สรุปรายงานผลการด าเนินงานโครงการ

สืบสานวัฒนธรรมการประมงพื้นบ้านอีสาน

คณะทรัพยากรธรรมชาติ

มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน วิทยาเขตสกลนคร

งบประมาณแผ่นดิน ประจ าปี ๒๕๕๖

ค ำน ำ

โครงการสืบสานวัฒนธรรมการประมงพ้ืนบ้านอีสาน ได้รับงบประมาณแผ่นดินประจ าปี ๒๕๕๖ จ านวน ๑๕,๐๐๐ บาทถ้วน ซึ่งได้เริ่มด าเนินโครงการปีนี้เป็นปีแรก เนื้อหารายงานฉบับนี้ประกอบด้วยหลักการและเหตุผล วัตถุประสงค์ กิจกรรมด าเนินงาน กลุ่มเป้าหมายผู้เข้าร่วมโครงการ กระบวนการท างาน ผลการด าเนินงาน รูปถ่ายกิจกรรม รายชื่อผู้เข้าร่วมกิจกรรมในฐานเรียนรู้และค าสั่งแต่งตั้งคณะกรรมการ

โดยการด าเนินงานได้บูรณาการงานด้านศิลปวัฒนธรรมร่วมกับการเรียนการสอนและกิจกรรมนักศึกษา ตามกระกระบวนการท างานแบบ PDCA ตลอดจนมีการเผยแพร่ความรู้ด้านท านุบ ารุงศิลปวัฒนธรรมต่อสาธารณชน เพ่ือให้วัฒนธรรมและภูมิปัญญาด้านการท าประมงพ้ืนบ้านอีสานยังคงอยู่ให้คนรุ่นต่อๆไปได้เรียนรู้ รักษาและพัฒนาให้มีความก้าวหน้ายิ่งขึ้นต่อไป

คณะกรรมการด าเนินโครงการ

หลักกำรและเหตุผล

ประมงพ้ืนบ้านนับเป็นอาชีพที่มีความส าคัญและผูกพันกับคนไทยมาตั้งแต่สมัยอดีตกาล ประชาชนที่ตั้งบ้านเรือนอยู่ใกล้กับแหล่งน้ าในแต่ละภูมิภาคของประเทศไทยต่างมีการประดิษฐ์เครื่องมือในการท าประมงที่แตกต่างกันออกไป ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับลักษณะของแหล่งน้ า ชนิดของวัสดุอุปกรณ์ที่หาได้ในท้องถิ่น ตลอดจนภูมิปัญญาที่สืบทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น เป็นการใช้ความคิดสร้างสรรค์ของบรรพบุรุษที่ได้คิดค้นเครื่องมือในการท าประมงขึ้นมาใช้งานกันได้อย่างชาญฉลาด แต่ในปัจจุบันภูมิปัญญาการประมงพ้ืนบ้านถูกจ ากัดอยู่เพียงคนในกลุ่มเล็กๆที่ยังประกอบอาชีพประมงพ้ืนบ้านอยู่ และมีแนวโน้มว่าอาจจะไม่มีผู้สืบสานภูมิปัญญานี้ต่อไป เนื่องจากการลดลงทั้งปริมาณและความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งน้ า และการที่ลูกหลานชาวประมงเปลี่ยนไปประกอบอาชีพอ่ืนแทน คณะทรัพยากรธรรมชาติได้เห็นความส าคัญของการอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของไทยด้านการประมงพ้ืนบ้านซึ่งสอดคล้องกับนโยบายของมหาวิทยาลัยราชมงคลอีสาน และประเทศชาติ สาขาวิชาประมงจึงได้จัดท าโครงการ สืบสานวัฒนธรรมประมงพ้ืนบ้าน เพ่ือศึกษาส ารวจและรวบรวมเครื่องมือประมงพ้ืนบ้านขึ้น และน ามาจัดแสดงเป็นนิทรรศการและสื่อต่างๆให้กับกลุ่มนักเรียน นักศึกษาและบุคคลทั่วไปได้ตระหนักถึงความส าคัญของวิถีชีวิต ความเป็นอยู่และการอนุรักษ์วัฒนธรรมประเพณีของบรรพบุรุษให้คงอยู่สืบไป

วัตถุประสงค์

1 เพ่ือส ารวจและเก็บรวบรวมเครื่องมือประมงพ้ืนบ้านบริเวณรอบเขื่อนน้ าอูน (บ้านกุดตะกาบ) อ.วาริชภูมิ จ.สกลนคร

2 เพื่อให้นักศึกษามีโอกาสเรียนรู้นอกห้องเรียน โดยเป็นการเพิ่มทักษะและประสบการณ์ด้วยตัวเอง

3 เพ่ือให้นักศึกษาได้รู้จักและทราบถึงการใช้ประโยชน์ของเครื่องมือท าการประมง พร้อมทั้งตระหนักและสืบสานวัฒนธรรมประเพณีของบรรพบุรุษให้คงอยู่สืบไป

4 เพ่ือจัดแสดงนิทรรศการเครื่องมือประมงพ้ืนบ้านให้แก่บุคคลทั่วไป เช่น งานเกษตรและเทคโนโลยีพ้ืนบ้านอีสาน คณะทรัพยากรธรรมชาติ

กลุ่มเป้ำหมำยผู้เข้ำร่วมโครงกำร

- นักศึกษาสาขาวิชาประมงทุกชั้นปี จ านวน 20 คน

- นักเรียนระดับมัธยมปลายที่เข้าร่วมงานเกษตรและเทคโนโลยีพ้ืนบ้านอีสาน

- คณะกรรมการ อาจารย์ในสาขาประมง จ านวน 10 คน

กระบวนกำรท ำงำน

ในการด าเนินงานครั้งนี้ มีการน ากระบวนการประกันคุณภาพ PDCA มาใช้ในการด าเดินงานดังนี้

P plan เนื่องจากที่ผ่านมาสาขาประมงยังไม่มีกิจกรรมด้านศิลปวัฒนธรรมที่สามารถน ามาบูรณาการกับการเรียนการสอนได้ อาจารย์ในสาขาจึงได้ช่วยกันระดมความคิดเห็นในการค้นหากิจกรรมด้านศิลปวัฒนธรรมที่เกี่ยวข้องกับการจัดการเรียนการสอนขึ้น และมีความเห็นร่วมกันว่าควรจัดท าโครงการที่เกี่ยวข้องกับภูมิปัญญาการท าประมงพ้ืนบ้านอีสานเพ่ือรวบรวมความรู้และเครื่องมือประมงพ้ืนบ้านอีสานขึ้น โดยให้บูรณาการร่วมกับการจัดการเรียนการสอนในรายวิชา เครื่องมือประมง (Fishing gear) ตลอดจนน าความรู้ที่รวบรวมได้ไปเผยแพร่สู่สาธารณชนต่อไป จึงมอบหมายให้ ผศ.พัชรี มงคลวัยเป็นผู้รับผิดชอบในการจัดท าข้อเสนอโครงการเพ่ือของบประมาณและรับผิดชอบรายวิชาดังกล่าว

D DO ภายหลังได้รับอนุมัติให้ด าเนินโครงการได้ในปีงบประมาณ ๒๕๕๗ เป็นจ านวนเงิน ๑๕,๐๐๐ บาท ไดด้ าเนินงานดังนี้

๑.แต่งตั้งคณะกรรมการ ตามค าสั่งมหาวิทยาลัยที่

๒.ประชุมคณะกรรมการเพ่ือวางแผนการด าเนินงาน เพ่ือก าหนดกรอบการท างาน โดยที่ประชุมเห็นควรให้รวบรวมเครื่องมือประมงพ้ืนบ้านอีสาน ในพ้ืนที่รอบเขื่อนน้ าอูน ซึ่งเป็นแหล่งน้ าจืดที่ส าคัญในพ้ืนที่ใกล้เคียงกับมหาวิทยาลัย โดเลือกบ้านกุดตะกาบ ซึ่งมีการท าประมงและมีบุคคลที่มีความเชี่ยวชาญในการท าเครื่องมือประมง ซึ่งสามารถให้ข้อมูลได้

๓. น านักศึกษาจ านวน ๘ คน ที่ลงทะเบียนเรียนรายวิชาเครื่องมือประมง ไปทัศนศึกษาและเก็บข้อมูลเครื่องมือประมงพ้ืนบ้าน ที่บ้านกุดตะกาบ อ.วาริชภูมิ โดยจัดท าเป็นใบงานและไฟล์งานเพ่ือใช้จัดเป็นนิทรรศการส่งภายหลังการศึกษาดูงาน

๔. ขออนุมัติด าเนินโครงการและขออนุมัติจัดซื้อวัสดุเครื่องมือประมง

๕. เผยแพร่ความรู้เครื่องมือประมงพ้ืนบ้านและฐานเรียนรู้ ในงานเกษตรและเทคโนโลยีพ้ืนบ้านอีสาน ประจ าปี ๒๕๕๗ ในรูปแบบนิทรรศการทั้งโปสเตอร์และชิ้นงานจริง ตลอดจนการสาธิตการท าเครื่องมือประมงที่ท าจากไม้ไผ่ เช่น แงบ ที่ใช้ส าหรับจับกบ โดยเชิญนายพันธ์ เป็นวิทยากรและฝึกปฏิบัติการแทงเชือกต่อเชือกโดยให้นักศึกษาเป็นวิทยากรในการถ่ายทอดความรู้

C Check ๑. ประเมินผลการจัดกิจกรรมโดยใช้แบบสอบถามและสัมภาษณ์

๒. ประเมินผลการจัดกิจกรรม

A Action ๑. ติดตามผลการน าความรู้ที่ได้จากการศึกษาดูงานไปใช้ประโยชน์ในช่วงเดือนสิงหาคม 2557

๒. สรุปผลการด าเนินงานพร้อมทั้งข้อเสนอแนะที่จะน าไปใช้ในการปรับปรุงในครั้งต่อไป

ผลกำรด ำเนินงำน

เชิงเวลำ สามารถด าเนินงานได้แล้วเสร็จภายในปีงบประมาณ และในก าหนดระเวลาของแต่ละกิจกรรม

เชิงงบประมำณ ใช้จ่ายงบประมาณไปทั้งสิ้น ๑๔,๙๐๐ บาท และมีงบประมาณเหลือจ่ายจากโครงการ ๑๐๐ บาท ซึ่งต้องน าส่งคืนตามระเบียบการใช้จ่ายงบประมาณ

เชิงคุณภำพ

๑) มีการบูรณาการงานด้านท านุบ ารุงศิลปะและวัฒนธรรมกับการจัดการเรียนการสอนและกิจกรรมนักศึกษา โดยบูรณาการกับการเรียนการสอนรายวิชาเครื่องมือประมง โดยนักศึกษาได้เรียนรู้จากการไปทัศนศึกษานอกชั้นเรียน การเรียนในห้องเรียนและการศึกษาค้นคว้าเพ่ิมเติมจนสามารถเป็นวิทยากรให้ความรู้แก่ผู้อ่ืนในงานเกษตรและเทคโนโลยีพ้ืนบ้านอีสาน ประจ าปี ๒๕๕๗ ได ้

๒) มีการเผยแพร่กิจกรรมและให้บริการความรู้ด้านเครื่องมือประมงในรูปแบบนิทรรศการทั้งภาคโปสเตอร์การจัดแสดงของจริง การสาธิต และลงมือปฏิบัติจริง ให้แก่นักเรียนและผู้สนใจในงานเกษตรและเทคโนโลยีพ้ืนบ้านอีสาน ประจ าปี ๒๕๕๗

รูปถ่ำยกิจกรรม

กิจกรรมทัศนศึกษาการใช้เครื่องมือประมงในการจับสัตว์น้ า

สถานที่ บ้านกุดตะกาบ อ.วาริชภูมิ จ.สกลนคร

กิจกรรมฝึกปฏิบัติกำรกำรแทงเชือกต่อเชือกในช้ันเรียน

กิจกรรมกำรเผยแพร่ควำมรู้สู่สำธำรณชน

ในงำนเกษตรและเทคโนโลยีพ้ืนบ้ำนอีสำน ประจ ำปี 2557

องค์ควำมรู้บำงส่วนจำกกำรด ำเนินกิจกรรม