สทธในการประทวง: หลกการปกปองสทธมนษยชนในการประทวง

พ.ศ. 2559 (2016)

Policy Brief

3

ARTICLE 19 Free Word Centre 60 Farringdon Road London, EC1R 3GA United Kingdom T: +44 20 7324 2500 F: +44 20 7490 0566 E: info@article19.org W: www.article19.org Tw: @article19org Fb: facebook.com/article19org

ISBN: 978-1-906586-78-2

© ARTICLE 19, 2016

ARTICLE 19 สนบสนนองคกรและบคคลใหยอมรบหลกการการสอสารขอมลอยางเสร เรายงสนบสนนใหมการแสดงความเหนวาจะสามารถน�าหลกการเหลานไปใชอยางไร กรณาเสนอความเหนหรอแสดงความเหนชอบมาท legal@article19.org โปรดระบชอ สงกด และความเหนของทาน

งานชนนไดรบการคมครองตามลขสทธ Creative Commons Attribution-Non-Commercial-ShareAlike 2.5 ทานสามารถน�าไปถายท�าส�าเนาไดอยางเสร สามารถแจกจายและน�าไปแสดงได รวมทงสามารถน�าเนอหาบางสวนไปยอยจดท�าเปนสงพมพตางหากได โดยทานตอง

1. ระบทมาของเนอหาวามาจาก ARTICLE 19

2. ไมใชผลงานนเพอประโยชนทางพาณชย

3. ใหเผยแพรงานทมเนอหาบางสวนจากสงพมพนโดยยดตามลขสทธเชนเดยวกบงานทงหมด

หากทานตองการอานขอกฎหมายเกยวกบลขสทธนอยางละเอยด โปรดดท: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.5/legalcode

ARTICLE 19 ยนดรบส�าเนาเอกสารทจดท�าขนจากขอมลในรายงานชดน

การจดท�าเอกสารชนนไดรบทนสนบสนนจาก Swedish International Development Cooperation หรอ SIDA ซง SIDA อาจไมมความเหนสอดคลองกบเนอหาในรายงานนกได ARTICLE 19 เปนผรบผดชอบทงหมดตอเนอหาของรายงาน

สารบญ เกรนน�า 2

อารมภบท 4

บทท 1: หลกการทวไป 6

หลกการท 1: ศพทบญญต 6

หลกการท 2: พนธกรณของรฐตอสทธในการประทวง 9

หลกการท 3: การไมเลอกปฏบต 11

หลกการท 4: ขอบเขตของการจ�ากดสทธในการประทวง 12

หลกการท 5: การประกาศสถานการณฉกเฉน 15

หลกการท 6: การคมครองสทธในการประทวงในทางกฎหมาย 16

บทท 2: พนธกรณทจะเคารพสทธในการประทวง 17

หลกการท 7: เสรภาพในการประทวง 17

หลกการท 8: เสรภาพในการเลอกสถานทประทวง 19

หลกการท 9: เสรภาพในการเลอกรปแบบและลกษณะการประทวง 20

หลกการท 10: เสรภาพในการเลอกเนอหาหรอแรงจงใจในการประทวง 21

บทท 3: พนธกรณทจะคมครองสทธในการประทวง 23

หลกการท 11: หนาทของรฐในการอ�านวยความสะดวกในการใชสทธในการประทวง 23

หลกการท 12: หนาทของรฐทจะใชแนวทางทสอดคลองกบหลกสทธมนษยชนเพอควบคมการประทวง 25 หลกการท 13: หนาทของรฐเกยวกบการใชก�าลงกบผชมนมประทวง 28

หลกการท 14: หนาทของรฐเกยวกบการสอดแนมขอมลของผชมนมประทวง 31

หลกการท 15: หนาทของรฐเกยวกบการเรยกใหหยด การตรวจคน การควบคมตวหรอการจบกมผ ชมนมประทวง 34

หลกการท 16: หนาทของรฐเกยวกบความรบผดและการลงโทษผชมนมประทวง 35

บทท 4: พนธกรณทจะท�าใหสทธในการประทวงบรรลผล 38

หลกการท 17: ความรบผดและความโปรงใส 38

หลกการท 18: เสรภาพดานขอมลขาวสารเกยวกบการประทวง 40

หลกการท 19: การตดตามและรายงานขาวการประทวง 41

บทท 5: บคคลอนทเกยวของ 42

หลกการท 20: บคคลอนทเกยวของ 42

ความเปนมา 43

2

เกรนน�า

การประทวงมบทบาทส�าคญตอชวตทงดานพลเมอง การเมอง เศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของทกสงคม

ในประวตศาสตรทผานมา การประทวงมกเปนแรงบนดาลใจใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมในเชงบวก และการคมครองสทธมนษยชนทดขน และยงคงมบทบาทก�าหนดและคมครองพนทของพลเมองในทกภมภาคของโลก การประทวงสงเสรมใหมพฒนาการของการมสวนรวมและ การมจตส�านกของพลเมอง สรางความเขมแขงใหระบบประชาธปไตยแบบตวแทน ทงโดยกระตนใหประชาชนมสวนรวมโดยตรงตอกจการสาธารณะ การประทวงชวยใหบคคลและกลมแสดงความเหนตางและความทกขใจของตน แลกเปลยนความเหนและทศนคต เปดโปงขอบกพรองของการบรหารงาน และเรยกรองอยางเปดเผยใหทางการและหนวยงานทมอทธพลอน ๆ แกไขปญหา และแสดงความรบผดชอบตอการกระท�าของตน ซงนบเปนเรองส�าคญอยางยงส�าหรบประชาชนทไมคอยมปากเสยง ไมมตวแทน หรอถกผลกใหอยชายขอบ

แตรฐบาลทวโลกมกปฏบตตอการประทวง โดยมองวาเปนสงทสรางความร�าคาญและตอง ถกควบคม หรออาจถกมองวาเปนภยคกคามทตองขจด

เทคโนโลยดจทลสรางโอกาสและปญหาทาทายใหม ๆ ใหกบการประทวง โดยในปจจบน ไดถกใชเปนสอกลางส�าคญเพอสนบสนนการประทวงและเปนเวทของการประทวง ความกาวหนาทางเทคโนโลยยงชวยใหรฐบาลมศกยภาพเพมขนอยางมาก ในการคกคามและอาจละเมด สทธมนษยชนของการประทวง

สทธในการประทวงเกยวของกบการใชสทธมนษยชนขนพนฐานหลายประการ และเปนปจจยส�าคญทชวยคมครองสทธมนษยชนอน ๆ แมการประทวงจะมความส�าคญในทกสงคม แตบางกรณการประทวงอาจกออนตรายตอบคคลอน ดวยเหตดงกลาว มาตรฐานระหวางประเทศจงอนญาตใหมการจ�ากดสทธมนษยชนหลายประการทเกยวของกบการประทวง อยางไรกด การจ�ากดเชนนท�าไดเฉพาะตามบรบททไดนยามไวอยางแคบเทานน แมจะมหลกประกนชดเจนตามกฎหมาย สทธมนษยชนระหวางประเทศ แตเปนทยอมรบโดยทวไปวา รฐตาง ๆ ตองการค�าแนะน�าในทางปฏบตเพอท�าความเขาใจและด�าเนนการตามพนธกรณของตนในประเดนดงกลาวได

หลกการเหลาน จงเปนการพรรณนาชดของมาตรฐานขนต�าเพอใหเกดการเคารพ คมครอง และปฏบตจนบรรลผลซงสทธในการประทวง พรอมกบใหความชดเจนเกยวกบการจ�ากดสทธ ทอนญาตใหกระท�าไดในกรอบอยางแคบ ถอเปนการตความในเชงกาวหนาตอมาตรฐาน สทธมนษยชนระหวางประเทศ อนประกอบดวยปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights-ICCPR) และกตการะหวางประเทศ วาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights – ICESCR) มาตรฐานสทธมนษยชนในระดบภมภาค แนวปฏบตของรฐ อนเปนทยอมรบและมพฒนาการ (ซงสะทอนใหเหนจากกฎหมายและค�าพพากษาของศาลภายในประเทศ) และหลกการทวไปของกฎหมายอนเปนทยอมรบของประชาคมแหงรฐ โดยเฉพาะหลกการพนฐานแหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใช

3

กฎหมาย (UN Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials) จรรยาบรรณสหประชาชาตส�าหรบเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (UN Code of Conduct for Law Enforcement Officials) มาตรฐานซงไดรบการชแจงโดยกลไกพเศษของคณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (รวมทงผรายงานพเศษรวมวาดวยการจดการการชมนมอยางเหมาะสม) และแนวปฏบตวาดวยเสรภาพของการชมนมโดยสงบขององคการวาดวยความมนคงและความรวมมอในยโรป (Organization for Security and Co-operation in Europe หรอ OSCE)

หลกการเหลานยงเปนการยอมรบการประยกตใชหลกการไซราคซาวาดวยการจ�ากดและ การลดทอนสทธของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (Siracusa Principles on the Limitation and Derogation Provisions in the International Covenant on Civil and Political Rights) (ซงมการรบรองในเดอนพฤษภาคม 2527 โดยกลมผช �านาญการ) และการใชก�าลง: แนวปฏบตในการบงคบใชหลกการพนฐานแหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (Use of Force: Guidelines for Implementation of the UN Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials) เผยแพรโดยแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล ในเดอนสงหาคม พ.ศ.2558

หลกการเหลานมงประสงคใหหนวยงานภาคประชาสงคม นกกจกรรม นกปกปองสทธมนษยชน นกกฎหมาย ผพพากษา ผแทนทมาจากการเลอกตง เจาหนาทของรฐ และผมสวนไดสวนเสยอนๆ น�าไปใช ทงนเพอสนบสนนการคมครองสทธในการประทวงทงในระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบสากล

4

อารมภบท เราซงประกอบดวยบคคลและองคกรตาง ๆ ซงใหความเหนชอบและเหนดวยกบหลกการเหลาน

เชอมนวาการประทวงเปนเสาหลกพนฐานของประชาธปไตย และเปนองคประกอบเพอใหเกด การจดการเลอกตงทเสรและเปนธรรม

ระลกวาการประทวงเกดขนในทกสงคม เนองจากประชาชนลกยนขนเพอปกปองสทธพลเมอง สทธทางการเมอง เศรษฐกจ วฒนธรรมและสงคมของตน ตอสกบการกดขปราบปราม ตอสกบความยากจน คมครองสงแวดลอม หรอเรยกรองใหเกดการพฒนาทย งยน และมสวนรวมใหเกดความกาวหนา

ค�านงวาการเขารวมการประทวงชวยใหบคคลทกคนสามารถแสดงความเหนตางทงโดยสวนบคคลและองคกร และพยายามใชแรงกดดนและหนนเสรมการก�าหนดนโยบายของรฐและการบรหารจดการบานเมอง รวมทงการกระท�าอนใดของหนวยงานทมอ�านาจในสงคม

เนนย �าวา สทธในการประทวงประกอบดวยการใชสทธมนษยชนนานปการทไมอาจแบงแยกได พงพาอาศยกนและเชอมโยงกน โดยเฉพาะสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก การชมนมอยางสงบ และการสมาคม สทธในการเขารวมการจดการกจการสาธารณะ สทธทจะมเสรภาพดาน ความคด สามญส�านกและศาสนา สทธในการนดหยดงาน สทธในการเขารวมชวตทางวฒนธรรม รวมทงสทธทจะมชวต มความเปนสวนตว มอสรภาพและความมนคงของบคคล และสทธทจะ ไมถกเลอกปฏบต

ยอมรบวาสอมวลชนและเทคโนโลยดจทลทเสรและเปนอสระ เปนองคประกอบทจ�าเปนเพอประกนวาประชาชนไดรบขอมลเกยวกบการประทวงและบรบททเกดขน เปนการอ�านวย ความสะดวกและหนนเสรมการจดการประทวง ทงนเพอใหเกดการไหลเวยนของขอมลอยางเสรระหวางฝายตางๆ ทเกยวของกบการประทวง และการตดตามและรายงานการละเมดทเกดขน

ยอมรบวาเทคโนโลยดจทลและอนเตอรเนต เปนเวทการประทวงออนไลน

เนนถงบทบาททมคณคาของภาคประชาสงคมรวมทงนกปกปองสทธมนษยชนและผสอขาว ในการประทวงรวมทงกจกรรมทจดท�าโดยองคกรเอง และการจดตงหนวยงานอน และโดยการเกบขอมล การรายงาน และการเรยกรองใหมการตรวจสอบการละเมดสทธของผชมนมประทวง

รงเกยจการปราบปรามการประทวงอยางโหดราย รวมทงการใชก�าลงอยางไมจ�าเปน เกนกวาเหตและไมชอบดวยกฎหมาย การควบคมตวโดยพลการ การบงคบบคคลใหสญหาย การทรมาน การสงหารแบบรวบรดหรอการสงหารนอกกระบวนการกฎหมาย

กงวลอยางยงกบมาตรการทางกฎหมาย นโยบาย และการบงคบใชกฎหมาย ซงยบย ง ปองกน หรอขดขวางไมใหเกดการประทวง รวมทงการตงขอก�าหนดตอการขออนญาตจดประทวง การควบคมตวบคคล การคกคามและขมข และมาตรการลงโทษทงในทางอาญา ในทางฝายบรหารและในทางพลเรอนทไมไดสดสวนตอผชมนมประทวง รวมทงขอจ�ากดตางๆ ทน�ามาใชกบผชมนมประทวง

5

ตระหนกวาการพฒนาเทคโนโลยการสอดแนมขอมลและศกยภาพในการเกบรกษาขอมลทงของหนวยงานของรฐและเอกชน อาจละเมดสทธมนษยชนของผชมนมประทวง และสงผลในเชงขมขตอการประทวงโดยทวไป

ตองการเรยกรองใหรฐบาลปฏบตใหบรรลซงพนธกรณทจะเคารพ คมครอง และอ�านวย ความสะดวกในการใชสทธในการประทวงโดยไมมการเลอกปฏบตไมวาในรปแบบใด ทงน เพอหลกเลยงการจ�ากดสทธทไมชอบดวยกฎหมาย ขาดความชอบธรรมหรอไมจ�าเปน เพอประกนใหมการตรวจสอบการละเมด และเพอกระตนใหหนวยงานเอกชนปฏบตตามความรบผดชอบทเกยวของของตนเอง

เรยกรองหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของในระดบสากล ระดบภมภาค ระดบประเทศ และระดบทองถน รวมทงหนวยงานเอกชนอน ๆ ใหด�าเนนการเพอสงเสรมใหมการยอมรบและการเผยแพรหลกการเหลาน และใหเกดเปนการปฏบตทางการเมองในทกระดบ

6

บทท 1: หลกการทวไป หลกการท 1: ศพทบญญต

1.1 เพอความมงประสงคของหลกการเหลาน

ก) การประทวง เปนการแสดงออกระดบบคคลหรอกลมเพอตอตาน แสดงความเหนคาน แสดงปฏกรยาหรอความเหนในเชงตอบสนอง การแสดงคณคาหรอประโยชนของตน ดวยเหตดงกลาว การประทวงอาจครอบคลมถงกจกรรมดงตอไปน เปนอยางนอย

(1) การกระท�าทงระดบบคคลหรอกลม รวมทงการประทวงทเกดขนโดยธรรมชาตหรอเกดขนในเวลาเดยวกน ตงแตหรอในชวงเวลาทบคคลเปนผเลอก รวมทงการใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทล

(2) การแสดงออกระดบบคคลหรอกลมอนเนองมาจากแรงจงใจหรอประเดนปญหาใดๆ

(3) การกระท�าทมเปาหมายเปนกลมบคคลตาง ๆ รวมทงหนวยงานของรฐ หนวยงานเอกชนหรอบคคล หรอประชาชนทวไป

(4) พฤตกรรมหรอการแสดงออกอนอาจรบกวนหรอละเมดบคคลอน ซงเหนตางจากแนวคดหรอเหตผลอนเปนเปาหมายของการประทวง หรอพฤตกรรมใดทเปนอปสรรค ขดขวาง หรอปดกนการกระท�าของบคคลทสามเปนการชวคราว

(5) การกระท�าในสถานทใดรวมทงสถานทสาธารณะหรอสถานทสวนตว รวมทงในอนเตอรเนต

(6) การกระท�าในลกษณะทมการจดตงในหลายระดบและมวธการแตกตางกน รวมทงกรณซงไมมโครงสรางองคกรอยางชดเจน ไมมโครงสรางทลดหลนตามล�าดบชน หรอไมมรปแบบ หรอไมมชวงเวลาการประทวงทเกดจากการวางแผนลวงหนา

ข) สทธในการประทวง เปนการใชสทธมนษยชนทมอยและเปนทยอมรบในทางสากล ทงระดบบคลและ/หรอกลม รวมทงสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก การชมนมอยางสงบ และการสมาคม สทธทจะเขารวมในการจดการกจการสาธารณะ สทธทจะมเสรภาพดานความคด มโนธรรมส�านกและศาสนา สทธทจะเขารวมในชวตทางวฒนธรรม สทธในชวต สทธในความเปนสวนตว เสรภาพและความมนคงของบคคล และสทธทจะไมถกเลอกปฏบต สทธในการประทวงยงเปนสงทจ�าเปนเพอใหเกดสทธมนษยชนทงหมด รวมทงสทธทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม

ค) ค �าวา การประทวงออนไลน หมายถงการประทวงตามค�านยามในหลกการท 1.1 หากเกดขนโดยใชอนเตอรเนตเปนเครองมอและ/หรอเพอเวทเพอปฏบตการนน

ง) ค �าวา การไมใชความรนแรง ปฏบตการทาทายซงหนา หรอ การดอแพง หมายถงยทธวธ

7

และยทธศาสตรทแตกตางกน เพอใหเกดการเปลยนแปลง โดยใชทงวธการสรางความรบกวนทมเปาหมายเปนสถาบน บคคล หรอกระบวนการ โดยใชปฏบตการทางตรงและโดยสงบ รวมทงการฝาฝนกฎหมายอยางมมโนธรรมส�านกและอยางจงใจ

จ) ค�าวา ความสงบเรยบรอยของประชาชน หมายถงผลรวมของหลกเกณฑเพอประกนการท�าหนาทของสงคม หรอชดของหลกการ ซงเปนพนฐานของสงคม รวมทงการเคารพ สทธมนษยชน

ฉ) ค�าวา การบงคบใชกฎหมาย ครอบคลมการใชอ �านาจควบคมของกองก�าลงรกษาความมนคง โดยเฉพาะอ�านาจในการจบกม ควบคมตว การใชก�าลง เพอใหการปฏบตหนาทบรรลผล ในการบงคบใชกฎหมาย ค�านยงครอบคลมถงเจาหนาทรกษาความปลอดภยของเอกชน ซงไดรบมอบหมายอ�านาจดงกลาว เปนการเฉพาะและโดยชดแจง จากหนวยงานของรฐ และ ปฏบตการใชอ �านาจหนาทในนามของรฐ

ช) ค �าวา การใชก�าลง หมายถงปฏบตการทางกายใด ๆ ทใชกบบคคล ทงนเพอใหการบงคบใชกฎหมายเปนผล โดยเฉพาะการขอความรวมมอใหท�าตามค�าสง

ซ) ค �าวา อาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวต หมายถงอาวธทถกออกแบบมาเพอใหมการใชก�าลงโดยไมท�าใหถงขนเสยชวต หรอไดรบบาดเจบสาหส ซงเลงเหนไดวาอาวธนนอาจมความเสยงทจะท�าใหบคคลเสยชวต ขนอยกบพฤตการณและวธการใช

ฌ) ค�าวา อาวธหรอการใชก�าลงซงท�าใหถงแกความตาย หมายถงอาวธหรอการใชก�าลงในรปแบบใด ซงมความเสยงอยางมากทจะท�าใหเกดการเสยชวต หรอถกใชโดยเหนไดอยางชดแจงวาอาจเปนเหตใหบคคลเสยชวต (การใชก�าลงในระดบทท�าใหบคคลเสยชวตไดโดยจงใจ)

1.2 ส�าหรบค�าวา โดยสงบ หรอ การไมใชความรนแรง

ก) ควรเปนค�าทไดรบการตความอยางกวางขวางเสมอ และควรยกเวนเฉพาะกรณซงมพยานหลกฐานทชดเจนและนาเชอถอวา ผชมนมประทวงมเจตนาใชความรนแรงตอบคคลหรอทรพยสน และมความเปนไปไดอยางมากทจะกระท�าเชนนน

ข) ควรครอบคลมถงการปองกนตนเอง (โดยตนเองหรอบคคลอนชวยเหลอ) ของผชมนมประทวงตอการกระท�าอนมชอบดวยกฎหมาย แตรปแบบการปองกนตนเองใหกระท�า เทาทจ�าเปนและพอสมควรแกเหตซงบคคลเชอวาก�าลงเกดขนกบตนเอง

ค) ในการประเมนวาการประทวงครงใดเกดขนโดยสงบหรอไม ใหค �านงวาการใชความรนแรงเปนครงคราวหรอประปราย หรอการกระท�าทมชอบดวยกฎหมายอน ๆ ซงเปนการกระท�าของคนอน ยอมไมพรากสทธของบคคลทจะไดรบการคมครองตามกฎหมาย ตราบท

8

บคคลเหลานนยงคงกระท�าการโดยสงบ ทงโดยเจตนาหรอโดยพฤตการณทเกดขน

ง) รฐพงตระหนกวาเมอใดการประทวงจบลงดวยความรนแรง ยอมเปนผลมาจากขอบกพรองของรฐทจะอ�านวยความสะดวกใหเกดการประทวงโดยสงบ หรอ ไมสามารถปองกน ความรนแรง และหาทางคลคลายความขดแยง โดยการรบมอกบบคคลทอาจเขารวมหรอ มเจตนาจะใชความรนแรง

9

หลกการท 2: พนธกรณของรฐตอสทธในการประทวง

2.1 รฐมพนธกรณทจะ

ก) เคารพสทธในการประทวง: รฐไมควรขดขวาง กดกน หรอจ�ากดสทธในการประทวง เวนแตเปนไปตามขอบเขตทกระท�าไดตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ

ข) คมครองสทธในการประทวง: รฐควรด�าเนนการตามขนตอนทชอบดวยเหตผล เพอคมครองบคคลทตองการใชสทธในการประทวง ทงนรวมถงการใชมาตรการทจ�าเปน เพอขดขวางการละเมดโดยบคคลทสาม และ

ค) ท�าใหสทธในการประทวงบรรลผล: รฐควรสรางสภาพแวดลอมทเกอหนนใหสทธในการประทวงสามารถน�ามาปฏบตไดจรง ทงนรวมถงมาตรการเยยวยาอยางมประสทธภาพ ในกรณทเกดการละเมดสทธมนษยชนทงปวง ซงเปนสวนหนงของสทธการประทวง

2.2 รฐควรรบรองไวในบทบญญตตามรฐธรรมนญ (หรอเทยบเทา) และในกฎหมายภายในประเทศ และท�าใหเกดผลในทางปฏบตวาสทธในการประทวงเปนสทธมนษยชนทไมอาจแบงแยกได พงพาอาศยกนและเชอมโยงกน และสอดคลองกบกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ โดยควรครอบคลมถง

ก) สทธทจ�าเปนเพอใหเกดการจดการประทวง โดยเฉพาะ

(1) สทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก: เสรภาพทจะแสวงหา รบ และเผยแพรขอมลขาวสารและความคดทกประเภท โดยไมค�านงถงพรมแดน ทงน ไมวาดวยวาจา เปนลายลกษณอกษรหรอการตพมพ ในรปของศลปะ หรอโดยอาศยสอประการอน ตามทตนเลอก

(2) สทธทจะมเสรภาพในการชมนม: เสรภาพในการจงใจชมนมในพนทใดๆ เพอเปาประสงครวมกนในการแสดงออก

(3) สทธทจะมเสรภาพในการสมาคม: เสรภาพในการสมาคมกบบคคลอน รวมทง การจดตงและเขารวมสหภาพแรงงานเพอเปนการคมครองประโยชนของบคคลและกลม

(4) สทธทจะเขารวมในกจการสาธารณะ: สทธของบคคลทจะเขารวมในกจการสาธารณะ ทงโดยทางตรงหรอโดยผานตวแทนทไดรบการเลอกตงเขามาอยางเสร เปนอยางนอย

ข) สทธทมกถกละเมดเมอมการปราบปรามการประทวง โดยเฉพาะ

(1) สทธในชวต: สทธของบคคลทกคนทจะไมถกพรากชวตของตนโดยพลการ

(2) สทธทจะไมถกกระท�าทรมานและการปฏบตทไรมนษยธรรมและย �ายศกดศร: สทธทจะไมตกเปนเหยอการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย �ายศกดศร

10

(3) สทธความเปนสวนตว: สทธของบคคลทกคนทจะไมตกเปนเหยอการแทรกแซง โดยพลการหรอโดยมชอบดวยกฎหมายตอความเปนสวนตวของตน ครอบครว บานเรอน หรอการตดตอทางจดหมาย รวมทงการโจมตท�ารายโดยมชอบดวยกฎหมาย ตอชอเสยงและเกยรตยศของตน และสทธทจะไดรบการคมครองตามกฎหมายเพอไมใหเกดการแทรกแซงหรอการโจมตท�ารายเชนนน

(4) สทธทจะมเสรภาพและความมนคงของตน: สทธทจะไมตกเปนเหยอการจบกมหรอควบคมตวโดยพลการ และไมถกพรากอสรภาพของตน เวนแตเปนไปตามเหตผลและสอดคลองกบขนตอนปฏบตของกฎหมายทก�าหนดไวแลว

11

หลกการท 3: การไมเลอกปฏบต

3.1 รฐควรประกนในกฎหมายและในทางปฏบตวาบคคลทกคนสามารถใชสทธในการประทวงของตนอยางเทาเทยม โดยไมมการเลอกปฏบตดวยเหตดานเชอชาต เพศ ชาตพนธ ศาสนาหรอความเชอ ความพการ อาย รสนยมทางเพศ อตลกษณทางเพศสภาพ ภาษา ความเหนทางการเมองหรออน ๆ ความเปนมาดานชาตหรอสงคม สญชาต ทรพยสน สถานะการเกดหรอสถานะอนใด

3.2 สทธในการประทวงตองไดรบการคมครองส�าหรบบคคลทงปวง กลม สมาคมทไมจดทะเบยน และนตบคคลทงหลาย รวมทงคนทเปนชนกลมนอย ผซงเปนคนชาต (พลเมอง) ผซงไมเปนคนชาต (ผซงไมเปนพลเมอง) ผไรรฐ ผลภย คนตางชาต ผแสวงหาทลภย คนเขาเมอง นกทองเทยว และบคคลซงยงไมบรรลนตภาวะ

12

หลกการท 4: ขอบเขตของการจ�ากดสทธในการประทวง

4.1 การคมครองสทธมนษยชนทไดรบการประกนในกฎหมายระหวางประเทศ ตองเกดขน ในระหวางการประทวงทกครง และตองถอเปนหลกปฏบต ในขณะทการจ�ากดสทธใด ๆ ใหถอเปนขอยกเวน

4.2 รฐควรประกนวาสทธทอาจเลยงพนธกรณได ซงเปนสวนหนงของสทธในการประทวง อาจถกจ�ากดไดตามเหตผลทก�าหนดในกฎหมายระหวางประเทศเทานน โดยเฉพาะ หามมใหมการจ�ากดสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก การชมนม การสมาคมและความเปนสวนตว ยกเวนแต ขอจ�ากดนน

ก) เปนไปตามบทบญญตของกฎหมาย (ชอบดวยกฎหมาย): การจ�ากดใด ๆ ตองมพนฐาน ทางกฎหมายรองรบอยางเปนทางการ โดยเนอหาของกฎหมายนนเปนสงทบคคลเขาถงไดและมการเขยนกฎหมายอยางชดเจนเพยงพอ เพอชวยใหบคคลตระหนกลวงหนาวา การกระท�าใดอาจเปนการละเมดขอกฎหมายนน และสามารถประเมนผลกระทบทอาจเกดขนเนองจาก การละเมดใด ๆ ทเกดขน

ข) ตอบสนองเปาหมายทชอบธรรม: การจ�ากดใด ๆ ตองเปนสงทรฐบาลพสจนใหเหนไดวา มเปาประสงคอยางจรงจงและสงผลใหเกดการคมครองเปาหมายทชอบธรรม ทงนเพอคมครองความมนคงของชาต ความสงบเรยบรอยของประชาชน (ordre public) การคมครองการสาธารณสขหรอศลธรรมอนด หรอการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลอน สทธทจะมเสรภาพในการชมนมอยางสงบและการสมาคมอาจถกจ�ากดไดหากเปนไปเพอคมครอง ความปลอดภยสาธารณะ

(1) ความมนคงของชาตเปนเหตทอาจอางไดเฉพาะเพอคมครองความอยรอดของชาต หรอบรณภาพของดนแดน ใหปลอดพนจากการใชหรอการขจะใชก�าลง หรอเพอคมครองศกยภาพในการตอบโตกบการใชหรอการขจะใชก�าลง ไมวาจะมาจากภายในหรอภายนอก

(2) ความสงบเรยบรอยของประชาชนเปนเหตทอาจอางได เฉพาะเมอการประทวง สงผลใหเกดการคกคามอยางแทจรงและเพยงพอตอการท�าหนาทของสงคม หรอหลกการพนฐานทเปนพนฐานของสงคมนน รวมทงการเคารพสทธมนษยชนและหลกนตธรรม การใชสทธในการประทวงรวมทงการประทวงทเกดขนอยางเปนธรรมชาต เกดขนโดยทนททนใดและเปนการตอบโต ควรถอเปนองคประกอบทจ�าเปนอยางหนงของความสงบเรยบรอยของประชาชน และไมใหถอวาเปนการคกคามในทางพฤตนย แมในกรณซง การประทวงอาจกอใหเกดความไมสะดวกหรอเปนการรบกวน

(3) การสาธารณสขเปนเหตทอาจอางตอการประทวง เฉพาะเมอมหลกฐานชดเจน และเมอมภยคกคามอยางแทจรงตอสขภาพ มาตรการทน�ามาใชตองมเปาหมาย เปนการเฉพาะ เพอปองกนไมใหเกดโรคหรออาการบาดเจบ หรอเพอใหการดแลกบผปวยและผไดรบบาดเจบ และใหน�ามาใชในกรณของกจกรรมอยางอน ซงเปนการรวมตวกนของประชาชนโดยปรกตดวย

(4) ศลธรรมอนดของประชาชนเปนเหตทอาจอางได กรณทการจ�ากดเชนนนพสจนไดวา

13

จ�าเปนตอการสนบสนนการเคารพคณคาขนพนฐานของชมชน และเปนการเคารพ ความเปนสากลของสทธมนษยชน หลกการไมเลอกปฏบตและหลกนตธรรม เนองจากหลกศลธรรมมแนวโนมววฒนาการเปลยนแปลงไป การจ�ากดใด ๆ ไมควรเปนผลเพยงเฉพาะเพอคมครองจารตประเพณเพยงอยางเดยว และไมควรใชเพอสรางความชอบธรรมใหกบการกระท�าอนเปนการเลอกปฏบต สงเสรมอคต หรอสนบสนนการไมอดออม ตอกน แนวคดของศลธรรมอนดของประชาชน ซงไมยอมรบหลกการสทธมนษยชน ขนพนฐาน ใหถอเสมอวาเปนสงทมความหมายตรงขามกบความหมายในปจจบน ของค�าวาศลธรรมอนด

(5) เจาหนาทผมอ �านาจตองหาสมดลทเหมาะสมอยเสมอ กรณทตองจ�ากดการประทวงโดยอางวาเพอคมครองสทธของผอน กลมหรอบคคลอน ๆ ทเกยวของในการประทวง หรอผซงอาศยอย ท �างาน หรอมกจการรานคาในพนทซงไดรบผลกระทบนน ความสมดลเชนนนควรมแนวโนมสนบสนนผทยนยนใชสทธในการประทวงเสมอ เวนแตมหลกฐานทหนกแนนเพอสรางความชอบธรรมใหกบการแทรกแซงตอสทธนน โดยการจ�ากดนนไมควรถกอางโดยเปนผลมาจากการตอตานของประชาชนทมตอการประทวง หรอ เพอจ�ากดการถกเถยงทางการเมอง ไมอาจอางความไมสะดวกหรอการรบกวนใด ๆ เพยงอยางเดยวเปนเหตผลเพอจ�ากดการประทวง

(6) ความปลอดภยสาธารณะ อาจเปนเหตผลทอาง เพอจ�ากดสทธทจะมเสรภาพ ในการชมนมและการสมาคม เฉพาะเมอมอนตรายทชดเจนและแทจรงตอชวตหรอบรณภาพทางรางกายของบคคล หรอเกดความเสยหายอยางรายแรงตอทรพยสนของตน

ค) เทาทจ�าเปนและไดสดสวนกบการบรรลเปาหมายทชอบธรรม

(1) การจ�ากดสทธในการประทวง ควรถอวาจ�าเปนเฉพาะเมอมเหตจ�าเปนทางสงคม อยางแทจรง ใหตองท�าการจ�ากดเชนนน ฝายทอางเหตเพอจ�ากดตองพสจนใหเหนความเชอมโยงอยางชดเจนและใกลชด ระหวางการประทวงนนกบประโยชนทตองการคมครอง

(2) การจ�ากดสทธไมควรเปนการกระท�าอยางกวางขวาง และควรจ�ากดใหนอยสด เทาทจะเปนไปได ทงนเพยงเพอคมครองเปาหมายอนชอบธรรม การจ�ากดใด ๆ ควรก�าหนดอยางชดเจนใหสอดคลองกบหลกการประชาธปไตย มความเฉพาะเจาะจง และพจารณาเปนรายกรณ เพอใหเกดผลลพธในเชงการคมครองเปนการเฉพาะ และไมรกล�าเกนกวาขอบญญตอนทอาจน�ามาใชเพอบรรลผลลพธในการจ�ากดแบบเดยวกน

4.3 การจ�ากดใด ๆ ทเปนขอหามตอการรณรงคประทวง โดยอางวาเปนการย วยใหเกดความรนแรง การเลอกปฏบต หรอความเกลยดชง (การย วย) ตองสอดคลองกบเงอนไขดงตอไปน

ก) เหตผลทอาจสงหามการรณรงคทถอวาเปนการย วย ควรครอบคลมเหตผลประการตาง ๆ อนเปนทยอมรบตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ

ข) เจตนาของผชมนมประทวงในการย วยบคคลอนใหกระท�าการทเปนการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอความรนแรง ควรถอเปนองคประกอบส�าคญและจ�าเปนของการย วย

14

ค) กฎหมายซงหามการย วย ควรระบคณลกษณะทเฉพาะเจาะจงและชดเจนของ สงทถอเปนการย วยใหเกดการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอความรนแรง ทงนโดยอางถงขอ 20(2) ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) และควรหลกเลยงการใชภาษาทกวางเกนไป หรอไมเฉพาะเจาะจง

ง) ขอหามตอการย วยควรสอดคลองกบบททดสอบสามขอวาดวยความถกตองตามกฎหมาย ไดแก บททดสอบเรองเปาหมายทชอบธรรม ความไดสดสวน และความจ�าเปน ตามทก�าหนดในหลกการท 4.2

จ) บทลงโทษทางอาญา ควรจ�ากดเฉพาะกรณทเปนการย วยอยางสดโตงทสด และใหใชเปนทางออกสดทายในสถานการณทชอบธรรมเทานน กรณซงไมมวธการอนทดเหมอนจะสามารถน�าไปสการคมครองทตองการได

4.4 มาตรการใด ๆ ทน�ามาใชเพอจ�ากดการประทวง ซงอาจกอใหเกดอนตรายทางรางกายตอตนเอง โดยเฉพาะการประทวงในรปแบบของการอดอาหาร ควรเปนไปอยางสอดคลองตามกฎหมาย สทธมนษยชนระหวางประเทศ และมาตรฐานกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ โดยเฉพาะ ขอหามตอการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนๆ ทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย �ายศกดศร และสทธทจะใหความยนยอมโดยไดรบขอมลอยางเหมาะสม รฐควรประกนวาเจาหนาทการแพทยทงปวงทเกยวของตองยดมนกบมาตรฐานและจรยธรรมทางการแพทยระดบสากลทบงคบใชกบผปฏบตงานดานการแพทย ซงเปนสงทเกยวของในกรณเหลาน โดยเฉพาะรฐ ควรงดเวนจากการใชก�าลงกบการประทวงดวยการอดอาหาร และควรสนบสนนใหเกด ความสมพนธในเชงไววางใจกนระหวางแพทยและผปวย กลาวคอมการเคารพความปรารถนาของผชมนมประทวงแตละคน พรอมกบชวยใหเจาหนาททางการแพทยสามารถตอบสนอง ความตองการของผชมนมประทวงแตละคน จากผลการประเมนทางการแพทยอยางเปนอสระ และจากการยดมนกบจรรยาบรรณทางวชาชพเพอสนบสนนความเปนอยทดของผชมนมประทวง หนวยงานจรรยาบรรณแพทยทเปนอสระและไมล�าเอยงควรใหค �าปรกษากรณซงเปนประเดนทมความซบซอน

15

หลกการท 5: สถานการณฉกเฉน

5.1 รฐอาจเลยงพนธกรณตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศได เฉพาะในกรณท เกดสถานการณฉกเฉนซงคกคามความอยรอดของประเทศ การเลยงพนธกรณเชนนน ตองท�าอยางเปนทางการและสอดคลองกบกฎหมาย ซงประกาศไวทงในกฎหมายระดบประเทศและระหวางประเทศ ดวยเหตดงกลาว รฐจงไมควรประกาศสถานการณฉกเฉนเพอจ�ากด การประทวง ทง ๆ ทตระหนกวาการประทวงเชนนนไมนาจะกอใหเกดพฤตการณทสอดคลองกบเงอนไขใหสามารถเลยงพนธกรณได

5.2 การจ�ากดการประทวงใด ๆ ในสถานการณฉกเฉน ควรเปนเพยงขอยกเวนและเปนการชวคราว และจ�ากดเฉพาะกรณทเปนผลจากความฉกเฉนของสถานการณนน และเฉพาะเมอไมเปน การขดแยงกบพนธกรณอน ๆ ของรฐบาลภายใตกฎหมายระหวางประเทศ แมในพฤตการณอนซงอนญาตใหมการเลยงพนธกรณในสถานการณฉกเฉน เชน กรณทเกดภยพบตทางธรรมชาตหรอ เกดความขดแยงทมการใชอาวธ ความเปนไปไดในการจ�ากดสทธในการประทวงอยางสอดคลองตามบททดสอบทก�าหนดไวในหลกการท 4 ควรถอวาเพยงพอเพอใหบรรลเปาหมายทจ�าเปน และไมอาจอางความฉกเฉนของสถานการณใดเพอสรางความชอบธรรมใหกบการเลยงพนธกรณ

16

หลกการท 6: การคมครองสทธในการประทวงในทางกฎหมาย

6. รฐตองคมครองสทธในการประทวงในทางกฎหมาย รวมทงโดย

ก) การใหสตยาบนรบรองและปฏบตใหบรรลตามสนธสญญาสทธมนษยชนระหวางประเทศและภมภาคใด ๆ ทเกยวของ ทงนโดยการน�าเนอหาของสนธสญญามาผนวกเปนสวนหนงของกฎหมายในประเทศ หรออน ๆ

ข) ก�าหนดกรอบกฎหมาย ระเบยบ และนโยบายทชดเจน เพอคมครองสทธในการประทวง อยางสอดคลองเตมทกบมาตรฐานและแนวปฏบตทดระหวางประเทศ และโดยใหภาคประชาสงคมและผมสวนไดสวนเสยทเกยวของอน ๆ มสวนรวมอยางเตมทและอยางมประสทธผล ในทกขนตอนของการจดท�ากรอบเชนนน

ค) ก�าหนดใหมหลกประกนอยางเพยงพอ เพอปองกนการละเมดสทธในการประทวง และใหมการตรวจสอบโดยพลน อยางถถวน และอยางมประสทธภาพตอความชอบของมาตรการจ�ากดสทธใด ๆ ทน�ามาใช โดยใหเปนการตรวจสอบโดยศาลทเปนอสระ อนญาโตตลาการ หรอหนวยงานศาลทเปนอสระอน ๆ และ

ง) ประกนใหมมาตรการเยยวยาอยางมประสทธภาพเมอเกดการละเมดสทธในการประทวง ทงผานกระบวนการทางอาญาและทางแพงอยางเพยงพอ รวมทงมาตรการเชงปองกนและมาตรการเยยวยานอกเหนอจากศาล อยางเชน การใหคาชดเชยโดยหนวยงานก�ากบดแลโดยตรงและหนวยงานอน ๆ สถาบนสทธมนษยชนแหงชาตและ/หรอผตรวจการแผนดน

17

หลกการท 7: เสรภาพในการประทวง

7.1 บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเขารวมการประทวง โดยไมมการเลอกปฏบตดวยเหตใด ๆ ตามทก�าหนดไวในหลกการท 3

7.2 ควรมสมมตฐานในการสนบสนนใหเดก สามารถไดรบและใชสทธของตนในการประทวงอยางเทาเทยมกบผใหญ รฐควรยกเลกขอก�าหนดใด ๆ เกยวกบอายขนต�า และการขออนญาตจากผ ปกครอง ซงเปนการจ�ากดสทธในการเขารวมหรอการจดการประทวงของเดกหรอเยาวชน ในกรณเชนนน มาตรการจ�ากดแบบเหมารวมใด ๆ ยอมสงผลกระทบเปนการเฉพาะตอสทธของเดก และอาจกระทบผปกครองหรอผดแลเดก รฐควรยอมรบศกยภาพของเดกทเพมขนตลอดเวลา ตามหลกการทวาศกยภาพของเดกเพมขนตามพฒนาการ และยอมรบศกยภาพทเพมขนของเดกในการใชสทธในการประทวง รฐยงควรน�ามาตรการเพมเตมมาใชเพออ�านวยความสะดวกใหเดกสามารถ ใชสทธในการประทวงอยางสอดคลองกบขอก�าหนดตามหลกการท 11

7.3 ควรมสมมตฐานในการสนบสนนใหเดกสามารถใชสทธในการประทวง รฐควรยกเลกกฎหมาย ระเบยบและการปฏบตใด ๆ ซงมผลบงคบในทางกฎหมายหรอในทางปฏบตใหตองขออนญาต หรอขอสทธพเศษกอนจดการประทวงได ขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะกควรเปนเรองทใหท�าโดยสมครใจ

7.4 ในทางปฏบต ตองยอมรบวาทผานมารฐบางแหงไดใชขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ เพอควบคมการใชพนทสาธารณะ รฐจงควรด�าเนนการโดยทนทเพอประกนวา ขนตอนการแจง การชมนมสาธารณะทบงคบใชอย มเนอหาสอดคลองกบเงอนไขดงตอไปน

ก) จดประสงคของขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ ควรเปนไปเพอใหรฐสามารถเตรยมการทจ�าเปนเพออ�านวยความสะดวกใหการประทวง

ข) ผจดการชมนมควรมหนาทเพยงการยนหนงสอแสดงเจตจ�านงทจะจดการประทวง และ ไมจ�าเปนตองขออนญาตเพอจดการประทวง

ค) ระยะเวลาการแจง ไมควรก�าหนดใหเกน 48 ชวโมงกอนการประทวงจะเกดขน

ง) ควรมขอยกเวนขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ เพอเปดโอกาสใหมการประทวง โดยฉบพลนไดเสมอ เนองจากไมสามารถแจงเปนการลวงหนาไดในทางปฏบต หนวยงานของรฐควรมหนาทเสมอในการคมครองและอ�านวยความสะดวกใหกบการประทวงทเกดขน โดยฉบพลน ตราบทเปนการชมนมโดยสงบ

จ) ขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะใด ๆ ควรมรายละเอยดดงตอไปนอยางชดเจน

บทท 2: พนธกรณทจะเคารพสทธในการประทวง

18

(1) หนวยงานหรอสถาบนทมหนาทรบแจงขอมล

(2) สามารถแจงขอมลโดยผานชองทางใด ๆ กได และควรจ�ากดเฉพาะขอมลเกยวกบเวลา สถานท และรปแบบการประทวงเทานน โดยไมจ�าเปนตองเปดเผยจดประสงคหรอเนอหาของการประทวง

(3) ระยะเวลาทชดเจนและชอบดวยเหตผล ซงหนวยงานหรอสถาบนทรบผดชอบ ตองตอบกลบผแจง กรณทไมมการตอบกลบภายในระยะเวลาทก�าหนด ใหถอวา ผจดการชมนมสามารถเดนหนาจดงานไปไดอยางสอดคลองตามเงอนไขทแจงไว

(4) กระบวนการอยางชดเจนททางการสามารถปฏบตได เพออ�านวยความสะดวก ใหกบการประทวงมากกวาหนงครงในสถานทเดยวกน รวมทงการเดนขบวนตอตาน การประทวงทอาจเกดขนโดยฉบพลน

(5) กรณทมการแจงการประทวงหลายการประทวงในเวลาเดยวกน เชน มการชมนม จากสองกลมหรอมากกวานนในสถานทและเวลาเดยวกน รฐมหนาทอ�านวยความสะดวกการประทวงเทาทจะเปนไปได กรณทไมอาจท�าเชนนนได ใหยดหลกใครมากอนไดกอน กลาวคอ ควรมอบสถานทแหงนนใหกบผซงแจงการชมนมเปนกลมแรก

(6) พนธกรณทจะเผยแพรผลการตดสนเกยวกบการแจงการชมนมสาธารณะ ทงนเพอประกนวาประชาชนทวไปสามารถเขาถงขอมลเกยวกบกจกรรมทจะเกดขนในพนทสาธารณะได

19

หลกการท 8: เสรภาพในการเลอกสถานทประทวง

8. บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเลอกสถานทประทวง และสถานททเลอกควรถอเปนสวนหนงของจดประสงคในการแสดงออก รฐควรประกนวา การประทวงถอเปนการใชพนทสาธารณะอยางชอบธรรม และไมควรแสดงทาทกดกนเมอเทยบกบการใชพนทสาธารณะในรปแบบอน ๆ ดงนน รฐจงควร

ก) อนญาตใหมการประทวงในพนทสาธารณะใด ๆ รวมทงพนทของเอกชนทประชาชนทวไปสามารถเขาไปใชพนทได เชน พนทซงเปดรบประชาชนทวไป และมกมการใชเพอประโยชนของสาธารณะอยเสมอ ในการวนจฉยวาพนทใดเปนของเอกชนแตประชาชนทวไปสามารถเขาไปใชพนทไดหรอไม ทางการควรพจารณาจากลกษณะพนท ต�าแหนงทตง การใชประโยชนทผานมาในอดตและทเกดขนจรง

ข) ประกนวาการประทวงสามารถเกดขนในระยะทกลมเปาหมายหรอกลมผฟงมองเหนและไดยนเสยงได

ค) อ�านวยความสะดวกใหกบการเดนขบวนตอตานการประทวง โดยใหแตละฝายไดยนเสยงและไดเหนซงกนและกนเทาทจะเปนไปได และใหสนบสนนทรพยากรอยางเพยงพอใหเกดสภาพเชนนน รฐควรประกนวา ความไมสงบเรยบรอยทอาจเกดขนจากความขดแยงหรอ ความตงเครยดระหวางกลมทตอตานกน จะไมถกน�ามาใชเปนเหตผลสนบสนนการจ�ากด การประทวง

ง) งดเวนจากการจ�ากดการประทวงออนไลน ดวยเหตดงกลาว ควรถอวาอนเตอรเนตเปน พนทกงสาธารณะทมกมการใชเพอประโยชนสาธารณะอยเสมอ

20

หลกการท 9: เสรภาพในการเลอกรปแบบและลกษณะการประทวง

9.1 บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเลอกรปแบบและลกษณะการประทวงรวมทงระยะเวลา

9.2 ปฏบตการทาทายซงหนาทไมใชความรนแรง หรอการดอแพง ควรถอเปนรปแบบการประทวงทชอบธรรม

9.3 รฐควรงดเวนจาก

ก) การจ�ากดระยะเวลาการประทวงในสถานทบางแหง การจ�ากดเวลาใด ๆ ทเกดขน ตองเปนผลจากการประเมนเปนรายกรณไปอยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4

ข) การประกาศหามแบบเหมารวมตอการสรางและใชสงปลกสรางชวคราว และการใช เครองมอเพอขยายเสยงและภาพในการประทวง โดยเฉพาะเครองมอดานภาพและเสยง การจ�ากดใด ๆ ตองท�าเทาทจ�าเปนและไดสดสวน ตงอยบนพนฐานอนเปนทยอมรบตามกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ และเปนการประเมนเปนรายกรณไปอยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4

ค) การก�าหนดเงอนไขแบบเหมารวมและตายตว

ง) การหามบคคลไมใหปกปดอตลกษณทางรางกายของตนระหวางการประทวง การจ�ากด การปกปดความเปนสวนตวระหวางการประทวงทงในพนทออนไลนและออฟไลน อาจกระท�าไดเฉพาะเมอมขอสงสยเปนรายกรณไปวาจะเกดการกออาชญากรรมรายแรง และสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4 นอกจากนน ควรมหลกประกนคมครองสทธ ในขนตอนปฏบตอยางเขมแขง

9.4 บคคลทกคนควรไดรบอนญาตใหใชเทคโนโลยดจทลในการประทวง รฐควรสงเสรมและอ�านวยความสะดวกการเขาถงเทคโนโลยดจทล และไมควรจ�ากดการใชประโยชนของเทคโนโลยนนในการประทวง โดยเฉพาะ

ก) การตดการเชอมตอ (การตดไมใหเขาถงโครงขายอนเตอรเนตและโทรศพทมอถอ) การจ�าแนกทอยของผใชงาน (geo-targeted) หรอการแทรกแซงทางเทคโนโลยหรอ การขดขวางการเชอมตอ เปนสงทไมควรน�ามาใชเพอตอบโตการประทวง เนองจาก เปนมาตรการจ�ากดทไมไดสดสวนอยางเหมาะสมตอสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก และสงผลกระทบรายแรงนอกเหนอจากการประทวง หากยงรวมถงการคมครอง สทธมนษยชนอน ๆ

ข) การจ�ากดใด ๆ ตอการใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทลรวมทงอนเตอรเนต โซเชยลมเดยและโทรศพทมอถอในระหวางการประทวง ควรเปนไปอยางสอดคลองตามบททดสอบ ในหลกการท 4 และควรมหลกประกนคมครองสทธในขนตอนปฏบตอยางเขมแขง

21

หลกการท 10: เสรภาพในการเลอกเนอหาหรอแรงจงใจในการประทวง

10.1 บคคลทกคนควรมเสรภาพในการเลอกเนอหาหรอสาเหตในการประทวง รฐควรประกนเปนการเฉพาะวา

ก) การจ�ากดใด ๆ ตองสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4 และควรมหลกประกนคมครองสทธในขนตอนปฏบตอยางเขมแขง

ข) ตองไมจ�ากดสทธในการประทวง เพยงเพราะมมมองของรฐตอคณคาของการประทวงนน ๆ

ค) ค�าวพากษวจารณตอรฐบาล เจาหนาทของรฐหรอหนวยงานของรฐและสถาบนใด ๆ ยอมไมถอเปนเหตผลทเพยงพอในการจ�ากดสทธในการประทวง

ง) การประทวงซงเปนการรบกวน หรอละเมดตอบคคลทเหนตางจากแนวคดหรอจดยน ทการประทวงมงสงเสรม หรอพฤตการณทเพยงแตขดขวาง เปนอปสรรคหรอปดกนกจกรรมของบคคลทสามเปนการชวคราว ยอมไมถอเปนเหตผลทเพยงพอในการจ�ากดสทธ ในการประทวง

10.2 การจ�ากดสทธในการประทวงตามขอหามตอการรณรงคประทวงทมลกษณะเปนการย วย ตามทก�าหนดในหลกการท 4.3 รฐควรประกนวา

ก) การประทวงซงไมถอวาเปนการย วย ควรมลกษณะอยางนอยดงตอไปน

(1) สงเสรมการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาลหรอเปลยนรฐบาล โดยไมใช ความรนแรง

(2) มลกษณะเปนการวพากษวจารณหรอดหมนตอประเทศ รฐ หรอสญลกษณของรฐ รฐบาล หนวยงานตาง ๆ หรอเจาพนกงานของรฐ หรอประเทศอน รฐอนหรอสญลกษณของรฐนน รฐบาล หนวยงานตาง ๆ หรอเจาพนกงานของรฐ หรออดมการณของประเทศนน

(3) มลกษณะเปนการวพากษวจารณศาสนาหรอหลกการทางศาสนา หรอเปนการแสดงความเหนตางตอความเชอทางศาสนา หรอเปนแนวคดทอาจถกมองวาเปนการดหมน

(4) มเพยงการแสดงเครองหมาย ชดเครองแบบ เครองแสดง เพลง ธง หรอสญลกษณ ซงมประวตศาสตรเชอมโยงกบการเลอกปฏบตตอกลมคนบางกลม เวนแตเปนการแสดง โดยมเจตนา และมแนวโนมย วยใหเกดความรนแรงอยางชดเจน

ข) การด�าเนนคดตอผชมนมประทวงแตละคนดวยขอหาย วย อนเนองมาจากการแสดงออก ทเกดขนระหวางการประทวง ควรไดรบการประเมนจากบททดสอบการย วยทเปนมาตรฐานเดยวกน กลาวคอมการตรวจสอบองคประกอบดงตอไปน

22

(1) บรบททางสงคมของการแสดงออกทเกดขน

(2) เจตนาของบคคลผนนในการย วยใหเกดการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอ ความรนแรง

(3) จดยนหรอบทบาทของบคคลผนน โดยเฉพาะวาบคคลผนนเปนผด �ารงต�าแหนง ระดบสงและไดใชอ �านาจของตนหรอไม

(4) เนอหาทงหมดรวมทงรปแบบ ประเดน หรอลกษณะการแสดงออกนน ๆ

(5) ขอบเขตหรอความรนแรงของการแสดงออกนน ๆ โดยเฉพาะเมอพจารณาจากบรบทการประทวงทเกดขน

(6) โอกาสทจะเกดอนตรายอยางแทจรง (รวมทงการเลอกปฏบต ความเปนปรปกษ หรอความรนแรง) อนเปนผลมาจากการแสดงออกนน ๆ

23

หลกการท 11: หนาทของรฐในการอ�านวยความสะดวกการใชสทธในการประทวง

11 รฐมหนาททจะตองประกนวา บคคลทกคนในเขตอ�านาจของตนอาจใชสทธในการประทวง ไดโดยเฉพาะรฐควร

ก) ยนยนการคมครองดานสทธมนษยชนกบการประทวงทกรปแบบ แมในกรณการประทวงทเกดขนทเกดเหตรนแรงเปนครงคราว โดยประปราย หรอเกดขนอยางกวางขวาง หรอกรณทจ�าเปนตองจ�ากดเปนการเฉพาะและเปนการชวคราวตอการใชสทธในการประทวงในบางลกษณะ

ข) อ�านวยความสะดวกการประทวงโดยการใชมาตรการทชอบดวยเหตผลและเหมาะสม เพอชวยใหการประทวงเกดขนไดโดยผชมนมไมตองหวาดกลวตอความรนแรงทางกาย หรอการละเมดสทธมนษยชนของตน พรอมกบใหบรรเทาผลกระทบและความเสยงตอความปลอดภยของผไดรบผลกระทบจากการประทวง รฐควรตระหนกวา ในบางสถานการณ การประทวงทเกดขน อาจละเมดกฎหมายทเกยวของ แตรฐกไมควรมงบงคบใชกฎหมายนนเสมอไป และการไมแทรกแซงอาจเปนแนวทางแกปญหาทด

ค) คมครองผชมนมประทวงอยางจรงจง รวมทงบคคลอน ๆ ใหปลอดพนจากภยคกคามและความรนแรงในรปแบบใด ซงเปนผลจากการกระท�าของบคคลทตองการขดขวาง กอกวนหรอปดกนการประทวง รวมทงบรรดาผทแทรกตวเขามาเพอกอกวนการประทวงและผทชมนมคดคานการประทวงนน

ง) ประกนวากลมเสยงซงมความเปราะบางในบางลกษณะ รวมทงผหญง เดก ชนกลมนอย หรอผพการ รวมทงผซงท�าหนาทสงเกตการณและรายงานขาวการประทวงจะไดรบ การคมครองระหวางการประทวง อยางไรกด ไมควรน�ามาตราการทใชคมครองกลมเสยง มาใชในทางทผด เชน น�ามาใชตอกย �าภาพเหมารวมในแงลบ เพอสงเสรมบรรทดฐาน คณคา และแนวปฏบตทเลอกปฏบต หรอจ�ากดความสามารถของกลมคนเหลานในการใชสทธ การประทวงของตน มาตรการคมครองเชนนนควรมลกษณะอยางนอยดงตอไปน

(1) เปนแนวทางอยางเปนองครวมเพอแกปญหาการเลอกปฏบตตอกลมเสยง แกปญหา ทสาเหตของการเลอกปฏบต และมงใหเกดการปฏรปอยางรอบดานตอกฎหมายและ ขนตอนปฏบตทเกยวของ

(2) มกลไกทสะดวกในการเขาถงการเยยวยาและการคมครอง รวมทงความชวยเหลอ ดานกฎหมายส�าหรบบคคลทกคนทไดรบผลกระทบจากการเลอกปฏบตและความรนแรง

(3) เจาพนกงานควรประณามอยางเปดเผยตอการคกคามและความรนแรงในรปแบบใด ๆ

บทท 3: พนธกรณทจะคมครองสทธ ในการประทวง

24

ทกระท�าตอผชมนมประทวง ซงเปนสวนหนงของกลมเสยง และใหแสดงเจตจ�านง อยางชดเจนทจะคมครองและเคารพสทธการประทวงของคนกลมนน

(4) จดการอบรมทมประสทธภาพใหกบเจาหนาทและเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย ทกคนในเรองการไมเลอกปฏบต โดยควรใหการสนบสนนและงบประมาณอยางเพยงพอ และใหมการบงคบใชและตรวจสอบอยางเขมแขง

25

หลกการท 12 : หนาทของรฐทจะใชแนวทางทสอดคลองกบหลกสทธมนษยชนเพอควบคม การประทวง

12.1 ในกฎหมายและระเบยบการบงคบใชกฎหมาย รฐควรชแจงใหชดเจนในแงของ กลไกการควบคมการประทวง และใหมการเผยแพรขอมลเหลานตอสาธารณะ การควบคม การประทวงของหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ควรไดรบการชน�าจากหลกการดานสทธมนษยชนวาดวยความถกตองตามกฎหมาย ความจ�าเปน ความไดสดสวนและการไมเลอกปฏบต และควรสอดคลองอยางเตมทกบกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศวาดวยการควบคมฝงชน โดยเฉพาะจรรยาบรรณสหประชาชาตส�าหรบเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (UN Code of Conduct for Law Enforcement Officials)

12.2 รฐควรหามการใชก�าลงทหารตดอาวธในการควบคมการประทวง โดยก�าหนดไวในรฐธรรมนญและกฎหมายทเกยวของ เนองจากในทางปฏบต รฐบางแหงอนญาตใหใชก�าลงทหารกรณทเหนวาก�าลงต�ารวจไมสามารถรบมอกบการประทวงทรนแรงได รฐควรด�าเนนการโดยพลนเพอประกนวาก�าลงทหารทตดอาวธนน

ก) อาจน�ามาใชเพอควบคมการประทวงได เฉพาะกรณทเปนขอยกเวนอยางยง และใหเปนไปตามค�าขอของหนวยงานพลเรอน

ข) อาจน�ามาใชไดในลกษณะเปนการสนบสนนหนวยงานของต�ารวจตามปรกต และใหอย ใตการสงการของหนวยงานต�ารวจ

ค) ปฏบตอยางสอดคลองเตมทตามกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ วาดวยการควบคมฝงชน และหลกการของการใชก�าลงพลและมาตรฐานทก�าหนดในหลกการเหลาน

ง) ใหเปลยนขนตอนการด�าเนนงานของทหารอยางสนเชง จากรปแบบของการรบ (การตอสกบอรราชศตร) มาเปนแนวทางการบงคบใชกฎหมาย รวมทงการลดความตงเครยด โดยหลกเลยงการใชก�าลง การเปลยนแปลงดานอปกรณทใชงาน และการใชอปกรณ อยางเหมาะสม

12.3 รฐควรประกนทงในตวบทกฎหมายและในทางปฏบตวา การควบคมการประทวง หนวยงานบงคบใชกฎหมายตองด�าเนนการอยางนอยดงตอไปน

ก) มประสบการณในการจดการเหตประทวง และตระหนกเปนอยางดถงหนาทหลกของตน ในการอ�านวยความสะดวกการประทวง โดยตองเนนย �าขอความนในทกขนตอนของการอบรม กระบวนการวางแผน การด�าเนนงานตามแผนและการประเมนการด�าเนนงาน

ข) ไดรบการอบรมและทรพยากรอน ๆ อยางเพยงพอ ทงนเพอใหด�าเนนการควบคม การประทวงอยางระมดระวงและอยางไดสดสวน การอบรมควรครอบคลมมาตรฐาน สทธมนษยชน และรายละเอยดของเงอนไขทอาจมการจ�ากดสทธได การจ�ากดอ�านาจของหนวยงาน วธท�าความเขาใจพฤตกรรมของฝงชน และวธการและทกษะทจ�าเปนเพอลดและคลคลายความตงเครยดของความขดแยง ทงทกษะการเจรจาและการไกลเกลย

ค) พยายามด�าเนนการและสงเสรมการเจรจากบผจดการประทวงลวงหนา หากเปนไปได ทงน

26

เพอใหเกดความเขาใจรวมกน ลดความตงเครยด ประเมนความเสยงทอาจจะเกดขนและ การลกลามของความขดแยง และตกลงกนวาจะอ�านวยความสะดวกการประทวงให ด�าเนนไปดวยดไดอยางไร ทงยงควรมการพดคยอยางสมครใจเพอทบทวนบทเรยนกบผชมนมประทวงภายหลงเหตการณ เพอประเมนปญหาใด ๆ ทอาจเกดขน

ง) ก�าหนดโครงสรางการบงคบบญชาในการบงคบใชกฎหมายอยางชดเจน และก�าหนด ความรบผดชอบในการปฏบตอยางชดเจน รวมทงบคคลทสามารถประสานงานตดตอภายในหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ในชวงกอนหนา ระหวางและภายหลงการประทวง

จ) จดท�ายทธศาสตรเพอหาลทาง และปรบปรงการสอสารกบสาธารณะและสอมวลชน ในชวงกอนหนา ระหวางและภายหลงการประทวง เพอประกนใหประชาชนมความเขาใจ อยางเปนเหตผลและสมดล ตอการควบคมการประทวงทเกดขน และประกนวาผชมนมประทวงและประชาชนจะสามารถตดสนใจโดยมขอมลอยางรอบดาน

ฉ) สวมใสอปกรณและชดเครองแบบตามปรกต การใสชดหรอเครองแบบพเศษเพอควบคม “การจลาจล” ควรเปนมาตรการทเปนขอยกเวน และใชเทาทจ�าเปนอยางยงเทานน เมอพจารณาจากการประเมนความเสยงทงหมด และเมอค�านงวาอปกรณเหลานนอาจสงผลในทางลบตอความพยายามลดความตงเครยด

ช) ใหแสดงเครองหมายหรอสญลกษณเพอระบตวตนของเจาหนาทแตละคนอยางชดเจน ในทกขณะ และใหงดเวนจากการขดขวางบคคลไมใหอานสญลกษณเหลานระหวาง การประทวง หากเจาหนาทรายใดไมปฏบตตามขอก�าหนดน ใหพจารณาด�าเนนการตอ เจาหนาทคนนนโดยเรวและอยางจรงจง และควรมขอก�าหนดใหเจาหนาทนอกเครองแบบ ตองแสดงตนเองกอนด�าเนนการควบคมฝงชนใด ๆ

12.4 การตดสนใจสลายการชมนมควรเปนมาตรการสดทาย และใหด�าเนนการอยางสอดคลองตามหลกการวาดวยความจ�าเปนและความไดสดสวน และควรเปนการสงการจากเจาพนกงานผมอ �านาจ เฉพาะกรณทมภยคกคามของความรนแรงอยางชดเจน เกนกวาทจะยนยอมใหใชสทธ ในการประทวงตอไป โดยเฉพาะ

ก) ไมควรสงใหสลายการชมนม เพยงเพราะผชมนมไมปฏบตตามขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะลวงหนา (กรณทมขอก�าหนดเชนนน) หรอไมปฏบตตามมาตรการจ�ากดการประทวงทไมชอบธรรมใด ๆ

ข) เมอเกดเหตรนแรงเปนครงคราวหรอประปรายโดยการกระท�าของบคคลบางคนในระหวางการประทวง ยอมไมถอเปนความชอบธรรมใหกบการสลายการชมนม

ค) เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายควรมหนาทสอสาร และอธบายอยางชดเจนเมอมค�าสง ใหสลายการชมนม ทงนเพอใหเกดความเขาใจ และการยนยอมปฏบตตามของผชมนมประทวงเทาทจะเปนไปได สวนผชมนมประทวงควรไดรบเวลาทเพยงพอในการสลายตว กอนจะตองใชมาตรการเชงบงคบ

12.5 ยทธศาสตรควบคมฝงชน ซงจ�ากดเสรภาพในการเดนทางของบคคลบางคนเปนการชวคราว

27

เปนสงทควรใชในกรณยกเวนเทานน และเฉพาะเมอเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย มเหตผลอนชอบเชอไดวา บคคลบางคนทถกควบคมมความเสยงทจะกอความรนแรง หรอสรางความรบกวนอยางรายแรงในทอน ควรมการใชยทธศาสตรเชนนนในรปแบบทจ�ากดอยางยง และเปนการควบคมฝงชนเปนการชวคราว ในกรณทมการพจารณามาตรการอน ๆ ทใหผลในลกษณะเดยวกนจนหมดสนแลว และใหใชในระยะเวลาเทาทจ�าเปนอยางยง กรณทเปนขอยกเวนและ จ�าเปนตองปดลอมพนท ต�ารวจควรลดผลกระทบของมาตรการทใช โดยประกนวา

ก) ผชมนมประทวงและประชาชนทวไปสามารถเขาถงขอมลไดอยางสะดวก เพอให ทราบเหตผล ระยะเวลา และทางออกจากทชมนมซงถกปดลอมโดยต�ารวจ

ข) มการปดปายประกาศอยางชดเจนส�าหรบสถานทและบรการตาง ๆ

ค) ใหสามารถเขาถงบรการฉกเฉนโดยทนท รวมทงการเขาถงหนวยงานปฐมพยาบาลทงของรฐและเอกชน และรปแบบความชวยเหลอการดแลอยางอน

ง) ผประทวงทไมใชความรนแรงและผทมามงดซงถกปดลอมเนองจากยทธศาสตรดงกลาว รวมทงกลมบคคลทเปราะบางหรออยในสภาพยากล�าบาก ควรไดรบอนญาตใหออกจากพนทชมนมได

28

หลกการท 13 : หนาทของรฐทเกยวกบการใชก�าลงกบผชมนมประทวง

13.1 รฐควรก�าหนดและปฏบตตามกรอบกฎหมายและนโยบายในประเทศ เกยวกบการใชก�าลง ในการบงคบใชกฎหมาย และประกนวาหนวยงานบงคบใชกฎหมายทกแหงจะปฏบตตามกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศวาดวยการควบคมฝงชน โดยเฉพาะหลกการพนฐานแหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย รวมทงแนวปฏบตทดในดานน อยางเชน การใชก�าลง: แนวปฏบตในการบงคบใชหลกการพนฐาน แหงสหประชาชาตเกยวกบการใชก�าลงและอาวธปนของเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย (Use of Force: Guidelines for Implementation of the UN Basic Principles on the Use of Force and Firearms by Law Enforcement Officials) ของแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล

13.2 รฐตองประกนทงในทางกฎหมายและแนวปฏบตในประเทศวา แนวทางการควบคม การประทวงจะไมไดรบการชน�าจากสมมตฐานวา จะเกดความรนแรงและ/หรอการใชก�าลง แตควรถกชน�าจากหลกการทวา ควรมการควบคมจ�ากดการบงคบใชกฎหมายทน�าไปสการใชก�าลงกบผชมนมประทวง โดยควรก�าหนดอยางชดเจนวา หนวยงานบงคบใชกฎหมายจะใชก�าลงกบ ผชมนมประทวงได เฉพาะกรณทเปนขอยกเวนเทานน โดยควรใชเฉพาะกบผชมนมประทวงดวยความรนแรง เฉพาะเมอมความจ�าเปนอยางยงเทานน และตองไดสดสวนกบภยคกคามของ ความรนแรงนน การใชก�าลงจะถอไดวามความจ�าเปน กตอเมอมการพจารณาวธการอนเพอลดความตงเครยดและปองกนการลกลามของความรนแรงจนหมดสนแลว

13.3 หนวยงานบงคบใชกฎหมายควรมอปกรณทไมท�าใหเกดอนตรายถงแกชวตหลายประเภท ไวใชงาน ชวยใหสามารถเลอกใชก�าลงในหลายรปแบบ และปฏบตไดสอดคลองอยางแทจรง กบหลกการวาดวยความจ�าเปนและไดสดสวน และประกนวาจะท�าใหเกดอนตรายและการบาดเจบนอยสด โดยเฉพาะอยางยง

ก) ควรมการพฒนาอปกรณบงคบใชกฎหมายใหม ๆ และน�ามาใชตามเงอนไขความจ�าเปน ในการใชงานและเชงเทคนคทก�าหนดไวอยางชดเจน ไมใชน�ามาใชเพราะเปนอปกรณทสามารถหาซอได ทงนโดยความมงประสงคทจะลดการใชก�าลงและลดระดบของอนตรายและการบาดเจบทอาจเกดขน

ข) อปกรณทกชนดควรไดรบการทดสอบและการประเมนอยางเปนอสระ ทงนเพอใหสอดคลองกบกฎหมายและมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ

ค) กรณทไมอาจหลกเลยงการใชอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวต กไมควรน�าอาวธ เหลานนมาใชในลกษณะมงหมายเอาชวต และเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายตองไดรบค�าสงอยางชดเจนเกยวกบการน�ามาใช และวธการหลกเลยงไมใหเกดการบาดเจบสาหส และใหลดอนตรายใหเหลอนอยทสด โดยเฉพาะอยางยง การใชอปกรณทสงผลกระทบแบบไมเลอก เปาหมาย และมความเสยงอยางมากทจะกอใหเกดอนตราย อปกรณเชนนใหน�ามาใชไดเฉพาะในสถานการณทเกดความรนแรงในวงกวาง โดยมความมงประสงคเพอสลายฝงชน และเฉพาะเมอวธการอนเพอควบคมความรนแรงไมประสบความส�าเรจ อปกรณทสงผลกระทบโดยไมเลอกเปาหมายอาจถกน�ามาใชได เฉพาะเมอมการแจงเตอนลวงหนาตอผชมนมประทวงและบคคลอน ๆ แลววาจะมการน�าอปกรณเหลานมาใช และตองใหโอกาสพวกเขาใหสามารถทจะสลายตวไปเองไดกอน

29

13.4 การน�าอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวตมาใช รวมทงการใชอาวธซงท�าใหถงแกความตายในกรณทเปนขอยกเวน ควรเปนค�าสงการจากผบงคบบญชาระดบสงสดซงอยในทเกดเหต และปฏบตตามค�าสงโดยเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายทผานการฝกอบรมอยางเขมขนมาแลวเทานน ทงนใหปฏบตตามระเบยบ การตดตามและการควบคมอยางมประสทธภาพ กอนจะน�าอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวตหรออาวธซงท�าใหถงแกความตาย เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายควรประกาศเตอนอยางชดเจนถงเจตจ�านงเชนนน ใหเวลาอยางเพยงพอเพอใหผคนไดรบทราบค�าเตอน เวนแตกรณทการท�าเชนนนจะสงผลใหเจาหนาทหรอบคคลอนเสยงจะเสยชวตหรอไดรบอนตรายรายแรง หรออาจมความไมเหมาะสมหรอไรเหตผลอยางชดเจน เมอพจารณาจากพฤตการณ ทเกดขน

13.5 กรณการใชก�าลงซงอาจท�าใหถงแกความตายโดยหนวยงานบงคบใชกฎหมาย โดยหลกการแลว รฐตองประกนวา รฐจะตองปฏบตตามเงอนไขขนต�าดงตอไปน

ก) หนวยงานบงคบใชกฎหมายตองไมใชก�าลงซงอาจท�าใหถงแกความตายรวมทงอาวธปน เพอสลายการชมนมหรอน�ามาใชกบผชมนมประทวงแบบไมเลอกเปาหมาย เปนไปตาม ขอก�าหนดในหลกการท 13.5(ค)

ข) การวางแผนปฏบตของหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ตองไมตงอยบนสมมตฐานเบองตนวา อาจจ�าเปนตองมการใชก�าลงซงอาจท�าใหถงแกความตายในระหวางการประทวง ในประเทศซงเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายมกตดอาวธ หนวยงานบงคบใชกฎหมายควรประเมน อยางระมดระวงเสมอวา มความเหมาะสมหรอไมทจะใหเจาหนาทของตนเขาไปมปฏสมพนธโดยตรงกบผชมนมประทวงโดยมการตดอาวธไปดวย

ค) เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายตองเขาใจความแตกตางระหวางความเปนไปไดทจะใชก�าลงซงท�าใหถงแกความตาย กบเจตนาทจะใชก�าลงซงท�าใหถงแกความตาย การใชก�าลง ซงท�าใหถงแกความตายแบบเจตนาอาจเกดขนได เฉพาะกรณทเปนขอยกเวนอยางยง กรณทไมอาจหลกเลยงทจะตองใชเพอใหสามารถคมครองชวตได เชน เปนการตอสเพอปองกนตนเองหรอปกปองผอนทถกคกคามอยางชดเจนถงขนเปนอนตรายถงชวตหรอบาดเจบสาหส หรอเพอจบกมบคคลทอาจกอใหเกดอนตรายเชนนน หรอเพอขดขวางการหลบหนของบคคล เมอบคคลผนนแสดงการคกคามเอาชวตอยางตอเนองซงอาจเกดขนเมอใดกได และเฉพาะเมอ การใชวธการทกอใหเกดอนตรายนอยกวาอาจไมเพยงพอใหบรรลวตถประสงคเหลาน

13.6 เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายตองประกนวา บคคลทไดรบบาดเจบหรอไดรบผลกระทบจากการใชก�าลงเชนน จะไดรบความชวยเหลอและการรกษาพยาบาลโดยทนทเทาทจะเปนไปได และตองรายงานเหตอยางเรงดวนใหผบงคบบญชาทราบ ทงนเพอประกนวามการควบคม ตรวจสอบอยางเปนผลจากหนวยงานฝายบรหารทเปนอสระ หรอพนกงานอยการซงมอ�านาจ และไดใชอ �านาจนนอยางเหมาะสม

13.7 รฐตองก�าหนดระบบควบคมตรวจสอบการใชก�าลง โดยก�าหนดระเบยบใหเจาพนกงาน ผบงคบใชกฎหมายตองรายงานกรณทมเหตใหจ�าเปนตองใชก�าลง ขอมลการใชก�าลงทถกบนทกไวควรไดรบการเผยแพรตอสาธารณะ

13.8 ผบงคบบญชาซงรหรอควรรวา เจาพนกงานภายใตค �าสงการของตนไดใชก�าลงอยางมชอบ

30

ดวยกฎหมาย ตองมสวนรบผดชอบกบการละเมดทเกดขน กรณทไมไดใชมาตรการทงหมดทมอยตามอ�านาจของตนเพอขดขวาง สกดกน หรอรายงานขอมลวามการใชก�าลงเกนกวาเหต

31

หลกการท 14: หนาทของรฐเกยวกบการสอดแนมขอมลของผชมนมประทวง

14.1 ควรหามใชเทคนคการสอดแนมขอมลผชมนมและผจดการประทวง ในลกษณะทไมเลอก เปาหมายและไมก�าหนดเปาหมายทชดเจน ทงการสอดแนมทางกายภาพหรอในโลกดจทล

14.2 หนวยงานบงคบใชกฎหมายสามารถใชมาตรการสอดแนมขอมลโดยก�าหนดเปาหมายอยางชดเจนกบผชมนมและผจดการประทวงบางคนได เฉพาะเมอมเหตผลควรสงสยวา บคคลเหลานเกยวของ วางแผนทจะเกยวของ หรอก�าลงมความเกยวของกบการกออาชญากรรมรายแรง

14.3 การสอดแนมขอมลโดยก�าหนดเปาหมายอยางชดเจน ควรด�าเนนการใหสอดคลองตาม บททดสอบในหลกการท 4 และการสอดแนมขอมลแตละครงตองไดรบอนญาตตามค�าสงศาล โดยใหใชในเวลาทจ�ากด และตองใชในลกษณะทเหมาะสมเพอบรรลเปาหมายทเฉพาะเจาะจงและ ชอบธรรม ตองมการทบทวนความจ�าเปนของการสอดแนมขอมลอยเนอง ๆ และตองยต การสอดแนมขอมลเมอไมตรงกบเปาประสงคทก�าหนดไวแลว กอนจะเรมการสอดแนมขอมล รฐควรพสจนใหเหนถงขอเทจจรงดงตอไปน โดยผานกระบวนการศาลและหนวยงานตลาการทเปนอสระ ซงสามารถอนญาตใหใชอ �านาจในการสอดแนมขอมล

ก) มความเปนไปไดอยางมากทมการด�าเนนงาน หรอจะมการด�าเนนงานใหเกดอาชญากรรมรายแรง หรอภยคกคามทชดเจนตอเปาหมายทชอบธรรม

ข) มความเปนไปไดอยางมากทจะสามารถเขาถงพยานหลกฐานทเกยวของและส�าคญ เกยวกบอาชญากรรมรายแรง หรอภยคกคามทชดเจนตอเปาหมายทชอบธรรม จากการเขาถงขอมล ทไดรบการคมครองนน

ค) ไดมการพจารณา หรอมการใชมาตรการทลวงล�าความเปนสวนตวอยางอนนอยกวาแลว แตไมไดผล หมายถงวาเทคนคทน�ามาใชตองมลกษณะลวงล�าความเปนสวนตวนอยสด

ง) ขอมลทเขาถงตองจ�ากดเฉพาะขอมลทเกยวของหรอส�าคญกบอาชญากรรมรายแรง หรอ ภยคกคามทชดเจนตอเปาหมายทชอบธรรม

จ) จะตองไมเกบขอมลสวนเกนเอาไว และใหมการท�าลายหรอสงคนขอมลเหลานนโดยทนท

ฉ) ตองจ�ากดใหผเขาถงขอมลเหลานมเฉพาะหนวยงานทเกยวของ และใหมการใชเฉพาะเพอเปาประสงคทชดเจนและตามระยะเวลาทไดรบอนญาต

14.4 ผชมนมละผจดการประทวงทกคนทถกสอดแนมขอมล ควรไดรบแจงถงการตดสนใจใหอ �านาจสอดแนมขอมล และควรมเวลาและไดรบขอมลมากเพยงพอ เพอชวยใหสามารถอทธรณการตดสนใจนน หรอแสวงหาการเยยวยาอยางอน และควรสามารถเขาถงหลกฐานททางการน�ามาใชสนบสนนการรองขออ�านาจในการสอดแนมขอมล การแจงขอมลทชกชาอาจมความชอบธรรมเฉพาะในกรณดงตอไปน

ก) การแจงขอมลอาจสงผลรายแรงตอเปาประสงคของการสอดแนมขอมลทไดรบอนญาต หรอกรณทมความเสยงอยางแทจรงทจะเกดอนตรายตอชวตมนษย

32

ข) ไดรบอนญาตใหชะลอการแจงขอมล ทงนตามค�าสงของศาลทเปนอสระและเปนกลาง อนญาโตตลาการหรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ และ

ค) บคคลทไดรบผลกระทบไดรบแจงขอมลโดยทนท เมอปลอดจากภยคกคามแลว ทงนเปนไปตามค�าวนจฉยของศาลทเปนอสระและเปนกลาง อนญาโตตลาการ หรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ

14.5 พนธกรณทจะตองแจงขอมลขนอยกบรฐ อยางไรกด ผใหบรการการสอสารควรมเสรภาพทจะแจงใหบคคลทราบ เมอมการสอดแนมขอมลการสอสารของตน ทงโดยสมครใจหรอเมอไดรบการรองขอ

14.6 ไมควรมการเกบขอมลทบงชอตลกษณของผชมนม หรอผจดการประทวงทไดมาจาก การสอดแนมขอมลเอาไว หรอไมควรมการสงตอไปทอน เวนแตมความจ�าเปนตอการสอบสวน คดอาญาทเกยวเนองกน หรอการฟองรองด�าเนนคด

14.7 แมเปนเรองชอบธรรมทต�ารวจจะเกบรายละเอยดเกยวกบการสอบสวนบางกรณเปน ความลบ แตการตดสนใจเกยวกบนโยบายการสอดแนมขอมลโดยรวม ควรเปนกระบวนการทผานการอภปรายอยางเปดเผย ควรมการเปดเผยขอมลเกยวกบนโยบายและขนตอนการใชเทคโนโลยการสอดแนมขอมลในการประทวง มการจดท�าเปนลายลกษณอกษรและเผยแพรตอสาธารณะ

14.8 รฐควรประกนวา การตดสนใจใด ๆ เพอใหเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายสวมใส กลองถายภาพแบบตดตว (body camera) ควรค�านงถงผลกระทบดานสทธมนษยชน ตามหลกการความไดสดสวนและความจ�าเปน และค�านงถงพฤตการณทเกดขนในแตละกรณ การจดเกบและ การใชงานอยางตอเนองของขอมลทบนทกไว ควรอยใตการควบคมตามกฎหมาย และตองสอดคลองตามขอก�าหนดของหลกการเหลาน

14.9 เมอค�านงวาการบนทกขอมลเสยงและภาพของผชมนมในทสาธารณะของหนวยงานบงคบใชกฎหมาย โดยใชระบบกลองวงจรปด (CCTV) การใชโดรน (UAV) และเทคโนโลยทเกยวของ ทงนเพอสอดสองกจกรรมทหลากหลาย อาจสงผลใหเกดการละเมดสทธในการประทวง รฐจงควรประกนวา

ก) การใชเทคนคเหลานตองอยภายใตระเบยบควบคมอยางเครงครด

ข) หนวยงานทกแหงทใชเทคโนโลยเหลานตองประกนวา มการตดประกาศใหเหน อยางชดเจน เพอใหประชาชนทราบวาพวกเขาก�าลงถกหรออาจถกถายภาพและบนทกเสยง

ค) ไมควรมการเกบขอมลภาพทจ�าแนกตวบคคลไดโดยเทคโนโลยเหลาน และไมควร มการสงตอขอมลนเวนแตมเหตผลอนควรสงสยวาภาพเหลานเปนหลกฐานของ การกออาชญากรรม หรอเกยวของกบการสอบสวนคดอาญาอยางตอเนอง หรอ การฟองรองด�าเนนคด

ง) การตดสนใจทจะใชและการก�าหนดนโยบายเกยวกบเทคโนโลยเหลาน ควรผาน

33

กระบวนการทเปนประชาธปไตย และตงอยบนพนฐานหลกการขอมลเสร

จ) ควรมการลงทนจดซอเทคโนโลยเหลาน เฉพาะเมอมการพจารณาอยางเปนระบบและชดเจนเกยวกบตนทนและประโยชนทจะไดรบ กรณทมการน�าเทคโนโลยเหลานมาใช ควรมการก�าหนดขนตอนการตรวจสอบอยางเปนอสระเพอตดตามผลการใชงาน

34

หลกการท 15: หนาทของรฐเกยวกบการเรยกใหหยด การตรวจคน การควบคมตวหรอการจบกมผ ชมนมประทวง

15. บคคลไมพงถกจบกมโดยพลการ เวนแตมเหตทสอดคลองกบขนตอนปฏบตตามกฎหมาย เมอมเหตผลอนควรสงสยวาบคคลดงกลาวไดกระท�าความผด หรอเมอจ�าเปนเพอปองกนไมใหมการกอเหตหรอหลบหนหลงการกอเหต ทงนโดยไมมการใชก�าลงเกนกวาเหตในบรบทของ การประทวง

ก) ไมควรมประกาศค�าสงทใหอ �านาจการเรยกใหหยดตรวจและการตรวจคนอยางกวางขวาง อ�านาจการเรยกใหหยดและตรวจคนรวมทงการคนอปกรณอเลคทรอนกส การจบกมและควบคมตวผชมนมประทวง ตองเปนไปตามขอเทจจรงของแตละกรณไป

ข) การจบกม การควบคมตว และการพจารณาคดทเกดขน ควรด�าเนนไปอยางสอดคลอง ตามหลกเกณฑอยางเปนทางการ และเปนสาระส�าคญตามกฎหมายในประเทศและระหวางประเทศ รวมทงหลกการไมเลอกปฏบต โดยตองไมเปนการกระท�าโดยพลการ กลาวคอ มการปฏบตตามกฎหมายและการบงคบใชกฎหมายอยางเหมาะสม เปนธรรมและคาดการณได สอดคลองกบกระบวนการอนควรตามกฎหมาย รวมทงการใหสทธเขาถงทนายความ ในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรม สทธทจะมเวลาและไดรบการอ�านวยความสะดวกอยางเพยงพอเพออทธรณค�าสง สทธทจะสามารถซกคานพยาน

ค) ในสถานการณทมการจบกมบคคลจ�านวนมากเนองจากการกระท�าทมชอบดวยกฎหมายระหวางการประทวง เจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายควรประกนวา

1) บคคลทถกจบกม ตองเปนผทมสวนเกยวของกบการกระท�าทมชอบดวยกฎหมาย อยางชดเจน ไมใชเพยงแคเปนบคคลทอยในพนทสาธารณะ และอยใกลพนทเกดเหต ทมชอบดวยกฎหมาย

2) ควรมรปแบบของการขนสง การขนทะเบยน การควบคมตว การใหอาหาร การดแล และการประกนสขภาพและความปลอดภยของผถกควบคมตวจ�านวนมาก ทใชปฏบตงานไดจรง อยางสอดคลองตามมาตรฐานสทธมนษยชนระหวางประเทศ

3) ในการสรางสถานทควบคมตวเพอรองรบการชมนมครงใหญ ควรมการวางแผน จดการฉกเฉน โดยควรมหนวยงานควบคมทสามารถใหค �าวนจฉยทชดเจนวา สถานการณใดถอวามความฉกเฉน และควรมการด�าเนนงานตามขนตอนใดในแตละสภาพการณ เจาหนาททท�าหนาทในสถานทเหลานทกคน ตองไดรบการอบรมเกยวกบขนตอนปฏบตในสถานการณฉกเฉน และมการซกซอมอยางเหมาะสม เพอประกนความปลอดภยและความมนคงของเจาหนาทและผถกควบคมตว

35

หลกการท 16: หนาทของรฐเกยวกบความรบผดและการลงโทษผชมนมประทวง

16.1 การเขารวมการประทวงโดยตวของมนเอง ตองไมเปนเหตน�าไปสการด�าเนนคดอาญา หรอการตงขอสงสยวามสวนเกยวของกบการกออาชญากรรม การจบกมในเชงปองกนใด ๆ ตองเกดขนเมอมเหตผลอนควรสงสยวาไดมการวางแผนกออาชญากรรม และอยระหวางการด�าเนนงานตามนน

16.2 การลงโทษและการบงคบใหรบผดทงทางอาญาและทางปกครองของบคคล อนเนองมาจากความผดทเกดขนระหวางการประทวง ตองเกดขนในบรบททเฉพาะและชอบดวยกฎหมายเทานน โดยสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4 และใหเปนไปตามค�าวนจฉยของศาลทเปนอสระและเปนกลาง อนญาโตตลาการหรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ และหลกนตธรรม

16.3 ความรบผดตองเปนเรองเฉพาะบคคลเสมอ กลาวคอ ทงผจดหรอผชมนมประทวงจะตองไมถกลงโทษ กรณทเปนการกระท�าของบคคลอน

16.4 ผจดและผชมนมประทวงตองไมถกบงคบใหตองรบผดหรอรบผดชอบตอคาใชจาย ในการก�าหนดมาตรการรกษาความมนคงและปลอดภยอยางเพยงพอ การควบคมฝงชนและ บรการปฐมพยาบาล และคาใชจายในการท�าความสะอาดภายหลงการประทวง นอกจากนน ยงตองไมมการบงคบใหบคลเหลานตองซอประกนภยเพอเลยงความรบผดตอสาธารณะจากการประทวง

16.5 รฐตองจ�ากดโอกาสการเรยกรองคาเสยหายทางแพง เพอใชเปนเครองมอปดปากผชมนมประทวง และขดขวางการท�างานของนกปกปองสทธมนษยชน รวมทงในกรณของการใช การด�าเนนคดเชงยทธศาสตรเพอระงบการมสวนรวมในกจการสาธารณะ (Strategic Lawsuit Against Public Participation: SLAPP) โดยรฐควรออกกฎหมายทพจารณาวาการฟองคดแบบ SLAPP ถอเปนการบดเบอนกระบวนการยตธรรม และมเปาหมายเพอจ�ากดการใชสทธ ในการประทวงอยางชอบธรรม

16.6 รฐตองประกนวา ขอกฎหมายหรอแนวปฏบตใดเกยวกบโอกาสทหนวยงานของรฐและเอกชน โดยเฉพาะบรษทเอกชน ทจะขออ�านาจศาลใหสงคมครองชวคราวเพอระงบการประทวง ตองสอดคลองกบขอจ�ากดในหลกการท 4 และใหสอดคลองกบกระบวนการอนควรตามกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยง รฐควรประกนทงในกฎหมายและแนวปฏบตวา

ก) การขอค�าสงคมครองชวคราวจากศาลเกยวกบการประทวง ไมอาจกระท�าได เวนแต มการแจงใหผชมนมประทวงไดทราบ

ข) การออกค�าสงคมครองชวคราวใหมเปาหมายเฉพาะบคคลหรอเฉพาะบางกลม โดยไมเปนการออกค�าสงตอบคคลโดยรวม (contra mundum) เชน เปนการออกค�าสงคมครองทมผลตอบคคลทกคน

ค) ขอบเขต การบงคบใช และระยะเวลาของค�าสงคมครองชวคราว ควรชงน�าหนกเพอใหเกดความสมดล กบการคมครองสทธในการประทวง ในการพจารณาวาควรออกค�าสงคมครองชวคราวอยางไรใหสอดคลองกบความจ�าเปนและความไดสดสวนตามหลกการท 4 ศาลหรอหนวยงานตลาการอสระอน ๆ ควรพจารณาขอมลดงตอไปน

36

1) หลกฐานทพสจนใหเหนวามภยคกคามของอนตรายอยางแทจรงและไมอาจแกไข กลบคนไดตอผรอง หากศาลไมออกค�าสงคมครองชวคราว

2) ความสมดลระหวางอนตรายดงกลาวกบผลของการจ�ากดสทธในการประทวง อนเนองมาจากการออกค�าสงคมครองชวคราว

3) โอกาสทผรองซงขอใหศาลออกค�าสงคมครองชวคราวจะชนะคด

4) ประโยชนสาธารณะในการสนบสนนการใชสทธขนพนฐานและการคมครอง ความสามารถของบคคลในการใชสทธในการประทวง

ง) คาใชจายในกระบวนการศาลและคาใชจายทางกฎหมาย ตองไมเปนอปสรรคตอผชมนมประทวงทตองการรองเพอโตแยงหรอขอใหยกเลกค�าสงคมครองชวคราว และ

จ) ตองมหลกประกนอยางเพยงพอไมใหมการใชการชดเชยคาเสยหายใหกบผเสยหาย ในทางทมชอบ

16.7 การจ�ากดการประทวงในรปทเปนปฏบตการทาทายซงหนาทไมใชความรนแรง (non-violent direct action)ใหเปนไปตามการประเมนเปนรายกรณไป อยางสอดคลองตามบททดสอบ ในหลกการท 4 โดยเฉพาะอยางยงตองค�านงถงสงตาง ๆ ดงน

ก) รฐควรตระหนกวาการน�าความผดอาญาบางประการใชกบปฏบตการทาทายซงหนาท ไมใชความรนแรง/การดอแพง รวมทงการบกรกสถานทหรอการบกเขายดสถานท สงผลในเชงปองปรามตอการใชสทธในการประทวง โดยควรมการน�ามาตรการเยยวยา ทางแพงหรอทางปกครองมาใชในกรณทเหมาะสมเมอเกยวของกบการประทวง

ข) หนวยงานบงคบใชกฎหมายควรสามารถใชดลพนจในการพจารณาวา การน�าความผดทางอาญาหรอตามค�าสงทางปกครองมาใช เปนรปแบบการจ�ากดสทธทมความเหมาะสมและไดสดสวนหรอไม มาตรการลงโทษตามกฎหมายอาญาควรน�ามาใชกบปฏบตการทาทายซงหนาทไมใชความรนแรง เฉพาะกรณปฏบตการทรายแรงและการจ�ากดสทธขนรนแรงหรอมาตรการอนไมอาจสงผลแบบเดยวกนไดเทานน

ค) หนวยงานศาลควรพจารณาลกษณะการแสดงออกของการประทวง โดยถอเปนเงอนไข ในการพจารณาลดโทษ

ง) ในการวนจฉยการจ�ากดทไดสดสวนและจ�าเปน หนวยงานบงคบใชกฎหมายและหนวยงานศาลควรประเมนจากประโยชนสาธารณะ ทงนโดยค�านงถง

1) ความส�าคญของการคมครองการใชสทธขนพนฐานและการสงเสรมใหบคคลเขาถงสทธในการประทวง

2) ลกษณะการไมใชความรนแรงของการประทวงทเกดขน

37

3) ระดบการรบกวนอนเปนผลมาจากการประทวง

4) ประเภทของหนวยงานทเปนเปาหมายการประทวง

5) อนตรายอยางแทจรงทเกดขน โดยปจจยทมผลตอการวนจฉยไมใชตวความเสยหาย ทเกดขน แตเปนการพจารณาวาเปนความเสยหายรายแรงอยางไมเหมาะสมหรอไม บททดสอบวาเปนความเสยหายรายแรงไมควรพจารณาจากการท�าใหเกดความอบอาย การกอความเดอดรอนร�าคาญ และควรไดรบการพจารณาในบรบทและในลกษณะทเกยวของกบประเภทของหนวยงานทเปนเปาหมายการประทวง

6) กรณทมการใชเทคโนโลยดจทลเพอการประทวง หนวยงานบงคบใชกฎหมายและหนวยงานศาลควรพจารณาวา หนวยงานทเปนเปาหมายการประทวงมชองทางอน ในการสอสารหรอไม และพจารณาวาการประทวงสงผลถงขนเปนการละเมดสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออกในโลกออนไลนของหนวยงานทเปนเปาหมายหรอไม

38

บทท 4: พนธกรณทจะท�าใหสทธในการประทวงบรรลผล

หลกการท 17: ความรบผดและความโปรงใส

17.1 รฐควรประกนวา การตดสนใจทงปวงของหนวยงานของรฐเกยวกบการประทวง ตองม ความโปรงใส เขาถงได และสอดคลองกบมาตรฐานอนควรระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยง รฐควรประกนวา ผชมนมประทวงไดรบแจงผลการวนจฉยของหนวยงานก�ากบดแลภายในระยะเวลาอนเหมาะสม โดยมการชแจงถงเหตผลทตองตดสนใจเชนนน และผชมนมไดรบแจงวามสทธในการเขาถงการเยยวยาโดยพลนและมประสทธภาพ ทงโดยผานการยนอทธรณตอหนวยงานของรฐและ/หรอศาล

17.2 รฐควรสอบสวน ด�าเนนคด และประกนใหเกดการรบผดตอการละเมดสทธมนษยชนทเกดขนในบรบทการประทวง การสอบสวนและการด�าเนนคดตองเกดขนอยางเปนผล รวดเรว และ ด�าเนนการโดยศาลทเปนอสระหรอหนวยงานตลาการ และสามารถน�าตวผกระท�าความผด ผยยง และผดแลใหเกดการละเมดมาลงโทษ ทงโดยผานกระบวนการทางอาญาหรอทางวนย อยางเหมาะสม

17.3 รฐตองประกนใหมการเขาถงการเยยวยาทมประสทธภาพและไมมคาใชจาย เมอเกดการละเมดสทธของผชมนมประทวง โดยเฉพาะอยางยงการใชสทธทงทางแพงและทางอาญา ทงนโดยรวมถงการเรยกคาเสยหาย การชดใช การประกาศขอโทษตอสาธารณะ ค�ารบประกนวาจะไมท�าผดซ�าหรอมาตรการเชงปองกนอน ๆ เปนตน รวมทงการเยยวยาทไดมาจากคณะกรรมการสทธมนษยชนและ/หรอผตรวจการแผนดน

17.4 รฐควรใหหลกประกนขนต�าทงในทางกฎหมายและในทางปฏบตวา

ก) เทคนคการควบคมฝงชนและการใชก�าลงใด ๆ ทน�ามาใชระหวางการประทวง ตองอย ภายใตการตรวจสอบทเปนอสระ เปนกลางและโดยพลน และหากเหมาะสมใหมการสอบสวนและลงโทษทงทางอาญาหรอทางวนยตามหลกการ 17.2

ข) การใชเทคนคการควบคมฝงชนและอปกรณใด ๆ รวมทงเครองมอทางดจทลและเครองมอสอดแนมขอมล เพอควบคมการประทวง ตองเปนการด�าเนนงานอยางโปรงใสและเปดใหมการตรวจสอบจากสาธารณะ รฐควรจดใหมการสอบสวนอยางเปนอสระเพอตรวจสอบ สงตาง ๆ รวมทง

1) ขอกลาวหาวาไดเกดอาการบาดเจบเนองจากการใชอาวธซงไมท�าใหเกดอนตราย ถงชวต โดยการสอบสวนควรเกยวของกบผช �านาญการอสระทงดานการแพทย วทยาศาสตร และกระบวนการยตธรรม ซงเปนผศกษาและรายงานอนตรายจากการใชอาวธซงไมท�าใหเกดอนตรายถงชวต และใหขอเสนอแนะเกยวกบกรอบควบคมทเปนผล การใชงานอยางชอบดวยกฎหมาย และการใชอาวธเหลานนโดยมเปาประสงคเพอหาทางจ�ากดการใชอาวธเชนนนมากขน

2) การใชเทคโนโลยสอดแนมขอมลใด ๆ ในลกษณะทประชาชนทวไปสามารถประเมนพฤตการณทเกดขนและความถของการใชงาน ความชอบธรรม และความจ�าเปนและได

39

สดสวนของการใชเทคโนโลยเชนนน และประเมนไดวามการใชงานเพอเปาประสงค ทไมเหมาะสมหรอเกนขอบเขตหรอไม

40

หลกการท 18: เสรภาพดานขอมลขาวสารเกยวกบการประทวง

18.1 รฐควรก�าหนดใหมเสรภาพดานขอมลขาวสารเกยวกบการประทวง รวมทงการเผยแพรขอมลผานสอทกชนด ทงนเพอใหบคคลทกคนสามารถถายทอดและรบขอมลเกยวกบการประทวง ไดอยางเสร ทงในชวงกอน ระหวาง และภายหลงการประทวง

18.2 รฐควรใหหลกประกนขนต�าในทางกฎหมายและในทางปฏบตวา

ก) หนวยงานของรฐและหนวยงานบงคบใชกฎหมายทกแหง ควรใหขอมลอยางละเอยด แมนย �าและรอบดานเกยวกบกระบวนการตดสนใจดานการประทวงและการควบคม การประทวง หนวยงานทมพนธกรณตองเปดเผยขอมล กตองเปดเผยขอมลเมอมการรองขอ ภายในระยะเวลาทก�าหนดตามกฎหมาย โดยมขอยกเวนเฉพาะเทาทก�าหนดไวในกฎหมาย และเพอความจ�าเปนในการปองกนอนตรายทเปนรปธรรมและชดเจน และตอบสนองประโยชนโดยชอบ อยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4

ข) มนโยบายเชงรกทจะเปดเผยขอมลส�าคญ รวมทงหลกเกณฑและระเบยบเกยวกบ การควบคมการประทวง งบประมาณ และรายงานการประเมนผล โดยควรเผยแพรขอมลทงในระบบออนไลนและออฟไลน ในททคนทวไปเขาถงได และในรปแบบทสามารถดาวนโหลดและน�าขอมลมาใชประโยชนซ�าอกไดงาย

ค) หนวยงานของรฐทกแหงรวมทงหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ทเกยวของกบการตดสนใจเกยวกบการประทวง ตองจดท�าและเกบรกษาขอมลเกยวกบการตดสนใจและการปฏบตหนาทของตน และประกนวาเปนขอมลทประชาชนเขาถงไดและมการตรวจสอบอยางเปนอสระ

18.3 รฐควรงดเวนจากการใชมาตรการควบคมหรอจ�ากดการเผยแพรขอมลการประทวงอยางเปนอสระ โดยผานสอวทย โทรทศนและสงพมพ อนเตอรเนต และเวทการสอสารอน ๆ การจ�ากดใด ๆ ตองเปนไปอยางสอดคลองตามบททดสอบในหลกการท 4

41

หลกการท 19: การตดตามและรายงานขาวการประทวง

19.1 รฐควรอนญาตและอ�านวยความสะดวกอยางเตมทใหมการรายงานขาว การสงเกตการณ การประทวงอยางเปนอสระ โดยสอมวลชนทกแขนงและผสงเกตการณอสระ ไมสรางขอจ�ากด ทไมเหมาะสมตอการด�าเนนงานของพวกเขา และไมกอใหเกดอปสรรคอยางเปนทางการ และหากเปนไปไดตองไมใหมการควบคมการเขาถงพนททางกายภาพ

19.2 รฐควรประกนวา ไมควรมการก�าหนดเปาหมายโจมตบคคลทเกบขอมลปฏบตการของต�ารวจและการละเมดสทธมนษยชนทเกดขนระหวางการประทวง เพยงเพราะบคคลเหลานเขาไป ท�าหนาทรายงานขาวการประทวง ความพยายามอยางจงใจทจะยด ท�าลาย หรอท�าใหเกด ความเสยหายตออปกรณ สอสงพมพ คลปวดโอ คลปเสยง ภาพถาย และแถบบนทกเสยงทเกยวของ ควรถอเปนความผดอาญา และตองน�าตวผทมสวนรบผดชอบมาลงโทษ

19.3 ไมควรขดขวางการถายภาพหรอวดโอระหวางการควบคมการประทวง และกจกรรมทเกยวของโดยสอมวลชน ผสงเกตการณ ผชมนมประทวงและบคคลทสาม และการสงใหมอบฟลมถายรปหรอภาพทบนทกแบบดจทลหรอคลปวดโอใด ๆ ใหกบหนวยงานบงคบใชกฎหมาย ควรเกดขนหลงจากมการตรวจสอบจากศาลแลว

19.4 รฐควรจดท�าโครงการ เพออนญาตใหผสงเกตการณอสระทไดรบมอบหมายหนาทและผานการอบรม สามารถเขาถงการประทวง เพอสงเกตการณ บนทกขอมล และรายงานขาวการประทวง โดยควรไดรบอนญาตใหเขาไปใกลกบการประทวง และภายหลงมค�าสงสลายการชมนม ใหสามารถเขาถงสถานทควบคมตว เวนแตมเหตฉกเฉนอยางอน

19.5 เพอประกนใหมการรายงานขอมลการประทวงอยางเปนอสระทงของสอและ ของนกสงเกตการณอสระ รฐควรด�าเนนการ ดงน

ก) งดเวนการออกค�าสงใหตองระบชอผรายงานขาว เพอใหสอไดรบอนญาตใหสามารถท�าขาวการประทวงได

ข) ประกนใหมากสดเทาทจะเปนไปไดเพอใหเกดความปลอดภยกบผสอขาว ผท �างานสอ และนกสงเกตการณ รวมทงใชมาตรการคมครองเปนพเศษ อยางไรกด ความจ�าเปนทจะตองประกนความปลอดภยไมอาจถกใชเปนขออางเพอจ�ากดสทธของพวกเขาโดยไมจ�าเปนได โดยเฉพาะสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออก เสรภาพในการเดนทาง และการเขาถง ขอมลขาวสาร

ค) ใหเคารพตอสทธทจะไดรบการคมครองของแหลงขาวทเกยวของกบการประทวง การจ�ากดสทธใด ๆ ใหท�าในกรอบทแคบและเปนไปตามกฎหมายระหวางประเทศ

ง) ประกนวาเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมายจะไมจบกมและควบคมตวผสอขาวและ ผสงเกตการณอสระ เพยงเพราะไมมบตรประจ�าตว หรอการถกจบกมเพยงเพราะไมออกจากพนทชมนมหลงมค�าสงสลายการชมนมแลว เวนแตการท�าหนาทของสอในพนทจะเปน การรบกวนอยางไมเหมาะสมตอปฏบตการของต�ารวจ

จ) ในการจดหลกสตรอบรมส�าหรบเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย ซงมหนาทควบคม การประทวง ก�าหนดใหมเนอหาครอบคลมบทบาท หนาท ความรบผดชอบ และสทธของสอและผสงเกตการณดวย

42

บทท 5: บคคลอน ๆ ทเกยวของ

หลกการท 20: บคคลอน ๆ ทเกยวของ

20.1 ในกรณทเปนไปไดและไมมการบงคบขนใจ ผจดการประทวงควรหาทางสรางความสมพนธ ความรวมมอ และความเปนภาคกบหนวยงานทเกยวของและเจาพนกงานผบงคบใชกฎหมาย ในระหวางการวางแผนจดการประทวง ในกรณทตองจองพนทสาธารณะหรอกรณทคาดวา จะมผมาเขารวมชมนมจ�านวนมาก ผจดควรปฏบตตามขนตอนการแจงการชมนมสาธารณะ

20.2 โดยความสมครใจ ผจดควรพจารณาก�าหนดบคคล ซงท�าหนาทประสานงานกบเจาหนาท เพออ�านวยความสะดวกใหกบการประทวง และก�าหนดตวบคคลเพอชวยดแลการประทวงซงสามารถระบตวตนไดงายเพออ�านวยความสะดวกในการจดการประทวง และประกนใหมการปฏบตตาม ขอจ�ากดใด ๆ ทชอบดวยกฎหมาย

20.3 ผสอขาวและผสงเกตการณอสระควรแสดงตนอยางชดเจนเชนนน โดยวธการแสดงตน ใหมการน�ามาใชอยางกวางขวางและไมเลอกปฏบต ผสอขาวและผสงเกตการณอสระควรรายงานเหตการณทเกดขนอยางเทยงตรง สอดคลองตามมาตรฐานจรรยาบรรณของสอ และมาตรฐานจรรยาบรรณในการสงเกตการณการประทวง

20.4 วธการแสดงตนของผสอขาวและผสงเกตการณอสระ ควรเปนวธทมความชดเจนส�าหรบหนวยงานบงคบใชกฎหมายและบคคลอน ๆ โดยหากเปนไปได ใหมการท�าการตกลงระหวางหนวยงานบงคบใชกฎหมาย สมาคมของผสอขาวและภาคประชาสงคม โดยผานกระบวนการปรกษาหารอทเปดเผย

43

ความเปนมา

หลกการวาดวยสทธในการประทวง (The Right to Protest Principles) เปนสวนหนงของโครงการผลตสอมาตรฐานระหวางประเทศของ ARTICLE 19 โดยเปนความพยายามอยางตอเนอง ทจะใหค �าอธบายอยางละเอยดถงผลของการคมครองและสงเสรมสทธทจะมเสรภาพในการแสดงออกในประเดนหลกตาง ๆ

ขอมลนเปนผลมาจากกระบวนการศกษา วเคราะห และการปรกษาหารอ เปนผลมาจากประสบการณและการท�างานอนยาวนานของส�านกงานภมภาคและหนวยงานภาคในหลายประเทศทวโลกของ ARTICLE 19 โดยตนฉบบของหลกการเหลานไดรบการเพมเตมรายละเอยด ภายหลงการประชมเปนครงแรกของผช �านาญการทลอนดอน เมอวนท 15 และ 16 พฤษภาคม 2557

ภายหลงการประชมครงนนและการปรกษาหารอเพมเตม ARTICLE 19 ไดจดท�ารางหลกการ เหลานฉบบปรกษาหารอขนมาในหลายภาษา โดยมการเปดตวในทประชมของคณะมนตร สทธมนษยชนแหงสหประชาชาต เมอเดอนมถนายน 2558 และเปดใหมการแสดงความเหนและอภปรายผานเวบไซต Right2Protest ในชวงระหวางเดอนมถนายน ถงพฤศจกายน 2558 มการเชญชวนใหหนวยงานภาคประชาสงคม นกกจกรรม ผก �าหนดนโยบาย นกวชาการ สอมวลชน และผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวนใหความเหนเกยวกบรางตนฉบบ และรางฉบบสมบรณของหลกการเหลานไดรบการจดท�าขนจากความเหนในการปรกษาหารอเหลาน

ARTICLE 19 ขอขอบคณกบความเหนและความสนบสนนของบคคลและองคกรทกภาคสวน ทมสวนรวมในการจดท�าหลกการเหลาน

หลกการเหลานไดรบการจดท�าขนมา โดยเปนสวนหนงของโครงการ Civic Space ซงไดรบทนสนบสนนจาก Swedish International Development Cooperation (SIDA) โดย SIDA ไมจ�าเปนตองมความเหนสอดคลองกบเนอหาในหนงสอ โดย ARTICLE 19 เปนผมสวนรบผดชอบ เพยงฝายเดยวตอเนอหาของเอกสารน

ARTICLE 19 Free Word Centre 60 Farringdon Road London EC1R 3GA

T +44 20 7324 2500 F +44 20 7490 0566

E info@article19.org W www.article19.org Tw @article19org facebook.com/article19org

© ARTICLE 19

DEFENDING FREEDOM

OF EXPRESSION AND INFORMATION