16
agClnjNocjc’/ lnjdnj[miU lnjdnjwiHfRekYfcj;| pTma{kimj hcj{kf;po.KYapjehf Bud%abiDmMfhcjtnj; ( 30/ 07/ 2011 ) နေမာ တ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာ 1

Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

agClnjNocjc’/ lnjdnj[miU

lnjdnjwiHfRekYfcj;| pTma{kimj hcj{kf;po.KYapjehf

Bud%abiDmMfhcjtnj;( 30/ 07/ 2011 )

နေမာ တ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာ�������

1

Page 2: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� ေထရ၀ါဒဗ������ (�����ဗ������)

� ျမနမာ၊ ထငး၊ သရလကၤာ၊ ကေ������� �����

� မဟာယာနဗ������

� နေပါ၊ တဘက၊ တရတ၊ မြနဂလးယား၊ ကရးယား၊ ဂပန

2

Page 3: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� ပဋကတ သးပ - သတ�������� (���� ������� �����)

- ���������� (���� ������� �����)- ����������� (���� ������� �����)

� ������ ������ - ��������� (�� ��!�!"��#��$"������%��)� ������ ���� - � ������� (����������������������)

- ������������ (������������������������)

- ������������ (����������������������)

- �� ��������� (�������� ���!�" #���!� �������$�%&�

�$'��$'�����������(��) �� -������

�����" *��-��������"�����������)

- !��+������� (����������������������)

3

Page 4: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� သတ�������������������������� ��!"�#$�%����$�� $����&%�����

�%��'�(���(�) ဗ��$��*���+����#� $����&$����,-.����/

� ����������������# ����%�����������%"�#*�(&�� �� ���� �%��'�(�

သး၍ ဗ������$���012�$���� �$����,-.����/သး၍ ဗ������������ ��������������������

� ��������������� ��������� �������������������� (���

�������) �!� �"�#$����� ����%�!&�#� ဗ���'�"���(�����% ��� �����

��������

(ပါဠေတာအပေရ ၄၀၊ အ႒ကထာအပေရ ၅၁၊ ဋကာအပေရ ၂၉ စစေပါငး အပေရ ၁၂၀)

4

Page 5: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

သဂၤါယနာ ဥးစးပဂၢလ သဃာဥးေရ အမျပမငး တငရာ႒ာန တငပတငနညး တငေသာကာလႏငၾကာျမငခန

ပထမ အရငမဟာကပ ရဟ ႏာ ၅၀၀ အဇာတသတမငး မဂဓတငး၊ ရာဇၿဂဟျပည၊သတပဏၰလဏဂ

ႏတျဖငရြတဆ မဟာသကရာဇ ၁၄၈၊ B.C ၅၄၄( ၇ လတငတငၾကာ)

ဒတယ အရငမဟာယသ ရဟ ႏာ ၇၀၀ ကာလာေသာကမငး ေ၀သာလျပည၊ ေ၀ဠကာရေကာငး

ႏတျဖငရြတဆ သာသနာေတာႏစ ၁၀၀၊ B.C ၄၄၄( ၈ လတငတငၾကာ)

တတယ အရငမဟာေမာကၡလပတတ

ရဟ ႏာ ၁၀၀၀ သရဓမၼေသာကမငး ပါဋလပတျပည၊အေသာကာရေကာငး

ႏတျဖငရြတဆ သာသနာေတာႏစ ၂၃၅၊ B.C ၃၀၈( ၉ လတငတငၾကာ)

စတတ အရငမဟာဓမၼရကၡတ ရဟ ႏာ ၅၀၀ ၀ဋၬဂါမဏအဘယမငး သဟဠကြနး၊ မာလယဇနပဒ၊အေသာကလဏဂ

ေပထကအကၡရာတင

သာသနာေတာႏစ ၄၅၀၊ B.C ၉၄( ၁ ႏစတငတငၾကာ)

(သဂၤါယနာ = သ-ေပါငးစ၍၊ ဂါယနာ-ရြတဆျခငး။)

ပဥၥမ အရငဇာဂရာဘ၀သ သဃာေတာ၂၄၀၀

မငးတနးမငး ျမနမာႏငင၊ ရတနာပေနျပညေတာ (မႏေလး)

ေကာကထကအကၡရာတင

(ခပေရ ၇၂၉)

သာသနာေတာႏစ ၂၄၁၅၊ A.D ၁၈၇၁၊ ေကာဇာသကရာဇ ၁၂၃၃

(၇ ႏစ၊၆ လ၊၁၄ ရကတငတငၾကာ)ဆ႒ ေညာငရမးဆရာေတာႀကး သဃာေတာ

၂၅၀၀ျပညေထာငစျမနမာႏငငေတာ အစးရ

ျမနမာႏငင၊ ရနကနၿမ၊ကမၻာေအးကနးေျမ၊

မဟာပါသာဏလဏဂ

ပႏပစာအပမ သာသနာေတာႏစ ၂၄၉၈၊ A.D ၁၉၅၄၊ ေကာဇာသကရာဇ ၁၃၁၆

(၂ ႏစတငတငၾကာ)

5

Page 6: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� အဘဓမၼာဆသညမာ -{အဘ-လြနကျခငး၊ ထးျမတျခငး၊ ဓမၼ-တရား = လြနက ထးျမတေသာတရား}

အဘဓမၼာ ပဋကတသည လြနက ထးျမတသည ဆရာမာ အျခား ပဋကတ တ႔ထကသာလြန ထးျမတသညဟ ဆလျခငး မဟတေပ။ အမနမာ ေဟာၾကားပ အားျဖင လြနကထးျခားျခငးက ဆလေပသည။ ဥပမာ - သတနပဋကတမာ ခ���"�������� ��%���!% $��ထးျခားျခငးက ဆလေပသည။ ဥပမာ - သတနပဋကတမာ ခ)��$*��*��!� ���+���� �'����������������������#$� �)��$*��*��!� ���,���� �'��������� �)��$*��*�)�$�% ������-�.����% ���$�% ��(!����� ������ ��!��/!&� ��*���� �'�"��������� 0��!� ��#������������������!�1��������2 3��,�������!� (�� -(က) ဓမၼကၡ)�������#���!������$��2(ခ) ေဟာၾကားေသာ နညးအေရအတြကပမားျခငး၊(ဂ) သာလြန ထးဆနးသည တရားေတာျဖစျခငးေၾကာင အဘဓမၼာပဋကတက လြနက

ထးျမတေသာ တရားဟဆရေပသည။

6

Page 7: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� သတနႏငအဘဓမၼာ ကြာျခားခက

� သတနမာကေတာ ျမတစြာဘရားက သမၼတပညတလ႔ေခၚတ႔ လအားလးသးေနတ႔

စကားလးေတြႏင ေဟာေတာမတယ။ လပ နတပ သတ၀ါပ မနးမပ ေယာကားပ

စသညျဖင ဒလစကားလးေတြႏငေဟာေတာမတယ။စသညျဖင ဒလစကားလးေတြႏငေဟာေတာမတယ။

� အဘဓမၼပဋကတကေတာ သမၼတသစၥာက စြန႔ၿပး ပရမတသစၥာလ႔ေခၚတ႔ အသးအႏး

ေတြႏင သးၿပးေတာ ျမတစြာဘရားက ေဟာေတာမတယ။ ဒါေၾကာငမ႔ အဘဓမၼာက

ေတာ ခ)��2 ��,��2 ����2��4�2 ����2 �������2 �!��������$�%��# �,�2��1

3*��2 ပဂၢလပလ႔ ေဟာထားတာမရဘး။ မေတြ႔ရဘး။

7

Page 8: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� ဘာန႔တသလဆေတာ ေလာကဓာတပညာေတြမာ (lab) ထကေတာ စကားလးတမးသးတယ။ အျပငေရာကလာေတာ အျပငစကားသးတယ။ ေရက အျပငဘကမာေနရင ေရပေခၚမယ။ ေရတခြကေသာကခငတယ၊ ေရတခြကေပးပါလ႔သးမယ။ lab ထမာ ေျပာရင H2O လ႔ေျပာလမမယ။ ဆားအေၾကာငးေျပာရင Lab ထမာ ဆဒယမ (sodium)လ႔ ေခၚမယ။

အဘဓမၼာက အဒလ Lab Language န႔တတယ၊ ဒလတစေယာကက လလ႔မေခၚေတာဘး၊� အဘဓမၼာက အဒလ Lab Language န႔တတယ၊ ဒလတစေယာကက လလ႔မေခၚေတာဘး၊ေယာကား၊ မနးမလ႔ မေခၚေတာဘး၊ �)��$*��*� ��!��3�2 ����/��� �)��$*��*� ��!��3�2�,������/� �)��$*��*� ��!��3� ����%��$�%��5,����,������ �������)�$�% ���*��#�!� �����-�.����% ����#��!�����!&��#���,��

� အဒလ ျမတစြာဘရားကသတနမာ ေခတသး ေလာကသးလကၿပးေဟာေတာမတယ။အဘဓမၼာမာေတာ ပရမတသေဘာတရားလ႔ေခၚတ႔ တကယအစစအမနရတ႔ သေဘာ တရားေတြကဆလတ႔ စကားလးေတြက သးၿပးေတာ ေဟာေတာမတယ၊ အဒါ ကြာျခားခကပါပ။

8

Page 9: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� အဘဓမၼာတတဖ႔ လအပသလား

� တရားထးရဖ႔ အားထတမယ၊ ၀ဋမ ထြကေျမာကေၾကာငး န34ာနက မကေမာကျပဖ႔ရနအားထတမယဆရင အဘဓမၼာမတတေသာလညးပ ဆရာသမားႏင အားထတရငျဖစတယ။ အဘဓမၼာအမားႀကးတတဖ႔မလဘး။ တတရငေတာ ေကာငးပါတယ။

� ဒါေပမယလ႔ ျမတစြာဘရား ေဟာေတာမတ႔ တရားေတြက နားလညခငပါတယဆရငအဘဓမၼာမတတရငမျဖစဘး။ အဘဓမၼာမတတပႏင သတနဖတရင ကကနန ျပညျပည၀၀ မနမနကနကန နားမလညႏငဘး။

� အကသလမနသမ မျပႏငလ႔ ျမတစြာဘရားက ေဟာေတာမတယ၊ အဘဓမၼာမတတရင ကသလဆတာဘာလ၊ အကသလဆတာဘာလ ဆတာက ကကနန နားမလညၾကဘး။ ဘရားက အကသလက ပယရမယ ေျပာတယ၊ ကယက ကသလမနး၊ အကသလမနး မသရင ဘယလလပ လကနာလ႔ရမလ။ အဒါေၾကာင အဘဓမၼာတတဖ႔လအပတယ။

9

Page 10: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� အဘဓမၼာတရားက တာ၀တႎသာနတျပည၌ေဟာေတာမျခငး

� ဘရားအျဖစသ႔ေရာကေတာမၿပးေနာက ၇-၀ါေျမာကေသာကာလ5 ����6��

���ျပညတြင ၀ါဆ၀ါကပေတာမၿပး ဘရားရငတငး ေဟာေတာမျမျဖစေသာ အဘဓမၼာ

ေဒသနာေတာက မယေတာျဖစခ႔ဘးသည သ��78����������� �!9�+��) .*���ေဒသနာေတာက မယေတာျဖစခ႔ဘးသည သ)678���������!� ��9�(��: �"���

3;����*$�� �!���������$��� ���$�����$������ /������ <������"��!��

��� ��� �='���!� ��� 3*�#$�� �!&�/���/!&� ( '���>��?� @3A-�!2 3*<!�/����%

����� @-����� � �.�$���#���/����%�� �(�) �� ��� ��* ��&�� �'�"���

��������

10

Page 11: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� တာ၀တႎသာနတျပည၌သာ ေဟာၾကားခ႔ျခငး၏ရညရြယခက

(၁) မယေတာက ေကးဇးဆပလျခငး၊(၂) မဘေကးဇးက သတ၀ါတ႔ နားလညေစလျခငး၊(၃) အဘဓမၼာတရားက အစ အဆး တထငတညး ေဟာၾကားလျခငး၊(၃) အဘဓမၼာတရားက အစ အဆး တထငတညး ေဟာၾကားလျခငး၊(၄) အစ အဆး တထငတညး ေဟာမ နာၾကားရေသာ တရားနာသမား အကးထးရရ

ႏငျခငး၊(၅) အဘဓမၼာေဒသနာေတာ၏ ကယ၀နးနကနမက သေစလျခငး၊(၆) လတ႔၏အေရအတြကျဖင သးလခန႔ၾကာေအာင ေဟာၾကားမ ကနႏငမညအဘဓမၼာတရားက လတ႔ B��,��!(�)�$�% �'����� ����* ��)!�$���$�� ��������#,���������"��$�% ����������������!� ��3�C���������D�� �'�"����� ��$�������*����

11

Page 12: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� နညး (၃) နညးျခငးေဟာၾကားခ႔ေသာ အဘဓမၼာ

၁။ ၀တာရနယ - အကယဆးနညး

တာ၀တႎသာနတျပည၌မယေတာသ��&'�����!���"� ��(�%��) $*����+�������� �"����$�

�!�����,������- �����*��"���!� ��� ./0���"�1����0�*���231�!���#��-"4�� ��5

၂။ သေခၤပနယ - အကဥးဆးနညး၂။ သေခၤပနယ - အကဥးဆးနညး

စႏၵကးေတာ၌ အရငသာရပတရာအား ျမတစြာဘရားကယေတာတင အကဥးခး၍ ေဟာၾကားခ႔

ေသာ အကဥးဆးနညး။

၃။ နာတ၀တာရ နာတသေခၤပနယ - မကဥးမကယနညး

အရငသာရပတရာမ တပညရဟနး ၅၀၀ တ႔အားျပနလညေဟာၾကားခ႔ေသာ မကဥးမကယနညး။

(မကေမာကကာလ၌ ပ႔ခသငယေနၾကေသာ အဘဓမၼာတရားေတာသည အရငသာရပတရာက

ျမတစြာဘရားထေတာတြင အတညျပခကယၿပးေနာက တပညရဟနး ၅၀၀ တ႔အား ျပနလည ပ႔ခ

သငၾကားေပးခ႔ေသာ မကဥးမကယနညးပငျဖစသည။)12

Page 13: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� အဘဓမၼာ ၇ ကမး�� ��������� � = ���������������� (��� -���) �����������

����� ���� ������������� ��

�� �!� ���� � = ���������������� ���" � #$ �%�&��������� ��

'� �����(���� � )*+� , ���- ��"�$�� ���- ��� �. ���-�/0� 1 �������#� 2�� ���������� = ��� � ���� ������� ���� ���� �� �������� � �������� �!"#���"$�%���"������

�။ ပ&'(�)����� = �)���*���� "$�%���"������

�����#�+,��� = ��-#�."*�*��/ �! ������0�1� "$���"������

2��3������ = �*�+�*�������(�4� ���4(�3�� "$�%���"������

5� �6������� = �"%�� ����,3�7������3 "$���"������

13

Page 14: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� သၿဂႋဟပငမ အဘဓမၼာကင

� ��������� ������ (� ���) �������� ��� �������� သ���������������

���������� �� ��!�"�# $�������$ ��%���� ��&����' ( �)��������

������ ��&�*��!�"�# ��&!��&��+ ���'��( �,+���( ����+���( ������-����������� ������ ��� ������� �������� ���� �� ��������� ����� ����

���� ����� ��� ����� �! " ������ �#�$�%��! �&�������# �� '��(��������� " �!

�#�$�%� ��� !��)����� ������� ��*�� !��������သ�+,�-���� ��. ���

� ����#�$�%�"�� )��/�� � �!' သ�+,�-��������!����� !� ��(����� ��������

� ���� �#�$�%��������!� � �/���/��� ��*/������� !���� "��(������"��� ����*��

��� 0 သ�+,�-����������������� ������������� ���������� �#�$�%���� ������������

�����������������������"��� ����

14

Page 15: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

� အဘဓမၼတသဂၤဟ (သၿဂႋဟကမး) သမငး

ဤအဘဓမၼတသဂၤဟ ေခၚ သ:;<7���%����� ���=�$��"����"�� $.�>���"�� ���?���&

�� ��$�&�:�#7��� �&!"����&����$+&�,����� ������!.� @A�� @A-&�.�

ႏစတြင သဟဠကြနး၌ သတငးသးေနထငစဥ အဘဓမၼာတရားမားက သ:;<7�� B-���"��ႏစတြင သဟဠကြနး၌ သတငးသးေနထငစဥ အဘဓမၼာတရားမားက သ-EF7'� A-�!�$��

��.��+���!�$���������� ������

� သၿဂႋဟ ၉-ပငး

�(<$�% = �����!��$��2 ��������!�$��2 �������!�$��

�!��,<$�% = 3.(��!�$��2 3.(.!���!�$��2 �!���!�$��

���,<$�% = �!�4����!�$��2 ��4����!�$��2 ��G�����!�$��

15

Page 16: Abidhamma Lesson 1-30l.07 - Myanmarnet.net, …€¡ဘ ဓမ ဆ သည မ -{အဘ -လ န က ခင ၊ ထ မတ ခင ၊ ဓမ -တရ = လ န က ထ မတ သ တရ

ဗ������� ��� ��� (�-�����)

ဗ�������-����� ��������������ဗ�������-����� ����� ���������

������� ����-����������� ������� �������

�!�-����"�#$ �������%������&

��'� ��'� ��'�

16