แผนการขับเคลื่อนการด าเนินงานด้านสมาร์ทกริดของประเทศไทย ใน ... · 1.1

แผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย ในระยะสน (พ.ศ. 2560 – 2564)

พฤศจกายน 2559

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjmw66dn6rQAhUKo48KHS80BA8QjRwIBw&url=http://www.thailand-energy-academy.org/&psig=AFQjCNHRqZMpz-hk5FqJ3X-WFtIv9r-c5w&ust=1479281409863487

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwieuNKcoKrQAhXCQI8KHUV-BZYQjRwIBw&url=http://www.vcharkarn.com/vnews/153937&psig=AFQjCNGOSVeE-jWIUEc0E--FEMRE8qgG9g&ust=1479281691236074

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwjPlNS1n6rQAhVIOI8KHaQbCOAQjRwIBw&url=https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%87&psig=AFQjCNHBSjCTczdF_zM0ZtrNgril2esHwQ&ust=1479281567384876

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiNp73Fn6rQAhWHqo8KHcvfAZsQjRwIBw&url=http://thainews.prd.go.th/website_th/news/news_detail/TNPBH5707290010003&psig=AFQjCNEDTZjweKbEvC5XpBH1J4qUXD3omg&ust=1479281595668447

https://www.google.co.th/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&ved=0ahUKEwiX1IXToKrQAhWKt48KHVOKDuUQjRwIBw&url=http://www.prdnakhonpathom.com/news/2549&psig=AFQjCNHOx3lxV6IOmURGKumurbNCMWQHgA&ust=1479281897147067





















แผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย ในระยะสน พ.ศ. 2560 - 2564

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน

หนา ก

สารบญ บทท 1 บทน า ............................................................................................................................................................ 1-1

1.1 วตถประสงคของแผนการขบเคลอน ........................................................................................................... 1-1

1.2 การจดท าแผนการขบเคลอนฯ ................................................................................................................... 1-2

1.3 โครงสรางแผนการขบเคลอนฯ ................................................................................................................... 1-3

บทท 2 การด าเนนการดานสมารทกรดในประเทศไทย .............................................................................................. 2-1

2.1 ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน ........................................................................................................... 2-1

2.2 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน ........................................................................................ 2-4

2.3 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ........................................................................................................... 2-5

2.4 การไฟฟาสวนภมภาค ................................................................................................................................ 2-7

2.5 การไฟฟานครหลวง ................................................................................................................................ 2-11

2.6 ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน ........................................................................................ 2-13

2.7 ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต ......................................................................... 2-14

บทท 3 ภาพรวมแผนการขบเคลอนฯ ........................................................................................................................ 3-1

3.1 ภาพรวมของการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย ............................................... 3-1

3.2 ประโยชนของการขบเคลอนของแผนการขบเคลอนฯ................................................................................. 3-4

3.3 องคประกอบของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน ..................................................................................... 3-4

บทท 4 แผนเสาหลกท 1: การตอบสนองดานโหลด และระบบบรหารจดการพลงงาน ............................................... 4-1

4.1 การพฒนารปแบบธรกจของระบบบรหารจดการพลงงาน (EMS) เพอการด าเนนการตอบสนองดานโหลดบนสมารทกรด (EPPO-04) ............................................................................................................................. 4-4

4.2 การพฒนาปรบปรงกฎระเบยบส าหรบการตอบสนองดานโหลดและการจดการพลงงานบน สมารทกรด (ERC-02) ................................................................................................................................................ 4-13

4.3 โครงการน ารองระบบบรหารจดการพลงงานในชมชน อาคารและโรงงาน ซงตอเชอมกบระบบสมารทกรด (MEA-01) ............................................................................................................................................... 4-29

4.4 การจดตงศนยสงการการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (DRCC) (EGAT-01) ....................................... 4-30

4.5 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร (PEA-01) ...................................... 4-32

4.6 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดและกลไกราคาในพนท กทม. และปรมณฑล (MEA-02) ........... 4-34



หนา ข

บทท 5 เสาหลก 2: ระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน .................................................................. 5-1

5.1 การพฒนาโครงสรางหนวยงานและการด าเนนการของศนยพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน (ERC-03) ................................................................................................................................................... 5-4

5.2 การศกษาความเหมาะสมและการปรบใชเทคโนโลยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน (EGAT-02)................................................................................................................................................. 5-6

5.3 การทดสอบแบบจ าลองการพยากรณในพนทน ารองตาง ๆ (EGAT-03) ...................................................... 5-8

บทท 6 เสาหลก 3: ระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงาน ................................................................................. 6-1

6.1 การพฒนารปแบบธรกจระบบไมโครกรด พรอมศกษาความเปนไปไดในการรวมทนภาครฐ/ภาคเอกชน (EPPO-05) ................................................................................................................................................ 6-4

6.2 โครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.เบตง จ.ยะลา (PEA-02) ................................................................................................................................................... 6-6

6.3 การตดตงระบบกกเกบพลงงาน สวนตอยอดโครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน (PEA-03) ...................................................................... 6-7

6.4 โครงการน ารองระบบไมโครกรดของ กฟน. (MEA-03) .............................................................................. 6-8

บทท 7 แผนอ านวยการสนบสนนการขบเคลอน ........................................................................................................ 7-1

7.1 การด าเนนการของคณะอนกรรมการขบเคลอนฯ (EPPO-01) .................................................................... 7-3

7.2 การพฒนาระบบรกษาความมนคงความปลอดภยดานไซเบอร (Cybersecurity) (EPPO-02) .................... 7-4

7.3 การวจยและพฒนาดาน ICT และการท างานรวมกนได (Interoperability) (ERC-01) ............................... 7-7

7.4 การเตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนโครงการน ารองรวมทนภาครฐ/ภาคเอกชน (EPPO-03) ........... 7-13

7.5 วจยและพฒนาเทคโนโลยสมารทกรด เพอทดแทนการน าเขาจากตางประเทศ (EPPO-06) ..................... 7-14

7.6 พฒนาขดความสามารถดานสมารทกรดของหนวยงาน/บคลากรในประเทศ (EPPO-07) ........................ 7-17

7.7 การสอสารและสรางความเขาใจกบผมสวนไดสวนเสย (EPPO-08) ......................................................... 7-24

ภาคผนวก ก: กรอบงบประมาณแยกตามหนวยงาน ....................................................................................................... I



หนา 1-1

บทท 1 บทน า

1.1 วตถประสงคของแผนการขบเคลอน

แผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 ไดถกประกาศใชอยางเปนทางการไปเมอเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2558 โดยแผนแมบทฯ ดงกลาวไดก าหนดกรอบและแนวทางของการพฒนาระบบสมารทกรดขนในประเทศไทยในภาพรวม เพอใหการด าเนนการของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของเปนไปอยางสอดคลองในทศทางเดยวกน

ตอมา ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงาน ไดด าเนนการจดท ารางแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยในระสนขน ซงมกรอบระยะเวลาครอบคลมกรอบป พ.ศ. 2560 จนถงป พ.ศ. 2564 ซงตรงกบกรอบเวลาระยะสนภายใตแผนแมบทฯ โดยแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสนนนเปนแผนการทมความสอดคลองตามแนวทางของแผนแมบทฯ แตจะประกอบไปดวยรายละเอยดมากขนเพอใหหนวยงานและภาคสวนตาง ๆ ทเกยวของสามารถด าเนนการใหเกดผลอยางเปนรปธรรมได

รปท 1-1 กรอบระยะเวลาของแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย ในระยะสน พ.ศ. 2560-2564 ภายใตแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558-2579

แผนการขบเคลอนฯ มวตถประสงคหลกเพอใหการขบเคลอนการด าเนนการของหนวยงานตาง ๆ ภายใตกรอบของแผนแมบทฯ เปนไปอยางเปนรปธรรมและสามารถน าไปสผลทเหนไดชดเจน โดยจะเนนการเตรยมโครงสรางส าหรบด าเนนการขบเคลอน การศกษาวจยเพอน าไปสออกแบบโครงการน ารองทมประสทธภาพ การด าเนนโครงการน ารองดานสมารทกรด การเสรมสรางขดความสามารถภายในประเทศ การท าความเขาใจกบผเกยวของ การตดตามประเมนผล รวมถงการจดท าแผนการขบเคลอนการด าเนนการดานสมารทกรดในระยะปานกลางตอไป



หนา 1-2

1.2 การจดท าแผนการขบเคลอนฯ

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กระทรวงพลงงาน ไดจดท าโครงการพฒนาแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย โดยมระยะเวลาการด าเนนโครงการ 1 ป คอ ตงแตเดอนเมษายน พ.ศ. 2558 จนถงเดอนเมษายน พ.ศ. 2559 วตถประสงคของโครงการคอเพอจดท ารางแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยในระยะสนขน โดยเปนการด าเนนการรวมกบหนวยงานตาง ๆ ทมสวนเกยวของกบการพฒนาระบบสมารทกรดในประเทศไทย

ส าหรบการพฒนาแผนการขบเคลอนฯ นน เปนการด าเนนงานผานการประชมหารอและระดมสมองในรปแบบของคณะท างานเฉพาะกจ (Task Force) ภายใตโครงการฯ คณะท างานเฉพาะกจจ านวน 5 คณะไดถกจดตงขน โดยครอบคลมการจดท าแผนการขบเคลอนใน 5 หวขอ อนไดแก ระบบบรหารจดการพลงงาน (Energy Management System: EMS) การออกแบบกลไกราคาและสงจงใจ และการตอบสนองดานโหลด (Pricing & Incentive Design & Demand Response) ระบบไมโครกรด (Microgrid) ระบบกกเกบพลงงาน (Energy Storage System: ESS) การพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนประเภทลมและแสงอาทตย (Wind & Solar Power Forecast)

ในกระบวนการคดเลอกหวขอกลมงานทง 5 หวขอดงกลาวนน ไดอาศยการพจารณาอางองจากแผนแมบทฯ เปนหลก ซงเทคโนโลยระบบบรหารจดการพลงงาน การตอบสนองดานโหลด ระบบไมโครกรด และระบบกกเกบพลงงานนน ไดถกระบอยในชวงระยะสนของแผนแมบทฯ ครอบคลมกรอบเวลาการด าเนนการตงแต พ.ศ. 2560 – 2564 ส าหรบการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนนนไดอยในชวงแผนระยะกลางของแผนแมบทฯ นนคอ พ.ศ. 2565 – 2574 อยางไรกตาม เทคโนโลยการพยากรณฯ ดงกลาวนบวามความจ าเปนทจะตองถกน ามาประยกตใชในระบบไฟฟาอยางเรงดวน เนองจากในปจจบนมระบบผลตไฟฟาพลงงานหมนเวยนเขามาเชอมตอกบระบบโครงขายไฟฟาหลกมากขน สงผลใหการควบคมและบรหารจดการระบบโครงขายไฟฟาหลกเปนไปไดล าบากมากขน ดงนน จงไดมการรวมเทคโนโลยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนประเภทลมและแสงอาทตยเขามาเปนสวนหนงของหวขอคณะท างานเฉพาะกจและรางแผนการขบเคลอนฯ ดวย

คณะท างานเฉพาะกจแตละคณะประกอบไปดวยผแทนจากหนวยงานทเกยวของจากภาคสวนตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชน อนไดแก ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ..) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) การไฟฟานครหลวง (กฟน.) สภาอตสาหกรรม สมาคมผผลตไฟฟาเอกชน รวมถงหนวยงานดานการศกษาและวจยตาง ๆ เปนตน

ภายใตโครงการพฒนาแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยในระยะสนนน คณะท างานเฉพาะกจไดประชมเพอหารอและก าหนดแนวทางทเหมาะสมส าหรบการขบเคลอนการด าเนนงานเปนจ านวนทงสน 23 ครง โดยแบงออกเปนการประชมคณะท างานเฉพาะกจกลมยอย ซงแยกตามหวขอกลมงานตางหากเปนจ านวน 4 ครงในแตละคณะ (รวมทงสน 5 หวขอกลมงาน 20 ครง) และมการประชมรวมคณะท างานเฉพาะกจ 5 กลมงานอก 3 ครง เพอสรปแผนการขบเคลอน



หนา 1-3

รปท 1-2 การประชมคณะท างานเฉพาะกจกลมยอยและคณะท างานรวม 5 กลมงานตลอดระยะเวลาการด าเนนโครงการ

1.3 โครงสรางแผนการขบเคลอนฯ

แผนการขบเคลอนการด าเนนการในชวงระยะสนนนไดเนนไปยง 5 หวขอกลมงานทไดรบการพจารณาคดเลอกมาด าเนนการกอน ซงสอดคลองกบกรอบเวลาภายใตแผนแมบทฯ โดยไดแก ระบบบรหารจดการพลงงาน (Energy Management System: EMS) การออกแบบกลไกราคาและสงจงใจ และการตอบสนองดานโหลด (Pricing & Incentive Design & Demand Response) ระบบไมโครกรด (Microgrid) ระบบกกเกบพลงงาน (Energy Storage System: ESS) การพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนประเภทลมและแสงอาทตย (Wind & Solar Power Forecast)



หนา 1-4

รปท 1-3 หวขอกลมงานภายใตแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย

แผนการขบเคลอนประกอบไปดวย 2 สวนหลก ไดแก (1) แผนภมแกนต (Gantt’s Chart) แสดงกจกรรมของแผนการขบเคลอนฯ พรอมรายละเอยดโดยสงเขปและความเชอมโยงระหวางกจกรรมหรอกลมกจกรรม และ (2) สวนอธบายกจกรรม

รปท 1-4 โครงสรางของแผนการขบเคลอนฯ


หมวดท 1ดานการเตรยมการดานนโยบายและโครงสรางการท างาน

หนา 2-1

บทท 2 การด าเนนการดานสมารทกรดในประเทศไทย

ระบบสมารทกรดถอเปนเรองทใหมส าหรบประเทศไทย แตดวยแนวโนมการพฒนาและบทบาทของเทคโนโลยสมารทกรดทจะมผลตอระบบไฟฟาในอนาคต หลายหนวยงานในประเทศไทย ทงหนวยงานภาครฐ การไฟฟา ตลอดจนถงสถาบนวจยและสถาบนการศกษาตางๆ จงไดตระหนกถงความส าคญและรเรมด าเนนการดานสมารทกรดไปแลวบางสวน ทงในดานการศกษา วจยและพฒนาอปกรณและเทคโนโลยตางๆ รวมไปถงการพฒนาโครงการ น ารองเพอสาธตและทดลองใชเทคโนโลยสมารทกรด

จากการรวบรวมขอมลการด าเนนงานดานสมารทกรดของหนวยงานตางๆในประเทศไทย ณ เดอน กนยายน พ.ศ. 2559 สามารถสรปการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยโดยสงเขปไดดงตอไปน

2.1 ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ในฐานะเปนหนวยงานทมบทบาทส าคญในเชงนโยบายตอการพฒนาระบบสมารทกรดในประเทศไทย ไดจดท าแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558-2579 ขนโดยไดด าเนนการแลวเสรจและถกประกาศใชอยางเปนทางการเมอเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2558 ตอมาในเดอนเมษายนป พ.ศ. 2558 สนพ. ไดจดตงโครงการพฒนาแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยขน เพอจดท าแผนการขบเคลอนในรายละเอยดส าหรบสนบสนนการด าเนนงานตามกรอบของแผนแมบทฯ ดงกลาว โดยไดมการจดตงคณะท างานขน 5 ชดเพอจดท ารางแผนการขบเคลอนฯ ซงระบถงรายละเอยดกจกรรมทจ าเปนตองด าเนนการ ครอบคลมกรอบเวลาระยะสนตามแผนแมบทฯ คอ พ.ศ. 2560 – 2564

สนพ. ยงมบทบาทในการก ากบการด าเนนการและก าหนดทศทางการพฒนาระบบสมารทกรดของประเทศไทย โดยในปจจบนผอ านวยการ สนพ. ด ารงต าแหนงเปนประธานคณะอนกรรมการเพอศกษาแนวทางการพฒนาระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ ซงการประชมคณะอนกรรมการฯ ชดดงกลาวไดเรมด าเนนการไปแลวตงแตป พ.ศ. 2558

การศกษาวจยและน ารองเทคโนโลยดานสมารทกรด

นอกเหนอจากบทบาทในเชงนโยบาย สนพ. แลวยงไดด าเนนโครงการศกษาและน ารองการใชงานเทคโนโลยสมารทกรดทส าคญหลายโครงการ เพอเปนพนฐานส าหรบการก าหนดนโยบายและทศทางการด าเนนการดานสมารทกรด เชนโครงการตาง ๆ ดงตอไปน

โครงการศกษาน ารองทไดด าเนนการแลว ประกอบดวย

โครงการศกษาการตอบสนองดานโหลดในสภาวะวกฤตดานพลงงานไฟฟาในระยะสนและระยะยาว ซงผลทไดจากโครงการคอแผนงานในการพฒนาศกยภาพการด าเนนการตอบสนองดานโหลดในประเทศไทย ด าเนนการแลวเสรจในเดอนเมษายน พ.ศ. 2558



หนา 2-2

โครงการวจยน ารองการด าเนนงานดานการจดการก าลงไฟฟาสงสดในภาคประชาชน หรอทรจกกนในนาม โครงการ DR100 ซง สนพ. ไดด าเนนการรวมกบศนยเชยวชาญพเศษเฉพาะดานเทคโนโลยไฟฟาก าลง จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอศกษาการใชเทคโนโลยดานสมารทกรดในการลดความตองการไฟฟาสงสดในภาคบานเรอน โดยการตดตงตวตรวจวดอณหภม ความช น มเตอรวดการใชไฟฟา และตวควบคมเครองปรบอากาศใหกบผใชไฟฟาภาคบานอยอาศยจ านวน 100 หลง และเชอมตอขอมลและสญญาณควบคมจากอปกรณทตดตงผานระบบโครงขายอนเตอรเนตไปยงระบบบรหารจดการพลงงานกลาง และ Display Tablet ของผใชไฟฟา โครงการด าเนนการแลวเสรจในเดอนเมษายน พ.ศ. 2559

โครงการสาธตการด าเนนการตอบสนองดานโหลดแบบอตโนมต (Automated Demand Response) ในพนทนคมอตสาหกรรม โดยไดมการตดตงระบบควบคมการตอบสนองดานโหลดและอปกรณตาง ๆ ทเกยวของใหกบโรงงานจ านวน 2 แหง ซงเปนระบบทมฟงกชนการสงการและสอสารตามมาตรฐาน OpenADR ซงถอเปนมาตรฐานดานการท างานรวมกนไดทส าคญในการด าเนนการดานสมารทกรด โครงการด าเนนการแลวเสรจเมอเดอนมกราคม พ.ศ. 2559

โครงการศกษาเพอก าหนดแนวทางการพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนไดส าหรบระบบโครงขายสมารทกรดเพอการประยกตใชงานดานการตอบสนองดานความตองการไฟฟา (Demand Response) รวมกบคณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปจจบนโครงการอยในระหวางการด าเนนการ ก าหนดแลวเสรจในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2559

รปท 2-1 รปแบบการท างานของระบบในโครงการ DR1001

โครงการศกษาน ารองซง สนพ. ก าลงจะด าเนนการในชวงกรอบเวลา 1-2 ปขางหนา (พ.ศ. 2559-2560) ซงเกยวของกบการพฒนาดานสมารทกรด ประกอบดวย

1 ทมา : www.facebook.com/DR100Thailand



หนา 2-3

โครงการสนบสนนการออกแบบเมองอจฉรยะ (Smart Cities-Clean Energy) โดยจดสรรงบประมาณจากกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน จ านวน 100 ลานบาท และมอบหมายใหสถาบนอาคารเขยวไทย ด าเนนการประกวดเพอกระตนใหเกดการออกแบบเมองอจฉรยะ ทตระหนกถงการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ สงเสรมพลงงานหมนเวยน รกษาสงแวดลอม เสรมสรางความเปนอยทดใหกบชมชน และลดการปลอยกาซเรอนกระจก ทงนโครงการไดใหความส าคญและก าหนดเกณฑใหเมองอจฉรยะตองมการใชพลงงานทดแทนในสดสวนทสง ซงจะตองน าเอาเทคโนโลยดานสมารทกรดเขาเปนสวนหนงในการวางระบบพล งงานของเมอง ปจจบนโครงการอยระหวางการจดท ารายละเอยดเกณฑการประกวด ซงคาดวาจะเปดรบสมครเมองตางๆ เขารวมประกวดภายในเดอนตลาคม พ.ศ. 2559

โครงการใหทนวจย เรอง เทคโนโลยระบบกกเกบพลงงาน (Energy Storage System) เพอชวยเสรมความมนคงดานพลงงาน โดยจดสรรเงนกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน จ านวน 765 ลานบาท ใหกบหนวยงานวจยและผประกอบการไทยในการวจยพฒนาระบบกกเกบพลงงานไปสการใชงานไดจรงภายในระยะเวลา 2 ป ทงน สนพ. ไดจดใหมงานสมมนาเพอเปดรบฟงความคดเหนตอกรอบทนวจย เรอง เทคโนโลยระบบกกเกบพลงงาน ขน โดยรวมกบส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) โดยเชญชวนผทเกยวของทงภาครฐ และภาคเอกชน เขารวมแสดงความคดเหน เพอน าขอเสนอมาปรบปรงใหชดเจนและเตรยมความพรอมกอนจะประกาศรบขอเสนอในเดอนกนยายน พ.ศ. 2559

การศกษาและเตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนงานตามแผนการขบเคลอนภารกจดานพลงงานเพอสงเสรมการใชงานยานยนตไฟฟา (EV) ในประเทศไทย ไดแก การมองหมายใหสมาคมยานยนตไฟฟาไทย ด าเนนการโครงการสนบสนนการลงทนสถานอดประจไฟฟา (Charging Station) โดยจดสรรเงนจากกองทนเพอสงเสรมการอนรกษพลงงาน เพอสนบสนนการลงทนจดตงสถานอดประจไฟฟา ส าหรบหนวยงานราชการ รฐวสาหกจและภาคเอกชน จ านวน 100 สถาน โดยสถานอดประจไฟฟาแบบ Quick Charge จะใหการสนบสนน 1 ลานบาท/สถาน และสถานอดประจไฟฟาแบบ Normal Charge จะใหการสนบสนน 1 แสนบาท/สถาน

โครงการประหยดไฟก าไร 3 ตอ โดยใชมาตรการ Demand Response เพอลดความตองการใชไฟฟาสงสดของประเทศ ในชวงฤดรอนระหวางเดอนเมษายน – เดอนมถนายน โดยด าเนนการรวมกบ การไฟฟานครหลวง (กฟน.) และการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) และใชอตราคาตอบแทนตามผลการศกษาของสกพ.. อยางไรกตาม รายละเอยดและขอบเขตการด าเนนงานยงตองมการศกษาและก าหนดแนวทางการด าเนนงานตอไป

นอกจากการด าเนนการดานนโยบายและโครงการตางๆ ขางตน สนพ. ยงมบทบาทส าคญในการประสานการท างานระหวางหนวยงานตาง ๆ เชน จดตงคณะท างานรวมเพอเชอมตอโครงขายสอสารและแลกเปลยนขอมลรวมกนระหวาง 3 การไฟฟา และตงคณะท างานก าหนดแพลตฟอรมของการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของทง 3 การไฟฟา ซงในปจจบนหนวยงานดานการไฟฟาและหนวยงานทเกยวของไดเร มด าเนนการประชมหารอทางดานเทคนคเกยวกบประเดนดงกลาวอยางตอเนองเปนระยะ โดยผลทไดจากการหารอจะถกน าไปใชพจารณาในการปรบปรงขอก าหนดการเชอมตอระบบโครงขายไฟฟาเพอรองรบการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน (Grid Code) ปจจบนหนวยงานดานการไฟฟาไดสงรางขอก าหนดการเชอมตอฯ ไปใหทางสกพ.. เพอพจารณาเหนชอบเปนทเรยบรอยแลว



หนา 2-4

2.2 กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

พพ. ในฐานะทเปนหนวยงานรบผดชอบหลกในการพฒนา สงเสรม สนบสนนการผลตและการใชพลงงานสะอาด ไดมบทบาทในการพฒนาโครงการซงเกยวของกบสมารทกรด คอ โครงการน ารองการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดทเกาะสมย ซงเปนองคประกอบหนงของการพฒนาเกาะสมยใหเปนเมองตนแบบคารบอนต า ( Low Carbon Model Town: LCMT) เกาะสมยนบเปนแหลงทองเทยวทมอตราการเตบโตคอนขางสง จงมความตองการพลงงานไฟฟาทเพมอยางรวดเรวโดยเฉลย 9-10% ตอป แมการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ซงเปนผรบผดชอบในการจ าหนายไฟฟาในพนทดงกลาว ไดพฒนาปรบปรงระบบจ าหนายไฟฟาใหกบเกาะสมยอยางตอเนอง กยงคงความจ าเปนทจะตองพฒนาใหการผลตพลงงานและการบรหารจดการพลงงานในพนทเปนไปอยางชาญฉลาดและมประสทธภาพ ดงนนจงไดมการศกษาแนวทางการน าเทคโนโลยสมารทกรดมาประยกตใชเพอปรบปรงประสทธภาพของระบบไฟฟาและเพมเสถยรภาพของของระบบ โดยเปนทคาดการณวาเทคโนโลยสมารทกรดสามารถเพมสดสวนการผลตไฟฟาจากแหลงพลงงานทดแทนในพนทบนเกาะใหมากขนได รวมถงยงเปนสวนสนบสนนทส าคญและจ าเปนในการน าระบบรถไฟฟา (Electric Vehicles: EV) มาใชงานอกดวย

โครงการการศกษาความเปนไปไดในการพฒนาเกาะสมยสเมองคารบอนต าไดถกด าเนนการไปเปนทเรยบรอยแลว โดยไดรบการสนบสนนจากความรวมมอทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟก (Asia-Pacific Economic Cooperation: APEC) ซงผลทไดคอการออกแบบแนวความคดเบองตน (Conceptual Design) ของระบบสมารทกรดบนเกาะสมย ซงรวมถงโครงสรางพนฐานทจ าเปนเพอรองรบการใชงานรถยนตไฟฟา (Electric Vehicle: EV) ดวย นอกจากน ไดมการก าหนดพนทศกยภาพส าหรบด าเนนโครงการน ารองดานสมารทกรด โดยไดมการออกแบบระบบไมโครกรดส าหรบบรเวณหาดเฉวง (ดงแสดงในรปท 2-2)

รปท 2-2 แผนงานดานพลงงานและระบบไมโครกรดทหาดเฉวง2

2 ทมา : Final Report for APEC Low Carbon Model Town Project (LCMT) Phase 2 - Feasibility Study for Samui Island, Thailand



หนา 2-5

พพ. จะเปนผสนบสนนโครงการจดท าแผนปฏบตการการพฒนาเมองสมยคารบอนต า (Samui Low Carbon Action Plan) ส าหรบสงเสรมและสนบสนนการพฒนาเกาะสมยสการเปนเมองตนแบบคารบอนต า ในปจจบนอยระหวางการด าเนนการวาจางทปรกษาเพอท าการศกษารายละเอยดและจดท าแผนปฏบตการซงจะประกอบไปดวยแนวทางและวธการด าเนนโครงการ รวมถงกรอบเวลาและงบประมาณทจ าเปนส าหรบการด าเนนการโดยละเอยด

2.3 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เปนรฐวสาหกจภายใตกระทรวงพลงงาน ซงรบผดชอบในการผลตไฟฟา และเปนผ พฒนาและดแลควบคมระบบสงไฟฟาของประเทศไทย กฟผ. ไดมแผนการด าเนนการดาน สมารทกรดกอนทจะมประกาศใชแผนแมบทฯ ส าหรบประเทศไทยอยางเปนทางการ ซงแผนทน าทาง (Roadmap) ดานสมารทกรดของ กฟผ. ไดถกพฒนาขนภายใตความรวมมอกบศนยเชยวชาญพเศษเฉพาะทางดานเทคโนโลยไฟฟาก าลง จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปจจบน กฟผ. ไดปรบปรงแผนทน าทางดานสมารทกรดของหนวยงาน ใหมความสอดคลองและอยภายใตกรอบของแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558-2579

การศกษาและวจยเทคโนโลยดานสมารทกรด

กฟผ. ไดด าเนนการวจยและพฒนาเทคโนโลยดานสมารทกรดรวมกบหนวยงานอน ๆ เปนจ านวนมาก เชน เทคโนโลยสมารทกรดส าหรบระบบสงไฟฟา เทคโนโลยสมารทกรดส าหรบการควบคมระบบไฟฟาแบบอตโนมต ระบบการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนและระบบไมโครกรด โดยตวอยางการด าเนนการทส าคญสามารถสรปไดดงตอไปน

เทคโนโลยสมารทกรดส าหรบระบบสงไฟฟา

กฟผ. ไดวจยพฒนาอปกรณหนวยวดเฟเซอร (Phasor Measurement Unit: PMU) หรอทเรยกกนวา Synchrophasor มาอยางตอเนองตงแตป พ.ศ. 2555 PMU เปนอปกรณตรวจวดทมความละเอยดสง ท าใหการวดคาสถานะของระบบไฟฟาในชวงเวลาตาง ๆ เชน ความถไฟฟา ความดนไฟฟา เปนไปอยางแมนย า สงผลใหสามารถใชงานโครงขายไฟฟาทมอยไดเตมประสทธภาพใกลเคยงกบคาทออกแบบมากขน โดยไมสงผลตอความปลอดภย โดย กฟผ. ไดพฒนา PMU โดยตอยอดมาจากการพฒนาระบบบนทกความผดปกต (Fault Recorder System: FRS) ซงมความถในการเกบบนทกขอมล (Sampling Rate) สงท 128 ครง/รอบ PMU สามารถน ามาใชควบคกบซอฟแวรปองกนและควบคมในพนทกวาง (Wide Area Protection and Control: WAPC)

ปจจบน กฟผ. ไดด าเนนการตดตง PMU ไปแลวใน 20 จด ซงประกอบดวยชดอปกรณซง กฟผ. พฒนาขนมาเองและชดอปกรณท กฟผ. ด าเนนการจดซอจากภายนอก ในอนาคต กฟผ. จะผลกดนให มการใชงานชดอปกรณซง กฟผ. พฒนาขนเองในปรมาณทมากขน นอกจากน กฟผ. ยงไดด าเนนการพฒนาระบบวเคราะหความผดปกตอยางอตโนมต (Automatic Fault Analysis: AFA) รวมกบจฬาลงกรณมหาวทยาลยดวย



หนา 2-6

เทคโนโลยสมารทกรดเพอการควบคมระบบไฟฟาอตโนมต

กฟผ. ไดน าหนวยควบคมระยะไกล (Remote Terminal Unit: RTU) มาใชในระบบของตนเองมาเปนเวลานานแลว และไดจดตงหนวยงานเฉพาะเพอดแลการศกษาวจยและการประยกตใช RTU มาตงแตป พ.ศ. 2535 นอกจากน กฟผ. ยงประสบความส าเรจในการพฒนา RTU ขนมาใชเองตงแตป พ.ศ. 2544 โดยสามารถดงขอมลจากสถานไฟฟา (Substation) เพอสงไปยงศนยควบคมกลาง โดยไดมการตดตง RTU 3 แหงแรกในป พ.ศ. 2545 และตงแตป พ.ศ. 2545 จนถง พ.ศ. 2551 กฟผ. ไดด าเนนการตดตง RTU ไปแลวรวมทงสนท 73 สถานไฟฟา โดยไดมการประเมนเบองตนวา RTU กอใหเกดการประหยดงบประมาณไปถง 500 ลานบาท

ตอมา กฟผ. ไดพฒนา RTU ตอยอดขนมาจนเปนแบบ IP RTU โดยในชวงระหวางป พ.ศ. 2552 - 2554 ไดมการน า IP RTU ไปตดตงใน 39 สถานไฟฟา เนองจากมความจ าเปนตองใชงานอปกรณดงกลาวเปนจ านวนมาก กฟผ. จงไดวาจางใหเอกชนชวยด าเนนการผลตโดยอาศยตนแบบของ กฟผ. ปจจบน กฟผ. ก าลงพฒนาระบบ RTU ทเขากบมาตรฐาน IEC 61850 ได โดยมเปาหมายในการน าไปใชทดสอบทโครงการพฒนาโครงขายสมารทกรดท อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอนเปนเวลา 2 ป

ระบบพยากรณพลงงานหมนเวยนและระบบไมโครกรด

กฟผ. โดยความรวมมอกบจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดพฒนาระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนขน โดยมเปาหมายเพอน าไปทดลองใชในโครงการน ารองโครงขายสมารทกรดท อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน นอกจากน กฟผ. ยงมแผนในการพฒนาตอยอดซอฟแวร SCADA ท กฟผ. พฒนาขนมาเอง โดยจะน ามาพฒนาใหเปนระบบบรหารจดการพลงงานส าหรบไมโครกรด (Microgrid Energy Management System: Microgrid EMS) เพอน าไปทดสอบใชงานกบโครงการน ารองทจงหวดแมฮองสอน

โครงการพฒนาโครงขายสมารทกรดท อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน

ดวยสภาพภมประเทศของจงหวดแมฮองสอนซงมลกษณะเปนปาเขา และมการสงวนพนทสวนใหญไวเปนพนทปาอนรกษ ดงนนจงหวดแมฮองสอนจงเปนจงหวดเดยวในประเทศไทยทระบบสงไฟฟาแรงดนสงของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ยงไมสามารถเขาถงได ปจจบนไดมการผลตไฟฟาขนภายในพนทจงหวดแมฮองสอนโดยอาศยแหลงพลงงานตาง ๆ อยางไรกตาม แหลงพลงงานในพนทมอยอยางจ ากด ไฟฟาบางสวนจงตองถกจายมาจากระบบจ าหนายไฟฟาของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ผานพนทปาซงมตนไมหนาแนน ดงนน จงหวดแมฮองสอนจงมปญหากระแสไฟฟาขดของบอยครงเนองจากตนไมลมพาดสายไฟ ปญหาความเชอถอไดและคณภาพของไฟฟาถอเปนประเดนส าคญทตองไดรบการปรบปรงในพนทน

ดงนน กฟผ. จงไดพฒนาโครงการน ารองระบบโครงขายสมารทกรดขนในพนทอ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ซงสามารถท าใหระบบไฟฟามความมนคงสงขน นอกจากน พนทอ าเภอเมองจงหวดแมฮองสอนถอไดวามความเหมาะสมในการด าเนนการโครงการน ารอง เนองจากต าแหนงทตงของโครงการ จงมความเปนไปไดส าหรบการควบคมและปฏบตการระบบรวมกบระบบไมโครกรดของ กฟภ. ท อ.แมสะเรยง ไดตอไปอนาคต



หนา 2-7

ปจจบน กฟผ. ไดรบการอนมตงบประมาณส าหรบการด าเนนการเปนมลคา 720 ลานบาท ซงถอเปนการด าเนนโครงการในระยะท 1 ครอบคลมการด าเนนการตาง ๆ (ดงทสรปในตารางดานลาง) โดยมวตถประสงคหลกเพอ สาธต วจย และพฒนา เพอใหเกดองคความรในดานสมารทกรดขนในประเทศไทย

แผนการเรงรดสนบสนนการด าเนนโครงการในระยะท 1 นจะผลกดนใหเกดการด าเนนโครงการน ารองตามแผนท กฟผ. ไดวางไว อยางไรกตามเนองจากไดรบการสนบสนนดานนโยบายเรงรดใหเกดการด าเนนงานดานสมารทกรด อยางเปนรปธรรมในระหวางการพฒนาแผนการเรงรดทเสนอใหด าเนนการทนท นอกจากน ไดมการเสนอใหพจารณาสนบสนนการด าเนนการตอยอดเพมเตมในสองประเดน คอ การตดตงระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยแบบตดตงบนหลงคาภายใตโครงการรฟทอปเสรของภาครฐ และการพฒนาแอปพลเคชนมอถอเพอตดตามสถานะระบบสมารทกรด ซงจะตองไดรบการพจารณาความเหมาะสมในการด าเนนการตอไป

ตารางท 2-1 สรปขอบเขตการด าเนนการของโครงการพฒนาโครงขายสมารทกรดท อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ของ กฟผ.

ขอบเขตงาน

โรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยแบบตดตงบนพนดนทผาบองขนาด 3 เมกะวตตสงสด

ตดตงระบบการจดการพลงงานในอาคารแบบผใชไฟฟามสวนรวม (BEMS) จ านวน 2 แหง

รถบสไฟฟา (E-Bus) ขนาด 40 ทนง จ านวน 1 คน

สถานชารจรถบสไฟฟา

ระบบควบคมไมโครกรดซงมความสามารถในการควบคมโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยทผาบอง และโรงไฟฟาพลงงานเชอเพลงดเซล

แบตเตอรของระบบไมโครกรดขนาดพกด 4 เมกะวตต 1 เมกะวตต-ชวโมง ซงตดตงทบรเวณโรงไฟฟาผาบอ ท าหนาทจายไฟฟาส ารอง (Backup Power Supply) และรกษาเสถยรภาพของระบบ

มการรวมประสานระบบสมารทกรดเขากบโครงสรางพนฐานเดมดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทมอยเดมผานระบบของบรษท ทโอท จ ากด (มหาชน)

ปายอจฉรยะ (Smart Billboard) จ านวน 1 ปาย

สรางศนยการเรยนรขนทผาบอง

งบประมาณด าเนนการ 720 ลานบาท

ขอเสนอแนะใหมการพจารณาศกษา ตอยอดเพมเตม

ระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยแบบตดตงบนหลงคา ศกษาการด าเนนการใหสอดคลองกบนโยบายโซลารฟทอปเสรของภาครฐ

การพฒนาแอปพลเคชนมอถอเพอตดตามสถานะระบบสมารทกรด

2.4 การไฟฟาสวนภมภาค

การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เปนรฐวสาหกจสงกดกระทรวงมหาดไทย รบผดชอบในการพฒนาและบรหารระบบโครงขายไฟฟาระดบจ าหนาย (Distribution Network) ในการจายไฟฟาใหแกผใชไฟฟาในพนท 74 จงหวด



หนา 2-8

นอกเขตกรงเทพมหานครและปรมณฑล (นนทบรและสมทรปราการ) กฟภ. จงเปนหนวยงานดานการไฟฟาทมพนทความรบผดชอบกวางขวางและมความเกยวของกบผใชไฟฟาจ านวนมาก ดงนน กฟภ. จงไดเหนถงความส าคญของเทคโนโลยสมารทกรดในการเขามาชวยในการบรหารจดการระบบไฟฟารวมถงการใหบร การใหเปนไปอยางเหมาะสมและมประสทธภาพมากขน

กฟภ. ไดเรมด าเนนการดานสมารทกรดมาเปนระยะเวลาหนงแลวกอนทกระทรวงพลงงานจะประกาศใชแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 และภายหลงจากทมการประกาศใชแผนแมบทฯ อยางเปนทางการ กฟภ. ไดด าเนนการปรบปรงแผนทน าทาง (Roadmap) ดานสมารทกรดของตนเองขนใหสอดคลองกบทศทางและกรอบการด าเนนงานภายใตแผนแมบทฯ ปจจบน กฟภ. ไดวางแผนและด าเนนการดานสมารทกรดตามแผนพฒนาระบบไฟฟาในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 ซ งไดรบความเหนชอบตามมตทประชมของคณะกรรมการ กฟภ. ในป พ.ศ. 2555 นอกจากน กฟภ. ยงไดจดตงกองสมารทกรดภายใตฝายวางแผนของ กฟภ. เพอรบผดชอบงานดานสมารทกรดโดยเฉพาะ


กฟภ. ไดด าเนนการศกษาและวจยเทคโนโลยดานสมารทกรดรวมกบหลายหนวยงาน โดยครอบคลมตงแตเทคโนโลยสมารทกรดส าหรบระบบจ าหนายไฟฟาไปจนถงมเตอรอจฉรยะ ตวอยางการศกษาวจย ของ กฟภ. ทส าคญสามารถสรปไดดงตอไปน

เทคโนโลยสมารทกรดในระบบจ าหนายไฟฟา

กฟภ. อยในระหวางการเตรยมการใชอปกรณทรองรบมาตรฐาน IEC 61850 โดยปจจบนไดด าเนนการตดตงอปกรณดงกลาวเสรจสนไปแลวใน 2 สถานไฟฟา กฟภ. ไดลงทนอปกรณหนวยวดเฟเซอร (Phasor Measurement Units: PMU) รวมถงตดตงอปกรณตรวจวดเพมเตมในโครงขายระบบไฟฟาของตน เพอใชท างานรวมกบซอฟตแวรระบบ SCADA และระบบตดตามวงกวาง (Wide-Area Monitoring Systems: WAMS) ซงจะท าใหสามารถหลกเลยงเหตไฟฟาขดของตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพมากขน เทคโนโลยการตดตามและควบคมเหลานจะรวบรวมและสงขอมลทจ าเปนใหกบผควบคมระบบไฟฟา เพอใชประกอบการตดสนใจในการสงการควบคมระบบไฟฟาเมอมการรบกวนหรอมเหตผดปกตเกดขนในระบบ

โครงสรางพนฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

กฟภ. ไดปรบปรงระบบสอสารของตนเองใหสามารถรองรบการแลกเปลยนขอมลและการสอสาร ซงคาดวาจะมปรมาณความตองการเพมขนอยางมนยส าคญเมอมการน าเทคโนโลยสมารทกรดตาง ๆ มาประยกตใชในระบบไฟฟามากขน นอกจากน ไดมการออกแบบพรอมทงจดหาและตดตง IP Core Network ในระยะท 1 ในพนทภาคเหนอและภาคกลาง



หนา 2-9

เทคโนโลยมเตอรไฟฟาอจฉรยะ

กฟภ. ไดตดตงระบบอานมเตอรไฟฟาอตโนมต (Automatic Meter Reading: AMR) ใหกบผใชไฟฟารายใหญทมการใชไฟฟาตงแต 30 กโลวตตขนไป หรอมการตดตงหมอแปลงเฉพาะราย 100 กโลโวลต-แอมป ขนไป ซงยงรวมถงผใชไฟฟาทอยในพนท 3 จงหวดชายแดนภาคใตดวย โดยไดแบงการตดตงแบงออกเปน 2 ระยะ ในป พ.ศ. 2557 กฟภ. สามารถด าเนนการตดตงมเตอรไดครบ 50,000 เครองตามแผนการทวางไว

เทคโนโลยสมารทกรดเพอรองรบการใชงานรถยนตไฟฟา

กฟภ. ไดศกษาโครงสรางพนฐานระบบการชารจยานยนตไฟฟาตาง ๆ3 ตงแตระบบการค านวณเงน การจดตารางการชารจแบตเตอร รวมถงการบรหารจดการระบบการชารจแบบอจฉรยะ (Smart Charging) ซงสามารถก าหนดเวลาใหชารจแบตเตอรไดในขณะทระบบไฟฟามความตองการพลงงานไฟฟาต า โดยในระยะยาว การตดตงโครงสรางพนฐานส าหรบชารจยานยนตไฟฟาในวงกวาง จะสนบสนนใหสามารถน าพลงงานไฟฟาทสะสมในแบตเตอรของยานยนตไฟฟามาสนบสนนการบรหารจดการระบบโครงขายไฟฟาหลกได (Vehicle-to-grid: V2G) อนจะเปนประโยชนในการปรบปรงคณภาพไฟฟา การลดความตองการพลงงานไฟฟาสงสด อยางไรกตาม จ าเปนจะตองมโครงสรางพนฐานดานการชารจยานยนตไฟฟาทสามารถท างานรวมกบโครงสรางพนฐานระบบมเตอรขนสง (Advanced Metering Infrastructure: AMI) ได4

กฟภ. ไดพฒนาอปกรณชารจรถยนตไฟฟารวมกบศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) ซงมเปาหมายในการพฒนารถยนตไฟฟารวมกนเปนจ านวนทงสน 60 คน นอกจากน กฟภ. ยงไดพฒนาโครงการรถยนตไฟฟาผานทางบรษท พอเอ เอนคอม อนเตอรเนชนแนล จ ากด (PEA ENCOM) โดยไดด าเนนการรวมกบบรษท ลอกซเลย จ ากด (มหาชน)5 มการเปดโครงการการใชรถโดยสารไฟฟาในกจการของการไฟฟาสวนภมภาคอยางเปนทางการไปเมอป พ.ศ. 2558 นอกจากนจะมการศกษาพฤตกรรมการชารจไฟฟาของสถานประจไฟฟา ศกษาประสทธภาพของรถยนตไฟฟาในดานตาง ๆ เชน อตราการใชพลงงานไฟฟา อตราการประหยดพลงงานไฟฟา ความเชอมนในการใชรถโดยสารไฟฟา และความเปนไปไดในการน ารถโดยสารไฟฟามาใชในประเทศ เปนตน ปจจบน กฟภ. ไดสนบสนนการตดตงสถานชารจไฟฟาและจดจอดรถบสโดยสารไฟฟา (E-Bus) ณ การไฟฟาสวนภมภาค ส านกงานใหญ และน ารถโดยสารไฟฟามาทดลองใชในกจกรรมตาง ๆ และอ านวยความสะดวกในการรบสงพนกงาน

การพฒนาขอก าหนดการเชอมโยงโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนเขาสระบบไฟฟาจ าหนาย

ปจจบนขอก าหนดการเชอมโยงทใชก ากบการเชอมตอผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (Very Small Power Producer: VSPP) ทผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนเขากบระบบจ าหนายของ กฟภ. ยงคงเปนขอก าหนดการเชอมตอระบบโครงขายไฟฟา (Grid code) ฉบบ พ.ศ. 25516 กฟภ. ไดเขารวมประชมคณะท างานทประกอบดวยตวแทนจากหนวยงานดานการไฟฟาตาง ๆ เพอปรบปรงขอก าหนดการเชอมตอระบบโครงขายไฟฟาเพอรองรบการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน โดยคาดวาระเบยบฉบบใหมจะมการประกาศใชในอกไมนาน โดยในการรบซอไฟฟาจาก

3 รายงานประจ าป พ .ศ . 2557 การไฟฟาสวนภมภาค 4 รายงานฉบบสมบรณงานจางทปรกษาจดท าแผนยทธศาสตรงานวจยและพฒนาของการไฟฟาสวนภมภาค เสนอโดยมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร 5 http://www.pea-encom.com/news 6 โครงการรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟา, https://www.pea.co.th/vspp/Pages/rule.aspx



หนา 2-10

ระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยตดตงบนหลงคา (Solar rooftop) เมอป พ.ศ. 2556 กฟภ. ไดออกระเบยบใหมเพมเตมโดยเฉพาะในปดงกลาว เพอใหครอบคลมขอก าหนดทางเทคนคใหมๆ ซงยงไมไดกลาวไวในขอก าหนดการเชอมตอระบบโครงขายไฟฟา พ.ศ. 2551

โครงการน ารองดานสมารทกรด

กฟภ. ไดด าเนนการโครงการน ารองทส าคญดานสมารทกรด จ านวน 3 โครงการ ไดแก โครงขายไฟฟาอจฉรยะในพนทเมองพทยา จ.ชลบร โครงการไมโครกรดท อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน และโครงการพฒนาผลตไฟฟาแบบผสมผสานทเกาะกดและเกาะหมาก จ.ตราด ตารางท 2-2สรปรายละเอยดและความกาวหนาของการด าเนนโครงการน ารองดานสมารทกรดของ กฟภ.

ตารางท 2-2 สรปรายละเอยดโครงการน ารองดานสมารทกรดของ กฟภ.

โครงการน ารอง รายละเอยด

โครงการพฒนาโครงขาย สมารทกรดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร

คณะรฐมนตรไดมมตอนมตให กฟภ. ด าเนนการโครงการพฒนาโครงขายสมารทกรดในพนทเมองพทยา จงหวดชลบร ในวงเงนลงทนรวมทงสน 1,069 ลานบาท ภายใตโครงการดงกลาวจะมการตดตงสมารทมเตอร (Smart Meter) จ านวน 116,308 เครอง ตดตงระบบแกไขปญหาไฟฟาขดของอจฉรยะ 1 ระบบ ตดตงระบบสถานไฟฟาอตโนมต (Substation Automation) ใน 3 สถานไฟฟา และตดตงระบบเชอมโยงเทคโนโลยสารสนเทศ (IT Integration System) จ านวน 1 ระบบ

ปจจบน กฟภ. อยในระหวางการด าเนนการวาจางคณะทปรกษาจดท ารายละเอยดของโครงการ นอกจากน โครงการน ารองดงกลาวไดรบการเสนอใหถกบรรจอยในแผนการเรงรดทเสนอใหด าเนนการทนท ภายใตรางแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยในระยะสน

โครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (Microgrid) อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน

การศกษาความเปนไปไดของโครงการไมโครกรดทแมสะเรยงนนไดรบการอนมตจากบอรดผบรหารของ กฟภ. แลวในป พ.ศ. 2557 ภายใตโครงการจะมการตดตงระบบควบคมไมโครกรด (Micro-Grid Controller) ตดตงระบบกกเกบพลงงานประเภทแบตเตอรขนาดพกด 3 เมกะวตต 1.5 เมกะวตต-ชวโมง ตดตงตควบคมระบบไฟฟา (Skidding) ตดตงเครองก าเนดไฟฟาเชอเพลงน ามนดเซลขนาดพกด 3 เมกะวตต ตดตงระบบสอสารทจ าเปนและตดตงอปกรณ Switching

ปจจบน กฟภ. อยระหวางการขออนมตงบประมาณส าหรบด าเนนการจากหนวยงานทเกยวของ โดยโครงการนไดรบการเสนอใหบรรจอยในแผนการเรงรดทเสนอใหด าเนนการทนท ภายใตรางแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยในระยะสน



หนา 2-11

โครงการน ารอง รายละเอยด

โครงการพฒนาการผลตไฟฟาแบบผสมผสานบนเกาะกดและเกาะหมาก จ.ตราด

กฟภ. ไดเรมโครงการพฒนาการผลตไฟฟาแบบผสมผสานทเกาะกดและเกาะหมาก จงหวดตราด มาตงแตป พ.ศ. 2553 และไดมการกอสรางและตดตงระบบผลตไฟฟาไปแลวบางสวน ภายใตโครงการจะมการตดตงอปกรณตาง ๆ บนเกาะกด ไดแกระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยขนาด 200 กโลวตตสงสด โรงไฟฟาพลงน าขนาดเลก ขนาดพกด 400 กโลวตต ระบบกกเกบพลงงานประเภทแบตเตอรขนาดพกด 1.5 เมกะวตต 1.5 เมกะวตต-ชวโมง ระบบบรหารจดการพลงงานในไมโครกรด (Microgrid Energy Management System)

ส าหรบบนเกาะหมากจะมการตดต งระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยขนาดพกด 200 กโลวตตสงสด

งบประมาณส าหรบสองโครงการน ารองนไดรบการประเมนไวเบองตน 374 ลานบาท ปจจบนอยในขนตอนของการศกษาความเปนไปได และวเคราะหรายละเอยดความคมคาในการลงทน

2.5 การไฟฟานครหลวง

การไฟฟานครหลวง (กฟน.) เปนรฐวสาหกจสงกดกระทรวงมหาดไทย รบผดชอบในการพฒนาและบรหารจดการระบบไฟฟาจ าหนายในเขตพนท 3 จงหวด อนไดแก กรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ กอนหนาทแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558-2579 จะถกประกาศใชอยางเปนทางการในเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2558 กฟน. ไดมแผนทน าทางการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของตนเองซงมกรอบเวลาครอบคลมระยะเวลาทงหมด 15 ป ตงแต พ.ศ. 2555 – 2569 ปจจบนแผนดงกลาวไดถกน าเขามาเปนสวนหนงของแผนแมบทฯ ดงกลาวแลว โดย กฟน. อยในระหวางการพจารณาความเปนไปไดในการจดท าแผนทน าทางของตนเองเพมเตมเพอใหสอดคลองกบแผนแมบทฯ


กฟน. ไดมโครงการการศกษาและวจยเทคโนโลยดานสมารทกรดไปแลวในระดบหนง โดยครอบคลมเทคโนโลยสมารทกรดส าหรบระบบควบคมไฟฟาอตโนมต ไปจนถงสมารทมเตอร และเทคโนโลยดานสารสนเทศและการสอสาร ตวอยางการศกษาวจยดานสมารทกรดทส าคญของ กฟน. สามารถสรปไดดงตอไปน

ระบบควบคมไฟฟาอตโนมต

กฟน. ไดมการน าระบบควบคมไฟฟาและระบบบรหารจดการพลงงานไฟฟา (Supervisory Control and Data Acquisition / Energy Management System: SCADA/EMS) ระบบควบคมสายปอน (Feeder) แบบอตโนมต และ



หนา 2-12

ระบบบรหารจดการระบบจ าหนายอตโนมต (Distribution Automation/Distribution Management System: DAS/DMS) มาใชงานในพนทของตนเองเปนเวลาหนงแลว7 โดย กฟน. ตงเปาหมายวาจะพฒนาระบบ DAS ทมอยเดมใหทนสมยขนเปน DMS โดยจะด าเนนการใหเสรจสนทงหมดภายในป พ.ศ. 2562 ปจจบน กฟน. ไดด าเนนการพฒนาระบบ DMS แลวเสรจใน 4 เขต ไดแก เขตราษฎรบรณะ เขตสามเสน เขตคลองเตย และเขตบางกะป ซงครอบคลมสวตชไฟฟากวา 400 ชด ในสวนของ SCADA กฟน. ก าลงอยในชวงของการพฒนาใหมความทนสมยขน โดยเปลยนจาก SCADA รนท 3 ไปเปน SCADA รนท 4

สถานไฟฟาอตโนมต

กฟน. เรมน ามาตรฐาน IEC 61850 มาใชในสถานไฟฟา (Substation) ของตนเองจ านวน 10 สถาน โดยมเปาหมายใหทกสถานไฟฟาในพนทรบผดชอบของ กฟน. เปนไปตามมาตรฐานดงกลาวทงหมดภายในป พ.ศ. 2564 โดยไดประเมนงบประมาณในการด าเนนการประมาณ 20 ลานบาทตอสถาน รวมเปนเงนลงทนทงสน 300 ลานบาท นอกจากน กฟน. ยงมแผนในการพฒนาระบบเฝาสงเกตโหลดของหมอแปลงไฟฟา (Transformer Load Monitoring: TLM) โดยจะมการวดกระแสและแรงดนไฟฟาแลวสงขอมลเขามายงศนยควบคมเพอพจารณาความสามารถในการรบโหลดของหมอแปลงตลอดเวลา ในเบองตนไดมการทดลองน ารองระบบดงกลาวไปแลวจ านวน 30 ชด

สมารทมเตอร

กฟน. ตงเปาวาภายในป 2558 จะสามารถท าการน ารองตดตงสมารทมเตอรได 20,000 ชด8 โดยจะรวมมอกบบรษท กสท. โทรคมนาคม จ ากด (มหาชน) (CAT Telecom) ซงสมารทมเตอรดงกลาวจะท าใหผใชไฟฟาสามารถตรวจสอบการใชไฟฟาของตนเองไดในเวลาจรง (Real-time)

นอกจากน กฟน. ไดก าหนดใหผผลตไฟฟาทจะเชอมตอระบบผลตไฟฟาของตนเองเขากบระบบจ าหนายของ กฟน. ตองตดตงมเตอรและหนวยควบคมระยะไกล (Remote Terminal Unit: RTU) เพอใหสามารถตดตอสอสารกบระบบบรหารจดการระบบจ าหนายไฟฟา (Distribution Management System: DMS) ของ กฟน. ได ปจจบน กฟน. ไดบงคบใชขอก าหนดดงกลาวกบผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (VSPP) และผใชไฟฟาทมเครองก าเนดไฟฟาเปนของตนเอง โดยถอเปนกฎระเบยบทตองปฏบตตามในการขนานเครองก าเนดไฟฟาเขากบระบบไฟฟาของ กฟน.

โครงสรางพนฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร

กฟน. ไดพฒนาระบบโครงสรางพนฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT) มาอยางตอเนอง โดยไดมการพฒนาแผนทน าทางนวตกรรมดานเทคโนโลยสารสนเทศของ กฟน. (MEA ICT Innovation Roadmap) พ.ศ. 2555 – 2565 โดยระบบสมารทกรด และระบบอตโนมตในบานเรอน (Home Automation) เปนสวนหนงของเปาหมายทอยภายใตแผนทน าทาง ดงกลาว นอกจากน กฟน. ไดกอสรางโครงการระบบโครงขายใยแกวน าแสงหลก (Backbone Fiber Optic Network) มาตงแตป พ.ศ. 2536 เพอใชในการควบคมระบบไฟฟาและบรการการสอสาร

7 รายงานประจ าปการไฟฟานครหลวง พ .ศ . 2556 8 http://www.manager.co.th/Cyberbiz/ViewNews.aspx?NewsID=9580000011697



หนา 2-13

ขอมลภายในองคกร9 โดยไดมการเชอมตอระหวางส านกงานใหญ กฟน. ทเขตเพลนจตกบส านกงานยอยของ กฟน. ในอก 18 เขตอน และมการเชอมโยงศนยควบคมระบบไฟฟาทงหมดเขาไวดวยกน

2.6 ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน

ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ..) เปนหนวยงานของรฐซงท าหนาทเปนฝายเลขานการของคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (กกพ.) สกพ.. เปนหนวยงานส าคญในดานการก ากบดแลการด าเนนงานดานพลงงานไฟฟาและกาซธรรมชาตของประเทศไทย ในดานสมารทกรดนน สกพ.. มบทบาทหลกในสองดาน คอ เปนหนวยงานทประสานและก ากบการท างานรวมกนระหวาง 3 หนวยงานดานการไฟฟาในประเทศไทย ไดแก การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟานครหลวง (กฟน.) และการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) และเปนหนวยงานทดแลดานกฎระเบยบทเกยวของกบพลงงาน

ดานการท างานรวมกนไดระหวางหนวยงานดานการไฟฟา

กจกรรมทางดานนโยบายและกฎระเบยบตาง ๆ ทตองด าเนนการในการพฒนาระบบสมารทกรดของประเทศไทยทเกยวของกบสกพ.. ไดถกระบไวในแผนแมบทฯ โดยในระยะเตรยมการระหวางป พ.ศ. 2558 – 2559 สกพ.. มบทบาทดงตอไปน10

ตงคณะท างานเชอมตอโครงขายสอสารและแลกเปลยนขอมลรวมกนระหวาง 3 การไฟฟา ตงคณะท างานก าหนดแพลตฟอรม (Platform) ของการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของทง 3 การไฟฟา ตงคณะท างานปรบปรงขอก าหนดการเชอมตอระบบโครงขายไฟฟาเพอรองรบการผลตไฟฟาจากพลงงาน

หมนเวยน

ส าหรบประเดนดานการท างานรวมกนได (Interoperability) ดานสมารทกรดนน สกพ.. ไดด าเนนการตาง ๆ รวมกบ 3 หนวยงานดานการไฟฟามาอยางตอเนอง โดยสกพ.. ไดรวมกบจฬาลงกรณมหาวทยาลยศกษาแนวทางการพฒนาการท างานรวมกนได (Interoperability) ของระบบไฟฟาในประเทศไทย ซงปจจบนไดมการประชมรวมระหวางหนวยงานดงกลาวโดยยดกรอบการท างานส าคญตามสถาปตยกรรมการเชอมโยงระบบไฟฟาตามมาตรฐานของ NIST และ IEEE 2030

นอกจากน สกพ.. ยงไดรวมกบจฬาลงกรณมหาวทยาลยในการศกษาแนวทางการก ากบดแลโครงการพฒนาระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ (Smart Grid) ของประเทศไทย11 โดยไดมการด าเนนการศกษาแนวทาง รวมถงการจดประชมรบฟงความคดเหนจากคณะอนกรรมการฯ ไปแลว 3 ครง

9 รายงานประจ าปการไฟฟานครหลวง พ .ศ . 2556 10 แผนแมบทการพฒนา ระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ .ศ . 2558-2579, กมภาพนธ 2558 11 แนวทางการก ากบดแลโครงการพฒนาระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ (Smart Grid) และแนวทางการพฒนาการท างานรวมกนได (Interoperability) ของระบบไฟฟาในประเทศไทย, ดร.สรชย ชยทศนย, สถาบนวจยพลงงาน จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 24 กมภาพนธ พ.ศ. 2557



หนา 2-14

ดานกฎระเบยบตางๆ

สกพ.. มบทบาทความรบผดชอบดานกฎระเบยบส าคญอนทเกยวของเทคโนโลยสมารทกรด ตวอยางเชน ขอก าหนดของสมารทมเตอร การพจารณาเรองคลนความถใชงานส าหรบกจการไฟฟา ขอมลทควรจะเชอมตอกนเชน โหลดและแหลงผลตไฟฟาแบบกระจายตว (Distributed Generation: DG) และมาตรฐานขอมลทจะสงออนไลนจากหนวยงานตาง ๆ มายงสกพ.. เปนตน ปจจบนไดมคณะกรรมการศกษาการเชอมโยงโครงขายไฟฟา ซงไดถกจดตงและเรมด าเนนการตาง ๆ มาตงแตป พ.ศ. 2556 โดยมผแทนจากหนวยงานหลกทเกยวของ เชน ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟานครหลวง (กฟน.) การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (มอก.) จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนตน

ดานการเตรยมการอตราคาไฟฟาและมาตรการการตอบสนองดานโหลด (Demand Response)

สกพ.. ภายใตมตเหนชอบของ กพช. ไดด าเนนการศกษาและน ารองมาตรการตอบสนองดานโหลด (Demand Response) โดยใชหลกการใหคาตอบแทนเปนเงนหรอสวนลดคาไฟฟาใหกบผใชไฟฟาทสามารถลดการใชไฟฟาในชวงระบบเกดวกฤตจ านวน 4 ครง ในปพ.ศ. 2557-2558 ทผานมา อยางไรกตามเพอรองรบการใชอตราคาไฟฟาและมาตรการ Demand Response เปนการถาวร ทงการด าเนนการ Demand Response แบบไมอตโนมต และการด าเนนการดานกลไกราคาคาไฟฟาและ Demand Response แบบกงอตโนมต และแบบอตโนมตบนสมารทกรด สกพ.. จงไดวาจางมหาวทยาลยเชยงใหม ดวยงบประมาณ 10 ลานบาท เพอด าเนนการศกษาประกอบดวย

การศกษาและค านวณคาใชจายในการลงทนระบบไฟฟาทหลกเลยงได (Avoided Cost)

การศกษาการก าหนดอตราชดเชยขนต าทผบรโภคจะยอมรบไดจากความยดหยนของอปสงค (Price Elasticity)

การศกษามาตรการ Demand Response ทเหมาะสมกบประเทศไทย ประกอบดวย Emergency Demand Response Program (EDRP) Critical Peak Pricing (CPP) และ Interruptible Load Program (ILP)

ความเปนไปไดในการเกดรปแบบธรกจผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) ในประเทศไทย

ทงน ผลการศกษาอยระหวางการเปดรบฟงความคดเหน ระหวางวนท 8-22 กนยายน พ.ศ. 2559 ซงผลการศกษาน จะเปนพนฐานส าคญส าหรบการด าเนนการกลไกราคาคาไฟฟา และ Demand Response บนสมารทกรดตอไป

2.7 ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) ยงมไดจดท าแผนการดานการพฒนาเทคโนโลยสมารทกรดโดยเฉพาะ อยางไรกตาม NECTEC ไดมแผนพฒนาทางดานเทคโนโลยพลงงานแลว ซงหลายสวนของแผนดงกลาวมความเกยวของกบเทคโนโลยสมารทกรด นอกจากน NECTEC ยงไดด าเนนการวจยพฒนารวมกบหนวยงานการไฟฟาทง 3 หนวยงานอยางตอเนองทงในดานสมารทกรดและเทคโนโลยดานไฟฟาทวไป



หนา 2-15

ปจจบน NECTEC ไดวเคราะหและวางแผนผงของระบบเทคโนโลยสมารทกรดซงไดถกจดท าเปนเพลตฟอรมของระบบบรหารจดการพลงงาน (Multi-Platform Energy Management System: MEMS) ในพนทอทยานวทยาศาสตรประเทศไทย โดยเมอด าเนนการแลวเสรจจะกลายเปนเปนระบบสมารทกรดขนาดยอม โดยจะมการน าเทคโนโลยดานสมารทกรดหลากหลายประเภทเขามาใชงาน เชน ระบบตดตามวงกวาง (Wide-Area Monitoring System: WAM) โครงสรางพนฐานระบบมเตอรขนสง (Advanced Metering Infrastructure: AMI) ระบบบรหารจดการพลงงานในโรงงานอตสาหกรรม (Factory Energy Management System: FEMS) ระบบบรหารจดการพลงงานในบานเรอน (Building Energy Management System: BEMS) ระบบกกเกบพลงงานประเภทแบตเตอร โครงสรางพนฐานทจ าเปนส าหรบการใชรถยนตไฟฟา แหลงพลงงานหมนเวยน ระบบบรหารจดการระบบจ าหนายไฟฟา (Distribution Management System: DMS) สถานไฟฟาอจฉรยะ (Smart Substation) ระบบจ าหนายไฟฟาอจฉรยะ (Smart Distribution) โครงสรางพนฐานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT Infrastructure) และการสอสารโดยใชมาตรฐาน IEC 61850

นอกจากน NECTEC ในฐานะหนวยงานดานการวจยคนควา ไดด าเนนงานวจยในหลายหวขอซงมศกยภาพในการพฒนาตอยอดเปนเทคโนโลยสมารทกรดได12 เชน การวจยโครงสรางพนฐานทางไซเบอร (Cyber Infrastructure) เพอการบรหารจดการขอมลจากระบบตรวจวดตาง ๆ ใหใกลเคยงเวลาจรง การวจยและพฒนารถจกรยานยนตไฟฟา รถยนตไฟฟา อปกรณชารจรถไฟฟา ระบบการสอสารระหวางรถยนตไฟฟา (Vehicle-to-Vehicle Communication: V2V) ระบบควบคมลดการใชพลงงานไฟฟาในโหมดสแตนบาย ระบบสแตนบายแบบไมใชพลงงาน หนวยควบคมระยะไกล (Remote Terminal Unit: RTU) เปนตน นอกจากน NECTEC มโรงทดสอบแบตเตอรเปนของตนเองซงตงอยในสภาบนวจยเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) ซงสามารถชวยสนบสนนการวจยและพฒนาดานระบบกกเกบพลงงานในประเทศไทยได

ในอนาคต NECTEC มแผนทจะด าเนนการวจยในอกหลากหลายหวขอทเกยวของกบเทคโนโลยสมารทกรด เชน การสอสารโดยใชโปรโตคอลตามมาตรฐาน IEC 61850 เทคโนโลยการประหยดพลงงานในศนยขอมล (Data Center) หนวยควบคมระยะไกล (RTU) ทจะสามารถดงขอมลรปคลนไฟฟาแบบเวลาจรง ซงมความถในการวดขอมลสงมากในระดบ 100 ไมโครวนาท เทคโนโลยการตรวจวดและระบความผดปกตทเกดขนในระบบไฟฟา เทคโนโลยสนบสนนการควบคมระบบจ าหนายไฟฟา ระบบกกเกบพลงงาน การใชงานรถยนตไฟฟาในระบบไฟฟาทงในรปแบบระบบโครงขายไฟฟาจายไฟฟาไปยงรถยนตไฟฟา (Grid-to-Vehicle: G2V) และ รถยนตไฟฟาจายไฟฟากลบไปยงระบบโครงขายไฟฟา (Vehicle-to-Grid: V2G) ตนแบบสมารทมเตอรส าหรบการผลตใชงานภายในประเทศ โครงการไฟฟาถนนอจฉรยะ (Intelligent Street Light) รวมกบกรมทางหลวง ซงก าลงอยระหวางรอการอนมตงบประมาณ การวจยเ พอสนบสนนการพฒนาระบบไมโครกรดบนพนท เกาะกด ระบบบรหารจดการพลงงาน (Energy Management System: EMS) การศกษาวจยดานความปลอดภยทางโลกไซเบอร (Cyber Security) ซงด าเนนการโดยหนวยงาน ThaiCERT13

12 http://www.nstda.or.th/nstda-r-and-d 13 ปจจบนก าลงยายไปสงกดกระทรวง ICT และเปลยนชอเปนศนยประสานการรกษาความมนคงปลอดภยระบบคอมพวเตอรประเทศไทย



หนา 3-1

บทท 3 ภาพรวมแผนการขบเคลอนฯ

3.1 ภาพรวมของการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย

แผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 มกรอบระยะเวลาครอบคลม 22 ป และมงบประมาณการลงทนทงสน 199 พนลานบาท ส าหรบแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยนนมกรอบเวลาครอบคลมการด าเนนงานภายใตระยะสนของแผนแมบทฯ โดยครอบคลมกรอบเวลาทงสน 6 ป (พ.ศ. 2560 – 2564) และไดรบประเมนวาจ าเปนตองใชงบประมาณ 2,082 ลานบาท ดงแสดงในรปท 3-1

รปท 3-1 ภาพรวมของกระบวนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย

แผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย ในระยะสน เปนการด าเนนงานผาน 3 เสาหลกซงครอบคลมทงหมด 5 หวขอหลก ไดแก ระบบบรหารจดการพลงงาน (Energy Management System: EMS) การออกแบบกลไกราคาและสงจงใจ และการตอบสนองดานโหลด (Pricing & Incentive Design & Demand Response) ระบบไมโครกรด (Microgrid) ระบบกกเกบพลงงาน (Energy Storage System: ESS) และระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน ดงแสดงในรปท 3-2



หนา 3-2

รปท 3-2 หวขอทง 5 ภายใตแผนการขบเคลอนฯ

3 เสาหลก ภายใตแผนการขบเคลอนฯ นนเปนการจดกลมงาน 5 กลมบางสวนเขาดวยกนตามความเกยวของและความเชอมโยงระหวางกลมงาน โดย 3 เสาหลกนนประกอบดวย

เสาหลกท 1: การตอบสนองดานโหลดและระบบบรหารจดการพลงงาน

ระบบบรหารจดการพลงงาน (Energy Management System: EMS) ไมวาจะเปนระบบบรหารจดการพลงงานในบานเรอน (Home Energy Management System: HEMS) ในอาคารพาณชย (Building Energy Management System: BEMS) และในโรงงานอตสาหกรรม (Factory Energy Management System: FEMS) เปนเทคโนโลยทสามารถมบทบาทส าคญในการสนบสนนการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (Demand Response: DR) ใหเปนไปอยางมประสทธผลและรวดเรวมากขน ดงนน ทง 2 หวขอจงถกรวมไวภายใตเสาหลกท 1

เปาหมายของเสาหลกท 1 ตามแผนการขบเคลอนคอ การเกดธรกจผรวบรวมโหลดส าหรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (Load Aggregator) ขนในประเทศไทย และมการรบซอก าลงไฟฟาทสามารถลดลงไดในชวงพค หรอทเรยกกนวา Negawatt ปรมาณ 350 เมกะวตต ซงจะสงผลใหสามารถลดการสรางโรงไฟฟาประเภทจายไฟเฉพาะชวงพค (Peaking Plant) ได 350 เมกะวตต

นอกจากน แผนการขบเคลอนฯ ในระยะสนมเปาหมายในการพฒนาใหการตอบสนองดานโหลดเปนไปอยางทนสมยมากขน อนจะสงผลใหการตอบสนองสามารถด าเนนการไดในระยะเวลาทกระชนรวดเรวมากขน ทงน ประเทศไทยไดมการด าเนนการตอบสนองดานโหลดมาหลายครงแลวในอดต เชน โครงการรวมใจคนไทย สวกฤตไฟฟา โครงการน ารอง Thailand Demand Response โครงการความรวมมอลดการใชไฟฟาในสถานการณหยดจายกาซธรรมชาตจากแหลงกาซธรรมชาต JDA-18A ในพนทพฒนารวมไทย-มาเลเซย เปนตน อยางไรกตาม การด าเนนการทผานมาในอดตนนเปนการด าเนนการตอบสนองดานโหลดแบบทควบคมดวยมนษย (Manual Demand Response)

แผนการขบเคลอนฯ ในระยะสนสงเสรมการน าระบบบรหารจดการพลงงานมาใชงานเพอสนบสนนการด าเนนการตอบสนองดานโหลด ท าใหการตอบสนองดานโหลดในอนาคตสามารถกาวไปสแบบกงอตโนมต (Semi-



หนา 3-3

Automated Demand Response) ไดในชวงป พ.ศ. 2564 กอนทจะถกพฒนาใหกาวไปสการตอบสนองดานโหลดแบบอตโนมต (Fully-automated Demand Response) ตอไปในชวงระยะปานกลางและระยะยาวตามแผนแมบทฯ

เสาหลกท 2: ระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน

ระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม ฯลฯ เปนหวขอภายใตแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน ทเปนเสาหลกในการพฒนาระบบไฟฟาใหมความชาญฉลาดมากขน ปจจบน มโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนเขามาตอเชอมกบระบบโครงขายไฟฟามาขน สงผลใหการควบคมและรกษาสมดลระหวางสมดลยอปสงคและอปทานไฟฟาเปนไปไดล าบากมากขน

ระบบพยากรณฯ สามารถเพมระดบการพงพาได (Dependable) จากไฟฟาทผลตจากโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนใหมมากขน เปาหมายหลกของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน คอใหเกดการใชงานระบบพยากรณฯ ในบางพนทของประเทศไทยภายในป พ.ศ. 2564 ซงสามารถปฏบตงานสนบสนนการบรหารจดการโครงขายไฟฟาได

เสาหลกท 3: ระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงาน

ระบบไมโครกรด (Microgird) มคณลกษณะทส าคญคอ จะตองสามารถรกษาการจายไฟฟาใหกบโหลดวกฤต (Critical Load) และโหลดทมความส าคญบางสวนได เชน โรงพยาบาล สถานทตงทางการทหาร ทาอากาศยาน เปนตน ดงนน ระบบไมโครกรดจงตองมแหลงผลตไฟฟาเปนของตนเอง ทงน ระบบกกเกบพลงงาน (Energy Storage System: ESS) เปนหนงในเทคโนโลยส าคญซงสามารถชวยในการสนบสนนการท างานและการควบคมระบบไมโครกรดได เนองจากระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงานมความเกยวของและสามารถสนบสนนการท างานซงกนและกน ทง 2 หวขอดงกลาวจงไดถกรวมไวในเสาหลกท 3 ของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน

การด าเนนการภายใตเสาหลกท 3 จะสามารถเพมความมนคงของระบบไฟฟาได แผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน ไดวางเปาหมายของเสาหลกท 3 ไวคอการเกดการใชงานระบบไมโครกรดเชงพาณชยขนจ านวน 3-5 โครงการภายในป พ.ศ. 2564 และระบบไมโครกรดดงกลาวอาจมระบบกกเกบพลงงานเปนสวนหนงเพอสนบสนนการบรหารจดการไฟฟาภายในระบบไมโครกรดนน ๆ โดยพนทซงมศกยภาพในการใชงานระบบไมโครกรดเชงพาณชยประกอบดวย เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ เมองอจฉรยะ (Smart City) และพนทหางไกล

นอกเหนอไปจาก 3 เสาหลกทกลาวมาในขางตน แผนการขบเคลอนฯ ในระยะสนยงประกอบดวยกจกรรมและโครงการอน ๆ ทมไดอยภายใตเสาหลกใดเสาหลกหนง แตกจกรรม/โครงการดงกลาวมความส าคญและความจ าเปนทจะตองด าเนนการคขนานไปดวย ดงนน แผนอ านวยการสนบสนน จงถกจดตงขนภายใตแผนการขบเคลอนเพอท าหนาทสนบสนนคขนานไปกลบ 3 เสาหลก โดยสามารถแบงกลมกจกรรม/โครงการไดคอ การบรหารการขบเคลอน การพฒนาขดความสามารถในประเทศดานสมารทกรด และการสอสารและสรางความเขาใจกบผมสวนไดสวนเสยและบคคลทวไป

เปาหมายของแตละเสาหลกภายใตแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน รวมถงแผนอ านวยการสนบสนนจะน าไปสเปาหมายในภาพรวมของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน นนคอ เกดการใชงานเทคโนโลยสมารทกรดในเชงพาณชยขนในประเทศไทยในป พ.ศ. 2564 และพรอมส าหรบการขยายผลในอนาคต ในชวงระยะปานกลางและระยะยาวตอไป



หนา 3-4

3.2 ประโยชนของการขบเคลอนของแผนการขบเคลอนฯ

จากเปาหมายของแผนการขบเคลอนดงทกลาวมาในขางตนนน สามารถน าไปสประโยชนตาง ๆ ดงแสดงในรปท 3-3 โดยส าหรบเสาหลกท 1 นนจะกอใหเกดผลประหยดประมาณ 8,750 ลานบาทในชวงระยะเวลา 20 ป ซงเปนผลจากการทสามารถหลกเลยงการสรางโรงไฟฟาประเภทจายไฟเฉพาะชวง Peak 350 เมกะวตต หรอเทยบเทากบการลดการลงทน 17,500 ลานบาท ซงภายหลงจากการหกคาใชจายทจ าเปนส าหรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลด 8,750 ลานบาทไปแลว จะท าใหประเมนผลประหยดสทธไดประมาณ 8,750 ลานบาท

รปท 3-3 ประโยชนจากการขบเคลอนเทคโนโลยสมารทกรดในประเทศไทย

ส าหรบเสาหลกท 2 ดานระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนนน จะท าใหระบบไฟฟาของประเทศไทยสามารถรองรบการเชอมตอของโรงไฟฟาพลงงานลมและแสงอาทตยทจะมมากขนในอนาคตตามแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอกของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 ซงจะสงผลให ณ สนป พ.ศ. 2554 จะมพลงงานทดแทนทความผนผวนเชอมตอเขากบระบบโครงขายไฟฟาประมาณ 3,500 เมกะวตต

ส าหรบในเสาหลกท 3 เรองระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงานนน จะชวยดานความนาเชอถอไดของระบบไฟฟา (Reliability) นอกจากน ตามโครงการระบบไมโครกรดทปรากฏในแผนแมบทฯ พบวาผลตอบแทนเชงเศรษฐศาสตรของการลงทนระบบไมโครกรดมมากกวา 10%

3.3 องคประกอบของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน

แผนการขบเคลอนการด าเนนการดานสมารทกรดของประเทศไทย ในระยะสน พ.ศ. 2560 – 2564 ประกอบไปดวยกจกรรมในหมวดหมตาง ๆ ทงในสวนทเกยวของกบ 3 เสาหลกโดยตรง และกจกรรมในหมวดหมทมไดเฉพาะเจาะจงอยกบเสาหลกใดเสาหลกหนง แตมความเกยวของเชอมโยงกบทกเสาหลกในภาพรวม



หนา 3-5

แผนการขบเคลอนฯ ในระยะสนประกอบไปดวยแผนการยอย ดงตอไปน

แผนการของเสาหลกท 1: การตอบสนองดานโหลดและระบบบรหารจดการพลงงาน (บทท 4): การศกษาวจย การสาธตน ารอง และการเตรยมการส าหรบการใชงานเชงพาณชยส าหรบการตอบสนองดานโหลดและระบบบรหารจดการพลงงาน เพอน าไปสเปาหมายการรบซอก าลงไฟฟาทลดลงไดในชวงพค (Negawatt) ปรมาณ 350 เมกะวตต การสนบสนนการเขามามสวนรวมของภาคเอกชนในการตอบสนองดานโหลด และการพฒนาการตอบสนองดานโหลดไปสรปแบบกงอตโนมต (Semi-Automated Demand Response)

แผนการของเสาหลกท 2: ระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน (บทท 5): การศกษาวจย การสาธตน ารอง และการเตรยมการส าหรบการใชงานเชงพาณชยส าหรบระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน เพอน าไปสเปาหมายในการจดตงศนยพยากรณฯ ตอไป

แผนการของเสาหลกท 3: ระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงาน (บทท 6): การศกษาวจย การสาธตน ารอง และการเตรยมการส าหรบการใชงานเชงพาณชยส าหรบระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงาน เพอน าไปสเปาหมายในการพฒนาระบบไมโครกรดเชงพาณชยอนมระบบกกเกบพลงงานเปนสวนสนบสนนการแยกตวอยางเปนอสระ (Islanding) จ านวน 3 โครงการในพนทศกยภาพ เชน เมองอจฉรยะ (Smart City) เขตพฒนาเศรษฐกจพเศษ และพนทหางไกล

แผนอ านวยการสนบสนนการขบเคลอน (บทท 7): เพอใหการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยเปนไปโดยสะดวกราบรน จ าเปนทจะตองมกจกรรมสวนสนบสนนซงอยนอกเหนอ 3 เสาหลกทกลาวมาในขางตน ส าหรบแผนอ านวยการสนบสนนการขบเคลอนประกอบดวย

o การบรหารการขบเคลอน: คณะอนกรรมการขบเคลอนการพฒนาระบบสมารทกรดของประเทศไทยเปนคณะบคลากรซงประกอบดวยผแทนจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ เพอบรหารจดการและประสานงานการด าเนนงานขบเคลอนใหเปนไปทศทางเดยวกน

o การพฒนาขดความสามารถดานสมารทกรดในประเทศ: การศกษาวจยและพฒนาเทคโนโลยสมารทกรดเพอทดแทนการน าเขาจากตางประเทศ การพฒนาขดความสามารถของบคลากรและการพฒนาองคกรเพอสนบสนนการขบเคลอนดานสมารทกรด

o การสอสารและสรางความเขาใจกบผมสวนไดสวนเสย: การจดตงศนยขอมลดานสมารทกรดของประเทศไทยเพอเปนศนยกลางในการออกแบบชองทางการสอสารประชาสมพนธ รวมถงกระบวนการสอสารและประชาสมพนธไปยงผมสวนไดสวนเสยและบคคลทวไป



หนา 4-1

บทท 4 แผนเสาหลกท 1: การตอบสนองดานโหลด

และระบบบรหารจดการพลงงาน เสาหลกท 1 ไดรวมหวขอการตอบสนองดานโหลด และระบบบรหารจดการพลงงานเขาไวดวยกน เนองจากทงสองหวขอดงกลาวสามารถสนบสนนการด าเนนการซงกนและกนได วตถประสงคหลกของเสาหลกท 1 คอเพอลดการสรางโรงไฟฟาในชวงพค (Peaking Power Plant) ลง โดยกจกรรมหลกภายใตเสาหลกท 1 ดงแสดงในรปท 4-1

รปท 4-1 สรปกจกรรมหลกภายใตเสาหลกท 1

เสาหลกท 1 ประกอบดวยกลมกจกรรมหลกดงตอไปน

การเตรยมด าเนนการตอบสนองดานโหลด ชวงป พ.ศ. 2559 ประกอบดวยการศกษาโครงสรางคาไฟฟาทเออและสนบสนนการด าเนนการตอบสนองดานโหลด โดยส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน ( สกพ..) ซงประกอบดวยโครงสรางคาไฟฟาแบบ Critical Peak Pricing (CPP) Interuptible Rate และ Emergency Demand Response (รายละเอยดดงปรากฏในหวขอ 2.6) และ 2 โครงการทเกยวของซงด าเนนการโดยส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) อนประกอบดวยโครงการศกษาเพอก าหนดแนวทางการพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนไดส าหรบระบบโครงขายสมารทกรดเพอการประยกตใชงานดานการตอบสนองดานความตองการไฟฟา (Demand Response Interoperability) และ โครงการวจยน ารองการด าเนนงานดานการจดการก าลงไฟฟาสงสดในภาคประชาชน หรอทรจกกนในนาม โครงการ DR100 (รายละเอยดของทง 2 โครงการดงปรากฏในหวขอ 2.1)



หนา 4-2

การด าเนนการตอบสนองดานโหลดผานระบบบรหารจดการพลงงาน เรมตนจากการพฒนาทางธรกจและการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (รายละเอยดดงปรากฏในหวขอ 4.1) ควบคกบการพฒนากฎระเบยบทเกยวของกบการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (รายละเอยดดงปรากฏในหวขอ 4.2) และในขณะเดยวกนการไฟฟานครหลวง (กฟน.) กไดมการด าเนนโครงการน ารองระบบบรหารจดการพลงงานในชมชน อาคารและโรงงาน (รายละเอยดดงปรากฏในหวขอ 4.3) เพอทดสอบการใชงานระบบบรหารจดการพลงงานในบรบทของการตอบสนองดานโหลดและรองรบการด าเนนการตอบสนองของ กฟน. ในชวงป พ.ศ. 2563-2564 ตอไป

การจดตงศนยสงการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (DRCC) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยในฐานะหนวยงานดานการไฟฟาฝายผลต (Generation) และฝายสง (Transmission) ด าเนนการจดตง DRCC เพอท างานควบคกบศนยควบคมระบบไฟฟาก าลง (National Control Center: NCC)

โครงการการตอบสนองดานโหลดในพนทเมองพทยา การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ซงเปนผด าเนนโครงการพฒนาระบบสมารทกรดในพนทเมองพทยา ด าเนนโครงการตอบสนองดานโหลดโดยใชอปกรณตาง ๆ ทจะตดตงเพมเตมควบคกบอปกรณเดมในโครงการน ารอง (รายละเอยดดงปรากฏในหวขอ 4.5) เพอใหไดมาซงการลดความตองการไฟฟาสงสด 250 เมกะวตต

โครงการการตอบสนองดานโหลดในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑล การไฟฟานครหลวง (กฟน.) ด าเนนการตอบสนองดานโหลดเพอใหไดมาซงการลดความตองการไฟฟาสงสด 100 เมกะวตต (รายละเอยดดงปรากฏในหวขอ 4.6)

โดยจากการด าเนนการขบเคลอนดงกลาวส าหรบเสาหลกท 1 นน นอกจากจะมเปาหมายดานการเปดรบซอก าลงไฟฟาทสามารถลดลงไดในชวงพค 350 Negawatt ยงสงผลใหเกดการพฒนากระบวนการด าเนนการตอบสนองดานโหลดใหเปนไปอยางทนสมยและรวดเรวฉบไว สามารถตอบสนองตอสถานการณตาง ๆ ทเกดขนกบระบบไฟฟาไดอยางทนทวงท นอกจากน การขบเคลอนผานเสาหลกท 1 นนจะตองเปลยนแปลงแนวความคดในการด าเนนการตอบสนองดานโหลด คอ จากการก าหนดผลตอบแทนเฉพาะในรปแบบของพลงงานทลดลงได (Energy Payment: EP) กลาวคอในรปแบบบาทตอกโลวตต-ชวโมงเพยงอยางเดยว ไปเปนรปแบบผสมผสานระหวาง EP และรปแบบของก าลงทลดลงได (Availability Payment: AP) หรอ ทงบาทตอกโลวตต-ชวโมงและบาทตอกโลวตต

ตารางท 4-1 สรปกจกรรมตาง ๆ ภายใตเสาหลกท 1 ของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน พรอมทงกรอบงบประมาณ หนวยงานหลกทรบผดชอบ และกรอบเวลาส าหรบการด าเนนการ



หนา 4-3

ตารางท 4-1 สรปกจกรรมตาง ๆ ภายใตเสาหลกท 1 ของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน

อางอง โครงการ/กจกรรม - เสาหลกท 1 หนวยงานหลก งบประมาณ (ลานบาท)

กรอบเวลา 2560 2561 2562 2563 2564

EPPO-04 การพฒนารปแบบธรกจของระบบบรหารจดการพลงงาน (EMS) เพอการด าเนนการตอบสนองดานโหลดบนสมารทกรด

สนพ 15 15

ERC-02 การพฒนาปรบปรงกฎระเบยบส าหรบการตอบสนองดานโหลดและการจดการพลงงานบนสมารทกรด

สกพ. 6 6

MEA-01 โครงการน ารองระบบบรหารจดการพลงงานในชมชน อาคารและโรงงาน ซงตอเชอมกบระบบสมารทกรด

กฟน. 145 85 60

EGAT-01 การจดตงศนยสงการการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (DRCC) กฟผ. 130 50 30 35 15 PEA-01 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร กฟภ. 497 147 225 125

MEA-02 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดและกลไกราคาในพนท กทม. และปรมณฑล

กฟน. 181 131 50

รวม 974 106 110 177 391 190



หนา 4-4

4.1 การพฒนารปแบบธรกจของระบบบรหารจดการพลงงาน (EMS) เพอการด าเนนการตอบสนองดานโหลดบนสมารทกรด (EPPO-04)

วตถประสงค เพอใหเกดความชดเจนในรปแบบทางธรกจของการตอบสนองดานโหลดและระบบบรหารจดการพลงงานทมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

ผลลพธ รปแบบทางธรกจทเปนไปไดและเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย

หนวยงานรบผดชอบหลก ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน

หนวยงานทเกยวของ ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.)

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)

การไฟฟานครหลวง (กฟน.)

การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.)

ระยะเวลาด าเนนการ 1 ป

งบประมาณ 15 ลานบาท

ค าอธบาย

การพฒนาระบบไฟฟาของประเทศไทยในอนาคตทจะกลายเปนระบบสมารทกรดนนมศกยภาพในการท าใหการด าเนนการตอบสนองดานโหลดเปนไปไดอยางรวดเรวมากขน กลาวคอ รนระยะเวลาการสงการใหสนลง โดยใชกระบวนการตอบสนองดานโหลดแบบอตโนมต (Automated Demand Response: ADR) นอกจากนท าใหกระบวนการบรหารจดการ การวดผลสามารถท าไดโดยสะดวกมากขน ดวยความส าคญดงกลาว การพฒนาผลกดนการประยกตกระบวนการตอบสนองดานโหลดภายใตระบบสมารทกรดใหสามารถด าเนนงานในรปแบบธรกจเชงพาณชยได จงเปนสงทจ าเปนตองด าเนนการอยางเหมาะสม เพอผลกดนใหเกดศกยภาพการรบซอก าลงไฟฟา 350 Negawatt เชงพาณชยได ดงนน รปแบบทางธรกจของการด าเนนการตอบสนองดานโหลดจะตองไดรบการศกษาโดยละเอยด เพอทจะเปนพนฐานในการก าหนดบทบาทหนาท ทศทางการพฒนา การเชอมโยงของกระบวนการท างาน การก าหนดกลไกราคาและสงจงใจใหกบผใชไฟฟาและหนวยงานหลกทเกยวของใหเขารวมด าเนนการ รวมถงการก าหนดกฎระเบยบการท างาน และการก ากบดแลใหเกดความเปนธรรมตอทกภาคสวน

ทงน จากโครงสรางกจการไฟฟาของประเทศไทยซงเปนแบบ Enhanced Single Buyer ในปจจบน มโครงสรางการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด 3 รปแบบ ทสามารถด าเนนการได ประกอบดวย (1) Traditional Utility Model (2) Load Aggregator Model และ (3) Customer-provisioned Model โดยสามารถแบงการด าเนนงานออกเปน 2 ระยะ ไดแก ระยะเรมตน และระยะขยายผล โดยมรายละเอยดดงตอไปน



หนา 4-5

ระยะเรมตน (รปแบบ Traditional Utility Model)

ระยะเรมตนเปนการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดภายใตโครงสรางกจการไฟฟาปจจบน โดยเพมเตมบทบาทความรบผดชอบใหกบหนวยงานหลกทเกยวของทง 3 การไฟฟา โดยเฉพาะผจ าหนายไฟฟา นนคอ การไฟฟานครหลวง (กฟน.) และการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ในการเปนผรวบรวมปรมาณการลดความตองการไฟฟาเพอตอบสนองตอชวงเวลาทมการรองขอการตอบสนองดานโหลด ดงแสดงในรปท 4-2

รปท 4-2 โครงสรางการตอบสนองดานโหลดระยะเรมตน - Traditional Utility Model

โครงสรางระยะขยายผล: เพมเตมรปแบบ Load Aggregator Model และ Customer-provisioned Model

โครงสรางระยะขยายผลเปนการขยายรปแบบธรกจเพอใหเกดการด าเนนการ การตอบสนองดานโหลดในวงกวาง โดยเพมบทบาทของผรวบรวมโหลดอสระ (Independent Load Aggregator) เขามาชวยด าเนนการการตอบสนองดานโหลดหนวยงานรฐวสาหกจดานการไฟฟาของประเทศไทย โดยผรวบรวมโหลดอสระจะท าสญญากบหนวยงานดานการไฟฟา ในสญญาจะก าหนดใหผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) รบผดชอบในการจดหาปรมาณก าลงไฟฟาทสามารถลดลงไดตามเปาหมายเมอมการรองขอการตอบสนองดานโหลดจากหนวยงานดานการไฟฟา นอกจากน กลมผใชไฟฟาทมเครอขายสาขาจ านวนมาก เชน รานสะดวกซอ กสามารถท าหนาทเชนเดยวกบผรวบรวมโหลดอสระได (Customer-provisioned Model) ดงแสดงในรปท 4-3

Transmission Network Operator

EGATGenerator

IPP SPPImport/Exchange

VSPP

DR DispatchEGAT

EGAT Direct Customers

SPP DirectCustomersCustomers Customers

ERC(Regulation)

MEA

Distributor/Retail

DR Programme

PEA

Generation

DR Dispatch

Load Aggregator

Government(Policy &

Framework)

Smart Grid/DR Committee(DR Policy &

Framework)

Participation& Commitment

DR Programme

Distributor/Retail

DEDE(Integration to

ENCON Programme)

Utility-based Model



หนา 4-6

รปท 4-3 โครงสรางการตอบสนองดานโหลดระยะขยายผล - Load Aggregator & Customer-provisioned Model

การน าโครงสรางการด าเนนการกลไกราคา สงจงใจ และการตอบสนองดานโหลด ทง 3 รปแบบขางตนมาพฒนาเปนรปแบบธรกจทเปนไปได ตามทศทางการพฒนาโครงสรางกจการไฟฟาและระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศไทย จะตองพจารณาประเดนหลกส าหรบรปแบบธรกจแตละรปแบบ ดงตอไปน

1. ผเกยวของหลกและบทบาทในการด าเนนการ (Key Partners)

2. กจกรรมการด าเนนการหลก (Key Activities)

3. ทรพยากรทใชด าเนนการ (Key Resources)

4. สงทไดรบจากการด าเนนการ (Value Proposition)

5. ความสมพนธกบกลมเปาหมายเขารวมด าเนนการ (Customer Relationships)

6. ชองทางด าเนนการ (Channels)

7. กลมเปาหมายการด าเนนการ (Customer Segment)

8. โครงสรางการลงทนและคาใชจาย (Cost Structure)

9. แหลงรายไดและผลตอบแทน (Revenue Streams)

ในแตละรปแบบธรกจทออกแบบขนมาจะตองแสดงการเชอมโยงบทบาทหนาทและการท างานระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของบนระบบสมารทกรดอยางชดเจน โดยจะตองครอบคลมตงแตสวนการผลตไฟฟาไปจนถงผใชไฟฟาดงแสดงในแผนภาพตอไปน

EGATGenerator

IPPResponded to DR

SPP as Load Aggregator

Import/Exchange

VSPP Responded to DR

Distributor/Retail

EGAT

DR Programme

EGAT Direct Customers

SPP DirectCustomersCustomers Customers

ERC(Regulation)

MEA/PEA as Load Aggregator Independent Load Aggregator

Generation

DR Dispatch

Load Aggregator

Government(Policy &

Framework)

Participation& Commitment

DR Programme

Transmission Network Operator

DR Dispatch

Smart Grid/DR Committee(DR Policy &

Framework)

DEDE(Integration to

ENCON Programme)

Utility-based + Load Aggregator Model



หนา 4-7

รปท 4-4 ตวอยางแผนภาพแสดงรปแบบธรกจการตอบสนองดานโหลด 14

ซงในการออกแบบรปแบบทางธรกจของการตอบสนองดานโหลดนนมความซบซอน ซงจะตองอาศยผลของการศกษาในหวขอเฉพาะตางๆ เขามาประกอบกน โดยมรายละเอยดประเดนและหวขอการศกษาดงตอไปน

1. การออกแบบโครงสรางกระบวนการด าเนนงานตอบสนองดานโหลดส าหรบองคประกอบหลกของสมารทกรด

ในการออกแบบโครงสรางกระบวนการด าเนนงานการตอบสนองดานโหลด เพอการด าเนนการในรปแบบธรกจเชงพาณชยส าหรบการตอบสนองดานโหลด จะตองค านงถงองคประกอบหลก (Domain) บนระบบโครงขายสมารทกรด ทง 7 สวน ตามโครงสรางของ NIST (NIST Framework) ซงประกอบดวย 1. ภาคการผลตไฟฟา (Generation) 2. ภาคการสงไฟฟา (Transmission) 3. ภาคการจ าหนายไฟฟา (Distribution) 4. ภาคผใชฟา (Customer) 5. ภาคการปฏบตงาน (Operations) 6. ภาคผใหบรการ (Service Provider) และ 7. ตลาดไฟฟา (Market) ดงแสดงในรปตอไปน

14 OpenADR 2.0 Demand Response Program Guide



หนา 4-8

รปท 4-5 องคประกอบหลกทง 7 ของระบบสมารทกรดตาม NIST Framework 15

การออกแบบโครงสรางกระบวนการด าเนนงานจะแสดงกระบวนการทางธรกจ (Business Process) และประเภทของขอมลซงเชอมโยงกน (Information Flow) ระหวางองคประกอบหลกบนระบบโครงขายสมารทกรด ไดแก ขอมลการสงการ ขอมลราคา ขอมลปรมาณการใชไฟฟา เพอใหเกดการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดบนรปแบบธรกจทก าหนด ผลของกจกรรมการออกแบบกระบวนการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดนจะใชในการก าหนดความตองการส าหรบการออกแบบและก าหนดมาตรฐานการเชอมตอและท างานรวมกนบนระบบโครงขายสมารทกรด (Interoperability) ตอไป

15 Updated NIST Smart Grid Framework 3.0, February 2014



หนา 4-9

รปท 4-6 ตวอยางการออกแบบกระบวนการและการเชอมโยงขอมลส าหรบการตอบสนองดานโหลด 16

2. การพฒนาแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรเพอค านวณตนทนและผลตอบแทนส าหรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลด

การด าเนนการตอบสนองดานโหลดจ าเปนตองมการลงทนในโครงสรางระบบการสงการทท างานเชอมโยงกนระหวางศนยสงการในพนทด าเนนการ อนประกอบไปดวยการลงทนในสวนของระบบบรหารควบคมการผลตและสงจายไฟฟาของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เชอมโยงเขากบศนยสงการของระบบบรหารจดการจ าหนายไฟฟาของการไฟฟาฝายจ าหนาย (การไฟฟานครหลวง และการไฟฟาสวนภมภาค) และระบบการเชอมโยงสงการเขากบอปกรณระบบควบคมการใชไฟฟาของผใชไฟฟา ซงรปแบบการลงทนจะมทงการตดตงอปกรณระบบการสงการในดาน ฮารดแวร ซอฟตแวร และแอปพลเคชน (Hardware, Software, and Application) และโครงสรางพนฐานดานการสอสาร (Communication Infrastructure) ในระบบโครงขายสมารทกรดในพนท รวมทงมคาใชจายระหวางการด าเนนการตาง ๆ เชน คาใชจายในการบรหารจดการ คาปฏบตการ คาการบ ารงรกษา เปนตน ตลอดจนคาตอบแทน (Incentive) หรอกลไกราคาเพอจงใจใหผใชไฟฟาเขารวมด าเนนการ

เพอใหการตอบสนองดานโหลด มโครงสรางการลงทนและการใหผลตอบแทน ( Incentive) ทเหมาะสม และสามารถจงใจใหผใชไฟฟาและผมสวนเกยวของเขารวม จงตองมการศกษาพฒนาแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตร (Economic Model) เพอค านวณตนทนและผลตอบแทนการลงทนจากการด าเนนการทงดานเงนลงทน คาใชจายด าเนนการ และผลประโยชนทไดรบ รวมถงตองมรปแบบกลไกตดตามประเมนผลการด าเนนการเพอจายผลตอบแทน Incentive ทเหมาะสมใหกบผเขารวมด าเนนการแตละสวน โดยองคประกอบของการศกษาพฒนาแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตร ควรประกอบดวยหวขอดงน

เงนลงทนดานระบบและอปกรณสงการการตอบสนองดานโหลด รปแบบตาง ๆ ซงครอบคลมทงฮารดแวร ซอฟตแวร แอปพลเคชน และโครงสรางพนฐานดานการสอสาร

16 Report to NIST ON Smart Grid Interoperability Standards Roadmap; August 10, 2009



หนา 4-10

คาใชจายด าเนนการ เชน คาใชจายในการบรหารจดการ (Administration Cost) สงจงใจ (Incentive) คาการปฏบตงานและบ ารงรกษา (Operation & Maintenance Cost)

ผลตอบแทนทคาดวาจะไดรบจากการด าเนนการ เชน การลดหรอชะลอการสรางโรงไฟฟา Peaking Plant (Peak Power Plant Avoidance/Deferral) การลดหรอชะลอการสรางหรอขยายสายสง/สายจ าหนายไฟฟา (Transmission & Distribution Network Avoidance/Deferral) การลดการใชเชอเพลง (Fuel Avoidance) และการลดไฟฟาดบ (Outage Avoidance)

การวเคราะหผลตอบแทนการลงทน และการวเคราะหความออนไหว (Sensitivity Analysis) ตอการเปลยนแปลงปจจยดานเงนลงทน ผลประโยชน และคาใชจายทส าคญตาง ๆ

ในการศกษาแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรจะตองมกรอบการพจารณาตนทนและผลตอบแทน (Cost Effectiveness Framework) จากการด าเนนการในภาพรวม ดงตอไปน

พจารณาการตอบสนองดานโหลดเสมอนเปนทางเลอกหนงของแหลงผลตพลงงานไฟฟา และน าเอาศกยภาพการตอบสนองดานโหลด ไปพจารณารวมในโครงสรางการวางแผนการผลตพลงงาน ( Integrated Resource Plans: IRP) ของประเทศ โดยก าหนดเปาหมายทชดเจนในการขบเคลอนการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด เชน ก าหนดเปาหมายเปน 2-5% ของคาความตองการไฟฟาสงสดทงหมดของประเทศ หรอผลกดนใหการตอบสนองดานโหลด 350 Negawatt เปนสวนหนงของแผนพฒนาก าลงการผลตไฟฟาของประเทศ (Power Development Plan: PDP) ภายในป 2565 เปนตน

คาใชจาย (Cost) ประกอบดวย ผลตอบแทนเพอสรางแรงจงใจ (Demand Response Program Incentive) คาใชจายในบรหารจดการ (Administration cost) คาใชจายในสวนของอปกรณทรองรบการสงการ Enabling Technology ตาง ๆ เชน DR Automation Server, VTN, VEN, Gateway, Metering Data Management System, AMI/AMR)/DR Application Software/Communication Network/User Enabling Devices ฯลฯ คาใชจายในการด าเนนการและบ ารงรกษา (Operation & Maintenance cost) และคาใชจายดานการตลาดและการเขารวมด าเนนการของผทมสวนเกยวของ (Marketing & Participant Cost) เปนตน

ประโยชน (Benefit) ในการด าเนนการตอบสนองดานโหลดสามารถพจารณาไดจากตนทนคาใชจายทหลกเลยงได (Avoided Cost) ทงหมด ตงแต ตนทนจากการกอสรางโรงไฟฟาใหมทหลกเลยงได (Avoided Generation Capacity Cost หรอ Peak Power Plant Avoidance) ตนทนเชอเพลงหรอคาพลงงานในการผลตไฟฟาชวงพค (Avoided Energy Cost หรอ Fuel Avoidance) คาใชจายจากความสญเสยในระบบสงและจ าหนาย (Avoided T&D Losses) คาใชจายจากการขยายระบบสงและจ าหนาย (Avoided T&D Grid Expansion) ประโยชนในเชงการลดผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Benefit) ประโยชนจากความเชอถอไดของระบบทเพมขน (Reliability Benefits) และประโยชนจากการมสวนรวมของผใชไฟฟา (Benefit to Participating Customers) รวมถงประโยชนอน ๆ ทเกดขนในเชงพนทหรอคาใชจายทอาจเกดขนเปนครงคราวในระดบชวโมง เชน คาใชจายในการแกไขหรอจดการกบความคบคงของระบบสงจ าหนายทหลกเลยงได (Avoided Transmission Congestion Zones) รวมทงตนทนคาใชจายทางเศรษฐกจในกรณหากเกดไฟฟาดบ (Avoided Outage Cost) เปนตน



หนา 4-11

ในการศกษาวเคราะหควรประเมนและเปรยบเทยบผลประโยชนกบคาใชจายทเกยวของของผมสวนไดสวนเสยในทกภาคสวน ทงในมมมอง ดานหนวยงานการไฟฟา ดานผด าเนนการ ไดแก ผควบคมระบบ - System Operator) หรอผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) ดานผใชไฟฟาทเขารวม (Participants) และดานสงคม (Society) รวมถงการประยกตใชและทดสอบในบางพนท เพอใหไดคณลกษณะและรปแบบของการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดทชดเจน ซงผลทไดจากการวเคราะหตองน ามาเปรยบเทยบรวมกนโดยไมพจารณาจากเพยงดานใดดานหนงเทานน

ศกษาและพฒนาแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรใหครอบคลมโครงสรางและรปแบบการด าเนนการกลไกราคา สงจงใจ และการตอบสนองดานโหลด ในรปแบบธรกจตาง ๆ และพจารณาปจจยการเขารวมด าเนนการ และปจจยความเชอมนของการตอบสนองไดในชวงเวลาทตองการเขามาพจารณาในแบบจ าลอง

ศกษาและวเคราะหความออนไหว (Sensitivity Analysis) ของการเปลยนแปลงปจจยเงนลงทน ผลประโยชน และคาใชจายทส าคญ เพอดผลกระทบของความไมแนนอนทมตอรปแบบการด าเนนการแตละรปแบบ

ศกษาและทดสอบแบบจ าลองทางเศรษฐศาสตรของตนทนและผลตอบแทนการลงทนจากการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด โดยใชโครงการน ารองสาธตการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด เพอประเมนความพรอมของตลาด ปญหาอปสรรคตอการเขารวมของผใชไฟฟา และตดตามเกบขอมลเพอประเมนประสทธภาพการด าเนนการของผทเขารวม เพอใชเปนขอมลก าหนดคณลกษณะ ระยะเวลาและชวงเวลาทโหลดมผลตอบสนอง (Timing and Duration of Load Impact) ตอการด าเนนการ เพอใชในการวางแผนการด าเนนการในระยะยาว ในการตดตามประเมนผลโครงการน ารองสาธต ควรมการทดสอบรปแบบการสงการทงแบบ Firm Demand Response และแบบ Non-Firm Demand Response ดวย เพอศกษาสดสวนของผใชไฟฟาทมศกยภาพในการตอบสนองการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดในแบบทมความเชอถอไดหรอมความสามารถในการเรยกไดในชวงเวลาทตองการ (Firm) ส าหรบใชในการวางแผนการด าเนนการดวย

รปท 4-7 ตวอยางในการวเคราะหตนทนและผลตอบแทน (Cost Effectiveness) 17

17 อางองขอมล: https://emp.lbl.gov/sites/all/files/napdr-cost-effectiveness.pdf

https://emp.lbl.gov/sites/all/files/napdr-cost-effectiveness.pdf



หนา 4-12

3. ออกแบบกลไกราคาและรปแบบการด าเนนการส าหรบตลาดก าลงไฟฟาส ารองและการตอบสนองดานโหลด

เนองจากการตอบสนองดานโหลดในอนาคตมความเกยวของกบผประกอบการและผใชไฟฟาจ านวนมาก จงมความจ าเปนตองพฒนาใหเกดตลาดการรบซอก าลงผลตไฟฟาส ารองใหเกดขนในประเทศไทย เพอรองรบการควบคมดแลใหเกดความเปนธรรมทงในสวนของผประกอบการทเขารวมกจกรรมดานการตอบสนองดานโหลด ผผลต ผจ าหนายไฟฟา และผควบคมระบบไฟฟา โดยการด าเนนการประกอบดวยกจกรรมดงตอไปน

การศกษาตนทนในการผลตไฟฟาเพอรองรบการใชไฟฟาในชวง Peak และ Intermediate Load ในปจจบน โดยจะตองมความละเอยดถงระดบในแตละชวงเวลาของวน และในแตละช วงเวลาของป โดยอาศยผลการศกษาลกษณะการใชไฟฟาของประเทศไทยและแนวทางการจดสรรก าลงผลตไฟฟา การสงเดนเครองโรงไฟฟา

การศกษาออกแบบโครงสรางราคาคาไฟฟาซงสะทอนถงตนทนการผลตไฟฟาและลกษณะการใชไฟฟาของประเทศในปจจบน โดยพจารณาแนวโนมของการพฒนาก าลงการผลตไฟฟาทจะเกดขนในอนาคตตามแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟา (Power Development Plan: PDP) และแผนพฒนาดานพลงงานของประเทศ

การศกษาออกแบบกลไกราคา วธการค านวณ และรปแบบการใหผลตอบแทนส าหรบตลาดการรบซอก าลงผลตไฟฟาส ารอง และการตอบสนองดานโหลด ซงอยบนพนฐานของความคมคาในเชงเศรษฐศาสตร ซงพจารณาตนทนการผลตไฟฟา ตนทนและคาใชจายในการด าเนนการประกอบกน ซงจะท าใหไดกลไกราคา หรอสงจงใจทกระจายผลประโยชนอยางเหมาะสมเปนธรรมกบผเกยวของทกภาคสวนซงรวมด าเนนการ

การศกษาออกแบบแนวทาง รปแบบการด าเนนการ องคกรในการจดการ กฎระเบยบและหลกเกณฑในการจดท าตลาดรบซอก าลงผลตไฟฟาส ารองและการตอบสนองดานโหลดของประเทศ เพอเปนพนฐานส าหรบการด าเนนการตลาดรบซอก าลงผลตไฟฟาส ารอง และการตอบสนองดานโหลดตอไปในระยะยาว

ศกษาผลกระทบของกลไกราคาและการตอบสนองดานโหลด และรบฟงความคดเหนของผมสวนไดสวนเสย เพอสรางการยอมรบและปรบแนวทางการด าเนนการใหมความเหมาะสม และเปนไปไดในทางปฏบตมากยงขน



หนา 4-13

4.2 การพฒนาปรบปรงกฎระเบยบส าหรบการตอบสนองดานโหลดและการจดการพลงงานบน สมารทกรด (ERC-02)

วตถประสงค เพอใหกฎระเบยบตาง ๆ ทเกยวของกบการตอบสนองดานโหลดและการบรหารจดการ พลงงานบนระบบสมารทกรด และเออตอการด าเนนการพฒนาและตอยอดเทคโนโลยดงกลาวในประเทศไทย

ผลลพธ รายการกฎระเบยบตาง ๆ ทมความเกยวของและแนวทางการปรบปรงกฎระเบยบตาง ๆ ใหมความสอดคลองและเออตอการด าเนนการดานการตอบสนองดานโหลดและการบรหารจดการพลงงาน

หนวยงานรบผดชอบหลก ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.)

หนวยงานทเกยวของ ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.)







การออกแบบและพฒนารปแบบธรกจอาจน าไปสขอสรปวาขอกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบตาง ๆ และมาตรฐานทเกยวของทมอยในปจจบน ซงรวมถงมาตรฐานความมนคงปลอดภยทางไซเบอร (Cyber Security) มกจะเปนหนงในปญหาและอปสรรคส าคญทท าใหการด าเนนโครงการน ารองดานสมารทกรดตดขด ไมสามารถด าเนนการไดตามแผนหรอแมกระทงเปนสาเหตทตองท าการยกเลกการด าเนนโครงการน ารองหรอท าใหการด าเนนรปแบบธรกจทเกยวของกบโครงการสมารทกรดไมสามารถด าเนนการไดจรงในเชงพาณชย

ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองหาแนวทางเพอพฒนาปรบปรงขอกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ และมาตรฐานทเกยวของอยางเหมาะสม เพอเปดโอกาสใหสามารถพฒนาโครงการน ารองหรอสามารถด าเนนการดานสมารทกรดตามรปแบบธรกจทวางไวได โดยในเบองตนมประเดนกฎหมาย กฎระเบยบ ขอบงคบ และมาตรฐานส าคญทเกยวของ ซงจะตองพฒนาปรบปรงดงตอไปน

1. พฒนากฎระเบยบการเชอมโยงขอมลระหวางศนยควบคมระบบก าลงไฟฟาแหงชาต (NCC) และ 3 หนวยงานดานการไฟฟา

ปจจยทจะก าหนดความส าเรจของการพฒนาระบบสมารทกรดจะขนอยกบความสามารถของโครงขายระบบสอสาร การแลกเปลยนขอมล และการน าขอมลไปใชประโยชนดวย เพอใหการพฒนาระบบสาธารณปโภคพนฐาน



หนา 4-14

ของประเทศไมเกดความความซ าซอนและเกดบรณาการของการท างานรวมกนของหนวยงานดานการไฟฟาของประเทศ การพฒนาโครงขายไฟฟาอจฉรยะของประเทศไทยจะตองถกพฒนาใหใหเปนโครงขายทเขากนไดทวประเทศและมความสามารถในรองรบเทคโนโลยสมยใหมตาง ๆ และตองมการเตรยมพรอมทจะเชอมตอเขากบโครงขายระบบไฟฟาก าลงของอาเซยน (ASEAN Power Grid: APG) ตอไปในอนาคต ซงในปจจบนการเชอมโยงขอมลทางดานอปสงคและ อปทานของระบบไฟฟาของประเทศไทยนนจะมลกษณะทแยกออกจากกน มหลายหนวยงานหลกทเกยวของซงตางกสงกดอยภายใตตางกระทรวงกน ดงแสดงในตารางท 4-2

ตารางท 4-2 โครงสรางระบบสงและระบบจ าหนายไฟฟาของประเทศไทย

ระบบสงไฟฟา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) สงกดอยภายใตกระทรวงพลงงาน ซงมขอมลการเชอมโยงโดยตรงระหวางสวนตาง ๆ ในระบบไฟฟาถงศนยควบคมไฟฟากลาง (National Control Center: NCC) โดยประกอบดวยขอมลทางดานการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาของ กฟผ. โรงไฟฟาของผผลตไฟฟาอสระ (Independent Power Producer: IPP) และโรงไฟฟาผผลตไฟฟาขนาดเลก (Small Power Producer: SPP) ปจจบน กฟผ. สามารถรบรขอมลเฉพาะจากในสวนของลกคาทซอไฟฟาโดยตรงจาก กฟผ. และขอมลจากมเตอรของ กฟผ.ทสถานไฟฟาทมการขายไฟฟาใหกบ กฟภ.และ กฟน.เทานน ส าหรบในสวนของลกคาแตละราย รวมทง VSPP ทเชอมโยงอยกบ กฟภ.และ กฟน. นน จะไมสามารถเชอมโยงขอมลตรงไปยง NCC ได เนองดวยขอจ ากดทางดานกฎหมาย ท าให NCC ไมสามารถรบรขอมลทางไฟฟาในรายละเอยดไดวาเปน Supply และ Demand อยางไร

ระบบจ าหนายไฟฟา การไฟฟานครหลวง (กฟน.) และการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) สงกดกระทรวงมหาดไทย สามารถเชอมโยงขอมลทางดานการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาของผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (VSPP) ทเชอมตอตรงกบ กฟภ.หรอ กฟน. และขอมลของผใชไฟฟาไปยงศนย SCADA ของ กฟภ. หรอ กฟน. ได ปจจบนการเชอมโยงขอมลจะเปนระหวางภายในแตละหนวยงานเทานน โดยยงไมมการเชอมโยงขอมลระหวาง กฟภ. และ กฟน. อยางไรกตาม มไดมขอจ ากดในเรองของกฎหมายในประเดนน

การท NCC ไมสามารถเขาถงขอมลทางดานความตองการไฟฟาของ กฟน. และ กฟภ. ไดนน ท าให NCC (หรอในอนาคตทอาจจะเปน DRCC ทจะดแลเรองการตอบสนองดานโหลดโดยเฉพาะ) ไมสามารถรบรการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดไดในชวงเวลาจรง จงไมสามารถจะด าเนนการสงการ Capacity Resource ตาง ๆ ทางดานผใชไฟฟาได นอกจากน กฟผ. ซงตามโครงสรางปจจบนมบทบาทเปนผซอก าลงการผลตไฟฟาจากผผลตไฟฟากจะไมสามารถทจะซอการตอบสนองดานโหลดจากผ ใชไฟฟาหรอผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) ทเชอมโยงอยกบ กฟภ. และ กฟน. ได โดยการด าเนนการตาง ๆ จะตองผาน กฟภ. หรอ กฟน. เทานน ซงปจจบนยงไมไดมการก าหนดมาตรฐานหรอระเบยบตาง ๆ ทเกยวของในสวนน รวมทงยงท าใหเกดขอจ ากดในการจดตงผรวบรวมโหลดเอกชนทเปนอสระและตองการขายการตอบสนองดานโหลดใหกบ กฟผ. โดยตรงได



หนา 4-15

ดงนนจงตองมการศกษาและการด าเนนการทส าคญคอ

การตกลงรวมกนเพอก าหนดมาตรฐานการเชอมตอโครงขายระบบสอสาร โดยโครงขายระบบสอสารของ ทงสามหนวยงานควรจะตองสามารถเชอมตอกนตามมาตรฐานกลางทเปนทยอมรบในระดบสากลได

การแกไขกฎหมายและกฎระเบยบเพอให NCC (หรอ DRCC) สามารถเขาถงขอมลมเตอรของผใชไฟฟาทเชอมโยงกบ กฟภ. และ กฟน.ได เพอใหศนยควบคมระบบไฟฟาสวนกลางมความสามารถในการดแล ควบคม และสงการ Capacity Resources และเพอไมใหเปนอปสรรคตอการจดตงผรวบรวมโหลดเอกชน

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ในฐานะทเปนหนวยงานก าหนดนโยบายหลกทางดานพลงงานของประเทศควรเสนอประเดนดงกลาวใหแกผมอ านาจตดสนใจหรอมอ านาจในการแตงตงคณะท างาน เชน เสนอใหคณะกรรมการบรหารนโยบายพลงงาน (กบง.) หรอคณะอนกรรมการของ กบง. ทเกยวของ มค าสงแตงตงคณะท างานดานการศกษาและแกไขกฎหมายและขอก าหนดทเกยวของกบเชอมตอโครงขายสอสารและแลกเปลยนขอมลรวมกนระหวาง 3 การไฟฟาเพอพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดขน โดยส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ..) ควรจะตองมสวนรวมในคณะท างานนอยางใกลชด เพอใหสามารถก ากบดแลหนวยงานการไฟฟาทง 3 ใหสามารถเชอมตอโครงขายสอสารและแลกเปลยนขอมลรวมกนไดอยางมประสทธภาพ นอกจากนหนวยงานจดสรรคล นความถเพอการสอสารและสารสนเทศกจะมบทบาทส าคญในการชวยจดสรรชวงความถใหกบหนวยงานการไฟฟา เพอใชในงานเกยวกบระบบสมารทกรดเพอใหเกดประโยชนสงสดและเพอใหมการใชประโยชนรวมกนดานระบบสอสารกบหนวยงานภาครฐตอไป

2. พฒนาปรบปรงกฎระเบยบการซอขายไฟฟาระหวางการไฟฟาฝายผลต และการไฟฟาฝายจ าหนาย

ในปจจบนการซอขายไฟฟาระหวางหนวยงานดานการไฟฟาทง 3 หนวยงานนน จะเปนไปโดยกระบวนการดงตอไปน การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เปนผขายไฟฟาใหกบการไฟฟาฝายจ าหนายทงสองหนวยงาน ไดแกการไฟฟานครหลวง (กฟน.) และการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) โดยการขายไฟฟานนจะประกอบดวยสวนของพลงงานไฟฟา (Energy) และพลงไฟฟา (Capacity) โดยจะไมมการขายไฟฟายอนกลบจากการไฟฟาฝายจ าหนายไปยง กฟผ.

ปจจบนมขอก าหนดบางประการทท าใหการซอขายไฟฟาระหวางหนวยงานดานการไฟฟาไมสามารถเปนไปอยางสะดวกเทาทควร เชน ขอก าหนดการเชอมโยงและรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (VSPP) ของการไฟฟาฝายจ าหนายซงหามมใหเกดการไหลยอนของก าลงไฟฟาจากระดบแรงดนต าขนไปยงระดบแรงดนสง เปนตน ขอก าหนดดงกลาวกอใหเกดขอจ ากดในการรบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนในระบบของการไฟฟาฝายจ าหนาย และยงเปนขอจ ากดในการรวบรวมการตอบสนองดานโหลดในระบบขายปลกโดยการไฟฟาฝายจ าหนายในฐานะผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) เพอขายสงเปน Capacity Resource ใหกบ กฟผ. เพอใชในการบรหารจดการระบบไฟฟาในภาพรวมอกดวย

ในอนาคต เมอระบบไฟฟาจะไดมการพฒนาขนเปนระบบสมารทกรด จะท าใหสามารถลดขอจ ากดทางเทคนคในประเดนการซอขายไฟฟาระหวางการไฟฟาฝายผลตและการไฟฟาฝายจ าหนาย โดยเทคโนโลยสมารทกรดสามารถสนบสนนใหสามารถบรหารจดการการไหลของพลงงานไฟฟา ก าลงไฟฟา ในบรบทของระบบไฟฟาทมการตดตงโรงไฟฟาขนาดเลกแบบกระจายตวจ านวนมาก เปนไปอยางมประสทธภาพขน และท าใหการซอขายเปนไปอยาง



หนา 4-16

ยดหยนและมประสทธภาพมากขน และจะเปดโอกาสใหการไฟฟาฝายจ าหนายสามารถรวบรวมโหลดเพอตอบสนองตอการด าเนนการสงการการตอบสนองดานโหลดในระบบจ าหนายใหเปน Capacity Resource ขนาดใหญได

ดงนน การแกไขปรบปรงกฎระเบยบการซอขายไฟฟาระหวาง กฟผ. และการไฟฟาฝายจ าหนายเพอรองรบการซอขายพลงงานไฟฟาและพลงไฟฟาระหวางการไฟฟาทงสามใหมความยดหยนมากขน จงเปนเรองทมความจ าเปน เพอใหมความสอดคลองกบความสามารถทางเทคนคของระบบสมารทกรดในการรองรบการบรหารจดการแหลงพลงงานทอยอยางกระจายตว (Distributed Energy Resources) ในปจจบน ทงในสวนของพลงงานหมนเวยนทตดตงแบบกระจายตว และการตอบสนองดานโหลดทรวบรวมจากผใชไฟฟาทงขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญโดย ผรวบรวมโหลด เปนตน ซงจะมความส าคญมากขนในปจจบนและอนาคต

3. พฒนาปรบปรงกฎระเบยบการรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาเอกชน (IPP/SPP/VSPP)

ในปจจบนการซอขายไฟฟาระหวางการไฟฟากบผผลตไฟฟาเอกชนซงไดแก ผผลตไฟฟาอสระ ( IPP) ผผลตไฟฟาขนาดเลก (SPP) และผผลตไฟฟาขนาดเลกมาก (VSPP) จะเปนไปโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)เปนผรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาอสระ โดยมอตราคาไฟฟาเปนไปตามสญญาทท าขนระหวางการไฟฟาและผผลตไฟฟา คาไฟฟาตามสญญาซอขายไฟฟา (Power Purchase Agreement: PPA) ซงก าหนดเปน 2 สวนดวยกน คอ คาความพรอมจายไฟฟา (Availability Payment: AP) และคาพลงงานไฟฟา (Energy Payment: EP) โดยคา AP จะจายตามความพรอมของโรงไฟฟา หากโรงไฟฟามความพรอม กฟผ.จะตองจายคา AP โดยไมค านงวา กฟผ. สงการใหโรงไฟฟาเดนเครองหรอไม แตหากโรงไฟฟาไมมความพรอม โรงไฟฟาจะไมมสทธไดรบคา AP

ส าหรบในสวนของผผลตไฟฟาขนาดเลกจะไดรบอตราคาไฟฟาตามสญญาทท าขนระหวางการไฟฟาและผผลตไฟฟา โดยมการจายทงในสวนของพลงงานไฟฟา (Energy Payment) และพลงไฟฟา (Capacity Payment) ในกรณทสญญาการซอขายเปนแบบ Firm

การไฟฟาฝายจ าหนาย (กฟน. และ กฟภ.) เปนผรบซอไฟฟาจาก VSPP เฉพาะในสวนของพลงงานไฟฟาเทานนโดยไมรบซอในสวนของพลงไฟฟา (Capacity) เนองจาก VSPP จะถอวาเปนแบบ Non-Firm ทงหมด และราคาคาไฟฟาจะอางองตามอตราการขายสงเฉลย ส าหรบกรณของ SPP นนในระบบจ าหนาย 115 หรอ 69 kV ของการไฟฟาฝายจ าหนายอาจมการเชอมโยงกบ SPP ไดเชนกน แตอยางไรกดผผลตไฟฟาเอกชนในระบบ SPP จะท าสญญาซอขายไฟฟากบการไฟฟาฝายผลตไมใชการไฟฟาฝายจ าหนาย

การซอขายการตอบสนองดานโหลดโดยภาคเอกชนในฐานะผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) หรอการขาย Capacity ของโรงไฟฟาเอกชนสวนทยงมศกยภาพเหลออยเพอรองรบ Intermediate Load หรอ Peak Load นน จงมขอจ ากดเนองจากกฎระเบยบในการซอขายแบบเดมอยหลายประการ เนองจาก IPP/SPP จะมลกษณะสญญาเพอใหการเดนของโรงไฟฟาเอกชนเปนลกษณะรองรบ Base Load และส าหรบ VSPP ไมสามารถขาย Capacity ไดเนองจากถอวาไมมความแนนอน นอกจากนสญญากยงไมไดรองรบการจายคา Capacity หรอ Energy ในอตราพเศษทสงกวาคาปกตตามสญญา ดงเชนกรณการตอบสนองดานโหลดแบบ CPP หรอ RTP ทคาไฟฟาทขายไดอาจจะมคาสงกวาปกตหลายเทาได

ในการทระบบไฟฟาจะไดมการพฒนาขนเปนระบบสมารทกรดนน จะสามารถลดขอจ ากดทางเทคนคในการ ซอขายไฟฟาระหวางโรงไฟฟาเอกชน IPP/SPP/VSPP กบการไฟฟาฝายผลตและการไฟฟาฝายจ าหนาย โดยจะชวยใหสามารถบรหารจดการการไหลของพลงงานไฟฟา ก าลงไฟฟา และเกดการซอขายไดอยางยดหยนและมประสทธภาพมากขน



หนา 4-17

ในบรบทของระบบไฟฟาทมการตดตงโรงไฟฟาขนาดเลกแบบกระจายตวจ านวนมาก และจะเปดโอกาสใหการรวบรวมการตอบสนองดานโหลดในระบบจ าหนายใหเปน Capacity ขนาดใหญสามารถท าได รวมทงการรวบรวม Capacity ของ VSPP หลายรายเขาดวยกนใหมปรมาณมากและมความแนนอนสามารถเปนไปได นอกจากนการจดตงโรงไฟฟาเสมอน (Virtual Power Plant: VPP) ซงรวบรวม Distributed Energy Resources แบบตางๆทงในสวนของ Supply และ Demand ใหเสมอนเปนโรงไฟฟาขนาดใหญหลาย 10 MW กสามารถเกดขนได ดงนนจงจ าเปนทจะตองมการศกษาในรายละเอยดเพอปรบปรงกฎระเบยบตางๆใหสอดคลองกบความเปนไปไดทางเทคนคและธรกจทจะเกดขน และสามารถมกฎและขอก าหนดทเหมาะสมในกรณทไมมหลกเกณฑใดๆรองรบในปจจบน เชน กรณ Load Aggregator ทรวบรวม Demand ในระบบจ าหนายได 50 MW จะตองขาย Demand ใหกบการไฟฟาฝายผลตหรอการไฟฟาฝายจ าหนาย หรอการท SPP จะจงใจใหลกคาภายในลดการใชไฟฟาเพอจะไดมก าลงไฟฟาเหลอขายเพมในชวงทเกดวกฤตในระบบจะไดผลตอบแทนเปนอยางไรและคมคาหรอไม เปนตน ทงนเพอใหการด าเนนธรกจโรงไฟฟาเอกชน และ Load Aggregator เอกชนสามารถใชศกยภาพทมอยของโรงไฟฟาทมอยเดมหรอ Distributed Energy Resources ในการขายพลงงานไฟฟา (Energy) และพลงไฟฟา (Capacity) ใหกบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย การไฟฟาสวนภมภาค หรอการไฟฟานครหลวง ทเกยวของไดอยางเหมาะสม

การด าเนนการทส าคญสวนหนงในเรองนคอ การพจารณาปรบแกไขกฎระเบยบการรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาเอกชน SPP/IPP สวนเกนจากสญญาซอขายไฟฟาเพอปลดลอคการรบซอไฟฟาสวนเพมทไดจากการปรบลดโหลดความตองการไฟฟาภายในจากการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด (ปจจบนยอมใหขายเกน Excess Capacity ไดเพยง 2% ของขอก าหนดตามสญญา)

นอกจากน การปรบปรงกฎระเบยบขอบงคบดานการสงขอมลของโรงไฟฟาจากผผลตไฟฟาเอกชนนน มความจ าเปนและสามารถสนบสนนใหเกดการสงผานขอมลทจ าเปนส าหรบการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน เชน ขอมลความเรวลมทวดได ณ โรงไฟฟา หรอคาความเขาแสงอาทตยทวดได ณ โรงไฟฟา เปนตน ซงจะชวยงบประมาณทตองใชในการตดตงอปกรณตรวจวดขนใหมทงหมด

4. พฒนาปรบปรงกฎระเบยบการขนาน Distributed Energy Resources เขาระบบ

เนองจากการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดจะท าใหระบบไฟฟาก าลงมความสามารถสงขน ระบบสงและระบบจ าหนายไฟฟาจะมศกยภาพมากขน และจะมขอจ ากดทางดานกายภาพของระบบนอยลง สงผลใหการเชอมตอแหลงพลงงานทอยอยางกระจายตว (Distributed Energy Resources: DER) ทงแบบดงเดมและแบบสมยใหมตาง ๆ เชน ระบบไมโครกรด เครองก าเนดไฟฟาส ารอง ระบบกกเกบพลงงาน ฯลฯ เขากบระบบโครงขายไฟฟาหลก (Main grid) ท าไดงายขน DER บางประเภท เชน เครองก าเนดไฟฟาส ารองเชอเพลงดเซล มลกษณะเชนเดยวกบ Synchronous Generator แบบดงเดม ในขณะทระบบกกเกบพลงงานประเภทแบตเตอรจะมลกษณะเชนเดยวกบอนเวอรเตอรแตสามารถรบหรอจายไฟฟาไดแบบสองทาง เปนตน

ส าหรบระบบไมโครกรดสมยใหมทมการเชอมตอของระบบผลตไฟฟาทงแบบดงเดมและแบบพลงงานหมนเวยน รวมทงระบบแบตเตอรเขาดวยกน จะขนานเขากบระบบโครงขายไฟฟาหลก โดยสามารถรบและจายไฟฟากบระบบหลกได ในขณะเดยวกนกมความสามารถในการแยกตวเปนอสระ ( Islanding) จากระบบโครงขายไฟฟาหลกไดเชนกน ท าใหระบบไมโครกรดเปน DER สมยใหมซงมคณลกษณะแตกตางไปจากเครองก าเนดไฟฟาหรออนเวอรเตอรแบบเดมทเชอมตอเขากบระบบ



หนา 4-18

แนวโนมหลงจากการพฒนาดานสมารทกรดจะสงผลใหม DER ในลกษณะนเชอมตอขนานกบระบบเปนจ านวนมาก ดงนนจงตองมการปรบปรงขอก าหนดการเชอมตอระบบโครงขายไฟฟาเพอรองรบการขนานเขามาของ DER แบบใหมน โดยท าใหกฎระเบยบตาง ๆ ไมเปนอปสรรคในการจ ากดการเชอมตอของทรพยากรไฟฟาทจะไดจาก DER เหลาน ทงการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน และการตอบสนองดานโหลด และเพอรกษาความมนคงและความเชอถอไดของระบบไฟฟาโดยรวมใหอยในเกณฑสง โดยตองมการตดตงอปกรณปองกนและตดตอระบบทเหมาะสม มขอก าหนดคณสมบต (Specification) ของระบบและอปกรณทตอเชอมใหมความสามารถเพยงพอ และมการวางระบบรเลยปองกนและการตงคารเลยตางๆทจะมความซบซอนมากยงขนใหสามารถท างานประสานเขากนไดอยางมประสทธภาพ

ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.) รวมกบการไฟฟาทงสามจะเปนหนวยงานส าคญทจะตองท าการศกษา และปรบปรงขอก าหนดการเชอมตอระบบโครงขายไฟฟาเพอรองรบการสงจายพลงงานไฟฟา (Energy) และพลงไฟฟา (Capacity) ซงรวมถงการตอบสนองดานโหลดจาก Distributed Energy Resources ตางๆ (Microgrid/Backup Generator/Energy Storage) เขาระบบใหมากขนได

5. พฒนากฎระเบยบเพอรองรบตลาดก าลงไฟฟาส ารอง (Reserve Capacity Market)

การพฒนาการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดใหเปนทรพยากรทางดาน Capacity ซงมศกยภาพทางเทคนคทเหมาะสมกบระบบไฟฟานน จะตองด าเนนการควบคไปกบการพฒนาการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดใหมความคมคาทางดานเศรษฐศาสตรในภาพรวมดวย ดงนนจงจ าเปนตองมการศกษาทางดานของตนทนการด าเนนงานการตอบสนองดานโหลดประเภทตาง ๆ รวมทงมการสงเสรมการแขงขนอยางเสรและ เทาเทยมระหวาง Capacity Resources ประเภทตาง ๆ เพอใหการตอบสนองดานโหลดมความสามารถทางเทคนคและมตนทนด าเนนการทางเศรษฐศาสตรทคมคา สามารถเสนอ Capacity ทเปนประโยชนกบระบบไฟฟาได

ดงนนการศกษาในรายละเอยดเพอการออกแบบกฎระเบยบเพอรองรบตลาดก าลงไฟฟาส ารอง (Reserve Capacity Market) จงมความจ าเปน

Capacity Resources ในระบบสมารทกรดนนมหลากหลายประเภททงทเปนแบบดงเดม เชน โรงไฟฟาพลงน า โรงไฟฟากงหนกาซ โรงไฟฟาแบบดเซล หรอแบบทเปนสมยใหม เชน ระบบกกเกบพลงงาน และการตอบสนองดานโหลด ทด าเนนการโดยการบรหารจดการโหลดทงแบบทเปนโหลดขนาดใหญและทเปนแบบโหลดขนาดเลกจ านวนมากรวมกน (Aggregated DR) เปนตน Capacity Resources เหลานมความแตกตางกนอยางมากทงในเรองของ ระยะเวลาการกอสราง ตนทนการกอสราง ตนทนการด าเนนการ ระยะเวลาการคนทน ผลกระทบทางดานสงแวดลอม ระดบการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด การมสวนรวมของผใชไฟฟา นอกจากนยงมคณสมบตทางไฟฟาทมความแตกตางกน เชน ความรวดเรวในการตอบสนอง ความยาวนานในการจายก าลงไฟฟา ความถทสามารถเรยกใชก าลงไฟฟา ระดบความพงพาได ประสทธภาพในการกกเกบเขาและปลอยพลงงานกลบออกมา การรวมศนยหรอกระจายไปในพนท เปนตน ซงแมแตการตอบสนองดานโหลดในแตละประเภทเองนนกมคณสมบตทมความแตกตางหลากหลาย

เนองจากไมม Capacity Resources ใดทจะสามารถตอบสนองตอความตองการของระบบไฟฟาไดอยางดทสดและถกทสด ในทกกรณและทกสถานการณ การออกแบบกฎระเบยบของตลาดก าลงไฟฟาส ารอง (Reserve Capacity Market) และการก าหนดขอก าหนดดานเทคนค (Technical Specification) ของก าลงไฟฟาทตองการในกรณตาง ๆ (ทงแบบฉกเฉน ระยะสน ระยะยาว) รวมทงการพฒนาวธการพจารณามาตรฐานความนาเชอถอไดของระบบไฟฟา (Reliability Standards) ซงในปจจบนเปนแบบ N-1 ทเปดโอกาสให Capacity Resources แบบตาง ๆ สามารถแขงขนกนไดอยางเหมาะสม เสร เทาเทยม และเปนธรรม จงเปนสงทตองด าเนนการศกษาและพฒนาขน



หนา 4-19

6. พฒนากฎระเบยบการซอขายไฟฟาในสถานประจรถยนตไฟฟา

ดวยปจจบนเทคโนโลยการใชยานพาหนะไฟฟา (Electric Vehicle) ในภาคการขนสงเรมไดรบความสนใจมากขนในระดบทมนยส าคญจากประเทศตาง ๆ ทวโลก เนองจากเทคโนโลยดงกลาวอาศยพลงงานไฟฟาซงเกบสะสมอยในแบตเตอรมาเปนแหลงพลงงานหลกในการขบเคลอนยานพาหนะดงกลาว โดยเมอเปรยบเทยบกบยานพาหนะในปจจบนทใชเครองยนตสนดาปภายใน (Internal Combustion Engine) ซงใชน ามนหรอกาซธรรมชาตเปนเชอเพลงหลกแลวจะพบวา ยานพาหนะไฟฟาจะไมปลดปลอยมลพษในรปของไอเสยสสภาพแวดลอมเลย นอกจากนเมอพจารณาถงประสทธภาพการใชพลงงานตงตนหรอพลงงานปฐมภม (Primary Energy) แลวการใชเชอเพลงความรอนมาผลตไฟฟาเพอน ามาจายใหกบยานพาหนะไฟฟากยงมความคมคาหรอมประสทธภาพของการใชพลงงานสงกวาการน าเชอเพลงความรอนมาใชในยานพาหนะทเปนเครองยนตสนดาปภายในโดยตรงมาก อยางไรกดการน ายานพาหนะไฟฟาเขามาใชงานมากขนจ าเปนจะตองมระบบอดประจไฟฟาเพอรองรบการใชงานซงในอนาคต 10-20 ปขางหนา ยานพาหนะไฟฟาจะกลายเปนโหลดหลกทส าคญอยางหนงของระบบไฟฟาท าใหมปรมาณความตองการใชไฟฟาเพมสงขน โดยหากยานพาหนะไฟฟาจ านวนมากตอเขากบระบบไฟฟาพรอมกนจะท าใหมความตองการใชไฟฟา ณ ขณะนนสงมาก ถาระบบจ าหนายไฟฟาในบรเวณนนไมมความสามารถรองรบโหลดไดเพยงพอ อาจท าใหอปกรณในระบบจ าหนาย เชน สายปอน หมอแปลงไฟฟา และอปกรณปองกนตาง ๆ ทตดตงบรเวณดงกลาว รบภาระเกนพกด (Overloaded) จนเกดความเสยหายหรอท างานผดพลาดได ดงนนจงมความจ าเปนจะตองมการพฒนาระบบอดประจไฟฟาทชาญฉลาด (Intelligent Charging System) ขนเพอรองรบกบปญหานในอนาคต

ในการท างานนนระบบอดประจไฟฟาทชาญฉลาดนนจะตองสามารถตดตอสอสารกบระบบไฟฟาหลกเพอจดล าดบการอดประจอยางชาญฉลาดและบรรเทาปญหาความตองการไฟฟาสงสดทจะเกดกบระบบไฟฟาได นอกจากน ในบางกรณ ระบบอดประจไฟฟาทชาญฉลาดจะสามารถน าประจไฟฟาทเกบสะสมไวในแบตเตอรมาจายกลบเขาสระบบไฟฟา (Vehicle to Grid; V2G) เพอชวยลดการผลตไฟฟาจากโรงไฟฟาขนาดใหญในบางเวลาได เพมความสามารถในการใชพลงงงานหมนเวยน รวมทงลดความแออดของระบบสายจ าหนายไดอกดวย ดงแสดงหลกการในรปดานลางนซงระบบระบบอดประจไฟฟาทชาญฉลาดจะท าการชารจในชวงเวลา Off-Peak หรอคาไฟฟาถกและระบบไฟฟาม Capacity เหลอและกลบกนจะชวยจายพลงงานในสวนทไมจ าเปนกลบในชวงเวลา Peak หรอชวงทไฟฟามราคาแพง



หนา 4-20

รปท 4-8 รปแนวคดของการประจแบบฉลาดในชวงของ Peak/Off-Peak 18

ในการบรหารระบบอดประจแบบฉลาดจ าเปนทจะตองท างานประสานกบสมารทมเตอรและระบบบรหารจดการพลงงาน (Energy Management System) รวมกบการใชกลไกราคาคาไฟฟา และการตอบสนองดานโหลด เพอรกษาสมดลของระบบไฟฟา นอกจากนในอนาคตยงสามารถพฒนา V2G รวมกบการตอบสนองดานโหลดในการท า Ancillary Service ขายเขาสตลาดไฟฟาไดอกดวย ดงนนจงจ าเปนทจะตองศกษาพฒนากฎระเบยบขนมารองรบ ทงในดานมาตรฐานการออกแบบระบบไฟฟา การออกแบบ Charging Station การเชอมตอเขาระบบไฟฟา รวมทงกฎเกณฑ กลไกราคา และการใชการตอบสนองดานโหลดเพอบรหารการจ าหนายไฟฟาใหกบระบบประจไฟฟา และการรบซอไฟฟาจากแบตเตอรกลบเขาระบบไฟฟา

7. ศกษาออกแบบกฎระเบยบดานการผลตพลงงานควบคม

ระบบทสามารถสนบสนนการตอบสนองดานโหลดทมการด าเนนการบนระบบสมารทกรดนนมดวยกนหลากหลายประเภท โดยอาจเปนระบบทมแหลงผลตพลงงานไฟฟาอยภายใน เชน พลงงานหมนเวยน หรอเครองก าเนดไฟฟาส ารองเชอเพลงดเซล (Backup Diesel Generator) หรออาจจะเปนระบบทไมมแหลงผลตไฟฟาอยภายในโดยมเพยงแตแหลงกกเกบพลงงาน เชน ระบบกกเกบพลงงานประเภทแบตเตอร หรอมเพยงการควบคมการใชพลงงานของโหลดเทานน ซงในประเภทหลงแมจะไมมแหลงผลตพลงงานแตการตอบสนองดานโหลดกจดไดวาเปน Capacity Resources ทมความสามารถในการตอบสนองตอความตองการของระบบไฟฟาไดหลายรปแบบ ทงในดานการปรบลดการใชพลงงานเพอใหเกดผลเสมอนเปนการเพมก าลงไฟฟาของระบบ หรอทเรยกวา “เนกะวตต (Negawatt)” และการรบพลงงานเขามาใชใหมากขนหรอน ามาเกบสะสมไวในแบตเตอรเมอมการผลตไฟฟาในระบบมากเกนกวาความตองการ เชน กรณชวงเวลาทการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนอยางพลงงานแสงอาทตยและพลงงานลมมปรมาณมาก และจายพลงงานคนออกไปในชวงเวลาทการผลตไฟฟาในระบบมปรมาณนอย ซงคณสมบตและความสามารถของระบบทด าเนนการการตอบสนองดานโหลดนจงมลกษณะทเสมอนเปนโรงไฟฟาประเภทหนง คอ

มความสามารถในการรบ/จายพลงไฟฟา (Capacity)

มความสามารถในการรบ/จายพลงงานไฟฟา (Energy) ในกรณตดตงแบตเตอร 18 The electric vehicle: plugging in to smarter energy management, February 2011 / White paper, Schneider Electric



หนา 4-21

ถงแมการตอบสนองดานโหลดเองจะมไดมมคณสมบตในการ “ผลตพลงงาน” กตาม แตดวยความสามารถควบคมก าลงไฟฟาและพลงงานไฟฟาเขาออกไดนน จงมความจ าเปนทจะตองมการศกษาพจารณาคณสมบตและวางกฎระเบยบเฉพาะส าหรบระบบทด าเนนการการตอบสนองดานโหลดในฐานะแหลงผลตพลงงานควบคมทมความแตกตางจากแหลงผลตพลงงานแบบดงเดม โดยเฉพาะในกรณของระบบแบตเตอรขนาดใหญ ทมความสามารถในการกกเกบพลงงานและจายคนพลงงานไดจ านวนมากนน จะตองมการพจารณาในรายละเอยดวา จะตองจดใหเปนโรงไฟฟาหรอไม จะถอวาเปนการผลตพลงงานทจะตองมการควบคมหรอไมอยางไร และในกรณระบบไมโครกรดขนาดใหญ หรอการท าการตอบสนองดานโหลดของ Load Aggregator โดยเฉพาะแบบ แบบ Residential ทมการด าเนนการเปนบรเวณกวางขวางจะมการวางกฎเกณฑในการนยามค าจ ากดความของการผลตไฟฟารวมทงขอบเขตของโรงไฟฟาอยางไร

ในกรณทการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดกระท าโดยระบบไมโครกรดหรอระบบทมการตดตงการผลตไฟฟาอยภายใน เชน พลงงานหมนเวยน หรอเครองก าเนดไฟฟาส ารองเชอเพลงดเซล ฯลฯ ระบบใหมทเกดขนกจะมลกษณะผสมผสานระหวางระบบแบบเดมกบระบบทมการตอบสนองดานโหลดแบบใหม ซงกจะตองมการศกษาพจารณาปรบปรงระเบยบในรายละเอยดเชนกน

8. พฒนาปรบปรงกฎระเบยบดาน พรบ. สงเสรมการอนรกษพลงงาน

พระราชบญญตสงเสรมการอนรกษพลงงานไดใหนยามวา “อนรกษพลงงาน” หมายถงการผลตและใชพลงงานอยางมประสทธภาพและประหยด โดยมรายละเอยดในดานตาง ๆ ตามทระบไวในมาตราตาง ๆ ของ พรบ.

การตอบสนองดานโหลดสามารถทจะเปนทงการท าใหเกดการใชพลงงานทลดลง หรออาจจะท าใหเกดเฉพาะการเลอนการใชพลงงานออกไปในชวงทคาไฟฟามราคาถก หรออาจจะท าใหเกดการเลอนความต องการใชพลงงานออกไปใชพลงงานในชวงทมพลงงานหมนเวยนปรมาณมาก โดยไมจ าเปนตองเกดการประหยดพลงงานกได

มาตรา 7(5) ของ พรบ.ไดมการระบให การลดความตองการพลงไฟฟาสงสดในชวงความตองการใชไฟฟาสงสดของระบบ (Peak) เปนหนงในวธการด าเนนการอนรกษพลงงานในโรงงาน จงท าใหสามารถตความไดวาการด าเนนการกลไกราคา สงจงใจ และการตอบสนองดานโหลด เขาขายเปนการอนรกษพลงงานภายใต พรบ. สงเสรมการอนรกษพลงงานฉบบปจจบน

อยางไรกตาม เนองจากการด าเนนการตอบสนองดานโหลดถอเปนเรองใหม และอาจไมมผลชดเจนในดานการลดการใชพลงงาน (Energy Saving) โดยตรง ดงนนจงอาจจะตองมการพจารณาศกษาเพมเตมเพอก าหนดกฎระเบยบซงเกยวของกบ พรบ. สงเสรมการอนรกษพลงงาน ใหครอบคลมถงการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดดวย เนองจากการตอบสนองดานโหลดเปนเครองมอทสามารถท าใหเกดการประหยดการใชทรพยากรทเกยวของกบการผลต สงและจายพลงงานไฟฟา เชน ลดการสรางโรงไฟฟา ลดการสรางสายสงและสายจ าหนาย นอกจากนยงเพมสดสวนการใชพลงงานหมนเวยนในขณะทสามารถลดการเดนโรงไฟฟา Peaking ทใชเชอเพลงฟอสซล

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) และกรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.) จะเปนหนวยงานส าคญทจะตองท าการศกษา พจารณา และอาจท าการปรบปรงกฎระเบยบภายใต พรบ. สงเสรมการอนรกษพลงงาน เพอใหมความชดเจนมากยงขนในการก าหนดใหการอนรกษพลงงานและทรพยากรทางดานพลงงานมความครอบคลมถงการด าเนนการทางดานของฝงความตองการการใชไฟฟาหรอการบรหารจดการฝงผใชไฟฟา (Demand Side Management: DSM) ในทง 2 มตคอ การใชพลงงานอยางมประสทธภาพ (Energy Efficiency: EE)



หนา 4-22

และการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (Demand Response: DR) ทงนเพอใหกจกรรมการสงเสรมการอนรกษพลงงานและการใชเงนจากกองทนอนรกษพลงงานภายใต พรบ. สงเสรมการอนรกษพลงงานครอบคลมถงการด าเนนการตอบสนองดานโหลด

9. พฒนากฎระเบยบกลไกการก ากบดแลการด าเนนการสงการ การตอบสนองดานโหลด

ในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดทเกดขนในแตละครงในชวงทผานมานน อยภายใตการก ากบดแลและการด าเนนการรวมกนของส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ..) กบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟานครหลวง (กฟน.) และการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เปนหลก โดยไดมการจดตงกระบวนการด าเนนการเปนครง ๆ ไป

เนองจากการตอบสนองดานโหลดทด าเนนการในอดตมลกษณะเปนแบบไมเปนอตโนมต (Manual Demand Response) รวมถงมระยะเวลายาวนานหลายเดอนจากการแจงเหตลวงหนาไปยงวนเวลาทมการด าเนนการจรง และในปจจบนศนยควบคมระบบก าลงไฟฟาแหงชาต (National Control Center: NCC) ไมสามารถเขาถงขอมลทางดานผใชไฟฟาของ กฟน. และ กฟภ. ได ดงนนศนยควบคมระบบก าลงไฟฟาแหงชาตซงในอนาคตทอาจจะมหนาทเปนศนยควบคมสงการตอบสนองดานโหลด (Demand Response Control Center: DRCC) ดวยจะไมสามารถรบรการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดไดในลกษณะตามเวลาจรง (Real Time) ท าใหไมสามารถจะด าเนนการสงการ (Dispatch) การตอบสนองดานโหลดหรอ Capacity Resource ตาง ๆ ทางดานผใชไฟฟาได นอกจากนจะไมสามารถรบรผลการด าเนนการทถกสงกลบ (Feedback) มาไดอยางทนทวงท

ในบรบททตองการการตอบสนองของการตอบสนองดานโหลดแบบไมรวดเรว นนคอ สามารถแจงลวงหนายาวนานนนกสามารถท าไดดวยรปแบบการสอสารสงการทกลาวมาในขางตน แตอยางไรกตาม เมอมการพฒนาระบบสมารทกรดขน และมการพฒนาการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดทมความสามารถในการสงการแบบกงอตโนมตหรออตโนมตได รวมทงมการพฒนาการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดทเปนแบบแจงลวงหนาระยะสนลง เชน แจงลวงหนาหนงวน (Day Ahead) หรอ ลวงหนาเพยง 1 ชวโมงหรอสนกวา กลไกในการก ากบดแลและด าเนนการ สงการจะตองไดรบการจดตงขนอยางเปนรปธรรม รวมทงจะตองมกฎระเบยบ ขนตอนการปฏบต ทชดเจนและเหมาะสมกบเทคโนโลยทเกยวของและเปาหมายทตองการน าการตอบสนองดานโหลดไปใชงานในฐานะ Capacity Resources ทจะเสรมการบรหารจดการการท างานของระบบโครงขายไฟฟาในแบบตาง ๆ

นอกจากน เมอมการอนญาตใหสามารถมการจดตงรปแบบธรกจผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) อสระซงเปนภาคเอกชนและตองการขายการตอบสนองดานโหลดใหกบระบบโครงขายไฟฟาหลกโดยตรง จะท า ใหการด าเนนการก ากบดแลและสงการมความซบซอนมากยงขน ดงนนจงจ าเปนตองมการศกษาและการด าเนนการทส าคญในเรองของการปรบปรงกฎระเบยบกลไกการก ากบดแลการด าเนนการสงการการตอบสนองดานโหลด กลาวคอ

ก าหนดบทบาทหนาททชดเจนของ สกพ.. ในการก ากบดแลการด าเนนการสงการการตอบสนองดานโหลด ซงครอบคลมการดแลทงในสวนของ กฟผ. กฟน. กฟภ. และผรวบรวมโหลดอสระ ใหเกดความ เหมาะสม เปนธรรม มประสทธภาพ และเปนประโยชนสงสดแกผใชไฟฟาสวนใหญ

พจารณาจดตงศนยกลางการสงการการตอบสนองดานโหลด (DRCC) เพอดแลการด าเนนงานทางดานฝงผใชไฟฟา ซงจะท างานรวมกบศนยควบคมระบบไฟฟาก าลงแหงชาต (NCC) ซงดแลทางดานฝงของการผลตไฟฟา



หนา 4-23

ก าหนดบทบาทหนาทในการท างานประสานงานรวมกนระหวาง NCC, DRCC และศนยพยากรณความตองการการใชไฟฟาและการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน โดยหนวยงานทงสามอาจจะเปนอสระตอกน หรออาจจะก าหนดให DRCC และศนยพยากรณฯอยภายใตสงกดของ NCC ซงกจะตองท าการพจารณาศกษาความเหมาะสมในรายละเอยดตอไป

10. พฒนากฎระเบยบการใหใบอนญาตและก ากบดแลผรวบรวมโหลด (Load Aggregator)

ในระบบสมารทกรด ผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) จะมบทบาทส าคญอยางมาก โดยเฉพาะบทบาทหนาทในการรวบรวมโหลดซงสามารถด าเนนการการตอบสนองดานโหลดได จากผใชไฟฟารายยอยซงมอยเปนจ านวนมาก ซงมความสามารถในการปรบเลอนการใชโหลดไฟฟาไมสงมากนก เชน 500 วตต ใหรวมกนเกดขนเปนการตอบสนองดานโหลดขนาดใหญระดบเมกะวตต ซงจะมคณคากบการบรหารจดการระบบไฟฟาได

นอกจากหนวยงานดานการไฟฟาฝายจ าหนาย (การไฟฟานครหลวง และการไฟฟาสวนภมภาค) ซงมศกยภาพและความพรอมในการท าหนาทผรวบรวมโหลดแลว ธรกจเอกชนในหลากหลายสาขากมศกยภาพและความสามารถในการพฒนาธรกจทางดานนไดเชนกน เชน ผผลตไฟฟาซงมฐานลกคาอยแลว (เชน ผผลตไฟฟาขนาดเลก หรอ Small Power Producer: SPP) ธรกจบรหารจดการพลงงาน (Energy Service Company: ESCO) ธรกจทางดานการสอสารโทรคมนาคมและเครอขายอนเตอรเนต ธรกจคาปลกซงมสาขาจ านวนมาก (เชน รานสะดวกซอ หรอ Hypermarket เปนตน) และธรกจจากสาขาอน ๆ

การด าเนนการการตอบสนองดานโหลดในรปแบบทประกอบดวยผรวบรวมโหลดอสระมขอดหลายประการ คอ

โครงสรางการบรหารทเปนธรกจในลกษณะของเอกชน มความคลองตวในขนตอนการบรหารงานและการด าเนนการในรปแบบการแขงขนเชงธรกจแบบเสรไดงายกวา

ลดภาระการลงทนของหนวยงานภาครฐและหนวยงานผผลตไฟฟาและผจ าหนายไฟฟาเดมในปจจบน

มความสามารถในการใหบรการเสรมอน ๆ อยางครบวงจร ซ งสามารถสงเสรมใหเกดการใชพลงงานทมประสทธภาพมากขน เชน การใหบรการวเคราะหการใชพลงงาน การหาศกยภาพการประหยดพลงงาน รวมไปถงการใหบรการดานการเงนในการลงทนตดตงอปกรณตอบสนองดานโหลด เชน ระบบบรหารจดการพลงงาน (Energy Management System: EMS) เปนตน

สงเสรมใหเกดตลาดการแขงขนแบบเสร และกอใหเกดการแขงขนเชงประสทธภาพของระบบการผลตไฟฟาและการจ าหนายไฟฟาทมประสทธภาพมากขน

งายตอการใชกลไกราคาและการบรการเสรมเปนตวขบเคลอนใหเกดความสมครใจในการเขารวมการด าเนนการตอบสนองดานโหลดของลกคารายยอย ผรวบรวมโหลดจะมความเขาใจกระบวนการผลตและลกษณะการใชไฟฟาของผใชไฟฟาเปนอยางด

ความเสยงในการด าเนนงานเพอใหไดเปาหมายการตอบสนองดานโหลดจะถกกระจายออกไป เนองจากมผใหบรการรวบรวมโหลดในระบบโครงขายไฟฟาทเพมขน ท าใหเพมโอกาสในการทจะบรรลเปาหมายไดมากขน

เนองจากผรวบรวมโหลดเปนรปแบบโครงสรางทางธรกจทคอนขางใหม จงจ าเปนตองมการสรางความรความเขาใจ เพอใหเกดการยอมรบในรปแบบธรกจน การพฒนาและด าเนนรปแบบธรกจใหมจ าเปนตองมการก าหนดรปแบบ



หนา 4-24

โครงสรางธรกจและโครงสรางผลตอบแทนทางธรกจซงจงใจใหภาคเอกชนสนใจ แตยงคงรกษาไวซงความเปนธรรมแกผบรโภค และตองมโครงสรางการก ากบดแลและการออกใบอนญาตทเหมาะสม

การสนบสนนใหเกดธรกจผรวบรวมโหลดนน นอกจากจะท าใหเกดผใหบรการรายใหมในระบบไฟฟาแลวควรจะตองมการพจารณาในการอนญาตใหผมสวนในการผลตไฟฟาเดมทมฐานลกคาอยแลว เชน ผผลตไฟฟาขนาดเลก ไดมสวนรวมในการท าหนาทเปนผรวบรวมโหลด

ในการออกกฎระเบยบเพอก ากบดแลนน จ าเปนตองมการก าหนดบทบาทหนาทความรบผดชอบของผรวบรวมโหลดใหชดเจน รวมถงการใหผลตอบแทนทมความเปนธรรม และจะตองมการวางแผนโครงสรางสงจงใจ (Incentive Structure) ในระยะยาว มการวเคราะหผลดผลเสย (Cost/Benefit Analysis) ในการรบซอการตอบสนองดานโหลด ซงควรจะมราคาถกกวาตนทนคาเชอเพลงในการเดน Peaking Plant หรอตนทนการสรางโรงไฟฟาใหมของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย นอกจากนเนองจากปรมาณ Capacity Resources จากการตอบสนองดานโหลด ทจะสามารถพฒนาและสงจายใหกบระบบไฟฟาไดนน จะมปรมาณทจ ากดเชนเดยวกนกบปรมาณการสรางและขยายก าลงการผลตของโรงไฟฟาประเภทอน ๆ ตามแผนพฒนาก าลงผลตไฟฟาของประเทศ

ดงนน จงจ าเปนตองมการวางแผนจดการการออกใบอนญาตรวมทงการจดสรรสทธในการผลต การแขงขนกนในการประมล เพอใหเกดการด าเนนการอยางเปนธรรมแกผสนใจในรปแบบธรกจในบทบาทของการเปนผรวบรวมโหลด ซงรวมทงผทเปนผผลตไฟฟาอยแลว และผทด าเนนการธรกจจากสาขาอน ๆ ใหมความเปนธรรม โปรงใส และเปนประโยชนสงสดแกผบรโภค

11. พฒนากฎระเบยบการเปดเผยขอมล/ความปลอดภยของขอมล

ในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดภายใตระบบสมารทกรดนนจะเกยวของโดยตรงกบการบรหารจดการโหลดของผใชไฟฟา ซงในกรณทผใชไฟฟาเปนรายใหญหรอเปนเครอขายใหญทมสาขาของกจการมากและด าเนนการท าการตอบสนองดานโหลดดวยตนเองนน ขอมลในการใชงานของโหลดตาง ๆ ยอมไมมความจ าเปนทจะตองเปดเผยและความปลอดภยของขอมลกจะยงอยในความเสยงทต า แตในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดผานทางผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) นนไมวาผด าเนนการจะเปนการไฟฟาฝายจ าหนาย ผทเปนผผลตไฟฟาและมฐานลกคาอยแลว (เชน ผผลตไฟฟาขนาดเลก หรอ Small Power Producer: SPP) ผทท าธรกจบรหาร จดการพลงงาน (Energy Service Company: ESCO) ผทด าเนนธรกจทางดานการสอสารโทรคมนาคมและเครอขายอนเตอรเนต ฯลฯ ผรวบรวมโหลดในลกษณะนจ าเปนจะตองทราบขอมลทส าคญและมความเปนสวนตวของผใชไฟฟาหลายประการเพอจะไดสามารถท าใหการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดส าเรจลลวงได อาทเชน

ขอมลการใชไฟฟาของผใชไฟฟาในชวงเวลาจรง (Real-time) ทงทรวบรวมจากสมารทมเตอร หรอในบางมาตรการอาจจะตองลงลกไปในระดบมเตอรยอย (Sub-Metering) และรวมถงการเขาถงขอมลยอนหลงเพอท าการตรวจวดและพสจนผล (Monitoring & Verification: M&V) ดวย

ขอมลคณสมบต หมายเลขรน อายการใชงาน วธการควบคม รวมทงประสทธภาพของอปกรณไฟฟาตาง ๆ เพอหามาตรการในการด าเนนการ รวมทงเพอออกแบบและท างานทางเทคนคเพอท าใหอปกรณเหลานนสามารถตอบสนองตอการสงการการตอบสนองดานโหลดได (Demand Response Event)

ขอมลสถานะการใชงานของอปกรณตาง ๆ เพอประเมนความพรอมในการตอบสนองดานโหลด รวมถงความสามารถใหบรการทางเทคนคของผใหบรการ



หนา 4-25

ขอมลอน ๆ ทสามารถเขาถงได ในกรณทอปกรณไฟฟาเปนแบบสมยใหมตามแนวโนม Internet of Things (IoT)

ขอมลเบอรโทรศพท อเมล ชอบญชทางโซเชยลเนตเวรค ฯลฯ เพอการตดตอสอสารและการท าอนเตอรเฟสกบลกคาผานทางเวบไซตหรอโทรศพทมอถอในการด าเนนการตอบสนองดานโหลดแบบตาง ๆ

ขอมลดงกลาวในหลายรายการถอเปนขอมลทมความเปนสวนตวสง ผทสามารถเขาถงขอมลดงกลาวไดจะสามารถทราบไดวาใครใชเครองไฟฟารนอะไร อยทไหน เวลาใด และอาจสามารถน าไปใชละเมดความเปนสวนตวของผใชไฟฟาได และเนองจากการท าการตอบสนองดานโหลดในระบบสมารทกรดอาจจะด าเนนการผานผรวบรวมโหลดทมผเขารวมนบลานราย ขอมลทเกดขนนนยอมเปนขอมลของสาธารณะทมความส าคญอยางมาก หลายขอมลมคณคาทางการตลาด บางขอมลเกยวของกบความปลอดภย บางขอมลเกยวของกบความมนคง ซงการใชขอมลตาง ๆเหลานจะตองมกฎเกณฑทชดเจนและตองถกควบคมไมใหเกดการการลกลอบเขาถงขอมลอยางไมถกตอง ทงจากภาครฐ ภาคเอกชน และแฮกเกอร ดงนนกฎระเบยบการเปดเผยขอมล/ความปลอดภยของขอมล จงมความส าคญอยางมาก โดยจะตองค านงถงประเดนตาง ๆ คอ

ความปลอดภยของขอมล

ระดบของสทธในการเขาถงขอมลของ สกพ.. หรอผทมอ านาจสงสดในการเขาถงขอมล

ระดบของสทธในการเขาถงขอมลของหนวยงานดานการไฟฟา (กฟผ. กฟน. และ กฟภ.)

ระดบของสทธในการเขาถงขอมลของหนวยงานราชการ

ระดบของสทธในการเขาถงขอมลของผรวบรวมโหลด

ระดบของสทธในการใชและเผยแพรขอมลของผรวบรวมโหลด

ระดบของสทธในการเขาถงขอมลของบคคลท 3 (Third Party)

ระดบของสทธในการใชประโยชนจากขอมลโดยภาครฐและเอกชน

สทธของผใชไฟฟาในการอนญาตหรอไมอนญาตใหใคร หรอหนวยงานใด ทงภาครฐและเอกชน เขาถง ใชงาน และเปดเผยขอมล

สถานทในการจดเกบขอมล โดยเฉพาะกรณผรวบรวมโหลดทมการด าเนนการผานระบบคลาวด (Cloud) ซงอาจมการน าขอมลทส าคญเหลานไปเกบไวในเซฟเวอรของเอกชนในตางประเทศได ซงอาจท าใหการรกษาความลบและความปลอดภยของขอมลผใชไฟฟาจ านวนมากในประเทศอยในความเสยงทสงขน และอาจกระทบกบความมนคงได

ความสอดคลองกบมาตรฐานของกฎหมายสากล เพอใหการด าเนนการไมเกดอปสรรคกบผใชไฟฟาทเปนกจการหรอองคกรขามชาต และไมปดกนพรมแดนในการท าการตอบสนองดานโหลดในระหวางประชาคมอาเซยนดวยกน

กฎระเบยบการเปดเผยขอมล/ความปลอดภยของขอมลจะตองมความชดเจน ทนสมย เปนสากล และเปนธรรมกบผใชไฟฟา เนองจากหากผใชไฟฟาเปนกงวลและเหนวาการเขารวมการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดจะ



หนา 4-26

ท าใหเกดความเสยงกบความเปนสวนตว หรอความลบทางธรกจ อาจจะท าใหเกดแรงตานหรอขาดการสนบสนนทจ าเปนในการด าเนนงานใหเกดความส าเรจได

12. พฒนากฎระเบยบการตรวจวดและพสจนผล (M&V)

การประเมนคาก าลงไฟฟา (กโลวตต) หรอพลงงานไฟฟา (กโลวตต-ชวโมง) ทไดจากการด าเนนการตอบสนองดานโหลด ซงจ าเปนในการซอขายและค านวณการจายสงจงใจ (Incentive) นน มความแตกตางจากการวดคาก าลงไฟฟาและพลงงานไฟฟาทไดจากการผลตไฟฟาของโรงไฟฟาโดยทวไป

ก าลงไฟฟาทไดจากการตอบสนองดานโหลดจะเปนคาของก าลงไฟฟาทลดลงเมอเทยบกบสภาวะปกต (Baseline) โดยการใชไฟฟาในสภาวะปกตนนอาจมความแตกตางกนไปไดตามปจจยตาง ๆ หลายประการ เชน วน เวลา ฤดกาล อณหภมเฉลยในวนทด าเนนการ ประเภทของผใชไฟฟา ประเภทของธรกจ ระดบในการผลตของผใชไฟฟา การ Gaming ของผเขารวมการตอบสนองดานโหลด ฯลฯ ดงนน จงจ าเปนตองมการจดท า Baseline ของผใชไฟฟาทเขารวมโครงการการตอบสนองดานโหลดแตละรายขน โดยการค านวณ Baseline นนเปนเรองส าคญซงจะตองเปนทยอมรบกนระหวางผซอและผขายการตอบสนองดานโหลด โดยจะตองท าตามมาตรฐานดานการตรวจวดและพสจนผล (M&V) ทมความชดเจน

กฎระเบยบและมาตรฐานทตราขนตองมความสอดคลองกบมาตรฐานในระดบสากล เชน การด าเนนการทแนะน าโดย North American Energy Standards Board (NAESB) ซงไดรบมอบหมายจาก Federal Energy Regulatory Commission (FERC) ของสหรฐอเมรกาใหจดท ามาตรฐานดานการตรวจวดและพสจนผล (M&V Standards) ขน การออกกฎระเบยบใหมการตรวจวดและพสจนผลของการด าเนนการตอบสนองดานโหลดใหเปนไปตามมาตรฐานนน จะท าใหการซอขายการตอบสนองดานโหลดระหวางตลาดพลงไฟฟา ผรวบรวมโหลด และผใชไฟฟาตาง ๆ เกดขนไดอยางเปนธรรมและเปนทยอมรบ

ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.) จะตองเปนหนวยงานหลกทจะคอยดแลและปรบปรงกฎระเบยบทางดานการตรวจวดและพสจนผลการด าเนนการตอบสนองดานโหลดน เนองจากการตรวจวดและพสจนผลของการตอบสนองดานโหลด มความซบซอนและยงไดรบการพฒนาอยางตอเน อง การศกษาเพอปรบปรงกฎระเบยบจะตองพจารณาวธการตรวจสอบและตดตามผลการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด (Baseline M&V) ในรายละเอยด ทมความเหมาะสมกบกลมผใชไฟฟาในแตละประเภท รวมถงจะตองมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย และตองมการปองกนการ Gaming ของผเขารวมโปรแกรมการตอบสนองดานโหลด นอกจากน จ าเปนตองมการก าหนดแนวทางการเกบขอมลการใชพลงงานพนฐานของผใชไฟฟาประเภทตาง ๆ อยางตอเนองถกตองเหมาะสมตามมาตรฐานดานการตรวจวดและพสจนผล และมการตดตาม ตรวจสอบ วเคราะหผลการใชมาตรฐานและกฎระเบยบดงกลาวอยางตอเนอง เพอใชในการศกษาและปรบปรงกฎเกณฑและมาตรฐานใหมความแมนย า เปนธรรม สามารถหลกเลยงขอขดแยงระหวางผซอ/ผขาย และมความสอดคลองกบมาตรฐานสากล

13. พฒนาปรบปรงกฎระเบยบดานโครงสรางราคาคาไฟฟาและความเปนธรรมตอผใชไฟฟา

ในปจจบนประเทศไทยมโครงสรางกจการไฟฟาแบบ Single Buyer Model และมลกษณะโครงสรางคาไฟฟาทเรยกเกบในปจจบนดงแสดงในรปดานลาง



หนา 4-27

รปท 4-9 รปแสดงลกษณะโครงสรางคาไฟฟาทเรยกเกบในปจจบน

การออกแบบสงจงใจ (Incentive Design) ในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดนนจ าเปนตองพจารณาถงการลงทนและผลประโยชนทเกดขน จากโครงสรางตนทนกจการไฟฟาของประเทศไทยในปจจบนสามารถน ามาสกรอบแนวคดในการพจารณาโครงสรางคาใชจาย (Cost Structure) ทเพมเตมจากการด าเนนการมาตรการการตอบสนองดานโหลด และคาตอบแทนในการจงใจใหเขารวม ( Incentive or Compensate Cost) โดยควรมการพจารณาในสวนตาง ๆ ดงน

ตนทนคาใชจายทเปนเงนลงทนหรอคาใชจายคงท (Investment Cost หรอ Fixed Cost)

ตนทนคาใชจายทเปนคาด าเนนการ (Operation Cost) ของแตละหนวยงาน และผมสวนไดสวนเสยทางธรกจทเกยวของ

ตนทนทเปนคาตอบแทนในการจงใจใหเขารวมหรอคาตอบแทนตอผลกระทบทางสงคมหรอโอกาสทสญเสย (Opportunities Loss) ของกลมผใชไฟฟา

ในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดใหเกดผลอยางเปนรปธรรมนนจะท าใหเกดผลประโยชนในรปของการลดการสรางโรงไฟฟาและสายสงตาง ๆ ลดการเดน Peaking Plant ทมคาใชจายในการเดนเครองและคาเชอเพลงสง รวมทงลดการซอไฟฟาจากตางประเทศในสวนทมราคาสง โดยผลประโยชนทเกดขนจากการด าเนนการตอบสนองดานโหลดจะถกพจารณาในรปของคาใชจายทหลกเลยงได (Avoided Cost) เมอพจารณารวมตนทนและคาใชจายและผลประโยชนในเชงคาใชจายทหลกเลยงไดตาง ๆ เขาดวยกนแลวสามารถแสดงลกษณะโครงสรางตนทนการผลตไฟฟาทเปลยนแปลงเมอมการด าเนนการตอบสนองดานโหลดดงแสดงในรปดานลาง



หนา 4-28

รปท 4-10 ลกษณะโครงสรางตนทนการผลตไฟฟาทเปลยนแปลงเมอมการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด

ส านกนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) และส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.) จะเปนหนวยงานส าคญทจะตองท าการศกษาและปรบปรงกฎระเบยบดานโครงสรางราคาคาไฟฟาและความเปนธรรมตอผใชไฟฟา รวมทงการศกษาในรายละเอยดเรองกลไกราคาการตอบสนองดานโหลด (Demand Response Pricing) และผลกระทบตอโครงสรางคาไฟฟาในปจจบน รวมทงปญหาอปสรรคเชงนโยบาย และแนวทางแกไขปญหา เพอรองรบการพจารณารวมตนทนและคาใชจายและผลประโยชนในเชงคาใชจายทหลกเลยงไดตาง ๆ จากการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดเขาไปในโครงสรางคาไฟฟาใหมทจะปรบปรง เพอใหการด าเนนการตอบสนองดานโหลด รวมทงการซอขาย Capacity จาก Demand Response Resources สมยใหมทเกดขนจากการพฒนาระบบสมารทกรดจากแหลงพลงงานทอยอยางกระจายตว (Distributed Energy Resources: DER) ตาง ๆ (ซงรวมถงเครองก าเนดไฟฟาส ารอง ระบบกกเกบพลงงาน ระบบไมโครกรด) ไดรบผลตอบแทนในการด าเนนการอยางเหมาะสม เพอสะทอนตนทนและผลประโยชนทเกดขนอยางแทจรง ซงจะท าใหเกดความเปนธรรมกบผบรโภคและเกดการแขงขนกนของ Capacity Resources ตาง ๆ อยางโปรงใสและมประสทธภาพ ไมเกดเปนภาระแกผบรโภคกลมใดกลมหนงหรอเกดสภาวะการ Cross Subsidy ขน



หนา 4-29

4.3 โครงการน ารองระบบบรหารจดการพลงงานในชมชน อาคารและโรงงาน ซงตอเชอมกบระบบสมารทกรด (MEA-01)

วตถประสงค เพอสนบสนนการใชงานระบบบรหารจดการพลงงานในชมชน (Community Energy Management System: CEMS) ในอาคารพาณชย (Building Energy Managemet System: BEMS) และในโรงงานอตสาหกรรม (Factory Management System: FEMS) ส าหรบการรองรบการตอบสนองดานโหลดแบบอตโนมตหรอกงอตโนมตในอนาคต

ผลลพธ ผลการทดสอบจ าลองด าเนนการตอบสนองดานโหลดในอาคารพาณชยและโรงงานอตสาหกรรมเมอไดรบการรองขอจากผบรหารจดการโครงขายไฟฟา เชน จ านวนก าลงไฟฟาทสามารถลดลงไดในแตละชวงเวลา ผลกระทบตอผใชงานภายในอาคารหรอโรงงาน เปนตน

หนวยงานรบผดชอบหลก การไฟฟานครหลวง (กฟน.)

หนวยงานทเกยวของ -




โครงการน ารองระบบบรหารจดการพลงงานในชมชน อาคารและโรงงาน ซงตอเชอมกบระบบสมารทกรด มวตถประสงคเพอทดสอบการใชเทคโนโลยระบบบรหารจดการพลงงานเพอรองรบการตอบสนองดานโหลดในพนทหนง ๆ แบบกงอตโนมตหรออตโนมต โดยระบบบรหารจดการพลงงานจะสามารถบรหารการผลตไฟฟาแบบกระจายตว (Distributed Generation) เชน ระบบผลตไฟฟาพลงงานแสงอาทตยแบบตดตงบนหลงคา ไดอยางมประสทธภาพมากขน นอกจากน ระบบบรหารจดการพลงงานยงสามารถตดตาม ควบคมและการบรหารจดการการใชไฟฟาของอาคารหรอกลมอาคาร และสามารถจ าลองรปแบบธรกจการตอบสนองดานโหลดซงมผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) เปนสวนหนงไดอกดวย

ภายใตโครงการน ารองน การไฟฟานครหลวง (กฟน.) จะรวมกบอาคารและโรงานอตสาหกรรมในการตดตงระบบบรหารจดการพลงงานซงมขดความสามารถในการรองรบการสอสารแลกเปลยนขอมลกบผบรหารจดการระบบโครงขายไฟฟาหลก เพอการด าเนนการตอบสนองดานโหลดประเภทกงอตโนมตและอตโนมต

ระบบบรหารจดการในอาคาร (Building Energy Managemennt System: BEMS) จ านวน 2 ระบบ ในอาคารพาณชย 2 แหง

กลมเปาหมายหลกของโครงการนคอผชนะโครงการประกวดอาคารประหยดพลงงานของ กฟน. ซงไดรบการพจารณาวาเปนกลมทมศกยภาพสงในการด าเนนการตดตงระบบบรหารจดการพลงงานเพอเพมขดความสามารถในการด าเนนการตอบสนองดานโหลดแบบอตโนมตหรอกงอตโนมต



หนา 4-30

4.4 การจดตงศนยสงการการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (DRCC) (EGAT-01)

วตถประสงค เปนศนยกลางในการบรหารจดการการตอบสนองทางดานโหลด (Demand Side) ในภาพรวมของประเทศ ตามทศนยควบคมระบบก าลงไฟฟาแหงชาต (National Control Center: NCC) รองขอ โดยด าเนนการผานผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) ทเปนระบบจ าหนายในปจจบน และสามารถรองรบผรวบรวมโหลดทเปนเอกชนทจะเกดขนในภายหลง

ผลลพธ ศนยควบคมและสงการการตอบสนองดานโหลด (DRCC) ไดรบการจดตงขน และเชอมตอกบระบบ Server ของการไฟฟานครหลวง (กฟน.) การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) รวมถงการสงการตรงกบผใชไฟฟาตรงของ กฟผ.

การด าเนนการตอบสนองดานโหลดซงน าไปสการลดความตองการไฟฟาสงสดของประเทศ 350 เมกะวตตในป พ.ศ. 2563 และ 2564

หนวยงานรบผดชอบหลก การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)

หนวยงานทเกยวของ การไฟฟานครหลวง (กฟน.)





กฟผ. ไดจดตงศนยควบคมและสงการการตอบสนองทางดานโหลด (Demand Response Control Center: DRCC) เพอท าหนาทบรหารจดการ สงการ และตดตามการตอบสนองทางดานโหลดของประเทศ ซงตองมการจดเกบ บรหารและจดการขอมลจ านวนมาก และระบบตองมความมนคง ปลอดภย เชอถอไดสง ดงนน Server ของศนยสงการหลกจะตองมพนทในการจดเกบขอมลทเพยงพอเพอรองรบการจดเกบขอมลเปนจ านวนมาก มสวนประมวลผลทรวดเรวเพอตอบสนองตอการใชงานไดอยางทนทวงท และมการจดเกบส ารองขอมลเพอการสอบทานในภายหลง ทงน นอกจากศนยควบคมและสงการหลกแลว จะตองมศนยควบคมและสงการส ารองเพอใหระบบยงสามารถด าเนนการตอไปได หากศนยสงการหลกไมสามารถใชงานได ซง เปนไปตามมาตรฐานสากลเรอง Business Continuous Management นอกจากน จะตองมการเตรยมความพรอมส าหรบบคลากรทเกยวของ ทงบคลากรทท าหนาทบรหารจดการตอบสนองทางดานโหลดและบคลากรทจะพฒนาซอฟแวรทเกยวของใหตรงกบความตองการของ กฟผ. ในภายหนารายละเอยดงบประมาณดงปรากฏในตารางตอไปน



หนา 4-31

ล าดบ รายละเอยดและค าอธบาย คาใชจาย (ลานบาท)

1. Server ส าหรบศนยสงการหลก (4 ชด) ประกอบดวย Data Base Server 2 ชด เพอจดเกบขอมล และApplication Server 2 ชด เพอการบรหารจดการโหลดและประมวลผลขอมล

10

2. Server 2 ชด ส าหรบศนยสงการส ารอง เพอเพมความมนคงและความนาเชอถอไดของระบบ และเปนไปตามมาตรฐาน Business Continuous Management ประกอบดวย DataBase Server 1 ชด และ Application Server 1 ชด

5

3. อปกรณส าหรบแสดงผลขอมล และอปกรณทเกยวของตาง ๆ (Hardware and Monitor Display and Accessories)

10

4. ซอฟตแวรการจดเกบขอมล (Software for Database)

10

5. ซอฟตแวรในการบรหารจดการทางดานโหลดระหวาง DRCC กบ Load Aggregator (Software for DR Control Center and DR Load Aggregator)

30

6. ระบบปฎบตการส าหรบคอมพวเตอรและ Server (OS Software)

5

7. ซอฟแวรอนๆ ทจ าเปนและเกยวของ (Application Software)

5

8. คาจดหาสถานทและกอสรางสถานศนยควบคมและสงการ 15

9. คาฝกอบรมการใชงานและพฒนาโปรแกรมส าหรบ DRCC 10

10. คาสงจงใจส าหรบการตอบสนองดานโหลด 30

รวม 130



หนา 4-32

4.5 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร (PEA-01)

วตถประสงค เพอตอยอดการด าเนนการโครงการสาธตน ารองระบบโครงขายสมารทกรดตางๆ ซงไดรบการบรรจอยในแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดฯ ใหมการทดสอบมาตรการกลไกราคา สงจงใจ และการตอบสนองดานโหลด (Demand Response) รปแบบตางๆ ดวย เพอประโยชนในการวจยพฒนา การเรยนร ส าหรบการขยายผลตอไปในวงกวาง

ผลลพธ โครงสรางพนฐานของการด าเนนการตอบสนองดานโหลดของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ไดรบการจดเตรยมและพรอมใชงาน

การด าเนนการตอบสนองดานโหลดในสวนของ กฟภ. ซงสามารถลดความตองการไฟฟาสงสดได 250 เมกะวตต ซงสามารถชวยสนบสนนการลดความตองการไฟฟาสงสดรวมในประเทศได 350 เมกะวตต ในป พ.ศ. 2563 และ 2564

หนวยงานรบผดชอบหลก การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.)

หนวยงานทเกยวของ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)


งบประมาณ 497 ลานบาท (ประกอบดวยคาฮารดแวร 247 ลานบาท และคาสงจงใจส าหรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลด 250 ลานบาท) เปนการตอยอดจากงบประมาณเดมทไดรบการจดสรรแลวในโครงการพฒนาโครงขาย สมารทกรดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร จ านวน 1,069 ลานบาททผานการอนมตแลว


การพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร อยภายใตแผนงานตอบสนองดานโหลดและกลไกราคาเชงพาณชย (Demand Response) ของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ซงมเปาหมายเพอตอบสนองนโยบายภาครฐในการด าเนนการดานการตอบสนองดานโหลดแบบกงอตโนมต (Semi-Auto Demand Response) และอตโนมต (Auto Demand Response) เปนทคาดการณวาการด าเนนการดงกลาวจะสามารถลดความตองการไฟฟาสงสด (Peak Load) ท าใหลดการสรางโรงไฟฟา (Peaking Plant) ลงได ท าใหสามารถใชพลงงานไฟฟาไดอยางมประสทธภาพสงสด ตอบสนองตอความตองการของผใชไฟฟาไดมากขนและเพมความมนคงของระบบไฟฟาเมอเกดวกฤตการพลงงานได

กฟภ. ไดวางแผนด าเนนการตอบสนองดานโหลดและกลไกราคาเชงพาณชย (Demand Response) ภายใตโครงการตอยอดจากโครงการน ารองการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร ทสอดคลองกบแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยในระยะสน (พ.ศ. 2560 - 2564) โดยมสวนประกอบ ดงปรากฏในตารางตอไปน



หนา 4-33

รายละเอยด จ านวน วงเงน (ลานบาท)

1. DR Server/Software/Mobile Application 1 113

2. DLC & EMS

2.1 ตดตงระบบ Direct Load Control (DLC) 400 22

2.2 ตดตงระบบบรหารจดการพลงงานในบานเรอน (HEMS) 50 30

2.3 ตดตงระบบบรหารจดการพลงงานในอาคารพาณชย (BEMS) 10 82

รวม 247

ทงน DR Server หมายถง Load Aggregator Management System Level 1 (LAMS#1) ซงตองมความสามารถรองรบการด าเนนการดานการตอบสนองดานโหลด ทงแบบกงอตโนมตและแบบอตโนมต ซงสามารถรองรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลดตาง ๆ ดงตอไปน

โครงการตอยอดจากโครงการน ารองการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร (DLC, HEMS และ BEMS)

ผใชไฟฟาประเภทบานอยอาศยทตดตงมเตอรอจฉรยะ (Smart Meter) ในพนทเมองพทยา จ.ชลบร จ านวน 116,308 เครอง

ผใชไฟฟาประเภทธรกจ/อตสาหกรรม ทตดตงมเตอร AMR จ านวน 95,250 เครอง



หนา 4-34

4.6 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดและกลไกราคาในพนท กทม. และปรมณฑล (MEA-02)

วตถประสงค เพอจดเตรยมโครงสรางพนฐานทจ าเปนส าหรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลดในพนทกรงเทพมหานครและปรมณฑลซงอยภายใตการดแลของการไฟฟานครหลวง (กฟน.)

ผลลพธ ระบบสอสารสงการการตอบสนองดานโหลดของ กฟน. ไดรบการตดตงและใชงานรวมกบศนยสงการการตอบสนองดานโหลด (DRCC) ของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ได


หนวยงานทเกยวของ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)


งบประมาณ 181 ลานบาท (ประกอบดวยคาฮารดแวรและซอฟตแวร 81 ลานบาท และคาสงจงใจส าหรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลด 100 ลานบาท)


ภายใตโครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดและกลไกราคาในพนท กทม. และปรมณฑล จะมการด าเนนการตดตงระบบโครงสรางพนฐานเพอรองรบการด าเนนการตอบสนองดานโหลดในพนทของการไฟฟานครหลวง (กฟน.) โดยประกอบดวยรายละเอยดดงปรากฏในตารางตอไปน

สวนประกอบ งบประมาณ (ลานบาท)

1. คาตดตง DR Server ทศนยเขตของ กฟน. ศนยละ 1 ระบบ ประกอบดวย Load Aggregator Management System และซอฟตแวรอน ๆ ทจ าเปน Cloud Server ระบบสอสารและอปกรณประกอบระบบอน ๆ

65

2. การตดตง Gateway และอปกรณ DLC ส าหรบอาคารทไมมระบบ BEMS จ านวน 10 อาคาร กลมเปาหมาย: อาคารราชการ อาคารส านกงานเขต กฟน. ซงในเบองตนไดประเมนวาแตละอาคารจะประกอบดวย - Network Gateway 1 ชด - อปกรณ DLC 30 ชด - อปกรณตรวจวดการใชงานและอณหภม 30 ชด - การจดท า OpenADR Client Software ส าหรบ Gateway

6



หนา 4-35

สวนประกอบ งบประมาณ (ลานบาท)

3. คาเชอมตอกบระบบ MEA Smart Life Application 10

รวม 81

ในป พ.ศ. 2563 และ 2564 จะมการด าเนนการตอบสนองดานโหลดโดยการสงการรวมกบการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) เพอใหสามารถลดความตองการไฟฟาสงสดของประเทศได 350 เมกะวตต ซงในสวนของ กฟน. ภายใตโครงการนจะมเปาหมายการลดความตองการไฟฟาสงสด 100 เมกะวตต



หนา 5-1

บทท 5 เสาหลก 2: ระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน

วตถประสงคของเสาหลก 2: ระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน คอ การจดตงการจดตงระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน ใหสามารถใชงานสนบสนนการบรหารจดการระบบโครงขายไฟฟาได การศกษาพฒนาแบบจ าลองไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน ส าหรบระบบสงและจ าหนาย ระบบไมโครกรด ระบบบรหารจดการพลงงาน (BEMS/HEMS/FEMS) อกทงรวบรวมขอมลตางๆ ทเกยวของกบการท าการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน จากสถานตรวจวดทางอตนยมวทยาของหนวยงานตางๆ เพอน าไปใชในการพยากรณรวมกบแบบจ าลองไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน โดยผลการพยากรณตองมความถกตองแมนย าในระดบทตงเปาหมายเอาไว จากนนท าการสงผลการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนไปใหกบผบรหารระบบสงและจ าหนายซงไดแก กฟผ. กฟน. และ กฟน. เพอน าไปใชในการบรหารระบบสงและจ าหนายซงมการเชอมตอของโรงไฟฟาพลงงานทดแทนในระดบสง ไดอยางมเสถยรภาพ มประสทธภาพสง การสญเสยภายในระบบต า และมคาใชจายต า

รปท 5-1 สรปกจกรรมหลกภายใตเสาหลกท 2 ในภาพรวม โดยกระบวนการขบเคลอนส าหรบเสาหลกนซงประกอบไปดวยกลมกจกรรมดงตอไปน

การพฒนาระบบพยากรณ ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.) ศกษาโครงสรางของศนยพยากรณเพอระบแนวทางการจดตงหนวยงานดงกลาว (รายละเอยดดงปรากฏใน 5.1) ควบคไปกบการศกษาประเดนดานการท างานรวมกนได (Interoperability) ของระบบสมารทกรดซงมระบบพยากรณฯ เปนสวนประกอบ (รายละเอยดดงปรากฏใน 7.3)

การศกษาเทคโนโลย การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ด าเนนการศกษาแบบจ าลองการพยากรณเพอระบวาแบบจ าลองใดมความเหมาะสมกบการใชงานในประเทศไทยมากทสด (รายละเอยดดงปรากฏใน 5.2)

การน ารองเทคโนโลย การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ด าเนนการทดสอบแบบจ าลองทไดรบการคดเลอกในบางพนท โดยการเปรยบเทยบผลการพยากรณ กบไฟฟาทผลตไดจรงในโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยน (รายละเอยดดงปรากฏใน 5.3)

โดยจากการด าเนนการน ารองเทคโนโลยของ กฟผ. จะท าใหมระบบการพยากรณเกดขนในบางพนทของประเทศไทยเมอสนป พ.ศ. 2563 ซงมความพรอมในการขยายผลความครอบคลมของระบบพยากรณดงกลาวไปยงพนทอน ๆ ของประเทศ



หนา 5-2

รปท 5-1 สรปกจกรรมหลกตาง ๆ ภายใตเสาหลกท 2

รายละเอยดของกจกรรมตาง ๆ ภายใตเสาหลกท 2 ของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน พรอมหนวยงานหลก กรอบงบประมาณและกรอบเวลาการด าเนนการดงสรปตารางท 5-1



หนา 5-3

ตารางท 5-1 สรปกจกรรมภายใตเสาหลกท 2 ของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน พรอมหนวยงานหลก กรอบงบประมาณและกรอบเวลาการด าเนนการ


กรอบเวลา 2560 2561 2562 2563 2564

ERC-03 การพฒนาโครงสรางหนวยงานและการด าเนนการของศนยพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน

สกพ. 10 10

EGAT-02 การศกษาความเหมาะสมและการปรบใชเทคโนโลยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน

กฟผ. 24 10 8 6

EGAT-03 การทดสอบน ารองเทคโนโลยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน

กฟผ. 15 10 5

รวม 49 10 10 18 11 0



หนา 5-4

5.1 การพฒนาโครงสรางหนวยงานและการด าเนนการของศนยพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน (ERC-03)

วตถประสงค เพอหาแนวทางการทชดเจนของการจดตงศนยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนในประเทศไทย

ผลลพธ แผนการด าเนนการจดตงระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน ซงมความชดเจนในเรองโครงสรางการด าเนนงานของระบบพยากรณฯ


หนวยงานหลกทเกยวของ ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.)




กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน (พพ.)

กรมอตนยมวทยา

กรมชลประทาน

สถาบนสารสนเทศทรพยากรน าและการเกษตร (สสนก.)




ปจจบนประเทศไทยมโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนในสดสวนทมากขน โดยโรงไฟฟาบางชนดจะมก าลงการผลตทแปรผนตามสภาพอากาศ ณ ขณะนน ๆ เชน ความเรวลม ความเขมรงสแสงอาทตย เป นตน ซงเรยกวาพลงงานหมนเวยนทมความผนผวน (Variable Renewable Energy: VRE) การทม VRE เขามาเชอมตอกบระบบไฟฟามากขนสงผลใหเกดความไมแนนอนในภาคการผลตไฟฟามากขน ดงนน จงจ าเปนทจะตองมการน าระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนมาใชงานในระบบไฟฟา ซงจะท าใหทราบถงแนวโนมก าลงการผลตของโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนในชวงเวลาตาง ๆ

ในการพฒนาแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทย ไดมการจดตงคณะท างานเฉพาะกจ กลมงานการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนประเภทลมและแสงอาทตย (Wind & Solar Power Forecast) ขน โดยคณะท างานชดดงกลาวไดเหนชอบและเสนอแนะใหมการจดตงศนยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยนขน ซงแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายไฟฟาสมารทกรด พ.ศ. 2558 – 2579 ไดก าหนดใหส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.) เปนผศกษาแนวทางการจดตงศนยพยากรณฯ อยางไร



หนา 5-5

กตามนน โครงสรางของศนยพยากรณฯ หนวยงานและบคลากรซงจะเปนผปฏบตการในศนยพยากรณฯ ยงเปนประเดนทจะตองศกษาและหารอกนตอไปในอนาคต ซงจะตองเปนหนงในประเดนภายใตการศกษารปแบบทางธรกจ

โดยในการศกษารปแบบทางธรกจของศนยการพยากรณฯ นน สามารถอางองรปแบบทางธรกจทมใชในตางประเทศเชงพาณชยเปนจดตงตนได การศกษาควรจะเนนการท าใหศนยหรอระบบพยากรณนนสามารถใชงานไดในเชงพาณชยโดยทมตองอาศยงบประมาณจากทางภาครฐในการด าเนนการในระยะยาว อยางไรกตาม หากไมสามารถด าเนนการได กอาจจะศกษาโครงสรางของศนยการพยากรณทเหมาะสม หนวยงานทรบผดชอบ และแนวทางการจดสรรงบประมาณส าหรบการปฏบตงานของศนยการพยากรณฯ

ตวอยางของประเดนทควรพจารณาภายใตกจกรรมน เชน ศนยการพยากรณควรเปนการด าเนนงานของภาครฐและ/หรอเอกชน ประเภทของหนวยงาน (กอง ทบวง กรม ส านกงาน องคกรมหาชน ฯลฯ) อ านาจ หนาท/บทบาท ภาระรบผดชอบ ทมาและจ านวนงบประมาณ บคลากรทจ าเปน กรอบเวลาในการจดตงด าเนนการ เปนตน



หนา 5-6

5.2 การศกษาความเหมาะสมและการปรบใชเทคโนโลยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน (EGAT-02)

วตถประสงค เพอศกษาและคดเลอกแบบจ าลองการพยากรณไฟฟาจากโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนประเภทลม แสงอาทตยและแบบจ าลองการพยากรณความตองการใชไฟฟาจากตางประเทศทเหมาะสมกบประเทศไทย และเพอศกษาและออกแบบแนวทางการน าผลการพยากรณฯ ไปใชงาน เพอใหการบรหารระบบโครงขายไฟฟามความยดหยนมากขน

ผลลพธ ผลการเปรยบเทยบแบบจ าลองการพยากรณตาง ๆ ซงสามารถระบไดวาแบบจ าลองใดมความเหมาะสมมากสดส าหรบการใชงานในประเทศไทย

แนวทางการน าผลการพยากรณไปใชงานในการสงการควบคมระบบโครงขายไฟฟา

หนวยงานรบผดชอบหลก การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)

หนวยงานหลกทเกยวของ -




การศกษาและคดเลอกแบบจ าลองการพยากรณไฟฟาจากโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนประเภทลม แสงอาทตยและแบบจ าลองการพยากรณความตองการใชไฟฟาจากตางประเทศ ศกษาโดยนกวจยหรอผช านาญการเพอวเคราะหขอมล วางโครงสรางขอมลแบบจ าลอง รวมถงใหขอเสนอแนะในการจดท าขอมล ในการศกษาแบบจ าลองฯ จ าเปนตองใชระบบคอมพวเตอรส าหรบประมวลผลแบบจ าลองฯและระบบสอสารขอมลส าหรบเชอมโยงขอมลพยากรณสภาพอากาศจากตางประเทศ หนวยงานวางแผนปฏบตการผลตไฟฟา และศนยควบคมสงการ รวมถงการจดซอขอมลพยากรณอากาศจากตางประเทศ นอกจากน เพอเปนการเตรยมความพรอมส าหรบบคลากรทเกยวของ จงได มการสงผปฏบตงานไปศกษาตอในดานการพยากรณฯ ทตางประเทศ พรอมทงสงเขารวมอบรมสมมนาในงานตางๆ

ส าหรบรายละเอยดงบประมาณของโครงการนดงปรากฏในตารางตอไปน


1. การจดจางนกวจย/การจดหาซอฟตแวร จดจางนกวจย เชน อาจารยจากมหาวทยาลย เพอวเคราะหขอมล การวางโครงสรางของขอมล และแกปญหา พรอมขอเสนอแนะ รวมทงถายทอดและอบรมใหแก ผปฎบตงานตอไป

10



หนา 5-7


2. ระบบคอมพวเตอรส าหรบประมวลผลแบบจ าลองและระบบสอสารขอมลส าหรบเชอมโยงขอมลกบระบบอตนยมวทยาและศนยควบคมสงการ ตดตงระบบคอมพวเตอรเพอใชส าหรบ วเคราะห จดเกบขอมล และสง เพอเชอมโยงกบศนยควบคมสงการ

3

3. ขอมลพยากรณอากาศ การจดซอขอมลดานการพยากรณอากาศจากตางประเทศ

1

4. การศกษาวจย ในการน าการพยากรณฯไปใชในพนทศกษา ซงน าไปใชควบคมสงการผลตไฟฟาในพนทศกษา โดยคณะอาจารยจากมหาวทยาลย เพอจดจางผเชยวชาญ ส าหรบวเคราะหผลการพยากรณ รวมทงใหขอเสนอแนะ ในการจดท าขอมล

5

5. คาใชจายอนๆ (สงผปฏบตงานศกษาตอดานการพยากรณฯ ตางประเทศ รวมทงเขารวมสมมนาในงานตางๆทเกยวของ)

5

รวม 24



หนา 5-8

5.3 การทดสอบแบบจ าลองการพยากรณในพนทน ารองตาง ๆ (EGAT-03)

วตถประสงค เพอน าแบบจ าลองการพยากรณไฟฟาจากโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนประเภทลมและแสงอาทตยจากตางประเทศ ทไดรบการคดเลอกมาท าการทดสอบเทยบกบการผลตไฟฟาทเกดขนจรงจากโรงไฟฟาพลงงานหมนเวยนประเภทลมและแสงอาทตย ทมสญญากบ กฟผ. ในพนทจรง บรเวณภาคเหนอ และ/หรอ ภาคกลางและ/หรอ ตะวนออกเฉยงเหนอ และ/หรอ ภาคใต เพอท าการประเมนปรบปรงประสทธภาพและสมรรถนะของแบบจ าลองการพยากรณฯ และการบรหารจดการระบบสงใหมเสถยรภาพมากยงขนในอนาคต

ผลลพธ ระบบพยากรณไดรบการตดตงและทดสอบในพนท

หนวยงานรบผดชอบหลก

หนวยงานหลกทเกยวของ




การทดสอบแบบจ าลองการพยากรณไฟฟาในพนทน ารองของ กฟผ. ทดสอบโดยนกวจยหรอผช านาญการโดยน าแบบจ าลองจากตางประเทศทไดท าการศกษาคดเลอกมาท าการพยากรณการผลตไฟฟาเทยบกบการผลตไฟฟาจาก โรงไฟฟาประเภทลมและแสงอาทตยทเกดขนจรง เพอหาความถกตอง ความแมนย า และความมประสทธภาพของแบบจ าลอง รวมทงปรบแก เพอใหระบบพยากรณมเสถยรภาพและมประสทธภาพมากทสด ในการวเคราะหถงประสทธภาพและสมรรถนะของแบบจ าลองการพยากรณฯ นน ตองใชระบบคอมพวเตอรส าหรบประมวลผลแบบจ าลองและระบบสอสารขอมลส าหรบเชอมโยงขอมลขอมลพยากรณสภาพอากาศจากตางประเทศและศนยควบคมสงการผลตไฟฟาในพนทน ารอง


1. คานกวจยและระบบคอมพวเตอรส าหรบประมวลผลแบบจ าลองและระบบสอสารขอมลส าหรบเชอมโยงขอมลพยากรณสภาพอากาศจากตางประเทศและศนยควบคมสงการผลตไฟฟาในพนทน ารอง เพอท าการทดสอบประสทธภาพแบบจ าลองทไดจากการศกษาเทยบกบการผลตไฟฟาทเกดขนจรง โดยมการเชอมโยงมาทศนยควบคมสงการผลตไฟฟาในพนทน ารอง

10

2. คาขอมลพยากรณอากาศจากตางประเทศ เพอใชฐานขอมลพยากรณสภาพอากาศเพอใหแบบจ าลองใชในการพยากรณ การผลตไฟฟาของโรงไฟฟาพลงงานลมและแสงอาทตย

5

รวม 15



หนา 6-1

บทท 6 เสาหลก 3: ระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงาน

วตถประสงคของเสาหลก 3: ระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงาน คอ การพฒนาระบบไมโครกรดและระบบกกเกบพลงงานใหสามารถท างานรวมกบระบบโครงขายสมารทกรด ไดอยางมประสทธภาพและเสถยรภาพ พรอมน าไปใชงานรวมกบระบบโครงขายสมารทกรด โดยระบบไมโครกรดจะท าหนาทเสมอนระบบโครงขายสมารทกรดขนาดเลกซงประกอบดวยสวนผลตไฟฟา สวนผใชไฟฟา สวนระบบกกเกบพลงงาน สวนเชอมตอกบภายนอก และสวนควบคม ซงท าใหสามารถจายไฟฟาใหแกผใชไฟฟาทมความส าคญสงไดอยางตอเนองโดยไมเกดไฟฟาดบ ถงแมวากรดภายนอกจะเกดไฟฟาดบกตาม โดยขณะทกรดภายนอกมปญหาระบบไมโครกรดจะท าการแยกโดดออกมาจนกวากรดภายนอกจะกลบมาปกตไมโครกรดจะท าการกลบมาเชอมตออกครง นอกจากนนยงมการสอสารกนระหวางองคประกอบตาง ๆ ของระบบไมโครกรด ซงท าใหระบบไมโครกรดสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพและเสถยรภาพ อกทงยงสามารถสนบสนนกรดภายนอกโดยท าการจายและรบก าลงไฟฟาจรงหรอเสมอน (PQ) เพอท าการสนบสนนกรดภายนอกใหท างานไดมประสทธภาพและเสถยรภาพยงขน

รปท 6-1 สรปกจกรรมหลกภายใตเสาหลกท 1 โดยการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดภายใต เสาหลกท 3 ประกอบดวยกลมกจกรรมดงตอไปน

การพฒนาน ารอง ปจจบนไดมการด าเนนโครงการพฒนาโครงขายสมารทกรดท อ าเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) (รายละเอยดดงปรากฏใน 2.3) และโครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ. แมสะเรยง จ.แมฮองสอนการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ส าหรบในสวนของส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) กไดมการด าเนนโครงการออกแบบเมองอจฉรยะ (รายละเอยดดงปรากฏใน 2.1) และการก าหนดนโยบาย SPP Hybrid

การเตรยมการใชงาน สนพ. ศกษารปแบบทางธรกจของระบบไมโครกรด โดยเฉพาะความเปนไปไดในการรวมทนระหวางภาครฐและภาคเอกชน (รายละเอยดดงปรากฏใน 6.1) ควบคกบการศกษาประเดนความสามารรถในการท างานรวมกนไดของส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (รายละเอยดดงปรากฏใน 7.3)

การวจยและพฒนาระบบกกเกบพลงงาน ปจจบน สนพ. ไดด าเนนโครงการศกษาวจยระบบกกเกบพลงงานรวมกบ สวทช. (รายละเอยดดงปรากฏใน 2.1)

โครงการน ารองสมารทกรด ภายใตแผนการขบเคลอนฯ จะมการพฒนาระบบสมารทกรดขนใน 3 พนท ประกอบดวย ไมโครกรดในพนท อ.เบตง จ.ยะลา ของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) (รายละเอยดดงปรากฏใน 6.2) โครงการระบบ ไมโครกรดในพนทการไฟฟานครหลวง (กฟน.) (รายละเอยดดงปรากฏใน 6.4) และโครงการน ารองระบบไมโครกรดในจงหวดแมฮองสอน ซงประกอบดวยโครงการไมโครกรดของ กฟภ. ณ อ.แมสะเรยง (รายละเอยดดงปรากฏใน 6.3) ซงภายใตแผนการขบเคลอนจะมการตดตงระบบกกเกบพลงงานน าแบบสบกลบเพอเพมขดความสามารถในการบรหารจดการไฟฟาในระบบ และโครงการน ารองระบบสมารทกรดของ กฟผ. ณ อ.เมอง (รายละเอยดดงปรากฏใน 2.3) นอกจากน ปจจบน ปตท. ไดด าเนนโครงการพฒนาเมองอจฉรยะทสมพนธกบระบบคมนาคมทางราง พลงงาน และสงแวดลอม ซงมการศกษาความเปนไปไดในการพฒนาเมองอจฉรยะทมระบบไมโครกรดเปนสวนประกอบใน 8 พนท ดงนน จงเปนทคาดการณวา ณ ป พ.ศ. 2564 จะเกดระบบไมโครกรดขนในประเทศไทยทงจากโครงการทอยภายใตแผนการขบเคลอนและอยนอกแผนการขบเคลอนประมาณ 3 – 5 โครงการ



หนา 6-2

รปท 6-1 สรปแผนการขบเคลอนในเสาหลกท 3

นอกจากน ในปจจบนไดมแผนทน าทางยานยนตไฟฟาของประเทศไทย ซงมความเกยวของเชอมโยงกบ เสาหลกท 3 โดยไดมการแบงแผนดงกลาวออกเปน 3 ระยะ ดงแสดงในรปท 6-1

รายละเอยดของกจกรรมตาง ๆ ทงหมดภายใตเสาหลกท 3 ของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน พรอมหนวยงานหลก กรอบงบประมาณและกรอบเวลาการด าเนนการดงสรปตารางท 6-1



หนา 6-3

ตารางท 6-1 สรปกจกรรมภายใตเสาหลกท 3 ของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน พรอมหนวยงานหลก กรอบงบประมาณและกรอบเวลาการด าเนนการ


กรอบเวลา 2560 2561 2562 2563 2564

EPPO-05 การพฒนารปแบบธรกจระบบไมโครกรด พรอมศกษาความเปนไปไดในการรวมทนภาครฐ/ภาคเอกชน

สนพ 15 15

PEA-02 โครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.เบตง จ.ยะลา

กฟภ. 358 158 120 80

PEA-03 การตดตงระบบกกเกบพลงงาน สวนตอยอดโครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน

กฟภ. 163 50 63 50

MEA-03 โครงการน ารองระบบไมโครกรดของ กฟน. กฟน. 110 50 30 30 รวม 646 15 158 220 173 80



หนา 6-4

6.1 การพฒนารปแบบธรกจระบบไมโครกรด พรอมศกษาความเปนไปไดในการรวมทนภาครฐ/ภาคเอกชน (EPPO-05)

วตถประสงค เพอใหทราบแนวทางการพฒนารปแบบธรกจ (Business Model) ทชดเจนของระบบไมโครกรดซงมความเหมาะสมกบประเทศไทย โดยเฉพาะแนวทางการรวมทนระหวางภาครฐและภาคเอกชน

ผลลพธ รปแบบทางธรกจของระบบไมโครกรดซงมความเหมาะสมกบบรบทของประเทศไทย เพอเปนแนวทางในการท าวจยและพฒนา ท าโครงการน ารอง และการประกอบธรกจในเชงพาณชยทเกยวของกบระบบไมโครกรดตอไปในอนาคต

หนวยงานรบผดชอบหลก ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.)

หนวยงานหลกทเกยวของ ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ..)





สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย/หอการคาไทยและสภาหอการคาแหงประเทศไทย

สถาบนการศกษา/สถาบนวจย




เนองจากการพฒนาระบบสมารทกรดของประเทศไทยนนจะเปนไปโดยการพฒนาระบบไมโครกรดขนทละพนท เปนระบบไฟฟาอจฉรยะทมความทนสมยขนาดเลก โดยระบบไมโคกรดหนง ๆ จะประกอบดวยเทคโนโลยดานสมารทกรดหลายชนดมาท างานรวมกนเสมอนประหนงเปนระบบเดยวกน ในอนาคต เมอมจ านวนระบบไมโครกรดมากขนและระบบไมโครกรดแตละระบบมการแลกเปลยนสอสารขอมลระหวางกน หรอระหวางระบบไมโครกรดกบศนยควบคมสวนกลางของหนวยงานดานการไฟฟา จะท าใหระบบโครงขายไฟฟาหลกมความทนสมยและชาญฉลาดตามไปดวย ดงนน ระบบไมโครกรดจงเปนหวขอทมความส าคญทจะตองไดรบการด าเนนการอยางเหมาะสม ซงการด าเนนงานนนไมควรจะตองเปนภาระหนาทของภาครฐ หรอหนวยงานดานการไฟฟาเทานน แตควรจะเปดโอกาสใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในระดบหนงในการพฒนาระบบไมโครกรดใหเกดผลอยางเปนรปธรรม

ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองศกษารปแบบทางธรกจทเปนไปไดของระบบไมโครกรดภายใตบรบทของระบบสมารทกรดใหมความชดเจน โดยอาจจะอาศยการศกษาการด าเนนงานตาง ๆ ทมอยแลวในตางประเทศ จะตองมการสรปรปแบบทางธรกจในลกษณะตาง ๆ ทเปนไปไดทงหมดขนมากอน จากนนจงวเคราะหจดล าดบความเหมาะสมและ



หนา 6-5

ความเขากนได (Applicable) ของรปแบบทางธรกจนน ๆ ภายใตบรบทของประเทศไทย หลงจากนนจงเขาสกระบวนการศกษาเชงลกในรายละเอยด โดยจ าเปนตองมวเคราะหผลดผลเสยของรปแบบตาง ๆ รวมถงผลทจะเกดขนกบผมสวนไดสวนเสยเมอน ารปแบบทางธรกจดงกลาวมาใชงาน มลคาการลงทนและมลคาทางธรกจทเปนไปไดในอนาคต แลวจงวเคราะหการประยกตปรบเปลยนในรายละเอยดเพอทจะน ารปแบบดงกลาวมาใชในของประเทศไทย



หนา 6-6

6.2 โครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.เบตง จ.ยะลา (PEA-02)

วตถประสงค เพอน ารองการใชงานระบบไมโครกรดเพอเพมความมนคงดานไฟฟา

ผลลพธ ระบบไมโครกรดในพนท อ. เบตง จ. ยะลา ไดรบการพฒนา ท าใหความมนคงของระบบไฟฟาในพนทดงกลาวเพมมากขน






โครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.เบตง จ.ยะลา อยภายใตแผนการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (Microgrid) ในพนทหางไกล โดยจะประกอบดวยตดตงระบบไมโครกรด ระบบกกเกบพลงงานชนดแบตเตอร พรอมทงระบบปองกนตางๆ ทงในระบบจ าหน ายและภายในสถานไฟฟา รวมถงระบบสอสารตางๆ วงเงนประมาณ 358 ลานบาท ปด าเนนการ พ.ศ. 2561 – 2563 รายละเอยดของโครงการดงปรากฏในตารางตอไปน

รายละเอยด จ านวน งบประมาณ (ลานบาท)

1. ตดตงระบบไมโครกรด 1 ระบบ 22

2. ตดตงระบบกกเกบพลงงานชนดแบตเตอร 1 ระบบ 296

3. ตดตงแหลงผลตไฟฟาจากพลงงานทดแทน 1 ระบบ 7

4. ตดตงสวตซและอปกรณควบคม ทดสอบระบบตดจายไฟอตโนมต Fault Location Isolation and Service Restoration: FLISR

1 ระบบ 3

5. ตดตงระบบปองกน 1 ระบบ 1

6. ตดตงระบบสอสาร 1 ระบบ 22

7. ระบบเชอมโยงขอมล 1 ระบบ 7

รวม 358



หนา 6-7

6.3 การตดตงระบบกกเกบพลงงาน สวนตอยอดโครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน (PEA-03)

วตถประสงค เพอเพมความสามารถในการบรหารจดการพลงงานไฟฟาในระบบไมโครกรดในพนท อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน โดยการตดตงระบบกกเกบพลงงานน าแบบสบกลบ (Pumped Hydro Energy Storage)

ผลลพธ ระบบกกเกบพลงงานน าแบบสบกลบไดรบการกอสรางและตดตงจนแลวเสรจพรอมใชงานรวมกบองคประกอบอน ๆ ของระบบไมโครกรด ท อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน


หนวยงานหลกทเกยวของ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)




การตดตงระบบกกเกบพลงงานน าแบบสบกลบ (Pumped Hydro Energy Storage) อยภายใตแผนงานในสวนงานปรบปรงระบบไมโครกรด อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน โดยจากการด าเนนการศกษาเบองตนของ กฟภ. พบวามอางเกบน าซงมศกยภาพสามารถรองรบการปรบปรงและตดตงระบบปมพลงน าแบบสบกลบ เพอใชเปนแหลงกกเกบพลงงานในพนทซงสามารถชวยใหการบรหารจดการไฟฟาภายในระบบไมโครกรดเปนไปไดโดยสะดวกมากขน ในชวงแรก (กรอบระยะเวลาภายใตแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน) ประกอบดวยด าเนนการตดตงระบบกกเกบพลงงานน าแบบสบกลบ 1 แหง



หนา 6-8

6.4 โครงการน ารองระบบไมโครกรดของ กฟน. (MEA-03)

วตถประสงค เพอศกษาและทดสอบการใชงานเทคโนโลยระบบไมโครกรดในบรบทของเมองและ/หรอพนทอตสาหกรรม

ผลลพธ ผลการศกษาเพอก าหนดพนททมความเหมาะสมในการน าระบบไมโครกรดมาใชงานในพนทการไฟฟานครหลวง (กฟน.)

ระบบไมโครกรดไดรบการตดตงและทดสอบในพนทของ กฟน.






โครงการน ารองระบบไมโครกรดของการไฟฟานครหลวง (กฟน.) ประกอบดวยสวนงาน 2 สวน ไดแก สวนงานการศกษา ซงมวตถประสงคในการก าหนดพนททมความเหมาะสมในการน าเทคโนโลยไมโครกรดมาใชงาน ซงจากการประเมนเบองตน กฟน. คาดวาการด าเนนงานพฒนาระบบไมโครกรดในพนทนคมอตสาหกรรมในพนทของ กฟน. นาจะมศกยภาพและเหมาะสมมากทสด

ส าหรบสวนงานทสองของโครงการนคอการพฒนาระบบไมโครกรดขนในพนททไดรบการก าหนดจากสวนงานการศกษาตามทไดกลาวมาในขางตน โดยงบประมาณส าหรบสวนงานนไดรบการประเมนในเบองตนไว 100 ลานบาท

กจกรรม/รายละเอยด งบประมาณ (ลานบาท)

1. การศกษาแนวทางการน าระบบไมโครกรดมาใชงานในพนทของ กฟน. 10 2. การด าเนนโครงการน ารองระบบไมโครกรดในพนท กฟน. 100

รวม 110



หนา 7-1

บทท 7 แผนอ านวยการสนบสนนการขบเคลอน

นอกเหนอไปจากกจกรรมภายใตเสาหลกทง 3 แลว เพอใหการด าเนนการขบเคลอนเปนไปอยางมประสทธภาพและสะดวกราบรน จงจ าเปนทจะตองมกจกรรมสวนอน ๆ ซงมไดอยภายใตเสาหลกใดเสาหลกหนงประกอบเปนสวนหนงของแผนการขบเคลอนฯ ดวย

รปท 7-1 สรปแผนการอ านวยการสนบสนน

แผนอ านวยการสนบสนนการขบเคลอนฯ ประกอบดวย 3 สวนหลก อนไดแก การบรหารการขบเคลอนฯ และการเตรยมโครงสรางพนฐานทจ าเปน การสงเสรมขดความสามารถในประเทศ และการสอสารท าความเขาใจกบผมสวนไดสวนเสยและบคคลทวไป รายละเอยดของแผนงานนดงปรากฏใน ตารางท 7-1



หนา 7-2

ตารางท 7-1 แผนอ านวยการสนบสนนการขบเคลอนฯ

อางอง โครงการ/กจกรรม หนวยงานหลก งบประมาณ (ลานบาท)

กรอบเวลา 2560 2561 2562 2563 2564

การบรหารการขบเคลอนฯ และการเตรยมโครงสรางพนฐาน EPPO-01 งบประมาณด าเนนการคณะอนกรรมการขบเคลอนฯ

(เพอบรหารการขบเคลอนฯ และการจดท าแผนการขบเคลอน ระยะปานกลาง)

สนพ 30 6 6 6 6 6

EPPO-02 การพฒนาระบบรกษาความมนคงความปลอดภยดานไซเบอร (Cybersecurity)

สนพ 18 12 6

ERC-01 การวจยและพฒนาดาน ICT และการท างานรวมกนได (Interoperability)

สกพ. 10 10

EPPO-03 การเตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนโครงการน ารองรวมทนภาครฐ ภาคเอกชน

สนพ 5 5

การสงเสรมขดความสามารถในประเทศ

EPPO-06 วจยและพฒนาเทคโนโลยสมารทกรด เพอทดแทนการน าเขาจากตางประเทศ

สนพ 250 50 50 50 50 50

EPPO-07 พฒนาขดความสามารถดานสมารทกรดของหนวยงาน/บคลากร ในประเทศ

สนพ 50 10 10 10 10 10

การสอสารท าความเขาใจกบผมสวนไดสวนเสยและบคคลทวไป

EPPO-08 กจกรรมสอสาร ท าความเขาใจ และรบฟงความคดเหนจาก ผมสวนไดสวนเสย ในการด าเนนการขบเคลอนดานสมารทกรด

สนพ 50 10 10 10 10 10

รวม 413 98 87 76 76 76



หนา 7-3

7.1 การด าเนนการของคณะอนกรรมการขบเคลอนฯ (EPPO-01)

วตถประสงค เพอใหคณะอนกรรมการขบเคลอนการพฒนาระบบสมารทกรดของประเทศไทยเปนคณะท างานสวนกลางในการประสานความรวมมอระหวางหนวยงานตาง ๆ

ผลลพธ คณะอนกรรมการขบเคลอนฯ มการด าเนนการอยางตอเนอง เพอท าหนาทก ากบ ประสานความรวมมอระหวางหนวยงานตาง ๆ

หนวยงานรบผดชอบหลก คณะอนกรรมการขบเคลอนฯ

หนวยงานหลกทเกยวของ กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.)

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.)


ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.)




ระยะเวลาด าเนนการ 5 ป (ตลอดแผนการขบเคลอนฯ)



เพอใหการด าเนนการดานสมารทกรดของประเทศไทยเปนไปในทศทางเดยวกนและมการประสานความรวมมอระหวางหนวยงานอยางมประสทธผล จงจ าเปนทจะตองมการคณะท างานขนมา โดยมวตถประสงคเพอหารอ แลกเปลยนขอมล พจารณาความรวมมอระหวางหนวยงาน และเพอบรหารจดการ/ก ากบการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดในภาพรวม รวมถงการประเมนผลอยางตอเนอง

โดยจากมตทประชมคณะอนกรรมการเพอศกษาแนวทางการพฒนาระบบโครงขายไฟฟาอจฉรยะ ครงท 1/2559 (ครงท 2) ไดเหนชอบในหลกการทจะปรบบทบาทของคณะอนกรรมการชดดงกลาวใหมบทบาทและหนาทในการขบเคลอนการพฒนาระบบสมารทกรดตอไป

นอกเหนอจากกจกรรมตาง ๆ เพอการขบเคลอนการด าเนนการดานสมารทกรดในระยะสน ตามทปรากฏในแผนการขบเคลอนฉบบน อกหนงปจจยทมความส าคญเพอการพฒนาดานสมารทกรดอยางยงยนและตอเนอง ดงนน จงจ าเปนทจะตองมการจดท ารางแผนการขบเคลอนฯ ในระยะปานกลางคขนานตอเนองกนไปดวย เพอใหเมอสนสดกรอบเวลาของแผนการขบเคลอนฯ ในระยะสน สามารถด าเนนกจกรรมในระยะปานกลางตอเนองไดในทนท



หนา 7-4

7.2 การพฒนาระบบรกษาความมนคงความปลอดภยดานไซเบอร (Cybersecurity) (EPPO-02)

วตถประสงค เพอใหการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยมความมนคงปลอดภยจากภยคกคามทางไซเบอรตาง ๆ

ผลลพธ มาตรฐานและแนวทางการพฒนาระบบรกษาความปลอดภยมนคงทางไซเบอร


หนวยงานหลกทเกยวของ กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม




ในการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดนน โครงสรางพนฐานทส าคญอยางหนงของระบบเทคโนโลยสารสนเทศคอการปองกนภยคกคามโครงขาย (Cyber Security) ทอาจจะเกดขนใหมตลอดเวลาตามความเจรญกาวหนาของเทคโนโลย ในสหรฐอเมรกาประเมนกนวามความพยายามในการโจมตทางไซเบอรกวา 30,000 ครงตอ Utility ตอเดอน ซงในการนผเชยวชาญจากทางรฐบาลและทางอตสาหกรรมไดรวมมอกนในการวางมาตรการทางดานความปลอดภยทาง ไซเบอรรวมทงเครองมอและขอแนะน าตางๆ ซงจะรวมถงความเขากนไดของอปกรณกบระบบตางๆ (Interoperability) ในโครงขายสมารทกรด เพอสรางมาตรฐานในการด าเนนการดานความปลอดภยทแนนหนา (Robust Security Practice) โดยม NIST และ DOE ของสหรฐเปนหนวยงานทมบทบาทส าคญ โดยไดมการด าเนนการตางๆ เชน

การจดท า Security Profile ส าหรบ OpenADR 2011 โดยม Work Flow ดงแสดงในรปดานลาง

Framework for Improving Critical Infrastructure Cyber Security เพอการบรหารจดการความเสยงทาง ไซเบอรในกจการประเภทน ซงเปนการตอบสนองตอค าสงของรฐบาลสหรฐ “Executive Order 13636” ซงเปนการท างานตอมาจากงานเดมคอ NISTIR 7628 Guidelines for Smart Grid Cyber Security (NIST 2010)

DOE ไดออก Second Version of the Electricity Subsector Cyber Security Capability Maturity Model (ES-C2M) ในปค.ศ. 2014 เพอใหผดแลระบบไฟฟาใชในการประเมน Cyber Security Capabilities เพอจดล าดบความส าคญในการปฏบตการและการลงทนเพอปรบปรงดานความปลอดภยตางๆ



หนา 7-5

รปท 7-2 รปแสดง Security Profile Work Flow ของ OpenADR19

นอกจากนยงมการด าเนนการพฒนาอยางตอเนองทางดานสมารทกรดอนๆทเกยวของ ซงรวมถง

Secure Ethernet Data Communication Gateway ส าหรบสถานไฟฟา

Cyber Security Gateway (Padlock) ซงตรวจจบการแทรกแซงทางกายภาพหรอทางไซเบอรของอปกรณในภาคสนาม

โปรโตคอลในการแลกเปลยนขอมล (Information Exchange Protocol (SIEGate) ซงมการปองกนทางดานไซเบอรแกขอมลทสงบนโครงขายของ PMU ในระบบสงไฟฟา

`

ในขณะททางยโรปตามแผนโรดแมปของ EEGI ท D7 ในดานการมอนเตอรและควบคมโครงขายแรงต านน จะมการพฒนาทางดานของการปองกนขอมลและความปลอดภยทางไซเบอรรวมอยดวย โดยมการท างานตามคณะท างานดานมาตรฐานตางๆของ IEC และ ISO เชน ISO-27001 Information Security Management ซงมการใชงานในหลายวงการ

ท านองเดยวกนประเทศไทยจะตองมการศกษาและก าหนดมาตรฐานความปลอดภยของขอมล ( Data Security) และความปลอดภยทางไซเบอร (Cyber Security) ส าหรบการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด ในโครงขายสมารทกรดซงถอเปนเรองทมความส าคญมากเพราะการด าเนนการ DR เปนการเกยวของกบระบบ Cyber ท

19 OpenADR Alliance



หนา 7-6

นอกเหนอไปจากระบบของการไฟฟาทง 3 โดยจะตองมการสอสารขอมลและท าธรกรรมทางอเลกทรอนกสในโครงขายสมารทกรดในสวนทเปนโครงขายสาธารณะ เพอท าการเชอมตอกบ Aggregator และผใชไฟฟา จงเปนโครงขายทกวางขวางและมความเสยงตอการคกคามทางไซเบอร



หนา 7-7

7.3 การวจยและพฒนาดาน ICT และการท างานรวมกนได (Interoperability) (ERC-01)

วตถประสงค เพอศกษาและเตรยมความพรอมดาน ICT เพอรองรบการระบบสมารทกรด

ผลลพธ ผลการศกษาระบบเทคโนโลยและการสอสารครอบคลม 5 หวขอการศกษาหลก


หนวยงานหลกทเกยวของ ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.)







ในการขบเคลอนการพฒนาตามแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายไฟฟาสมารทกรดของประเทศไทย พ.ศ. 2558 - 2579 ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน (สนพ.) ไดพจารณาจดตงคณะท างานศกษาและพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนได (Interoperability) ส าหรบระบบโครงขายสมารทกรดระหวางสามการไฟฟาขน เพอจดท าแผนและขบเคลอนการพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนได ส าหรบระบบโครงขายสมารทกรดระหวางสามการไฟฟา ซงถอเปนกจกรรมการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดในระยะแรกตามแผนแมบทฯ นอกจากน กระทรวงพลงงานยงไดใหความส าคญตอการลดการใชพลงงานไฟฟามาอยางตอเนอง โดยในปจจบนคณะกรรมการก ากบกจการพลงงานรวมกบการไฟฟาทงสาม ไดมการด าเนนการดานการตอบสนองดานโหลด (Demand Response: DR) ซงมสวนส าคญในการรกษาสมดลของก าลงไฟฟาในสภาวะขาดแคลนก าลงผลต โดยเฉพาะอยางยงในชวงเวลาทมการขาดแคลนเชอเพลงกาซธรรมชาต ซงเปนปญหาหลกประการหนงของประเทศในชวงทผานมา

ดวยเหตดงกลาว จงท าใหคณะท างานศกษาและพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนไดส าหรบระบบโครงขายสมารทกรดระหวางสามการไฟฟา เหนวาการด าเนนการพฒนาดานการตอบสนองดานโหลดเปนเรองเรงดวนทมความส าคญตอการพฒนาดานพลงงานไฟฟาของประเทศในการแบงเบาภาระทางดานการจดหาพลงงาน และเปนการลดตนทนดานพลงงานในการสรางโรงไฟฟาขนาดใหญ และเพอแสดงใหเหนถงการประยกตใชงานของมาตรฐานความสามารถในการท างานรวมกนไดส าหรบระบบโครงขายสมารทกรดระหวางสามการไฟฟา จงไดพจารณาก าหนดใหการตอบสนองดานโหลดเปนหวขอการพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนไดในระยะแรก เพอทจะ

▪ ศกษาและก าหนดแนวทางการใชงานเทคโนโลยระบบโครงขายสมารทกรดส าหรบการประยกตใชงานดานการตอบสนองดานโหลด (Demand Response: DR) ระหวางสามการไฟฟาและองคกรทเกยวของ

▪ ศกษาและเสนอแนะแนวทางการพฒนาระบบเทคโนโลยดานการสอสาร และการแลกเปลยนขอมลทจ าเปนตอการประยกตใชงานดานการตอบสนองดานโหลด (Demand Response: DR)



หนา 7-8

▪ ศกษาและเสนอแนะการก าหนดมาตรฐานการเชอมโยงระบบเทคโนโลยดานการสอสารและสารสนเทศขอมลทจะตองใชในการปฏบตงานรวมกนระหวาง 3 การไฟฟารวมถงผใชไฟฟาในการประยกตใชงานดานการตอบสนองดานโหลด (Demand Response: DR)

นอกจากกจกรรมการศกษาและพฒนาความสามารถในการท างานรวมกนไดส าหรบระบบโครงขายสมารทกรดระยะแรกขางตน การศกษาและก าหนดมาตรฐานการเชอมตอและท างานรวมกน ( Interoperability) เพอรองรบการตอบสนองดานโหลดยงจะตองมการด าเนนการกจกรรมอนๆในรายละเอยดอกหลายประการ เนองจากการตอบสนองดานโหลดมความเกยวของกบผเกยวของในทกภาคสวนตงแตการไฟฟาทงสาม ผใชไฟฟา ผรวบรวมโหลด (Load Aggregator) ผผลตและจดหาเทคโนโลย รวมถงผใหบรการทางดานการสอสารขอมลทงแบบมสาย (Wired Line) และแบบไรสาย (Wireless) นอกจากนยงมความเกยวของกบเทคโนโลยในหลายมต ไดแก การเชอมโยงทางดานไฟฟาก าลง (Power Grid Connection) การแลกเปลยนขอมล (Data Exchange) ระบบฐานขอมล (Database) การสอสารขอมล (Data Communication) ความปลอดภยทางไซเบอร (Cyber Security) การท าธรกรรมทางอเลกทรอนกส ระบบโครงสรางพนฐานมเตอรอจฉรยะ (AMI) อปกรณฮารดแวรในการควบคมโหลด ระบบคอมพวเตอรและควบคม ระบบโครงขายแบบ Server/Client ระบบซอฟตแวรและการเชอมตอกบผใช เปนตน

โดยเฉพาะโครงสรางพนฐานมเตอรอจฉรยะ (AMI) ซงเปนหนงในเครองมอส าคญซงเปนหวใจของการท างานรวมกนไดของระบบไมโครกรดกบระบบโครงขายสมารทกรด (Interoperability) โดย AMI จะใชสมารทมเตอร (Smart Meter) ในการวดพารามเตอรทางไฟฟาอนๆ ทจายใหกบผใชไฟฟาได สามารถสงสญญาณตดตอกบสมารทมเตอรหลายตวทอยในระบบจ าหนายพรอมๆ กนได และอาจจะมความสามารถตดตอกบอปกรณตางๆ ทเชอมตอกบระบบ Home Energy Management System (HEMS) รวมทง Building/Factory Energy Management System (BEMS, FEMS) เพอชวยควบคมการใชไฟฟาส าหรบอปกรณไฟฟาตางๆ ในบานอยางประหยดและมประสทธภาพ เปนตน ซงจะท าใหเกดสภาวะการสอสารแบบสองทาง (Two-way Communications) ขนและจะเปนชองทางใหสามารถ สงสญญาณควบคม (Control Signal) เชน ราคาคาไฟฟาตามเวลาจรง (Real Time Pricing) ไปสผใชไฟฟาท าใหเกดการตอบสนองตอการใชไฟฟา (Demand Response: DR) ได ซง AMI จะสงผลประโยชนแกการไฟฟา และผใชไฟฟา หลายประการ อาทเชน การใชประโยชนจากสนทรพยของการไฟฟาใหมประสทธภาพยงขน การประหยดงบประมาณการลงทน การใชพลงงานอยางมประสทธภาพ การประหยดคาใชจายในการปฏบตการตางๆ เปนตน จะเหนไดวาการลงทนในระบบ AMI เปนการลงทนในอปกรณทมอายการใชงานยาวนาน มมลคาการลงทนทสง และตองตดตงในพนทและกลมผใชไฟฟาทมความหลากหลาย นอกจากนระบบ AMI/Smart Meter จะตองมความสามารถในการท างานรวมกบระบบ MDMS (Meter Data Management System) และระบบ DR (Demand Response) ทงในดานการสอสารแลกเปลยนขอมลตางๆและการรบสงค าสงสญญาณและการตอบรบทางดาน DR ทจะถกสงมาจากผควบคมระบบ เชน DRCC ผานมาทางโปรโตคอลการสอสาร เชน IEC61850-7-420, DNP3.0, OpenADR และตองมความสามารถในการสอสารดวยรปแบบตางๆเชน Fiber Optic, Wireless 3G/4GLTE, RF Communication, PLC โดยสญญาณทสงมาจากภายนอกนน อาจจะสงมาในรปแบบของระบบออกอากาศ (Broadcast Wireless) หรอสญญาณอนเตอรเนต (Internet) ในแบบ Ethernet TCP/IP เปนตน และ AMI/Smart Meter ยงจะตองมความสามารถในการเชอมตอเขากบเครองใชไฟฟาตางๆ และระบบควบคมภายในของผใชไฟฟา ผานการเชอมตอทงแบบผานสาย (Cable Link) หรอแบบไรสาย (Wireless link) ดวยมาตรฐาน ZigBee, Wi-Fi เปนตน

ดงนนการก าหนดมาตรฐานอปกรณ AMI ใหมความสอดคลองกบระบบ MDMS ฟงกชนการใชงานของ DR ทจะมการด าเนนการ รวมทงระบบ Home/Building/Factory Energy Management System (HEMS, BEMS, FEMS) และระบบควบคมไมโครกรด จงเปนเรองทมความส าคญ โดยเฉพาะส าหรบผผลตและน าเขาอปกรณ ผออกแบบ



หนา 7-9

และพฒนาระบบ และผบรโภคทจะมอปกรณทสามารถท างานเขากนไดทงในดาน Protocol ในการแลกเปลยนขอมล มาตรฐานในการสอสารขอมล และมาตรฐานทางดานความปลอดภยทางไซเบอร

นอกจากน ความสามารถในการท างานรวมกนไดมไดเปนประเดนเฉพาะส าหรบการตอบสนองดานโหลดเพยงเทานน ความสามารถในการท างานรวมกนไดของเทคโนโลยสมารทกรดอน ๆ จ าเปนตองไดรบการศกษาโดยละเอยด ไมวาจะเปน ผปฏบตการระบบ (System Operator) ระบบพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน เปนตน

การวจยและพฒนาดานระบบเทคโนโลยและการสอสาร (ICT) ส าหรบระบบสมารทกรด ประกอบดวยกจกรรมดงตอไปน

1. พฒนาระบบขอมลและสารสนเทศเพอรองรบการตอบสนองดานโหลด (Information Model)

การตอบสนองดานโหลดเปนการด าเนนการทเกยวของกบระบบไฟฟาตงแตสวนของศนยสงการกลางทางดาน Demand (Demand Response Control Center: DRCC) ของผควบคมระบบไฟฟา ระบบสงและจ าหนาย ตวกลางแบบ Load Aggregator สมารทมเตอรหรอสวนตอเชอมอนๆของผใชไฟฟาหรอโรงไฟฟา จนไปถงอปกรณไฟฟาทจะท าการตอบสนอง รปแบบขอมลทมการสอสารกนนนจงประกอบไปดวยขอมลในหลายมต เชน ขอมลทางดานระบบไฟฟา ขอมลทางดานพลงงานไฟฟา ขอมลทางดานการเงน ขอมลทางดานธรกรรมอเลกทรอนกส ขอมลทจ าเปนในการสอสารและความปลอดภยทางไซเบอร ฯลฯ ซงในรปแบบของการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดตางๆกจะมโครงสรางของขอมลทจะตองแลกเปลยนกน (Information Model) ทแตกตางกนไป รปแบบ Business Model ของการตอบสนองดานโหลดพนฐาน เชน Direct Load Control ทอาจจะมการสงการโดยตรงจากศนยสงการไปยงโหลดของผใชไฟฟาโดยตรงกจะม Information Model ทงายและไมซบซอน ในขณะทรปแบบ Business Model ทมการประมลก าลงไฟฟาโดย Load Aggregator ทรวบรวม Demand Response จากผใชไฟฟาจ านวนมากและหลากชนด กจะม Information Model ทสลบซบซอน ซงกรณของประเทศไทยจะตองมการศกษาออกแบบ Information Model ทเหมาะสมกบกจการไฟฟาของประเทศและ Demand Response Program ทจะมการด าเนนงานจรงในประเทศไทย

2. พฒนามาตรฐานการตดตอโครงขายสอสารและแลกเปลยนขอมล (Data Communication)

การสอสารขอมลในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด นนมความจ าเปนทจะตองสอสารขอมลแบบสองทางเปนจ านวนมากและมความหลากหลายระหวางการไฟฟา Load Aggregator และผใชไฟฟา ซงการสอสารขอมลจะส าเรจ มประสทธภาพ และมความคมคาทางเศรษฐศาสตรไดนน จ าเปนตองมการใชเทคโนโลยตางๆคอ โปรโตคอลในการสอสารมาตรฐานสากลทเหมาะสมรวมกบเทคโนโลยการสอสารทางดาน Telecommunication ทงในสวนของ Backbone Communication และ Last-Mile Communication การสอสารตางๆจะตองมความเปนมาตรฐานสากล ทนสมย และมความเหมาะสมกบพนทตางๆของประเทศไทย โดยทวไปการสอสารขอมลของสมารทกรดนนจะตองผสมผสานเทคโนโลยตางๆเขาดวยกน เนองจากไมมเทคโนโลยใดทจะเหมาะสมทสดส าหรบทกพนท ดงเชน ในพนทเมองอาจสามารถใช Fiber Optic หรอเครอขาย Wireless 3G/4G LTE 2100 MHz ทมความเหมาะสมแกการสงขอมลเปนจ านวนมากในพนททมผใชไฟฟาหนาแนน ตางจากชนบททไมม Fiber Optic เขาถงและมผใชไฟจ านวนนอยตอพนท กจะเหมาะสมกบการใชเครอขาย Wireless ทมยานความถทต ากวา เชน 900 MHz ซงสามารถสงการสอสาร



หนา 7-10

ไดไกลกวาเปนตน นอกจากนการสอสารแลกเปลยนขอมลยงมทงสวนของโครงขายภาครฐระหวางการไฟฟาทงสามซงตองมความปลอดภยมนคงอยางสง และในสวนของการสอสารระหวางการไฟฟากบเอกชน หรอระหวางเอกชนดวยกนเองซงอาจใชโครงขายสอสารขอมลสาธารณะตางๆทงแบบ Wired Line และ Wireless ทใหบรการโดยผประกอบการธรกจการสอสารและอนเตอรเนตตางๆ

3. พฒนามาตรฐานอปกรณระบบเครอขาย (Server/Client/Gateway)

การด าเนนการการตอบสนองดานโหลดและการจดการไฟฟาบนสมารทกรดจะเปนการด าเนนการแบบทเปนอตโนมตหรอกงอตโนมต ซงจะตองมการสงการความตองการ Demand Response จากศนยสงการไปยงเครอขายของ Aggregator ทงทเปนการไฟฟาฝายจ าหนายและเอกชน และตอไปยงโหลดปลายทางทจะท าการตอบสนอง โดยจะตองเปนการสงการและตอบสนองในรปแบบของ Server/Client ดงแสดงในรปดานลางและเนองจากโหลดซงอยในสวนของ Client นนจะมการกระจายอยในพนทตางๆเปนจ านวนเปนแสนหรอลานตวและมรปแบบการควบคมโดยใชโปรโตคอลภายในตางๆกน การสอจงตองมการสงจากศนยกลาง มายงตวอปกรณระหวางกลางเพอกระจายตอโดยท าหนาทเปน Gateway ซงอาจจะสงตอการสอสารไปดวยโปรโตคอลเดมหรออาจมการแปลงโปรโตคอลในกรณทระบบควบคมของ Load Aggregator และ ผใชไฟฟามการใชโปรโตคอลภายในทแตกตางจากระบบของการไฟฟา

รปท 7-3 รปแสดงการสอสารแบบ Server-Client ของ Automatic Demand Response20

ดวยเหตนจงตองมการพฒนา/ปรบปรงระบบเทคโนโลยสารสนเทศในสวนของทง กฟผ. กฟภ. และ กฟน. ซงจ าเปนตองท าการคดเลอก Platform ของระบบควบคมและระบบการจดการขอมลของ Smart Grid และลงทนดานเทคโนโลยทางสารสนเทศ (ICT) ระบบ Cyber Security การจดเตรยมระบบ Server และจะตองด าเนนการตดตงระบบ ICT Integration ทศนยควบคมหลกทสวนกลาง 1 ระบบ และทสวนควบคมยอยตามเขตตางๆ ทงนเพอใหเกดการบรณาการพฒนาไปในทศทางเดยวกนทงประเทศ การไฟฟาทงสามแหงควรมความรวมมอในการเลอกใช Platform

20 OpenADR Alliance



หนา 7-11

ทเขากนได และตองมการก าหนดมาตรฐานอปกรณระบบเครอขาย (Server/Client/Gateway) ทสามารถรองรบการท างานการตอบสนองดานโหลดในรปแบบทเปนสากลและสามารถเขากนไดกบระบบเครอขายและอปกรณตางๆของ Aggregator และผใชไฟฟา

หนาทในการท างานแบบ Server/Client ของการด าเนนการ Automatic Demand Response ทเปนตวอยางแสดงไวในมาตรฐาน OpenADR ระบพอสงเขปเปนดงแสดงในตารางท 7-2

ตารางท 7-2 หนาทการท างานของ DRAS และ DRAS Client

หนาทการท างานของ Demand Response Automation Server (DRAS)

หนาทการท างานของ Demand Response Automation Server Client (DRAS Client)

Event Notifier มหนาทรบสญญาณเหตการณ Demand Response มาจากการไฟฟาฯ จากนนจงแจงเหตการณ Demand Response นกระจายตอไปยงผเขารวมโปรแกรม Demand Response แบบอตโนมต

Real-Time Pricing Notifier (RTP Notifier) แจงราคาคาไฟฟาแบบ Real Time นตอไปยงผเขารวมโปรแกรม Demand Response แบบอตโนมต

Bidding Proxy จดการการประกวดราคาส าหรบโปรแกรม Demand Response แบบ Demand Bidding ใหผเขารวมโปรแกรมสามารถสงการประกวดราคาไปยงการไฟฟาได

Event Client มหนาทรบสญญาณเหตการณ Demand Response มาจาก DRAS จากนนจงแปลงขอมลเหตการณ Demand Response นอยางเหมาะสมและสอสารตอไปยงระบบควบคม อตโนมตภายในโรงงาน/อาคาร/บานเรอนของผ เขารวมโปรแกรม Demand Response แบบอตโนมต

Feedback Client สงขอมลการตอบสนองของโหลดโรงงาน/อาคาร /บ าน เร อนต อเหตการณ Demand Response กลบไปยง DRAS

4. พฒนามาตรฐานระบบซอฟตแวรและฐานขอมล (Software & Database)

ในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดทตองมการสงการและตอบสนองในรปแบบของ Server/Client นนระบบซอฟตแวรและฐานขอมลถอเปนสงส าคญทจะตองท างานอยางเหมาะสมรวมกบฮารดแวร เพอใหเกดการบรณาการพฒนาไปในทศทางเดยวกนทงประเทศ การไฟฟาทงสามแหงควรมการศกษาและมความรวมมอในการเลอกใช Platform ของระบบซอฟตแวรและฐานขอมลทเขากนได และตองมการก าหนดมาตรฐานซอฟตแวรของระบบเครอขาย (Server/Client) ทสามารถรองรบการท างานการตอบสนองดานโหลดในรปแบบทเปนสากลและสามารถเขากนไดกบระบบเครอขายและอปกรณตางๆของ Aggregator และผใชไฟฟา ทงแบบทเปน Desktop และ Mobile โดยสามารถรองรบการท างานกบ OS ทเปนมาตรฐานในปจจบนตางๆ เชน IOS, Android, Windows, Linux และรองรบการท างานแบบ Web Client ผานการสอสารในรปแบบ Ethernet TCP/IP

ในปจจบนมผผลตในตางประเทศหลายรายทมระบบฮารดแวรและซอฟตแวรทท างานรวมกนกบระบบฐานขอมลแบบ SQL โดยอาจเปนระบบทรองรบเฉพาะโปรโตคอลมาตรฐานของตวเอง หรอระบบทรองรบ



หนา 7-12

มาตรฐานสากลของสมารทกรดอยาง IEC 61850 หรอมาตรฐานเปดแบบ OpenADR ซงตองมการศกษาพจารณาเลอกใชทมความเหมาะสมกบประเทศไทย มความยดหยน และอาจพจารณาการพฒนาซอฟตแวรขนใชเองในประเทศในบางโมดลโดยใหรองรบมาตรฐานเปดทมความเปนสากล เชน OpenADR และส าหรบในสวนของระบบฐานขอมลกจ าเปนตองมการพจารณาความแตกตางแยกยอยกนของแตละคาย เชน Oracle, SAP, Microsoft โดยตองค านงถงความเขากนได (Interoperability) และมาตรฐาน (Standardization) สากลทเกยวของอยางเชน ANSI, ISO/IEC



หนา 7-13

7.4 การเตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนโครงการน ารองรวมทนภาครฐ/ภาคเอกชน (EPPO-03)

วตถประสงค เพอใหมความชดเจนในดานการน ารองรวมทนระหวางภาครฐและภาคเอกชน ในบรบทของการพฒนาโครงการดานสมารทกรด

ผลลพธ แนวทางการรวมทนระหวางภาครฐและภาคเอกชนทมความชดเจน และเออตอการสรางความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนในบรบทของการพฒนาดาน สมารทกรด


หนวยงานหลกทเกยวของ ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน (สกพ.)







การด าเนนงานดานสมารทกรดจ าเปนทจะตองอาศยความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชน โดยเฉพาะในบางเทคโนโลย เชน ระบบไมโครกรด เปนตน ซงในปจจบนแมจะม พรบ. การใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 เปนกรอบแนวทางในการด าเนนการอยแลว แตในดานสรางความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชนในการด าเนนการดานสมารทกรดยงขาดความชดเจนในบางประเดน ท าใหในปจจบนยงไมมความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชนในระดบโครงการใหญดานสมารทกรด

ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองศกษาความเหมาะสมและความเปนไปไดในการรวมทน ภาครฐ/เอกชน ภายใต พรบ. การใหเอกชนรวมลงทนในกจการของรฐ พ.ศ. 2556 ส าหรบโครงการน ารองดานสมารทกรดตาง ๆ เพอสรางความชดเจนใหหนวยงานภาครฐตาง ๆ รวมทงภาคเอกชนไดรบทราบ นอกจากน ผลทคาดวาจะไดรบจากการศกษาดงกลาว คอ แนวทางการปรบกฎระเบยบ ขอบงคบ กฎหมาย เพอใหเออตอการรวมทนดานสมารทกรด

โดยประเดนทจ าเปนทจะตองไดรบการศกษา ไดแก คณสมบตของหนวยงานภาคเอกชนทจะเขามามบทบาทในการพฒนาระบบสมารทกรดได ขนตอนในการยนขอเสนอรวมทน ขนตอนและกระบวนการคดเลอก กระบวนการพจารณาและตรวจทานโดยหนวยงานตาง ๆ เกณฑในการคดเลอกและน าหนกการใหคะแนนในประเดนตาง ๆ การจดสรรผลตอบแทนจากโครงการทมความเปนธรรมตอประเทศในภาพรวม



หนา 7-14

7.5 วจยและพฒนาเทคโนโลยสมารทกรด เพอทดแทนการน าเขาจากตางประเทศ (EPPO-06)

วตถประสงค เพอด าเนนการศกษาวจยเทคโนโลยสมารทกรดในดานตาง ๆ เพอใหประเทศไทยสามารถพงพาตนเองในดานเทคโนโลยสมารทกรดไดในระดบทเหมาะสม

ผลลพธ ผลการศกษาวจยในหวขอตาง ๆ เพอการขยายผลการพฒนาขดความสามารถ ดานเทคโนโลยดานสมารทกรดตอไป

หนวยงานรบผดชอบหลก ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน

หนวยงานหลกทเกยวของ มหาวทยาลย/สถาบนการศกษา/หนวยงานวจยตาง ๆ ในประเทศ

ผประกอบการภาคอตสาหกรรมทเปนผวจย ผผลต ผจ าหนายดานเทคโนโลยและนวตกรรมทเกยวของกบเทคโนโลยสมารทกรด




ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)/ศนยบรหารจดการเทคโนโลย สวทช. (TMC)/ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC)




ในการด าเนนการวจยและพฒนารวมถงการน ารองโครงการทเกยวของกบ Smart Grid มความจ าเปนตองมการใชงาน อปกรณ ระบบสอสาร ระบบควบคม ระบบมอน เตอร ระบบฐานขอมล ระบบซอฟตแวร เทคนค และเครองมอของ Smart Grid ซงจ าเปนตองน าเขาจากตางประเทศและมราคาสง ระหวางท าการวจยและพฒนารวมถงการน ารองโครงการทเกยวของกบ Smart Grid ซงเปนหนงในอปสรรคในการด าเนนการวจยและพฒนารวมถงการ น ารองโครงการทเกยวของกบ Smart Grid จนสงผลให การวจย พฒนา และ น ารองลาชา และไมเกดการขยายตวอยางกวางขวาง ยงไปกวานนยงเปนอปสรรคในการผลกดนใหเกด Smart Grid ในเชงพาณชยอกดวย หนงในการแกปญหาเหลานคอการผลตอปกรณ ระบบสอสาร ระบบควบคม ระบบมอนเตอร ระบบฐานขอมล ระบบซอฟตแวร เทคนค และเครองมอของ Smart Grid ภายในประเทศไทย อยางไรกดการผลตอปกรณและระบบเหลานจ าเปนตองมองคความรทเกดจากการวจยและพฒนาอปกรณและระบบเหลานเปนอยางดดวย ดงนนจงมความจ าเปนตองวจยแล ะพฒนา อปกรณ ระบบสอสาร ระบบควบคม ระบบมอนเตอร ระบบฐานขอมล ระบบซอฟตแวร เทคนค และเครองมอ ส าหรบ Smart Grid เพอทดแทนการน าเขาจากตางประเทศ ซงจะท าใหสามารถด าเนนการวจยและพฒนารวมถงการน ารองโครงการและการด าเนนโครงการเชงพาณชยทเกยวของกบ Smart Grid ไดอยางราบรนและเปนรากฐานส าคญทกอใหเกดอตสาหกรรมการผลตอปกรณ ระบบสอสาร ระบบควบคม ระบบมอนเตอร ระบบฐานขอมล ระบบซอฟตแวร



หนา 7-15

เทคนค และเครองมอของ Smart Grid ในประเทศ จนสามารถสรางงานใหกบประชาชนในประเทศและชวยขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศไดในอนาคต

นอกเหนอจากงบประมาณในการด าเนนการการตอบสนองดานโหลดส าหรบโครงการน ารองระบบสมารดกรดของหนวยงานตาง ๆ เชน หนวยงานการไฟฟาทง 3 แลว ยงมความจ าเปนตองสงเสรมใหมการศกษาวจยพฒนาในหนวยงานอน ๆ รวมดวย ซงกลไกส าคญหนงทจะชวยขบเคลอนใหเศรษฐกจประเทศมความสามารถในการแขงขนไดอยางยงยน คอการมฐานองคความรดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรม (Science and Innovation based) และการพฒนาดานบคลากรการผลตในภาคอตสาหกรรมทรองรบตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย เพอเปนฐานในการสรางคณคาหรอมลคาเพมในการผลตสนคาหรอนวตกรรมทมศกยภาพ เชน การศกษาวจยและพฒนาอปกรณและระบบการตอบสนองดานโหลดในระดบสถาบนการศกษาหรอสถาบนวจยระดบประเทศตาง ๆ เพอเปนตนแบบทสามารถตอยอดองคความรทสรางคณคา (Value Creation) ใหเกดการพฒนาการผลตในระดบอตสาหกรรมของประเทศไทย โดยเฉพาะการพฒนาดานเทคโนโลยและนวตกรรมทเกยวของกบเทคโนโลยโครงขายสมารทกรดและการด าเนนการการตอบสนองดานโหลด ในดาน Hardware/Software/Application และ Communication Infrastructure ในระบบโครงขายสมารทกรด เพอเปนการลดการพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศในระยะยาว รวมทงเปนการสราง องคความรใหกบบคลากรภาคการศกษาในสถาบนการศกษาของไทยดวย เพอใหท าการผลตนสตนกศกษาบคลากรปอนเขาสตลาดแรงงานในประเทศ ซงจะเปนการพฒนาขดความสามารถในประเทศของภาคอตสาหกรรมในอนาคต

จากการจดอนดบความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจโดย IMD และ WEF พบวา ในป 2552 ประเทศไทยมสดสวนการลงทนดานการวจยและพฒนา (Gross Expenditures on R&D: GERD) ตอ GDP ทเฉลยรอยละ 0.24 ของ GDP ซงเปนสดสวนทคอนขางต าเมอเปรยบเทยบกบประเทศในภมภาคเอเชย เชน เกาหลใต ญปนและจน ดงแสดงในรปดานลาง

รปท 7-4 สดสวนคาใชจายลงทนในดานการวจยพฒนาเทยบกบ GDP ของประเทศในเอเชยแปซฟก21

21 อางองขอมล: http://www.sec.or.th/TH/MarketDevelopment/Documents/SECPro_101.pdf



หนา 7-16

ทงน อปสรรคในดานการเขาถงแหลงเงนทนอยางเพยงพอกเปนปจจยสนบสนนทส าคญทมผลตอการพฒนาดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมทมศกยภาพทสามารถแขงขนไดของประเทศ โดยเฉพาะกบการพฒนาเทคโนโลยในสถาบนการศกษาและภาคธรกจอตสาหกรรมของเอกชน โดยธรกจนวตกรรมเปนธรกจทมความเสยงสง ซงสถาบนการเงนในหลายๆ แหงไมกลาใหสนเชอ เนองจากพจารณาวาธรกจดานเทคโนโลยหรอนวตกรรมประเมนผลความส าเรจไดยากทจะประสบความส าเรจหรอจะไดรบการตอบรบจากตลาด ท าใหการเขาถงแหลงเงนทนยงเปนขอจ ากดคอนขางมาก

ดงนน ภาครฐมความจ าเปนทจะตองเขามาสนบสนนดานการเขาถงแหลงเงนทนของการศกษาวจยและพฒนาดาน Science and Innovation-based Technology ใหกบหนวยงานตางๆ อาท เชน งบประมาณวจยและพฒนาส าหรบ มหาวทยาลย/สถาบนการศกษา/หนวยงานวจยในประเทศตางๆ /ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)/ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) เปนตน โดยเฉพาะการศกษาวจยดานเทคโนโลยทเกยวของกบเทคโนโลยสมารทกรด



หนา 7-17

7.6 พฒนาขดความสามารถดานสมารทกรดของหนวยงาน/บคลากรในประเทศ (EPPO-07)

วตถประสงค เพอใหบคลากรและหนวยงานในประเทศมความพรอมและมขดความสามารถเพยงพอในการด าเนนการพฒนาระบบสมารทกรด

ผลลพธ บคลากรและหนวยงานของรฐมความสามารถเพยงพอในการด าเนนการขยายผล ดานสมารทกรดตอไปในชวงระยปานกลางและระยะยาว


หนวยงานหลกทเกยวของ สถาบนการศกษา สถาบนวจย







ในการขบเคลอนใหเกดโครงการน ารองดานสมารทกรดหรอเกดการด าเนนธรกจดานสมารทกรดในเชงพาณชย ไดอยางเปนรปธรรมและยงยน จ าเปนทจะตองอาศยบคลากรทมความร ความสามารถ และความเชยวชาญในสาขาตาง ๆ ซงนบวาเปนหนงในปจจยส าคญทสามารถก าหนดความส าเรจหรอลมเหลวของการด าเนนการได ปจจบนเทคโนโลยดานสมารทกรดยงเปนเทคโนโลยสมยใหม บคลากรทเกยวของยงมองคความร ความสามารถ ประสบการณ และความเชยวชาญในระดบทจ ากด ดงนน จงจ าเปนตองสรางบคลากรเพอรองรบและเปนกลจกรส าคญในการพฒนาระบบสมารทกรดขนในประเทศไทย โดยในกระบวนการพฒนาบคลากรนนจะตองด าเนนการอยางเปนระบบ



หนา 7-18

ประเมนความตองการและความจ าเปนดานบคลากรดานสมารทกรด (Need Assessment) ของหนวยงานตาง ๆ

เพอใหมนใจไดวาบคลากรทเกยวของจะมความรความสามารถตรงตามความตองการของหนวยงานตาง ๆ ดงนนจงตองมการประเมนความตองการและความจ าเปน (Need Assessment) ดานบคลากรสมารทกรดของหนวยงานตาง ๆ เหลานนกอนในล าดบแรก โดยบคลากรทเกยวของกบระบบสมารทกรดนนมไดจ ากดอยเพยงเฉพาะบคลากรดานเทคนคเทานน แตตองครอบคลมถงบคลากรผเชยวชาญในสาขาอน ๆ ดวย เชน เศรษฐศาสตร ธรกจ ผเชยวชาญดานนโยบาย เปนตน

การประเมนความตองการและความจ าเปน (Need Assessment) เปนกระบวนการประเมนเพอท าใหทราบสภาพทแทจรง ณ ขณะนน เปนการรวบรวมขอมลพนฐานของหนวยงานทเกยวของ เพอน ามาใชพจารณาประกอบการศกษาปญหาอปสรรคของหนวยงานนน ๆ ทมอยในปจจบนและตองการการแกไข นอกจากน เปนการวเคราะหความตองการทวไปและความตองการเฉพาะดานบคลากรของหนวยงานเหลานน นอกจากน ภายใตแผนและนโยบายดานพลงงานและดานสมารทกรดทมอยในปจจบน จะตองมการประเมนความตองการบคลากรทจ าเปนในการด าเนนการภายใตแผนและนโยบายดงกลาว เชน หากตองด าเนนโครงการน ารองในหวขอตาง ๆ ตามแผนจ าเปนทจะตองมบคลากรซงมความเชยวชาญจ านวนเทาไหร เปนตน

โดยผลจากการศกษาสามารถน ามาใชในการประเมนศกยภาพ ความพรอมของบคลากรในปจจบนของหนวยงานตาง ๆ โดยสามารถน าผลลพธทไดมาพจารณาประกอบในการก าหนดเปาหมาย วตถประสงค หรอทศทางการพฒนาดานบคลากรตอไป



หนา 7-19

พฒนาความสามารถของบคลากรผานการท างานและการอมรมในลกษณะ On-the-Job Training ในโครงการน ารองตาง ๆ

เพอเปนการเตรยมความพรอมในการด าเนนการเชงระบบดานสมารทกรดของประเทศไทยใหกบบคลากรของหนวยงานทเกยวของ และเพอพฒนาองคความร ทกษะและประสบการณของบคลากรทจ าเปนส าหรบการด าเนนการ กระบวนการฝกอบรมผานการท างานจรง (On-the-job Training) เปนหนงในกระบวนการเรยนรมความส าคญและ ถกน าไปใชอยางแพรหลาย โดยกระบวนการดงกลาวชวยใหบคลากรไดมโอกาสไดเรยนรจากผเชยวชาญทมความรความสามารถในเรองนนโดยตรง เพอรบการถายทอดองคความรดานเทคโนโลยจากตางประเทศ ( Knowhow Transfer) หรอจากผเชยวชาญในประเทศ เปนการถายทอดเทคโนโลยสบคลากรระดบปฏบตงาน และสามารถท าการฝกอบรมในขณะปฏบตงานดวยสภาพแวดลอมจรง และสามารถท าการอบรมแบบคอยเปนคอยไป ผานการท างานในโครงการน ารอง

โดยบคลากรทจะเขารวมในการฝกอบรมผานการท างานจรง จะมไดหมายความถงบคลากรภายในหนวยงานซงเปนเจาของโครงการน ารองนน ซงเปนผทเกยวของกบการด าเนนโครงการน ารองอยแลว แตจะหมายถงบคลากรจากภายนอกหนวยงานซงมความเกยวของกบเทคโนโลยสมารทกรด เชน โครงการน ารองของ กฟผ. อาจจะเปดโอกาสใหบคลากรจากหนวยงานดานการไฟฟาอน ๆ (กฟภ. หรอ กฟน.) ไดเขาไปรวมด าเนนการ ในเชงการแลกเปลยนบคลากรชวคราว ดงนนการทจะด าเนนการฝกอบรมในดงกลาวไดนน จะตองอาศยความยนยอมจากหนวยงานเจาของโครงการน ารองนน ๆ ในการแลกเปลยนความรและถายทอดเทคโนโลยเสยกอน

คณะท างานขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดของประเทศไทยซงถกจดตงขนภายใตแผนการขบเคลอนฯ ฉบบน เปนผทมบทบาทเหมาะสมทสดในการประสานความรวมมอระหวางหนวยงานตาง ๆ รวมถงการหารอเพอใหไดรบความยนยอมจากเจาของโครงการน ารอง ใหสามารถเกดการฝกอบรมผานการปฏบตงานจรงดงกลาว โดยคณะท างานขบเคลอนฯ เปนผวางแผนการฝกอบรมอยางเปนระบบ ก าหนดเปาหมาย และผลลพธทควรจะไดรบจากการฝกอบรม การพจารณาความเหมาะสมของการฝกอบรม รวมถงการก ากบดแลใหกระบวนการทงหมดนเปนไปอยางเปนธรรมตอทกหนวยงานทเกยวของ

นอกจากน หนวยงานเจาของโครงการควรพจารณาในการใหผเชยวชาญจากตางประเทศซงจะมารวมด าเนนการพฒนาตดตงเทคโนโลยสมารทกรด เปนผใหการถายทอดเทคโนโลย (Technology Transfer) และด าเนนการฝกอบรมใหกบผปฏบตงานและผทเกยวของในโครงการนน ๆ ดวย



หนา 7-20

พฒนาหลกสตรการฝกอบรมดานสมารทกรด

การฝกอบรมผานการปฏบตงานจรงในโครงการน ารองเปนสวนส าคญในการพฒนาบคลากร อยางไรกตาม ประเทศไทยจ าเปนทจะตองมหลกสตรถาวรในประเทศเพอการสรางบคลากรดานสมารทกรดขนโดยเฉพาะ เนองจาก โครงการน ารองจะสามารถถายทอดเทคโนโลยและองคความรใหมๆ ดานสมารทกรดเพยงบางดานเทานน ภายใตขอบเขตของโครงการน ารองดงกลาว ดงนน จงมความจ าเปนทจะตองมการจดตงหลกสตรเฉพาะดานสมารทกรดเปนการถาวรขนในประเทศไทย เพอใหครอบคลมหวขอและประเดนดานตาง ๆ ไดอยางครบถวน ในปจจบน มหาวทยาลยพะเยาไดเปดหลกสตรการบรหารจดการพลงงานและเทคโนโลยสมารทกรดขนเปนแหงแรก อยางไรกตาม มหาวทยาลยอน ๆ กควรจะพฒนาหลกสตรในลกษณะเดยวกนขนมาดวย โดยอาจจะอาศยมหาวทยาลยพะเยาเปนตนแบบ เพอใหมความสามารถในการพฒนาบคลากรในปรมาณทมากขน และเปนการกระจายแหลงการฝกอบรมไปยงพนทอน ๆ ในประเทศไทยดวย

โดยหลกสตรดานสมารทกรดทเหมาะสมจะอยในระดบปรญญาโท และปรญญาเอกขนไป โดยอาศยบคลากรระดบปรญญาตรจากการศกษาหวขอพนฐาน เชน วศวกรรมไฟฟา วศวกรรมคอมพวเตอร เปนตน อยางไรกตาม ดวยเหตทอปกรณและระบบตาง ๆ ดานสมารทกรด จะเขามามบทบาทมากขนในอนาคต จงจ าเปนทจะตองพฒนาหลกสตรหรอรวมเอาหวขอดานสมารทกรดเขาไปในหลกสตรปจจบนทมอยแลวในวทยาลยเทคนคตาง ๆ ดวย เพอใหเกดการพฒนาชางฝมอทจ าเปนในการเขามาสนบสนนการปฏบตงานและการซอมบ ารงอปกรณและระบบตาง ๆ ทมเทคโนโลยสมารทกรดเปนสวนประกอบ

นอกจากน การฝกอบรมดานสมารทกรดมไดจ ากดอยเฉพาะในสถาบนการศกษาเทานน การฝกอบรมใน กรอบระยะเวลาทสนในหวขอทเฉพาะเจาะจงอาจจะด าเนนการผานภาคเอกชน หรอองคกรระหวางประเทศตาง ๆ คณะท างานขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรดสามารถประสานงานกบองคกรระหวางประเทศตาง ๆ เชน NEDO (ประเทศญปน) GIZ (ประเทศเยอรมน) USAID (ประเทศสหรฐอเมรกา) เปนตน ซงเปนหนวยงานทมความเหมาะสมในการสนบสนนการถายทอดเทคโนโลย การแลกเปลยนขอมล องคความร ปญหาอปสรรคประสบการณ และอน ๆ อยางไรกตาม คณะท างานขบเคลอนฯ จะตองเปนผก าหนดแนวทางความรวมมอระหวางประเทศโดยยดผลประโยชนของประเทศไทยเปนหลก โดยควรเปนผก าหนดหวขอเฉพาะดานเทคโนโลยสมารทกรดทตองการความรวมมอ ก าหนดแนวทางการสนบสนนดานการถายทอดเทคโนโลยทเหมาะสม เนนความหลากหลายของเทคโนโลยและแหลงทมาของเทคโนโลย โดยยดประโยชนและเปาหมายของการใชเทคโนโลยสมารทกรดเปนหลก ตองไมยดตดกบเทคโนโลยบางประเภททมาจากภมภาคใดภมภาคหนงหรอประเทศใดประเทศหนงโดยเฉพาะ



หนา 7-21

สนบสนนการสงบคลากรไปศกษาตอตางประเทศ เพอกลบมาเปนผเชยวชาญในการพฒนาตอยอด และถายทอดเทคโนโลยสมารทกรดในประเทศไทย

ในการพฒนาบคลากรในองคกรเปาหมายใหมความร ความสามารถ และความเชยวชาญในสาขาต าง ๆ ทเกยวของกบสมารทกรด จะอาศยแตเพยงหลกสตรฝกอบรมดานสมารทกรดในประเทศอยางเดยวนนไมเพยงพอ โดยอาจจะขาดแงมมทส าคญไปบางประการ เนองจากในปจจบนเทคโนโลยดานสมารทกรดยงมการน ามาใชงานในประเทศไทยในระดบทจ ากด ท าใหยงไมสามารถเหนภาพและประโยชนของการใชงานเทคโนโลยดงกลาวในปรมาณมากเชงพาณชย รวมถงปญหาและอปสรรคตาง ๆ ในระหวางการด าเนนงานได

ดงนน การสงบคลากรไปศกษาเทคโนโลยสมารทกรดในตางประเทศจงเปนสงทจ าเปน โดยเฉพาะในประเทศทมการใชงานเทคโนโลยสมารทกรดบางประเภทในเชงพาณชยแลว เชน ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศเยอรมน ประเทศญปน ประเทศจน เปนตน โดยควรจะเนนใหผทมความรความเชยวชาญในระบบไฟฟาก าลงเปนผไปศกษาตอในตางประเทศเพอรบการถายถอดเทคโนโลยดานสมารทกรดมา เนองจากผทมความรความเชยวชาญดานระบบไฟฟาก าลงจะมความเขาใจบรบทตาง ๆ ท าใหสามารถรบองคความรและการถายถอดเทคโนโลยจากตางประเทศไดมากกวาและรวดเรวกวาบคคลทวไป

นอกจากน จะตองมการก าหนดใหชดเจนวาบคลากรทไดรบการถายทอดเทคโนโลยจากตางประเทศจะตองใหความรวมมอ รวมถงมสวนรวมและบทบาทในการพฒนาตอยอดเทคโนโลยและถายทอดเทคโนโลยสบคลากรในประเทศตอไป เชน เปนวทยากรในการฝกอบรมทจดขนตอในประเทศ เพอถายทอดความรตาง ๆ ออกไปในวงกวาง



หนา 7-22

ฝกอบรมพฒนาขดความสามารถในการด าเนนงานส าหรบหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน

การฝกอบรมพฒนาขดความสามารถในการด าเนนงานส าหรบหนวยงานภาครฐและเอกชนจะตองไดรบการด าเนนการอยางตอเนองและอยางกวางขวาง เพอใหครอบคลมภาคสวนหลกตาง ๆ ไดอยางครบถวน โดยการด าเนนการฝกอบรมนจะเปนไปตามแผนการพฒนาขดความสามารถของบคลากรในประเทศ (กจกรรมยอยท 6.1.2) โดยอาศยหลกสตรการฝกอบรมเฉพาะดานสมารทกรดซงถกพฒนาขนมา (กจกรรมยอยท 6.1.3) และสามารถอาศยความเชยวชาญและความสามารถของบคลากรทผานการศกษาตอและฝกอบรมจากทงในโครงการน ารอง (กจกรรมยอยท 6.1.2) และบคลากรทผานการศกษาตอจากตางประเทศ (กจกรรมยอยท 6.1.5)

โดยผลทคาดวาจะไดรบการการด าเนนการฝกอบรมอยางตอเนอง คอ ท าใหความสามารถในการขบเคลอนธรกจดานสมารทกรดขยายตวอยางตอเนอง จนท าใหธรกจดานสมารทกรดเปนหนงในอตสาหกรรมทชวยสงเสรมการจางงานและเสรมสรางความแขงแกรงใหแกประเทศไทย รวมถงท าใหภาคอตสาหกรรมสมารทกรดมบทบาททชดเจนมากขนในภาคเศรษฐกจ



หนา 7-23

ก าหนดมาตรการสงเสรมสนบสนนการพฒนาหนวยงานทเกยวของดานสมารทกรดภายในประเทศ

ปจจบนเทคโนโลยดานสมารทกรดของประเทศไทยตองอาศยการน าเขาเทคโนโลยจากตางประเทศเปนหลก ดงนนจงมความจ าเปนตองยกระดบและเสรมสรางความสามารถของภาคอตสาหกรรมไทยในดานสมารทกรด ซงจะสามารถชวยใหประเทศไทยสามารถลดการพงพาน าเขาชนสวน อปกรณและเทคโนโลยดานสมารทกรดจากตางประเทศในระยะยาว รวมถงชวยลดตนทนการพฒนาระบบสมารทกรดในประเทศใหต าลง ยกระดบอตสาหกรรมของประเทศใหมมลคาเพมมากขน เปนการเสรมสรางความสามารถในการแขงขนในระดบนานาชาตได

ภาคอตสาหกรรมของประเทศไทยดานเทคโนโลยสมารทกรดยงคงตองไดรบการพฒนาเพมเตมเพอใหมความกาวหนาทดเทยมกบภาคอตสาหกรรมในตางประเทศ โดยจะตองเนนการพฒนาในลกษณะการสรางมลคาเพม (Value Added) ทสามารถตอยอดองคความรทสรางคณคา (Value Creation) จากงานวจยหรอตนแบบเทคโนโลย (Prototype) ทไดรบการพฒนามาจากสถาบนการศกษาหรอสถาบนวจย

นอกจากน ยงตองมการสรางการประสานความรวมมอกน (Synergy) ระหวางหนวยงานตาง ๆ ดวย โดยหากอางองจากขอมลของแผนแมบทการพฒนาระบบโครงขายสมารทกรดของประเทศ พ.ศ. 2558-2579 จะพบวา ป พ.ศ. 2555 ประเทศไทยมการจดสทธบตรเกยวกบระบบโครงขายสมารทกรดในประเทศ ทงสนเพยงประมาณ 40 ชน เทานน ดงนน จงจ าเปนตองมมาตรการสงเสรมสนบสนนการพฒนาหนวยงานภายในประเทศ ซงรวมถงการสนบสนนจากภาครฐในเชงนโยบายและการสนบสนนจากหนวยงานสนบสนนดานการพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรม ใหกบภาคอตสาหกรรมและภาคการผลตในประเทศเพอใหเกดการปรบตวทงในเชงองคความร (Knowhow) และเชงผลตภาพ (Productivity) อาท การใหบรการดานการค าปรกษาดานเทคโนโลยนวตกรรม การพฒนาธรกจและการถายทอดเทคโนโลย การใชสทธทรพยสนทางปญญา การฝกอบรมบคลากร การพฒนาโครงสรางพนฐานอตสาหกรรม และการสนบสนนดานการเงน การลงทนและมาตรการภาษ เปนตน



หนา 7-24

7.7 การสอสารและสรางความเขาใจกบผมสวนไดสวนเสย (EPPO-08)

วตถประสงค เพอใหขอมลดานสมารทกรดสามารถถกสงไปยงผทเกยวของไดรบทราบไดอยางเหมาะสมและรวดเรว รวมทงมความนาสนใจและสามารถท าความเขาใจไดโดยงาย

ผลลพธ ผมสวนไดสวนเสยและบคคลทวไปมความรความเขาใจในเรองเทคโนโลยสมารทกรด มากขน


หนวยงานหลกทเกยวของ การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)






เนองจากระบบสมารทกรดเปนหวขอใหมซงครอบคลมเทคโนโลยดานตาง ๆ อยางกวางขวาง การสรางความรความเขาใจในระบบสมารทกรดดงกลาวจงเปนปจจยส าคญทจะชวยสนบสนนใหการขบเคลอนการด าเนนการดานสมารทกรดเปนไปอยางมประสทธผล โดยเฉพาะในเรองประโยชนและผลกระทบทเกดขนจากการน าเทคโนโลยสมารทกรดดานตาง ๆ มาใชงาน

โดยในกระบวนการสอสารท าความเขาใจทมประสทธภาพนนจะตองเกดจากการวางแผนการประชาสมพนธทรดกม ดงนน จงจ าเปนตองมการจดท าแผนการประชาสมพนธทชดเจนซงมความสอดคลองกบแผนการประชาสมพนธของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ

การผลตสอและด าเนนการเผยแพรประชาสมพนธขอมลตาง ๆ ทเกยวกบการด าเนนการดานสมารทกรดของประเทศไทยตอผมสวนไดสวนเสย และประชาชนทวไปในวงกวาง ตามแผนการเผยแพรและประชาสมพนธขอมลดานสมารทกรด เชน การผลตสอประชาสมพนธในรปรายการทว แผนพบประชาสมพนธเชงกจกรรม (Event Marketing) สอการตลาดแบบออนไลน (เชน Line Application หรอ Facebook) เปนตน

นอกจากน ประเดนทส าคญคอจะตองเปดใหการสอสารประชาสมพนธดงกลาวเปนไปในสองทศทาง กลาวคอ จะตองเปดชองทางการรบฟงความคดเหนจากกลมผมสวนไดสวนเสยและบคคลทวไปดวย



หนา ภาคผนวก-I

ภาคผนวก ก: กรอบงบประมาณแยกตามหนวยงาน

รายละเอยดกรอบงบประมาณส าหรบการด าเนนงานภายใตแผนการขบเคลอนการด าเนนงานดานสมารทกรด ในระยะสน พ.ศ. 2560 – 2564 แยกตามหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ ดงสรปในตารางท ก-1

ตารางท ก-1 สรปกรอบงบประมาณแยกตามหนวยงานทเกยวของ

อางอง โครงการ/กจกรรม งบประมาณ (ลานบาท)

กรอบเวลา 2560 2561 2562 2563 2564

ส านกงานนโยบายและแผนพลงงาน EPPO-01 งบประมาณด าเนนการคณะอนกรรมการขบเคลอนฯ

(เพอบรหารการขบเคลอนฯ และการจดท าแผนการขบเคลอนระยะปานกลาง) 30 6 6 6 6 6

EPPO-02 การพฒนาระบบรกษาความมนคงความปลอดภยดานไซเบอร (Cybersecurity) 18 12 6 EPPO-03 การเตรยมความพรอมส าหรบการด าเนนโครงการน ารองรวมทนภาครฐ

ภาคเอกชน 5 5

EPPO-04 การพฒนารปแบบธรกจของระบบบรหารจดการพลงงาน (EMS) เพอการด าเนนการตอบสนองดานโหลดบนสมารทกรด

15 15

EPPO-05 การพฒนารปแบบธรกจระบบไมโครกรด พรอมศกษาความเปนไปได ในการรวมทนภาครฐ/ภาคเอกชน

15 15

EPPO-06 วจยและพฒนาเทคโนโลยสมารทกรด เพอทดแทนการน าเขาจากตางประเทศ 250 50 50 50 50 50 EPPO-07 พฒนาขดความสามารถดานสมารทกรดของหนวยงาน/บคลากรในประเทศ 50 10 10 10 10 10

EPPO-08 กจกรรมสอสาร ท าความเขาใจ และรบฟงความคดเหนจากผมสวนไดสวนเสย ในการด าเนนการขบเคลอนดานสมารทกรด

50 10 10 10 10 10

รวมทงหมด 433 118 87 76 76 76



หนา ภาคผนวก-II


กรอบเวลา 2560 2561 2562 2563 2564

ส านกงานคณะกรรมการก ากบกจการพลงงาน ERC-01 การวจยและพฒนาดาน ICT และการท างานรวมกนได (Interoperability) 10 10

ERC-02 การพฒนาปรบปรงกฎระเบยบส าหรบการตอบสนองดานโหลด และการจดการพลงงานบนสมารทกรด

6 6

ERC-03 การพฒนาโครงสรางหนวยงานและการด าเนนการของศนยพยากรณไฟฟา ทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน

10 10

รวมทงหมด 26 26 0 0 0 0 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย EGAT-01 การจดตงศนยสงการการด าเนนการตอบสนองดานโหลด (DRCC) 130 50 30 35 15

EGAT-02 การศกษาความเหมาะสมและการปรบใชเทคโนโลยการพยากรณไฟฟา ทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน

24 10 8 6

EGAT-03 การทดสอบน ารองเทคโนโลยการพยากรณไฟฟาทผลตไดจากพลงงานหมนเวยน 15 10 5 รวมทงหมด 169 0 60 48 46 15 การไฟฟานครหลวง

MEA-01 โครงการน ารองระบบบรหารจดการพลงงานในชมชน อาคารและโรงงาน ซงตอเชอมกบระบบสมารทกรด

145 85 60

MEA-02 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดและกลไกราคา ในพนท กทม. และปรมณฑล

181 131 50

MEA-03 โครงการน ารองระบบไมโครกรดของ กฟน. 110 50 30 30 รวมทงหมด 436 85 60 50 161 80



หนา ภาคผนวก-III


กรอบเวลา 2560 2561 2562 2563 2564

การไฟฟาสวนภมภาค PEA-01 โครงการน ารองการตอบสนองดานโหลดในพนทเมองพทยา จ.ชลบร 497 147 225 125

PEA-02 โครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.เบตง จ.ยะลา

358 158 120 80

PEA-03 การตดตงระบบกกเกบพลงงาน สวนตอยอดโครงการพฒนาระบบไฟฟาแบบโครงขายไฟฟาขนาดเลกมาก (ระบบไมโครกรด) ท อ.แมสะเรยง จ.แมฮองสอน

163 50 63 50

รวมทงหมด 1018 0 158 317 368 175