แผนการสอน AGING 60...แผนการสอน รห สว ชา/ช อว ชา NUR 2206 การพยาบาลผ ใหญ และผ ส งอาย

แผนการสอน

รหสวชา/ชอวชา NUR 2206 การพยาบาลผใหญและผสงอาย 1 (Nursing Care of Adults & Elders I)

จานวนหนวยกจ 3 หนวยกจ (3-0-0)

ปการศกษา ปการศกษา 2/2559

นกศกษาหลกสตร พยาบาลศาสตรบณฑต ชนปท 2

เรอง การพยาบาลผสงอายทมปญหาสขภาพ

วน/เดอน/ปทสอน ……………………………………………………

จานวนชวโมง 3 ชวโมง

ผสอน อาจารยหนงฤทย โพธศร

วตถประสงคทวไป เมอสนสดการศกษาวชานแลว นกศกษามความรความสามารถดงน

1. มความร ความเขาใจเกยวกบปจจย สาเหต อาการและอาการแสดง การรกษาโรคทพบบอยในผสงอายไดถกตอง

2. มความรในการใหการพยาบาลผสงอายทมปญหาสขภาพไดถกตอง

3. สามารถนาความรไปประยกตใชในการใหการพยาบาลผปวยสงอายทมปญหาสขภาพไดถกตอง

2

แผนการสอน

วตถประสงค กจกรรม ระยะเวลา เนอหา สอการสอน การประเมน บนทกหลงการสอน

หลงจากเรยนจบ

บทเรยนนแลว

นกศกษาสามารถ

ขนนา

1. กลาวทกทาย

นกศกษา สอบถาม

นกศกษาเกยวกบ

โรคทพบบอยใน

ผสงอายและนาเขา

สบทเรยน

5 นาท

บทนา

สมองเสอมไมไดเปนโรค แตเปนภาวะหนงของ

สมอง ซงอาจเกดไดจากหลายสาเหต โดยทอลไซ-

เมอร กเปนหนงในสาเหตเหลานน ภาวะสมองเสอม

(dementia) นน ตางจากความจาเสอม

(forgetfullness) โดย มกมอาการอนนอกจากความจา

เสอมรวมดวยและมกมผลตอชวตประจาวน อาการ

อนๆ เชน นกคาพดไมออก บวกลบเลขงายๆไมได

ไมสามารถทาอะไรทงายๆ ทเคยทาประจา เชน ตด

กระดมเสอเองไมคอยได พฤตกรรมหรอบคลก

เปลยนไปจากเดม เปนตน

สาเหต ของสมองเสอมแบงเปนสองแบบ คอ

แบบรกษาใหหายไดกบแบบรกษาไมได คนทสงสย

วาจะมอาการสมองเสอม ควรพบแพทยทางระบบ

ประสาท เนองจากอาจเปนสาเหตทสามารถรกษาได

โรคในกลมนเชน โรคซมเศรา เนองอกในสมอง โรค

ไทรอยด โรคตดเชอ โรคขาดสารอาหารบางชนด

1. power

point

2. เอกสาร

ประกอบการ

สอนเรอง การ

พยาบาล

ผสงอายทม

ปญหาสขภาพ

1. นสตใหความ

สนใจและตด

ตามเนอหา โดย

รวมแสดงความ

คดเหนเกยวกบ

เการพยาบาล



3


1. นกศกษาม

ความร เขาใจ

เกยวกบความ

หมายและสาคญ

ของสขภาพ

ผสงอายได

ถกตอง

เนอหา

1.ใหความร

เกยวกบความ

หมายและสาคญ

ของสขภาพ

ผสงอาย

2 ชวโมง

50 นาท

เปนตน สาหรบสมองเสอมจากสาเหตทรกษาไมหาย

นน สาเหตทพบบอยทสดกคอโรคอลไซเมอรนนเอง

นอกนนกเปนโรคทางสมองอนๆทพบไดรองลงไป

เชน เสนเลอดสมองตบ เปนตน

ในผสงอายสาเหตสมองเสอมทพบบอยๆ ม

สาเหต 2 ประการ คอ

1. โรคหลอดเลอดสมอง หรอโรคอมพาต ไมวาจะ

เกดจากชนดหลอดเลอดตบ หรออดตน หรอแตกก

ตาม โรคนพบราว 20% ของผปวย

2. โรคอลไซเมอร (Alzheimer's disease) เปนโรค

สมองเสอมทพบบอยทสดและจะมอาการเลวลง

เรอยๆ คอ ราว 70-80% ของผทมสมองเสอม โรคน

จะเปนสาเหตทาใหสมองฝออยางรวดเรว และม

ปญหาดานความจา การพด ความคด การกระทา

อารมณการดารงชพและบคลกภาพผดไปอยางชดเจน

ในปจจบนยงไมทราบสาเหตของโรคนแนนอนวา

เกดจากสงใดมหลายคนสนนษฐานวาเกดจาก

พนธกรรม การตดเชอ สารพษตลอดจนระบบภม

ตานทาน.

2. นกศกษา

สามารถตอบ

คาถามเกยวกบ

ความหมาย



4


อาการของโรคสมองเสอม

ความจาเสอม : มกจาเหตการณทพงเกดขน

ใหมๆ ไมได เชน จาไมไดวาพดหรอถามอะไรไป

แลวทาใหพดซ าๆ ถามซ าๆ กนขาวหรออาบนาแลว

จาไมไดทาใหกนแลวกนอกหรอเขาหองนาแลวเขา

อก ใครมาเยยมกจาไมได ทาใหผปวยบางคนโกรธ

หรอนอยใจวาลกหลานไมมาเยยม ในชวงแรกๆ ของ

โรคความจาเกาๆ เรองอดตทผานมานานแลวมกจะยง

จาไดด ผปวยจงมกพดแตเรองเกาๆ

งนงงสบสน : อาการนมกกาเรบเมอผปวย

ตองไปอยในสถานททไมคนเคยหรอพบปะคนแปลก

หนา ทพบบอยคอเกดขนเมอผปวยตองมานอนใน

โรงพยาบาล พบหนาแพทย พยาบาล และเจาหนาท

ตางๆ ผปวยมกไมรวาตวเองอยทไหน เวลาอะไร มา

ทาอะไรอย ทาใหเกดความสบสน กระสบกระสาย

นอนไมหลบ ดงสายนาเกลอหรอสายตางๆ ทตดอย

ตามตว พยายามลงเตยงจะกลบบาน ฯลฯ

สตปญญาเสอมลง : ไมสามารถเรยนรสง

ใหมๆ ได เชนการใชเครองใชอปกรณใหมๆ ในบาน

5


2. นกศกษาม

ความรในการให

การพยาบาล

ผปวยทเจบปวย

ไดอยางถกตอง

2. สอนเกยวกบ


ผสงอายทเจบปวย

หรอททางาน ทกษะความรความสามารถเกาๆ

ความสามารถในการคดคานวณ ตดสนใจแกปญหา

ตางๆ กเสอมลง ทาใหทางานผดพลาดมากขนเรอยๆ

จนไมสามารถทางานได

ความสามารถในการใชภาษาเสอมลง : ทาให

พดผดๆ ถกๆ ฟงผอนพดกเขาใจบางไมเขาใจบาง

อานหนงสอไดยากขน เขยนผดๆ ถกๆ อาการมก

เปนมากขนเรอยๆ จนสดทายผปวยจะนงเงยบไมพด

เลย และไมสามารถเขาใจสงทผอนพดหรอเขยนได

ความสามารถในการดแลตวเองเสอมลง :

เมอเรมเปนจะมอาการแตงตวไมเรยบรอย แปรงฟน

อาบนาไมสะอาด เมอเปนมากขนจะทาสงเหลานเอง

ไมได อจจาระ ปสสาวะราด

การวนจฉยภาวะโรคสมองเสอม

(Dementia)

ผปวยจะสญเสยความจาและสญเสย

Cognition อนๆ รวมดวยอยางใดอยางหนงดงตอไปน

โดยมความรนแรงจนเปนปญหาในการใช

ชวตประจาวนและการเขาสงคม


สามารถใหการ

พยาบาลเพอ

การสงเสรม

สขภาพผสงอาย

6


1. ไมสามารถคดในสงทซบซอนได

2. สญเสยการตดสนใจ

3. มปญหาเกยวของกบการใชภาษา ดานการ

พด หรอการเขาใจ (Aphasia)

4. ไมสามารถบงคบการเคลอนไหวท

ซบซอนไดในขณะทผปวยยงเขาใจคาสงไดด

กลามเนอยงปกตด (Apraxia)

5. ไมสามารถบอกชอ สงของ และบคคลได

ในขณะทประสาทสมผสยงปกตอย (Agnosia)

การรกษาโรคความจาเสอม

1. การรกษาโรคโดยวธทไมใชยา (Non-

pharmacological intervention)

การรกษาวธนจดเปนการรกษาอนดบ

แรกกอน ทจะเรมใหการรกษาดวยยาในการรกษา

อาการทางพฤตกรรมและจตใจทมอาการ ไมมากและ

ไมไดสงผลกระทบตอผดแลมากนก มงเนนการปรบ

เปลยนสงแวดลอมรอบๆ ผปวยใหเหมาะสมและ

เรยบรอยและพยายามใหผปวยเกดความคนเคย ตว

อยางเชน จดบาน หองนอน หองนาใหอยในสภาพท

7


3. อธบายและ

อภปรายประเดน

ตางๆ ทเกยวกบ


ผสงอายได

ถกตอง

3. อธบายและรวม

อภปรายประเดน

ตาง ๆ ทเกยวกบ


ผสงอาย

คนเคยเพอปองกนมใหเกดอาการหลงผดคดวาเปน

บานคนอนหลกเลยง การโตเถยงกบผปวยเพอชวยลด

อาการกาวราว หงดหงด พยายามเบยงเบนความสนใจ

ของผปวยหนไปคยเรองอนเพอชวยลดอาการถาม

ซ าๆ ใสกญแจรวบานขางใน จดแยกเสอผาใหเพอ

ปองกนอาการหลงผดวาเปนเสอผาคนอน จดเวลาเขา

หองนาเพอปองกน urinary incontinence นอกจากน

ผดแลจะตองทาการประเมนผปวยซ าบอยๆ เพราะถา

มอะไรผดปกตไปจากเดมจะไดทราบ และปรกษา

แพทยเพอหาทางปองกนหรอรกษาตอไป

2. การรกษาโดยการใชยา จะมการใชยาเมอ

อาการทางพฤตกรรมรนแรงมากจนสงผล

กระทบตอผดแลและเปนอนตรายและคณภาพชวต

ของผปวย ซงปจจบนยานไดรบการรบรองวาสามารถ

ชวยลดอาการทางพฤตกรรมและจตใจในผปวยมอย 2

กลม คอ Cholinesterase inhibitors (CHETs) และยา

รกษาโรคจตและโรคซมเศรา (psychotropic drugs)

โดยยากลม CHETs ทกตวชวยลดอาการทาง

พฤตกรรมบางอยาง ในผปวยลงไดอยางมนยสาคญ


สามารถตอบ

คาถามเกยวกบ


ผปวยทเจบปวย

ได

8


ทางสถตเมอเทยบกบยาหลอกแตถาผปวยไมไดรบยา

กลม CHETs หรอยงมปญหาพฤตกรรมอยควร

พจารณาใชยาในกลม psychotropic drugs การรกษา

อาการทางจตและโรคซมเศราของผปวย Dementia

สวนใหญมกจะใชยาระงบอาการภาวะสบสน

เฉยบพลน (Delirium)

อาการซม สบสนเฉยบพลน (Delirium)

เปนอาการทผปวยมการเปลยนแปลงของระดบความ

รสกตว มสมาธลดลงโดยมอาการเกดขนอยางรวดเรว

ภายในระยะเวลาเปนชวโมงหรอเปนวน จดเปนภาวะ

ทพบไดบอยในผสงอายและอาจกอใหเกดอนตรายถง

แกชวตได อยางไรกตามแพทยและบคลากรทางการ

แพทยมกวนจฉยไมไดและนามาซงความทพพลภาพ

และอนตรายแกชวต ภาวะนจดเปนภาวะทปองกนได

และมความคมคาในการปองกนเปนอยางมาก ซงมก

เกดขนอยางทนททนใด (acute onset) ในชวง

ระยะเวลาสนๆ เปนชวโมหรอเปนวน มแนวโนม

เปลยนแปลงไปตามชวงเวลาของวน (fluctuate) และ

มกจะมอาการในชวงเวลาใกลพระอาทตยตกดน

9


อาการซม สบสนเฉยบพลนเปนอาการท

แพทยและบคลากรทางการแพทยทกคนควรรจก

เนองจากเปนภาวะทอาจทาใหผปวยตองนอนรบการ

รกษาในโรงพยาบาลนานขน เสยคารกษาพยาบาล

เพมขน เกดภาวะทพพลภาพจนอาจไมสามารถกลบส

สภาพเดม และอาจทาใหผปวยเสยชวตได ใน

ขณะเดยวกนอาการดงกลาวสามารถปองกนได และ

การตรวจพบสาเหตททาใหเกดอาการดงกลาวตงแต

ระยะแรก เปนการลดโอกาสการเกดทพพลภาพและ

อตราการเสยชวตลงได ในประเทศสหรฐอเมรกาได

ประมาณการวาถาผปวยเฉลยรอยละ 20 ทนอนใน

โรงพยาบาลเกดอาการซมสบสนเฉยบพลน จะตอง

เสยคาใชจายปละ 8,000 ลานดอลลารสหรฐสาหรบ

คารกษาในโรงพยาล ไมนบคาใชจายหลงจากออก

จากโรงพยาบาลไปแลว เชน ตองไปอยในสถานพก

ฟนคนชรา ตองทากายภาพบาบด คาใชจายภายใน

ครอบครวทเพมขน และไมไดนบการสญเสยงานและ

คณภาพชวตของผปวยและผดแล

โรคอลไซเมอร (Alzheimer)

10


อลไซเมอร เปนโรคสมองเสอมชนดหนงท

พบไดบอยทสด โดยจะมการเสอมของเซลลสมองทก

สวนเปนแลวไมมวนหาย ผปวยจะไมสามารถควบคม

อารมณตวเอง ไมสามารถแยกถก-ผด มปญหาในเรอง

การใชภาษา การประสานงานของกลามเนอเสยไป

ความจาเสอมในระยะทายของโรคจะสญเสยความจา

ทงหมดในสหรฐประมาณวามผปวยเปนโรคนกวา 3-

4 ลานคนและจะมเพมมากขนเรอยๆ ทวโลก

เนองจากประชากรมอายยนยาวขน ในประเทศไทยม

ผปวยโรคนประมาณ 2-4 % ของผทมอายมากกวา 60

ป ยงอายมากขนกจะพบผปวยดวยโรคนมากขน

กลาวคอจะพบเพมขน 2 เทาทก 5 ปหลงอาย 60 ป

แมวาโรค นจะไมสามารถปองกน ไมสามารถรกษา

ญาตสามารถชวยผปวยโดยการศกษาโรคนและชวย

ผปวยอยางถกวธ

สาเหตของโรคอลไซเมอร ปจจบนยงไม

ทราบแนชด เชอวาอาจมสวนจากกรรมพนธ โดยท

อาจมปจจยอนมาเกยวของดวย เชน อาหาร

สงแวดลอม การตดเชอบางชนด เปนตน อยางไรก

11


ตาม ในขณะนกไมสามารถชชดได การตรวจชนเนอ

ของสมองในผปวยอลไซเมอรหลงเสยชวต พบวาม

โปรตนบางชนดในปรมาณทมากกวาผสงอายทไม

เปนโรคอลไซเมอร ซงเชอวาเกยวของกบการเกด

โรคอลไซเมอร

อาการของอลไซเมอร ในระยะแรกๆ อาจ

แยกจากภาวะความจาเสอมตามธรรมชาตในผสงอาย

ไดลาบาก แตไมนานกมกจะมลกษณะบางอยางท

เดนชดขนมาซงตางจากการเปลยนแปลงโดย

ธรรมชาต ในผสงอาย อาการแรกและมกเปนอาการท

ญาตจะสงเกตไดคอนขางเรวและมกพามาพบแพทย

คอ ความจาทแยลง ซงจรงๆแลวในผสงอายกจะม

อาการนเกดขนไดบอย โดยมกเปนความจาเกยวกบ

เหตการณทผานมาไมนาน เชน ลมวาตมนาทงไว พอ

นกออกกตกใจวงไปถอดปลกไฟ แตในผปวยอลไซ

เมอร อาจเปนมากกวานนคอลมไปดวยซ าวาตมนาไว

อาจถามญาตวาใครเปนคนตมนาหรออาจตองคด

นานกวาจะนกออกวาเปนคนตมไวเอง เปนตน เมอ

โรคดาเนนตอไปเรอยๆ นอกจากความจาทแยลงเปน

12


ลาดบ กจะมอาการอนๆเพมเขามาเรอยๆ เชน คดเลข

งายๆไมคอยถก ทอนเงนผด การตดสนใจหรอ

ความคดตางๆไมคอยสมเหตสมผล ซงผดจาก

ความจาเสอมทวไป เชน ผสงอายทความจาเสอมโดย

ธรรมชาตอาจลมของบอย เชน มกลมกระเปาสตางค

ไวในหองแลวนกไมออก แตในผปวยอลไซเมอรอาจ

ลมกระเปาสตางคไวในตเยน กลาวคอ นอกจาก

ความจาไมดแลว ความมเหตผล การตดสนใจหรอ

ความคดตางๆ กจะผดแปลกออกไปดวย

ระยะตอไปกจะเรมมอาการททาใหผปวย

หรอญาต เรมพบกบความลาบากหรอยงยากมากขน

ไดแก พฤตกรรมทเปลยนไป บางคนซมลง บางคน

กาวราว บางคนเคยมเหตผล ใจเยน กกลายเปนไร

เหตผล หงด-หงดงาย ฉนเฉยวบอย เปนตน

นอกจากนยงมอาการทญาตตองคอยระวงคอ บางคน

จะเดนไปเรอย โดยไมมจดหมาย ไมมเหตผล ทสาคญ

คอจะจาทางไมคอยได ถาเดนออกไปนอกบาน มกจะ

กลบไมถก บางคนเดนไปขนรถเมลนงไปๆกลบๆทง

วน จนตารวจตองชวยพากลบบาน

13


ระยะหลงๆ ผปวยจะเรมชวยเหลอตวเองไม

คอยได โดยเฉพาะกจกรรมในชวตประจาวน เชน

แตงตว อาบนา ทานขาว โดยตองใหญาตคอย

ชวยเหลอตลอด อาจไมสามารถบอกเมอจะปสสาวะ

หรออจจาระ โดยปลอยออกมาเองโดยอาจรหรอไม

รสกตวกได เมอชวยเหลอตวเองไมไดกจะเรมมโรค

แทรกซอนตามมา เชน การตดเชอในปอด หรอ

ทางเดนปสสาวะ แผลกดทบ ขาดสารอาหารเนองจาก

ทานไดนอย รางกายจะคอยๆออนแอลง ในทสด

สวนมากจะเสยชวตจากการตดเชอแทรกซอน โดย

ระยะเวลาทงหมด ตงแตอาการแรกจนเสยชวตนน

แตกตางกนไปในแตละคน มตงแต 3-4 ป จนถงเกอบ

20 ปกม แตโดยเฉลยจะประมาณ 8-10 ปเปนสวน

ใหญ

การวนจฉย การซกประวตจากญาตทดแล

การตรวจรางกายและการตรวจทางหองปฏบตการ

(ตรวจเลอด เอกซเรยสมองดวยคอมพวเตอรหรอถา

สงสยสาเหตบางอยางอาจตรวจสมองดวยคลน

แมเหลก (MRI) เพอดใหแนวาไมไดเกดจากสาเหต

14


อนซงรกษาไดซงถาดแลวไมมสาเหตอน แพทยก

มกจะพอแยกไดจากความจาเสอมตามธรรมชาตใน

ผสงอาย โดยมความแมนยาในการวนจฉยประมาณ

80-90% เนองจากการวนจฉยใหได 100% นน มวธ

เดยวคอการตรวจชนเนอของสมอง ซงถาจะทากจะ

ทาเมอผปวยเสยชวตแลวเทานน

การรกษา ปจจบนยงไมมยาทรกษาให

หายขาดได แตมยาซงอาจชวยควบคมอาการตางๆ ให

นอยลงไดชวคราวแตโรคกจะดาเนนตอไปเรอยๆ เมอ

ถงระยะทเปนมากๆ ยากจะไมไดผล อยางไรกตามม

การพยายามคดคนยาเพอรกษาและวธการทางการ

แพทยทจะใชวนจฉยผทมความเสยงตอโรคน ตงแต

ยงไมมอาการ เพอจะไดสามารถใหมการเตรยมตวไว

ลวงหนาทงผปวยและญาต

การดแลผปวยอลไซเมอร มความสาคญเปน

อยางมาก ตองใหความเขาใจ เหนใจ วาผปวยไมได

ตงใจทจะกาวราว หงดหงดอยางทเราเหนแตเปนจาก

ตวโรคเอง ไมควรทาใหผปวยรสกไมมนใจ อาย หรอ

หงดหงด เชน ถาคยอะไรแลวผปวยนกไมคอยออก

15


หรอจาไมได ควรเปลยนเรองเอาเรองทคยแลวม

ความสข หรอถามความคดอะไรผดๆ ไมควรเถยง

ตรงๆ ถาไมจาเปนกอาจไมตองอธบายมาก เนองจาก

จะทาใหหงดหงด และหมดความมนใจ ควรจดหอง

หรอบานใหนาอย สดใส ใชสสวางๆ ถาในรายทชอบ

เดนไปมามากๆ ตองใชเทคนคการเบยงเบนความ

สนใจในสงใดสงหนง หรออาจใชการพาดเสอผา ไว

ทลกบดประตเพอไมใหเหนลกบด ตองเกบของมคม

หรอเครองใชไฟฟาใหมดชด ปดวาวลเตาแกสไว

เสมอ เปนตน ในรายทมอาการทเรมจะดแลยาก เชน

กาวราวมาก เอะอะโวยวาย สบสนมาก หรอ เดนออก

นอกบานบอยๆ ควรพาไปพบแพทยระบบประสาท

เนองจากอาจจาเปนตองใชยาชวยลดอาการดงกลาว

สรป ขอควรรเกยวกบโรคอลไซเมอร ไดแก

1. อลไซเมอรเปนโรค ไมใชภาวะสมองเสอม

ตามธรรมชาตหรอตามอายทมากขน

2. สาเหตยงไมทราบชด แตนาจะมสวนจาก

พนธกรรม อาจมปจจยอนรวมดวย ดงนน

สามารถเกดไดกบทกคน

16


3. ขณะน ยงไมสามารถปองกนและไมสามารถ

รกษาใหหายขาดได

4. การดแล ความเหนอกเหนใจและความเขาใจ

เปนสงทสาคญทสดในการดแลผปวย

5. ถามญาตทเรมมอาการหลงลม ควรพบแพทย

ระบบประสาท อาจเปนสาเหตอนทรกษา

หายขาดได

6. โรคนมกเกดในผสงอาย ดงนนผทรสกวา

หลงลมบอยโดยทอายไมมาก (20-50 ป) มก

เกดจากสาเหตอน สวนมากเกดจากการ

พกผอนไมเพยงพอ เครยด ไมมสมาธ ควร

แกไขสงเหลาน ถาไมดขนคอยปรกษาแพทย

เพราะมกเปนสาเหตทรกษาใหหายขาดได

7. ไมควรกลวโรคนจนเกนไปเนองจากขณะน

มการวจยเรองนมากมายทวโลก เชอวาอกไม

นานนก อาจมยาทรกษาหรอปองกนได

.โรคขอเขาเสอม (Osteoarthritis)/โรคกระดกพรน

(Osteoporosis)/โรคเกาต (Gout)

โรคขอเขาเสอม เปนโรคทพบบอยในผสงอาย

17


โดยพบในเพศหญงบอยกวาชาย ผปวยมกม

อาการปวดในเขา บรเวณรอบ ๆ ลกสะบาหรอในขอ

พบเขา มเสยงดงเวลาขยบเคลอนไหวขอ มอาการ

ฝดหรอคลายขอยดหรอมอาการบวมอกเสบในเขา

ตามปกตการขยบเคลอนไหวของขอเขาทดนน ขอเขา

จะตองมกระดกออนผวขอทมความแขงแรง คอ ม

ความหนา ยดหยน เรยบลน และทนทานในการรบ

แรงกระแทกจากภายนอก รวมทงมนาหลอเลยงไขขอ

ทมคณสมบตและปรมาณเหมาะสมมาชวยหลอลน

เพอใหการเคลอนไหวของขอเขาเปนไปอยางปกตใน

การใชงานในชวตประจาวน แตในผปวยทเปนโรค

ขอเขาเสอมจะพบวา มการบางตวหรอสกกรอนหรอ

เปอยยยไปของกระดกออนผวขอ อาจมลกษณะผวขอ

ไมเรยบ ขรขระ หรอมหนปนเกดขนในขอ รวมทง

คณสมบตและปรมาณของนาหลอเลยงไขขอทเปลยน

แปลงไปจนอาจจะสงผลใหเกดการอกเสบของเยอบ

ขอและกอนกลามเนอบรเวณรอบเขาตามมาได

สาเหตหรอปจจยเสยงททาใหเกดโรคขอเขาเสอม ใน

ผสงอายสวนใหญจะมอตราการเกดโรคขอเขาเสอม

18


มากขนตามวยแตอายทมากขนไมใชสาเหตอยางเดยว

มกจะมปจจยอนๆ รวมดวย ไดแก

1.การใชขอเขาทไมถกตอง เชน นงพบเขานานๆ เปน

ประจา หรอทางานหนก ตองแบก

รบนาหนกมากเปนเวลานานๆ หรอการทางานหรอ

เลนกฬา ทตองมการกระแทกขอเขาเปนประจา

2.นาหนกตวมากเกนไปเปนเวลานาน เนองจากแรงท

กระทาผานเขาจะมคาประมาณ 2-3 เทาของนาหนก

ตวเวลาเดน

3.เคยไดรบอบตเหตจนเกดการบาดเจบในขอเขามา

กอน เชน เอนยดขอเทาฉกขาดหลงจากเลนกฬา หรอ

กระดกขอเขาแตกเคลอน

อาการของผปวยโรคขอเสอมมกจะมอาการตางๆ

ดงตอไปน

1. มอาการปวดขอเขา อาจจะเปนๆหายๆโดยอาการด

ขนเมอพกการใชเขาลง แตจะปวดมากขนเมอใชงาน

เชน ยน เดน โดยเฉพาะเดนขนลงบนได ในรายทโรค

เปนมากแลวอาจมอาการปวดตลอดเวลา จะทากจวตร

ประจาวนลาบาก

19


2. มเสยงดง เวลาขยบงอเหยยดขอเขา

3. มการขอฝด หรอขอยด โดยจะรสกขอยดหลงจาก

หยดการใชขอเปนเวลานาน เชน หลงตนนอนเชา

หรอหลงจากนงพกนานๆ พอไดขยบเคลอนไหวสก

ระยะหนงจงจะรสกขยบไดมากขน

4.ขอผดรป ลกษณะขอเขาจะผดรปรางจากเดม อาจ

คลาพบหนปนหรอเหนลกษณะกระดกเขาใหญขน

หรอมลกษณะเขาโกงแยกออกจากกนเวลายนตรง

โรคกระดกพรนหรอโรคกระดกบาง (Osteoporosis)

เปนโรคทความหนาแนนของเนอกระดก

นอยลง สงผลใหกระดกไมแขงแรงมโอกาสหกงาย

กวาคนทวไป กระดกทมกจะหกงาย ไดแก สะโพก

กระดกสนหลง และกระดกขอมอ...

อาการและอาการแสดง ผปวยทเปนโรค

กระดกบาง มกจะไมมอาการผดปกตใด ๆ ยกเวน

เมอมอาการหกของกระดก กจะมอาการเจบปวด

บรเวณทมกระดกหก ปจจยเสยง ปจจยททาใหม

โอกาสเกดโรคกระดกบางไดแก อายมาก, เพศหญง,

ขาดฮอรโมนเอสโตเจน, ภาวะหมดประจาเดอน, สบ

20


บหร, ไดรบแคลเซยมและวตามนซนอย, พษสรา

เรอรง และ การทออกกาลงกายมากหรอนอยเกนไป

การวนจฉย ทาไดโดยการวดความหนาแนนของ

กระดก (bone mineral density) Back to Top. การ

รกษา โรคกระดกพรนสามารถปองกนโดย หลกเลยง

ปจจยเสยงดงทกลาวมา และปองกนการหกลมในผท

มกระดกบาง รวมทงใหยาเพอเพมความหนาแนน

ของกระดก การออกกาลงกาย เชน การยกนาหนก

ชวยทาใหกระดกหนาแนน และแขงแรงขน การ

รบประทานอาหาร ผปวยควรไดรบแคลเซยม 1200 –

1500 มลลกรม ตอวน โดยเลอกทานอาหารทม

แคลเซยมสง เชน นม (นม 1 แกว จะใหแคลเซยม

ประมาณ 300 มลลกรม) หรอทานแคลเซยมเมดเสรม

การออกกาลงกาย การออกกาลงกายแบบ แอโรบก,

ยกนาหนก สามารถทาใหความหนาแนนของกระดก

มากขนได บหร และสรา ควรงดสบบหร และควบคม

ปรมาณการดมสรา ยา ปจจบนมยาหลายชนด ทให

ควบคไปกบการใหแคลเซยม และ วตามนซเพอทาให

กระดกมความหนาแนนเพมขน

21


โรคเกาต (Gout)

เกดจากกระบวนการใช และขบถายสาร

พวกพวรนของรางกายผดปกตไป พวรนเปนธาต

อาหารทพบไดในเนอสตว ขาวสาล เครองในสตว

(ตบ, เซยงจ) เปนตน ซงจะถกยอยจนกลายเปนกรดย

รค และจะขบออกมาพรอมกบปสสาวะ ในคนปกต

กรดยรคจะถกสรางขนในอตราชาพอทไตจะขบออก

ไดหมดทนกบการสรางขนพอด สาหรบบางรายท

กรดยรคถกสรางขน แตไตทาหนาทขบถายออกมาได

ชา หรอเรวกตามจะทาใหเกดการสะสมของกรดยรค

มากขนในรางกาย เปนสาเหตใหเกดการเจบปวด

อยางรนแรงในขอกระดกหรอรอบ ๆ ขอกระดก โรค

นสามารถถายทอดกนไดทางกรรมพนธ

อาการ

มอาการปวด บวม แดง รอนตามขอ และเจบ

อาจรนแรงจนถงกบเดนไมไดกม อาการนจะเปน ๆ

หาย ๆ จะทงชวงระยะเวลาเปนอาทตย เปนเดอน

หรอเปนปกได ซงอาการปวดอาจจะเปนขอเดยวหรอ

หลายขอพรอมกนกได ขอทเปนบอย เชน ขอเทา ขอ

22


หวแมเทาหรอหวขอเขา นอกจากอาการปวดตามขอ

แลวอาจมอาการของนวในทางเดนปสสาวะได

เชนกน

การรกษา

โรคนเปนแลวโอกาสทจะรกษาใหหายขาดไดม

นอย ตองรบการรกษาไปตลอดชวต ทงนเพราะเปน

โรคทเกยวของกบพนธกรรม วธทจะชวยไดดทสด

คอ พยายามปฏบตตวตามคาแนะนาของแพทย และ

ทานยาตามทแพทยสง

ขอพงปฏบตสาหรบผปวยโรคเกาท

การควบคมอาการของโรคเกาท ทานควรปฏบตตน

ดงน

1. รบประทานอาหารตามปกต และใหรางกายไดรบ

คณคาอาหารทเพยงพอ ไมควรรบประทานมาก

เกนไปหรอนอยเกนไป ไมควรรบประทานชนดของ

อาหารตามทแพทยสงหาม

2. นอนหลบใหเพยงพอ การทรางกายไดรบการ

พกผอนนอนหลบไมเพยงพอ จะทาใหเกดอาการโรค

เกาทชนดฉบพลนไดงาย

23


3. สวมรองเทาขนาดพอเหมาะ ความชอกชาทรางกาย

ไดรบ เชน จากการสวมรองเทาทคบเกนไป จะเปน

สาเหตใหเกดอาการโรคเกาทชนดเฉยบพลนขนได

4. ควบคมนาหนกของรางกาย การทนาหนกตวมาก

เกนไปหรออวนเกนไปจะทาใหการรกษาโรคเกาท

ยงยากซบซอน และอาจทาใหอาการโรครนแรงยงขน

5. ควรดมนามาก ๆ ผปวยดวยโรคเกาทมกจะมกอน

นวเกดขนในไตไดงาย การดมนามาก ๆ อยางนอยวน

ละ 8 แกว (ประมาณ 2 ลตร)

โรคความดนโลหตสง

ในประเทศทเจรญมากพบอตราความดนสง

มากกวาในประเทศทกาลงพฒนา คอ สงถง

8-18% พบในชายมากกวาผหญง และพบในวย

กลางคน คอวนทางานหนกทงกายและความคด พบ

มากกวาวยอนๆ ในประเทศไทยนนอตราตากวาใน

ประเทศทมความเจรญสงกวา ทานองเดยวกนคนใน

เมองใหญมอตราสงกวาคนในชนบท ซงมความ

เปนอยทไมสบสนวนวายเชนในเมองใหญๆ

อาการของความดนโลหตสง

24


1.ปวดศรษะ มกจะปวดบรเวณทายทอย และมกจะ

เกดอาการเวลาเชาๆ อาจมอาการคลนไส และตามว

2. ปวดศรษะขางเดยว

3. มเลอดกาเดาออก พบไมบอยนก แตจะพบในคน

อาย 40 ปขนไป

ภาวะกลนปสสาวะไมอย

เปนความผดปกตทรางกายไมสามารถควบคมการ

กลนปสสาวะ กลมผสงอายจะมปญหามากกวาอาย

นอย และเปนหนงในโรคของผสงอายทพบไดบอย

โดยในคนอาย 60 ปขนไปมภาวะปสสาวะเลดไดถง

รอยละ 15 – 35 และพบในผหญงมากกวาผชายถง 2

เทา

ชนดของปสสาวะเลดและปสสาวะราด

แบงตามสาเหตไดดงน

1. เกดขณะออกแรงเบง ไอ จาม หรอหวเราะ

เนองจากกลามเนอหรดไมแขงแรง

2. กระเพาะปสสาวะไวเกนไป เกดจากกลามเนอ

กระเพาะปสสาวะบบตวบอยและเรวกวาปกต ทาให

ผปวยปสสาวะบอย (มากกวา 8 ครงตอวน รวมทง

25


ตองลกขนมาปสสาวะตอนกลางคนบอยๆ ปสสาวะ

รดทนอน รบกวนการนอนหลบ)

3. เกดจากมปสสาวะคางในกระเพาะปสสาวะมาก

เกนความจของกระเพาะปสสาวะ ปสสาวะจงลนไหล

ออกมาเปนหยดตลอดเวลา มกเกดจากการอดกน

ทางเดนปสสาวะ หรอกลามเนอของกระเพาะ

ปสสาวะผดปกต เชนในผสงอายทเปนโรคตอม

ลกหมากโต เบาหวาน

4. สาเหตอนๆ เชน ความผดปกตทางจตใจ การตด

เชอในกระเพาะปสสาวะ หรอการไดรบยาบางชนด

เปนตน

การ ตรวจวนจฉยจากอาการปสสาวะเลดราดเพยง

อยางเดยว อาจไมสามารถใหการวนจฉยถงสาเหตท

แทจรงไดจะตองอาศยการตรวจราง กายเพมเตม

รวมทงการตรวจทางหองปฏบตการอนๆ เพอชวยใน

การวนจฉยและบอกแนวทางการรกษา

การรกษา

มหลายวธขนอยกบชนดและสาเหตของปสสาวะเลด

ซงแพทยจะเปนผวนจฉย แนะนาวธทเหมาะสมใน

fdjkgkjhl

26


การรกษา ซงมคราว ๆ ดงน

1. การรกษาเชงพฤตกรรม เปนวธการรกษาทงาย เสย

คาใชจายนอย และไมมผลขางเคยง ทาไดโดย

1.1. การฝกปสสาวะ โดยการพยายามกลนปสสาวะ

เมอรสกอยากจะถายปสสาวะ ใหพยายามยดเวลา

ออกไปอก 10 – 15 นาท เมอทาได 2 สปดาหแลวคอย

ๆ เพมเวลาออกไปอก จะทาใหสามารถกลนปสสาวะ

ไดนานขน วธนใชไดผลดในผปวยทมกระเพาะ

ปสสาวะไวเกน และกลามเนอหรดไมแขงแรง

1.2. การฝกขมบกลามเนอเชงกราน โดยทาการขมบ

กนและชองคลอดชาๆ ครงละ 10 วนาท วนละ 30 –

80 ครง วธนไดผลดในผปวยการพลดตกหกลมใน

ผสงอาย ปญหาหนงทพบบอยโดยเฉพาะเพศหญง

อตราการหกลมสงถง 30% ในแตละป และสดสวน

จะสงขนตามอาย การทรงตวและการลกเดนตอง

อาศยการประสานงานกนของความรสกตว ระบบ

ประสาทและกลามเนอ การไหลเวยนของโลหตและ

การปรบตวตอสงแวดลอม การทรงตวจะเสยไปและ

ทาใหเซไดงายในผสงอายทาใหหกลมไดงาย ภาวะใด

27


กตามทมผลกระทบของระบบทางานดงกลาว กอาจ

เปนสาเหตใหเกดการหกลมได เชน ปอดบวม หวใจ

ขาดเลอด การเปลยนสงแวดลอม เชน พนลน เปนตน

ยาและแอลกอฮอร เปนสาเหตเสรมทพบไดบอย ยง

พบวาอาจเกดจากภาวะความดนโลหตตาหลงการ

รบประทานอาหาร 30-60 นาท (ซงไมทราบสาเหตท

ชดเจน) นอนไมหลบ ปสสาวะไมทน ปญหาของเทา

และอาการบวมกเปนปญหาได

สาเหตสาคญทสด คอ การเสยการทรงตวและ

กลวจะหกลม การทรงตวทผดปกต อาจมสาเหตจาก

ความเสอมตามอาย โรคของระบบประสาท เชน

อมพาต ระบบประสาทอตโนมต และระบบประสาท

สวนปลายเสอม เบาหวาน แอลกอฮอร ภาวะทพ

โภชนาการ และโรคของสมองสวนทควบคมการทรง

ตว ความดนโลหตตกเมอเปลยนทา จากการใชยาบาง

ชนด หรอเกดภายหลงการนอนทนานเกนไป ภาวะ

ทางจต เชน ความเครยดหรอซมเศรากอาจมสวน

เชนกน การทผสงอายเคลอนไหวนอยลงเปนสาเหตท

ทาใหเกดการอดตนของเสนเลอดดา และกระจายไป

28


ทปอดได และทาใหเกดความถดถอยของระบบการ

ทางานตาง ๆ ของรางกาย การฟนตวจะใชระยะ

เวลานานกวาปกต ดงนนการปองกนการนอน

บนเตยงทนานเกนจาเปนจงมความสาคญมาก และ

เนนการเคลอนไหวใหใกลเคยงภาวะปกตมากทสด

การมองเหน/การไดยน

โรคตาทพบบอยในผสงอาย

อวยวะตาง ๆ ในรางกาย พบไดทกคนเมอมอายมาก

ขน เกดจากเลนสแกวตาภายในดวงตาขนทาใหแสง

ผานเขาไปในตาไดนอยลง

ปจจยเสยง ไดแก อาย การไดรบแสง

อลตราไวโอเลตบอย ๆ หรอแสงแดดจา โรค เบา

หวาน ความดนโลหตสง ยาหยอดตากลมสเตยรอยด

เปนตน

อาการ ตามวลง อาจเรมจากตองเปลยนแวน

บอย ๆ ตอมามวลงมากปรบแวน อยางไรกไมดขน

อาจมองเหนภาพเปนสเหลอง บางคนอาจมองเหน

แสงกระจายในทสวางจา

การรกษาและปองกน ตอกระจกบางสวน

29


สามารถปองกนหรอชะลอการเกดได แตเมอ เปนตอ

กระจกแลว ไมมยาหยอดตาหรอยารบประทานทจะ

ชวยสลายตอกระจกได การรกษาตองทาการผาตด

เอาเลนสทขนออก และใสเลนสแกวตาเทยม ซงใน

ปจจบนใชคลนเสยงความถสง(อลตราซาวนด)สลาย

ตอกระจก ทาใหแผลผาตดมขนาดเลก ไมจาเปนตอง

เยบแผล ผปวยมกจะกลบมามองเหนเปนปกตถาไมม

โรคอน ๆ ททาใหตามว

ตอหน

เปนสาเหตตาบอดถาวรทสาคญ เมออายมากขนม

โอกาสเกดตอหนเพมขนตามวย ตอหนเปนโรคของ

เสนประสาทตา ซงเปนตวนากระแสประสาทจากลก

ตาไปยงสมอง ทาใหสามารถมองเหนภาพตาง ๆ ได

โดยมปจจยเสยง โดยปจจยเสยงหลก คอ ความดนตา

สง กดทาลายเสนประสาทตา สวนปจจยอน ๆ เชน ม

คนในครอบครวเปนตอหน อาย 40 ปขนไป การใช

ยาสเตยรอยด ไดรบอบตเหตหรอผาตดตามากอน

อาการ โดยทวไปชวงแรกของโรคมกไมมอาการ

ตอมาจะสญเสยการมองเหนจากดานขางเขามาตรงก

30


ลางเรอย ๆ และตาบอดในทสด อาจมตอหนบาง

ประเภท เชนตอหนมมปดเฉยบพลนทมอาการปวด

มาก เหนแสงรงรอบดวงไฟ มวลงมาก และตาแดง

ซงเปนอาการเรงดวนทตองรบมาพบแพทย

การรกษา การรกษาตอหนสวนใหญเรมตนดวยยาลด

ความดนตา หรอการยงเลเซอรโดยผปวยจะตองมา

ตรวจตดตามอยางสมาเสมอ ถารกษาดวยยาไมไดผล

แพทยจะใชวธผาตดตอไป ปจจบนไมมการรกษาท

สามารถทาใหการมองเหนกลบคนมาเทาคนปกต แต

สามารถชะลอไมใหโรคแยลงได

การพยาบาลเพอการฟนฟสภาพผปวยสงอาย

เบาหวาน

ผเปนเบาหวาน คอ ผทมระดบนาตาลในเลอดสงกวา

ปกต เลอดตองมนาตาลอยบางเพอเปนพลงงานให

รางกาย และอวยวะตางๆ แตนาตาลสงเกนไปกเปน

โทษกบสขภาพได นาตาลในเลอดมาจากอาหารท

รบประทาน นอกจากนมาจากการผลตจากตบ และ

จากกลามเนอดวย เลอดเปนตวนานาตาลไปทเซลล

ตางๆ ในรางกาย อนซลน คอ สารหรอฮอรโมนท

31


หลงจากตบออนเพอเปนตวนาพานาตาลจากอาหาร

เขาเซลล ถารางกายผลตอนซลนไมพอหรอถา

อนซลนทางานไดไมเตมท น าตาลกจะเขาไปในเซลล

ไมได จงสงผลใหเลอดมนาตาลสง เบาหวานทเกด

ขนกบผใหญ ทเรยกวาเบาหวานประเภทท 2 อาจ

เกดขนชวงอายใดกได แมกระทงวยเดก เบาหวาน

ชนดนเกดจากภาวะตานอนซลน นนคอ เซลลตางๆ

ไมสามารถใชอนซลนไดเตมท ในชวงแรกๆ ตบออน

จะหลงอนซลนมากขนเพอรองรบความตองการท

สงขน แตแลวตบออนกจะไมสามารถหลงอนซลนมา

เพอตอบสนองกบนาตาลสงๆ ได การมนาหนกตว

มากและขาดการออกกาลงกาย ทาใหมความเสยงตอ

โรคเบาหวานประเภทท2 มาก เมอผเปนเบาหวาน

ชนดท 2 ไมสามารถผลตอนซลนไดมากเทาท

ตองการจงจาเปนตองฉดอนซลน ถานาตาลอยใน

เกณฑคมไดไมดจะทาใหเกดภาวะแทรกซอนตางๆ

ทงโรคตา โรคไต โรคระบบประสาท แตทจะเปน

ปญหามากทสด คอ โรคหวใจ ผเปนเบาหวานมความ

เสยงตอโรคหวใจ หรอเสนเลอดสมองแตกมากเปน 2

32


เทา เมอเทยบกบผไมเปนเบาหวาน ไมวาจะเปน

ผหญงหรอผชาย วธปองกนภาวะแทรกซอนนคอ

ตองคมไขมนในเลอด และความดนโลหตใหอยใน

เกณฑปกตมากทสด การตรวจนาตาลเปนสงจาเปน

มาก เพราะจะทาใหทราบวาแบบแผนการรบประทาน

และการออกกาลงกายเหมาะสมหรอไม ไม

จาเปนตองรอตรวจเฉพาะชวงเชาตอนตนนอน แตจะ

ตรวจ 1 ถง 2 ชวโมงหลงอาหาร หรอจะเปนชวงกอน

นอนกได ถงแมวาบางครงอาจจะยากสกนดทจะคม

นาตาลในเลอดใหอยในเกณฑตลอดเวลา แตถาระดบ

นาตาลใกลเปาหมายเทาใด กจะทาใหความเสยงตอ

ภาวะแทรกซอนตางๆ ลดลง และจะทาใหรสกสบาย

ขนดวย ถงแมวาจะเปนขนเลกๆ นอยๆ แตกจะชวย

ไดมาก

แผลกดทบ (Bedsores, Pressure Sores)

แผลกดทบ เกดจากการทมการกดทบบรเวณ

ผวหนงเปนเวลานาน ทาใหเลอดไปเลยงผวหนง

ลดลงและเกดการตายของเซลลและเนอเยอ มกเกดใน

ผปวยทไมคอยรสกตว ชวยตนเองหรอเคลอนไหว

33


ไมได การดาเนนโรค เมอผวหนงบรเวณทถกกดทบ

ขาดเลอดไปเลยงไดราวๆ 2-3 ชวโมง ผวหนงบรเวณ

นนจะเรมตาย เจบ เปลยนเปนสแดงหรอมวง ซงหาก

ทงไวไมรกษา จะเกดเปนแผล และตดเชอได แผลกด

ทบทเปนมาก อาจกนลกไปไดถงชนกลามเนอ ซง

จะตองใชเวลาในการรกษานาน

ตาแหนงทเกดแผลกดทบ

ทพบไดบอยคอสวนของรางกายทไมคอยม

ไขมน หรอบรเวณเนอเยอทอยเหนอปมกระดกเชน

บรเวณกนกบ ดานขางของสะโพก สนเทา ตาตม

วธปองกนการเกดแผลกดทบ

ใหหมนสงเกตดวาผวหนงของผปวยเรมม

รอยแดงหรอไม เพราะหากผวเปลยนสแดงแสดงวาม

อาการเรมตนเปนแผลกดทบ การปองกนแผลกดทบ

ทดนน ควรมการพลกตวเปลยนทาผปวยบอยๆ ใช

เตยงลม หรอเบาะรองนมๆ เพอลดแรงกดทบ รกษา

ผวหนงใหแหง และสะอาดเสมอ การใชเตยงลม

หรอเบาะรองนมๆ ชวยลดแรงกด และปองกนการ

เกดแผลกดทบ

34


การรกษาแผลกดทบ

ทสาคญควรใหผปวยไปพบแพทย เพอ

ตรวจเชคแผล เพราะในบางกรณ ผปวยอาจตองการ

การรกษาเพมเตม หากมอาการรนแรงหรอตดเชอ แต

โดยหลกแลวการรกษาแผลกดทบจะเปนไปตาม

วธการน

- ลดแรงกดทบบรเวณแผล เชนไมนอนทบตรง

บรเวณแผล หรอใชเบาะนมๆ หรอเตยงลม

- ทาแผลและรกษาแผลใหสะอาด

- ปกปองบรเวณแผล โดยใชผากอซปดแผลไว

- หากแผลใหญมาก แพทยอาจพจารณาใชการผาตด

รกษาเขาชวย

- หากมการตดเชอแพทยจะพจารณาใชยาฆาเชอ

รกษา

- ทานอาหารทมประโยชน มโปรตน สารอาหาร

และพลงงาน เพยงพอกบความตองการของรางกาย

ทาใหแผลกดทบหายเรว

35

Documents

แผนการสอน AGING 60...แผนการสอน รห สว ชา/ช อว ชา NUR 2206 การพยาบาลผ ใหญ และผ ส งอาย