เศรษฐศาสตรม์หภาค(MACROECONOMICS)

EC212 (1/2557)

อ.ณพล สกุใส

http://econ.tu.ac.th/class/archan/Napon/EC212_1-57/

1

ก่อนถึงเศรษฐศาสตรม์หภาค

• เศรษฐศาสตร ์คือ อะไร

• เศรษฐศาสตรวิ์เคราะห ์และเศรษฐศาสตรน์โยบาย

• ปัญหาพืน้ฐานทางเศรษฐศาสตร ์

• เส้นเป็นไปได้ในการผลิต (Production Possibility Curve: PPC)

2

1. เศรษฐศาสตร ์คือ อะไร ? Economics is the study of how people and society choose to employ scare resources that could have alternative uses in order to produce various commodities and distribute them for consumption, now or in the future, among various persons and group in society.

เศรษฐศาสตร ์คือ การศึกษาวิธีการท่ีประชาชนและสงัคมเลือกใช้ทรพัยากรอนัมีอยู่จ ากดั ซ่ึงอาจใช้เพ่ือการต่างๆ ได้หลายทาง ในการผลิตสินค้าต่างๆ และแจกจ่ายสินค้าเหล่านัน้เพ่ือการบริโภค ไม่ว่าในปัจจบุนัหรืออนาคต ในหมู่บคุคลและกลุ่มบคุคลต่างๆ ในสงัคม

Paul A. Samuelson ผูไ้ด้รบัรางวลัโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร ์ปี 1970

3

• เศรษฐศาสตรใ์ห้ความส าคญักบั

• สวสัดิการทางเศรษฐกิจของมนุษย ์

• ความจ ากดัของทรพัยากรท่ีมีอยู่

จากนิยามพิจารณาประเดน็ ต่อไปน้ี

•ทางเลือกและการเลือก (Choice and choosing)

•ทรพัยากรการผลิต (Productive resources)

•การมีอยู่จ ากดั (Scarcity)

• สินค้าและบริการ (Goods and services)

•ความต้องการไม่จ ากดั (Unlimited want)

4

ทางเลือกและการเลือก (Choice and choosing)

•ทรพัยากรต่างๆ สามารถใช้ประโยชน์ได้หลายด้าน ซ่ึงเป็น ทางเลือก ของการใช้ทรพัยากร

•จากทางเลือกของการใช้ทรพัยากร จึงต้องมี การเลือก ท่ีท าให้ทรพัยากรท่ีมีอยู่ถกูใช้เพ่ือประโยชน์หรอืความพอใจมากสดุ

5

ทรพัยากรการผลิต (Productive resources)

• ท่ีดิน (Land)

•แรงงาน (labor)

•ทุน (Capital)

•ประกอบการ (Entrepreneur)

6

สินค้าและบริการ (Goods and services)

• เป็นส่ิงท่ีได้จากการท างานรว่มกนัของปัจจยัการผลิต เพ่ือให้เกิดเป็นอรรถประโยชน์ (Utility) ท่ีมีค่ามากกว่า 0 คือ สนองตอบความต้องการของผูบ้ริโภค

• เศรษฐทรพัย ์(Economics goods) เป็นสินค้ามีต้นทุน จึงมีราคามากกว่า 0

• สินค้าไรร้าคา (Free goods) เป็นส่ิงท่ีเกิดขึน้เองตามธรรมชาติ ไม่มีต้นทุนการผลิต จึงไม่มีราคาท่ีต้องจ่าย

7

ความต้องการไม่จ ากดั (Unlimited want)

• คือ ความไม่รูจ้กัพอ เม่ือได้ส่ิงหน่ึงแล้ว กอ็ยากได้ส่ิงอ่ืนๆ มาอีกเรือ่ยๆ ไม่ส้ินสดุ

8

2. เศรษฐศาสตรวิ์เคราะห ์และเศรษฐศาสตรน์โยบาย

• เศรษฐศาสตรวิ์เคราะห ์(Economic analysis or Positive economic)

• ศึกษา ท าความเข้าใจปรากฏการณ์ทางเศรษฐกิจ โดยมุ่งในทางทฤษฎี จากการใช้เครื่องมือ (Tools) หรือหนทาง (Means) ท่ีจะบรรลเุป้าหมาย (Ends)

• ไม่ให้ความสนใจด้านการตดัสินคณุค่า (Value judgement) ว่าควรหรือไม่ควร

• เศรษฐศาสตรน์โยบาย (Economic policy or Normative economic)

• ศึกษาเก่ียวกบัการตดัสินคณุค่าว่าควรหรือไม่ควร เพ่ือบรรลุเป้าหมายท่ีต้องการ

9

3. ปัญหาพืน้ฐานทางเศรษฐศาสตร ์

•ผลิตอะไร (What)

•ผลิตอย่างไร (How)

•ผลิตเพ่ือใคร (For whom)

•ผลิตเม่ือไร (When)

•ผลิตท่ีไหน (Where)

10

4. ระบบเศรษฐกิจแบบต่างๆ

•ระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม (Capitalism)

•ระบบเศรษฐกิจแบบวางแผนจากส่วนกลาง (Centralized planning economy)

•ระบบเศรษฐกิจแบบผสม (Mixed)

11

5. เส้นเป็นไปได้ในการผลิต (Production Possibility Curve: PPC)

• คือ เส้นท่ีแสดงจ านวนต่างๆ ของสินค้า 2 ชนิด ท่ีประเทศสามารถผลิตได้ด้วยทรพัยากรการผลิตท่ีมีทัง้หมดอย่างเตม็ประสิทธิภาพ ในระยะเวลาหน่ึง และด้วยเทคนิคการผลิตท่ีมีอยู่ขณะนัน้

12

แผนการผลิต

สินค้า X (หน่วย)

สินค้า Y (หน่วย)

X Y Y/X

A 0 15

B 1 14 1 1 1

C 2 12 1 2 2

D 3 9 1 3 3

E 4 5 1 4 4

F 5 0 1 5 5

13

•ผลผลิตศกัยภาพ (Potential output)

•หรือผลผลิตท่ีมีการจ้างงานเตม็ท่ี (Full employment output)

• เป็นระดบัการผลิตท่ีใช้ทรพัยากรท่ีมีอยู่ในระบบเศรษฐกิจอย่างเตม็ท่ี ซ่ึงคือ จดุต่างๆ บนเส้น PPC

•ผลผลิตท่ีเกิดขึน้จริง (Actual output)

• เป็นผลผลิตท่ีอาจจะมีเท่ากบั หรือน้อยกว่าผลผลิตศกัยภาพ

• ถ้าผลผลิตท่ีเกิดจริงน้อยกว่าผลผลิตศกัยภาพ จดุการผลิตจะอยู่ใต้ PPC ซ่ึงแสดงว่าทรพัยากรถกูใช้ไม่เตม็ท่ี ถกูท้ิงว่าง (Unemployment) ซ่ึงสามารถขยายผลผลิตให้เพ่ิมจากการน าทรพัยากรท่ีมีอยู่มาใช้ประโยชน์ให้มากขึน้ได้

14

• คือ ความชนัเส้น PPC เรียกว่า อตัราการเปล่ียนแปลงการผลิตส่วนเพ่ิม (Marginal rate of transformation)

• คือ ส่วนเปล่ียนแปลงของสินค้าชนิดหน่ึง (Y) ท่ีเกิดจาก

การเปล่ียนแปลงของสินค้าอีกชนิดหน่ึง (X) จ านวน 1 หน่วย

•กรณีน้ี คือ Marginal rate of transformation of X for Y

15

MRTXY = Y X

• เส้น PPC เล่ือนสงูขึน้ เมื่อ

•ทรพัยากรการผลิตเพ่ิมขึน้ และ/หรือ

• เทคโนโลยีการผลิตพฒันาดีขึน้

16

เส้น PPC กบัหลกัการส าคญัทางเศรษฐศาสตร ์

กฎว่าด้วยการมีจ ากดั (Law of scarcity)

•ทรพัยากรในระบบเศรษฐกิจมีจ ากดั ในระยะสัน้เพ่ิมไม่ได้ ดงันัน้ เม่ือใช้ทรพัยากรอยู่ใช้อย่างเตม็ท่ีแล้ว จะไม่สามารถผลิต X และ Y ได้เพ่ิมขึน้สงูเกินกว่าขอบเขตของ PPC

•ดงันัน้ เมื่อใช้ทรพัยากรอย่างเตม็ท่ีแล้ว หากจะผลิตสินค้าชนิดหน่ึงเพ่ิมขึน้ จะต้องลดการผลิตสินค้าอีกชนิดหน่ึงลง

17

เส้น PPC กบัหลกัการส าคญัทางเศรษฐศาสตร ์การเลือก (Choice) •จากทางเลือกผลิต X คู่กบัผลิต Y •แผน A ผลิต X จ านวน 0 หน่วยคู่กบัผลิต Y จ านวน 15 หน่วย •แผน B ผลิต X จ านวน 1 หน่วยคู่กบัผลิต Y จ านวน 14 หน่วย •แผน C ผลิต X จ านวน 2 หน่วยคู่กบัผลิต Y จ านวน 12 หน่วย •…

•น ามาสู่ การเลือก แผนการผลิตอย่างใดอย่างหน่ึง ซ่ึงพิจารณาจากผลตอบแทนจากการเลือก และต้นทุนของการเลือก

18

เส้น PPC กบัหลกัการส าคญัทางเศรษฐศาสตร ์

ค่าเสียโอกาส (Opportunity cost)

•คณุค่าหรอืมลูค่า (Value) ของทางเลือกท่ีดีท่ีสดุในบรรดาทางเลือกทัง้หลายท่ีสละไป (The best alternative forgone) เม่ือมีการตดัสินใจเลือกทางใดทางหน่ึงในการใช้ทรพัยากรนัน้ •การใช้ประโยชน์ท่ีดิน 50 ไร่ •ทางเลือก 1 ปลกูผกัขาย ผลตอบแทนสทุธิ 10,000 บาทต่อเดือน

•ทางเลือก 2 ให้เช่า ผลตอบแทนสทุธิ 30,000 บาทต่อเดือน

•ทางเลือก 3 เปิดร้านอาหาร ผลตอบแทนสทุธิ 27,000 บาทต่อเดือน

19

ลกัษณะของเส้น PPC

• เส้น PPC กรณีค่าเสียโอกาสเพ่ิมขึน้ • เส้นโค้งเว้าออกจากจดุก าเนิด

• เส้น PPC กรณีค่าเสียโอกาสคงท่ี • เส้นตรง

• เส้น PPC กรณีค่าเสียโอกาสเพ่ิมขึน้ • เส้นโค้งเว้าเข้าหาจดุก าเนิด

20

บทท่ี 1 ความรู้เบือ้งต้นเก่ียวกบัเศรษฐศาสตร์มหภาค

• เศรษฐศาสตรม์หภาค : ขอบเขต เป้าหมาย นโยบาย

• ตวัแปรเศรษฐศาสตรม์หภาคท่ีส าคญั

• ตวัแปรสตอ๊กและตวัแปรกระแส

• ตวัอย่างตวัแปรท่ีส าคญั

• Real vs. Nominal Variables

• กระแสหมนุเวียนของระบบเศรษฐกิจ

21

เศรษฐศาสตรจ์ลุภาค และเศรษฐศาสตรม์หภาค • ก่อนส านักคลาสสิก ขอบเขตของเศรษฐศาสตร ์

ไม่ชดัเจนผสมอยู่ในศาสตรต่์างๆ

•ส านักคลาสสิก หนังสือ An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations (1776 ) ของ Adam Smith ได้สร้างแนวคิดท่ีมีขอบเขตชดัเจนให้กบัวิชาเศรษฐศาสตร ์

22

•The Wealth of Nations

•การเจริญเติบโต หรอืความมัง่คัง่ของชาติ มลูค่า ค่าจ้าง ค่าเช่า ก าไร การค้าระหว่างประเทศ การคลงัของรฐั และการจดัระบบเศรษฐกิจของประเทศ

• ปัญหาทางเศรษฐกิจสามารถแก้ได้โดยใช้กลไกราคา(price mechanism) ซ่ึงท าหน้าท่ีเป็นมือท่ีมองไม่เหน็ (invisible hand)

23

•แต่เกิดปัญหาเศรษฐกิจโลกตกต า่ครัง้ใหญ่ในทศวรรษ 1930 แนวคิดเศรษฐศาสตรข์องส านักคลาสสิกท่ีเช่ือถือกนัอยู่กลบัไม่สามารถน ามาใช้อธิบาย หรอืช่วยแก้ไขปัญหาท่ีเกิดขึน้ได้

•น ามาสู่การเปล่ียนแปลงครัง้ใหญ่ทางแนวคิดทางเศรษฐศาสตร ์

24

Keynesian School

•ค.ศ.1936 John Maynard Keynes เขียนหนังสือช่ือ The General Theory of Employment, Interest and Money อธิบายสาเหตขุองปัญหาเศรษฐกิจว่าเกิดจาก อปุสงคท่ี์ไม่เพียงพอท่ีจะซ้ือสินค้าท่ีผลิตออกสู่ระบบเศรษฐกิจ เม่ือสินค้าล้นตลาด จึงท าให้การผลิตและการจ้างงานลดลง เกิดปัญหาการว่างงาน

25

•Keynes เสนอทางแก้ไข ว่าจะต้องอาศยัการแทรกแซงของรฐับาล โดยการใช้จ่ายเงินงบประมาณเพ่ิมขึน้ และ/หรือ ลดการเกบ็ภาษี เพ่ือสรา้งอปุสงคต่์อสินค้าในระบบเศรษฐกิจให้สงูขึน้

•จะเหน็ว่า Keynes ให้ความสนใจ ปัญหาเศรษฐกิจในระดบัมวลรวม และอธิบายเก่ียวกบับทบาทของรฐับาลในการแทรกแซงระบบเศรษฐกิจ

26

เศรษฐศาสตรม์หภาค Vs. จลุภาค

• เศรษฐศาสตรจ์ลุภาค (Microeconomics) ศึกษาพฤติกรรมและปรากฏการณ์ทางเศรษฐกิจในระดบัหน่วยย่อย เช่นการก าหนดราคาของสินค้าแต่ละชนิด พฤติกรรมของผูบ้ริโภค ผูผ้ลิต

• เศรษฐศาสตรม์หภาค (Macroeconomics) ศึกษาพฤติกรรมและปรากฏการณ์ทางเศรษฐกิจโดยส่วนรวม(Aggregate) เช่น ผลผลิตมวลรวม รายได้ประชาชาติ การบริโภคมวลรวม การลงทุนมวลรวม การใช้จ่ายของรฐับาล และการจ้างงาน

27

วตัถปุระสงคข์องการศึกษาเศรษฐศาสตรม์หภาค

•รู ้เข้าใจ และวิเคราะหถ์ึงปรากฏการณ์ทางเศรษฐกิจท่ีก าลงัเกิดขึน้

• เข้าใจนโยบายทางเศรษฐกิจมหภาคต่างๆ

• เช่ือมโยงส่วนย่อย และส่วนรวมของภาวะเศรษฐกิจ

•ปรบัใช้กบัตวัเรา การท างาน ตดัสินใจด าเนินธรุกิจ ลงทุน กู้ยืม …

• เป็นกรอบแนวคิดวิเคราะห ์

28

ตวัอย่าง ค าถามภายในขอบเขตเศรษฐศาสตรม์หภาค

• จ านวนสินค้าและบริการทัง้หมดท่ีผลิตได้ในประเทศ ?

• ปีน้ีเศรษฐกิจไทยขยายตวัเท่าไร ?

• ผลจากราคาน ้ามนัต่อระดบัราคาสินค้าในประเทศเป็นอย่างไร ?

• การขึน้อตัราดอกเบีย้มีผลอย่างไรต่อการลงทุนในประเทศอย่างไร ?

• โครงการลงทุนของรฐับาลช่วยเหลือผูต้กงานได้หรือไม่ และเท่าไร ?

• ค่าเงินบาทแขง็ค่า (อ่อนลง) กระทบอะไรบา้ง ?

• ผลกระทบของ AEC ต่อเศรษฐกิจไทยอย่างไร ?

• เศรษฐกิจโลกชะลอตวั เศรษฐกิจไทยเป็นอย่างไร ได้รบัผลกระทบหรือไม่ ?

29

30

ผลผลิต ราคา รายได้ การจ้างงาน Micro การผลิต และผลผลิต

ของแต่ละอตุสาหกรรม -จ านวนรถยนต ์-จ านวนเหลก็ -จ านวนข้าว

ราคาของสินค้าและบริการแต่ละชนิด -ราคารถยนต ์-ราคาค่าบริการตรวจสขุภาพ -ค่าเช่าหอพกั

รายได้ของแต่ละบคุคล -ค่าจ้างของแรงงานในอตุสาหกรรมผลิตรถยนต ์-ค่าตอบแทนของผูบ้ริหารบริษทั

การจ้างงานในแต่ละอตุสาหกรรม -จ านวนแรงงานในอตุสาหกรรมผลิตเหลก็ -จ านวนพนักงานบญัชีในบริษทั

Macro ผลผลิตมวลรวม -GDP -GNP -GDP Growth

ระดบัราคาสินค้าโดยรวม -Consumer price index -Producer price index -Rate of inflation

รายได้ประชาชาติ -ค่าจ้างและเงินเดือนรวมทัง้หมด -ผลก าไรรวมของทกุภาคการผลิต

การจ้างงานและการว่างงานของระบบเศรษฐกิจ -จ านวนต าแหน่งงานทัง้หมดในระบบเศรษฐกิจ -จ านวนผูมี้งานท าทัง้หมด -อตัราการว่างงาน

1. เป้าหมายของเศรษฐศาสตรม์หภาค • เป้าหมายของนโยบายเศรษฐกิจมหภาค คือ วตัถปุระสงคข์องการด าเนินนโยบายเศรษฐกิจท่ีสงัคมต้องการจะบรรล ุ

• เป้าหมายดงักล่าวมีหลายประการ โดยบางเป้าหมายอาจมีความสอดคล้องกนั แต่ในบางเป้าหมายอาจมีความขดัแย้งกนักไ็ด้

• เป้าหมายของนโยบายเศรษฐกิจมหภาค ได้แก่

31

• เป้าหมายความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

• เป้าหมายการจ้างงานเตม็ท่ี • เป้าหมายเสถียรภาพทางด้านราคา

• เป้าหมายการกระจายรายได้ท่ีเป็นธรรม

• เป้าหมายเสถียรภาพภายนอก • เป้าหมายความมัน่คงทางเศรษฐกิจ

ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ (Economic Growth)

• คือ เป้าหมายท่ีจะท าให้ปริมาณผลผลิตของระบบเศรษฐกิจมีการขยายตวั เพ่ือท าให้ผลผลิตของระบบเศรษฐกิจเหล่าน้ีสามารถสนองตอบความต้องการของสงัคมได้มากท่ีสดุ ภายใต้เงื่อนไขท่ีปัจจยัการผลิตมีอยู่อย่างจ ากดั

>> ดจูาก Real GDP , Real GDP Growth

32

การจ้างงานเตม็ท่ี (Full employment)

• คือ เป้าหมายท่ีต้องการให้มีงานส าหรบัคนทุกคนท่ีมีความต้องการท างาน และสามารถท างานได้ ไม่มีการว่างงานโดยไม่สมคัรใจเกิดขึน้ในระบบเศรษฐกิจ เป้าหมายน้ีต้องการท าให้ระบบเศรษฐกิจมีการใช้ปัจจยัการผลิตอย่างเตม็ท่ี คือ เกิดประสิทธิภาพของการใช้ทรพัยากรสงูท่ีสดุ

>> ดจูาก อตัราการว่างงาน

33

เสถียรภาพทางด้านราคา (Price stability)

หรือเสถียรภาพภายใน (Internal balance)

• คือ เป้าหมายท่ีต้องการให้ระดบัราคาสินค้าและบริการต่างๆ ภายในประเทศไม่มีการเปล่ียนแปลงอย่างผนัผวน นัน่คือ สามารถเปล่ียนแปลงได้แต่ต้องไม่ใช่การเปล่ียนแปลงท่ีเพ่ิมขึน้หรอืลดลงอย่างรวดเรว็

>> ดจูาก อตัราเงินเฟ้อ

34

เสถียรภาพภายนอก (External balance)

• คือ เน่ืองจากระบบเศรษฐกิจของประเทศซ่ึงมีความสมัพนัธอ์ยู่กบัต่างประเทศ เป้าหมายน้ีจึงมีขึน้มาเพ่ือต้องการท าให้ระบบเศรษฐกิจของประเทศไม่ประสบกบัปัญหาดลุการค้า ดลุการช าระเงิน รวมทัง้เกิดเสถียรภาพในระดบัอตัราแลกเปล่ียนเงินตราต่างประเทศ

>> ด ูดลุการค้า ดลุการช าระเงิน อตัราแลกเปล่ียน

35

การกระจายรายได้ท่ีเป็นธรรม (An equitable Distribution of income)

• คือ รายได้หรอืผลผลิตท่ีเกิดขึน้มาในระบบเศรษฐกิจ ควรมีการสดัสรรไปสู่มือของประชาชนทุกๆ คนในระบบเศรษฐกิจอย่างเท่าเทียมกนั โดยไม่ให้คนกลุ่มใดกลุ่มหน่ึงเผชิญกบัความยากจนในขณะท่ีกลุ่มคนอีกกลุ่มหน่ึงมีรายได้สงูมาก

>> ดจูาก สดัส่วนของรายได้ของคนรวยสดุต่อรายได้ของคนจนสดุ ฯลฯ

36

ความมัน่คงทางเศรษฐกิจ (Economic Security)

• เป็นเป้าหมายท่ีต้องการท าให้ประชาชนทุกๆ คนในระบบเศรษฐกิจมีความมัน่คงในการด าเนินชีวิต ทัง้ในด้านของการปราศจากปัญหาการว่างงาน ปัญหาการศึกษา ปัญหาไม่มีบ านาญหรอืค่าเล้ียงดเูม่ืออยู่ในวยัชรา ปัญหาการรกัษาส่ิงแวดล้อม

37

ตวัอย่างเป้าหมาย และปัญหาเศรษฐกิจ • ความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ..ปัญหาเศรษฐกิจตกต า่

• การจ้างงานเตม็ท่ี........................ปัญหาการว่างงาน

• เสถียรภาพทางด้านราคา............ปัญหาเงินเฟ้อ หรือปัญหาเงินฝืด

• การกระจายรายได้ท่ีเป็นธรรม...ปัญหาความไม่เท่าเทียมกนัในการ กระจายรายได้

• เสถียรภาพภายนอก...................ปัญหาการขาดดลุการช าระเงิน

• ความมัน่คงทางเศรษฐกิจ..........ปัญหาสวสัดิการทางสงัคม

38

ลกัษณะเศรษฐกิจท่ีพึงปรารถนา

• อตัราการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างต่อเน่ืองและมีเสถียรภาพ

• อตัราการว่างงานต า่

• อตัราเงินเฟ้อต า่

• อตัราแลกเปล่ียนท่ีไม่ผนัผวนมากและเหมาะสมกบัสภาพเศรษฐกิจ

• มีการกระจายรายได้ท่ีเป็นธรรม เราจะสามารถบรรลเุป้าหมายทุกๆข้อพร้อมกนัได้หรือไม่ ?

39

เป้าหมายนโยบายเศรษฐกิจมหภาคท่ีมีความสอดคล้องหรอืขดัแย้งกนั

• เป้าหมายทางเศรษฐกิจ บางเป้าหมายอาจมีความสอดคล้องกนัและสามารถบรรลุไปพรอ้มกนัได้

•แต่บางเป้าหมายอาจเป็นเป้าหมายท่ีขดัแย้งกนั คือ การบรรลุเป้าหมายหน่ึงอาจท าให้ไม่สามารถบรรลเุป้าหมายอ่ืนได้

•ดงันัน้ ในกรณีท่ีเป้าหมายมีความขดัแย้งกนั อาจจึงเกิดการด าเนินนโยบายแบบรว่มกนั ซ่ึงเป็นการ Trade-off

40

นโยบายเพ่ือบรรลเุป้าหมายเศรษฐกิจ • นโยบายการคลงั คือ รฐับาลก าหนดระดบัการใช้จ่ายภาครฐั การเกบ็ภาษี รวมทัง้การก่อหน้ีสาธารณะ เพ่ือให้เกิดการเปล่ียนแปลงในตวัแปรเศรษฐกิจท่ีส าคญั ผูด้แูลนโยบายการคลงั คือ กระทรวงการคลงั

• นโยบายการเงิน คือ การใช้เคร่ืองมือ อตัราดอกเบีย้ อตัราเงินสดส ารองตามกฎหมาย อตัราซ้ือลด เพ่ือก าหนดปริมาณเงิน รวมถึงการก ากบัดแูลอตัราแลกเปล่ียนเงินตราเพ่ือให้เกิดการเปล่ียนแปลงในตวัแปรเศรษฐกิจท่ีส าคญั ผูด้แูลนโยบายการเงิน คือ ธนาคารแห่งประเทศไทย

• นโยบายเศรษฐกิจระหว่างประเทศ คือ การก าหนดอตัราภาษีน าเข้า-ส่งออก การใช้มาตรการส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ

41

2. ตวัแปรเศรษฐศาสตรม์หภาคท่ีส าคญั และตวัอย่าง

• นักเศรษฐศาสตรต้์องการทราบภาวะความเป็นไปของระบบเศรษฐกิจ เพ่ือการวดัผลของเป้าหมาย และการด าเนินนโยบายเศรษฐศาสตรม์หภาค

ตวัแปร

•ระดบัราคาโดยทัว่ไป (general price level)

•รายได้ประชาชาติ (national income) หรอื ผลผลิตมวลรวม (aggregate output)

•การจ้างงาน (employment)

42

ตวัแปร

•อตัราดอกเบีย้ (interest rate)

•ดลุการช าระเงิน (balance of payment)

•บญัชีเดินสะพดั

•บญัชีเงินทุนเคล่ือนย้าย

43

ระดบัราคาโดยทัว่ไป

•การเปล่ียนแปลงของระดบัราคาโดยทัว่ไปสะท้อนก าลงัซ้ือท่ีเปล่ียนแปลงของประชาชนในระบบเศรษฐกิจ

•ถ้าระดบัราคาโดยทัว่ไปสงูขึน้ แต่เรามีรายได้เท่าเดิม ก าลงัซ้ือของเราจะลดลง

•ระดบัราคาโดยทัว่ไป เป็นค่าเฉล่ียของราคาสินค้าและบริการทัง้หมดในระบบเศรษฐกิจ การวดัระดบัราคาโดยทัว่ไป ท าได้โดยใช้เครือ่งมือ เช่น ดชันีราคาผูบ้ริโภค (Consumer Price Index: CPI) ดชันีราคาขายส่ง (Wholesale Price Index: WPI)

44

•ดชันีราคา คือ เครือ่งวดัการเปล่ียนแปลงระดบัราคาสินค้ากลุ่มใดกลุ่มหน่ึง ในระยะเวลาหน่ึงกบัระยะเวลาท่ีเราก าหนดเป็นปีฐาน เช่น ดชันีราคาผูบ้ริโภค (Consumer Price Index: CPI) ดชันีราคาขายส่ง (Wholesale Price Index: WPI)

•จากดชันีราคา สามารถหาอตัราการเปล่ียนแปลงของระดบัราคา ท่ีเรียกว่า อตัราเงินเฟ้อ ได้ดงัน้ี

45

อตัราเงินเฟ้อ ปี n = x 100 (ดชันีราคา ปี n) - (ดชันีราคา ปี n-1) ดชันีราคา ปี n-1

ดชันีราคา ปี n = x 100 ระดบัราคาเฉล่ีย ปี n ระดบัราคาเฉล่ีย ปีฐาน

• ค านวณเป็นดชันีราคาสินค้าโดยใช้ปี 2553 เป็นปีฐาน • แสดงว่า เราต้องใช้ปริมาณการบริโภคสินค้าในปี 2553 เป็นเครื่องช้ีวดัว่าในปี 2553 กบัปี 2554 มีค่าครองชีพต่างกนัอย่างไร ภายใต้ราคาสินค้าท่ีเปล่ียนแปลงไป • ซ่ึงกคื็อ เราจะใช้ตะกร้าสินค้าในปี 2553 คือ ปริมาณสินค้าท่ีบริโภคในปี

2553 เป็นฐานในการพิจารณา เพ่ือเทียบการเปล่ียนระหว่างปีท่ีเกิดขึน้จากผลทางด้านราคาเท่านัน้

46

ปี ปริมาณสินค้า ราคาสินค้า

X Y Z X Y Z 2553 70 50 20 12.00 2.00 3.00 2554 90 55 25 13.00 2.50 1.50

47 ดชันีราคาผูบ้ริโภค (Consumer price index)

ท่ีมา: ธนาคารแห่งประเทศไทย จดัเกบ็โดย: ส านักดชันีเศรษฐกิจการค้า กระทรวงพาณิชย ์Core CPI ไม่รวมรายการสินค้ากลุ่มอาหารสดและพลงังาน

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555p

2556p

CPI Core CPI

48 อตัราเงินเฟ้อ (Inflation)

(2.00)

(1.00)

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

8.00

9.00

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555p

2556p

ร้อยล

ะ

Inflation Core Inflation

ท่ีมา: ธนาคารแห่งประเทศไทย จดัเกบ็โดย: ส านักดชันีเศรษฐกิจการค้า กระทรวงพาณิชย ์Core CPI ไม่รวมรายการสินค้ากลุ่มอาหารสดและพลงังาน

รายได้ประชาชาติ (national income) หรอืผลผลิตมวลรวม (Aggregate Output)

•ทุกๆ ระบบเศรษฐกิจมีเป้าหมายจะผลิตสินค้าและบริการให้ได้มากทีส่ดุภายใต้ความจ ากดัของทรพัยากรท่ีมีในระบบเศรษฐกิจนัน้ๆ

• จึงต้องมีการวดัว่าในแต่ละช่วงเวลาระบบเศรษฐกิจสามารถผลิตสินค้าได้มากหรือน้อยเพียงใด

49

•การวดัผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศ (Nominal GDP) ซ่ึงเป็นมลูค่าของสินค้าและบริการขัน้สดุท้ายท่ีผลิตขึน้ได้ภายในประเทศในระยะเวลาหน่ึง โดยใช้ราคาในปีนัน้ๆ ค านวณ

•และผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศท่ีแท้จริง (Real GDP) ซ่ึงเป็นมลูค่าของสินค้าและบริการขัน้สดุท้ายท่ีผลิตขึน้ได้ภายในประเทศในระยะเวลาหน่ึง โดยใช้ราคาในปีฐานค านวณ ดงันัน้ การเปล่ียนแปลงจึงได้ขจดัผลของด้านราคาออกไปแล้ว

50

•ความสมัพนัธร์ะหว่างผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศ (Nominal GDP) และผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศท่ีแท้จริง (Real GDP)

•ค านวณอตัราการขยายตวั หรอืการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ

51

Real GDP ปี n = x 100 Nominal GDP ปี n ดชันีราคา ปี n

GDP Growth rate ปี n = x 100 (GDP ปี n) - (GDP ปี n-1) GDP ปี n-1

52 ผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศ (Nominal GDP)

และผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศท่ีแท้จริง (Real GDP)

0

2,000,000

4,000,000

6,000,000

8,000,000

10,000,000

12,000,000

ล้านบ

าท

GDP Real GDPท่ีมา: ธนาคารแห่งประเทศไทย จดัเกบ็โดย: ส านักบญัชีประชาชาติ ส านักงานคณะกรรมพฒันาการเศรษฐกิจและสงัคมแห่งชาติ

53 การขยายตวัของผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศ (Nominal GDP Growth)

และการขยายตวัผลิตภณัฑม์วลรวมภายในประเทศท่ีแท้จริง (Real GDP Growth)

-10

-5

0

5

10

15

20

ร้อยล

ะ

GDP Growth Real GDP Growthท่ีมา: ธนาคารแห่งประเทศไทย จดัเกบ็โดย: ส านักบญัชีประชาชาติ ส านักงานคณะกรรมพฒันาการเศรษฐกิจและสงัคมแห่งชาติ

การจ้างงาน (Employment)

• ผูมี้งานท า คือ ผูท่ี้อยู่ในวยัท างานและมีงานท า

• ผูว่้างงาน คือ ผูท่ี้อยู่ในวยัท างาน มีความต้องการท างานและหางาน แต่ไม่มีงานท า

• เราใช้อตัราการว่างงาน เป็นดชันีช้ีภาวะการจ้างงาน

• การจ้างงานและการว่างงานส าคญัต่อเศรษฐกิจมหภาค

• การว่างงาน คือ ความสญูเสียของระบบเศรษฐกิจ จ านวนผูว่้างงานมาก แสดงถึงรายได้ในมือประชาชนมีน้อย ความสามารถใช้จ่ายจึงน้อย ผลผลิตในระบบเศรษฐกิจจึงน้อย

54

อตัราการว่างงาน = x 100 จ านวนผูว่้างงาน ก าลงัแรงงาน

55 ก าลงัแรงงานรวม

ท่ีมา: ธนาคารแห่งประเทศไทย จดัเกบ็โดย: ส านักงานสถิติแห่งชาติ

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

28,000.00

30,000.00

32,000.00

34,000.00

36,000.00

38,000.00

40,000.00

42,000.00

พนัคน

ก าลงัแรงงานรวม สดัส่วนผูมี้งานท าต่อประชากร

56 ภาวะการท างาน

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

0.00

5,000.00

10,000.00

15,000.00

20,000.00

25,000.00

30,000.00

35,000.00

40,000.00

45,000.00

พนัคน

ผูมี้งานท า ผูว่้างงาน ก าลงัแรงงานท่ีรอฤดกูาล อตัราการว่างงาน

ท่ีมา: ธนาคารแห่งประเทศไทย จดัเกบ็โดย: ส านักงานสถิติแห่งชาติ

ดลุการช าระเงิน (Balance of Payment) • บญัชีดลุการช าระเงิน จดบนัทึกกิจกรรมทางเศรษฐกิจระหว่างผูท่ี้อยู่ในประเทศหน่ึงกบัผูท่ี้อยู่ในประเทศอ่ืนๆ ทัว่โลก

• กิจกรรมท่ีบนัทึก คือ การซ้ือขายสินค้าและบริการ ดอกเบีย้และเงินปันผลท่ีจ่ายและรบัระหว่างประเทศ รวมทัง้การลงทุนรปูแบบต่างๆ

57

ดลุการช าระเงิน (Balance of Payment) • แบง่เป็น 3 บญัชี คือ • บญัชีเดินสะพดั (Current Account) ประกอบด้วย ดลุการค้า ดลุบริการ ดลุรายได้ และดลุบริจาค บนัทึกรายรบัและรายจ่ายท่ีเกิดจากการค้า การบริการ รายได้จากการเป็นเจ้าของปัจจยัการผลิตต่างๆ และเงินบริจาค และช่วยเหลือต่างๆ • บญัชีเงินทุน (Capital and Finance Account) ประกอบด้วย บญัชีทุนและบญัชีการเงิน บนัทึกรายการเคล่ือนย้ายเงินทุน เช่น กู้ยืม การฝากถอนเงิน การลงทุนระหว่างประเทศ • บญัชีทุนส ารองระหว่างประเทศ (International Reserves Account) บนัทึกการเปล่ียนแปลงด้านการเงินระหว่างประเทศ การเปล่ียนแปลงปริมาณเงินตรา การเปล่ียนแปลงหน้ีสินและสินทรพัย์ของธนาคารพาณิชย ์เป็นต้น

58

59 ดลุการช าระเงิน (Balance of payment)

-15.0

-10.0

-5.0

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

35.0

2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553 2554 2555p

2556p

Balance of Payment

ท่ีมา: ธนาคารแห่งประเทศไทย

3. ตวัแปรสตอ๊ก และตวัแปรกระแส

•ตวัแปรสตอ็ก (Stock variables) และตวัแปรกระแส (Flow variables) เป็นตวัแปรท่ีสามารถวดัขนาด และสามารถ เพ่ิมขึน้/ลดลง ได้เม่ือเวลาผา่นไป

•ตวัแปรสตอ็ก เป็นจ านวนหรอืปริมาณท่ีสามารถวดัได้ ณ จดุหน่ึงของเวลา (at a point of time)

•ตวัแปรกระแส เป็นจ านวนหรอืปริมาณท่ีสามารถวดัได้ในช่วงระยะเวลาหน่ึง(In a period of time)

60

61

ตวัแปรกระแส (ช่วงเวลา) ตวัแปรสต็อก (จุดเวลา)

1. น ้าไหลเขา้อ่างเก็บน ้านาทีละ 200 ลบ.ม. ระดบัน ้าในอ่างเก็บน ้าเม่ือ 08.00 น. ของวนัท่ี

6 พฤศจกิายน 2556 วดัได ้50 ลา้น ลบ.ม.

2. A น าเงินไปฝากธนาคารเดือนละ 5,000 บาท

เม่ือวนัท่ี 31 ธนัวาคม 2555 A มีเงินฝากอยูใ่น

ธนาคาร 50,000 บาท

3. ระหว่างวนัท่ี 31 ธนัวาคม 2554 และ 31

ธนัวาคม 2555 บริษทัเถา้แก่ใหญมี่สินคา้

คงเหลือเพิ่มข้ึน 200,000 บาท

เม่ือวนัท่ี 31 ธนัวาคม 2555 บริษทัเถา้แก่ใหญ่

มีสินคา้คงเหลือนบัเป็นมูลค่า 5,000,000 บาท

4. ปริมาณการลงทุน ทุน, ปริมาณเงิน

4. ตวัแปรท่ีแท้จริง และตวัแปรท่ีเป็นตวัเงิน

•ตวัแปรท่ีแท้จริง (Real variables) คือ ตวัแปรท่ีพิจารณาถึงผลของภาวะเงินเฟ้อ (Inflation) โดยการเอาผลของภาวะเงินเฟ้อมาหกัออกไปจาก

•ตวัแปรท่ีเป็นตวัเงิน (Nominal variables) คือ ตวัแปรท่ีไม่ได้พิจารณาถึงผลของภาวะเงินเฟ้อ โดยยงัมีผลของภาวะเงินเฟ้อซ่อนอยู่ภายใน ซ่ึงเรายงัไม่ได้น าผลของภาวะเงินเฟ้อดงักล่าวหกัออกไปจากการพิจารณา

62

ตวัอย่างท่ี 1 Nominal interest rate Vs. Real interest rate

ฝากเงิน 200 บาท เมื่อครบ 1 ปี เงินในบญัชี เท่ากบั 214 บาท แสดงว่า อตัราดอกเบีย้ 7% ซ่ึงเป็น nominal interest rate เน่ืองจากยงัไม่ได้พิจารณาปรบัค่าของเงินเฟ้อออกไปจากอตัราดอกเบีย้ดงักล่าว

oต้นปี ใช้เงิน 200 บาท ซ้ือข้าวได้ 1 ถงั

ปลายปี ใช้เงิน 206 บาท ซ้ือข้าวได้ 1 ถงั เท่าเดิม

63

ตวัอย่างท่ี 2 Nominal GDP Vs. Real GDP

oNominal GDP คือ มลูค่าสินค้ารวมทัง้หมดของระบบเศรษฐกิจ ค านวณด้วยราคาสินค้าในปีปัจจบุนั (Current price)

oReal GDP คือ มลูค่าสินค้ารวมทัง้หมดของระบบเศรษฐกิจ ค านวณด้วยราคาสินค้าในปีฐาน (base year)

oสมมติ เราใช้ปี 2007 เป็นปีฐาน ดงันัน้

oNominal GDP ปี 2007 = 100 บาท (ปริมาณปี 2007 x ราคาปี 2007)

oReal GDP ปี 2007 = 100 บาท (ปริมาณปี 2007 x ราคาปี 2007)

64

ตวัอย่างท่ี 2 Nominal GDP Vs. Real GDP oปี 2008 oNominal GDP ปี 2008 = 110 บาท (ปริมาณปี 2008 x ราคาปี 2008) oReal GDP ปี 2008 ค านวณโดยใช้ราคาปี 2007 เป็นปีฐาน = 105 บาท (ปริมาณปี 2008 x ราคาปี 2007)

oNominal GDP ในปี 2008 ท่ีเพ่ิมขึน้จาก 2007 เป็นการเพ่ิมขึน้จากทัง้ผลผลิตและราคา oNominal GDP growth rate = 10 %

oReal GDP ในปี 2008 เพ่ิมขึน้จาก 2007 เป็นการเพ่ิมผลผลิตอย่างเดียว oReal GDP growth rate = 5%

65

ตวัอย่างท่ี 3 Nominal GDP Vs. Real GDP

66

ปี ปริมาณสินค้า ราคาสินค้า

X Y Z X Y Z 2555 10 20 5 3 2 2 2556 12 15 2 4 3 1