AB ve Dı İlikiler Dairesi Bakanlığı Dr. Mehmet Görkem ... · Kaynak: TÜBİTAK BTYK Sunusu ... KOSGEB Proje Ekibinin Temel Eğitim Süreci 19 . KOSGEB Proje Ekibinin Yurtdışı

AB ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı

Dr. Mehmet Görkem GÜRBÜZ

KOBİ Uzmanı, Proje Koordinatör Yardımcısı

KOSGEB ÇEVRE PROJESİ

(ÇEVRE KONUSUNDA KOSGEB YOL HARİTASININ HAZIRLANMASI PROJESİ)

27.06.2014

Antalya Sanayi ve Ticaret Odası

KOSGEB HEDEF KİTLESİ

TÜRKİYE’DE KOBİ TANIMI

250’den az çalışan istihdam eden,

Yıllık bilanço veya net satış hasılatı 40 milyon TL’yi geçmeyen

işletmeler

Ölçek Çalışan Sayısı Bilanço

(Milyon TL)

Net Satış

(Milyon TL)

Mikro <10 ≤ 1 ≤ 1

Küçük <50 ≤ 8 ≤ 8

Orta <250 ≤ 40 ≤ 40

KOBİ’lerin ekonomideki payı;

Toplam işletmelerin %99,88’i

Toplam istihdamın %76’sı

Toplam katma değerin %55’i

Toplam satışların %64’ü

Toplam yatırımların %50’si

Toplam ihracatın %62,6’sı

Toplam kredilerin %25,6’sı

Ticari Kesim Ar-Ge Harcamalarının %36,8’i

% % 0,12

1-249 Toplam KOBİ OBİ

250+ Büyük İşletme

%

Ölçeksel Dağılım

Mikro (1-9)

Küçük (10-49)

Orta(50-249)) 0,69

4,78

94,40

5

DÜNYADA ÇEVRE VE ENERJİ SORUNLARI

SANAYİLEŞME SÜRECİ İLE ARTAN ENERJİ İHTİYACI BERABERİNDE

ÇEVRESEL SORUNLARA DA YOL AÇMAKTADIR.

NEDEN

SANAYİLEŞME ve ARTAN ENERJİ İHTİYACI

(FOSİL YAKITLARIN YAKILMASI)

SERA GAZLARININ KONSANTRASYONUNDA

ARTIŞ

SONUÇ KÜRESEL ISINMA

SANAYİLEŞME SÜRECİNİN ÇEVREYE ETKİSİ

5

•

•

•

•

•

6

•

•

7

8

ÜLKEMİZDE MEVCUT DURUM ( Enerji)

Kaynak: TÜBİTAK BTYK Sunusu

Kaynak: Enerji Bakanlığı

9

Kaynak: TÜBİTAK, Ulusal Enerji ve Ar-Ge Yenilik Stratejisi

Kaynak: Enerji Bakanlığı

10

Türkiye’nin AB Uyumunda Çevre Alanında Üstlenmesi Gereken Yatırım Maliyeti

Kamu-Özel Sektör Payları

11

Sürdürülebilir Üretim Kavramı;

12

“Ekonomik olarak güçlü, çalışanlar, toplumlar ve tüketiciler için güvenli, enerji ve tabi kaynakları koruyan, negatif çevresel etkileri en aza indiren süreçleri kullanan mamul ürünlerin yaratılması olarak tanımlanabilir.

Kaynak: ABD Ticaret Bakanlığı(2011),Sürdürülebilir Üretim Enstitüsü,

websitesi,http://trade.gov/competitiveness/sustainablemanufacturing/index.asp, erişim 27Nisan 2011.

13

Çevresel

Performansın

İyileştirilmesi Ekonomik

Faydalar

Verimliliğin

Artırılması

Rekabet

Avantajı

Çevresel

İyileştirmelerin

Sürekli Kılınması

İşyeri Güvenliği ve İşçi

Sağlığının İyileştirilmesi

Firma İmajının

İyileştirilmesi

KOBİ’LER AÇISINDAN SORUN TANIMLAMA

14

YEŞİL İŞLETMECİLİK

» Ekonomik fayda

» Rekabet avantajı

» Mevzuata uyum

» Toplumsal imaj

» Çalışanların motivasyonu

» Ulusal fayda

Amacı:

Ulusal çevre duyarlılığı, uluslararası yükümlülükler ve

sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde, imalat

sanayiinde yer alan KOBİ’lerin;

• çevre bilincinin arttırılması ve uymakla yükümlü

oldukları mevzuatın uygulanmasında

karşılaşacakları zorlukların tespiti

• çevreye olan kirletici etkilerinin analizi ve çözümü

• küresel rekabete uyum sağlayabilmelerine yönelik

olarak

KOSGEB çevre yol haritasının belirlenmesidir.

15

ÇEVRE KONUSUNDA

KOSGEB YOL HARİTASININ HAZIRLANMASI

PROJESİ

Başlıca Faaliyetler:

• KOSGEB’in kurumsal kapasitesinin arttırılması

• Kirlilik yüklerinin ve ilgili mevzuattan KOBİ’lerin etkilenme

durumunun belirlenmesi

• Saha uygulamaları ile iklim/çevre sektörünün ve

paydaşların gelişimine katkı sağlanması

• Çevre ve iklim değişikliği konusunda, bilgi ve deneyimin

paylaşılması ve elde edilen kazanımların yaygınlaştırılması

16

Proje Çıktıları:

• Personelin eğitimi (14 + 71)

• Pilot sektörlere ilişkin atık envanteri

• KOBİ’lere yönelik Atık Yönetim Rehberi

• 60 KOBİ’de eko-verimlilik (temiz üretim) uygulaması

• 1 sektörde endüstriyel simbiyoz çalışması

• KOBİ’lere yönelik olarak 10 seminer

• KOSGEB Çevre Yol Haritası dokümanı ve yeni destek modeli

17

Ankara 30 KOBİ İstanbul 10 KOBİ İzmir 5 KOBİ

Kocaeli 5 KOBİ Bursa 5 KOBİ Adana 5 KOBİ

18

KOSGEB Proje Ekibinin Temel Eğitim Süreci

19

KOSGEB Proje Ekibinin Yurtdışı Eğitim Süreci

20

Faaliyetler

• Pilot bölgeler bazında ve imalat sanayindeki sektörel alanlara ilişkin literatür araştırması ve nicel analiz değerlerini içeren verilerin yer aldığı rapor hazırlanmıştır.

21

Faaliyetler

• İlgili mevzuatı ve imalat sanayindeki KOBİ’lere getirdiği yükümlülükleri içeren rapor hazırlanmıştır.

22

Faaliyetler

• KOBİ’ler, meslek kuruluşları, sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile çalıştay düzenlenmesi

23

24

Bilgim Yok (%)

Katılmıyorum (%)

Kararsızım (%)

Katılıyorum (%)

• Türkiye’de çevre alanındaki bilinç düzeyini yeterli buluyorum.

88 12

• Türkiye’de çevre alanında gerçekleştirilen politika ve uygulamaları yeterli buluyorum.

73 22 5

• Türkiye’de temiz üretim uygulamalarına ilişkin çalışmaları yeterli buluyorum

80 17 2

• Türkiye’de temiz üretime ilişkin kavramlar ve uygulamalara ilişkin bilinç düzeyi yeterli düzeydedir.

90 10

• Çevresel sorunlar ve çevresel politikalar bağlamında, kurumlar arası koordinasyon yeterli düzeydedir.

3 65 18 15

• Çevresel sorunlar bağlamında; KOSGEB tarafından KOBİ’ler için gerçekleştirilen çalışmalar önem taşımaktadır.

12 88

• Çevresel sorunlar bağlamında; KOSGEB tarafından KOBİ’lere yönelik uygulanan destek/teşviklerin sonuçları net görülebilmektedir.

15 29 44 12

• KOSGEB tarafından KOBİ’lere yönelik uygulanan destek, program ve projelerde, çevresel sorunların öncelikli olarak değerlendirilmesi gerekir.

2 10 88

• Temiz üretim uygulamaları, KOBİ’lerin çevre yükümlülüklerini yerine getirebilmeleri için önem taşımaktadır.

2 10 88

25

İşletmelerin çevre konusunda

yaşadığı sorunların oranları

aşağıdaki gibidir.

17%

13%

12%

12%

12%

11%

8%

5%

5%

3%

3%

0% 5% 10% 15% 20%

Çevre mevzuatlarına uyumunciddi maliyet getirmesi

Atıkların toplamasına gidentutarların fazla olması

Atıkların bertarafı

Çevre konusundaki zorunlubelgelerin getirdiği maliyet

Geri dönüşüm sistemininmaliyetinin yüksek olması

Çevre yönetim birimi eksikliği

Filtreleme sistemlerinin maliyeti

Çevre ve ilgili mevzuatkonusunda bilgi eksikliği

Bulunulan OSB' de atık toplamaişletmesinin olmaması

Arıtma tesislerinde oluşanzehirli gazlar

36%

33%

10%

9%

7%

5%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

Çevre mevzuatında istenenbelgelerin alınmasının

desteklenmesi

Çevreye duyarlı, temiz üretimyapan makina alımının

desteklenmesi

Arıtma ve bertarafişlemlerinin işletme

bünyesinde…

Test analiz giderlerinindesteklenmesi

Danışmanlık hizmeti giderleri

Çevre yönetim birimi içineleman istihamının

desteklenmesi

KOSGEB’in Çevre Konusunda Hangi Destek

Kalemlerin Olması İşletmenize Faydalı Olur?”

Sorusuna Verilen Cevapların Dağılımı

Faaliyetler

• Pilot bölgeler bazında, sektörler için kirletici etki raporu, atık envanteri ve Atık Yönetim Rehberi hazırlanmıştır.

26

Faaliyetler

Seçilen sektörlere yönelik olarak,

pilot bölgelerde Çevre, Temiz

Üretim ve Atık Yönetimi

konularında deneyimli uluslararası

uzman tarafından bilgilendirme

toplantıları düzenlenmiştir.

(Ana Metal Sanayi, Makine ve Teçhizat, Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı, Demir Döküm, Tekstil, Kimya sanayi, Yiyecek içecek süt)

27

Mr. César Seoánez

Faaliyetler

• Pilot bölgeler ve sektörlerdeki 60 KOBİ’de eko-verimlilik ve atık yönetimi uygulamalarına yönelik raporlar hazırlanmıştır.

28

İşletme Raporları-Örnek

29

İşletmede aşağıdaki çevresel kriterlerin bulunmasıı

İşletmede çevreye verilen yüklerin fazla olması

Hammadde maliyetlerinin yüksek olması

Atık ve emisyonların idare masraflarının (bakım ve kullanımı) yüksek olması

Potansiyel çevre sorumlulukları (engelleri, borçları) olması

Atık ve emisyon miktarlarının yüksek olması

Enerji tüketiminin yüksek olması

Atık ve emisyonların tehlikelilik özelliği taşıması

Çalışanlara ve çevre araziye yönelik güvenlik önlemlerine ihtiyaç duyulması

Mevcut ve gelecekteki düzenlemeler, ödemeler, mevzuat uyumu vs. için istekli olunması

İşletmede aşağıdaki çevresel potansiyellerin olması;

Ekoverimli üretim potansiyeline sahip olunması

Atık ve emisyon akışlarındaki ya da üretimdeki aksaklıkların düzeltilme potansiyeli olması

Değerli yan ürünler için tekrar kullanıma geçirilebilme potansiyeli olması

Ekoverimliüretim değerlendirmesi için mümkün bütçe ayarlanması

Saha Çalışması için Uygunluk Kriterlerinin Tesis Bazında İncelenmesi


30

Proseslerin Tesis Bazında İncelenmesi


31

Ürün ve Hammadde miktarlarının Tesis Bazında İncelenmesi

Ürün Adı Kapasite Miktarı 2012 için Yıllık Üretim Miktarı

Sıcak Galvaniz Daldırma İşleri 16.800 ton 9.176,768 ton

Hammadde Adı 2012’de Tüketilen Miktar

Çinko (külçe) 675 ton

Flux 20 ton

Zamak (%5) 6 ton

Hidroklorik Asit (%32 lik) 207 ton

Su 818 m3


32

Atık tür ve miktarlarının Tesis Bazında İncelenmesi

Atık Kodu Atık Tanımlaması Atık Kaynağı Geri Kazanım/ Bertaraf Yöntemleri

11 01 05 Sıyırma asitleri (parlatma asitleri) Galvanizleme öncesi metaller yüzeyindeki oksit tabakasını sıyırma banyoları

R5, R6 Geri kazanım işlemleri

D9 Kimyasal fiziksel arıtma-bertaraf yöntemleri

11 01 06 Başka bir şekilde tanımlanmamış asitler Galvanizleme öncesi metaller yüzeyindeki oksit tabakasını sıyırma banyoları



11 01 07 Sıyırma bazları Galvanizleme öncesi metaller yüzeyindeki oksit tabakasını sıyırma banyoları



11 01 10 11 01 09’un haricindeki çamurlar ve filtre

kekleri

Galvaniz daldırma süreci R5, R6 Geri kazanım işlemleri


11 01 11 Tehlikeli maddeler içeren sulu durulama

sıvıları

Malzemelerin yıkanması: malzemelerden etkenlerin / kimyasalların proses adımları arasında indirilmesi

R4 Geri kazanım işlemleri


11 01 13 Tehlikeli maddeler içeren yağ alma atıkları Galvaniz veya aşındırma işlemleri öncesi yapılan metal

degresajı; başlıca madeni yağların indirilmesi

R1 Geri kazanım işlemleri

D9 Kimyasal fiziksel arıtma; tehlikeli atık yakma tesisleri-bertaraf yöntemleri

11 01 16 Doymuş ya da bitik iyon değişim reçineleri Galvanizleme öncesi metaller yüzeyindeki oksit

tabakasını sıyırma banyoları



11 01 98 Tehlikeli maddeler içeren diğer atıklar Galvanizleme öncesi metaller yüzeyindeki oksit

tabakasını sıyırma banyoları



Atık Adı Kül Dros Curuf

Miktarı (kg) 217.309 113.381

70.000


33

Emisyon ve Enerji Miktarı Tesis Bazında İncelenmesi

Emisyon Kaynağı

Kod/Ad

Parametre (kg/saat)

CO NO2 NO SO2 Toz Ağır Metal

(Kurşun)

Flor

1 0,010 0,002 0,087 0,000 0,007 - -

2 - - - - 0,018 - 0,0002

3 - - - - 0,024 0,00001 -

Toplam Değer 0,010 0,002 0,087 0,000 0,049 0,00001 0,0002

Sınır Değerler

SKHKKY Ek-3.d 5/50 - 20 60 10

SKHKKY Ek-2 Baca 500 40 - 60 10 0,5 2

SKHKKY Ek-2 Baca Dışı 50 4 6 1 0,05 0,2

Enerji Türü Doğalgaz Elektrik

Miktar 110 000 m3 59 530 kWh


34

Girdi-Çıktı Miktarlarının Analizi (Tesis Bazında (İncelenmesi)


35

Eko-verimlilik Çalışmaları

Reküperator ile ısının geri kazanımı Yıkama suyu geri kazanımı

Çinkonun Geri Kazanımı İyileştirme Teknikleri


36

Eko-verimlilik Çalışmaları

Eko-Verimli Üretim

Opsiyonu

İşlem/Operasyon

Ünitesi

Teknik

Değerlendirme

Ekonomik

Değerlendirme

Yatırım Maliyeti Çevresel

Değerlendirme

Uygulama

Galvanizlemeden önce

malzemeleri kurutma

Galvanizleme

öncesi

Personele uygun

eğitim verilmesini

gerektirir.

Çinko tasarrufu

gerçekleşir,

% 50 oranında

çinko külü azalir,

Nem gidermek

icin harcanan

enerji azalir.

Ek maliyeti yoktur. Atık miktarında

azalma sağlanır.

Direkt uygulanabilir.

Fırından çıkan atık gazın

kullanılması

Fırın bacası Yeni ekipman

sağlanması.

Atık ısıdan çeşitli

alanlarda

kullanılabilecek

enerji geri

kazanımı sağlanır.

1.000 - 5,000 Dolar

Reküperatör maliyeti

ile işçilik ve tesisat

maliyetleri

Enerji geri kazanımı

sağlanır.

Daha fazla çalışma

gerektirir.

Kullanılmadıkları zamanlarda

tankların kapatılması

İşletme geneli Personele uygun

eğitim verilmesini

gerektirir.

%50’nin üzerinde

tasarruf sağlanır

Membran ya da çelik

levha gibi düşük

maliyetli yatırımlar ile

yıllık bazda

20 000 Dolar

civarında kazanç

sağlanır.

Enerji

tüketiminin azalması

sağlanır.

Direkt uygulanabilir.

Faaliyetler

• Uygulama yapılan 60 KOBİ’den birer yetkilinin, uluslar arası benzer uygulamaları yerinde görmelerini teminen proje ekibi koordinasyonunda, sektörel teknik geziler düzenlenmesi

37

Faaliyetler

“OECD Sustainable Manufacturing

Toolkit” dokümanının tercüme

edilerek, KOBİ’lere dağıtılması

38

Faaliyetler

• KOBİ’lerde yapılan uygulamaları ve proje kapsamındaki diğer çalışmaları içeren bir belgesel film hazırlanması

39

Faaliyetler

• Endüstriyel Simbiyoz olanaklarının tespit edilmesi ve bir uygulama için raporlama yapılması

40

41

ENDÜSTRİYEL SİMBİYOZ Endüstriyel Simbiyoz (ES): Birbirine yakın konumlarda bulunan işletmeler arasındaki madde

ve enerji değişimi.

Proje kapsamında OSTİM’de yer alan en az 6 firma arasındaki ES olanakları (atık değişimi,

lojistik ve altyapının ortak kullanımı, vd. işbirliği olanakları) belirlenecek ve raporlanacaktır.

Atık, enerji Atık, enerji

Son Faaliyet

• Ulusal ve Uluslararası üst düzey katılımla bir kapanış toplantısı düzenlenecektir.

42

Projenin Hedefi

• Çevre konu başlığı altında KOBİ’lere yönelik bir destek modeli oluşturulacaktır.

43

KOSGEB Enerji Projeleri:

• UNDP ve UNIDO ile yürütülen işbirliği kapsamında,

“Türkiye’de Sanayide Enerji Verimliliğinin İyileştirilmesi

Projesi”,

• Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) ile işbirliği içerisinde

yürüttüğümüz, ‘Türkiye’de KOBİ’lerde Enerji Verimliliği’

Projesi,

başarılı bir şekilde devam etmektedir.

44

45

Teşekkürler…

Dr. Mehmet Görkem GÜRBÜZ

[email protected]

Documents

AB ve Dı İlikiler Dairesi Bakanlığı Dr. Mehmet Görkem ... · Kaynak: TÜBİTAK BTYK Sunusu ... KOSGEB Proje Ekibinin Temel Eğitim Süreci 19 . KOSGEB Proje Ekibinin Yurtdışı