บทท 2

การทบทวนเอกสารและวรรณกรรมทเกยวของ

การจดทาโครงงานครงนผจดทาโครงงานไดจดทาเรอง “การแปลบทความและศพทแพทย

เฉพาะทางเกยวกบระบบทางเดนปสสาวะ”

2.1 ความหมายของการแปล

การแปล คอ การถายทอดความหมายจากภาษาหนงมาเปนอกภาษาหนง น นคอจาก

ภาษาตนทางหรอภาษาตนฉบบ (source language) ไปยงภาษาปลายทางหรอภาษาฉบบแปล (target

language) แตความหมายของการแปล อาจจะยงไมสามารถเขาใจไดชดเจนวาการแปลคออะไร

ผจดทาขอยก นยามของการแปลทนกทฤษฏไดนยามไวแตกตางกนดงน

มแนง (Mounin, 1976 อางถงใน พะยอม ธรรมบตร, 2535: 93) กลาววาการแปลเปน

กระบวนการทางภาษาและผแปลมหนาทถายทอดภาษา (transcode) จากภาษาหนงไปอกภาษาหนง

แคทฟอรด (Catford, 1965: 20) กลาววาการแปลเปนกระบวนการทกระทาตอภาษาคอการ

ทนาเอาขอความทเขยนดวยภาษาแบบหนงไปแทนทขอความทเขยนดวยอกภาษาแบบหนง

ไนดาและเทเบอร (Nida and Taber, 1969: 12) มองวาการแปลคอการนาเอาสารหรอ

ขอความ ความคดในภาษาตนฉบบมาถายทอดเปนภาษาฉบบแปล โดยใกลเคยงกบทกลาวไวใน

ภาษาตนฉบบใหมากทสด ทงในดานความหมายและลลาการเขยน

นวมารก (Newmark, 1981: 7) ใหคานยามวาการแปลเปนความพยายามทจะแทนทสาร

หรอขอความทเขยนดวยภาษาหนงหรอขอความในอกภาษาหนง และตอมาไดใหคาจากดความการ

แปลใหมวาเปนการถายทอดความหมายจากภาษาหนง และตอมาไดใหคาจากดความการแปลใหม

วาเปนการถายทอดความหมายจากภาษาหนงไปเปนอกภาษาหนงใหตรงตามความหมายของผเขยน

หรอตนฉบบ

A.F. Tytler ไดกลาวถงการแปลวา การแปลทดคอการถายทอดคณคาของงานหรอขอความ

ในภาษาตนฉบบออกมาเปนอกภาษาหนงอยางสมบรณและเปนทเขาใจไดอยางชดเจนและถายทอด

4

ความรสกไดอยางลกซงทาใหผอานงานแปล มความเขาใจ และความรสกไดเชนเดยวกนกบเจาของ

ภาษาทไดอานขอความเดยวกนนนในภาษาตนฉบบ

Eugene A. Nida กลาวถงการแปลวา การแปลประกอบขนดวยการเขยนขอความในภาษา

ทจะแปลใหมความหมายเสมอนเปนธรรมชาตมากทสดกบขอความในภาษาตนฉบบ ทงในดาน

ความหมายและในดานลวดลายในการเขยน

การแปลในความเหนของ Franz Eppert คอ การแปลนนหมายถงการทบคคลหรอเรยกอก

อยางวาผแปล ซงเปนบคคลทมความสามารถในการใชภาษาท 1 และมความสามารถในการใชภาษา

ท 2 พยายามทจะถายทอดออกมาเปนภาษาท 2 ใหมความละมายคลายคลงกบขอความในตนฉบบ

ในภาษาท 1 ความพยายามน เรยกวา การแปล

Katherine Barnwell มความเหนวา การแปลคอ การเลาเรองดวยอกภาษาหนงใหม

ความหมายเหมอนเดมทกประการ โดยใชหลกไวยากรณและศพทสานวนทเปนธรรมชาตในภาษา

ใหม (New language) และการเอาคาศพทในภาษาใหมไปแทนทคาศพทแตละคาในตนฉบบนน

ไมใชการแปล

The Merriam-Webster Dictionary, 1974 ให ค า น ยาม ข องก ารแป ล วา ก ารแป ล จะ

ประกอบขนดวยการเปลยนจาก fromหนง เปนอกformหนงเพอทจะเปลยนเปนภาษาของตนเอง

หรอเปลยนเปนอกภาษาหนง

Mildred L. Larson มความเหนเชนเดยวกนวา การแปลประกอบดวยการถายทอด

ความหมายทอยในภาษาหนงใหไปอยในอกภาษาหนง หรอภาษาตนฉบบน น เรยกวา Source

Language สวนอกภาษ าหน งน น เรยกวาภาษ าท ส อง ห รอ Target Language ห รอ Receptor

Language การถายทอดความหมายจากภาษาหนงไปยงอกภาษาหนงนน จะตองเรมจากการเปลยน

form ของภาษาทหนงใหเปนอก formของภาษาทสองโดยคานงถงความหมายเปนสาคญ ขนตอน

ตาง ๆ ของการแปลนนจะมเพยง form ซงเปลยนไป แตความหมายน น จะตองคงอยเหมอนใน

ตนฉบบ form ทเรากลาวถงน หมายถง คา (words), วล (phrase), อนประโยด (clauses), ประโยค

(sentence), และยอหนาตาง ๆ (paragraphs) ซงใชในภาษาพดและภาษาเขยน

5

รปท 2.1 รปภาพกระบวนการการแปลภาษา

การสอสารความหมายจากภาษาท 1 เปนภาษาท 2 นอกจากเรองของฟอรมแลวน น คอ

รปแบบของโครงสรางตาง ๆ ยงมขอความทผจดทานนไดคาดเดาเองวา คนอานทราบแลว (Implied

information) เชน ผจดทากลาวถงความงามของทวทศนและบรรยากาศในบานเมองของเคาเองอยาง

ซาบซงโดยไมไดบรรยายลกษณะของทวทศนและบรรยากาศน น เมอคนอานทไมเคยพบเหน

ทวทศนและบรรยากาศของบานเมองนนมากอน พออานขอความแลวกจะไมเขาใจกบทวทศนและ

บรรยากาศ จงไมเขาใจและซาบซงไดมากพอ การสอสารขอความนนเปนภาษาของผอานกจะไม

สมบรณ

2.2 ทฤษฎและแนวทางการแปล

ปจจบนเปนทยอมรบกนแลววาการแปลเปนศาสตรดานหนง ซงมการศกษาวเคราะหและม

หลกการทสามารถนามาเรยบเรยงอยางมระบบและสามารถนาไปปฏบตอยางไดผล แตในชวงยค

แรก ๆ ของการแปล ยงไมมทฤษฎและไมมแนวคดเชงวชาการดานการแปล ทงนเพราะการแปลใน

สมยกอนนน จะมแตเฉพาะในหมพวกนกปราชญทมความรดานภาษาหลาย ๆ ภาษาอยางด ม

ความสามารถในการสอสารสงทตนเขาใจใหคนอนเขาใจได วธการแปลทใชมกจะเปนแบบตรง

ตามตวอกษร โดยเกบคาและประโยคไวใหเหมอนกบตนฉบบมากทสด เนอหาของงานแปลสวน

ใหญจะเปนเรองเกยวกบศาสนาซงเหมาะกบการแปลแบบตรงตว นอกจากนน ภาษาทใชในการ

แปลและวฒนธรรมของชาตตาง ๆ ทใชในภาษาเหลานคลายกนดวย จงทาใหงายตอการแปลแบบ

ตรงตวมากขน ดงนนในชวงยคแรก การแปลแบบตามตวอกษรจงเปนทยอมรบและนยมใชกน

แพรหลาย

6

ตอมาเมอการแปลมการพฒนามากขน ภาษาทใชในการแปลจงมความหลากหลายมากขน

วฒนธรรมของผใชภาษาจงแตกตางกนมากขนดวย ทาใหผแปลไดพบขอจากดของการแปลแบบ

ตามตวอกษรและเรมมผสนใจทจะศกษาเรองของการแปลในแบบทเปนวชาการมากขน ทาใหการ

แปลกลายเปนศาสตร ทสามารถจดระบบและวเคราะหดวยกระบวนการทางวทยาศาสตรทม

หลกเกณฑและเหตผล จงไดมการเสนอทฤษฎการแปลขน แตละทฤษฎจะอธบายแนวทางหรอ

กระบวนการแปลทสอดคลองกบหลกการของทฤษฎนน ในทนจะกลาวถงทฤษฎการแปลทสาคญ

สองทฤษฎ คอ

2.2.1 ทฤษฎการแปลแบบยดภาษา

ในชวงแรกทมการศกษาการแปลในรปแบบเชงทฤษฎ การแปลถอวาเปนสาขาหนงของ

ภาษาศาสตรประยกต นกภาษาศาสตร เชน มแนงและแคทฟอรดไดนาเสนอทฤษฎการแปลทเนน

การเปรยบเทยบและสอความหมาย คอเลงเหนวาการแปลเปนกระบวนการทางภาษา ผแปลมหนาท

สอความหมายจากภาษาหนงกลายเปนอกภาษาหนง โดยยงคงความหมายของคาในภาษาตนฉบบ

และนาคาจากภาษาอนทเปนภาษาจากฉบบแปลทมความหมายเทาคลายคลงกน (equivalent)

หลงจากนนนาคามาเรยบเรยงกนเปนรปประโยคใหไดความหมายและยงคงรปแบบตามตนฉบบไว

ใหมากทสด

รปท 2.2 ภาพตวอยางการแปลแบบตามตวอกษร

7

2.2.2 ทฤษฎการแปลแบบยดความหมาย

นกทฤษฎการแปลไดทาการคดคนหลกการแปลแบบใหมทสามารถนาไปใชไดผลอยาง

สมบรณ และนาไปแกไขปญหาความขดแยงระหวางการแปลตามตวอกษรกบการแปลแบบอสระ

การแปลแบบใหมน เรยกวา ทฤษฎยดความหมาย (Interpretive Theory หรอ Theory of Sense) การ

แปลตามแบบทฤษฎใหมนจะมงเนนไปทความคดไมใชแคกระบวนการทางภาษา การแปลตามแบบ

ทฤษฎใหมนนจะมงเนนไปทความคดหรอความหมายทผเขยนตองการสอมากกวาตวภาษาทเปนแค

เครองมอในการสอความหมาย เพราะฉะนนผแปลจะตองทาความเขาใจกบสงทเขยนไวในตนฉบบ

อยางละเอยด จบใจความของความหมายในตนฉบบไดครบถวนและถายทอดความหมายนนออกมา

โดยเรยบเรยงเปนภาษาฉบบแปลทถกตองตามหลกไวยากรณและหลกการแปลทแปลออกมาเปน

ภาษาฉบบแปลไดสมบรณ เพอใหผอานนนสามารถเขาใจความหมายของขอความไดอยางชดเจน

และสมบรณ

รปท 2.3 ภาพความคดทเปนอสระจากภาษา

2.3 ประเภทของการแปล

การแปลแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

• การแปลตาม form

• การแปลตามความหมาย

การแปลตามความหมาย หรอ Meaning-based Translation เปนการสอความหมายจาก

ภาษาตนฉบบใหเปนอกภาษาหนงและเปนภาษาทสวยสมบรณ เราเรยกการแปลนวา การแปลอยาง

มสานวน หรอ Idiomatic Translation

8

การแปลแบบคาตอคาแตยงคง form ของภาษาตนฉบบไวนนเรยกวา Literal Translation การ

แปลแบบนนนเปนประโยชนอยางมากทจะศกษา form ของภาษาตนฉบบนน คอ คา ดงนนการ

เรยงลาดบของคา อนประโยค ประโยค และสวนขยายตาง ๆ ฯลฯ ทาใหผทตองการศกษาสามารถท

จะเรยนรรปแบบของ form ของภาษาตนฉบบได เพราะฉะนนการแปลแบบ Literal Translation จะ

ไมชวยเรองการสอความหมายเนองจากขอความทแปลนนคอนขางไมเปนธรรมชาตและไมถกตอง

ตามสานวนหลกการเขยนในภาษาทสอง

รปท 2.4 การแปลในระดบตาง ๆ จากภาพตวอยางซงแปลมาจากภาษากรก

ดงน น ผจ ดทาจงยกตวอยางการแปลจากภาษาตนฉบบทเปนภาษากรก มาแปลใหเปน

ภาษาองกฤษแบบในระดบตาง ๆ ดงน

9

ตวอยางการแปล

จากตวอยางนนจะแสดงใหเหนถงการแปลในระดบตาง ๆ จะเหนไดวาการแปลนนมสานวน

ทเปนธรรมชาตในภาษาทสอง (ในตวอยางนคอภาษาองกฤษทแปลมาจากตนฉบบทเปนภาษากรก)

จะเปนระดบ Idiomatic สวนการแปลแบบ Unduly free นน ผแปลนนไดเปลยนทงชอบคคล และ

ความหมายบางอยางดวย ทาใหงานแปลนมความหมายคอนขางทจะไมตรงกบตนฉบบ

การแปลแบบ Very literal นน อาจจะเปนประโยชนอยางมากสาหรบผทตองการจะศกษาการ

เปรยบเทยบภาษาในเชงภาษาศาสตร สวนการแปลแบบ Literal น นจาเปนสาหรบการแปลท

เกยวของกบกฎหมาย หรอ ตวบทกฎหมาย การแปลบทคาสอนทางศาสนาหรอการแปลแบบคาตอ

Translated from Greek

Very literal (Greek word order)

Rejoice I but upon the appearing of Stephanas and Fortounatos and Achaikos, because the your lack these refilled. Refreshed

thry because the my spirit and the years. Recognize therefore the such-ones.

Literal (English word order and common English forms of names)

But I rejoice at the appearing of Stephanas and Fortunatus and Achaicus, because they filled you lack, for they refreshed my

spirit and yours. Recognize therefore such men.

Near-idiomatic (not normal colloquial English vocabulary and collocations)

I was glad when Stephanas, Fortunatus and Achaicus arrived, because they have supplied what was lacking from you. For they

refreshed my spirit and yours also. Such men deserve recognition.

Idiomatic

I am so glad that Stephanas, Fortunatus, and Achaicus have arrived here for a visit. They have been making up for the help you

aren’t here to give me. They have cheered me greatly and have been a wonderful encouragement to me, as I am sure they were

to you too. I hope you properly appreciate the work of such men as these.

Unduly free

It sure is good to see Steve, Lucky and “Big Bam.” They sorta make up for your not being here. They’re a big boost to both me

and you all. Let’s give them a big hand.

10

คา ดงน น การแปลเพอสอสารความหมายน น ควรเปนการแปลในระดบ Near Idiomatic หรอ

Idiomatic จงจะไดความหมายถงจะใกลเคยงกบขอความเดมมากทสด

การทผแปลน นจะประสบความสาเรจในงานแปลไดน น ผ แปลควรแปลงานใหงานม

คณสมบตการแปลภาษาครบทง 4 ประการ ดงน

• ความชดเจน ควรมลกษณะขอความ เนอหาทกระชบ ไมใชคาทไมจาเปน รปประโยคสน

ๆ หลกเลยงประโยคทซบซอนสลบท ไมแสดงความคดหลาย ๆ มม ประโยคเดยวควร

แสดงความคดเดยว ไมกากวมชวนใหตความไดหลายแงมม สงทจะชวยแปลภาษาท

ชดเจนไดดมากทสด กคอ การรจกเลอกใชคาคณศพท และการวางททเหมาะสมอกอยาง

หนง คอ การเลอกใชคากรยา ถาเลอกไดเหมาะสม จะทาใหเกดความกระจางชดเจนขน

มาก

• ความเหมาะสม ผแปลเลอกใชเทคนคการเขยนไดสอดคลองกบลกษณะทางเรองทแปล

เชน ถาเปนการแปลทางอกษรศาสตรกเลอกใชสานวนโวหาร ภาพพจนได แตถาเปนการ

แปลทางดานกฎหมาย ซงบางครงมความหมายแตงตางจากภาษาทวไป เทคนคการเขยน

กควรมลกษณะส น ๆ ไมใชคาหรหรา ไมใชสานวนออมคอม เพราะจะทาใหเกดความ

สบสน ไมชดเจน ทาใหคดเสยรป หรอเปลยนทศทางไปได

• ความเรยบงาย งานแปลทประสบความสาเรจอยางดนน มกจะใชภาษาทเรยบ ๆ ธรรมดา

ๆ ใชคางาย ๆ เขาใจงาย เปนทรจกและยอมรบในหมผใชแลว อยางไรกตาม ความงายน

จะตองสมพนธกบความคดทกระจางแจงและตรงตามตนฉบบดวย

• ความสมเหตสมผล เนอหา ขอความในการแปล ควรมความสมเหตสมผลกนในภาษา

เดยวกนถาตางวงการกน กยงควรมความสมเหตสมผลตางกน เชน ภาษาในวงการธรกจ

ภาษาในวงการกฎหมาย ภาษาในวงการคณตศาสตร เปนตน

2.4 กระบวนการการแปล

2.4.1 กระบวนการแปลแบบยดภาษา

การแปลทยดตามแนวทฤษฎแบบแรก จะเนนการยดตวภาษาควบคไปกบการสอ

ความหมายของภาษาตนฉบบเพอไปยงอกภาษาหนงทเปนภาษาฉบบแปล จะแบงกระบวนการการ

แปลทฤษฎนออกไดเปน 3 ขนตอน ดงน

11

I. วเคราะหตนฉบบ (source text analysis) วตถประสงคหลกของข นตอนน คอ

ตองการใหผแปลนนเกดความเขาใจความหมายของขอความทจะนามาแปลนน

อยางถองแท ทงความหมายของคาศพท รปประโยค และความหมายทเกดขนใน

เหตการณนนนามาใชในภาษาจรง หมายความวาผแปลนนตองวเคราะหตนฉบบ

ทงสองสวนไปดวยกน อนดบแรก ผแปลจะตองวเคราะหโครงสรางของประโยค

ตนฉบบนนวามองคประกอบอะไรบาง โดยเรมตนจากการดวาประโยคนนเปน

ประโยคเดยว ประโยครวมหรอประโยคซอน

ดงนน ผแปลจะตองวเคราะหความหมายของประโยค โดยจะตองทาความเขาใจคาศพทและ

สานวน โดยตองคานงถงคา วาคาหนงคาอาจจะมความหมายไดหลายความหมายขนอยกบบรบทท

นามาแปลดวย นอกจากน ความหมายของประโยคยงอาจจะมาจากองคประกอบอน ๆ

II. การถายทอดความหมายหรอการสอความหมายใหเปนภาษาฉบบแปลนน (re-

expression) ผ แปลจะตองนาความหมายทไดผานกระบวนการวเคราะหจาก

ตนฉบบมาถายทอดความหมายใหครบถวน โดยเขยนออกมาเปนประโยคภาษา

ฉบบแปล โดยเปนประโยคทเขยนขนใหมโดยมรปแบบทใกลเคยงกบตนฉบบมาก

ทสด ท งในดานของรปคา การเรยงลาดบคาและสวนตาง ๆ ของประโยค

เพราะฉะน นการรกษารปแบบของตนฉบบน นจะตองไมขดกบลกษณะของ

หลกการแปลภาษา เพราะจะทาใหบททแปลนนมความแปลกไมเปนธรรมชาต

III. ตรวจสอบงานแปล (evaluation) เมอผแปลแปลขอความ ขอความหนงแลว ผแปล

จะตองอานทบทวนบทแปลของตนซ าวา ยงมขอบกพรองอะไรอกบาง โดยมงเนน

เรองความถกตองของความหมายและเรองของสานวนภาษาทนามาใชแปลเปน

สาคญ การตรวจสอบงานแปลควรพจารณาตามหลกการ ดงน

• การตรวจสอบเรองความหมาย

• การตรวจสอบเรองของสานวน

• การตรวจสอบเรองไวยากรณ

12

2.4.2 กระบวนการแปลแบบยดความหมาย

สาหรบการแปลทเนนความหมาย จะมงเนนทการถายทอดความหมายทกลนกรองมาจาก

ภาษาตนฉบบโดยเปนภาษาอสระจากตวภาษาททาหนาทเปนเพยงเครองมอในการถายทอด

ความหมาย กระบวนการแปลตามแนวทางนสามารถแบงออกไดเปน 3 ขนตอน ดงท เดอลล

(Delisle, 1988) ระบไวนน คอ

1) การทาความเขาใจ (comprehension)

2) การถายทอดความหมาย (reformulation)

3) การตรวจสอบ (verification)

ถงแมขนตอนจะเหมอนกนกบกระบวนการแปลแบบยดภาษา แตละขนตอนของ

กระบวนการแปลแบบยดความหมายนนมรายละเอยดและวธการทซบซอนแตกตางกนไปจากท

ปฏบตกนในการแปลแบบแรก

ปญญา บรสทธ (2542) ไดนาขนตอนในการแปลแบบเนนความหมายของ เดอลลมา มา

แบงใหมเปน 4 ขนตอน และไดอธบายขยายความสงทผแปลควรจะตองทาในแตละขนตอนใหเหน

ชดเจน ดงน

I. ทาความเขาใจตนฉบบ (conceptualization) ขนตอนนจะกลาวถง การแบงขอความ

ทตองการจะแปลออกเปนระดบ ๆ ตามประเดน หมายถง ขอความจานวนหนงท

จะแสดงถง Main Idea หรอ ใจความหลกของเรอง ซงสามารถทาใหสอความหมาย

ไดสมบรณและทาใหองคประกอบสวนตาง ๆ ของขอความครบถวน

II. การแยกความหมายออกจากภาษา (DE verbalization) คอ การแปลทเปนรปแบบ

อสระจากภาษาในตนฉบบ ดวยเหตผลทวาภาษาแตละภาษายอมมความแตกตาง

กน แมจะสอความคดหรอความหมายแบบเดยวกน อาจใชถอยคาหรอรปประโยค

ทแตกตางกน

III. การถายทอดเปนภาษาฉบบแปล (Re-expression) คอ ผ แปลน นจะมหนาทนา

ความหมายลวน ๆ ของภาษาตนฉบบ ทเปนผลซงไดมาจากขนตอนท 2 มาเขยน

เปนภาษาฉบบแปล

IV. การตรวจสอบบทแปล (Evaluation) ขนตอนนมความสาคญอยางมาก คอ ผแปล

จะไมสามารถละเลยไดเลย เพราะการตรวจสอบและตรวจทานบทแปลโดยการ

13

อานบทแปลเทยบเคยงกบตนฉบบจะทาใหผแปลนนเลงเหนขอบกพรองของงาน

แปลของตนและแกไขขอผดพลาดตาง ๆ หรอปรบปรงงานแปลใหดขนได โดยผ

แปลจะมงตรวจสอบเนอหาขอความ คอ เรองของความหมายและเรองของสานวน

ภาษาเปนหลก

2.5 ความหมายของคา

คา เปนองคประกอบทสาคญของภาษา ซงเปนเครองมอทสอความหมาย คาและความหมาย

ของคานนจงเปนสงสาคญในการถายทอดความหมายจากภาษาหนง ไปเปนอกภาษาหนง ดงนนเรา

จงแบงความหมายของคาออกเปน 3 ระดบ คอ

• ความหมายอางอง

• ความหมายแฝง

• ความหมายโดยอปมา

คาเปนองคประกอบทมความหมาย ซงจะแบงไดเปน 4 ประเภท คอ

1) Thing ไดแก สงทมชวตและสงทไมมชวต รวมถงปรากฏการณเหนอธรรมชาต เชน กอน

หน ตนไม สนข มนษย ภตผปศาจ

2) Events ไดแก คาทเกยวของกบกรยาอาการ กระบวนการตาง ๆ เชน วง คด ตาย ยอมใหดา

3) Abstraction ไดแก คาทบอกใหทราบถงคณสมบตและปรมาณ เชน นม แดง กลม มากมาย

รวดเรว อยางไมคาดฝน

4) Relations ไดแก ความสมพนธทเกยวของระหวางคาทง 3 ประเภท ขางตนน ซงอาจจะ

เปนไปในลกษณะทเปนเหตเปนผลกน เรยงลาดบกนเสรมความหมายกน หรอแสดงวาเปน

สวนหนงของทงหมด

เมอกลาวถง คา จะประกอบขนดวยองคประกอบตาง ๆ ทมความหมาย เราอาจลองวเคราะห

คาวา “Island” ซงหมายถง “Land surrounded by water” จงสรปไดวา “Island” น จะประกอบดวย

องคประกอบ 3 อยางคอ

• “land” ซงเปนสงของ (thing)

• “water” ซงเปนสงของ (thing)

14

• “surrounded by” แสดงถง “relation”

2.5.1 การศกษาความสมพนธของความหมายของคา

คาทมหลายความหมาย การสอความหมายของคาทมหลาย ๆ ความหมายนน ตองด

องคประกอบโดยรวมและพจารณาใจความรอบ ๆ คาในบรบทนน เพอทจะไดเลอกคามาใชใน

ประโยคไดถกตอง ยกตวอยาง เชน คาวา“dress”

• “They dress themselves quickly.”

หมายถง “put clothes on” – แตงตว

• “She will dress the chickens for dinner.”

หมายถง “pluck and clean in readiness for cooking” – ถอนขนไกทาความสะอาด

เพอเตรยมปรงอาหาร

• “to dress a wound”

หมายถง “to clean and bandage” – ลางแผลและปดแผล

• “to dress a stop window”

หมายถง “to arrange in an attractive manner” – ตกแตงหนารานใหนามอง

• “to dress timber”

หมายถง “to make the long smooth” – เหลาไมใหเรยบ

• “to dress ranks”

หมายถง “to line up” – ยนเขาแถว

การวเคราะหความหมายของคานนอาจจะชวยใหผแปลนนเลอกใชความหมายไดอยาง

ถกตองมากขน

2.5.2 ขนตอนในการวเคราะหความหมายของคา มดงน

1) รวบรวมขอมล

2) จดกลมคาเหลาน

• สตว ไดแก นก, สนข, มา

• มนษย ไดแก เดกผชาย, เดกผหญง

• สวนตาง ๆ ของรางกาย ไดแก ตา, จมก, บาดแผล

15

• ของแขง ไดแก เยลล, บดกร

• ของเหลว ไดแก นากอก, ส ลาธาร

• เถาวลย ไดแก เถาไมเลอย, ตนถว

• วสดทถก (knitted clothes) ไดแก ถงเทาสตร

• เครองยนตกลไก ไดแก รถ, นาฬกา

3) อาจจะนามาจบกลมใหมเพอใหกลมนนมนอยลง เชน

• กลมสตวและมนษย อาจนามาจดใหมใหเปนกลมเดยวกน คอ สงมชวตท

มขา ดงนนกลม 2.1 กบ 2.2 เมอนามาจดเปนกลมเดยวกนนน แลวนาคา

วา “run” มาใชจะมความหมายวา “วง”

• กลมอวยวะ หรอสวนตาง ๆ ของรางกาย แลวนามารวมกบกลมของเหลว

คอ กลม 2.3 กบ 2.5 เมอนามาจดเปนกลมเดยวกน แลวนาคาวา “run” มา

ใชกบกลมน จะมความหมายวา “ไหล”

• กลมของแขง เมอนาคาวา “run” มาใชจะมความหมายวา “บดกรหลด”

หรอ “เยลลละลาย” คอ กลม 2.4

• กลมเถาวลย เมอนาคาวา “run” มาใชจะมความหมายวา “ขนรกไปหมด”

คอ กลม 2.6

• กลมวสดทถก เมอนาคาวา “run” มาใชจะมความหมายถง “เสนดายท

หลดลย” คอ กลม 2.7

• กลมเครองยนตกลไก เมอนาคาวา “run” มาใชจะมความหมายถง

“เครองยนตทางานอยางมประสทธภาพ” คอ กลม 2.8

4) เมอจดกลมคาท มหลายความหมายแลวในลกษณ ะน จะชวยให เลอก

ความหมายของคามาใชไดถกตอง ซงในขณะทแปลเปนอกภาษาหนง

จากตวอยางคาวา “dress” และ “run” เราจะสงเกตไดวา “dress” ทแปลวาแตงตว และ “run”

ทแปลวาวง นน เปนความหมายทรจกกนดอยแลวโดยทวไป เปนความหมายทผอานจะนกถงกอน

ความหมายอน ๆ เพราะฉะนนเราจะพดถง ความหมายของคา แบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ

The primary senses – นนคอความหมายของคาเมออยแบบโดด ๆ หรอเปนความหมาย

แรกทผอานนกถง

16

The secondary senses คอ ความหมายของคาทผอานจะนกขนเมออาน แตความหมายนน

จะขนอยกบใจความทมการนาคานน ๆ ไปใช

The figurative senses – คอ การนาคามาใชในรปแบบเชงเปรยบเทยบ

• การนาเอาคาทมความสมพนธเกยวของกนมาใชแทนกน (Metonomy)

ความสมพนธนจะเปนไปในลกษณะของแผนภมขางลางน

รปท 2.5 ภาพแสดงความสมพนธ

• การใชคาในเชงเปรยบเทยบโดยเอาคาเพยงคาเดยวแทนทของท งหมด

(Synecdoche)

รปท 2.6 ภาพแสดงการใชคาศพทเชงเปรยบเทยบ

• Idioms หรอ สานวน ทมปรากฏขนในทกภาษา เปนขอความทจะประกอบขน

ดวย คาอยางนอยทสดสองคา หรอ กลมคาทมความหมาย

• การนาคาใหมมาใชแทนสานวนหรอคาทไมเปนทยอมรบของสงคม เปนอก

ลก ษ ณ ะ ห น ง ข อ ง คา ใ น figurative sense เร า เร ย ก ว า euphemism ห ร อ

avoidance terms

2.5.3 คาทแสดงถงความหมายทง ๆ ไป และความหมายเฉพาะ (generic and specific)

การเปรยบเทยบคาแตละคากบคาอน ๆ ในภาษาเดยวกน เราอาจจะสงเกตเหนลกษณะ

ทสอความหมายทว ๆ ไปหรอสอความหมายแบบเฉพาะ

17

2.5.4 กลมคาทรวมกนอยเปนวลหรอประโยคทาใหเกดสานวนทมความหมายขนใหม

(collocations)

คาบางคาอาจจะใชประกอบกนบอยครงและสอความหมายได แตบางคาไมอาจ

นามาใชรวมกนได เพราะไมสามารถสอความหมายได

ลกษณะทสาคญของ collocations มดงน

• Fixed collocation

• Special collocation

• Collocation Clashes

2.5.5 ความแตกตางระหวาง denotation และ connotation

• Denotation ห รอ denotative meaning ห ม ายถง ความ ห ม ายท แทจรงห รอ

ความหมายทหาไดจากพจนานกรม

• Connotation หรอ connotative meaning หมายถง การใหความหมายของคาโดย

มอารมณ ความคด จนตนาการ หรอประสบการณประกอบรวมเขาไปดวย

2.6 คาศพทเฉพาะทางการแพทย

คาศพททางการแพทย คอ ภาษาเฉพาะวงการ เปนคาเรยกทใชภาษาหรอคาศพทสาหรบเฉพาะ

กลมหรอเฉพาะอาชพ ซงมลกษณะของศพทสแลงหรอภาษาพด ภาษาเฉพาะอาชพมกจะใชในการ

พดสาหรบเขาใจกนเฉพาะกลมเพอไมตองใชภาษาหรอคาทยดยาว ซงมกจะทาใหผใชภายนอกไม

เขาใจ

คาศพททางการแพทย หมายถง คาศพททใชในการสนทนาระหวางแพทยและพยาบาล โดย

สวนใหญจะเปนคาศพทในชอของขนตอนวธการตรวจโรค ชอยา ชอสวนประกอบหรออวยวะ

ภายในรางกาย คาเฉพาะทใชในดานการแพทยนน มกจะเปนคาศพททเขาใจยาก ตวอยาง เชน

• Dyspnea (หายใจลาบาก)

• Diarrhea (ทองเสย)

แตในการสอสารระหวางผปวย และญาตของผปวย คาศพททางการแพทยบางครงอาจจะตอง

ปรบใหเหมาะสมกบระดบความรทางดานการแพทยของผปวย โดยใชคาศพททเปนทเขาใจของ

ประชาชนโดยทวไป เชน

18

• Heart Attack คอ โรคหวใจ

• Pain Killers คอ ยาแกปวด