AĞIZ VE DİŞAĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞISAĞLIĞI

Prof.Dr.Faruk Yorulmaz Prof.Dr.Faruk Yorulmaz Trakya Üniversitesi Trakya Üniversitesi Tıp Fak. Tıp Fak.

Halk Sağlığı Anabilim Dalı Bşk.Halk Sağlığı Anabilim Dalı Bşk.

Ağız, sindirim sisteminin başlangıcıdır. Besinlerin tadı Ağız, sindirim sisteminin başlangıcıdır. Besinlerin tadı ağızda dil yardımı ile alınır, ağızda dişler ve tükrük ağızda dil yardımı ile alınır, ağızda dişler ve tükrük yardımıyla parçalanır ve sindirime hazırlanır. yardımıyla parçalanır ve sindirime hazırlanır.

Aynı zamanda dış ortamla ilişkili olan ve içinde bir Aynı zamanda dış ortamla ilişkili olan ve içinde bir mikroorganizma florası ile dışarıdan girecek mikroorganizma florası ile dışarıdan girecek mikroorganizmalara bariyer görevi görür. mikroorganizmalara bariyer görevi görür.

Yüz estetiğine ve anlaşılır konuşmaya yardımcı olur. Yüz estetiğine ve anlaşılır konuşmaya yardımcı olur.

Sosyal ilişkilere yardımcı olur.Sosyal ilişkilere yardımcı olur.

Ağız florası aynı zamanda ağız yolu ile patojen etkenlerin Ağız florası aynı zamanda ağız yolu ile patojen etkenlerin vücuda girişine engel olur.vücuda girişine engel olur.

DİŞLER GÖREVLERİNE GÖRE

1-Kesici dişler2-Köpek dişleri3-Azı dişleri a-Küçük azı dişleri b-Büyük azı dişleri

DİŞANATOMİSİ

Hayatboyu diş durumu 2 döneme ayrılmaktadır;Hayatboyu diş durumu 2 döneme ayrılmaktadır;

Süt dişleri;Süt dişleri; 6. ayda çıkmaya başlar ve yaklaşık 6 yaşında 6. ayda çıkmaya başlar ve yaklaşık 6 yaşında tamamlanır. Sürekli dişlerin ağızda bulunması gereken tamamlanır. Sürekli dişlerin ağızda bulunması gereken yerde düzgün biçimde sıralanabilmesi için gereklidir.yerde düzgün biçimde sıralanabilmesi için gereklidir.

Sürekli dişler;Sürekli dişler; 6 yaşla birlikte çıkmaya başlayan sürekli 6 yaşla birlikte çıkmaya başlayan sürekli dişler 20’li yaşlarda üçüncü azıların çıkışı ile tamamlanır.dişler 20’li yaşlarda üçüncü azıların çıkışı ile tamamlanır.

Tüm dünyada okul çocuklarının %60–90’ı ve erişkinlerin hemen tümünde dental kavite mevcuttur.

Bu kaviteler sürekli ve düşük düzeyde florid kullanımı ile önlenebilir sorunlardır.

Erişkinlerde (35-44yaş) %15-20 oranında görülen ciddi periodontal (dişeti) hastalıkları, diş kayıplarına neden olmaktadır.

Tüm dünyada 65-74 yaş arası nüfusun %30’unun ağzında doğal dişleri yoktur.

Oral hastalıklar düşük sosyoekonomik düzeyli gruplarda daha sık görülmektedir.

Oral hastalıklar için risk faktörleri; sağlıksız diyet, tütün kullanımı, aşırı alkol kullanımı ve kötü ağız hijyenidir.

Oral sağlık genel sağlığı ve yaşam kalitesini yakından etkilemektedir.

Ağız sağlığına yapılan harcamalar, ülkelere göre değişmekle birlikte tüm sağlık harcamalarının %5–10’unun oluşturmaktadır.

Oral sağlık ile; ağız ve yüz ağrısından, ağız ve boğaz kanserlerinden, ağız ve dişetleri enfeksiyonlarından, diş çürüklerinden, diş kayıplarından, çiğneme ve sindirim sistemi sorunlarından, konuşma bozukluklarından ve psikososyal sorunlardan korur.

En başta gelen nedensel faktörler; sağlıksız diyet, tütün kullanımı, aşırı alkol tüketimi ve kötü ağız hijyenidir.

Bunların yanısıra;kardiyovasküler hastalıklar, kanserler, kronik solunum sistemi hastalıkları ve diabetes mellitus oral hastalıklara neden olan ve en başta gelen kronik hastalıklardır.

Kurşun, cıva ve gümüş zehirlenmeleri dişetlerinde iltihaplara neden olmaktadır. Arsenik dişetlerinde kanamaya neden olmaktadır.

Anemi, kızıl dahil pekçok hastalık dilde belirtilerle kendini gösterir. Oral hastalıklar ülkelere, coğrafi bölgelere göre farklılıklar

göstermekle birlikte; sosyoekonomik ve kültürel faktörlerle sıkı sıkıya ilişkilidir. Prevalans orta-düşük gelir düzeyine sahip ülkelerde ve ülkelerin düşük sosyoekonomik düzeyli toplumlarda en yüksektir.

Çok so uk ve çok sıcak besinler yiyip içmek,ğ

ne vb gibi sert cisimlerle di ve di etlerine İğ ş şzarar vermek,

Fındık, ceviz gibi sert kabuklu cisimleri di lerle kırmak.ş

Parmak emmek, tırnak yemek,

Dudak ve yanak ısırmak,

o Çocukların uzun süre emzik, biberon kullanması.

o Çok fazla ekerli yiyecek ve gazlı içecek ştüketmek.

o Yemeklerden sonra a zı çalkalamamak.ğ

o Günlük a ız bakımını yapmamak.ğ

Toplumun %85’inin herhangi bir ağız diş sağlığı Toplumun %85’inin herhangi bir ağız diş sağlığı sorunu bulunmaktadır.sorunu bulunmaktadır.

Çocuklarda en sık görülen kronik hastalıktır. 2-4 yaşlar arasında %18 6-8 yaşlar arasında %52 12-17 yaşlar arasında %67 oranında görülmektedir

Türkiye’de diş çürükleri prevalansı ortalama % Türkiye’de diş çürükleri prevalansı ortalama % 80’ler civarında iken;80’ler civarında iken;

6-13 yaş grubunda %80’leri,6-13 yaş grubunda %80’leri, 30-34 yaş grubunda %90’ları 30-34 yaş grubunda %90’ları aşmaktadır.aşmaktadır.

TÜRKİYE’DE AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI SORUNLARI TÜRKİYE’DE AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI SORUNLARI EPİDEMİYOLOJİSİEPİDEMİYOLOJİSİ

Türkiye’de her 3 kişiden biri dişini hiç fırçalamamaktadır. Toplumda kişi başına yılda 1 tane diş fırçası

düşmemektedir. Dişlerin tedavi edilmesi yerine çoğunlukla çekim tercih

edilmektedir.

Ülkemizde 0-14 yaş grubunda DMF (decay : çürük, missing : eksik, filled : dolgulu) indeksi 6.17 olarak bulunmuştur. Bu değerin 1 olması hedeflenmektedir.

Gelişmiş ülkelerde diş hekimine başvuru yılda 5 iken ülkemizde 0.9’dur.

Bu miktar Türkiye’de 110 gr.dır.

Ağız-dil-dudak-farinks enfeksiyonlarıAğız-dil-dudak-farinks enfeksiyonları Solunum ve sindirim sistemi enfeksiyonlarıSolunum ve sindirim sistemi enfeksiyonları Beslenme bozuklukları Beslenme bozuklukları OsteoporozOsteoporoz Üst soluÜst solunnuumm yolları enfeksiyonları yolları enfeksiyonları,, Kardiovasküler/ serebrovasküler sistem Kardiovasküler/ serebrovasküler sistem

hastalıkları, hastalıkları, Erken doğum, DDA riskinde artışErken doğum, DDA riskinde artış Ağız kanseri Ağız kanseri

Dişetleri pembe renklidir Dişetleri pembe renklidir Ağız kokusu yokturAğız kokusu yokturDişlerde sallanma yokturDişlerde sallanma yokturDişlerde çürük yokturDişlerde çürük yokturDişler üzerinde diş taşı yokturDişler üzerinde diş taşı yokturDişler eksiksiz ve düzenli bir şekilde sıralanmıştır Dişler eksiksiz ve düzenli bir şekilde sıralanmıştır Dişetleri fırçalama sırasında kanamazDişetleri fırçalama sırasında kanamaz

Ağız boşluğu flora açısından en kompleks ve heterojen mikroorganizmaların bulunduğu bölgedir.

Tükrükte hem mikroorganizmalar için besleyici maddeler hem de antibakteriyel etkili maddeler bulunur. Ör: Lizozim enzimiÖr:Laktoperoksidaz enzimi bakterileri öldürür.

Tükrüğün içeriği farklı kişilerde hatta aynı kişide zaman zaman değişiklik gösterir.

Ağız florası doğumdan 6-8 saat sonra oluşmaya başlar ve 4-12 saat sonra viridans streptokoklar kalıcı floranın ilk kalıcı üyesi olmaya başlar.

Dişler çıkmadan önce; aerobik ve anaerobik stafilokolar, gram negatif diplokoklar ve difteroidler görülmeye başlar.

Dişler çıkmaya başladıktan sonra Streptococcus viridans tekrar baskın duruma geçer ve anaerob streptokoklar, anaerobik laktobasiller, fusiform basiller ve bakteroides’ler normal ağız florasında yer alırlar.

İçerdiği maddeler ile dişleri korur ve ağız içindeki İçerdiği maddeler ile dişleri korur ve ağız içindeki asidik ortamı nötralize eder.asidik ortamı nötralize eder.

Tükrük yetersiz olduğunda (kuru ağız) dişlerin Tükrük yetersiz olduğunda (kuru ağız) dişlerin çürüme riski artar.çürüme riski artar.

Yemeklerden sonra çiğnenen şekersiz sakız tükrük Yemeklerden sonra çiğnenen şekersiz sakız tükrük salgısını artırarak ağız sağlığını korumaya yardımcı salgısını artırarak ağız sağlığını korumaya yardımcı olur.olur.

Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalığı olanlar (Kanser, Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalığı olanlar (Kanser, AIDS, kronik hastalıklar vb)AIDS, kronik hastalıklar vb)

Bağışıklığı baskılayan ilaç ya da tedavi alanlar Bağışıklığı baskılayan ilaç ya da tedavi alanlar (kemoterapi, radyoterapi vb)(kemoterapi, radyoterapi vb)

BakteriyemiBakteriyemi Yeterli ve dengeli beslenme sorunu olanlarYeterli ve dengeli beslenme sorunu olanlar GebelerGebeler Biberon ya da emzik kullanan bebeklerBiberon ya da emzik kullanan bebekler YaşlılarYaşlılar

Dişlerin üzerinde katran artıkları veya sarı-Dişlerin üzerinde katran artıkları veya sarı-kahverengi lekelerkahverengi lekeler

Dişetleri ve damakta enfeksiyon enflamasyon Dişetleri ve damakta enfeksiyon enflamasyon Dişetlerinde duyarlılık artışı ve hastalanmaya Dişetlerinde duyarlılık artışı ve hastalanmaya

yatkınlık yatkınlık Kötü ağız kokusu Kötü ağız kokusu Dişetlerinde çekilme Dişetlerinde çekilme Ağız kanseriAğız kanseri

Di ÇürüklerişDi Çürükleriş

Di te oyuklar yaparak di in yapısını ş şDi te oyuklar yaparak di in yapısını ş şbozan ve kendi bozan ve kendi kendine iyile meyen bir hastalıktır.şkendine iyile meyen bir hastalıktır.ş

Diş kayıplarının en önemli önlenebilir nedenidir. Diş kayıplarının en önemli önlenebilir nedenidir.

Kalsiyum, fosfor ve flordan fakir beslenme Kalsiyum, fosfor ve flordan fakir beslenme Yumuşak besinlerle beslenmeYumuşak besinlerle beslenme Ağız açık durumda uyumakAğız açık durumda uyumak Dişlerle sert maddeleri kırmak Dişlerle sert maddeleri kırmak Metal iğne vb ile dişleri karıştırmakMetal iğne vb ile dişleri karıştırmak Sık gebelikSık gebelik Yanlış ilaç kullanımıYanlış ilaç kullanımı Karbonhidratlı besinlerin fazla tüketimiKarbonhidratlı besinlerin fazla tüketimi Fabrikasyon besinlerin fazla tüketimiFabrikasyon besinlerin fazla tüketimi Yeterli sıvı almamak Yeterli sıvı almamak Yeterli dengeli beslenme sorunlarıYeterli dengeli beslenme sorunları Diş temizliğine özen göstermemekDiş temizliğine özen göstermemek

Süreç; dişlerde mSüreç; dişlerde miikkroorganiroorganizzmmalaralar, protein, protein ve ve pol poliisasakkkkaridaridlerden lerden oluşan yapışkan bir madde olan plak oluşumu ile başlar.oluşan yapışkan bir madde olan plak oluşumu ile başlar.

BaBakkteriteriler karbonhidratları fermente ederek asid oluşturur.ler karbonhidratları fermente ederek asid oluşturur. AAssidid pH dişlerde pH dişlerde demineraliza demineralizasysyonona neden olur.a neden olur. Asitler dişin koruyucu tabakası olan diş minesi üzerinde küçük oyuklar Asitler dişin koruyucu tabakası olan diş minesi üzerinde küçük oyuklar

oluşturur. Bunlar giderek genişler. oluşturur. Bunlar giderek genişler. Çürük pulpaya doğru ilerledikçe dişler ağrımaya başlar.Çürük pulpaya doğru ilerledikçe dişler ağrımaya başlar. Çürük daha da ilerlerse pulpada hatta çene kemiği içinde apseye neden Çürük daha da ilerlerse pulpada hatta çene kemiği içinde apseye neden

olabilir. olabilir.

TÜKRÜK, AS TLER NÖTRAL ZE EDEREK İ İ İTÜKRÜK, AS TLER NÖTRAL ZE EDEREK İ İ İREM NERAL ZAİ İREM NERAL ZAİ İ SYSYONONAA YARDIMCI OLUR.YARDIMCI OLUR.

DİŞLER GÖREVLERİNE GÖRE

1-KESİCİ DİŞLER2-KÖPEK DİŞLERİ

3-AZI DİŞLERİ A-KÜÇÜK AZI DİŞLERİ B-BÜYÜK AZI DİŞLERİ

DİŞTE ÇÜRÜĞÜN GELİŞİMİ

Tükrük pH’sını değiştirmeyen besinler.Tükrük pH’sını değiştirmeyen besinler. Tükrük miktarını artıran besinlerTükrük miktarını artıran besinler Proteinden zengin besinler, yumurta, balık, kırmızı Proteinden zengin besinler, yumurta, balık, kırmızı

ve beyaz et, sebze meyveler, yağlar, yeterli su ve ve beyaz et, sebze meyveler, yağlar, yeterli su ve şekersiz içecekler.şekersiz içecekler.

Kalsiyum ve fosfordan zengin besinlerKalsiyum ve fosfordan zengin besinler

Biberonla karbonhidratlı besinlerin Biberonla karbonhidratlı besinlerin verilmesi ile ili kilidir (meyve suyu, ekerli ş şverilmesi ile ili kilidir (meyve suyu, ekerli ş şsu vb)su vb)

Sıklıkla ön di lerde meydana gelir.şSıklıkla ön di lerde meydana gelir.ş

Genellikle 2 ya öncesi dönemde ortaya çıkar.şGenellikle 2 ya öncesi dönemde ortaya çıkar.ş

Gece ya da uyku sırasında bebek anne sütü ya da Gece ya da uyku sırasında bebek anne sütü ya da biberon emerse süt ağızda birikerek mikropların biberon emerse süt ağızda birikerek mikropların dişleri çürütmesi için elverişli bir ortam oluşturur. dişleri çürütmesi için elverişli bir ortam oluşturur.

Bu nedenle özellikle gece beslenmesi sonrası dişlerin Bu nedenle özellikle gece beslenmesi sonrası dişlerin temizliğine özen gösterilmelidir.temizliğine özen gösterilmelidir.

Biberondaki süte şeker, bal pekmez gibi tatlandırıcılar Biberondaki süte şeker, bal pekmez gibi tatlandırıcılar ilave edilmemelidir. ilave edilmemelidir.

Bebek beslendikten sonra mutlaka su içirilmelidir. Bebek beslendikten sonra mutlaka su içirilmelidir. İlk dişlerin sürmeye başlamasıyla gece ve sabah İlk dişlerin sürmeye başlamasıyla gece ve sabah

beslenmeleri sonrası temiz, ıslak bir tülbent ile bebeğin beslenmeleri sonrası temiz, ıslak bir tülbent ile bebeğin dişleri temizlenmelidir.dişleri temizlenmelidir.

Biberonun yanı sıra emziklerin ağlayan bebekleri Biberonun yanı sıra emziklerin ağlayan bebekleri susturmak amacıyla bal, pekmez, reçel gibi susturmak amacıyla bal, pekmez, reçel gibi tatlandırıcılara batırılarak verilmesi de biberon tatlandırıcılara batırılarak verilmesi de biberon çürüklerinin başka bir nedenidir. çürüklerinin başka bir nedenidir.

Gebelik sırasında ağız sağlığında bazı değişikliklerin olmaktadır.Gebelik sırasında ağız sağlığında bazı değişikliklerin olmaktadır. Östrojen ve progesteron düzeylerindeki artış, dişler üzerindeki Östrojen ve progesteron düzeylerindeki artış, dişler üzerindeki

plak birikme riskini artırabilmektedir.plak birikme riskini artırabilmektedir. Uzaklaştırılmayan plak gingivitise neden olur (gebelik gingiviti) Uzaklaştırılmayan plak gingivitise neden olur (gebelik gingiviti) Genellikle 2. trimestrda ortaya çıkan; kırmızı, hacmi artmış, hassas Genellikle 2. trimestrda ortaya çıkan; kırmızı, hacmi artmış, hassas

ve kanamalı dişetleri gözlenebilmektedir. ve kanamalı dişetleri gözlenebilmektedir.

Tetrasiklin grubu antibiyotikler, gereğinden fazla flor Tetrasiklin grubu antibiyotikler, gereğinden fazla flor alınması, kurşun, cıva zehirlenmesi gibi kimi sorunlar alınması, kurşun, cıva zehirlenmesi gibi kimi sorunlar dişlerde renklenmelere neden olabilir. dişlerde renklenmelere neden olabilir.

Dişeti hastalığının en önemli nedeni diş plağıdır.Dişeti hastalığının en önemli nedeni diş plağıdır.

Eğer plak etkin bir şekilde dişlerden uzaklaştırılmazsa Eğer plak etkin bir şekilde dişlerden uzaklaştırılmazsa diştaşı veya tartar olarak bilinen düzensiz yüzeyli ve diştaşı veya tartar olarak bilinen düzensiz yüzeyli ve geçirgen bir yapıya dönüşür.geçirgen bir yapıya dönüşür.

Plaktaki bakteriler tarafından salınan zararlı ürünler Plaktaki bakteriler tarafından salınan zararlı ürünler dişetinde irritasyona neden olur.dişetinde irritasyona neden olur.

Sürekli ve uygun olmayan kürdan kullanılmasıSürekli ve uygun olmayan kürdan kullanılması C vitamini yetersizliğiC vitamini yetersizliği Sivri ve sert cisimlerle diş aralarının Sivri ve sert cisimlerle diş aralarının

karıştırılmasıkarıştırılması Diabetes, böbrek hastalıkları gibi sistemik Diabetes, böbrek hastalıkları gibi sistemik

kronik hastalık varlığı ve tedavi edilmemesidir.kronik hastalık varlığı ve tedavi edilmemesidir.

Kırmızı, şiş ve hassas dişetleriKırmızı, şiş ve hassas dişetleri Diş fırçalama sırasında kanayan dişetleri Diş fırçalama sırasında kanayan dişetleri Dişlerden kolaylıkla ayrılabilen, uzaklaşan dişetleriDişlerden kolaylıkla ayrılabilen, uzaklaşan dişetleri Dişler ve dişetleri arasında iltihabi akıntı Dişler ve dişetleri arasında iltihabi akıntı Giderek dişler arasında aralıkların artmasıGiderek dişler arasında aralıkların artması Isırma sırasında alt ve üst dişler arasındaki ilişkilerin Isırma sırasında alt ve üst dişler arasındaki ilişkilerin

değişmesideğişmesi Protez uyumunda bozulma.Protez uyumunda bozulma. Sürekli kötü ağız kokusu (halitozis)Sürekli kötü ağız kokusu (halitozis)

Tükrükteki minerallerin ve diş plağının bir ürünüdür.Tükrükteki minerallerin ve diş plağının bir ürünüdür. Diş taşı, diş eti iltihabının başlıca nedenidir.Diş taşı, diş eti iltihabının başlıca nedenidir. Diş taşı, özellikle diş eti çizgisinin altında oluştuğunda en Diş taşı, özellikle diş eti çizgisinin altında oluştuğunda en

büyük sorunu yaratır.büyük sorunu yaratır. Diş taşı, kireçli ve serttir; temizlenmesi ise güçtür.Diş taşı, kireçli ve serttir; temizlenmesi ise güçtür.

Sağlıkla ilgili verileri karşılaştırmak amacıyla kullanılan sağlık ölçütlerinin ağız diş sağlığı ile ilgili olanları da bulunmaktadır. Toplumun ağız-diş sağlığı düzeyinin belirlenmesinde DSÖ’nce önerilen bazı

yaş/yaş grupları vardır. Bu yaşlar/yaş grupları şöyledir:

5 yaş, 12 yaş, 15 yaş, 35-44 ve 65-74 yaş grupları.

5 yaş süt dişlerindeki çürük düzeyini gösterir ve çürük düzeyinde olan değişimleri diğer yaşlardakine göre çok daha kısa sürede gösterir.

12 yaş, üçüncü azı dişler dışında tüm daimi dişlerin sürmüş olduğu yaştır.

15 yaşta ergenlik çağında periodontal hastalıkların da göstergesidir.

35-44 yaş grubu, erişkinlerin ağız-diş sağlığı durumunu incelemek için standart izleme grubudur.

65 yaş ve üstü grup ise, hem yaşlılar için uygun ağız-diş sağlığı hizmetlerinin planlanması, hem de ağız bakım hizmetlerinin toplumdaki genel etkilerinin izlenmesi için gereklidir

Çürük deneyimi prevalansı Tedavi edilmemiş çürüklü kişi yüzdesi Ortalama diş sayısı Ortalama çürük ve kayıp diş sayısı DMFT indeksi (Çürük, kayıp, dolgulu dişler indeksi) Dişsizlik yüzdesi

Değiştirilebilir Risk Faktörlerinin kontrolünü amaçlamaktadır. Bunlar;

1) Diyet (beslenme)2) Tütün3) Alkol4) Hijyen

Toplumda anne ve bebeklerden ba layarak düzenli şToplumda anne ve bebeklerden ba layarak düzenli şdi hekimi kontrolü ve e itim ile a ız di sa lı ı ş ğ ğ ş ğ ğdi hekimi kontrolü ve e itim ile a ız di sa lı ı ş ğ ğ ş ğ ğbilgilerinin artırılması,bilgilerinin artırılması,

Do ru tutum ve alı kanlıkların olu turulması,ğ ş şDo ru tutum ve alı kanlıkların olu turulması,ğ ş ş Koruyucu uygulamalar ile hastalıkların yaygınlık ve Koruyucu uygulamalar ile hastalıkların yaygınlık ve

iddetinin azaltılması suretiyle ya am kalitesinin ş şiddetinin azaltılması suretiyle ya am kalitesinin ş şartırılması, artırılması,

Tedavi edici di hekimli i ziyareti ba lama ya ının ş ğ ş şTedavi edici di hekimli i ziyareti ba lama ya ının ş ğ ş şyükseltilmesiyükseltilmesi

amaçlamaktadıramaçlamaktadır..

ProProgramıngramın iki bölümü bulunmaktadır; iki bölümü bulunmaktadır;

Birinci bölüm :Birinci bölüm : Koruyucu hizmetler verilmek suretiyle, gebelere ve Koruyucu hizmetler verilmek suretiyle, gebelere ve ilköğretim öğrencilerine yönelik ilköğretim öğrencilerine yönelik

““SÜREKLİ AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI EĞİTİM PROGRAMI”SÜREKLİ AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI EĞİTİM PROGRAMI”

İkinci bölüm :İkinci bölüm : Topluma yönelik olarak ünit gerektiren koruyucu Topluma yönelik olarak ünit gerektiren koruyucu hizmetler ile tedavi edici hizmetlerin beraber verildiğihizmetler ile tedavi edici hizmetlerin beraber verildiği

“ “TEDAVİ TEDAVİ PROGRAMI” PROGRAMI”

oluşturmaktadır.oluşturmaktadır.

2020 yılına kadar2020 yılına kadar 6 yaşın altındaki çocukların % 80’ inin çürüksüz,6 yaşın altındaki çocukların % 80’ inin çürüksüz, 12 yaşın altındaki çocuklarda ise dmf-t indeksinin12 yaşın altındaki çocuklarda ise dmf-t indeksinin ( çürük-dolgulu-eksik süt dişi sayısı) ortalama 1.5 olması,( çürük-dolgulu-eksik süt dişi sayısı) ortalama 1.5 olması,

2015 yılında2015 yılında Anaokullarının en az yarısında ve diğer okulların % 95’ Anaokullarının en az yarısında ve diğer okulların % 95’

inde inde diş sağlığı geliştirme programlarının uygulanmaya diş sağlığı geliştirme programlarının uygulanmaya

başlamasıbaşlaması

21. Yüzyıl Hedefleri21. Yüzyıl HedefleriTürkiye 1990Türkiye 1990

2020 yılına kadar 6 2020 yılına kadar 6

yaş grubununyaş grubunun

%80’i çürüksüz%80’i çürüksüz

5-6 yaş grubunun5-6 yaş grubunun

%50’si çürüksüz%50’si çürüksüz5-6 yaş grubunda 5-6 yaş grubunda %12’si çürüksüz%12’si çürüksüz

12 yaş grubunda12 yaş grubunda

DMFT en fazla 1.5DMFT en fazla 1.5 12 yaş grubunda12 yaş grubundaDMFDMFTT 3 veya daha az 3 veya daha az

12 yaş grubunda12 yaş grubundaDMFDMFTT 2.73 2.73

2000 Yılı Hedefleri2000 Yılı Hedefleri

Kısa Vadede AmaçKısa Vadede Amaç;;

EEğitim yoluylağitim yoluyla;;

hamilelik döneminden itibaren anne adaylarının hamilelik döneminden itibaren anne adaylarının veve ilköğretim çağındaki 6-1ilköğretim çağındaki 6-122 yaş grubu öğrencilerin yaş grubu öğrencilerin

ağız diş sağlığı bilgilerinin artırılması, ağız diş sağlığı bilgilerinin artırılması, doğru alışkanlıkların kazandırılması doğru alışkanlıkların kazandırılması ve ve ağız diş sağlığı uygulamalarının özellikle okulun günlük aktivitelerine ağız diş sağlığı uygulamalarının özellikle okulun günlük aktivitelerine entegrasyonu entegrasyonu iken, iken,

Uzun VadedeUzun Vadede Amaç; Amaç;

Çocukluk döneminden itibarenÇocukluk döneminden itibaren do ru tutum ve ğ do ru tutum ve ğdavranı lar şdavranı lar ş

olu turarakşolu turarakş ;;

AA ız,ğız,ğ di ,şdi ,ş di eti hastalıklarının yaygınlık ve iddetinin ş şdi eti hastalıklarının yaygınlık ve iddetinin ş şazaltılması, azaltılması,

TTedavi edici di hekimli ine ba lama ya ının ş ğ ş şedavi edici di hekimli ine ba lama ya ının ş ğ ş şyükseltilmesi yükseltilmesi

veve

PProrogramgram kapsamında sürekli e itimle elde edilen ğ kapsamında sürekli e itimle elde edilen ğkazanımların kazanımların

kar ıla tırılabilir de erlendirmesinin yapılmasıdır.ş ş ğkar ıla tırılabilir de erlendirmesinin yapılmasıdır.ş ş ğ

Tümüyle bireylerin elindedir. Doğru beslenme, dişlerle sert Tümüyle bireylerin elindedir. Doğru beslenme, dişlerle sert maddelerin temasından kaçınma, yemek sonrası ağzın maddelerin temasından kaçınma, yemek sonrası ağzın çalkalanması, dişlerin doğru ve düzenli biçimde fırçalanması ve çalkalanması, dişlerin doğru ve düzenli biçimde fırçalanması ve diş ipi ile temizlenmesi ile ağız diş sağlığı sorunlarından büyük diş ipi ile temizlenmesi ile ağız diş sağlığı sorunlarından büyük ölçüde korunmak mümkündür. ölçüde korunmak mümkündür.

Geceleri ağızda, mikroorganizmaların sayısı en üst seviyeye Geceleri ağızda, mikroorganizmaların sayısı en üst seviyeye ulaşır. Dolayısı ile diş çürüklerini önlemek için geceleri ulaşır. Dolayısı ile diş çürüklerini önlemek için geceleri yatarken ağız temizliği yapmak gerekir. yatarken ağız temizliği yapmak gerekir.

Şeker tüketiminin azaltılması, yeterli ve dengeli beslenme, sebze ve meyvenin yeterli tüketimi, sigara va aşırı alkol tüketiminden ve dişleri sert cisimlere karıştırmadan kaçınma ve ağız hijyenine özen göstermek ağız diş sağlığı sorunlarından korunmada en önemli önlemdir.

Dişleri korumanın en etkili yolu düzenli olarak Dişleri korumanın en etkili yolu düzenli olarak fırçalamaktır. fırçalamaktır.

En uygun fırça; naylon ve orta sertlikteki fırçalardır. En uygun fırça; naylon ve orta sertlikteki fırçalardır. Ağız içinde kolay hareket ettirilmesi ve arka dişlere Ağız içinde kolay hareket ettirilmesi ve arka dişlere rahat ulaşabilme açısından fırça fazla büyük rahat ulaşabilme açısından fırça fazla büyük olmamalıdır.olmamalıdır.

Uygun fırça ile dişler en az günde üç kez düzenli Uygun fırça ile dişler en az günde üç kez düzenli olarak fırçalanmalıdır. olarak fırçalanmalıdır.

Diş macunu fırçalamayı kolaylaştırır. Diş macunu fırçalamayı kolaylaştırır.

Fırçalama işlemi en az Fırçalama işlemi en az 33 dakika sürme dakika sürmelidirlidir. . Diş fırçası kişiye Diş fırçası kişiye özeldirözeldir, başkalarıyla paylaşılmaz. , başkalarıyla paylaşılmaz. Diş fırçaları, en geç altı ayda  değiştirilmelidir.Diş fırçaları, en geç altı ayda  değiştirilmelidir. Diş fırçasının üzerine mercimek kadar diş macunu Diş fırçasının üzerine mercimek kadar diş macunu

konulup dişler; konulup dişler; yukarıdan aşağı, sağdan sola, içeriden dışarıya,yukarıdan aşağı, sağdan sola, içeriden dışarıya, dışarıdan içeriyedışarıdan içeriye

fırçalanmalıdır.fırçalanmalıdır.

Yaklaşık 5Yaklaşık 5 cm uzunluğunda diş cm uzunluğunda diş ipini alipini alınıp,ınıp, her iki elin orta her iki elin orta parmaklarına, parmaklarına, dolanmalıdır.dolanmalıdır.

Diş ipi üst dişler arasından Diş ipi üst dişler arasından geçirgeçirilip,ilip, diş etleri diş etlerinni i zedelememezedelememesi için baş si için baş parmaklar kullanılmalıdır.parmaklar kullanılmalıdır.

İpİp,, diş eti hizasına gelince diş eti hizasına gelince yukarı yukarı ve aşağı hareket ettirilerek, ve aşağı hareket ettirilerek, dişler temizlenmelidir.dişler temizlenmelidir.

İçme kullanma sularında doğal olarak bulunur.İçme kullanma sularında doğal olarak bulunur. Uygun kullanımında diş çürüklerini %40-60 oranında azaltır. Uygun kullanımında diş çürüklerini %40-60 oranında azaltır.  Diş macunlarına katılmaktadır.Diş macunlarına katılmaktadır. Diş minesinin remineralizasyonunu sağlayarak sağlamlığını ve Diş minesinin remineralizasyonunu sağlayarak sağlamlığını ve

dayanıklılığını artırmaktadır.dayanıklılığını artırmaktadır. Çürüğe neden olan bakterilerin ağızdaki konsantrasyonu ve plak Çürüğe neden olan bakterilerin ağızdaki konsantrasyonu ve plak

oluşturma riskini azaltmaktadır.oluşturma riskini azaltmaktadır.

Flor kullanımı ile diş minesini güçlendirmekFlor kullanımı ile diş minesini güçlendirmek Düzenli biçimde dişleri günde ez az 3 kez fırçalamakDüzenli biçimde dişleri günde ez az 3 kez fırçalamak Özellikle karbonhidrat içeren besinleri yedikten sonra ağzı Özellikle karbonhidrat içeren besinleri yedikten sonra ağzı

çalkalamak ve dişleri fırçalamakçalkalamak ve dişleri fırçalamak Yeterli ve dengeli beslenmekYeterli ve dengeli beslenmek Hergün yeterli miktarda su içmekHergün yeterli miktarda su içmek Dişlerle fındık, ceviz gibi sert maddeleri kırmaya çalışmamakDişlerle fındık, ceviz gibi sert maddeleri kırmaya çalışmamak Dişleri iğne gibi sert maddelerle karıştırmamakDişleri iğne gibi sert maddelerle karıştırmamak Dişleri çok sıcak ya da çok soğuk maddelerden korumakDişleri çok sıcak ya da çok soğuk maddelerden korumak

BAŞARILAR BAŞARILAR DİLERİMDİLERİM