹liç’te 2, di¤er ilçe has-tanelerinde ise 1 uzman hekim görev yapmaktad›r.

TTablo 13.Erzincan İli ve İlçelerine Göre Sağlık Kurumlarının Dağılımı

İl/İlçe Nüfus Hastane Sağlık Evi SağlıkOcağı

Dispanser AP--AÇSMerkezleri

Merkez 139.716 1 15 17 1 1

Çayırlı 11.648 1 11 3 - -

İliç 5.761 1 5 2 - -Kemah 6.902 1 12 3 - -

Kemaliye 4.438 1 6 2 - -

Otlukbelli 2.650 1 3 0 - -

Refahiye 9.179 1 16 4 - -Tercan 17.467 1 16 7 - -

Üzümlü 11.203 1 5 5 - -

Toplam 208.291 9 89 43 1 1Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, 2011

1 www.erzincan.saglik.gov.tr2 Erzincan ‹l Özel ‹daresi, Erzincan ‹li Stratejik Plan› 2010-2014

36

37

Erzincan ‹l Özel ‹daresi 2010-2014 Stratejik Plan›’na göre, 2010 y›l› itibariyle;112 acil komuta merkezi baflhekimli¤i hizmete girmifl, bununla birlikte 10 adet112 acil istasyonunda 25, hasta nakil ifllemleri için de 23 araç olmak üzere,toplam 48 araç ile hizmet verilmektedir.Yine ayn› plan raporuna göre toplamyatak say›s› 515 adet olup, yatak bafl›na düflen kifli say›s› 414, doktor bafl›nadüflen kifli say›s› ise 1.105’dir.Aile Hekimli¤i uygulamas›yla birlikte aile sa¤l›¤›merkezine dönüfltürülen sa¤l›k ocaklar›nda, yerleflik nüfus oranlar›na göre ai-le hekimleri say›lar› art›r›larak, hizmet mümkün oldu¤u ölçüde yeterli hale ge-tirilmifltir.

TTablo15. Erzincan İlinde Bulaşıcı Hastalıklara Yakalanan Nüfus

Tespit Edilen Hastalıklar2004 2005 2006 2007 2008

V Ö V Ö V Ö V Ö V ÖBoğmaca - - - - 1 - 1 - 1 -

Difteri - - - - - - - - - -Tetanos - - - - - - - - - -Kızamık 9 - 34 - 3 - 2 - 2 -

Poliomiyelit - - - - 1 - - - - -Tifo - - - - - - 1 - - -

Paratifo - - - - - - - - - -Basilli Dizanteri - - - - - - - - - -Amipli Dizanteri 20 - - - - - - - - -

Hepatit A 1 - 14 - 54 - 45 - 12 -Hepatit B 9 - 7 - 8 - 3 - 8 -

Kuduz Şüpheli Isırık 381 - 201 - 50 - 194 - 208 -Menenjit - - - - - - - - - -

Kızıl 3 - - - - - - - - -Streptekok Anjini - - - - - - - - - -Akut Kanlı İshal - - 6 - 1 - 1 - - -

Tüberküloz 14 - - - 30 - 42 - 34 -Sıtma 1 - - - - - - - - -

Trahom - - - - - - - - - -Kaba Kulak - - 70 - 143 - 134 - 90 -Kızamıkçık - - 5 - 2 - - - - -Brucella 97 - 244 - 395 - 374 - 208 -Şarbon 1 - 2 - - - - - 2 -

Kala Azar - - - - - - - - - -Sifilis - - - - - - - - - -

Toplam 536 - 583 - 688 - 797 - 565 -V: Vaka Sayısı, Ö: Ölüm SayısıKaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, 2009

TTablo 14.Sağlık Personelinin İlçelere Göre Dağılımı

İlçe UzmanHekim

PratisyenHekim

Diş Hekimi Eczacı SağlıkTeknisyeni

Hemşire Ebe

İl Toplamı 78 119 18 5 211 313 149

Merkez 70 75 15 5 106 243 96

Çayırlı - 7 - - 13 8 11 İliç 2 4 - - 13 6 3

Kemah 1 5 - - 14 7 4

Kemaliye 1 5 - - 9 4 4

Otlukbeli - 3 - - 8 4 2Refahiye 1 5 1 - 19 13 9

Tercan 2 8 1 - 14 18 11

Üzümlü 1 7 1 - 15 10 9Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, 2011

Mikroplar›n veya parazitlerin vücuda girmesiyle ortaya ç›kan bulafl›c›hastal›klar›n Erzincan ilindeki da¤›l›m› tablodaki gibidir. Kuduz flüpheli ›s›r›k,kaba kulak ve brucella hastal›klar›nda vaka say›s› yo¤un olmas›na ra¤menölüm söz konusu olmam›flt›r. 2007 y›l›nda artan vaka olaylar› 2008 y›l›ndaazalm›flt›r.

1.1.4.2. Ölüm Say›lar› ve Sebepleri

Tabloda Erzincan ilindeki ölümlerin en fazla kardiovasküler sistem hasta-l›klar› nedeniyle meydana geldi¤i görülmektedir. Kardiovasküler hastal›kla-r›n en bilineni ve yayg›n olan› kalp krizidir. Hastal›¤›n nedeni a¤›rl›kl› olarakgenetik, kötü beslenme, hareketsiz yaflam tarz›d›r. Bu hastal›k nedeniyleölenlerin büyük bir ço¤unlu¤unu kad›nlar oluflturmaktad›r.

2000 y›l› genel nüfus say›m› ve nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri çal›fl-mas›n›n sonuçlar›na göre Erzincan’da ortalama hane halk› büyüklü¤ü 5,04,bebek ölüm h›z› binde 37 ve toplam do¤urganl›k h›z› binde 2,54 olarak ger-çekleflmifltir.

1.1.5. E¤itim

Bugünkü yap›s› 1739 say›l› Milli E¤itim temel kanunu ile belirlenen Türk Mil-li E¤itim sistemi bireylerin e¤itim gereksinimlerini karfl›layacak flekilde örgüne¤itim ve yayg›n e¤itim olmak üzere 2 ana birimden oluflur.3

Erzincan ilinde okuma yazma bilen nüfusun oran› ülke genelinde oldu¤ugibi her iki cinsiyet için de sürekli art›fl göstermektedir. Kad›n nüfusun okurya-zarl›k oran› erkek nüfusunkinden daha h›zl› artmaktad›r.

Okullaflma oran› aç›s›ndan cinsiyete göre eflitsizlik bulunmaktad›r. ‹l gene-linde okul öncesi e¤itimde okullaflma oran› yaklafl›k % 8 olup, bu oran erkek-lerde % 9, k›zlarda yüzde 7 dolay›ndad›r. Türkiye geneli okul öncesi e¤itim-de okullaflma oran› % 10,1’dir. Erzincan ili okul öncesi e¤itimde Türkiye orta-lamas›n›n gerisindedir.4

TTablo 16. Ölüm Sayıları ve Sebepleri

Hastalık AdıÖlümler

Ölenlerin ToplamıErkek Kadın

Kardiovasküler Siistem Hastalıkları 208 215 423 Solunum SSistemi Hastalıkları 52 51 103 Beyin Damarı SerebroVasküler Hastalıklar 18 31 49 Ürüner Sistem Hastalıkları 8 9 17 Sindirim Sistemi Hastalıkları 18 3 21 Karaciğer, Safra Kesesi ve Pankreas Hastalıkları 7 9 16 Kann Hastalıkları 2 1 3Yeni Doğan Hastalıkları 4 1 5Diğer 39 42 81 Toplam 356 362 718

Kaynak: İl Sağlık Müdürlüğü, 2010

3 www.ksgm.gov.tr4 http://www.egiten.net/erzincan-ili-ve-illeri-hakkinda-bilgiler.html

38

39

1.1.5.1. E¤itim Kurumlar›

Tabloya bak›ld›¤› zaman her derslikte yaklafl›k 20 ö¤rencinin e¤itim ald›¤›görülmektedir. Ayn› zamanda her 16 ö¤renciye 1 ö¤retmen e¤itim vermek-tedir. E¤itim sisteminin en önemli basama¤›n› teflkil eden sekiz y›ll›k kesintisiztemel e¤itim, 6-14 yafllar› aras›ndaki çocuklar›n e¤itimini kapsamaktad›r. Er-zincan genelinde, 8 y›ll›k kesintisiz zorunlu temel e¤itimde okullaflma oran›yaklafl›k % 72 dolay›ndad›r. ‹l genelinde genel lise say›s› 25, özel lise say›s› 1ve mesleki teknik lise say›s› 13 olmak üzere toplam 39 lise bulunmaktad›r.

1.1.5.2. Mesleki ve Yayg›n E¤itim

Ülkemizde ç›rakl›k e¤itimi ile ilgili düzenlemeler 3308 say›l› Mesleki E¤itimKanunu ile uygulanmaktad›r. Erzincan ilinde ç›rakl›k e¤itimi veren bir tek

TTablo 19. Eğitim Kapasitesi(2011)

Kurum Türü KurumSayısı

Toplam Öğreenci Sayısı Toplam Öğretmen SayısıToplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın

Halk Eğitim Merkezi 9 11.695 5.783 5.912 19 15 4Mesleki Eğitim Merkezi 1 206 201 5 6 4 2Motorlu Taşıt Sürücü Kursu 10 4.978 3.657 1.321 102 85 17 Dershaneler 9 2.895 1.530 1.365 145 109 36 Muhtelif Kurslar 3 272 167 105 18 14 4Etüt Eğitim Merkezi 1 95 66 29 4 2 2Genel Toplam 33 20.141 11.404 8737 294 229 65 Kaynak: www.erzincan.meb.gov.tr, 2011

TTablo 18. Erzincan İli Okul Durumu(2010-2011)

İlçe AdıOkul Öncesi İlköğretim Ortaöğretim

Okul Sayısı Okul Sayısı Okul Sayısı

Merkez 71 78 22 Çayırlı 9 9 2

İliç 5 6 1

Kemah 2 10 1

Kemaliye 2 3 1Otlukbeli 2 4 1

Refahiye 2 5 3

Tercan 11 32 5

Üzümlü 9 8 3TOPLAM 113 155 39Kaynak: İl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2011

TTablo 17. Eğitim Kapasitesi(2011)

Okul Türü Okul Sayısı Derslik SayısıToplam Öğrenci Sayısı Toplam Öğretmen Sayısı

Toplam Erkek Bayan Toplam Erkek Bayan

Okul Öncesi 11 41 1147 598 549 25 6 19

Okul Öncesi 102 115 2083 1064 1019 94 0 94 Birleştirilmiş sın. İlk Öğ. Okul 52 211 1171 588 583 143 70 73

Müstakil İlk Öğ. Okul 97 1059 24254 12413 11841 1393 784 609

Yatılı BBölge İlk Öğ. Okul 4 70 1351 679 672 88 53 35

Özel İlk Öğ. Okul 2 45 611 376 235 55 27 28 Genel Lise 25 381 6883 3614 3269 425 286 139

Mesleki Teknik Lise 13 213 6753 3980 2773 392 247 145

Özel Lise 1 18 214 118 96 20 16 4

Genel Toplam 307 2153 44467 23430 21037 2635 1489 1146Kaynak: www.erzincan.meb.gov.tr, 2011

merkez bulunmaktad›r. ‹lçelerde ise ç›rakl›k e¤itimi veren merkez bulunma-maktad›r. Merkezde ihtiyaç halinde meslek ve yetifltirme kurslar› aç›lmakta-d›r. Ayr›ca 3’er ayl›k dönemler halinde kalfal›k ve ustal›k s›navlar› yap›lmak-ta olup, ortalama her dönemde 300 aday s›navlara kat›lmaktad›r.

‹l genelinde yayg›n e¤itim kurumlar›ndaki e¤itime daha çok genç k›z vekad›nlar›m›z ifltirak etmektedir. Yayg›n e¤itim kurumlar›nda aç›lan kurslardakursiyerler taraf›ndan üretilen ürünler flahs›n ihtiyac›n› karfl›lar niteliktedir. ‹ldeyayg›n e¤itim kurumlar›nda yetiflkinlere yönelik olarak meslek edindirme,sosyal-kültürel ve okuma-yazma kurslar› olmak üzere üç çeflit kurs aç›lmak-tad›r.5

1.1.6. Spor

‹l’de toplam 58 spor kulübü bulunmaktad›r. Bu spor kulüplerinin 5’i ihtisas,22’si müessese, 5’i okul, 26’s› spor kulübüdür. Ayr›ca, ekonomik ve di¤er ne-denlerden dolay› faal olmayan 9 spor kulübü de bulunmaktad›r.

‹l merkezinde, 1 flehir stad›, 2 spor salonu, yap›m› tamamlanan 1 yüzmehavuzu, 1 kamp e¤itim merkezi, 1 cirit sahas›, 2 at›fl poligonu bulunmakla bir-likte, merkeze ba¤l› beldelerle birlikte 9 adet futbol sahas› (Demirkent Bel-desi-sentetik çim ) olmak üzere toplam 17 adet spor tesisi mevcuttur.

Ayr›ca, Çay›rl› ilçesinde 2 adet futbol sahas›, Tercan ilçesinde 4 adet fut-bol sahas› ve inflaat halinde 1 spor salonu, Refahiye ilçesinde 1 spor salonuve 1 sentetik çim futbol sahas›, ‹liç ilçesinde 1 adet futbol sahas›, Üzümlü il-çesinde ise 2 futbol sahas› ve 1 spor salonu, Kemah ilçesinde 1 adet sente-tik çim futbol sahas›, Otlukbeli ilçesinde 1 adet futbol sahas› olmak üzere il-çelerde toplam 15 adet spor tesisi bulunmaktad›r.

Spor yapmak toplumda bireylerin öz güvenini ve yaflama sevincini art›ra-rak, bofl zamanlar›n olumlu yönde de¤erlendirilmesini, bireyin toplumsallafl-mas›n› sa¤layarak toplumsal refaha etki etmektedir. Erzincan ili yüksek rak›-m› ve özellikle yaz ikliminin uygun özellikleri ile sporcu kamplar›, performan-sa dayal› sporlar ve d›fl mekânda gerçeklefltirilecek aktiviteler için uygun f›r-satlar sunmaktad›r.

Nüfus ve lisansl› sporcular aras›nda il ve ülke baz›nda bir oranlama yap›l-d›¤›nda, birçok alanda Erzincan’›n Türkiye ortalamas›n›n üzerinde oldu¤ugörülmektedir. ‹lin sosyal geliflimine etki edecek bu husus incelendi¤inde fi-ziksel koflullar›n sundu¤u imkânlardan yeterince faydalan›lmad›¤› görülmek-

TTablo 20. Spor Kulüpleri SayısıASKERİ İHTİSAS MÜESSESE OKUL SPOR KKULÜBÜ TOPLAM

Erzincan - 5 22 5 26 58

Türkiye 11 595 1.215 1.490 7.354 10.665Kaynak: Gençlik ve Spor Bakanlığı, Nisan 2011

5 http://www.egiten.net/erzincan-ili-ve-illeri-hakkinda-bilgiler.html

40

41

tedir. ‹lin nüfus büyüklü¤ü ve spor faaliyetlerine olanak sa¤layacak potansi-yele ra¤men, ilde sporcu ve kulüp say›s› yetersizdir. Sosyal sermayenin gelifl-mesi ve toplumsal de¤ere dönüflmesi aç›s›ndan bu konu oldukça önemlidir.

‹lde at›c›l›k, atletizm, badminton, da¤c›l›k,hentbol, karate, voleybol gibibranfllar ön plandaki branfllard›r. Bu dallarda di¤er branfllara göre daha faz-la lisansl› sporcu faaliyet göstermektedir. Ayr›ca, ilde rafting, kano ve ya-maç paraflütü ilin do¤al özellikleri nedeniyle avantajl› branfllard›r.

Ülkemiz genelinde profesyonel futbol ve basketbol ve belki son y›llardavoleybol d›fl›ndaki branfllar›n katma de¤er yaratma potansiyeli s›n›rl› kal-maktad›r. Sporda katma de¤er yaratma özelli¤i giderek artmaktad›r. Gele-cek dönemde bu özelli¤in ço¤u dallarda giderek daha da art›fl gösterme-si beklenmektedir. Erzincan ilimizin de sporun katma de¤er yaratma gücün-den yararlanmas› ve bir gelir kayna¤› haline getirmesi gerekmektedir.

Ülkemizde ve ilimizde komflu illerle ve büyük flehirlerle olan ulafl›m›n›n gelifl-mesi ilin turizm potansiyelini geniflletecektir. Özellikle rafting, kano ve yamaçparaflütü dallar›nda uygun altyap›n›n oluflturulmas› ve gerekli tan›t›m›n yap›l-mas› durumunda görece daha fazla katma de¤er yarat›lmas› mümkün ola-cakt›r.

TTablo 21. Erzincan İli Branşlara Göre Antrenör, Eğitimci ve Hakem Sayısı(2010)

BRANŞIAntrenör ve Eğitimci Sayısı Hakem Sayısı

Kadro Fahri Sözleşme Toplam Aday İl Ulusal Uluslararası Toplam

Atıcılık - 2 1 22 1 - - - 11

Atletizm - 6 1 77 - 16 4 - 220Badminton - 4 - 44 72 29 2 - 1103

Basketbol - 3 2 55 30 16 - - 446

Boks 1 3 1 55 - - - -

Ciriit - - - - - - 1 - 11Cimnastik - 2 - 22 - - - - -

Dağcılık - 10 - 110 - - - - -

Güreş 2 2 - 44 23 4 1 - 228

Halk Oyunları - 2 - - - - - - -Halter 1 - - 11 - 5 1 - 66

Hentbol - 1 3 44 30 6 1 - 337

Judo 1 - - 11 - - - - -

Karate - 1 2 33 3 10 1 1 115Kayak - 3 - 33 1 - - - 11

Kick Boks - 1 - 11 - - - - -

Masa Tenisi 2 - - 22 26 4 5 - 335

Rafting - 6 - 66 17 - - - 117Satranç - 1 - 11 6 - - - 66

Taekwondo - 3 1 44 - 4 - - -

Tenis - 5 - 55 - - - - -

Voleybol 1 - 2 33 1 15 2 - 118Vücut Geliştirme - 1 - 11 - - - - -

Yüüzme - 1 - 11 - - - - -

TOPLAM 9 60 13 82 210 109 23 - 342Kaynak: Gençlik ve Spor Bakanlığı, Erzincan Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Mart-Nisan 2011

TTablo 22. Branşlara Göre Bayan Erkek Lisanslı Faal Sporcu SayılarıBRANŞLAR LİSANSLI

SPORCU SAYISI

FAAL

SPORCU SAYISI

ERZİNCAN TÜRKİYE ERZİNCAN TÜRKİYE

Bayan Erkek Toplam Bayan Erkek Toplam Bayan Erkek Toplam Bayan Erkek Toplam

Atıcılık 24 130 154 2.110 15.280 17.390 6 10 16 207 740 947

Atletizm 200 475 675 44.072 80.745 124.817 14 17 31 3.912 6.991 10.903

Badminton 106 146 252 12.364 19.597 31.961 26 34 60 1.044 1.468 2.512

Basketbol 75 487 562 40.229 164.967 205.196 0 0 0 5.724 34.423 40.147

Bedensel Engelli 0 1 1 429 2.832 3.261 0 1 1 174 1.330 1.504

Bilardo 0 101 101 1.567 18.766 20.333 0 1 1 54 2.398 2.452

Bisiklet 0 16 16 1.817 9.915 11.732 0 0 0 89 946 1.035

Bocce-Bowling 2 4 6 2.657 6.266 8.923 0 0 0 507 1.585 2.092

Boks 27 303 330 4.570 45.734 50.304 0 15 15 775 4.639 5.414

Briç 0 1 1 1.463 7.244 8.707 0 1 1 283 1.197 1.480

Cimnastik 121 63 184 8.250 6.173 14.423 0 0 0 0 0 0

Dağcılık 16 151 167 6.983 20.562 27.545 0 6 6 668 1.819 2.487

Geleneksel Spor 8 115 123 196 5.848 6.044 0 1 1 17 512 529

Gelişmekte OlanSp.

4 63 67 482 942 1.424 0 1 1 102 179 281

Güreş 4 249 253 2.020 57.250 59.270 0 20 20 532 11.571 12.103

Halk Oyunları 1 102 103 39.335 30.650 69.985 0 55 55 6.343 5.386 11.729

Halter 0 122 122 946 5.474 6.420 0 9 9 186 697 883

Hentbol 280 498 778 23.490 47.837 71.327 123 152 275 3.573 7.908 11.481

İşitme Engelli 0 44 44 1.076 6.522 7.598 0 25 25 413 2.871 3.284

İzcilik 0 0 0 13.186 19.384 32.570 0 0 0 0 0 0

Judo Ve Kurash 44 201 245 10.558 29.960 40.518 5 17 22 1.354 2.923 4.277

Kano 15 53 68 681 2.909 3.590 0 0 0 58 186 244

Karate 318 1256 1574 24.379 70.954 95.333 35 100 135 4.666 10.802 15.468

Kayak 58 151 209 5.219 16.120 21.339 10 26 36 1.035 2.629 3.664

Kıck-Boks 16 520 536 8.879 61.706 70.585 0 28 28 1.072 6.559 7.631

Masa Tenisi 18 95 113 15.782 40.742 56.524 0 1 1 1.913 5.019 6.932

Muay-Thai 2 57 59 3.011 18.756 21.767 0 7 7 744 4.190 4.934

Özel Sporcu 9 62 71 2.468 7.811 10. 279 0 1 1 334 935 1.269

Satranç 15 131 146 26.717 98.964 125.681 0 0 0 0 3 3

Taekwon-Do 230 1425 1655 54.566 160.613 215.179 11 51 62 5.907 12.900 18.807

Tenis 3 13 16 7.062 8.931 15.993 0 0 0 0 0 0

Voleybol 457 739 1196 76.621 67.664 144.285 141 151 292 16.403 10.246 26.649

Vücut Geliştirme 0 20 20 2.864 14.967 17.831 0 3 3 197 1.095 1.292

Wushu 0 1 1 4.377 20.203 24.580 0 0 0 954 3.855 4.809

Yamaç Paraşütü 0 15 15 0 1 1

Yüzme 0 9 9 25.028 39.930 64.958 0 0 0 3.652 5.390 9.042

TOPLAM 2053 7819 9872 475.454 1.232.218 1..707.672 371 734 1105 62.892 153.392 216.284Kaynak: Erzincan Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, Sporcu Sayıları, Mart- Nisan 2011

42

43

1.1.7. Kurumsal Yap› ve Sosyal Sermaye

‹lde, kurumsal yap›, kamu kurumlar› ve sivil toplum kurulufllar›ndan olufl-maktad›r. Merkezden yönetimin taflra teflkilat› ve mülki idarelerden kamukurumlar›; il özel idareleri, belediyeler ve köy yönetiminden oluflan yerel yö-netimler ve sivil toplum kurulufllar› ilin sosyo-ekonomik geliflmesinde rol oyna-maktad›r.

Dokuz il ve ilçe belediyesi bulunan Erzincan’da; 20 belde, 532 köy yer al-maktad›r. (TÜ‹K,2010) ‹lde Türkiye Odalar ve Borsalar Birli¤i’ne (TOBB) ba¤l›bir ticaret ve sanayi odas› ve bir ticaret borsas› faaliyet göstermektedir.

Son y›llarda kalk›nmada önemli etkenlerden biri olarak görülen sosyal ser-maye kavram›, Robert Putnam’a göre ortak hedefleri sa¤lamak amac›yla,aktörlerin iflbirli¤i halinde ve etkin flekilde ortak hareket etmesini sa¤layangüven, sosyal normlar ve a¤lar gibi sosyal örgütlenmenin özelliklerindenoluflmakta olup, toplumun kendini organize edebilme, bilgi edinebilme ve-ya üretebilme ve bu bilgiyi ekonomik sürece katabilme yetene¤idir.6

Sivil toplumun ve sosyal sermayenin geliflmiflli¤ini gösteren aktörlerden bi-ri derneklerdir. T.C. ‹çiflleri Bakanl›¤› Dernekler Dairesi Baflkanl›¤› verilerine gö-re Erzincan’da 302 faal dernek bulunmaktad›r. 224.949 nüfuslu ilde dernekbafl›na yaklafl›k 744 kifli düflmektedir. Ayr›ca; Ekonomi ve D›fl Politikalar Arafl-t›rmalar Merkezi (EDAM) taraf›ndan, 2009 y›l›nda belirli de¤iflkenler kullan›la-rak haz›rlanan Sosyal Sermaye Endeksi’ne göre; Erzincan ili 38,6 endeks de-¤eri ile Türkiye genelinde elli alt›nc› s›radad›r. Buradan da görülece¤i üzere,ilde, ortak hareket etme ve birlikte ifl yapabilme olgusu çok geliflmemifltir.

6 PUTMAN, Robert (1993), Makingdemocracywork: Civictraditions in modern Italy, PrincetonUniversityOress.

1.2. EKONOM‹K YAPI

1.2.1. Erzincan ‹linin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik Durumu

Geliflmenin temel göstergesi olarak kabul edilen kifli bafl› GSY‹H, günü-müzde, toplumsal geliflmiflli¤i tek bafl›na karfl›lamakta yetersiz kalmaktad›r.Art›k geliflme denilince gelir art›fl›n›n yan› s›ra; ülkenin ekonomik, sosyal, siya-sal ve kültürel alanlardaki ilerlemesi akla gelmektedir.

Bu çerçevede, Erzincan ilimizin 2023 vizyonunu belirlemeye yönelik çal›fl-mam›z›n sosyo-ekonomik geliflmifllik durumuna iliflkin bölümünde, bafltaDevlet Planlama Teflkilat› (DPT) (Kalk›nma Bakanl›¤›) taraf›ndan; 1996, 2003ve 2004 y›llar›nda yay›nlanan çal›flmalar ve DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›) çal›fl-malar› ile ayn› de¤iflken ve parametreler kullan›larak, Karadeniz Teknik Üni-versitesi’nin (KATÜ) de¤erli akademisyenleri taraf›ndan 2010 y›l›nda gerçek-lefltirilen “Türkiye’de illerin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas›” çal›flmas›n-dan faydalan›larak de¤erlendirmeler yap›lmaya çal›fl›lacakt›r.

‹llerin sosyo-ekonomik geliflmifllik s›ralamas› araflt›rmalar›nda, illerin sosyo-ekonomik geliflmifllik s›ralamas›n› ve endeks de¤erlerini belirleyen temel fak-törler; illerin sahip olduklar› nüfus büyüklü¤ü, yüzölçümü ya da flehirleflmeoran› gibi büyüklüklerdir. Bu büyüklüklerin yan› s›ra s›ralamay› etkileyen di¤erönemli faktörleri; illerdeki demografik yap›, iflgücü talebi, e¤itim ve sa¤l›khizmetleri, fiziki ve sosyal altyap› olanaklar›, üretim seviyesi ve her fleydenönemlisi gelir düzeyinin il nüfusunun ihtiyaçlar›n› karfl›lamada sa¤lad›¤› ba-flar› olarak s›ralamak mümkündür.7

Erzincan ilinin ekonomik, sosyal ve kültürel göstergeler kullan›larak haz›rla-nan sosyo-ekonomik geliflmifllik s›ralamalar› içerisindeki durumuna bakt›¤›m›z-da; ilin en son 2010 y›l›nda yap›lan çal›flmada, 81 il içerisinde -1,2898 endeksde¤eri ile 2003 y›l›na göre 6 s›ra yükselerek 52. s›raya yerleflmifl oldu¤unu gör-mekteyiz. Türkiye genelinde 52. olan ‹l, Do¤u Anadolu Bölgesi’nde yer alaniller içerisinde ise 2003 y›l›na göre 1 s›ra yükselerek s›ralamada 3. olmufltur.

DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›) taraf›ndan 1996 y›l›nda gerçeklefltirilen “‹llerinSosyo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas›” araflt›rmas›nda, sosyo-ekonomik gelifl-mifllik yönünden “- 0,36908 endeks puan›” ile 47. s›rada yer alan Erzincan,2003 y›l›nda yap›lan s›ralamada “-0,49288 endeks puan›” ile önemli ölçüdegerileyerek 53. s›rada yer alm›flt›r (1996 s›ralamas›nda Yalova, Karabük, Kilis,Osmaniye ve Düzce henüz il olmad›¤› için s›ralamaya dahil edilmedi¤inden,DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›)’n›n 2003 y›l› karfl›laflt›rmal› tablosunda Erzincan 53. s›-rada gözükmektedir.). S›ra de¤iflimi oran› -6 olan ilin geliflimi, di¤er illere göredaha yavafl gerçekleflmekle birlikte, araflt›rmada önemli ölçüde gerileyen il-lerin ço¤unlu¤unun, ülkenin iç kesimlerinde yer alan ve geleneksel olarak ta-r›msal karakterli ekonomik yap›ya sahip olan iller oldu¤u görülmektedir.

7 Sivas Valili¤i, “Sivas 2023 Stratejik ‹l Geliflme Plan›”, 2006, Sivas, S 92.

44

45

Di¤er yandan, Ülkemizin k›smen geliflmifl illeri aras›nda say›lmakta olan‹lin 2010 y›l› verilerine bakt›¤›m›zda; sektörel çeflitlili¤i sa¤layarak, gelenek-sel tar›m karakterli ekonomik yap›s›n›n, yavafl yavafl sanayi karakterli yap›-ya do¤ru kaymaya bafllad›¤›n› söyleyebiliriz Ayr›ca, DPT (Kalk›nma Bakan-l›¤›) taraf›ndan 2003 y›l›nda yap›lan çal›flma çerçevesinde 81 il içerisindeErzincan; imalat sanayi geliflmifllik s›ralamas›nda 65. s›rada -0,65372 endeksde¤eri ile yer al›rken, Ülke genelinde sanayi pay› incelendi¤inde; iflyerleri-nin % 0,16, istihdam›n ise %0,06 gibi küçük bir oranda oldu¤u görülmekte-dir.8 ‹lin imalat sanayi geliflmifllik s›ralamas›, genel geliflmifllik s›ralamas›n›ngerisinde bulunmaktad›r.

DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›) taraf›ndan 2003 y›l›nda gerçeklefltirilen çal›flmakapsam›nda, endeks de¤erlere göre eflde¤er geliflmifllik seviyesine sahip il-ler ayn› homojen grup içerisinde de¤erlendirilerek, farkl› geliflmifllik düzeyle-rinde befl gurup oluflturulmufltur. Erzincan ili bu gruplar içerisinde 4. derece-de geliflmifl iller aras›nda yer almaktad›r.9

2003 y›l›nda yap›lan DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›)’n›n, ‹llerin ve Bölgelerin Sos-yo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas› Araflt›rmas›’nda dördüncü derecede ge-liflmifl iller aras›nda 12. s›rada yer alan Erzincan, geliflme efli¤inde bulunan 19il içerisindedir. Bu gruptaki iller, genel olarak üçüncü derecede geliflmifl illergrubundaki illerin çevresinde yer almaktad›r. Üçüncü grupta bulunan iller-den bir ço¤u, son dönemlerde imalat sanayi faaliyetlerine dayal› olarak h›z-l› bir geliflme sürecine girmifltir. Nitekim, mekansal geliflmenin yay›lma dina-

TTablo 23.Erzincan İli ve Doğu Anadolu Bölgesi İllerinin Gelişmişlik Sıralamaları

İller

2003 Yılı Gelişmişllik Sırası 2010 Yılı Gelişmişlik Sırası

BölgeSırası

81 İlİçindeSırası

EndeksDeğeri

BölgeSırası

81 İlİçindeSırası

Endeks Değeri

Elazığ 1 36 -0,10131 1 46 -0.8997

Malatya 2 41 -0,22627 2 47 -0.9008Tunceli 3 52 -0,40003 5 63 -2.8327

Erzincan 4 58 -0,49288 3 52 -1.2898

Erzurum 5 60 -0,53286 4 61 -2.5724Kars 6 67 -0,81944 8 72 -4.9092

Iğdır 7 69 -0,89089 7 71 -4.8515

Ardahan 8 74 -1,07318 6 70 -4.7460

Van 9 75 -1,09297 10 76 -5.8239Bingöl 10 76 -1,12469 9 75 -5.7479

Hakkari 11 77 -1,13956 12 79 -6.4263

Bitlis 12 79 -1,15736 11 77 -5.9739

Ağrı 13 80 -1,28116 13 80 -6.5364Muş 14 81 -1,43956 14 81 -6.6496

Kaynak: DPT (Kalkınma Bakanlığı), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), Ankara.

8 PROGEM, Kuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans› 2010 Y›l› Do¤rudan Faaliyet Deste¤i Program›Erzincan Sanayi Envanteri ve Stratejisi Projesi Faaliyet Sonuç Raporu, Mart 2011, Erzincan.

9 Dinçer, B., ÖZASLAN, M., KAVASO⁄LU, T., ‹llerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas›(2003), DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›), 2003, S 55-56

mikleri göz önünde bulunduruldu¤unda, dördüncü derecede geliflmifl illergrubunun geliflme efli¤inde oldu¤unu belirtebiliriz.10

Erzincan ilinin sosyo-ekonomik geliflmifllik düzeyi ilçeler itibariyle de¤erlen-dirildi¤inde; Merkez ilçe Türkiye genelindeki ilçeler içerisinde 139. s›rada, iliçerisinde ise birinci s›rada yer almaktad›r. Çay›rl› ilçesi ise, il içerisinde son s›-rada yer al›rken, Türkiye genelindeki 872 ilçe içerisinde 693. s›rada bulun-maktad›r.

Fert bafl›na genel bütçe gelirlerine göre son 25 ilçe aras›nda yer alanÜzümlü ilçesi, 872 ilçe aras›nda 851. s›radad›r. Gelir ve kurumlar vergisinin vetar›msal üretim de¤erinin ülke içindeki pay›na göre son 25 ilçe aras›nda yer

Tablo 25.İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması İçindeki Yeri

İlçe Adı Endeks Gelişmişlik Grubu(Toplamda 6 Grup)

872 İlçe İçindeGelişmişlik Sırası

İl İçinde GelişmişlikSırası

Merkez 0,78524 2 139 1

Kemaliye -0,10750 3 378 2Üzümlü -0,23858 3 458 3

Refahiye -0,30873 4 494 4

Tercan -0,37623 4 526 5

Otlukbeli -0,45080 4 567 6İliç -0,56722 4 635 7

Kemah -0,63593 5 669 8

Çayırlı -0,66601 5 693 9Kaynak: DİNÇER, B., ÖZASLAN,M.,“İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004)”, DPT (KalkınmaBakanlığı), 2004, Ankara

TTablo 24.Gelişmişlik Endeksine Göre Kademeli İl Grupları(2003)

1. DerecedeGelişmiş İller

2. DerecedeGGelişmiş İller


4. DerecedeGGelişmiş İller


1. İstanbul2. Ankara3. İzmir 4. Kocaeli5. Bursa

1. Eskişehir 2. Tekirdağ3. Adana4. Yalova5. Antalya6. Kırklareli 7. Denizli8. Muğla 9. Bolu10. Balıkesir 11. Edirne12. Mersin13. Bilecik14. Kayseri15. Gaziantep 16. Zonguldak17. Aydın18. Sakarya 19. Çanakkale20. Manisa

1. Konya2. Karabük 3. Isparta4. Hatay 5. Uşak 6. Burdur 7. Samsun 8. Kırıkkale9. Nevşehir10. Karaman 11. Elazığ 12. Rize13. Trabzon 14. Amasya15. Kütahya16. Malatya17. Kırşehir 18. Artvin19. Afyon 20. Düzce 21. Çorum

1. Osmaniye2. Kahramanmaraş3. Niğde4. Giresun 5. Kastamonu6. Tunceli7. Sivas 8. Kilis9. Bartın10. Aksaray11. Sinop12. Erzincan13. Çankırı14. Erzurum 15. Tokat16. Ordu17. Diyarbakır18.Yozgat 19.Adıyaman

1. Bayburt2. Kars3. Şanlıurfa 4. Iğdır5. Batman6. Gümüşhane7. Mardin8. Siirt9. Ardahan 10. Van 11. Bingöl12. Hakkari 13. Şırnak14. Bitlis15. Ağrı16. Muş

Kaynak: DPT (Kalkınma Bakanlığı), İllerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003), Ankara.

10 Dinçer, B., ÖZASLAN, M., KAVASO⁄LU, T., ‹llerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas›(2003), DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›), 2003, S 68.

46

47

alan Otlukbeli ilçesi 872 ilçe aras›nda, vergi pay› aç›s›ndan 865., tar›msalüretim de¤eri aç›s›nda 848. s›rada bulunmaktad›r.11

Erzincan’›n ilçelerinin sosyo-ekonomik durumuna bakt›¤›m›zda ise, Mer-kez ilçe ile di¤er ilçeler aras›nda sosyo-ekonomik geliflmifllik s›ralamas›ndabüyük fark bulundu¤unu görmekteyiz. Bu fark›n temel nedeni ilçelerin eko-nomik faaliyetleri ve konumundan kaynaklanmaktad›r.

Ayr›ca, Avrupa Birli¤i’ne uyum sürecinde yap›lan çal›flmalar çerçevesin-de, DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›) ve TÜ‹K taraf›ndan Ülkemizde üç ayr› düzeyde‹statistiki Bölge Birimi oluflturulmufltur. Düzey 1 olarak 12, Düzey 2 olarak 26 veDüzey 3 olarak da 81 ‹statistiki Bölge Birimi tan›mlanm›flt›r. Söz konusu s›n›flan-d›rma içerisinde Erzincan ili TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt bölgesi içerisin-de yer almakta olup, sektörel çeflitlili¤i k›smen sa¤layan bu bölgenin imalatsanayi ise ülke ortalamas›n›n alt›ndad›r.

1.2.2. ‹lçelere Yönelik Tespitler

Sanayinin merkezde yo¤unlaflt›¤› Erzincan ilinin ilçelerinin ekonomik yap›-s›, tar›m ve hayvanc›l›¤a dayal›d›r. Genel olarak ulafl›m anlam›nda bölge-deki bir çok yere göre daha avantajl› durumda olan Erzincan ili ilçelerinde,maden cevherleri bak›m›ndan zengin bir yap› sergilense de madencilik vemadencili¤e dayal› sanayinin geliflmemifl oldu¤u görülmektedir. Her ne ka-dar zengin yataklar olsa da rezervin yeterli olmamas›, co¤rafi koflullar, giri-flimci eksikli¤i v.b. nedenlerden ötürü maden rezervlerinin büyük bir k›sm› ç›-kart›lmamaktad›r. Ancak son y›llarda yo¤un bir flekilde arama faaliyetlerisürdürülmektedir. Tüm ‹lde oldu¤u gibi turizmin ön plana ç›kart›lmaya çal›fl›l-d›¤› ilçelerde, sanayi geri planda kalm›flt›r.

ŞŞekil 2. İstatistiki Bölge Birimi Sınıflandırması Düzey 1 Bölgeleri

Kaynak: Kalkınma Bakanlığı

11 D‹NÇER, B., ÖZASLAN,M.,“‹lçelerin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas› Araflt›rmas› (2004)”, DPT(Kalk›nma Bakanl›¤›), 2004, Ankara.

Ayr›ca, ulusal ve uluslararas› rekabet için gerekli teknolojik geliflim ile yeni-lik imkanlar›ndan da ilçeler yeterli oranda yararlanamamaktad›r. Sanayi alt-yap›s› anlam›nda ise sadece KSS’lerden (Refahiye ilçesinde doluluk oran› %76 olan bir adet KSS bulunmakta) ibaret olup, bu durum imalat sanayiningeliflimi için bir ön koflul olsa da arzu edilen geliflim için yeterli olmamaktad›r.

TTablo 26.İlçelerin Ekonomik Durumu

İlçesi İlçeye İlişkin Açıklama

Merkez

� İlçelere göre sanayi gelişmiştir.� OSB ve 3 KSS mevcut, ancak tamamlanmış 100 işyeri kapasiteli İmalatçılar

(Marangozlar) KSS depremden zarar gördüğü için faaliyette değildir. Bu kadar uzunsüre faaliyette olmaması sanayi açısından olumsuz bir gelişmedir.

� Nüfus yaşam koşullarının elverişliliği nedeniyle merkezde yoğunlaşmıştır.� Maden Krom, manyezit ve halen işletilen perlit

Refahiye

� İl merkezine 71 km uzaklıktaki ilçede geniş ormanlık alanlar, zengin su kaynakları ve kayak imkanları bulunmaktadır.

� Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Çavdar, bakliyat ve ceviz önemlioranda yetişen ürünlerdir. Arıcılık gelişmiştir.

� Tarım Kredi Kooperatifi ve Esnaf ve Sanatkarlar Odası bulunmaktadır.� 2004 yılından bu yana faaliyetlerine devam eden 42 işyeri kapasiteli KSS

bulunmaktadır. � Atıl durumda bulunan ve sermayesinin % 18’i il özel idaresine ait, ayda 50 ton bakır ve

35 ton PVC işleyebilecek, 30 kişi kapasiteli bir kablo fabrikası vardır.� İlçelerinde bakır rezervleri bulunan Erzincan’da; bakır işleme kapasitesi yüksek bir

tesisin atıl durumda bulunması dezavantajlı bir durumdur. Yeni teknik ve teknolojilerinde fabrikaya getirilmesi ile fabrikanın faaliyete geçirilerek, bakır rezervinin işlenipuygun piyasalarda satılması, ilçeye ve maden rezervi bulunan diğer bölgelere önemliavantajlar sağlayacaktır.

� Krom, Linyit ve manyezit rezervleri bulunmaktadır.� E-80 karayolu üzerinde bulunması ulaşım açısından ilçeyi avantajlı duruma

getirmektedir. � İlçenin güçlü yönlerinin ulaşım, arıcılık, turizm ve orman ürünleri olduğu; zayıf yanlarının

ise genç nüfus azlığı, kalifiye eleman sıkıntısı ve bilinçsiz arıcılık olduğudüşünülmektedir.

Otlukbeli

� İl merkezine 142 km uzaklıkta bulunan ilçe en yüksek ilçelerden biri olup, karasal iklimçok etkilidir.

� Çevresi doğal sit alanı olan ve göl türleri içerisinde dünyada tek tip olan “OtlukbeliGölü” bulunmaktadır.

Kemah

� İl merkezine 52 km uzaklıkta bulunan ilçenin, tarihi ve doğal güzellikleri ile tarım vehayvancılık potansiyeli bulunan alanlardır.

� Maden kaynakları (Krom, mermer, kayatuzu) açısından zengin bir ilçedir. � Genç nüfus göçü, terör ve işsizlik ilçenin zayıf yanlarıdır.

Üzümlü

� İl merkezine 23 km uzaklıktadır. � Ekonomisi tarım (Sebze, meyve, bağcılık v.b.) ve hayvancılığa dayanmakta olup,

görece üstünlüğe sahiptir.� Hayvancılığın gelişmesine paralel olarak yem işlemesine yönelik yatırımlar yapılması

potansiyel olarak kabul edilmektedir.� Tarıma daha fazla yatırım yapılması, tarım sanayine yönelik fabrikalar kurulması

önerilmektedir.

Tercan � İl merkezine 98 km uzaklıkta olan ilçe, E 80 karayolu üzerindedir.� Ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı (hububat ve şeker pancarı gibi)

İliç

� İl merkezine 116 km uzaklıktadır.� Hayvancılık, süt ve tulum peyniri potansiyeli yüksektir.� Ülkenin en büyük ikinci altın rezervine sahiptir. Kanada-Türk Konsorsiyum Anagold

Madencilik altın çıkarmakta olup, 25 yıl içerisinde 150 ton altın çıkarılması planlanmaktadır.

� Maden rezervleri açısından çok zengin bir ilçe, ülkemizdeki en kaliteli manganez yatağı ilçede bulunuyor. Ayrıca demir, krom, bakır, jips, linyit, asbest diğer madenrezervleridir.

Kemaliye

� İl merkezine 194 km uzaklıkta ve Keban baraj gölü kıyısındadır.� Tarım ve hayvancılık yapılmaktadır.� Arıcılık ve bal ilçe ekonomisi açısından önemlidir.� Turizm potansiyeli mevcuttur.� Demirde en kaliteli yatak rezervine sahiptir. Ancak tamamı alınmış ve üretim

yapılmamaktadır. Manganez ve linyit (işlenmemekte) diğer maden rezervleridir.

Çayırlı

� İl merkezine 114 km uzaklıktadır.� Ekonomi tarım ve hayvancılığa dayalıdır (Şekerpancarı, buğday, arpa ve fasulye ,

arıcılık ve balıkçılık).� Madencilik faaliyetleri gerçekleştirilmekte olan ilçede jips, krom, manganez ve

manyezit rezervleri bulunmaktadır.

48

49

Şekil3.İlçeÖzetBilgileri

1.2.3. Genel Ekonomik Göstergeler

1.2.3.1. Gayri Safi Yurtiçi Has›la (GSY‹H)

Ülke s›n›rlar› içerisinde üretilen mal ve hizmetlerin para birimi cinsindende¤erini ortaya koyan ve ekonomik büyüklük ölçütlerinden biri olan GSY‹H;Erzincan ilinin, Ülkemiz içerisindeki yerini ve geliflmifllik durumunu ölçmektekullanaca¤›m›z önemli referans kaynaklar›ndan biridir.

Bu kapsamda, Erzincan ili GSY‹H rakamlar› incelendi¤inde; 1987 fiyatlarla234.766 milyon TL olan ‹l GSY‹H’s›n›n, % 2,7 oran›nda azal›fl göstererek 2001y›l› itibariyle 228.294 milyon TL düzeyinde gerçekleflmifl oldu¤u görülmekte-dir. Cari fiyatlarla GSY‹H incelendi¤inde ise tam tersi bir durumla karfl›lafl›l-maktad›r.

1987 y›l›nda cari fiyatlarla 234.766 milyon TL olan ‹l GSY‹H’s›, oldukça yük-sek oranda bir art›fl sergileyerek 445.394 milyar TL’ye ulaflm›flt›r. Di¤er yan-dan, 2001 y›l› itibariyle cari fiyatlarla ‹l GSY‹H’s›, Türkiye GSY‹H’s›n›n % 0,3’ünüolufltururken, Do¤u Anadolu Bölgesi GSY‹H’s›n›n % 6,1’ini oluflturmaktad›r.

GGrafik 3. GSYİH’nın Yıllar İtibariyle Değişimi

Kaynak: TÜİK.

50

51

‹l GSY‹H’s›n›n y›llar itibar›yla geliflme h›z› incelendi¤inde; 1987-2001 döne-minde Erzincan ili GSY‹H’s›nda cari fiyatlarla 1997 y›l›nda (% 118,9) ve sabitfiyatlarla 1994 y›l›nda (% 7,8) en yüksek geliflme h›z› yaflanm›flt›r. En düflük ge-liflme h›z›n›n ise cari fiyatlarla 1999 y›l›nda (% 31,0), sabit fiyatlarla 2000 y›l›n-da (- %7,9) yafland›¤› görülmektedir. Erzincan’›n büyüme h›z›n›n 1994 y›l›n-dan sonra Türkiye ortalamas›n›n oldukça alt›nda seyretti¤i, ancak Do¤uAnadolu Bölgesi ile yak›n bir seyir izledi¤i söylenebilir.

Üretilen mal ve hizmetlerin para birimi cinsinden de¤erini ortaya koyan

TTablo 27.Erzincan İli GSYİH’sının Yıllar İtibariyle Gelişimi (1987-2001)(Milyon TL)

YıllarCari Fiyatlarla

GGSYİHCari Fiyatlarla

İİllerin PayıCari FiyatlarlaGGelişme Hızı

1987 FiyatlarıylaGGSYİH

Sabit Fiyatlarlaİİllerin Payı

Sabit FiyatlarlaGGelişme Hızı

Erzincan

2001

445.394.355 0,2 47 228.294 0,2 1,8

Doğu And. Böl. 7267604328 4,1 46,8 3689876 3,4 -1,3

Türkiye 178.412.438.499 100 43,2 109.885.336 100 -7,5

Erzincan

2000

303.041.403 0,2 42,8 224.245 0,2 -7,9

Doğu And. Böl. 4949855201 4,0 54,8 3737895 3,1 4,5

Türkiye 124.583.458.276 100 60,9 118.789.113 100 7,4

Erzincan

1999

212.187.081 0,3 31 243.437 0,2 -3,6

Doğu And.Böl. 3197084402 4,1 52,5 3578252 3,2 -2,0

Türkiye 77.415.272.308 100 48,2 110.645.883 100 -4,7

Erzincan

1998

162.033.327 0,3 86,4 252.588 0,2 3,9

Doğu And. Böl. 2096360250 4,0 89,2 3651785 3,1 2,7

Türkiyee 52.224.945.129 100 81,1 116.113.609 100 3,1

Erzincan

1997

86.938.147 0,3 118,9 243.024 0,2 6,9

Doğu And. Böl. 1107957647 3,8 103,6 3556424 3,1 5,6

Türkiye 28.835.883.135 100 95,2 112.631.203 100 7,5

Erzincan

1996

39.709.818 0,3 84,6 227.252 0,2 1,8

Doğu And. Böl. 544127218 3,7 83,5 3367044 3,2 3,1

Türkiye 14.772.110.189 100 90,3 104.745.151 100 7

Erzincan

1995

21.507.608 0,3 92,9 223.186 0,2 -4,2

Doğu And. Böl. 296593332 3,8 91,7 3266170 3,3 -2,8

Türkiye 7.762.456.071 100 100,7 97.887.800 100 7,2

Erzincan

1994

11.147.639 0,3 102 232.889 0,3 7,8

Doğu And. Böl. 154715790 4,0 92,7 3359502 3,7 -1,0

Türkiye 3.868.429.189 100 95,2 91.320.722 100 -5,5

Erzincan

1993

5.519.343 0,3 80,3 215.955 0,2 -0,6

Doğu And. Böl. 80294476 4,1 72,5 3393968 3,5 0,6

Türkiye 1.981.867.096 100 81,3 96.590.370 100 8

Erzincan

1992

3.061.658 0,3 66,4 217.295 0,2 -1,9

Doğu And. Böl. 46545049 4,3 74,5 3374391 3,8 4,5

Türkiye 1.093.368.045 100 73,5 89.400.745 100 6

Erzincan

1991

1.839.997 0,3 55 221.531 0,3 -2,2

Doğu And. Böl. 26671759 4,2 66,1 3229686 3,8 -2,8

Türkiye 630.116.961 100 60,3 84.352.830 100 0,9

Erzincan

1990

1.187.357 0,3 65,5 226.406 0,3 -1,4

Doğu And. Böl. 16061114 4,1 82,9 3322029 4,0 8,8

Türkiye 393.060.171 100 72,9 83.578.464 100 9,3

Erzincan

1989

717.411 0,3 82,3 229.515 0,3 -2,9

Doğu And. Böl. 8781924 3,9 67,9 3052584 4,0 -2,2

Türkiye 227.324.008 100 75,9 76.498.311 100 0,3

Erzincan

1988

393.559 0,3 67,6 236.476 0,3 0,7

Doğu And. Böl. 5230519 4,0 71,2 3120143 4,1 2,2

Türkiiye 129.224.505 100 72,9 76.306.292 100 2,1

Erzincan

1987

234.766 0,3 0 234.766 0 0

Doğu And. Böl. 3054348 4,1 0 3054348 4,1 0

Türkiye 74.721.925 100 0 74.721.925 0 0Kaynak: TÜİK

ve ekonomik büyüklük ölçütlerinden biri olan GSY‹H’y› oluflturan sektörlerinGSY‹H içerisindeki a¤›rl›¤›, ülkenin ya da bölgenin üretim yap›s› hakk›nda bi-ze bilgi veren en önemli kaynaklardand›r.

Bu çerçevede, GSY‹H’n›n iktisadi faaliyet kollar›na göre da¤›l›m› incelen-di¤inde; 1987 y›l› itibariyle (cari fiyatlarla) en yüksek pay›n % 31,8 ile tar›msektörüne ait oldu¤u, bunu % 18,1 ile ulaflt›rma ve haberleflme, % 12,0 ile ti-caret, % 7,8 ile sanayi ve % 3,3 ile inflaat sektörünün izledi¤i görülmektedir.Ülke geneline bak›ld›¤›nda ise % 68,7 oran› ile birinci s›rada yer alan hizmet-ler sektörünü s›ras›yla sanayi (% 22,4), tar›m (% 8,8) ve madencilik (% 1,0) sek-törleri izlemektedir. Buradan da görülece¤i üzere GSY‹H’n›n iktisadi faaliyetkollar›na göre da¤›l›m›nda Erzincan ili, üretim noktas›nda Türkiye genelinebenzer bir yap› sergilememektedir. Türkiye geneli sanayi a¤›rl›kl› bir yap› ser-gilerken, Erzincan ili tar›m a¤›rl›kl› bir yap› ortaya koymaktad›r.

1987-2001 döneminde sektör paylar›n›n y›llar itibariyle geliflimi incelendi-¤inde; tar›m, ticaret ve ulaflt›rma-haberleflme sektörlerinin GSY‹H içerisinde-ki paylar›nda artma görülmektedir. ‹nflaat sanayinde de bu sektörlerde ol-du¤u gibi 1995 y›l› hariç art›fl söz konusudur. Sanayi sektöründe ise 1998 y›l›-na kadar görülen art›fl, 1999 y›l›nda yaflanan ekonomik krizle birlikte (- %33,7)

TTablo 28.Erzincan İli GSYİH’sının Sektörlere Göre Dağılımı(2001)

Sektörler

Erzincan

Değer(Milyon TL)

SektörPayları

%

Gelişme Hızı%

1. Tarım 141.713.098 31,8 33,4

a. Çiftçilik ve hayvancılık 140.324.806 31,5 33,5 b. Ormancılık 860.403 0,2 19,2

c. Balıkçılık 527.890 0,1 32,6

2. Sanayi 34.875.627 7,8 52,5

a. Madencilik ve taşocakçılığı 124.162 0 -93,8b. İmalat sanayi 25.178.347 5,7 46,1

c. Elektrik, gaz, su 9.573.118 2,1 164,2

3. İnşaat 14.917.895 3,3 101,4

4. Ticaret 53.518.072 12,0 51,8 a. Toptan ve perakende ticaret 47.105.919 10,6 48,5

b. Otel, lokanta hizmetleri 6.412.153 1,4 81,1

5. Ulaştırma ve Haberleşme 80.470.166 18,1 69,6

6. Mali kuruluşlar 7.011.015 1,6 27,6 7. Konut sahipliği 12.690.172 2,8 76,5

8. Serbest meslek ve hizmetler 3.464.133 0,8 50,9

9. (Eksi) İzafi banka hhizmetleri 6.390.997 1,4 146,8

10. Sektörler Toplamı (1--9) 342.269.182 76,8 47,8 11. Devlet hizmetleri 99.969.695 22,4 45,3

12. Kâr amacı olmayan özel hiz.ku. 0 0 0

13. Toplam (10+11+12) 442.238.877 99,3 47,2

14. İthalat vergisi 3.155.478 0,7 20,8 GSYİH (Alıcı Fiyatlarıyla) (13+1) 445.394.355 100 47 Kaynak: TÜİK

52

53

tersine dönmüfltür. Bu düflüfl 2000 y›l›nda da - %6,3 oran›nda devam etmifl-tir. 2001 y›l›nda di¤er y›llara göre önemli oranda art›fl (%52,5) yaflansa da,1998 y›l›ndaki rakam›na ulafl›lamam›flt›r.

‹lin GSY‹H’s›na alt sektörler itibariyle bak›ld›¤›nda ise; 2001 y›l›nda 34,9 tril-yon TL (cari fiyatlarla) olarak gerçekleflen sanayi sektörü has›las› içinde enfazla pay % 72,2 ile imalat sanayisine ait olup, imalat sanayini s›ras›yla % 27,4ile elektrik, gaz, su, % 0,4 ile madencilik ve taflocakç›l›¤› has›lalar› izlemekte-dir.

Tar›m sektör pay›n›n di¤er sektörlere göre daha fazla oldu¤u ve bu payyap›s›yla sektörel da¤›l›m› nispi olarak tar›m a¤›rl›kl› bir yap› gösteren ‹lde, sa-nayi sektörü içerisinde imalat sanayi oran›n›n oldukça yüksek olmas› dikkatçekicidir.

Gayrisafi yurtiçi has›lan›n illere sektörel da¤›l›m› 2001 sonras› dönemdeyay›nlanmamaktad›r. Buna karfl›l›k GAKD’in ana sektörlere göre da¤›l›m› ‹‹BSDüzey II’ye göre TÜ‹K taraf›ndan yay›nlanm›flt›r. Buna göre Erzincan’›n daiçinde yer ald›¤› TRA1 Bölgesinde tar›m›n pay›, 2004’te %23,5’ten 2008’de%16,8’e gerilemifltir. Sanayinin pay› ise %17,5’ten %16,9’a gerilemifltir. Bölge-de artan gelirin daha çok hizmetler sektörüyle gerçekleflti¤i görülmektedir.Benzer durum Türkiye geneli için de geçerlidir. Bölge için geçerli olan bu du-rumun Erzincan için de geçerli olaca¤› söylenebilir. Bununla birlikte Erzin-can’da hala tar›m›n pay›n›n yüksek olmas›, üretim potansiyeli düflük olan sa-nayi aleyhine bir durum olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r.

GGrafik 4. Yıllar İtibariyle Erzincan İli GSYİH’da Tarım ve Sanayi Sektörü Dağılımı

Kaynak: TÜİK

1.2.3.2. Kifli Bafl›na Gayri Safi Yurtiçi Has›la (KBGSY‹H)

Nüfus ile yak›ndan ilgili olan kifli bafl›na düflen GSY‹H, nüfus de¤iflimlerin-den oldukça fazla etkilenen bir faktördür. Di¤er bir ifadeyle, kifli bafl›naGSY‹H de¤eri nüfustaki art›fl veya azal›fla paralel olarak de¤iflebilmektedir.2001 y›l› verilerine göre GSY‹H s›ralamas›nda 62. s›rada yer alan Erzincan ili,kifli bafl›na GSY‹H s›ralamas›nda 57. s›rada bulunmaktad›r. Bu durum Erzin-can ili nüfusunun di¤er illere göre daha az olmas› ile de aç›klanabilir.

2001 y›l› kifli bafl›na GSY‹H verilerine göre, Türkiye genelinde 57. s›rada olanErzincan, Do¤u Anadolu Bölgesi’ndeki iller içerisinde 4. s›rada yer almaktad›r.Erzincan ilinde 2001 y›l›nda gerçekleflen 1.158 Dolar tutar›ndaki kifli bafl›nadüflen GSY‹H rakam› ülke düzeyinin % 54’ü seviyesindedir. Do¤u Anadolu Böl-gesi’ndeki tüm illerin de¤eri Türkiye de¤erinin alt›nda olup, bölgede kifli bafl›-na GSY‹H’n›n en yüksek oldu¤u il Elaz›¤ olurken, en düflük oldu¤u il A¤r›’d›r.

Erzincan ilinde kifli bafl›na GSY‹H rakamlar› Dolar baz›nda incelendi¤inde;1987 y›l›nda 897 Dolar olan kifli bafl›na GSY‹H’n›n y›llar itibariyle art›fl göstere-rek, 1998 y›l›nda 2.247 Dolarla en yüksek de¤erine ulaflm›fl oldu¤u, 1998 y›-l›ndan sonra da düflüfle geçti¤i görülmektedir. Ancak, TL baz›nda incelendi-¤inde ise tam tersi bir durumla karfl›lafl›lmaktad›r. 1987 y›l›nda 782.530 TL olan

TTablo 30.Erzincan İli Kişi Başı GSYİH’nın Dağılımı

Yıllar Değer TLGelişme Hızı

Dolar%

2001 1.403.174.842 46 1.158

2000 960.925.798 24,5 1.5301999 771.589.386 32,5 1.826

1998 582.158.455 88,5 2.247

1997 308.899.241 123,8 2.022

1996 138.048.601 86,5 1.6921995 74.033.968 94,6 1.603

1994 38.042.265 103,5 1.295

1993 18.696.581 81,4 1.673

1992 10.305.767 67,3 1.4771991 6.160.924 55,6 1.458

1990 3.958.873 65,4 1.503

1989 2.394.161 82,4 1.118

1988 1.312.441 67,7 919 1987 782.530 0 897

Kaynak: TÜİK

TTablo 29.Gayrisafi Katma Değerin Ana Sektörlere Göre Dağılımı (%)

İktisadi faaliyet kolları2004 22005 2006 22007 2008

TR TRA1 TR TRA1 TR TRA1 TR TRA1 TR TRA1Tarım 10,7 23,5 10,6 21,9 9,4 18,9 8,5 17,5 8,5 16,8

Sanayi 28,0 17,5 28,0 17,0 28,2 16,8 27,8 16,4 27,2 16,9

Hizmetler 61,3 59,0 61,3 61,0 62,4 64,3 63,7 66,2 64,3 66,4

Gayrisafi katma değer 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0Kaynak: TÜİK

54

55

kifli bafl›na GSY‹H y›llar baz›nda art›fl göstererek 2001 y›l›nda 1.403 milyon TLolarak gerçekleflti¤i görülmektedir.

1.2.3.3. ‹stihdam›n Sektörel Da¤›l›m›

‹lin yap›sal durumunu anlamak aç›s›ndan önemli göstergelerden biri olanistihdam›n sektörel da¤›l›m›, illerin temel ekonomik faaliyetlerinin yap›s›n› daortaya koymakta yararlan›lan önemli verilerden biridir. Erzincan’da sosyo-ekonomik geliflmeyle birlikte, toplam istihdam içinde tar›m sektörünün pay›göreli olarak gerilerken, sanayi ve hizmetler sektörlerinin pay› artmaktad›r.Bununla birlikte, iktisadi faaliyetlerin geliflmesi ve çeflitlilik göstermesiyle gelirve refah düzeyinin artmas›na paralel olarak, ticaret ve mali kurumlarda ça-l›flan kesimin pay› da göreli olarak artmaktad›r. Di¤er istihdam de¤iflkenle-rinden, ücretli çal›flanlar›n ve iflverenlerin toplam istihdam içindeki pay›n›n

GGrafik 5. Kişi Başı GSYİH(TL)

Kaynak: TÜİK

TTablo 31.Türkiye Geneli ve Doğu Anadolu Bölgesi Kişi Başı GSYİH İl Sıralaması(2001)

Doğu Anadolu BölgesiSıralaması

Türkiye Sıralaması İllerKişi Başına Düşen GSYİH

TL Gelişme Hızı ((%)1 36 Elazığ 2.064.519.948 45,9

2 41 Tunceli 1 919 277 306 53,5

3 51 Malatya 1 715 909 399 46,6

4 57 Erzincan 1.403.174.842 46,0 5 64 Erzurum 1.285.589.548 41,0

6 71 Kars 1.072.957.473 50,7

7 72 Van 1 040 895 400 48,3

8 73 Iğdır 1 035 372 588 41,2 9 75 Ardahan 1 020 420 900 53,5

10 76 Hakkari 1.012.347.985 43,7

11 77 Bingöl 963.049.026 43,9

12 78 Bitlis 782.259.083 41,1 13 80 Muş 700 297 377 53,8

14 81 Ağrı 688.325.573 33,0 Kaynak: TÜİK

artmas› ise, ifl hacminin genifllemesi ve iktisadi faaliyetlere kat›l›m›n yayg›nl›-¤› anlam›na gelmektedir. Yine, ücretli çal›flanlar içinde kad›nlar›n oran›, ka-d›nlar›n çal›flma hayat›na ve ekonomik faaliyetlere kat›l›m› yan›nda, sosyalgeliflmiflli¤i de aç›klamaktad›r.12

TRA1 bölgesinde istihdam›n sektörel da¤›l›m›na bak›ld›¤›nda, bölgeninTürkiye geneli istihdam yap›s›ndan önemli oranda farkl›laflt›¤› görülmektedir.2010 y›l›nda ülke genelinde istihdamda hizmetler sektörü % 50 pay ile birin-ci s›radayken, TRA1 Düzey 2 Bölgesinde %56’l›k oranla tar›m sektörü öndegelmektedir. Halen daha istidamda tar›m sektörünün a¤›rl›¤› söz konusudur.‹stihdam edilenlerin sektörel da¤›l›m› ekonomik yap›y› yans›tmas› bak›m›n-dan önemlidir.

Sanayi sektörü istihdam› ise Türkiye ortalamas›n›n oldukça alt›nda seyret-mektedir. Bu da bölgede sanayi sektörünün çok zay›f düzeylerde olmas›nave nüfusun ço¤unlu¤unun k›rsal kesimde yaflamas›na ba¤lanabilir. Hal böy-le olunca hizmet sektörü de fazla bir geliflme kaydedememifl ve sektör istih-dam pay› düflük düzeylerde kalm›flt›r. ‹stihdamda tar›m sektörünün fazlal›¤›-na ba¤l› olarak TRA1 bölgesi ve Erzincan’da iflsizlik oranlar› Türkiye ortalama-s›n›n alt›nda kalm›flt›r. Gelecek dönemlerde bölgede istihdam art›fl› sa¤laya-cak yat›r›mlar›n teflvik edilmesi bir yandan istihdam› ve katma de¤er art›fl›n›sa¤larken, di¤er yandan nüfusun bölgede kalmas›na ve talep art›fl›na im-kan sa¤layabilecektir.

Erzincan ilinde tar›mda çal›flanlar›n oran› oldukça yüksek olmas›na ra¤-men, tar›msal verimlili¤in düflük olmas› nedeniyle tar›mdan elde edilen geliristenen seviyelerde gerçekleflmemektedir. Sanayi sektöründe ise istihdamoran› oldukça düflük olmas›na ra¤men, elde edilen gelir tar›ma göre dahayüksektir.

Bu kapsamda, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 2007 y›l›ndan, 2009 y›-l›na kadar olan y›ll›k verileri incelendi¤inde; Erzincan ilindeki toplam sigorta-l›lar›n, Türkiye genelinde kay›tl› sigortal›lar›n % 0,2’sini oluflturdu¤u görülmek-tedir. Bu 2009 y›l› nüfus oran›na (% 0,3) da oldukça yak›n bir orand›r.

TTablo 32.TRA1 Bölgesi İstihdam Edilenlerin Sektörel DağılımlarıBin %

TRA1 (Erzurum, Erzincan,Bayburt)

Toplam Tarım Sanayi* Hizmet Tarım Sanayi* Hizmet

2009 348 188 29 131 54,1 8,3 37,6

2010 354 200 28 126 56,3 8,0 35,6

Türkiye Toplam Tarım Sanayi* Hizmet Tarım Sanayi* Hizmet2009 21.277 5.240 5.385 10.652 24,6 25,3 50,1

2010 22.594 5.683 5.927 10.985 25,2 26,2 48,6 *İnşaat sektörü sanayi içerisinde değerlendirilmiştir.Kaynak: TÜİK Bölgesel göstergeler 2010, TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt s.77

12 D‹NÇER, B., ÖZASLAN, M., KAVASO⁄LU, T., ‹llerin ve Bölgelerin Sosyo-Ekonomik Geliflmifllik S›ralamas›(2003), DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›), 2003, S 67-68.

56

57

TTablo33

.HB*

Alınanİşyerlerininve

Sigorta

lıların

FaaliyetGruplarınaGöre

Dağılımı

2007

Erzinc

an

2007

TürkiyeToplam

2008

Erzinc

an

20008

Türkiye

22009

Erzinc

an

2009

Türkiye

Sektör*

İşyeri

Sayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeriSayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeri

Sayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeriSayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeri

Sayısı

Sigorrta

lııSayısı

İşyeriiSayısıı

Sigoorta

lıSayısı

Tarım

,Ormanc

ılıkve

Balıkçılık

37405

9.943

85.578

38384

10.695

92.004

54481

12.185

98.359

Madenc

ilikve

Taşoca

kçılığı

27642

4.667

106.004

39581

4.890

112.335

39632

5.310

115.934

İmalat

277

2.003

229.017

2.824.455

275

2.295

203.244

2.182.789

292

2.029

207.251

2.137.655

İnşaat

367

3.542

153.268

1.247.970

373

4.839

148.635

1.238.888

389

5.564

149.331

1.227.698

SuTemini;Ka

nalizasyon

,Atık

Yöne

timi

vveİyileştirm

eFaaliyetleri

25356

3.862

86.722

23341

3.937

86.272

24316

4.155

84.308

ToptanVe

Perakend

eTic

aret;Motorlu

Kara

Taşıtlarınınve

Motosikletlerin

Ona

rımı

450

1.933

270.283

1.141.840

490

2.499

308.469

1.362.684

522

2.523

323.468

1.405.170

Bilgiveİletişim

36

1.228

10.716

2884

26.075

212.691

25111

23.429

192.671

Kültür,Sana

t,Eğlenc

e,D

inlenc

eve

Spor

19114

17.668

129.082

147

563

61.544

324.864

117

442

53.679

284.898

Ulaştırm

ave

Depolama

170

1.201

93.397

615.344

154

1.037

77.373

564.881

192

933

85.566

596.176

Kona

klamave

YiyecekHizm

eti

Faaliyetleri

--

--

3013

621

.985

179.397

8567

435

.972

250.863

Mesleki,BilimselveTeknikFaaliyetler

171

793

115.263

758.244

132

702

61.944

388.406

131

992

68.259

430.887

Diğer

453

3.465

218.042

1.499.435

379

3.324

241.457

2.057.778

445

3.916

247.703

2.205.583

TOPLAM

1.999

14.460

1.11

6.638

8.50

5.390

2.108

16.785

1.17

0.248

8.80

2.989

2.315

18.613

1.21

6.308

9.030.202

HB:HizmetBelgesi.Kaynak:SG

Kverilerindenderlenm

iştir.

TTablo34

.İmalatSana

yiAltSektörlerBazınd

aİşyeriSayısı

2007

Erzinc

an

2007

TürkiyeToplam

2008

Erzinc

an

2008

Türkiye

2009

Erzinc

an

2009

Türkiye

İşyeri

Sayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeriSayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeri

Sayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeriSayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeri

Sayısı

Sigorta

lıSayısı

İşyeri

Sayısı

Sigorta

lıSayısı

İMALAT

SANAYİ

277

2.00

322

9.01

72.82

4.45

527

52.29

520

3.24

42.18

2.78

929

22.02

920

7.25

12.13

7.65

5GıdaÜrün

leriİmalatı

9699

032

.494

294.87

810

51.23

234

.612

326.80

611

31.05

736

.674

338.59

2İçec

ekİmalatı

12

455

9.95

01

247

110

.103

12

521

10.630

TütünÜrün

leriİmalatı

00

122

13.997

00

117

13.687

00

128

12.145

TekstilÜrün

leriİmalatı

00

13.196

374.35

92

314

.275

336.35

33

3814

.197

331.43

8Giyim

Eşya

larıİmalatı

1022

32.572

434.99

28

157

28.915

398.42

012

102

26.764

358.11

6Derive

İlgiliÜrün

lerİmalat

11

1.92

020

.548

11

4.52

439

.181

00

4.54

237

.241

Ağaç,AğaçÜrün

lerive

MantarÜr.

4216

511

.302

58.279

4922

911

.475

58.323

4917

810

.965

56.160

Kağıtve

KağıtÜrün

leriİmalatı

00

1.79

434

.075

00

1.86

933

.850

00

1.87

834

.820

KokKö

mürüve

Petro

lÜrün.

İm.

00

369

8.29

10

035

98.50

40

035

18.05

2Kimya

salÜrünleriİmalatı

--

--

13

4.07

170

.757

23

4.14

071

.501

Ecza

veKimyeviMaddelerSana

yii

24

4.06

082

.459

--

--

--

--

Eczacılıkve

Ecz.İlişkinMal.İm.

--

--

00

484.62

70

090

5.15

8Ka

uçuk

vePlastikÜrün

lerİm.

11

--

430

9.68

312

4.91

94

2710

.045

127.45

8Metalik

Olmaya

nÜrün

lerİma.

--

1.88

331

.384

2020

011

.169

168.74

720

210

11.210

163.38

4An

aMetalSana

yi-

-24

173

6.05

411

8.46

017

146

7.04

611

8.10

9ElektrikliTeçhizatİmalatı

1245

9.78

111

8.55

64

287.50

382

.748

526

7.02

779

.782

Makine

veEkipmanİmalatı

--

--

1133

10.512

153.11

813

4311

.223

143.19

5Motorlu

Kara

TaşıtıVeRö

morkİm.

--

--

00

1.44

836

.772

00

1.67

540

.524

DiğerU

laşım

Araçlarıİmalatı

--

--

116

1.91

947

.835

114

1.75

938

.841

Mobilyaİmalatı

1022

16.067

106.38

52

33.28

920

.636

23

5.54

129

.942

Elk.Gaz,Buha

rveHava

.Sis.Üret.D

a.

3918

245

.144

99.045

4717

645

.690

103.59

2Diğerİmalatlar

735

14.907

131.72

93

35.78

729

.898

34

5.78

528

.975

Taş,ToprakKilvs.Denİmalat

2018

110

.761

172.85

3-

--

--

--

-Metallere

MüteallikEsasEnd.

212

2.43

788

.176

--

--

--

--

MetaldenEşya

İm.(M

akine

Hariç)

3311

427

.483

307.99

1-

--

--

--

-Makine

İmalVeTamira

tı7

3823

.453

232.27

9-

--

--

--

-Mün

akaleCihazlarıİmali

3337

123

.961

303.27

4-

--

--

--

-Kaynak:SG

K.

58

59

2009 y›l› sonu verileri çerçevesinde; Erzincan ilinde hizmet belgesi alan2.315 iflyerinde, 18.613 sigortal› çal›flmaktad›r. Bu iflyerlerinden imalat sektö-ründe faaliyet gösteren 292’si, 2.029 çal›flan istihdam etmektedir. ‹l’de kay›t-l› iflyerlerinin % 12,6’s› imalat sanayinde faaliyet gösterirken, bu oran Türkiyegenelinde imalat sanayinde faaliyet gösteren iflletmelerin % 0,1’ini olufltur-maktad›r.

Erzincan imalat sanayi istihdam›na bakt›¤›m›zda ise istihdam daha çokg›da sanayi imalat›nda yo¤unlaflm›flt›r. ‹malat sanayinden sonra istihdam›ns›ras›yla; metalik olmayan ürünler imalat›, a¤aç, a¤aç ürünleri ve mantarürünleri, elektrik, gaz, buhar ve hava. sis. üretimi, ana metal sanayi ve giyimeflyas› imalat› alanlar›nda yo¤unlaflt›¤› görülmektedir. Ülke genelinde iseimalat sanayinde kay›tl› istihdam›n büyük bir k›sm› tekstil ve g›da sanayindeistihdam edilmektedir. Buradan da görüldü¤ü üzere imalat sanayi istihdam›-n›n büyük bir k›sm› emek yo¤un iflletmelerde faaliyet göstermektedir.

Erzincan ilinde SGK kay›tlar›na göre kamu sektöründeki istihdam, 2009 y›-l› sonu itibariyle toplam 4.237 kifli olup istihdam›n % 11’ini olufltururken, özelsektörde istihdam edilenler 14.376’l›k toplam› ile Erzincan ili istihdam›n›n% 39’unu meydana getirmektedir.

SGK verilerinin yan› s›ra Ülkemizdeki iflgücüne iliflkin önemli çal›flmalar yü-rüten Türkiye ‹fl Kurumu (‹fiKUR) taraf›ndan; Erzincan ilinin iflgücü piyasas›ncaihtiyaç duyulan meslekleri belirlemek, önümüzdeki dönemlerde istihdam ar-t›fl› veya azal›fl› beklenen meslekleri tespit etmek üzere 2009 y›l›nda iflyerleri-ne “‹flgücü Piyasas› Bilgileri Anketi” yapt›r›lm›flt›r.

Erzincan il s›n›rlar› içerisinde faaliyet gösteren 161 adet iflyeri (Tar›m sektö-ründe 12, sanayi sektöründe 36, inflaat sektöründe 25 ve hizmetler sektörün-de 88 iflyeri) ile anket yap›lm›flt›r. Yap›lan anketle; ihtiyaç duyulan ve duyu-lacak meslekler ile iflgücü piyasas›ndaki geliflmeler tespit edilmeye çal›fl›lm›fl-t›r. Buna göre; aç›k ifllerin % 33,3’ünün tar›m sektöründe, % 66,6’s›n›n ise sa-

GGrafik 6. Kamu ve Özel Sektördeki İstihdam Dağılımının KarşılaştırmasıTürkiye (2009) Erzincan (2009)

Kaynak:SGK

nayi sektöründe oldu¤u tespit edilmifltir. Hizmet ve ‹nflaat sektöründe iseaç›k ifl bulunmamaktad›r.

‹stihdam art›fl› veya azal›fl› beklenen mesleklerin sektörel da¤›l›m›na bak›l-d›¤›nda; toplamda en fazla istihdam art›fl› beklenen sektörlerin; toptan veperakende ticaret ile ulaflt›rma, depolama ve haberleflme oldu¤u görül-mektedir.

Temininde güçlük çekilen mesleklerin pazarlama sorumlusu (al›flverifl mer-kezi), akaryak›t sat›fl eleman› (pompac›), ambalajc› (makine ile) oldu¤u, ay-r›ca g›da mühendisi ve ekmek piflirme ustas›na da ihtiyaç duyuldu¤u belir-tilmifltir. Temininde güçlük çekilen mesleklerin, mesleki nitelik ve beceri ge-rektiren meslekler olmas› di¤er dikkat çekici bir noktad›r.

Di¤er yandan, anket sonucunda toplam istihdam›n bir y›l sonra % 1,8 ora-n›nda artaca¤› öngörüsünde bulunulmufltur. Bu art›fl›n 10 ve daha fazla kifliçal›flt›ran iflyerlerinde % 1,7 oran›nda artaca¤› öngörülürken, 9 ve daha azkifli çal›flt›ran iflyerlerinde ise istihdam›n % 3,8 oran›nda azalaca¤› tahminedilmektedir.13

Erzincan imalat sanayinin önemli sorunlar›ndan birisi nitelikli iflgücüneulaflmada yaflanan problemlerdir. Erzincan; ilçelerinden ve daha az gelifl-mifl çevre il ve ilçelerden niteliksiz iflgücü göçü almakta, ilde yetiflen nitelikliiflgücü ise ilin sosyo-ekonomik geliflmifllik düzeyinin yetersizli¤inden ötürü da-ha geliflmifl illere göç etmektedir. ‹flgücü niteli¤inin sanayinin beklentileri ileuyuflmamas› özellikle emek yo¤un ve nitelikli insan kayna¤› gerektiren sana-yi dallar›nda üretimde verimlili¤i düflüren faktörlerden birisini teflkil etmekte-dir.14

‹stihdamda tar›m sektörünün fazlal›¤›na ba¤l› olarak TRA1 bölgesi ve Er-zincan’da iflsizlik oranlar› Türkiye ortalamas›n›n alt›nda kalm›flt›r. Gelecek dö-nemlerde bölgede istihdam art›fl› sa¤layacak yat›r›mlar›n teflvik edilmesi biryandan istihdam› ve katma de¤er art›fl›n› sa¤larken, di¤er yandan nüfusunbölgede kalmas›na ve talep art›fl›na imkan sa¤layabilecektir.

13 ‹fiKUR, Erzincan ‹li ‹flgücü Piyasas› Araflt›rmas› Sonuç Raporu, 2009, Ankara.14 PROGEM, Kuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans› 2010 Y›l› Do¤rudan Faaliyet Deste¤i Program›

Erzincan Sanayi Envanteri ve Stratejisi Projesi Faaliyet Sonuç Raporu, Mart 2011, Erzincan., S 3.

60

61

1.3. TARIM SEKTÖRÜ

Erzincan ili Do¤u Anadolu Bölgesi Yukar› F›rat Havzas› içerisinde yer al›r.Etraf› da¤larla çevrili olan ilin mikro klima iklim özelli¤i gösteren bir yap›s› sözkonusudur. Ekonomisi a¤›rl›kl› olarak tar›ma dayal›d›r. ‹lin ova kesimiyle yük-sek da¤l›k bölgeleri aras›nda tar›msal faaliyetler aç›s›ndan farkl›l›klar mev-cuttur. Da¤l›k kesimde hayvanc›l›k ön planda iken ovada bitkisel ürünler ye-tifltirilmektedir.

Erzincan ovas›nda çeflitli tar›msal ürünlerin yetifltirilmesi mümkündür. Ençok ekimi yap›lan ürünler bu¤day, arpa, flekerpancar›, kuru fasulye ve yembitkileridir. fieker pancar› ve kuru fasulye üretimi Türkiye üretim pay› aç›s›n-dan önemli yer tutmakta iken, di¤er ürünlerin üretimi daha çok ilin ihtiyaç-lar›n› karfl›lamaya yöneliktir.

Do¤u Anadolu Bölgesi’nde iklim yap›s› bak›m›ndan ayr› bir yere sahipolan Erzincan, bu iklim yap›s› nedeniyle tar›m ürünleri çeflitlili¤i bak›m›ndanön plana ç›kmaktad›r. Erzincan tarla bitkileri aç›s›ndan çevre illere göre fark-l› bir çeflitlilik sergilerken, meyvecilik ve sebzecilik sektöründe de üretti¤iürünler aç›s›ndan nispi üstünlü¤e sahiptir. Son y›llarda yap›lan gerek e¤itimve yay›m, gerekse demonstrasyon çal›flmalar›n›n sonuçlar› al›nmaya baflla-m›flt›r. Özellikle Merkez ilçe ve Üzümlü ilçesinde sebzecilik büyük bir h›zla ya-y›lmaya bafllam›flt›r. Sebzecilik alan›nda, yaz sezonunda kendi ihtiyac›n› kar-fl›layabilmesinin yan› s›ra, Erzincan, bölgedeki di¤er illere baflta domates,kavun, karpuz ve salatal›k olmak üzere çeflitli sebzeleri pazarlayabilecek du-rumdad›r. Özellikle son birkaç y›lda ilde h›zla yayg›nlaflmaya bafllayan ba-s›nçl› sulama sistemleri (G›da, Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakanl›¤›) K›rsal Kalk›nmaDestekleri sayesinde hem üretim ve kalitenin artmas› sa¤lanm›fl hem de has-tal›k ve zararl› kontrolü kolaylaflm›flt›r. Yap›lan çal›flmalar Erzincan’› bölgeninsebzecilik merkezi haline getirmeyi amaçlamaktad›r.

Son y›llarda tar›m sektöründe yap›lan yat›r›mlarla sulanabilir tar›m toprak-lar› oran› giderek artmaktad›r. Bunun yan› s›ra kullan›m› giderek artan ba-s›nçl› sulama sistemleri, tar›m sektöründe verim ve kalitenin artmas› noktas›n-da büyük katk›lar sa¤lam›flt›r.

1.3.1. Tar›msal Arazinin Yap›s›

Erzincan ili toplam 1 190 300 hektarl›k bir alana sahiptir. ‹lde mevcut ala-n›n kullan›m amac›na göre da¤›l›m› tabloda yer almaktad›r. Bu alan›n202.704 hektar› tar›m alan›, 452.562 hektar› çay›r ve mera olarak kullan›lmak-tad›r. 2011 y›l›nda ilde 104.395 hektarl›k alanda ekim yap›lm›fl, 42 900 hektar-l›k alan ise nadasa b›rak›lm›flt›r. 2 606 hektar alanda meyvecilik, 2 955 hek-tar alanda sebzecilik ve 865 hektar alanda da ba¤c›l›k yap›lmaktad›r.

‹lin tar›m arazilerinin büyük bir k›sm› F›rat Nehri, Tercan ve Erzincan Baraj-lar› vas›tas›yla sulanmaktad›r. Sulanabilir tar›m alan› ise 137.839 hektar olup,bunun 96.441 (yaklafl›k %70’i) hektar› sulanan tar›msal aland›r. Bu arazinin de69.698 hektar› kamu yat›r›mlar› vas›tas›yla sulan›rken, 26.743 hektar› ise hal-k›n kendi çabas›yla sulanmaktad›r. Erzincan Baraj› sulama kanallar›n›n ta-mamlanmas›yla daha düzenli sulama imkan›na kavuflacak olup, sulanma-yan tar›m arazisi kalmayacakt›r.

Tabloda görüldü¤ü üzere arazi da¤›l›m›nda s›ras›yla en fazla tar›m alan›-na sahip ilçeler Merkez, Tercan ve Refahiye iken, en az tar›m alan› ise Otluk-beli, ‹liç ve Kemaliye’dedir. Sahip olduklar› çay›r ve mera varl›¤› ile do¤ruorant›l› olarak en fazla hayvan varl›¤›na (bbafl+kbafl) sahip ilçeler ise Mer-kez, Tercan, Çay›rl› ve ‹liç’tir.

1.3.2. Tar›msal ‹flletmelerin Yap›s›

Erzincan’da bulunan 26.251 tar›msal iflletmeden; 22.438 (% 85,5) iflletmeyaln›z kendi arazilerini ifllemekte iken, 2.680 (% 10,2) iflletme ise karma(mülk+kira) olarak arazileri ifllemektedir. Kendi arazisini iflleyen iflletmeler

Tablo 36.Erzincan İli Arazi Varlığının İlçeler İtibariyle Genel Dağılımı(2010)

İlçe AdıYüzölçümü

(ha)

Tarım Alanı Orman ve Fundalık Çayır ve Mera Tarım Dışı Arazi

Miktar((ha)

Oran((%)

Miktar((ha)

Oran((%)

Miktar((ha)

Oran((%)

Miktar((ha)

Oran((%)

İl Toplamı 1.190.300 202.704 17 106.534 9 452.562 38 428.500 36

Merkezz 175.600 46.776 26,6 304 0,2 106.285 60,5 22.235 12,7

Çayırlı 123.000 21.111 17,2 1.356 1,1 56.233 45,7 44.300 36

İliç 139.700 5.920 4,2 27.335 19,6 31.015 22,2 75.430 54

Kemah 235.400 24.524 10,4 5.110 2,2 78.841 33,5 126.925 53,9

Kemaliye 116.800 4.372 3,7 20.217 17,3 28.561 24,5 63.650 54,5

Otlukbeli 25.000 7.076 28,3 5.496 22 3.378 13,5 9.050 36,2

Refahiye 174.600 36.211 20,7 29.996 17,2 63.793 36,5 44.600 25,5

Tercan 159.200 40.508 25,4 10.143 6,4 71.679 45 36.870 2,2

Üzümlü 41.000 16.206 39,5 6.577 16 12.777 31,2 5.440 13,3Kaynak: EGTHİM, 2011.

Tablo 35.Erzincan İlinde Arazinin Kullanım Biçimlerine Göre DağılımıArazi Kullanım Şekli Miktar (ha) (%)

Tarım Allanı 202.704 17

- Ekilen 104.395 51.5

- Nadas 42.900 21.2 - Sebze Bahçeleri 2.955 1.5

- Bağlar 865 0.4

- Meyve Ağaçlarının Kapladığı Alan 2.606 1.2

- Tarıma Elverişli Olduğu Halde Kullanılmayan Arazi 48.983 24.2 Çayır ve Mera 452.562 38

Orman ve Fundalık 106.534 9

Diğer Araziler 428.500 36

TOPLAM ALAN 1.190.300 100Kaynak: Erzincan Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü (EGTHİM), 2011.

62

63

1.279.510 dekar (%88.3) araziyi tasarruflar›nda bulundurmaktad›rlar. 717adet iflletme ortakç›l›kla, 416 iflletme ise kirac›l›kla ifltigal etmektedir.

Erzincan’daki tar›msal iflletmeler genelde bitkisel ve hayvansal üretimi bir-likte (karma) yürütmekte olup, oran› % 78’i bulmaktad›r. Geriye kalan ifllet-melerin % 21’i sadece bitkisel üretim, % 1’i ise sadece hayvanc›l›kla u¤rafl-maktad›rlar.

‹ldeki tar›msal iflletmelerin % 66’s› 50 dekardan küçük arazilere sahiptir.Türkiye’de ortalama iflletme büyüklü¤ü 59.9 dekar iken, Erzincan’da 55.2dekard›r. Hem 50 dekardan küçük iflletmelerin oran› hem de iflletme büyük-lü¤ü aç›s›ndan Erzincan ili, ülke ortalamas›na yak›n de¤erlere sahiptir.

1.3.3. Tar›msal Üretim

1.3.3.1. Bitkisel Üretim

Tarla Bitkileri Üretimi:

Tarla bitkileri içerisinde tah›llar, baklagiller, endüstri bitkileri, ya¤l› tohum-lar, yumrulu bitkiler ve yem bitkileri yer almaktad›r. Türkiye’de tar›m alanlar›içerisinde ekilifl alan› bak›m›ndan en büyük pay› tarla bitkileri almaktad›r.Tarla bitkileri içerisinde de ekilifl ve üretim bak›m›ndan en genifl pay› tah›llaralmakta, daha sonra ise baklagiller ve endüstri bitkileri gelmektedir.

Tablo incelendi¤inde Erzincan’da, bu¤day, arpa, yonca, fl.pancar›, fa-sulye ve korungan›n ekilifl alan› aç›s›ndan en fazla ekilen ürünler oldu¤u gö-

TTablo 38.Erzincan’da Bazı Tarla Bitkilerinin Mukayesesi(Ekiliş Alanı, Üretim Miktarı ve Türkiye İle) (2010)

Tarla BitkileriEkiliş Alanı

(da)Üretimm (ton)

TürkiyeEkiliş Üretim

Erzincan/TR(%)

(Ekiliş)

Erzincan/TR(%)

(Üretim)

TahıllarBuğday 484.029 132.246 81.000.000 20.600.000 0,60 0,64

Arpa 197.057 56.150 30.100.000 7.300.000 0,65 0,77

BaklagillerFasulye (Kuru) 63.300 10.873 1.033.811 212.758 6,12 5,11

Nohut 2.320 353 4.559.344 562.564 0,05 0,06

Endüstri Bitkileri Ş.pancarı 69.967 363.435 3.244.428 17.274.674 2,16 2,10

Yağlı TohumlarAyçiçeği(Çerezlik)

14.500 3.635 900.000 150.000 1,61 2,42

Yumrulu BitkilerSoğan (Kuru) 985 2.085 626.979 1.900.000 0,16 0,11

Patates (Diğer) 1.260 2.556 1.428.738 4.397.711 0,09 0,06

Yem Bitkileri

Yonca(Yeşil Ot)

82.650 198.206 5.687.603 11.674. 477 1,45 1,70

Korunga (Yeşil Ot) 42.800 71.610 1.555.131 1.504.226 2,75 4,76

Fiğ (Yeşil Ot) 38.550 68.895 4 .253.699 4.008.574 0,90 1,72

Kaynak: TÜİK, 2010 ; EGTHİM, 2011.

TTablo 37.Erzincan İlinde Mülkiyet Durumuna Göre Tarımsal İşletme Tür ve Sayıları

İşletme Sayısı Mülkİşletmeciliği

Mülk +Kiraİşletmeciliği

Kiraİşletmeciliği

Ortakçılık Toplam

İşletme Sayısı 22.438 2.680 416 717 26.251

Toplam Arazi(da) 1.279.510 142.723 13.132 14.185 1.449.550

Kaynak: EGTHİM, 2011.

rülmektedir. Yine afla¤›daki tabloda üretim miktarlar› aç›s›ndan fl.pancar›,yonca ve bu¤day ilk üç s›rada yer alan ürünler aras›ndad›r. Özellikle fasul-ye ekilifl (% 6,12) ve üretim (% 5,11) oranlar› aç›s›ndan ülke genelinde önem-li bir paya sahiptir. Yine ayçiçe¤i, korunga ve yonca da ayn› aç›lardan kay-da de¤er bir orana sahiptir.

Sebze Üretimi:

Sebze üretimi Türkiye’nin hemen her bölgesine yay›lmakla birlikte, herbölgenin ekolojik yap›s›na ve büyüklü¤üne ba¤l› olarak toplam üretim için-deki oran› de¤iflmektedir. Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgeleri üretimin enfazla yap›ld›¤›, tür ve çeflit yönünden en zengin bölgeleri oluflturmaktad›r.

Tabloda Erzincan ilinde yetiflen baz› sebze türlerinin ekilifl alan›, üretimmiktar› ve verim durumu verilmifltir. Ekilifl alan› aç›s›ndan ilk üç s›ray› doma-tes, h›yar ve karpuz almaktad›r. ‹lde ekilifli en az olan sebze türleri ise bam-ya, ›spanak ve patl›cand›r.

Meyve Üretimi:

Türkiye, birçok meyve türünün ana vatan› ve meyvecilik kültürünün befli-¤idir. Ülkemizin gerek göç yollar›n›n üzerinde bulunmas›, gerek tarih boyun-ca birçok medeniyetin yaflad›¤› bir ülke olmas› ve gerekse sahip oldu¤u ik-lim koflullar› nedeniyle bugün dünyada bahçe bitkileri üreticisi ülkeler içeri-sinde önemli bir konuma sahiptir.

TTablo 39.Erzincan’da Bazı Sebzelerin Ekiliş Alanı, Üretim Miktarı ve Verim Durumu(2010)

Sebze TürleriEkiliş Alanı

(da)Üretim(Ton)

Verim (Kg/da)

Lahana (Beyaz) 292 604 2.068

Ispanak 109 101 926

Hıyar (sofralık) 3.398 11.380 3.349

Patlıcan 255 348 1.364Bamya 100 35 350

Domates (sofralık) 13.220 72.456 5.480

Biber (sivri+ dolma) 2.057 3.437 1.670

Kavun 1.295 4.612 3.560Karpuz 2.360 9.755 4.133

Kaynak: EGTHİM, 2011.

64

65

Erzincan’da en fazla üretilen meyveler; elma, armut, zerdali ve üzüm enaz ise; Trabzon Hurmas›, i¤de, incir ve kiraz olarak s›ralanmaktad›r. Tablodagörülece¤i üzere üzüm (cimin üzümü) ilde en fazla yetifltirilen ve pazarlamasorunu olmayan meyveler aras›nda yer almaktad›r.

Organik Tar›m:

Ülkemizde sözleflmeli yetifltiricilik sistemi ile bafllayan organik tar›m ürünle-ri üretimi, konvansiyonel ürünlerde oldu¤u gibi talep oluflturma çabalar›n›nyo¤unluk kazanmas› sonucu ba¤›ms›z projelerle gerçeklefltirilen üretim flek-liyle de desteklenmeye bafllam›flt›r. D›fl pazarlarca talep edilen çeflitlerin ta-lep edilen miktarlarda üretilmesiyle 1985 y›l›nda organik tar›m ürünleri üreti-mine bafllanm›flt›r.

Erzincan’da organik tar›m faaliyetleri ise 2006 y›l›ndan beri kay›tl› olarakyap›lmaya bafllanm›flt›r. Bafllang›çta birkaç adet olan organik bitkisel ürünsay›s› 2010 y›l›nda 16 ya ulaflm›flt›r. 2010 y›l› itibariyle 474 hektarl›k bir alandaorganik üretim yapan çiftçi say›s› 110, üretim miktar› ise 2.850 ton dur. ‹ldeayr›ca 2010 y›l›nda sözleflmeli olarak organik süt üretimi de yap›lmakta olup,ürün Kelkit ilçesine sat›lmaktad›r.

TTablo 40.Erzincan’da Meyve Ağaç Sayıları, Üretim Miktarı ve Verim Durumu(2010)

Meyveler

2010

Ağaç Sayısı (Adet)Verim

(Kg/ağaç)MeyveVeren

Meyve VermeyenÜretim(tton)

Yum

uşa

kÇ

eki

rde

kli

Armut 129.600 35.850 6.278 48,4

Ayva 7.850 3.450 255 32,5

Elma 260.225 112.366 15.448 59,4

Taş

Çe

kird

ekl

i

Erik 43.600 12.900 1.372 31,5 İğde 4.000 2.000 40 10,0

Kayısı 141.550 22.600 4.616 32,6

Kiraz 55.220 36.145 2.364 42,8

Kızılcık 4.200 1.100 119 28,3 Şeftali 11.000 4.600 343 31,2

Vişne 35.360 11.565 982 27,8

Zerdali 205.500 34.550 6.238 30,4

Ceviz 60.580 28.370 1.728 28,4 Badem 7.800 1.000 78 10,0

Üzüm

sü

Dut 144.050 18.350 3.421 23,7

İncir 2.800 400 28 10,0

Trabzon Hurması 350 150 7 20,0 Çilek(da) 320 (da) - 142 443,8 (kg/da)

Üzüm(da) 8.650 (da) - 5.930 685,5 (kg/da) Kaynak: EGTHİM, 2011.

1.3.3.2. Hayvansal Üretim

Erzincan ilinde hayvanc›l›k önemli geçim kaynaklar›ndan biridir. Hayvan-c›l›kta s›¤›r yetifltiricili¤i önemli bir yer tutmaktad›r. ‹I do¤al otlaklar bak›m›n-dan oldukça zengindir. Munzur Da¤› üzerinde bulunan genifl otlaklar Melan,Kemaliye ilçesindeki Sar›çiçek ve Refahiye ilçesindeki Çimen yaylalar› bitkiörtüsü bak›m›ndan oldukça zengin olduklar›ndan, özellikle küçükbafl hay-vanc›l›k için uygun alanlar› oluflturmaktad›r. 1970 y›l›ndan sonra besicilik vesüt s›¤›rc›l›¤› da geliflmeye bafllam›flt›r. 1976 y›l›nda Türkiye Süt Endüstrisi Kuru-munca; il merkezinde süt fabrikas› kurulmufltur.

Erzincan'da yurt d›fl›nda çal›flan iflçilerin ortaklafla kurduklar› y›ll›k 4.000 tonkapasiteli ERSAN A.fi. tesisleri, kuruldu¤u dönemde ilin sosyal ekonomik yön-den kalk›nmas›na önemli katk›larda bulunmufltur. Ancak, ad› geçen tesislerdaha sonra Türk-Libya Tar›m ve Hayvanc›l›k A.fi.'a sat›lm›fl ve daha sonrakidönemlerde faaliyetini durdurmufltur. Bu tesis, 1988 y›l›nda Türkiye Et ve Ba-l›k Kurumu taraf›ndan sat›n al›nm›fl olup, 1995 y›l›na kadar %1 gibi düflük ka-pasitede faaliyetlerini sürdürmüfltür. 1995 y›l›nda Pancar Kooperatifleri Birli¤i-’ne sat›larak özellefltirilmifl olan tesis, Pankobirlik taraf›ndan, 2004 y›l›nda özelsektöre sat›larak üretime geçmifltir. Tesiste halen besi yap›lmaktad›r.

Son y›llarda hayvanc›l›k ›rk› konusunda yap›lan çal›flmalar sonucu hay-van verimi belli ölçülerde art›r›lm›flt›r. ‹lin 2010 y›l› sonu itibariyle hayvan say›-s› ve hayvansal ürün miktarlar› afla¤›daki tabloda verilmifltir.

TTablo 42.Erzincan İli Hayvan Varlığı ve Hayvansal Ürün Miktarları(2010)

Hayvan Varlığı Hayyvansal Ürün MiktarıCinsi Sayısı (Adet) Ürün Miktar (ton)Koyun 241.996 Et 726 Keçi 27.249 Süt 82.621Toplam Küçükbaş 269.245 Bal 1.129Sığır (Kültür) 19.126 Yün 12 Sığır (Melez) 48.969 Deri (adet) 7.229Sığır (Yerli) 14.539 Yumurta (adet) 59.431.000Manda 940 Toplam Büyükbaş 83.574Tavuk 290.300Hindi 16.735Ördek 1.175Kaz 8.010Toplam Kanatlı 316.220Arı Kovanı (Eski +Yeni) 73.375Kaynak: EGTHİM, 2011.

TTablo 41.Erzincan ve Türkiye’de Organik Tarımsal Göstergeler(2010)

Erzincan TürkiyeÜrün Sayısı 16 216

Çiftçi Sayısı 110 42.097

Gerçek Üretim Alanı (ha) 474 383.782

Doğal Toplama Alanı ((ha) - 126.251Toplam Üretim Alanı (ha) 673 510.033

Üretim Miktarı (ton) 2.850 1.343.737Kaynak: Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü (TÜGEM), 2011.

66

67

Tabloda yer alan verilerden de anlafl›laca¤› üzere Erzincan’da süt koyun-culu¤u önemli bir yer tutmaktad›r. Süt üretimine dayal› olarak Erzincan tu-lum peyniri ülke çap›nda bir üne sahiptir. Tavukçuluk sektörü önceki y›llardayaflanan ekonomik s›k›nt›lar›n ard›ndan yeniden canlanmaya bafllam›flt›r.‹lerleyen y›llarda geliflmesi ve istihdam yaratan bir sektör olmas› beklenentavukçuluk sektöründe üreticilerin yat›r›m talepleri artmaktad›r. ‹lde yumur-ta üretim amaçl› 5 adet iflletme mevcut iken, Broiler (et) tipi iflletme bulun-mamaktad›r.

1.3.3.3. Su Ürünleri Üretimi

Kolay ve ucuz sa¤lanabilen hayvansal protein kaynaklar›ndan birisi olansu ürünleri, gerek tar›m sektörü ve gerekse ulusal ekonomide henüz arzu edi-len seviyede yer alamam›flt›r. Tar›msal faaliyetler içerisinde de¤erlendirilensu ürünleri ve özellikle bal›k yetifltiricili¤i son y›llara kadar di¤er tar›msal faali-yetlerde gözlenen geliflmeyi gösteremedi¤inden, tar›msal üretim içindekipay› düflük kalm›flt›r.

Erzincan, iç su potansiyeli aç›s›ndan zengin bir potansiyele (Keban Bara-j›n›n bir k›sm›, Tercan Baraj›, F›rat Nehri ve iç göletler) sahiptir. Tabloda görül-dü¤ü üzere Erzincan’da toplam 24 adet su ürünleri tesisi bulunmaktad›r.Bunlar›n yar›s›nda havuz, yar›s›nda ise kafes bal›kç›l›¤› (alabal›k) yap›lmaktaolup, y›ll›k toplam kapasite 1.009,5 ton’dur.

1.3.4. Tar›mda Alet ve Makine Kullan›m›

Türkiye tar›m›nda makineleflme yaklafl›k elli y›ll›k bir geçmifle sahiptir. Busüre zarf›nda traktör ve tar›m makineleri varl›¤›nda ve bunlar›n kullan›m›ndaönemli kazan›mlar elde edilmifltir. Say›sal olarak Dünya ortalamas›n›n üzerin-de mekanizasyon sahipli¤i sa¤lanm›fl olmakla birlikte, ulafl›lan düzey geliflmiflülke de¤erlerinin henüz çok gerisindedir.

Erzincan’›n da içerisinde yer ald›¤› Kuzeydo¤u Anadolu Bölgesi’nde ta-r›msal faaliyette bulunan çiftçi say›s›n›n fazlal›¤›, arazilerin küçük ve çok par-

TTablo 43.Erzincan İli Su Ürünleri Tesis Miktarı ve Kapasitesi(2010)

Tesisin Bulunduğu Yer Sayısıİşletme Şekli

Kapasite (ton/yıl)Havuz Kafes

Merkez 7 6 1 203

Kemah 3 3 - 46 Kemaliye 3 1 2 230

Refahiye 1 1 - 4,5

İliç 1 1 - 7

Tercan 5 - 5 493 Çayırlı 4 - 4 116

TOPLAM 24 12 12 1.099,5Kaynak: EGTHİM, 2011.

çal› olmas› nedeniyle, bu arazilerde makine kullanarak tar›msal faaliyettebulunmak ekonomik olmamaktad›r.

Tar›msal üretimde, uygun tar›msal mekanizasyon araçlar›n›n kullan›lma-s›yla üretilen ürünlerin, birim alandan al›nan miktar ve kalitesinin art›r›lmas›yan›nda ekonomik olmalar› da gerekmektedir. Ayr›ca, tar›msal üretimde enpahal› girdi olan alet ve makine kullan›m giderlerini azaltabilmek için ifllet-melerin büyüklü¤üne ve yap›s›na en uygun traktör ve ekipmanlar›n›n seçi-lerek ekonomik kullan›lmalar› zorunludur.

Tar›msal nüfusun azalt›lmas›, küçük ve parçal› yap›n›n önüne geçilmesiiçin gerekli olan yasal düzenlemenin yap›labilmesi k›sa vadede mümküngörülmemektedir. Bu nedenle di¤er seçenek olan “ortak makine kullan›mmodeli”nin hayata geçirilmesi gerekmektedir. Ortak makine kullan›m› ile at›lolan kapasitenin üretime kazand›r›lmas›yla, hem makine sahibi çiftçiye,hem de bölge ekonomisine katk› sa¤lanacakt›r. Ancak Bölgedeki di¤er iller-de oldu¤u gibi Erzincan’da da sosyal sermaye noksanl›¤› dolay›s›yla flimdilikortak makine kullan›m› pek mümkün görünmemektedir.

1.3.5. Gübre ve ‹laç Kullan›m›

Tar›msal faaliyetlerde verimi art›r›c› girdilerin en bafl›nda gelen gübre kul-lan›m miktar›, fiyatlar›n çok yüksek olmas› nedeniyle zaman içerisinde azal-maktad›r. ‹lde, G›da, Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakanl›¤›’n›n girdi destekleri (ma-zot, gübre ve toprak analizi destekleri) kapsam›nda analiz yapt›rmak sure-tiyle, gübre kullan›m› konusunda çiftçilere yönelik Erzincan G›da, Tar›m ve

TTablo 44.Erzincan’da Bazı Tarımsal Alet ve Makine Sayıları(2010)

Tarımsal Alet ve Makine AdetTraktör 5.312

Biçerdöver 8

Kulaklı traktör pulluğu 4.267

Kültüvatör 1.749Merdane 355

Diskli Tırmıklar 355

Dişli tırmık 941

Komb.hububat ekim makinası 265 Kimyevi gübre dağ.mak. 728

Batöz 1.782

Sırt pülverizatörü 1.832

Traktör pülverizatörü 259 Atomizör 217

Motopomp (Elektrikli) 122

Motopomp (Termik) 342

Yağmurlama tesisi 274 Damla sulama tesisi 225

Süt sağ.mak.(Seyyar) 390

Tarım arabası (Römork) 4.514Kaynak: TÜİK, 2011.

68

69

Hayvanc›l›k ‹l Müdürlü¤ü taraf›ndan e¤itim çal›flmalar› düzenlenmekte veböylece üreticilerin daha bilinçli bir gübre kullanmas› sa¤lanmaya çal›fl›l-maktad›r. Tabloda görüldü¤ü gibi ülke geneline uygun bir flekilde, ilde enfazla azotlu gübreler kullan›lmaktad›r.

Bitki hastal›k ve zararl›lar›yla mücadele için ise 2010 y›l›nda 36.000 kg pes-tisit kullan›lm›flt›r.

1.3.6. Tar›ma Dayal› Sanayi ‹flletmeleri (TDS‹)

Tar›msal üretimin bir k›sm› taze olarak tüketilirken, bir k›sm› da g›da sana-yinde hammadde olarak ifllenmekte ve de¤iflik g›dalara dönüfltürülmekte-dir. Tar›msal üretimin g›daya ifllenen oran› üründen ürüne farkl›l›k göstermek-tedir. Bu oran bu¤dayda, ya¤l› tohumda ve fleker pancar›nda daha yük-sek; et, süt, sebze ve meyvede daha düflüktür.

Tar›ma Dayal› Sanayi; tar›m ürünlerini iflleyerek de¤erlendiren ve/veyapazara haz›rlamaya yönelik faaliyette bulunan her türlü tar›m iflletmeleri (so-¤uk hava depolar› dahil) olarak de¤erlendirilmektedir. Ülkemizde ham-maddesini tar›mdan sa¤layan ve bunlar› iflleyerek de¤erlendiren sanayi ku-rulufllar› henüz istenilen seviyeye ulaflamam›flt›r.

Erzincan’da çeflitli tar›msal hammaddeleri (süt, et, bu¤day, meyve, seb-ze, bakliyat, bal ve fleker) iflleyen 75 adet tar›ma dayal› sanayi iflletmesi bu-lunmaktad›r. Bu iflletmeler yaklafl›k 10.000 BG kapasiteye sahiptir.

‹lde ayr›ca 38 ton/saat kapasiteye sahip 4 adet yem fabrikas› da faaliyetgöstermektedir.

TTablo 46.Erzincan İlinde TDSİ’nin Sektör Bazında Dağılımı ve Kapasiteleri(2010)

Sektörün Türü Tesis Sayısı (Adet) Kapasite (BG)

Süt ve Süt Ürünleri İşleme 30 848,14

Et ve Et Ürünleri İşleme, Kanatlı Üretim Tesisi ve Mezbahane 9 1.470,39

Un 1 638

Meyve / Sebze İşleme 6 627.35

Yumurta Paketleme 7 110,02

Soğuk Hava Tesisi 3 39 Bal Paketleme ve Petek Üretim Tesisi 7 71,34

Bakliyat Paketleme 9 801,03

Şeker Paketleme ve Tuz Üretim Tesisi 3 5.333

TOPLAM 75 9.938,27Kaynak: EGTHİM, 2011.

TTablo 45.Erzincan İli Gübre ve İlaç Kullanımı(2010)

N(ton)

P205

((ton)K2O(ton)

Pestisit(kg)

15.452 8.338 547 36.000Kaynak: EGTHİM, 2011.

1.3.7. Tar›mda Örgütlenme

Günümüzde tar›msal piyasalarda güç sahibi olmak, üretimin çoklu¤uylade¤il, ona dayanan örgütlerle sa¤lanabilmektedir. Üreticilerin, ürettikleriürünlerden hak ettikleri de¤eri elde edebilmeleri için, tar›m› görüp gözeten,bir merkezden tutarl› stratejiler üreten ve bunu uygulama gücüne sahipbölgesel bir yap› etraf›nda organize olmalar› zorunlu hale gelmifltir. Da¤›n›kbir yap›da farkl› stratejiler izleyerek bireysel yap›lan üretim faaliyetleri sorun-lar›n çözümünde yetersiz kalmakta, oysa planl› ve organize örgüt gücün-den faydalanarak bireysel olarak çözülemeyen sorunlar kolayl›kla afl›labil-mektedir.

Erzincan’da farkl› tar›msal faaliyet alan›ndaki örgütler, 3’ü birlik seviyesin-de 95’i ise kooperatif fleklinde örgütlenmifl olup, 65.475 üyeye sahiptir. ‹ldeen çok üyeye Pancar Ekicileri Kooperatifi, en az üyeye ise Ar› Yetifltiricileri Bir-li¤i sahiptir.

Sahada yap›lan çal›flmalar sonucunda ilde sosyal sermayenin zay›f ol-mas›n›n örgütlenmeyi olumsuz yönde etkiledi¤i gözlemlenmifltir.

1.3.8. Marka ve Marka Potansiyeline Sahip Ürünler

Erzincan Tulum Peyniri: Erzincan Tulum Peyniri Co¤rafi iflareti, Erzincan Ti-caret ve Sanayi Odas›’n›n giriflimleriyle; 09.12.2000 tarih ve 24255 say›l› Res-mi Gazete'de ilan edilmifl ve 555 say›l› Co¤rafi ‹flaretlerin Korunmas› Hakk›n-daki Kanun Hükmünde Kararname’nin 12.maddesi gere¤ince 09.12.2000tarihinden geçerli olmak üzere kesinleflerek tescil edilmifltir.

Cimin Üzümü: Kendine has tad›yla sofral›k olarak talep görmekte olanCimin Üzümü’nün mayhofl bir tad› bulunmakta olup, içerisindeki fleker ora-n› çok düflüktür. Üzüm taneleri üzerinde kendine has bir bu¤u vard›r ve ta-nelerin üzerindeki kabu¤u çok ince bir zar fleklindedir. A¤za al›nd›¤› andada¤›lan üzümün, ince zar› nedeniyle pazarlan›rken ambalaj›na hassasiyetgösterilmesi gerekmektedir. Cimin Üzümü Co¤rafi ‹flaret Belgesini

TTablo 47.Erzincan İli Tarımsal Örgütlenme Durumu(2010)

Adı Miiktarı (Adet) Üye Sayısı

Tarım Kredi Kooperatifleri 10 7.383

Besiciler Birliği 2 910

Sulama Kooperatifi 5 752

Arı Yetiştiricileri Birliği 1 430

Pancar Ekicileri Kooperatifi 1 51.288

Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 79 4.712

TOPLAM 98 65.475Kaynak: EGTHİM, 2011.

70

71

13.06.2001 tarihinde alm›fl olup, 24431 say›l› Resmi Gazete'de ilan edilerektescil edilmifltir.

Kuru Fasulye: Ekilifl alan› ve üretim miktar› aç›s›ndan önemli bir paya sa-hip ürün için marka tescili yap›lmam›flt›r. Ama, bir ‹spir fasulyesi (flu an içinco¤rafi iflaret tescil belgesi beklemektedir) kadar tan›nmad›¤› için tescil ya-p›lmas› flimdilik zor görülmektedir.

Fide Yetifltiricili¤i: Erzincan’da iklim koflullar›n›n uygunlu¤u dolay›s›yla fideyetifltiricili¤i konusunda iyi bir potansiyel bulunmaktad›r. Modern fide üretimtesisleri oluflturulmak suretiyle bu durum avantaja dönüfltürülerek bölgenintüm fide ihtiyac›n› karfl›lamak mümkün görülmektedir.

Oltu Ça¤ Kebab› Hammaddesi Olarak Koyun Yetifltiricili¤i: TRA1 Bölgesiiçerisinde yer alan komflu il Erzurum’da; Co¤rafi ‹flaret Belgesi alm›fl olan Ol-tu Ca¤ Kebab› için hammadde s›k›nt›s› yaflanmaktad›r. Sözleflmeli yetifltirici-lik yoluyla Erzincan’daki koyun yetifltiricileri, Oltu Ca¤ Kebab› iflletmelerininistedikleri tür ve nitelikteki koyun ›rk›n› yetifltirmek suretiyle bu aç›¤› kapatabi-lecek potansiyele ve flartlara sahip görülmektedir.

1.3.9. Mevcut Durum Analizinin De¤erlendirmesi

Mevcut durum analizi çal›flmas›n›n ilk ad›m›nda Erzincan’›n tar›m sektörüile ilgili olarak, baflta Erzincan G›da, Tar›m ve Hayvanc›l›k ‹l Müdürlü¤ü olmaküzere, tüm ilgili kurum ve kurulufllar›n veri tabanlar›nda bulunan istatistiki ve-riler, bu kurum ve kurulufllar›n bas›l› dokümanlar› ve internet siteleri tarana-rak derlenmifltir. ‹ldeki tüm ilgili kurum ve kurulufllar, çal›flma konusunda bilgi-lendirilmifl, mevcut durum analizi için gerekli bilgilerin bir k›sm› yüz yüze gö-rüflmelerle elde edilmifl, bu kurum ve kurulufllara ait doküman ve belgelerderlenmifltir.

Erzincan merkez ve ilçelerinde tar›m sektörü ile ilgili yap›lan anket çal›fl-mas›nda; ilçeler itibariyle 1. öncelikli tar›m alt sektörü olarak ‹liç’te küçükbaflhayvanc›l›k, Refahiye, Kemah ve Kemaliye’de ar›c›l›k, Çay›rl›, Tercan ve Ot-lukbeli’nde tarla bitkileri, Üzümlü’de ba¤c›l›k ve Erzincan Merkez de ise mey-vecilik ön plana ç›km›flt›r.

Erzincan’›n G›da, Tar›m ve Hayvanc›l›k Bakanl›¤› yürütmekte oldu¤u Tür-kiye’nin “Tar›m Havzalar› Üretim ve Destekleme Modeli” projesindeki 30havza içerisinde 2 havza (10 ve 29. havza) kapsam›nda yer almas› ve buhavzalarda en yüksek verimle yetifltirilen bu¤day, arpa, ayçiçe¤i, çavdar,yulaf, kuru fasulye, nohut ve m›s›r›n desteklenmesi sonucu, hem bu ürünle-rin ekilifl alan› ve üretim miktar› hem de bu ürünleri üreten üreticilerin gelir-leri artm›fl olacakt›r. 2023 y›l›na kadar, ilin, havza kapsam›ndaki ürünlerinüretiminde ülkenin önde gelen ilk 10 ili aras›na girmesi hiç de zor görünme-

mektedir. Marka de¤ere sahip yöresel ürünlerin (özellikle tulum peyniri vecimin üzümü) g›da güvenli¤i ve güvencesi kapsam›nda modern tesislerdeüretim ve pazarlama (standardizasyon, ambalajlama ve reklam) ile ilgili so-runlar› çözümlendi¤i takdirde ulusal ve uluslararas› piyasalara ulaflmas› çokdaha kolay olacakt›r.

Erzincan’da, ‹yi Tar›m Uygulamalar› (‹TU) konusunda hiçbir çal›flma bulun-mamaktad›r. Erzincan G›da, Tar›m ve Hayvanc›l›k ‹l Müdürlü¤ü taraf›ndanbu konuda yöredeki üreticilere mutlaka e¤itimler verilmesi ve demonstras-yon çal›flmalar› yapmas› gerekmektedir. ‹lde hiç ‹TU olmamas›na ra¤menorganik tar›m konusunda baz› faaliyetlerin yap›lmas›, organik tar›ma geçiflizorlaflt›racakt›r. Çünkü üreticiler ‹TU ile tar›msal faaliyetlerinde çevreye say-g›l› üretim teknikleri ve gerekli oldu¤u miktar ve zamanda girdi kullanmay›ö¤renmek suretiyle, organik tar›ma daha kolay geçifl yapabileceklerdir.

‹ldeki sosyal sermayenin zay›f olmas› örgütlenmeyi olumsuz etkilemekte-dir. Tar›mla ilgili kurulufllar bu noksanl›¤› gidermeye yönelik sözleflmeli yetiflti-ricilik vb. projeler gelifltirmelidir. Yine bilinçsiz girdi kullan›m›n› önlemek içinüreticilerin toprak ve yaprak analizleri yapt›rmalar› konusunda yay›m çal›fl-malar› düzenlenmelidir.

Geçmifl y›llarda broiler (et) tipi iflletmelerin yayg›n oldu¤u ilde bu konuda-ki teknik ve pazarlama ile ilgili sorunlar›n çözümlenerek, yumurta tavukçulu-¤u paralelinde gelifltirilmesi önem arz etmektedir. Çünkü zaten broiler üreti-mi konusunda ilde geçmiflten gelen bir kapasite oluflmufl durumdad›r.

Yem bitkileri ekilifli ilde oldukça yüksektir. Bu konuda üreticiler iklim koflul-lar›n›n etkisiyle bölge illeri içerisinde mutlak üstünlü¤e sahip görünmektedir.Sadece hayvanc›l›kta kendi ihtiyaçlar› için de¤il, bölgedeki di¤er hayvan-c›l›k iflletmelerinin yem ihtiyac›n› karfl›lamak üzere ticari olarak üretimi sa¤-lanmal›d›r. Ticaret Borsalar› kanal›yla ilde ot borsas› oluflturularak il, bölgeninyem bitkileri üretim deposu haline gelebilir.

1.3.10. Erzincan ‹li Tar›msal Üretim Miktar Trendleri

Bu bölümde, bitkisel ve hayvansal üretime iliflkin verilen zaman serisi veri-leri yard›m›yla, gelece¤e iliflkin projeksiyonlar ortaya konulmufltur. Projeksi-yonlar, tar›m ile ilgili trendler bölümünde belirtilen esaslar çerçevesinde be-lirlenen istatistik metotlar yard›m›yla belirlenmifltir. Kullan›lan yöntem genel-likle “Linear Trend” do¤rusal projeksiyondur. Ancak baz› ürünlerin trendlerinigöz önüne alarak do¤rusal modele göre daha iyi sonuç veren üstel veyalogaritmik fonksiyonlar da kullan›lm›flt›r.

Linear trend denkleminin kapal› formu; Yi=a+bXi olarak ifade edilir. Bura-

da Yi ürününün üretim miktar›n›, a ve b katsay›lar› ve Xi ise i ürünü için zama-

72

73

n› göstermektedir. Mevcut durum ve projeksiyonlarla ilgili veriler ErzincanG›da, Tar›m ve Hayvanc›l›k ‹l Müdürlü¤ü’nden temin edilmifltir.

TTarla Bitkileri:

Grafik 7. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Tarla Bitkilerinin Üretim Trendi

(Ton)

Tarla bitkilerinden buğday ve arpa genel olarak sabit bir trend takip ederken, şeker pancarı dalgalı bir seyir izlemiş ve son yıllarda dalgalanma azalmıştır.

Grafik 8. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Tarla Bitkilerinin Üretim Trendi(Ton)

Kuru soğan ve patates düşüş eğilimi gösterirken, kuru fasulye bazen artış bazendüşüş eğilimi göstermektedir.

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Buğday Arpa Ş. Pancarı

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Kuru Soğan Patates Kuru Fasulye

SSebzeler:Grafik 9. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Sebzelerin Üretim Trendi

(Ton)

Sebzelerden hıyar sabit bir seyir takip ederken domatesin artış eğiliminde olduğugörülmektedir.

Grafik 10. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Sebzelerin Üretim Trendi(Ton)

Kavun ve karpuzda düşükte olsa bir artış eğilimi olduğu görülmektedir.

Grafik 11. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Sebzelerin Üretim Trendi(Ton)

Fasulyede dalgalı bir seyir gözlemlenmekteyken soğan ve barbunyada düşüş eğilimi gözlenmektedir.

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Domates Hıyar

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Karpuz Kavun

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Barbunya Fasulye Soğan

74

75

GGrafik 12. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Sebzelerin Üretim Trendi(Ton)

Lahana da genel olarak bir düşüş eğilimi hakimdir. Dolmalık ve diğer biber türleri sabit bir seyir takip ederken, son yılda her ikisi de artış eğilimine girmiştir.

Meyveler:

Grafik 13. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Meyvelerin Üretim Trendi(Ton)

Meyvelerden elma dalgalı bir seyir takip etmiş ve son yıllarda durağan bir trend takip etmeye başlamıştır. Kayısı ve armutta aşırı bir dalgalanma gözlenmezken,armut’un son yılda artışa geçtiği gözlenmiştir.

Grafik 14. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Meyvelerin Üretim Trendi(Ton)

Zerdali dalgalı bir seyir takip etmiştir. Kirazda ve cevizde bir artış eğilimi söz konusudur. Erik ise düşüş eğilimi göstermektedir.

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Lahana Dolmalık Biber Biber (Diğer)

0

5.000

10.000

15.000

20.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Elma Armut Kayısı

0

2.000

4.000

6.000

8.000

10.000

12.000

14.000

0

2.000

4.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Kiraz Erik Ceviz Zerdali

GGrafik 15. Erzincan İlinde Üretilen Bazı Önemli Meyvelerin Üretim Trendi(Ton)

Dut’ta bir düşüş eğilimi gözlenirken, üzümde küçük de olsa dalgalanma mevcuttur.

HHayvan Varlığı:

Grafik 16. Erzincan İli Küçükbaş Hayvan Varlığı Trendi(Baş)

Koyun ve keçi sayısı yıllar itibariyle düşüş eğilimi göstermektedir.

Grafik 17. Erzincan İli Büyükbaş Hayvan Varlığı Trendi(Baş)

Büyükbaş hayvanlardan kültür ırkı artış eğiliminde, melez ve yerli ırk ve manda ise azalış eğilimindedir.

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

8.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Dut Üzüm

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

80.000

90.000

100.000

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007 2009

Koyun Keçi

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

3.000

3.500

4.000

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

70.000

Kültür Melez Yerli Manda

76

77

HHayvansal Ürünler :

Grafik 18. Erzincan İlinde Üretilen Küçükbaş Süt Üretim Trendi(Ton)

Koyun ve keçi sütü hayvan sayısındaki azalışa paralel olarak düşüş göstermektedir.

Grafik 19. Erzincan İlinde Üretilen Büyükbaş Süt Üretim Trendi(Ton)

Kültür ırkından elde edilen süt artarken, hayvan sayısındaki düşüşe paralel olarakyerli ve melez ırktan elde edilen süt miktarı azalmaktadır.

Grafik 20. Erzincan İlinde Üretilen Et Üretim Trendi(Ton)

Büyük ve küçükbaş et üretimi azalış göstermekte, keçi eti üretiminin yok denecekkadar az seviyeye indiği görülmektedir.

0500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500 4.000 4.500

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

Koyun Keçi

05.000

10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000 50.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Kültür Melez Yerli

0

10

20

30

40

50

0200 400 600 800

1.000 1.200 1.400 1.600 1.800 2.000

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 200720082009

Koyun Sığır Keçi

GGrafik 21. Erzincan İlinde Üretilen Yumurta ve Bal Üretim Trendi

Yumurta ve bal üretiminin her ikisinde de dalgalanma görülürken, bal üretimindeazalma, yumurta üretiminde ise artma eğilimi görülmektedir.

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

010.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000

Yumurta (1000 adet) Bal (Ton)

78

79

1.4. SANAY‹ SEKTÖRÜ

Dünya ekonomisinin genel yap›s›na bakt›¤›m›zda, ilk 20 ekonomi içerisin-de yer alan ülkelerin GSY‹H’s›nda sanayi, özellikle de imalat sanayi oldukçaönemli bir yer tutmaktad›r. Ülkemizde cumhuriyetin ilk y›llar›ndan bu yanasanayi konusunda bir fark›ndal›k oldu¤u ve sanayinin geliflimi için baz› ad›m-lar at›lmaya çal›fl›ld›¤› görülmektedir. ‹zmir ‹ktisat Kongresi baflta olmak üze-re; Sanayi Planlar›, dokuz Kalk›nma Plan›, Orta Vadeli Program, Türkiye Sa-nayi Stratejisi Belgesi, Bilim Teknoloji Yüksek Kurulu Kararlar›, KOB‹ Stratejisi Ey-lem Plan› ve Bilgi Toplumu Stratejisi gibi bir çok plan ve strateji belgesi ile sa-nayi gelifltirilmeye çal›fl›lm›flt›r.

Planl› kalk›nma dönemine bak›ld›¤›nda flu ana kadar uygulad›¤›m›z do-kuz kalk›nma plan›n›n tamam› sanayi a¤›rl›kl› olup; dokuz plan›n dokuzun-da da sanayiyi gelifltirme, sanayiyi rekabetçi hale getirme, sanayinin böl-gesel da¤›l›m›na müdahale etme, rekabetçi hale getirecek teflvikleri uy-gulama, sektör tercihlerini do¤ru yapma gibi hedefler hep gündemde kal-m›flt›r. Halen uygulanmakta olan ve 2007-2013 dönemini planlayan Doku-zuncu Kalk›nma Plan›’nda; dünya ihracat›ndan daha fazla pay almaküzere yüksek katma de¤erli mal üretimine geçifl (geleneksel sektörlerdeyüksek katma de¤erli ürünlere) hedeflenmifl, istikrar içinde büyüyen, geliri-ni daha adil paylaflan, küresel ölçekte rekabet gücüne sahip, bilgi toplu-muna dönüflen, AB'ye üyelik için uyum sürecini tamamlam›fl bir Türkiye he-deflenmifltir.

Bu hedefler do¤rultusunda Türkiye sanayi politikas›n›n temel hedefleri Tür-kiye Sanayi Stratejisi Belgesi ile ortaya konarak ülke sanayinin geliflimi “Av-rasya’n›n mal ve hizmet üretim üssü haline gelme” vizyonu çerçevesinde fle-killendirilmifltir. Sanayi stratejisi yatay ve sektörel politikalar olmak üzere iki te-mel sütun üzerine infla edilmifltir. ‹hracat Stratejisi ile de bu hedefler destek-lenerek ihracat vizyonu “ihracatta yüksek teknolojili ve katma de¤erli ürün-lerin ihracat›na geçme” olarak belirlenmifltir.

Ülkemiz geneli için belirlenen tüm bu strateji ve hedeflerde yerelleflme vebölgesel kalk›nma ön plana ç›km›fl; yerel kaynaklar›n ve yerel dinamizminharekete geçirilmesi kalk›nma, büyüme ve refah art›fl› sa¤laman›n önemlibir flart› olarak görülmeye bafllanm›flt›r.

Bu ba¤lamda Ülkemizin do¤usunda geliflme potansiyeli olan önemli iller-den biri olan Erzincan’›n sahip oldu¤u kaynaklar göz önünde bulundurula-rak; mevcut sanayi yap›s› profilinin ortaya konulmas›, geliflme imkan ve ka-biliyetinin belirlenmesi, gelece¤e yönelik yeni yat›r›m hedef ve stratejilerintasarlanmas› ve uygulanmas› üzerinde ciddiyetle durulmas› gereken husus-

lar›n bafl›nda gelmektedir.

Do¤u Anadolu Bölgesi’nde yer alt› ve yerüstü zenginlikleriyle oldukçayüksek bir potansiyele sahip olan Erzincan ili, genel olarak bölgedeki di¤erillerle benzerlik göstererek tar›m a¤›rl›kl› bir yap› sergilemekle birlikte, bölge-de imalat sanayi iflyeri say›s› fazla olan iller aras›nda yer ald›¤›ndan yap›lande¤erlendirmelerde göreli olarak sanayileflmifl iller aras›nda say›lmaktad›r.Ancak, sanayi tesislerinin önemli bir k›sm› da tar›ma dayal› olarak faaliyetgöstermekte ve hammaddeye yak›n bölgelerde kurulu bulunmaktad›r.15

1939 ve 1992 y›llar›nda meydana gelen ve y›k›c› etkisi büyük olan iki dep-remin olumsuz etkilerini tafl›yan Erzincan ilinde; sanayi sektörünün tarihselgeliflimine bakt›¤›m›zda, ülke genelinde oldu¤u gibi ‹lde de kamu yat›r›mla-r› vas›tas›yla sanayi sektörü gelifltirilmeye çal›fl›lm›fl, özellikle 1950’li y›llarla bir-likte ‹lin sanayisini gelifltirmek üzere çeflitli fabrikalar kurularak, sanayileflmeve ürün çeflitlili¤inin art›r›lmas› ad›na önemli ad›mlar at›lm›flt›r.

Bu kapsamda; 1954’te Sümerbank ‹plik Fabrikas›, 1958’de fieker Fabrika-s› (Bünyesinde yer alan Makine Fabrikas› ile önemli istihdam yaratmakta-d›r.) ve özel sektörce çelik, lastik ayakkab› fabrikas›, 1960’l› y›llarda süt vetu¤la fabrikalar›, 1970’li y›llarda Asbest Boru Fabrikas›, Etüdafl Yem Fabrika-s›, Et Bal›k Kurumu, Salyangoz Fabrikas› ve Un Fabrikas› kurulmufltur. 1980’liy›llarda bir milyon çift kad›n ayakkab›s› kapasiteli Sümerbank Tercan Ayak-kab› Fabrikas› faaliyete geçirilmifltir. Ayr›ca ‹lde, yem fabrikalar› ve turistikbak›r eflya imalathaneleri bulunmaktad›r. Ancak, sanayide geliflimi sa¤la-mak üzere kamu eliyle kurulan baz› fabrikalar özellefltirme kapsam›na al›n-m›fl ve halen bu fabrikalardan baz›lar›na iliflkin özellefltirme ifllemleri devametmektedir.

Ayr›ca, 1968 y›l›nda kalk›nmada öncelikli yöreler aras›na al›nan ‹lde ya-t›r›mlar konusunda 1970’li y›llarda özel sektör yat›r›mlar›nda bir k›p›rdanmayaflansa da, teflvik kapsam›nda olan di¤er iller kadar ola¤anüstü bir art›flgörülmemifltir. 1987 y›l›nda teflviklerden yararlanan kalk›nmada ikinci ön-celikli iller aras›nda yer alm›flt›r. 1992 y›l›nda birinci derecede öncelikli illerkapsam›na al›nan il, son olarak 4.derecede iller içerisinde say›lm›flt›r.16 Di-¤er yandan 2001 y›l›nda faaliyete geçen Organize Sanayi Bölgesi (OSB)ve ‹lde 5 adet Küçük Sanayi Sitesi (KSS) (üçü merkezde, ikisi farkl› ilçelerde)kurulu bulunmas› sanayinin geliflimi aç›s›ndan oldukça önemli geliflmeler-dir.

15 PROGEM, Kuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans› 2010 Y›l› Do¤rudan Faaliyet Deste¤i Program›Erzincan Sanayi Envanteri ve Stratejisi Projesi Faaliyet Sonuç Raporu, Mart 2011, Erzincan., S 27.

16 PROGEM, Kuzeydo¤u Anadolu Kalk›nma Ajans› 2010 Y›l› Do¤rudan Faaliyet Deste¤i Program›Erzincan Sanayi Envanteri ve Stratejisi Projesi Faaliyet Sonuç Raporu, Mart 2011, Erzincan, S 27.

80

81

Erzincan ilinde; hal›c›l›k, kilimcilik, orman ürünleri, dokuma ve metal eflyasanayi de mevcut olup, Kemaliye ilçesi “E¤in Hal›s›” ile meflhurdur.

1.4.1. Sanayinin Mevcut Durumu

‹l sanayisinin mevcut durumunu daha iyi anlayabilmek için önemli birbaflvuru kayna¤› olan kifli bafl›na katma de¤er verilerini inceleyecek olursak;imalat sanayinde elde edilen katma de¤er aç›s›nda Erzincan; Do¤u Ana-dolu Bölgesinde, Malatya ve Elaz›¤ illerinden sonra gelmektedir. Bölge ima-lat sanayinde üretilen toplam katma de¤er içinde; Malatya % 49,1, Elaz›¤ %20,9, Erzurum % 9,6, Erzincan % 7,8, Van % 6,1 ve Kars % 3,1’lik paylara sahip-ken, di¤er illerin pay› sadece % 3,4’tür. Bu durumda, yarat›lan katma de¤eryönünden Bölgede, Malatya ve Elaz›¤’›n birinci derecede, Erzurum, Erzin-can ve Van’›n da ikinci derecede cazibe merkezleri oldu¤u Do¤u Anado-lu Projesi Ana Plan› (DAP) çerçevesinde, DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›) taraf›n-dan yapt›r›lan çal›flmalarda ortaya konmaktad›r.17

Erzincan ilinde sanayi sektörünün genel da¤›l›m›na bakt›¤›m›zda her ne

TTablo 49.Erzincan İli Sanayisinin Genel Görünümü(Adet)

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Özel Sektöre Ait Sanayi Tesisleri 42 136 145 271 290 297

Kamuya Ait Sanayi Tesisleri 1 1 4 4 4 4

OSB 1 1 1 1 1 1

KSS 4 5 5 5 5 6Kaynak: Erzincan Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü

TTablo 48. Erzincan İli Özelleştirme UygulamalarıKuruluş Özelleştirme Durumu

Erzincan ŞekerFFabrikası

Türk Şeker Fabrikaları A.Ş. (TŞFAŞ) ait Malatya, Erzincan, Elazığ ve Elbistan Şeker Fabrikaları birbütün halinde portföy grubu olarak “Varlık Satışı” ve “Pazarlık Usulü” uygulanmak suretiyleözelleştirilmesi amacıyla 05.11.2009 tarihinde ilana çıkılmış olup, anılan ihale için son teklif verme tarihi 21.01.2010 olarak belirlenmiştir. Ancak, söz konusu portföyün özelleştirilmesineilişkin dava açıldığından, dava sonucuna göre şekillenecektir.

Etüdaş ErzincanTar. Ürün. Üre.Değ. A.Ş.

Özelleştirme kapsamındaki kamu payı satış yoluyla tamamen özelleştirilenler grubunda yeralan Etüdaş’ın, % 18,76’lık kısmı özelleştirilmiştir.

Erzincan Süt veMMam. İşl.

Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlara ait; tesis, varlık ve iştirak paylarından satış veya devirişlemi gerçekleştirilenler grubunda yer alan Erzincan Süt ve Mam. İşl., 20.07.1995 tarihinde360.799 Dolar satış bedeli ile Asır A.Ş.’ye satılmıştır.

Erzincan Haz.Giyim Tesisi

Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlara ait tesis, varlık ve iştirak paylarından satış veya devirişlemi gerçekleştirilenler grubunda yer alan Erzincan Haz. Giyim Tesisi, 24.01.1997 tarihinde380.012 Dolar satış bedeli ile Kardeşler Otomotiv A.Ş.’ye satılmıştır.

ERSAN A.Ş.Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlara ait tesis, varlık ve iştirak paylarından satış veya devirişlemi gerçekleştirilenler grubunda yer alan ERSAN A.Ş.’nin,% 99,83’lük payı, 31.08.1995tarihinde 125.410 Dolar satış bedeli ile Erzincan Pancar Ekicileri Kooperatifine satılmıştır.

ErzincanPamuklu San.İşl.

Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlara ait tesis, varlık ve iştirak paylarından satış veya devirişlemi gerçekleştirilenler grubunda yer alan Erzincan Pamuklu San.İşl. 08.02.1996 tarihinde,1.151.529 Dolar satış bedeli ile Zafer Pamuk ve Tekstil San.A.Ş.’ye satılmıştır.

TEKEL ErzincanTTuz İşletmeMüdürlüğü

31.01.2005 tarihinde kapatılmıştır.

Kaynak: ÖİB verilerinden derlenmiştir.

17 DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›), Do¤u Anadolu Projesi Ana Plan›, Mevcut Durum Analizi, Cilt III Sanayi veHizmetler, 2000, S 3-18.

kadar ilin sanayi yap›s› 1950’li y›llarda kamu yat›r›mlar›yla gelifltirilmeye çal›-fl›lsa da günümüzde sanayi sektöründe özel sektör a¤›rl›¤›n›n y›llar içindeönemli oranda artt›¤›n› söyleyebiliriz. 2005 y›l›nda 42 sanayi tesisine sahipolan özel sektör, 2010 y›l›na gelindi¤inde yaklafl›k 7 kat art›fl göstererek tesissay›s›n› 297’ye ç›karm›flt›r.

‹lde; tar›ma dayal› olarak yap›lan g›da ürünleri ve içecek imalat›, maden-cilik ve taflocakç›l›¤›, bitkisel üretim ile hayvanc›l›k gibi sektörler öne ç›kmak-tad›r. Bunlardan g›da ve içecek sanayinin ‹ldeki sektörel pay›n›n, Ülke için-deki pay›ndan büyük oldu¤u görülmekle birlikte, sektör verimlili¤i Türkiye or-talamas›n›n alt›ndad›r.18

‹lde, imalat sanayi aç›s›ndan ön planda olan g›da ve içecek sanayininyan› s›ra; tekstil, ambalaj sanayi, a¤aç ve mantar sanayi, kimya, lastik veplastik ürünler, cam, çimento, seramik, kil, tafl ve çimentodan gereçler, de-mir d›fl› metaller, metal eflya imalat sanayi, makine imalat› ve mobilya ima-lat› alanlar›nda az da olmasa imalat yap›ld›¤› görülmektedir.

Erzincan Bilim, Sanayi ve Teknoloji ‹l Müdürlü¤ü taraf›ndan Erzincan Sana-yi ve Ticaret Odas› verileri esas al›narak yay›nlanan tabloya göre, Erzincanili imalat sanayinde; tüketim mal› üreten, ara mal› üreten ve yat›r›m mal›

Tablo 50. Erzincan İli Sanayi Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmalar veİstihdam Durumları

İmalat Sanayi Kolları2005 2006 2007 2008 2009

FirmaAdedii

İstihhdam(Kişi)

FirmaAdeddi

İstihdam(Kişi)

FirmaAdedii

İstihdam(Kişi)

FirmaAdedii

İstihdam(Kişi)

FirmaAdedii

İstihdam(Kişi)

TÜKE

TİMM

ALIÜ

RETE

NSSA

NAY

İLER

Gıda ve İçecek Ürünleri 10 417 10 453 16 643 45 981 45 898

Tekstil - - 1 9 1 11 1 150 1 50

Ambalaj Sanayi - - 2 11 2 8 2 30 2 28

Diğer 24 495 35 654 36 661 - - - -

TOPLAM 34 912 48 1127 55 1323 48 1161 48 976

ARA

MAL

IÜRE

TEN

SAN

AYİLE

R

Ağaç ve Mantar Ürünleri 1 30 67 102 67 106 3 25 3 18 Basım ve Yayım - - 5 26 5 23 - - - -

Kimyasal Ürünler

Kimya - - - - - - 1 9 1 7Lastik ve Plastik Ürünler 3 119 - - - - 6 15 6 15 Metalik Olmayan MineralÜrünler

Cam - - 1 12 1 11 1 16 1 12 Çimento 3 100 - - - - 1 6 1 45

Seramik, Kil,Taş veÇimentodan Gereçler

- - 6 160 6 152 33 653 33 860

Ana MetalDemir Dışı Metaller - - 2 24 2 33 2 33 - -

Diğer - - 4 29 4 30 6 83 6 89 TOPLAM 7 249 85 353 85 355 53 840 51 1046

YATIR

IMM

ALIÜ

RETE

NSSA

NAY

İLER

Metal Eşya İmalat Sanayi 1 60 1 9 1 11 2 103 2 166

Makine ve Teçhizat

Makine İmalatı - - - - - - 1 68 1 66

Mobilya 1 2 3 29 5 39 3 55 3 45

Diğer - - - - - - 3 30 3 30

TOPLAM 2 62 4 38 6 50 9 256 9 307

GENEL TOPLAM 43 1.223 137 1482 146 1687 110 2.257 108 2.329K k İ

18 DPT (Kalk›nma Bakanl›¤›), ‹llerde Öne Ç›kan Sanayi Sektörleri, A¤ustos 2006, S 195

82

83

üreten sanayiler içerisinde, 2009 y›l› sonu itibariyle 14 alanda 108 iflletmefaaliyet göstermektedir. ‹malat sanayi iflletmeleri; g›da ürünleri ve içecekimalat›, seramik, kil, tafl ve çimentodan gereçler, lastik ve plastik ürünler,a¤aç ve mantar ürünleri, mobilya, ambalaj sanayi, metal eflya imalatsanayi, tekstil, kimya, cam, çimento ve makine imalat› konular›nda faaliyetgöstermektedirler. Ancak, 2009 y›l›nda demir d›fl› metaller ve bas›m-yay›mfaaliyet kollar›nda iflletme bulunmad›¤› görülmektedir.

Ayr›ca il imalat sanayinde; ka¤›t ve ka¤›t ürünleri, kok ve petrol ürünleri,gübre, demir çelik, tar›m makineleri, bilgi ifllem makineleri (biliflim, donan›m),elektrikli makineler, elektronik t›bbi, hassas, optik aletler ve saatler konular›n-da faaliyet gösteren iflletmeler de bulunmaktad›r.

Di¤er yandan 2005-2010 y›llar› aras›nda iflletmelerin terkin ve tescil du-rumlar›na bakt›¤›m›zda; imalat sanayinde tescil olunan firma say›s›nda 2006y›l› hariç azal›fl trendi gözlenirken, en fazla azal›fllar küresel ekonomik krizinyafland›¤› 2008 ve 2009 y›llar›nda görülmüfltür. ‹malat sanayinde en fazla ti-careti terk eden iflletme say›s›n›n ise 2007 y›l›nda oldu¤u görülmektedir.

Son iki y›lda ise en çok iflletmenin tescil oldu¤u iktisadi faaliyet kollar›n›ns›ras›yla; toptan ve perakende hizmetler, inflaat ve bay›nd›rl›k, ulaflt›rma vehaberleflme olmas› ve imalat sanayinde tescil olan iflletme say›s›n›n azl›¤›dikkat çekicidir.

Ayr›ca, ilin imalat sanayi rekabet yap›s›, pazar durumu, potansiyelleri vekümelenme stratejilerini ortaya ç›karmak üzere, “Erzincan Sanayi Envanterive Stratejisi Projesi” kapsam›nda 203 firma ile yap›lan anket çal›flmas› sonu-cunda çeflitli veriler elde edilmifltir. Çal›flma sonucunda elde edilen bulgu-lar de¤erlendirildi¤inde; Erzincan ilinde faaliyet gösteren iflletmelerin,

TTablo 51. Erzincan İli İktisadi Faaliyetlerin Sektörlere Göre Dağılımı

İktisadi Faaliyet Kolları2005 2006 2007 2008 2009 2010

T.O. T.T.E T.O. T.T.E. T.O. T.T.E. T.O. T.T.E. T.O. T.T.E. T.O. T.T.E.Tarım, Ormancılık veBalıkçılık

10 5 10 2 12 6 6 9 8 2 6 3

Madencilik ve TaşOcakçılığı

4 0 8 0 4 0 4 6 5 0 3 1

İmalat Sanayi 55 21 79 10 38 32 9 27 9 3 8 4Enerji 5 1 5 2 5 0 7 6 0 0Ulaştırma, Haberleşme veDepolama

199 119 337 110 326 159 180 173 12 3 12 4

Turizm 2 0 1 0 0 0 0 0 0 0 - -İnşaat ve Bayındırlık 24 10 44 6 52 7 22 22 15 5 20 6Eğitim 13 8 10 2 11 6 13 3 5 0 2 -Sağlık 28 19 35 10 39 10 33 15 0 0 - -Mali Kuruluşlar veSigortalar

27 4 46 2 48 2 25 23 6 0 5 -

Toplum ve Kişisel Hizmetler 120 43 157 44 114 42 94 67 0 0 - -Toptan ve PerakendeHizmetler

386 219 371 267 36 28 221 148 25 1 28 4

Hizmet Sektörü 143 76 177 65 225 128 153 271 11 2 11 3Diğer 153 84 729 193 775 131 116 488 9 8 13 5TOPLAM 1.169 609 2.009 713 1685 551 883 1.258 105 24 108 30

T.O. : Tescil Olan, T.T.E: Ticareti Terk Eden, KKaynak: Erzincan Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü

Ülkemizde faaliyet gösteren iflletmelerin birço¤u ile ayn› sorunlarla karfl›karfl›ya oldu¤u görülmüfltür.

Bu çerçevede anket yap›lan iflletmeler; iflletme sermayesi eksikli¤i, kredive teminat sorunlar›, finans temini, s›n›rl› kapasite kullan›m›, yüksek maliyet,nitelikli eleman ve kad›n istihdam›n azl›¤›, rekabet gücü, kurumsallaflma,hammadde ve yedek parça temini, altyap› ve biliflim alan›ndaki eksiklikler,e¤itim ve dan›flmanl›k hizmetlerinden yararlanamama, pazarlama, ortakl›kkültürünün geliflmemifl olmas›, markalaflma (iflletmelerin ço¤u kendimarkalar›n› kullan›yor olsa da istenilen ölçüde de¤ildir), kurulufl yeri, ar-ge veteknoloji gibi sorunlarla karfl› karfl›ya olduklar›n› ifade etmektedirler.

Yap›lan de¤erlendirmelerde Erzincan ilinde her ne kadar firma say›s›ndabir art›fl gözlense de 1989 ve öncesi kurulan ve faaliyetlerine devam edeniflletmelerin azl›¤›, bizleri kurulan iflletmelerin pek de uzun ömürlü olmad›¤›sonucuna götürmektedir. Bu aile flirketleri a¤›rl›kl› bir firma yap›s›sergilendi¤ini ve aile iflletmelerinin bir ço¤unun üçüncü kuflaktan sonrakurumsallaflamama nedeniyle faaliyetlerine devam edemediklerinin de birgöstergesidir. Yap›lan anket çal›flmas› sonras›ndaki de¤erlendirmeler ve d›flticaret istatistikleri çerçevesinde ‹lde, küçük iflletmeler kanal›yla yap›lan veiçe dönük bir yap› sergileyen sanayiden söz etmek de mümkündür.

84

85

Erzincan ili imalat sanayi alt sektörler baz›nda orta ve düflük katma de¤erkapasitesinde üretim yap›s›na sahiptir. Emek ve sermaye faktör yo¤unlu¤u-na sahip bu üretim flekli ile maliyet, fiyat ve kalite rekabeti ile karfl› karfl›ya-d›r. Her ne kadar orta yüksek ve ileri teknolojili sektörler de imalat sanayi içe-risinde faaliyet gösteriyor olsa da, say›lar› istenilen oranlara ulaflamam›flt›r.Katma de¤er kapasitesi yüksek olan, teknoloji ve bilgi yo¤un üretim gerek-tiren bu ürünler ilin rekabet edebilirli¤ini art›rmada oldukça önemli bir yeresahiptirler. Ayn› zamanda bu ürünler teknoloji geliflimi, ar-ge ve yenilikçilikanlam›nda da bölgesel geliflimi tetiklemektedirler. Bu tarz ürünlerin üretimi-nin düflük olmas›, üniversite-sanayi iflbirli¤inin de yeterli düzeyde olmad›¤›n›nbir göstergesidir.

D›fl ticarette de orta ve yüksek teknolojili ürünler ile bu ürünlerin üretimin-de kullan›lan hammaddeler daha çok d›flar›dan temin edilmekte olup, yük-sek teknolojili ürünlerde d›fla ba¤›ml› bir yap› sergilenmektedir. Dolay›s›yla ilüretim yapmak için Türkiye genelinde oldu¤u gibi teknolojik üretim gerekti-ren hammadde ve makine teçhizat›n› d›flar›dan temin etmekte, bu da ilinrekabet edebilirli¤ini önemli ölçüde azaltmaktad›r.

TTablo 52. Erzincan’da İmalat Sanayinin Teknoloji Sınıflandırması

İmalat Sanayi Teknoloji Sınıfı Üretim FaktörüYoğunluğu

Katma DeğerKapasitesi

RekabetUnsurları

Gıda ürünleri ve içecek Düşük Teknoloji Emek Yoğun Düşük Maliyet-fiyat Rekabeti

Tekstil ürünleri Düşük Teknoloji Emek Yoğun Düşük Maliyet-fiyat Rekabeti

Giyim eşyası Düşük Teknoloji Emek Yoğun Düşük Maliyet-fiyat Rekabeti

Dabaklanmış deri, bavul, elçantassı, saraciye ve ayakkabı Düşük Teknoloji Emek Yoğun Düşük Maliyet-fiyat

Rekabeti Ağaç ve mantar ürünleri (mobilyahhariç); hasır vb. örülerek yapılanmaddeler

Düşük Teknoloji Emek Yoğun Düşük Maliyet-fiyatRekabeti

Kağıt ve kağıt ürünleri ile basımyayım

Düşük Teknoloji Emek Yoğun Düşük Maliyet-fiyat Rekabeti

Mobilya ve başka yerdessınıflandırılmamış diğer ürünler Düşük Teknoloji Emek Yoğun Düşük Maliyet-fiyat

Rekabeti

Plastik ve kauçuk ürünleri Orta Düşük Teknoloji

SermayeYoğun Orta Kalite-fiyat

Rekabeti Metalik olmayan diğer mineralüürünler

Orta Düşük Teknoloji


Rekabeti

Ana metal sanayi Orta Düşük Teknoloji


Rekabeti Metal eşya sanayi (makine vetteçhizatı hariç)

Orta Düşük Teknoloji

Sermaye Yoğun Orta Kalite-fiyat

Rekabeti

Kimyasal madde ve ürünler Orta Yüksek Teknoloji

Teknoloji Yoğun Yüksek Teknoloji

Rekabeti Başka yerde sınıflandırılmamışmmakine ve teçhizat

Orta Yüksek Teknoloji


Rekabeti Başka yerde ssınıflandırılmamışelektrikli mekina ve cihazlar

Orta Yüksek Teknoloji


Rekabeti

Motorlu kara taşıtı ve römorklar Orta Yüksek Teknoloji


Rekabeti

Diğer ulaşım araçları Orta Yüksek Teknoloji


Rekabeti * Tıbbi aletler; hassas optik aletlervve saat

Yüksek Teknoloji Bilgi Yoğun Çok Yüksek Bilgi Rekabeti

(*) 2006,2007 ve 2008 yıllarında ihracat yapılmıştır.

1.4.2. Sanayide Elektrik Tüketimi

Sanayinin yap›sal analizini tespit etmek üzere kullan›lan önemli verilerdenbiri de elektrik tüketimi olup, elektrik tüketimindeki art›fl ya da azal›fllar mev-cut üretim hakk›nda bize önemli ipuçlar› vermektedir. Bu kapsamda Erzin-can ilinde elektrik enerjisi tüketimi incelendi¤inde; 2008 y›l› itibariyle gerçek-leflen elektrik tüketiminin Türkiye genel toplam›n›n % 0,13’ünü, TRA1 Erzurum,Erzincan, Bayburt Bölgesinin %19,6’s›n› oluflturdu¤u görülmektedir.

Elektrik tüketiminin 2005 y›l›ndan, 2008 y›l›na kadar %27,2 oran›nda artt›-¤› ‹lde; en fazla tüketim meskenler taraf›ndan gerçeklefltirilmifltir. Meskentüketimini ise s›ras›yla ticarethane ve resmi dairelerdeki tüketim izlemekte-dir.

‹lde; 2005-2008 y›llar› aras›nda tüketim aç›s›ndan dördüncü s›rada yeralan sanayi sektörünün tüketimi, 2007 y›l›nda en yüksek seviyesi olan20.284 Mwh’ye ulaflm›fl, 2008 y›l›nda ise %14,3 oran›nda azalarak, 2006 y›-l›ndan daha düflük bir seviyeye gerilemifltir. Buradan, global ekonomik kri-zin bafllang›ç dönemi olan 2008 y›l›nda sanayi üretimindeki gerilemeyeba¤l› olarak elektrik tüketiminde de azalma meydana geldi¤i sonucunaulaflabiliriz.

TTablo 53. Kullanım Yerlerine Göre Elektrik TüketimiTopplamTüketim

ResmiDDaire

Sanayiİİşletmesi

Ticarethane MeskenTarımsalSSulama

SokakAAydınlatma

Diğer

Erzincan ((Mwh)2005 170.304 18.450 14.008 20.107 67.916 8.164 14.230 27.4292006 184.552 20.101 18.847 34.360 75.500 6.669 15.971 13.1032007 196.704 21.655 20.284 40.164 79.947 7.512 14.121 13.0222008 216.673 22.156 17.387 31.928 87.856 11.895 12.443 33.008TRA1Erzurum, Erzincan, Bayburt ((Mwh)2005 819.996 177.745 111.948 89.955 302.878 11.058 55.561 70.8522006 894.742 194.143 111.183 115.825 367.303 10.483 72.033 23.7722007 969.237 190.293 152.303 130.860 374.267 11.090 78.985 31.4392008 1.108.057 179.618 184.334 154.308 440.211 16.641 73.588 59.357Türkiye ((Mwh)2005 130.262.759 4.662.719 62.294.219 18.543.784 30.934.976 3.239.603 4.142.988 6.444.4702006 143.070.499 6.044.797 68.026.712 20.256.384 34.466.042 3.510.013 3.950.372 6.816.1782007 155.135.260 6.933.182 73.794.540 23.141.161 36.475.825 4.110.541 4.052.642 6.627.3692008 161.947.528 7.344.252 74.850.263 23.903.332 39.583.598 4.730.976 3.970.228 7.564.880Not: 1 mwh=1000 kwh.’dir. KKaynak: TUİK.

86

87

OSB’deki elektrik tüketimini y›llar itibariyle inceledi¤imizde, Erzincan ilin-deki sanayi tüketimden farkl› olarak 2006-2010 y›llar›nda sürekli art›fl gerçek-leflmifltir. 2006 y›l›nda 3.154 Mwh olan elektrik tüketimi, 2010 y›l›nda yaklafl›k10 kat artarak 30.079’a ulaflm›flt›r. Buradan OSB’de üretimin önemli bir art›flivmesi yakalad›¤›n› söyleyebiliriz. Ayr›ca, OSB bölgesinde elektrik tüketimiaylar itibariyle de¤erlendirildi¤inde; en fazla tüketimin 2006 y›l› Temmuz ve2009 y›l› Haziran aylar›nda gerçekleflti¤i, di¤er tüm y›llarda en fazla kullan›-m›n Ekim ay›nda oldu¤u görülmektedir. En az elektrik tüketimi ise y›l›n ilk üçay› olan Ocak, fiubat ve Mart aylar›ndad›r.

1.4.3. Erzincan ‹linin Mevcut Sanayi Altyap›s›

Bir ilin ekonomik geliflmiflli¤inin önemli bir göstergesi olan sanayi sektörü,bilgiye dayal› ekonominin yaratt›¤› f›rsatlar› yakalayabilmenin ön kofluludur.Küreselleflen dünyada bilginin yaratt›¤› rekabet avantajlar›ndan yararlana-bilmek için güçlü bir sanayi altyap›s›na sahip olmak gereklidir. Bunun da yo-lu KSS, OSB, Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri (TGB), Endüstri Bölgeleri (EB), Nite-likli Sanayi Bölgeleri, Serbest Bölgeler (SB) ve ‹flletme Gelifltirme Merkezle-ri’nden (‹fiGEM) geçmektedir.

Ancak, Erzincan’da teknolojik yap›lanman›n önemli göstergesi olan yer-lerden (EB, TGB, ‹fiGEM v.b.) bir ço¤unun kurulmam›fl olmas›, bu alanda fa-

TTablo 54. Erzincan OSB’de Elektrik Tüketimi ve Genel Sanayi Tüketimindeki Oranı(Mwh)

2006 2007 2008 2009 2010

OSB’de Tüketim 3.154 3.426 5.219 21.962 30.079

Genel Sanayi Tüketimindeki Oranı (%) 16,7 16,9 29,5 - - Kaynak: OSBÜK

GGrafik 22. Erzincan OSB’de Elektrik Tüketiminin Yıllara Göre Dağılımı(Mwh)

Kaynak: OSB Üst Kuruluşu (OSBÜK)

aliyet gösterecek sanayinin yeterince geliflmemifl oldu¤unun göstergesidir.OSB ve KSS altyap›s›n›n olmas› ise sanayinin gelifltirilebilmesi için önemli bir f›r-sat olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Onlar›n sundu¤u f›rsatlardan yararlan›la-rak; ar-ge ve inovasyona dayal› üretime a¤›rl›k verilmesi, gelecekte flu ankurulu bulunmayan ve teknolojik anlamda bir çok geliflmeyi içinde bar›nd›-ran bölgelerin ‹lde kurularak, çevre illerdeki teknolojik altyap›ya dayal› sa-nayiyi de içine alacak önemli yap›lanmalar›n kurulmas›na neden olabile-cektir.

1.4.3.1. OSB

Üretim, yat›r›m ve istihdam›n büyük önem arz etti¤i günümüzde yat›r›mc›-y› cezbetmek, planl› ve düzenli sanayileflmeyi sa¤lamak, tar›m arazilerini veçevreyi koruyarak, tar›msal sanayiyi gelifltirmek ve bölgesel kalk›nma içinOSB'leri canland›rarak yat›r›m›n önünü açmak son derece önemlidir. Buba¤lamda, kalk›nmada öncelikli yöreler içerisinde yer alan Erzincan ilindealansal doluluk oran› % 68 olan bir adet OSB bulunmaktad›r.

368 hektar büyüklü¤ünde olup, 348 hektarl›k alan› kredilendirilen ErzincanOSB'nin alan› (2010 sonu itibariyle bitenler ve 2011 y›l› yat›r›m program›na al›-nanlar dahil olmak üzere); Ocak 2011 itibariyle Do¤u Anadolu Bölgesi içeri-sinde biten OSB'lerin alan›n›n yaklafl›k % 16,3'ü civar›nda iken, Türkiye gene-linde biten OSB'lerin alan›n›n yaklafl›k % 1,27'sini oluflturmaktad›r.

Kurulufl çal›flmalar›na 1981 y›l›nda bafllanan ve 2001 y›l›nda tamamlana-rak faaliyete geçen Erzincan OSB; flehir merkezine (8,5 km), demiryolu istas-yonu (7 km) ve havaalan›na (18,5 km) uzakl›¤› ile kurulufl yeri itibariyle avan-tajl› bir duruma sahiptir. 2011 y›l› Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl›¤› (BSTB) ve-rilerine göre 224 adet sanayi parseli bulunan OSB'de, sanayi parsellerinin 76adedi tahsis edilmifl olup, tahsis edilen parsellerin; 42 adedi üretim, 13 ade-di inflaat, 21 adedi proje aflamas›ndad›r. 148 adet parsel ise henüz tahsisedilmemifltir. Üretime geçen parsellerde ise yaklafl›k 1.130 kifli istihdam edil-mekte olup, 225'e yak›n kad›n istihdam› söz konusudur.

TTablo 55. Türkiye Geneli, Doğu Anadolu Bölgesi ve Erzincan İlinde OSB Dağılımı(Ocak 2011)

İl Adı

2010 Sonu İtibariyle Bitenler 2011 Yılı Yatırım Programında Olanlar

Adet Alan(Ha)

Türkiye Geneliİçindeki Oranı

Hektar (%)Adet Alan

(Ha)

Türkiye Geneliİçindeki Oranı

Hektar (%)

Türkiye Geneliİçindeki Sayısı(%)

Erzincan 1 348 1,27 - - - -DoğuAnadoluBölgesi

13 2.132 7,81 13 1.946 21,31 18,06

Türkiye 143 27.298 100 72 9.130 100 100 Kaynak: BSTB

88

89

ŞŞekil4.ErzincanOSB

ParsellerininSektörelDağılımı

Kayn

ak:http://www.erzincano

sb.com/in

dex.php

?optio

n=com_c

ontent&view=article&id=10

7&Ite

mid=15

3#

Alt yap› ve üst yap› çal›flmalar› tamamlanan OSB'de, Erzincan ili imalatsanayi yap›s›na paralel olarak a¤›rl›kl› sektör gruplar›; g›da, orman ürünlerive petrokimya sanayidir. Ayr›ca OSB bünyesinde; tekstil, mensucat, konfek-siyon, ayakkab›, ambalaj-ka¤›t-paketleme, mobilya, t›bbi malzemeler, kim-ya sanayi, plastik, cam, seramik, yal›t›m, ›s› sistemleri, makine-haddehane,otomotiv yan sanayi, deri sanayi, inflaat malzemeleri, maden ve prefabrikbeton elemanlar› sektörlerinde de üretim yap›lmaktad›r.

Erzincan OSB'de May›s 2011 y›l› verilerine göre çeflitli sektörlerde üretimhalinde 35, inflaat halinde 9, proje halinde 5 ve hem üretim hem de projehalinde olan 5 firma olmak üzere toplam 54 firma faaliyet göstermektedir.19

TTablo 56. OSB’de Bulunan Tesislerin Faaliyet Konusuna Göre DağılımıFaaliyet Konusu Sayı Mevcut DDurum

Beton Yapı Elemanları 5 3 Üretim Halinde1 Proje Halinde1 İnşaat Halinde

Alçı İmalatı 1 İnşaat Halinde

Atık Lastik İşleme 1 İnşaat Halinde

Big-Bag Stokhol 1 Proje Halinde

Bilişim- Yazılım Ürün. Ve Hizmetleri 1 Üretim HalindeCam ve Metal Doğrama 1 İnşaat Halinde

Çadır Dikim Atelyesi 1 Üretim Halinde

Çelik Kont. Makine İmalatı 21 Üretim Halinde1 Proje Halinde

Proje Halinde 1 Döküm

Dönüşümlü Kağıt İmalatı 1 İnşaat Halinde

Elektronik Cihaz 2 1 Proje Halinde1 İnşaat Halinde

Entegre Orman Ürünleri 1 Üretim Halinde

Et ve Et Mam. Entegre Tes. 1 Üretim Halinde

Isı Cam 21 İnşaat Halinde1 Üretim Halinde

Kalorifer Kazanı 1 İnşaat Halinde

Kanatlı Yemi 2 Proje HalindeKlinger Ögütme 1 Üretim Halinde

Konfeksiyon 2 Üretim Halinde

Krom Konsantre Tesisi 2 Üretim Halinde

Mermer İşleme 2 Üretim HalindeMeyvesuyu Fabrikası 1 Üretim Halinde

Meyve Pulp Konsantre 1 Üretim Halinde

Mobilya 5 4 Üretim Halinde1 İnşaat Halinde

Mutfak Araçları 1 Üretim Halinde

Orman Ürünleri 1 Üretim HalindePE-PVC Damlama Su Borusu 1 Üretim Halinde

Plastik Ürünler 5 1 Proje Halinde4 Üretim Halinde

Ray Bağlantı Elemanları 1 Üretim Halinde

Reçel ve Marmelat 1 Proje Halinde

Sanayi ve Medikal Gaz İmalatı 1 Proje HalindeTavuk Entegre Tes. 1 Üretim Halinde

Tebeşir 1 Üretim Halinde

Tel Ürünleri İmalatı 1 Üretim Halinde

Unlu Mamuller 1 Üretim HalindeYalıtım Levhası 1 Üretim Halinde

Yem İmalâtı 3 Üretim Halinde

Yemek ve Unlu Mamuller 1 Üretim Halinde

Yem-Viol-Et Ürün.-Peynir 1 Üretim Halinde(*) 54 firma’nın 59 faaliyet kolunda tesisleri bulunmaktadır.Kaynak: http://www.erzincanosb.com/yp.aspx

19 http://www.erzincanosb.com/yp.aspx

90

91

OSB'deki firmalar faaliyet kollar›na göre incelendi¤inde, üretimin dahaçok düflük teknolojili ürünlerde yo¤unlaflm›fl oldu¤u görülmektedir. Di¤eryandan say›lar› çok az da olsa orta yüksek teknoloji ve yüksek teknolojiliürünler de üretilmektedir.

Di¤er yandan üretim yap›s› nedeniyle emek yo¤un üretim gerçeklefltirilenOSB'deki iflletmelerin kapasitesi düflük olup, maliyet, fiyat ve kalite rekabe-tiyle karfl› karfl›yad›rlar. Bu üretim yap›s›n›n getirdi¤i rekabet koflullar›n›n yan›s›ra Erzincan OSB, bölgesel farkl›l›ktan kaynakl› sorunlar ve di¤er OSB'ler içingeçerli sorunlara da çözüm bulmak durumundad›r.

1.4.3.2. KSS

Sanayi yat›r›mlar› ülkelerin kalk›nma hamlelerinde önemli bir paya sahip-tir. Bu yat›r›mlar›n planl› bir flekilde yap›labilmesi ve verimlili¤in sa¤lanabilme-si için gerçeklefltirilen uygulamalardan biri de küçük sanayi siteleri projeleri-dir. Küçük sanatkâr ve orta boy sanayicinin modern iflyerlerine kavuflmas› veböylece verimliliklerinin art›r›lmas› amac›yla kurulan küçük sanayi sitesi uygu-lamalar›na Ülke gelinde oldu¤u gibi, Erzincan ilinde de devam edilmekte-dir.

Sanayi aç›s›ndan di¤er bir önemli merkez olan KSS’lerin Erzincan ilindekida¤›l›m›na bakacak olursak, BSTB’nin May›s 2011 verilerine göre Erzincan‹linde 323 iflyerlik 4 adet KSS’nin tamamland›¤›n› ve 1 adet KSS’nin yap›m›nadevam edildi¤ini görmekteyiz. Devam eden Üzümlü KSS; 50 iflyerlik olup,2011 y›l› Yat›r›m Program›nda 500.000 TL ödenekle yer almaktad›r.

2011 May›s ay› itibariyle Erzincan ilinde biten KSS’lerde bulunan iflyeri sa-y›s›, Do¤u Anadolu Bölgesi içindeki KSS’lerin iflyeri say›s›n›n % 4,1’i civar›ndaiken, Türkiye genelindeki KSS’lerin iflyeri say›s›n›n % 0,3’ü civar›ndad›r.

Tablo 58. Tamamlanan KSS’lerSıraNo

Küçük Sanayi Sitesi Adı İşyeriSayısı

Dolu İşyeriSayısı

Boş İşyeriiSayısı

Doluluk Oranı ((%)

1 Erzincan Merkez KSS 107 107 0 1002 Erzincan Merkez (Marangozlar) KSS 74 65 9 883 Erzincan Refahiye KSS 42 32 10 764 Erzincan İmalatçılar KSS 100 0 100 0

TOPLAM 323 204 119 63Kaynak: BSTB

TTablo 57. Türkiye Geneli, Doğu Anadolu Bölgesi ve Erzincan İlinde KSS Dağılımı(Ocak 2011)

İl AdıBBiten DDevvam Eden

AAdet İİşyeri Sayısı AAdet İİşyeri SayısıEErzincan 4 323 1 50DDoğu Anadolu Bölgesi 47 7.949 16 1.145TTOPLAM 441 92.623 44 3.722

KKaynak: BSTB

Erzincan ilinde kurulu bulunan KSS’lerden üçü aktif olarak hizmet vermek-le birlikte, depremden zarar gören 100 iflyeri kapasiteli imalatç›lar KSS’ninhalen faaliyete geçmedi¤i görülmektedir. Faaliyette olan KSS’lerin ise dolu-luk kapasiteleri oldukça yüksektir. Di¤er yandan 4’ü tamamlanm›fl ve 1’i de-vam etmekte olan toplam 5 KSS’lik altyap›s› olan ve bu KSS’lerde yaklafl›k326 kifliye istihdam sa¤lanan ‹lde, sadece 3 KSS ile aktif olarak hizmet veril-mesi altyap› imkanlar›ndan yararlanmak isteyen iflletmeler için dezavantajl›bir durumdur.

1.4.3.4. ‹fiGEM ve TGB

KSS ve OSB’lerin kurulmas›na kadar geçen süre zarf›nda iflletmelerin da-ha acil ihtiyaçlar›n›n karfl›lanmas› amac›yla kurulan ‹fiGEM’ler, Küçük ve Or-ta Büyüklükte ‹flletme’lerin (KOB‹) de¤iflen ifl koflullar›na uyum sa¤layabilme-leri için; e¤itim, dan›flmanl›k, altyap›, üstyap›, ihracat, teknoloji gelifltirme veyeni giriflimcilik hizmetlerinin sa¤lanmas› ile sanayi altyap›s›n›n oluflturulma-s›nda önemli roller üstlenmektedirler.

‹fiGEM’ler, bünyesinde bar›nd›rd›¤› iflletmelere; iflletme gelifltirme koçlu-¤u, destek a¤lar›na ulafl›m, finans kaynaklar›na eriflim imkan›, uygun koflul-larda ifl yeri mekan›, ortak ofis ekipman›, ofis hizmetleri gibi hizmetler suna-rak, iflletmelerin en k›r›lgan olduklar› ilk y›llar›n› sa¤l›kl› bir flekilde aflmalar›n› vebüyümelerini sa¤lamak amac›yla kurulan ve iflletilen, ‹flletme Kuluçkas› ve-ya ‹flletme Fidanl›¤› olarak da adland›r›lan merkezlerdir. Bu merkezlerden Ül-kemizde 17 adet kurulmufl olup, ikisi Do¤u Anadolu Bölgemizde (Van ve Ela-z›¤) faaliyet göstermektedir.

Erzincan ‹fiGEM Projesi KUDAKA’ya sunulmufl ve Kalk›nma Bakanl›¤›’n›nda onay›n› mütakiben uygulamaya konulmufltur. Bu geliflme sanayi sektö-ründe faaliyet gösterecek firmalar aç›s›ndan da oldukça önemlidir. Türki-ye’de ilk defa bir ilin haz›rlad›¤› güdümlü proje olarak dikkat çeken ErzincanTerzi Baba ‹fiGEM projesi Erzincan Ticaret ve Sanayi Odas› taraf›ndan sunul-mufl ve KB’ce onaylanm›flt›r. 1.111.111 TL bütçeli projenin ortaklar› ise Erzin-can ‹l Özel ‹daresi ve Erzincan OSB olup, toplam 22 (2 mevcut, 20 adet ye-ni kurulacak) iflletmeyi bünyesinde bar›nd›rmas› planlanmaktad›r.

Di¤er yandan, ar-ge potansiyeli ve tedarik faaliyetlerinin gelifltirilmesi aç›-s›ndan oldukça önemli kabul edilen bu merkezlerden birinin tüm kesimlerinde deste¤ini alarak Erzincan ilinde kurulmas› sanayinin geliflimi aç›s›ndan ol-dukça önemli bir ad›md›r.

KOB‹’lerin ihtiyac› olan teknolojileri edinmek, özgün ürün tasar›mlar›na veüretim teknolojilerine ulaflmak, iyi iflleyen bir ar-ge sistemi kurmak ve sanayi-mizin teknolojik alt yap›s›n› oluflturmak gibi ciddi geliflmeler sa¤layacak di-¤er önemli bir oluflum ise TGB’dir.

92

93

Teknoloji Gelifltirme Bölgeleri; üniversite ve araflt›rma merkezlerinde ger-çeklefltirebilecek türden araflt›rma bilgisi gerektiren yeni ifl alanlar›n›n oluflu-munu ve geliflimini harekete geçiren; bulunduklar› bölgenin teknolojik altya-p›s›n› ve gelir düzeyini art›ran; yetiflmifl iflgücü için ifl olanaklar› sa¤layan veyabanc› yat›r›mc›lar› bulunduklar› bölgeye çekerek, sanayinin rekabet ede-bilirli¤ini art›ran yerlerdir.

Özellikle yeni teknolojiler ortaya ç›karmakta, yenilikçili¤i desteklemekte,çevreye duyarl› oluflumlar›yla çevreye uygun üretimi teflvik etmekte, mev-cut ürünlerde ve teknolojide iyilefltirmeler yap›lmas› için uygun ortam olufl-turmakta ve yenilikçili¤i teflvik etmektedir. Bu nedenlerle, sanayinin rekabetedebilirli¤i aç›s›ndan önemli bir geliflme ad›m› olan teknoloji gelifltirme böl-gesi kurulmas› (Erzincan Teknokent) için 2007 y›l›nda Erzincan Üniversitesibünyesinde önemli bir ad›m at›lm›fl, ancak sonuçland›r›lamam›flt›r.

1.4.4. Küçük ve Orta Büyüklükte ‹flletmeler

18 Kas›m 2005 tarihli Resmi Gazete ile “Küçük ve Orta Büyüklükte ‹flletme(KOB‹): ‹kiyüzelli kifliden az y›ll›k çal›flan istihdam eden ve y›ll›k net sat›fl hâs›-lat› ya da mali bilânçosu yirmi befl milyon Yeni Türk Liras›n› aflmayan ve buYönetmelikte mikro iflletme, küçük iflletme ve orta büyüklükteki iflletme ola-rak s›n›fland›r›lan ve k›saca “KOB‹” olarak adland›r›lan ekonomik birimler”olarak tan›mlanan KOB‹’ler; tüm dünyada oldu¤u gibi, Türkiye ekonomisininde en dinamik ve sürükleyici unsurlar›ndand›r. Bu nedenle sanayinin enönemli yap›tafllar›n› oluflturan KOB‹’lerin, Erzincan ilindeki yap›lanmalar›n› elealaca¤›z.

KOB‹’leri üçlü s›n›fland›rmaya tabi tutan “Küçük ve Orta Büyüklükteki ‹fllet-melerin Tan›m›, Nitelikleri ve S›n›fland›r›lmas› Hakk›nda Yönetmelik”in 5. mad-desine göre Mikro, Küçük ve Orta Büyüklükteki iflletme tan›mlar› afla¤›dakiflekilde yap›lm›flt›r.

• Mikro iflletme: On kifliden az y›ll›k çal›flan istihdam eden ve y›ll›k net sa-t›fl hâs›lat› ya da mali bilânçosu bir milyon Yeni Türk Liras›n› aflmayançok küçük ölçekli iflletmeler,

• Küçük iflletme: Elli kifliden az y›ll›k çal›flan istihdam eden ve y›ll›k net sa-t›fl hâs›lat› ya da mali bilânçosu befl milyon Yeni Türk Liras›n› aflmayaniflletmeler,

• Orta büyüklükteki iflletme: ‹kiyüzelli kifliden az y›ll›k çal›flan istihdameden ve y›ll›k net sat›fl hâs›lat› ya da mali bilânçosu yirmi befl milyon Ye-ni Türk Liras›n› aflmayan iflletmeler.

Türkiye geneli giriflim say›lar› y›llar baz›nda incelendi¤inde; 2002 y›l› GenelSanayi Say›m› verilerine göre Ülkemizde bulunan 1.858.191 giriflim içerisinde

KOB‹ niteli¤ine haiz iflletme say›s›n›n 1.856.340 civar›nda oldu¤u görülmekte-dir. Bu da 2002 y›l›nda Türkiye’deki tüm giriflimlerin % 99,9’una denk gelmek-tedir. 2009 y›l› TÜ‹K ‹fl Kay›tlar› verilerine bakt›¤›m›zda da Ülkemizde 3.225.462adet giriflim bulundu¤u ve bu giriflimlerden 3.222.133’ünün 0-249 aras› çal›-flan› bulundu¤u görülmektedir. 2002 y›l›nda oldu¤u gibi tüm giriflimler içindeçal›flan say›s› 0-249 olan giriflimlerin pay› % 99,9’dur.

Türkiye genelindeki giriflim say›s›n›n % 0,2’sine sahip olan ve il s›ralamas›n-da 69. olan Erzincan ili, giriflim say›s› bak›m›ndan Türkiye geneli ile benzerlikgöstermektedir. ‹ldeki giriflimlerin % 96,8’i mikro, % 3,0’› küçük ölçekli olup,250’den fazla çal›flana sahip giriflim bulunmamas› da dikkat çekicidir. Giri-flim say›s› 2008 y›l›na kadar art›fl göstermifltir. 2002 y›l›nda 4.443 olan giriflim sa-y›s› % 68,2 oran›nda art›fl göstererek, 2009 y›l›ndaki 7.472 rakam›na ulaflm›flt›r.Ancak, art›fl oranl› seyir gösteren giriflim say›s›nda 2009 y›l›nda, 2008 y›l›nagöre - % 10 oran›nda düflüfl meydana gelmifltir.

2009 y›l›nda Erzincan ilinde sektörler itibariyle en fazla giriflim; toptan veperakende ticaret, motorlu tafl›t, motosiklet, kiflisel ve ev eflyalar›n›n onar›m›(% 41) sektöründedir. Bu sektörü s›ras›yla; ulaflt›rma, depolama ve haberlefl-me (% 23), otel, lokanta ve kahvehane (% 10), ‹malat Sanayi (% 9), di¤ersosyal, toplumsal ve kiflisel hizmet faaliyetleri (% 6), gayrimenkul kiralama veifl faaliyetleri (% 5), ‹nflaat (% 4), mali arac› kurulufllar›n faaliyetleri (% 2), sa¤-l›k iflleri ve sosyal hizmetler (% 1) sektörleri izlemektedir. Madencilik ve taflo-cakç›l›¤›, elektrik, gaz ve su, e¤itim sektörlerinin oran› ise oldukça düflüktür.Erzincan ili bu yap›s›yla Türkiye geneli ve TRA1 (Erzurum, Erzincan, Bayburt)Bölgesi ile paralellik göstermektedir.

TTablo 59. Çalışan Sayısına Göre Girişim Sayısı2007 2008 2009

Erzincan

Mikro (0-9 Çalışan Sayısı) 7.315 7.988 7.234Küçük (10-49 Çalışan Sayısı) 146 232 225Orta (50-249 Çalışan Sayısı) 15 0 *Büyük (250+ Çalışan Sayısı) 0 0 *

GENEL TOPLAM* 7.476 8.237 7.472

Türkiye

Mikro (0-9 Çalışan Sayısı) 3.040.284 3.331.988 3.084.183Küçük (10-49 Çalışan Sayısı) 116.416 138.838 121.746Orta (50-249 Çalışan Sayısı) 15.512 12.165 15.840Büyük (250+ Çalışan Sayısı) 3.281 2.658 3.305

GENEL TOPLAM* 3.175.493 3.490.786 3.225.462**(*) TÜİK gizlilik yönetmeliği gereğince belirlenen gizlilik ilkeleri uyarınca bireysel verinin toplulaştırılması ile oluşturulan veri tablosunun her hangi bir hücresindeki istatistiki birim sayısının üçten az olması veya birim sayısı üç ve daha fazlaolduğu halde bir veya iki birimin hakim durumunda olması halinde ilgili hücredeki veri gizli kabul edilmiş. Gizli verilergenel toplama yansıtılmıştır. Gizili olarak verilen değerlerin temsil ettiği girişim sayıları KOBİ olarakdeğerlendirilmemektedir.(**) 0-249 çalışanı olan 364, 250+ çalışanı olan 24 örtülü işletme bulunmaktadır.Kaynak: TÜİK

94

95

GGrafik 23. İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Girişimlerin Dağılımı

Kaynak: TÜİK

Madencilik vetaşocakçılığı

0%

İmalat9%

Elektrik, Gaz ve Su0%

İnşaat4%

Toptan veperakende ticaret;

motorlutaşıt, motosiklet, kişisel ve ev eşyalarının

onarımı41%

Otel, lokanta vekahvehane

10%

Ulaştırma, depolama ve haberleşme

23%

Mali aracı kuruluşlarınfaaliyetleri

2%

Gayrimenkul kiralama ve iş

faaliyetleri4%

Eğitim0%

Sağlık işleri vesosyal hizmetler

1%

Diğer hizmet6%

TTablo 60. İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Girişim Sayıları

(*) TÜİK gizlilik yönetmeliği gereğince belirlenen gizlilik ilkeleri uyarınca bireysel verinin toplulaştırılması ile oluşturulan veri tablosunun her hangi bir hücresindeki istatistiki birim sayısının üçten az olması veya birim sayısı üç ve daha fazlaolduğu halde bir veya iki birimin hakim durumunda olması halinde ilgili hücredeki veri gizli kabul edilmiş. Gizli verilergenel toplama yansıtılmıştır. Gizili olarak verilen değerlerin temsil ettiği girişim sayıları KOBİ olarakdeğerlendirilmemektedir.Kaynak: TÜİK

Erzincan Türkiye TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt

2002 2007 2008 2009 2002 2007 2008 2009 2002 2007 2008 2009

Madencilik vetaşocakçılığı

6 16 22 * 2410 5105 5.071 5684 35 65 67 76

İmalat 449 670 736 677 272482 401966 445.823 405873 3 015 2753 2.981 2779

Elektrik, Gaz veSu

41 30 5 * 4206 3891 1.420 1867 187 69 13 21

İnşaat 61 246 297 276 35749 152123 173.159 165887 321 1247 1.415 1372

Toptan veperakendeticaret; motorlutaşıt, motosiklet,kişisel ve eveşyalarının onarımı

2134 2984 3.345 3047 867890 1256009 1.391.431 1281315 19 136 13886 15.465 14016

Otel, lokanta vekahvehane

509 717 837 736 174199 250389 284.639 261867 3 457 2649 3.033 2685

Ulaştırma,depolama vehaberleşme

776 1760 1.840 1695 270517 567828 606.818 559157 9 042 8010 8.556 7821

Mali aracı kuruluşlarınfaaliyetleri

46 134 135 112 14303 58379 51.108 51142 284 439 423 343

Gayrimenkulkiralama ve işfaaliyetleri

145 308 343 334 95971 201939 226.096 219327 836 1158 1.276 1263

Eğitim 12 45 26 27 6695 17568 12.635 12957 85 169 106 120

Sağlık işleri vesosyal hizmetler

90 101 97 86 33383 46837 48.429 45819 531 347 323 308

Diğer sosyal,Toplumsal veKişisel hizmetfaaliyetleri

174 465 537 460 80386 213459 239.020 214567 1 186 1971 2.266 1871

Toplam 4.443 7.476 8.220 7.472 1858191 3175493 3.485.649 3225462 38.115 32.763 35.924 32.675

KOB‹’ler aç›s›ndan önemli bir referans kayna¤› olan Küçük ve Orta Ölçek-li ‹flletmeleri Gelifltirme ve Destekleme ‹daresi Baflkanl›¤› (KOSGEB) veritaba-n›na kay›tl› toplam 602.667 KOB‹’nin, % 0,3’ü (1.569) Erzincan ilinde faaliyetgöstermektedir. Bu iflletmeler a¤›rl›kl› olarak imalat sanayi iflletmeleri olup,madencilik sektöründe faaliyet gösterenlerin oran› oldukça düflüktür. Di¤eryandan KOSGEB veri taban›na kay›tl› iflletmeler genel olarak; nitelikli ele-man, pazarlama (fuarlara kat›l›m), finansman, ifl kurma ve kurulufl giderlerikonular›nda eksiklerini gidermek üzere baflvuruda bulunmaktad›rlar. KOS-GEB desteklerinden yararlanan iller içinde 63. s›rada yer alan ‹lde kay›tl› fir-malar daha çok finansman ihtiyac›n›n karfl›lanmas›na yönelik olarak geliflti-rilen KOB‹ finansman destek kredilerinden faydalanmaktad›rlar.

Ülkemiz ekonomisinde oldu¤u gibi, toplam iflletme say›s› ve istihdamdakibüyük paylar›ndan ötürü Erzincan ekonomisinde de önemli bir role sahipolan KOB‹’ler, s›n›rl› kapasiteleri ile içe kapal› yap›lar› nedeniyle bir çok prob-lemle karfl› karfl›yad›rlar. Ülke genelinde oldu¤u gibi ‹lde de KOB‹’lerin karfl›-laflt›klar› sorunlar›; finans kaynaklar›na ulafl›m, geliflen üretim ve yönetim tek-nolojilerine adaptasyon, d›fl pazarlara aç›lma ve elektronik ticaret, insankaynaklar› gibi bafll›klar alt›nda toplayabiliriz.

Ayr›ca, KOB‹’lerin desteklenmesi ile ba¤lant›l› olan bir baflka konu da gi-riflimciliktir. Giriflimcilik bir ilin ekonomik ve sosyal kalk›nmas› aç›s›ndan çokönemlidir. Ekonomik geliflmenin itici gücü olmas›n›n yan› s›ra dünyan›n he-men her yerinde oldu¤u gibi Ülkemizde ve Erzincan ilinde iflsizlik sorunununçözümüne katk› sa¤layacakt›r. Ancak, giriflim verilerine bakt›¤›m›zda ‹lde gi-riflimci oran›n›n çok da istenilen seviyede olmad›¤› görülmektedir.

1.4.5. Türkiye’nin 1.000 Büyük Sanayi Kuruluflu ‹çinde Erzincan

‹stanbul Sanayi Odas› (‹SO) taraf›ndan 1968 y›l›ndan bu yana, toplam bü-yüklükleri Türkiye sanayisinin %50’den fazlas›n› temsil eden sanayi kurulufllar›-n› içeren bir liste yay›nlanmaktad›r. Bu listeyi ekonomimizdeki geliflmelere,zaman içersindeki de¤iflimlere, özel sektörün öne ç›k›fl›na, holdinglerin büyü-melerine ve birbirleriyle k›yaslanmalar›na ›fl›k tutan önemli bir çal›flma olaraknitelendirebiliriz. Di¤er yandan bu çal›flma kurulufllar›n y›llar içerisindeki geli-flimi ile de¤iflim ve geliflim potansiyellerinin bölgesel bazda yaratt›¤› havay›,bölgesel yap›lanmalardan kaynaklanan farkl›l›klar›, k›saca sanayi sektörün-de faaliyet gösteren Türk özel sektörünün durumunu ortaya koyan önemlireferanslardan biridir.

1993-2011 y›llar› liste verileri incelendi¤inde; Erzincan ilinde faaliyet gös-termekte olan hiçbir iflletmenin, ‹SO’nun ilk 1.000 iflletmeyi içeren listesindeyer almad›¤› görülmektedir. Do¤u Anadolu Bölgesi’nin di¤er illeriyle karfl›lafl-t›r›ld›¤›nda ise ilk 1.000 aras›nda yer alamayan Erzincan’dan farkl› olarak

96

Documents

‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR VAKFI · ‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR VAKFI ‹ktisadi ‹flletmesi ERZ‹NCAN EKONOM‹S‹ 2023 V‹ZYONU Ocak 2012, ‹stanbul ‹KT‹SAD‹ ARAfiTIRMALAR