สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

คานา

โครงการเพาะพนธปญญาเปนโครงการพฒนาการศกษา โดยมแนวคด

วาครเปนผ coach นกเรยนใหคดและสรางความรไดดวยตนเอง การศกษายคใหมตองทาใหผเรยนสามารถเรยนรไดเอง เครองมอของโครงการน คอ การทาโครงงานฐานวจย (Research-Based Project) การทาโครงงานฐานวจยเพอการเรยนรของศษยเปนสงใหมสาหรบคร ในมโนภาพของคร วจยคองานทนาเบอ นากลว ทผานมานนทาเพราะจาใจ ถกบงคบบาง เพราะตองการความกาวหนาบาง

การใหนกเรยนรดวยตนเองจากการทาโครงงานฐานวจย ครตองไมบอกความร แตใชวธถาม ครจงตองพฒนาตนเองใหสามารถ “สอนโดยถาม” หรอเขาใจใหมวา “ถามคอสอน” ตามชอหลกของหนงสอน

หนงสอนรวมบทความสนในโครงการเพาะพนธปญญาทผมเขยนเพออธบายแกพเลยงโครงการ (อาจารยประมาณ 30 คน จาก 8 มหาวทยาลย) ใหเขาใจวาการถามคอการสอนแบบใหม ทพเลยงตองเอาไปฝกครใหสอนโดยการตงคาถามใหเปน

กลาวไดวา... การถามเพอสอนเปนทกษะใหม ทขดกบความรสกเดมของการเปนคร เพราะทผานมานนครมหนาทเอาเนอความรมาบอก นกเรยนมหนาทรบจา เพอจะไดม เวลาบอกเนอความรอนใหจาตอเนองกนไป การสอนจงเรงรดและรวบรดยดเยยดเนอหา รวมทงการตวเพม จนไมมเวลาเหลอพอทจะเรยนคดอยางใครครวญ ปญญาจงไมเกดจากการคดเอง

โครงการเพาะพนธปญญาเปนโครงการพฒนาการศกษา โดยมแนวคดวาครเปนผ coach นกเรยนใหคดและสรางความรไดดวยตนเอง การศกษายคใหมตองทาใหผเรยนสามารถเรยนรไดเอง เครองมอของโครงการน คอ การทาโครงงานฐานวจย (Research-Based Project) การทาโครงงานฐานวจยเพอการเรยนรของศษยเปนสงใหมสาหรบคร ในมโนภาพของคร วจยคองานทนาเบอ นากลว ทผานมานนทาเพราะจาใจ ถกบงคบบาง เพราะตองการความกาวหนาบาง

การใหนกเรยนรดวยตนเองจากการทาโครงงานฐานวจย ครตองไมบอกความร แตใชวธถาม ครจงตองพฒนาตนเองใหสามารถ “สอนโดยถาม” หรอเขาใจใหมวา “ถามคอสอน” ตามชอหลกของหนงสอน

หนงสอนรวมบทความสนในโครงการเพาะพนธปญญาทผมเขยนเพออธบายแกพเลยงโครงการ (อาจารยประมาณ 30 คน จาก 8 มหาวทยาลย)ใหเขาใจวาการถามคอการสอนแบบใหม ทพเลยงตองเอาไปฝกครใหสอนโดยการตงคาถามใหเปน

กลาวไดวา... การถามเพอสอนเปนทกษะใหม ทขดกบความรสกเดมของการเปนคร เพราะทผานมานนครมหนาทเอาเนอความรมาบอก นกเรยนมหนาทรบจา เพอจะไดม เวลาบอกเนอความรอนใหจาตอเนองกนไป การสอนจงเรงรดและรวบรดยดเยยดเนอหา รวมทงการตวเพม จนไมมเวลาเหลอพอทจะเรยนคดอยางใครครวญ ปญญาจงไมเกดจากการคดเอง

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“

workshop

“ !!! ”

2 “

Embedded Formative Assessment (EFA) 2557 “

“ 2-3

“ ”

“

workshop

“ !!! ”

2 “

Embedded Formative Assessment (EFA) 2557 “

“ 2-3

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

9 “ ”

2 Embedded Formative Assessment “

” (Formative Assessment)

Embedded “ ”

tacit skill tacit skill

-“ ”

“start from the END”

-

EFA Skill EFA skill EFA-S) assessment embedded “

” “ ” Learning-Targeted EFA (LT-EFA)

EFA-S LT-EFA

9 “ ”

2 Embedded Formative Assessment “

” (Formative Assessment)

Embedded “ ”

tacit skilltacit skill

-“ ”

“start from the END”

-

EFA SkillEFA skill EFA-S)

assessment embedded “” “ ”

Learning-Targeted EFA (LT-EFA) EFA-S LT-EFA

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

-(cause-effect) (backward)

forward

21 formative assessment

2557

-(cause-effect) (backward)

forward

21 formative assessment

2557

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 3

คาถามจากแผนความคด

วนทเกดเหตการณ 17 มกราคม 2557 โรงเรยนกรบใหญวองกศลกจ ราชบร

สถานการณ นกเรยน ม. 2 นาเสนอเรองการการประเมนคณภาพถานจากไมชนดตางๆ โดยการตมนาแขงกน

“เราจะประเมนคณภาพถานโดยใชเตาเหมอนกน หมอเหมอนกน ใสนาแลวดวาถานชนดไหนทนาเดอดเรวกวากน” นกเรยนนาเสนอ

(ความในใจ นกเรยนนาจะไมเขาใจเรองอตราการเผาไหมทควบคมเวลาเดอดของนา วางแผนคาถาม ตองเอาประสบการณตรงมาถามชกนาใหคด)

ผม 1 : “รไหมทาไมเวลาผดราดหนาตามรานเขาจงมพดลมเปา” นกเรยน 1 : “ใหไฟมนแรงครบ” ผม 2 : “แสดงวาถามลมเขาไดมาก ไฟกจะแรงขนสนะ นานาจะเดอด

เรวขน” ผมแหยใหคดเรองการประเมนดวยเวลาเดอดนาจะตองคดถงอตราการเผาไหมจากการมลมชวย

นกเรยน 2 : “เราจะทดลองในหองทไมมลมพดเหมอนกนครบ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

4 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

(ความในใจ เดกคงไมคดวาอากาศทเขาไปเผาไหมขนกบความพรนของกองถานดวย วางแผนคาถาม ชกนาเรองความโปรงพรนดวยประเดนขนาดถาน)

ผม 3 : “ถานตองขนาดเทากนไหม” นกเรยน 3 : “นาจะตองใหทกอยางเหมอนกนครบ” (ความในใจ นกเรยนรเรองการควบคมใหปจจยอนเหมอนกน เพอให

เปรยบเทยบคณภาพถานจากเวลาทนาเดอดได แตเดกอาจจะยงไมเชอมโยงกบการประสบการณเดมทรานอาหารใชพดลมเปาเตา และไมทราบวาถานขนาดตางกนจะขดขวางการไหลของอากาศไมเหมอนกน วางแผนคาถาม ตองถามยนยนความเขาใจของนกเรยน)

ผม 4 : “หนคดวาถานกอนเลกกบกอนใหญอยางไหนนาจะทาใหอากาศไหลผานมากกวากน และทาใหไฟแรงกวากน” ผมถามใหมใหมรายละเอยดเรองขนาดถานและการไหลของอากาศ

นกเรยน 4 : “กอนเลกครบ” นกเรยนตอบ (ความในใจ จบไดวานกเรยนใชความรสกคาดการณ นกเรยนยงไมเหน

วาถานกอนใหญทาใหมความโปรงมากกวา และอากาศไหลผานสะดวกกวา ยงไมไดตอบโดยคดเชอมโยงกบการไหลของอากาศ วางแผนคาถาม ตองเปลยนคาถามใหเรยนรจากการเปรยบเทยบสงทเปนรปธรรมทเดกคนเคย)

ผม 5 : “เอาอยางนนะหน สมมตวาเรามทอ PVC ขนาดเทากน 2 ทอ อนหนงใสทราย อกอนใสกอนหน ถาเราเอานาเทใส นาจะไหลผานทอไหนไดเรวกวากน” ผมตงใจใหเดกเปรยบเทยบทรายและหนกบขนาดถานทเพงถามกอนหนาน และใชนาแทนอากาศ เพราะเดกคนเคยกวา และมองเหนได

นกเรยน 5 : “ทอทใสกอนหนครบ” ผม 6 : “ทาไม?” นกเรยน 6 : “มนโปรง มชองใหนาผานมากกวาทรายครบ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

( �

7 : “”

“ ”

1. 2. 3.

“

(combustion)

“ -

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

combustion

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 7

กอนอน พเลยงลองเอารปนไปฝกการตงคาถามใหเปน “ถามคอสอน” กนเอง เมอทาเปนแลวกเอาไปถายทอดใหครตอ

เราถามไดหากรสาระความรอยางแทจรง สามารถวเคราะห(อยางเรว)จากทเดกตอบวาเขาเขาใจอะไรผด ผลการวเคราะหนผมเรยกวา “ความในใจ” จากนนจง วางแผน (ประดษฐ)คาถาม โดยใชหลก ถามโยงประสบการณ ถามชกนาความคด ถามตงประเดนเรม ถามตอนความคดโดยหลกการเปรยบเทยบ และการยใหสรปความคดทงหมดใหเชอมโยงกน อยางทผมถามนกเรยน ม. 2 โรงเรยนกรบใหญฯ ทเลามาขางตน

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 9

การถามกระตนใหคดรเอง

วนทเกดเหตการณ 23 มกราคม 2557 หอง ICT 1008 ม. พะเยา สถานการณ ในงานพะเยาวจย 2557 ไดมการนาเสนอโครงการวจย 1

คณะ 1 อาเภอ คณะวทยาศาสตรทาวจยเกยวกบการจดการลมนา โดยแยกโจทยออกเปนศาสตรตางๆ ตามสาขาวชา ในงานพะเยาวจยมนกเรยนเพาะพนธปญญา ม. 2 โรงเรยนพะเยาวทยาคม ทาเรองลมนาองมาแสดง poster อยดวย ผมจงใหมารวมฟง

ในขณะทนกวจยฉาย PowerPoint ใหเหนโจทยทเกยวกบการจดการนา ผมจงเรมสนทนากบนกเรยน

ผม : “เหนไหมโจทยหลกเรองการจดการนาของเขาคลายของเราเลย หนคดวาโจทยยอยๆ โจทยไหนหนทาไดบาง?”

นกเรยนเอยถงโจทยประเภทสารวจทเกยวกบนเวศ และการวเคราะหคณภาพนา ผมจงถามใหมวา

ผม : “โจทยไหนทคดวาทาไมได?”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

: “”

: “ ” : “ ”

( � � �

� : “

: “ ”

( � �

� : “ ”

: “ ” (

� � : “

: “

( � �

� : “

”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

: “

: “ ” :

(

”) : “ ”

: “

: “

: “

( “ ”

3

�

�

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

: “

: “

” : “

“ ”

1. 2

2.

3. 1 ““

1. “

” 2. “

”

1

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 13

ผมขอใหพเลยงลองทาความเขาใจกบปญหาท 1 เมอเขาใจแลวลองฝกถามกนด เรองนไมยากเกนไป

สาหรบคาถามท 2 นน คาตอบคอ “มากกวาความเปนจรง” ครผถามเรองนไดตอง “ปน” คาถามทซบซอนกวาปกต เพราะตองทราบถง “กลไก” ททาให “มากกวาความเปนจรง” การใหนกเรยนตอบจนรเองถง “กลไก” จะทาใหนกเรยนเขาใจลกซงมากขน

ผมสรปไดวา กอนถาม เราตองคดแบบ backward คอคดใหรวาทนกเรยนตอบนนเขารอะไร ทรนนเขาใกลหรอกาลงหลงออกไกลจากเปาหมาย ทหลงทางเพราะไมรอะไร และเราจะตองถามอะไรเพอ “ตอนความคด” ใหเขาล โดยเขาตองดงความรเดมและประสบการณเดมมาผนวกใหไดคาตอบ

การถามจงเปนการพลกความคดใหเปน forward

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 15

การถามแบบคดหาหลกฐาน

วนทเกดเหตการณ 9 พฤศจกายน 2556 แหลงเรยนรการทอผาชชวาลผาทอ จ. ลาพน

สถานการณ นกเรยน ม. 2 นงดมนาและคยกนใตตนไม โดยมผมหลบรอนรวมสนทนา นกเรยนคนหนงบอกผมวาเพอนเขาทาอาหารเกงมาก

“รไดอยางไรวาเพอนทาอาหารเกง?” ผมถามกลบ “เพอนบอก” “เราจะเชอไดอยางไรวาทเพอนบอกนนเปนความจรง?” ผมถามใหเขา

คดหาเหตผลมากกวาเชอเพราะบอก “เขาเปนเพอนผม ไมรจะโกหกไปทาไม” นกเรยนตอบหลงจากลงเล

ในการหาคาตอบ “ทาอาหารอะไรไดบาง ทาผดไทยไดไหม?” เพอแสดงใหเหนวาเราจะ

หาหลกฐานไดอยางไร ผมจงหนไปถามนกเรยนคนทถกอางวาทาอาหารเกง “ทาไดครบ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ ”

“ ”

“ ” “ ” “ ” “ ” “

” “ ” “ ”

“ ” “

” “ ”

classic “

” !!

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 17

1. ความชนคอปรมาณนาในสงของ มหนวยเปนเปอรเซนต ทคานวณจากนาหนกนาและนาหนกสงของ ความชน 20% หมายถง ถาของสงหนงหนก 100 กรม และเมอเอาไปตากแหงไลนาออก ของสงนนจะมนาหนกเหลอ 80 กรม เราเรยกมความชน 20% ฐานเปยก เพราะของทหนก 100 กรมนนเปนของ(เปยก)ชน หากเปนความชนฐานแหงจะคดจากนาหนกดนแหง 80 กรม ซงจะไดความชนเปน 25%

2. การหาเปอรเซนตความชน จงหาจากการชงนาหนกกอนและหลงอบแหง

3. ขณะอบแหง นาหนกสงของจะคอยๆ ลดลง เนองจากนาระเหยออกไป เรารวาของแหงสมบรณเมอนาหนกไมลดลงตามเวลาอบอกตอไป

จากขอเทจจรงทง 3 ขางตน ผมตงคาถามใหนกเรยน ม. 2 ทคยใตตนไมเขาใจเรองความชนไดไมยาก ผมจะไมเขยนเลาวาถามอะไรในขนตอนไหน เพราะเชอวาการรคาตอบ 3 ขอน พเลยงเพาะพนธปญญานาจะสามารถปฏบตไดดวยตนเอง จงอยากใหลองทาด

ผมขอใหลองฝกตนเองโดยการถามจรงกบนกเรยน(หรอคร) อดเทปหรอ VDO ไว แลวเอามาดเพอรวมกนวเคราะหวาเราเขาใจคาตอบ(คาสนทนา)แตละชวงวาอยางไร? ทเราถามกลบนน นาจะมคาถามอน “ตอนความคด” ไดดกวาทเราถามไปแลวหรอไม? เปนการฝกตนเองทา EFA อยางหนง ผมเชอวาหากฝกทาจนคลองแลวจะเขาใจ “ถามคอสอน” ลกซงขน จนทาไดเองอตโนมต

เมอทาเปนแลว ลองเอาเรองนไปใหครฝกแบบเดยวกนกบนกเรยน โดยพเลยงชวยครวเคราะหคาถามในการสนทนา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 19

การถามทาทายใหคด

วนทเกดเหตการณ 9 พฤศจกายน 2556 แหลงเรยนรการทอผาชชวาลผาทอ จ. ลาพน

สถานการณ เปนเรองตอจาก “การถามแบบคดหาหลกฐาน” ในตอนทแลว เปนการคยกบเดก 2 คนเพลนไปถงการเพาะถวงอก

(หมายเหต กอนอานเรองนผมขอใหพเลยงตอบตนเองวา ถวงอกเสนขาวๆ ทเรากนนนเปนสวนตนหรอราก?)

หลงจากสอนโดยถามใหเขาใจความชนและการหาคาความชนแลว ผมชวนนกเรยนทงสองคยตอเรองถวงอกทามาจากการเพาะถวเขยว (นกเรยนไมทราบวาถวงอกทามาจากถวเขยว)

“ทเปนสขาวๆ ยาวๆ ทเรากนนน มนเปนสวนไหน ตนหรอรากของถวเขยว” ผมเรมเรองทเชอวานกเรยนตองพศวงและคาดไมถง

นกเรยนทง 2 ไมทราบ เถยงกนไปมาระหวางตนกบราก คนทบอกวาตนอธบายวา เขาเรยกถวงอกวาตนไมใชราก สวนคนทบอกวาราก กอางวาทปลายมรากฝอยให เหน เพอนจงเถยงกลบวานนไงรากมนอยทปลาย

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ “ ” “

” “

“

“ ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“

“ ” “

office

web !!

web

“ “

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ ” “”

�

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 23

รปการทดลองจรง จากรปนบอกไดไหมวาถวงอกทเรารบประทานนนเปนตนหรอราก

สงว

นลขสทธ

อนญาตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 25

การวเคราะหขอมลเพอถาม

วนทเกดเหตการณ 17 กมภาพนธ 2557 ณ. ศาลาประชาคมบานโคกเมอง อ. ควนเนยง จ.สงขลา

สถานการณ นกวจยนาเสนอขอมลดชนชวดการจดการปาชายเลน ซงเปนงานวจยโครงการ “การพฒนาตวชวดการจดการปาชายเลนโดยชมชนอยางยงยนดวยกระบวนการมสวนรวม” งานโดยยอมวา นกวจยสบคนตวชวดการจดการปาชายเลนจากงานวจยตางๆ จากนนลงชมชนใหรวมกนกาหนดตวชวดการจดการปาชายเลน แลวเอาไปหารอผทรงคณวฒ ในทสดไดตวชวดมาใหชมชนพจารณากลนกรองอกรอบ แลวเอาไปใช ชมชนทดลองเกบขอมล แลวประเมนศกยภาพของตนในการจดการปาชายเลนอยางยงยน

ตวชวดม 5 มต (รวมทงหมด 56 ตวชวด) คอ 1) ดานกายภาพชวภาพ 2) ดานการจดการใชประโยชน 3) ดานการบรหารจดการและการมสวนรวม 4) ดานการฟนฟและบารงรกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

5) “

7 3 7-10 2

10 1

100 3

100-150 2 150 1

““

“

1. ““ “

“

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 27

2. “เอะ... การกาหนดตวเลขตอคน(หรอครวเรอน)ไมนาถกตอง เพราะปมมากหรอขยายพนธเรวถาปามพนทมาก ดงนน หากปาใหญแตมคนในชมชนนอย การจบมากกวา 10 กก./ครวเรอน/วน กสามารถยงยนไดตามหลกเกบมาใชประโยชนนอยกวาขยายตว” การ “ถามคอสอน” ใหตระหนกวาหนวยควรเปนมตของพนท เชน กก./ไร/วน เราจะชวนคยเพอเปดประเดนไปสความรนอยางไร? (ความรสก “เอะ” แบบนควรเกดกบตวชวดท 2 ดวย!!)

3. “เอะ... เราควรเอาตวชวดทงสองตวมาสรางความสมพนธกนไดนนา เชน x ไซ/ไร/วน แลวจบได y กก./ไร/วน อตราสวน y/x จะแสดงถงความอดมสมบรณ เออ... ถาเชนนนใชสดสวนการจบปได/รปในพนทกไดนนา” จะใหครรจากการ “ถามคอสอน” จากเอะท 3 ไดอยางไร?

ทง 3 เอะ คอ ความรจากการวเคราะห-สงเคราะหขอมลทนกวจยเลาใหฟง แลวผมกใช comment (แนะนาใหปรบปรงรายงาน) ซงผมคดวานกวจยมโอกาสเรยนรนอย เพราะ comment ของผมถกจากดดวยเวลา จงหลกไมพนทจะอยในกระบวนการ “บอกคอสอน” แตนนกคอหนาทของผทรงคณวฒ ไมใชcoach ผจดกระบวนการถามใหรดวยตนเองอยางทผมพยายามชวนพเลยงฝกคร

ผมไดความคดวา พวกเราสามารถเอาความรจาก 3 เอะมาฝกทกษะ “ถามคอสอน” (ตอไปนผมจะเรยกสนๆ วา FA หรอ EFA2) ดวยการเลนบทบาท (role play) กนเอง

ระหวางทผทรงคณวฒทานอนใหความเหน ผมนง sketch รปขางลางน แตไมมโอกาสใหความเหนตอ จงนาจะเปนประโยชน หากเอามาเขยนให

2 Embedded Formative Assessment หรอการประเมนเพอพฒนา (FA) ทเปนทกษะ “ฝงอยในตว” ของคร เรอง EFA จะปรากฏในตอนท 2 ของหนงสอเลมน สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

EFA EFA

plot Y)

X) A B, C, D

B A C

D FA

!! FA !!

FA A B

C D

( )

A

D

B

C

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

D

E C) F

( )

A

D

E

( )

A

F

C

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

FA E F

“ FA

FA E D “

F “F

E

E F

“ “F

E

( )

F

E

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 31

การลงพนทเพอปดงานวจยในวนนน ผมไดแตนง sketch รปขางตน ขณะนงรถกลบ ผมคดไดวาเรองนนาจะเปนวตถดบใหผมเอามาออกแบบ workshop พฒนาทกษะ “ถามคอสอน” ใหคร กวาจะทาใหครบรรลถงรปสดทายดวยการคดเอง รวมทงถอดความรใหครเขาใจขนตอนแบบ backward thinking กนาจะตองใชเวลา 1 วนเตมๆ

ทาใหผมคดตอวา แททจรงแลว การเหนคาตอบจากการ comment งานวจยของผมนนเอง คอ ตนทางใหผมนงคดหาทางสอใหพเลยงเรยนรเรอง “ถามคอสอน” หรอ EFA จนไดมาเขยนตอนน

พเลยงควรลองใชสมองทง 2 ซกทาความเขาใจขอเขยนตอนน ใครทถนดใชสมองซกขวา จะลองเสนอกระบวนการและเครองมอมากยนดมาก โดยมกตกาวา “ใชปากและเครองมอทไมใชกระดาษและดนสอเทานน” ปากถามตอนความคด มอปอนเครองมอใหถกจงหวะ เพอใหคดๆๆ ไปจนกวาครวาดเสนกราฟไดเอง

นแหละคอทกษะคดเชงสรางสรรคและเชงออกแบบ ทมแลวจงจะเปนครทเปน coach ออกแบบกระบวนการเรยนรได

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

EFA

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 33

การถามเพอประเมน

วนทเกดเหตการณ 20กมภาพนธ 2557 หองจนทรผา ชลพฤกษ รสอรท จ. นครนายก

สถานการณ ประชมกรรมการโครงการ Teacher Coaching (TC) ของ สกว. และ สพฐ.

กรรมการโครงการ TC ประชมหลงจากดการสอนของครทโรงเรยนชมชนปาขะ (ระดบประถม) และนวมราชานสรณ (ระดบมธยม) ซงเปนโรงเรยนในโครงการ TC ของ มศว.

บทความตอนนจะเลาวาผมเหนอะไร ทจะเปนขอแนะนาใหแกพเลยงโครงการเพาะพนธปญญาในเรอง “ถามคอสอน” บาง

ผมไดเขาไปสงเกตการสอนวชาสงคมศกษาของครในชน ม. 2 พบวาการถามของครม 2 ลกษณะ คอ

1. ตงคาถามแบบตวเลอก คอ ยกขอความมาถามแลวลงทายดวย “ใชหรอไมใช?” ครตดปากดวยการถามแบบน ผมเรยกวาเปนคาถามแบบใหตวเลอก ซงผตอบใชความคดนอยมาก บางทม

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“

2. “

PowerPoint “ ”

2

“ EFAcoach

EFA

coach 3

1. coach coach 2. coach 3. coach

EFA 2 3 2 coach

series “

3 1 coach

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

TC 3R 7C 21 3R 3R

R) TC

“ 3R ” “ ” “ reading

coach writing

“passive

passive

” “ ” “

sense (magnitude)

” sense

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

36 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

การสอน RBL ทบรณาการสาระมกจะตดกรอบวชา เวนแตเมอเอาบรบทมาบรณาการดวย เราจงจะใหคนคดนอกกรอบ และนาไปส creative thinking ได (creative thinking เปนหนงใน 7C)

“อะไร? ระดบไหน? จงเปน creative thinking และจะประเมนอยางไร?” อ. สมยงคถามขนมาตอนหนง ผมเขาใจวาคงเปนเพราะ comment ของกรรมการทานหนงทบอกวา ครเขาใจผดวา creative thinking คอการ “วาดรประบายส”

“มนแสดงออกดวยการคดใหมทไมเหมอนใคร คอตองคดออกนอกกรอบกอน” แลวผมยกตวอยางโดยเลาเรองขอสอบคดเลอกคนมาทางานใน office เพาะพนธปญญาเมอ 2 สปดาหทแลว

ผมคดคนเอาจาก list ทผานขอเขยนตาแหนงนกวชาการอดมศกษาแตตดสารองของคณะฯ มาทาสอบขอสอบผม แลวผมพบวาคนเหลานทาขอสอบสนกศกษาทกาลงจบไมได ผมคดวาคนทสอบผานขอเขยนของราชการตดกรอบการทองเนอวชาเกยวกบตาแหนงทสอบ จงทาขอสอบผมไมได ผมมขอสอบประหลาดทนาจะเปนตวอยาง creative thinking ได ลองอานเรองการใช creative thinking เพอวดและประเมนทกษะคนของผม

ผมโทรไปเลาเรองงานและเงอนไขการทางานใหเปาหมายทราบ หากเขาสนใจ ผมบอกเพยงวา “ใหหาทางมาหาผมเพอทาขอสอบภายใน 1 ชม. โดยมขอมลเพยง หองโครงการเพาะพนธปญญา ม. สงขลานครนทร” เมอเขามา เขาจะเจอคาสงขอสอบขอแรกคอ “ใหเขยน flow diagram แสดงขนตอนการหาทางมาพบผม พรอมระบเครองมอทใช และขอมลทไดจากเครองมอนน” ผมได เ รยนรหลายอยางจากการทาขอสอบ บางคนมความคดสบสน เขยนเปรอะไปหมด บางคนเขยนไดละเอยดเปนขนเปนตอน ทาใหผมรวธคด วธแกปญหาของผเขาสอบ

ถงคราวสมภาษณ ผมเลาสถานการณ (เรองจรง) วา “อกไมกวนสนามบนหาดใหญจะหาม taxi เปลา(ไมมผโดยสาร)เขา เพราะเขาจะมคว taxi สงว

นลขสทธ

อนญาตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

10,000 2,400 taxi 50

“ taxi

”

2 “

player

“”

taxi

“

10 “

10 ” “

“

50 ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

38 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

ผมเรยกวธคดแกปญหาอยางนวา “เอาชนะความขดแยงอยางเปนระบบ” แปลวาเขาสามารถคดเพอให “ไมมผโดยสาร แตยามของสนามบนเหนวาม” และ “มคนโดยสารรวม แตลกคาเหนวาไมม”

นวตกรรมจานวนมากเกดไดเพราะเอาความขดแยงมาอยรวมกน เชน กอกประหยดนา ททาให “นาไหลนอย แตคนรสกวาไหลมาก” นวตกรรมเกดเพราะ creative thinking ทตองอาศยทกษะคดนอกกรอบ

ผมเลาถงตรงนรถกจอดใหเราลงทสนามบนดอนเมองพอด แลวแยกยายกนไป ไมทนไดถามวา ตกลงคสนทนาของผมเขาใจ creative thinking และการประเมนไหม

หากเราตองการวด creative thinking ของคน เราเองกตองม creative thinking กบเครองมอวดกอน ไมเชนนนมนไมทนกน

เรองทเลาวนนเปนการถามเพอประเมน (สอบ) ไมใช EFA กระบวนการเปน coach RBL โดยใชเทคนค “ถามคอสอน” ตองการ

ทงความคดเชงเหต-ผล เชงตรรกะ เพอ “ถอยหลงความคด” ของผเปน coach แลวใชความคดเชงสรางสรรคเขาสการคดเชงออกแบบ และเมอจะประเมนกตองรวธ “ถามคอสอบ”

อานแลวคงเหนความลกลบซบซอนของการใชความคดของพเลยง นะครบ

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 41

EFA ของครทสมพนธกบนกเรยน

เรารจกหวใจนกปราชญ หรอหลกการเรยน ส จ ป ล กนทกคน ผมเคยอธบายวา เมอเอา RBL ไปรวม มนจะเปน ส จ ป ปฏบต ปฏเวธ ปรยต ล คอหลงจากไดปญญาจากการฟง (ส หรอสตตมยปญญา) และคด(จ)เพอถาม(ป)แลว RBL เขาไปแทรกเปน ปฏบต ปฏเวธ ปรยต เมอสรางความรแลวจง ล ความร ชวงท RBL เขาแทรกนคอ จนตมยปญญา ทนกเรยนเปนผสรางความรเอง

“ถามคอสอน” ตอนท 7 เปนสรปสงทผมคดวาเปนกระบวนการ Embedded Formative Assessment (EFA) หรอทกษะการประเมนเพอพฒนาทฝงตวอยในคร ทกษะนคอหลกการ “ถามคอสอน” ทเขยนมาทง 6 ตอนนนเอง นกๆ ดแลว EFA กคอขยายความของหวใจนกปราชญ คลายๆ กบทเรามมมมอง RBL ตอ ส จ ป ล อยางทกลาวขางตน ผมขออธบายวา EFA คอ กระบวนการหวใจนกปราชญทครกบศษยมปฏสมพนธลนไหลอยางไร โดยใชรปขางลางน

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“

““ “ “

“ ” “ ” “

““

“ ““ “

“ “ ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

EFA “

“

““ ”

FA

check

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ “

““

inductive

1.

2.

3.

“ ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 45

กระบวนการนจงเหมอนจงสมองนกเรยนขนบนไดจากการถามใหคดเชอมโยง อกนยหนง คอ ครทา backward design ของคาถาม แลวตอนใหผเรยนคด forward

ผมเชอวาเปนวธทเรยนแบบกลมได ลงทนนอย เนนปฏบตการคดจนไดทกษะคด

แตทสาคญ คอ ครตองคดเปน คดไว จงจะทา “ถามคอสอน” ได เพราะเวลาระหวางฟงคาตอบนกเรยนกบการตงคาถามใหม(ทยกระดบเขาใกลเปาหมาย)ตองเกดในเสยววนาทเทานน การสนทนาจงจะลนไหลเปนธรรมชาต ไมสะดด และเกดผลเปนการเรยนรแบบไมรตวของผเรยน

Diagram เหลานผมพยายาม “แคะ” ออกมาจากสงทคดวาเปน EFA process flow ของผเปน coach เพอใหพเลยงเขาใจ และ visualize concept ได เมอเขาใจแลว (อยาเชอวาถกสมบรณ) ลองเอาไปเปรยบเทยบกบการคดตงคาถามของเราดวาเขารองเขารอยกบ diagram นไหม

ผมเรยกวาเปนกระบวนการถอดความคด หรอทา KM กบความคดของเรา ฝกบอยๆ จะเปนประโยชนมาก

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 47

การยกระดบความเหนเปนคาถาม

เมอวานน (8 มนาคม) ผมทา workshop กบนกวจยใหมชดโครงการยางพาราใหเขาใจคาวาชดโครงการและการเขยน proposal แบบบรณาการชดโครงการวจย ผมใชกระบวนการ “ถามคอสอน” จงนามาเลาใหทราบ เผอเอาไปประยกตใชกบคร

เรมตนดวยผมใหความรหลกๆ ของการทาวจยเปนชดโครงการ ใหนกวจยทราบมมมองของ สกว. และกระบวนการจดการทผานผเกยวของตางๆ วามกระบวนการตดสนใจ(พจารณา)อยางไร เพราะเชอวาเมอเขาทราบกระบวนการคดทผเกยวของใชพจารณา proposal แลว นกวจยใหมนาจะเขยน proposal ไดงาย ทงนเพราะการเขยน proposal มหลกสาคญแบบกาปนทบดนวา “เขยนใหเขาเชอวาเขาควรจายสตางคใหเรา” ความสาคญอยท “เชอวา” ทตองใชกระบวนการอธบายเหตผลเขาไปโนมนาวความคดของ สกว. และกรรมการผทรงคณวฒ นกวจยจงตองเขยนแบบ “รเขา(คดอยางไร) รเรา (เขยนอยางไร)” และรวา “อะไรเปนเหต อะไรเปนผล”

จากนน ผมแบงนกวจยออกเปน 9 กลม ใช proposal ทถกปฏเสธมาเปนเรองราวการเรยนร 3 เรอง (ม 3 กลมทาเรองเดยวกน) ใหเวลา 1 ชวโมงสงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

proposal “ session

proposal

“ ” “ “

proposal “

workshop proposal

comment “ “ ”

comment proposal

proposal 2-way review

review 1

) 10 2 proposal

3

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

(proposal 1 PowerPoint 6 proposal

vote “

“proposal proposal 2

3 Proposal 3

(comment) proposal comment

comment FA

“ ”

proposal

RBL

review share

proposal

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

workshop proposal

“ ” 9 workshop

RBL 5 X-Ray

“ ” “

“ ” “

“ “ ” “

X-Ray

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“

“ accredit

X-Ray !! “

monitor CCTV

15 ATR 72

7 18 4 2 2

cargo load

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

52 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

คงไมมบรษทไหนไรความสามารถสรางเครองบนทนาหนกไมสมดล เพราะถาคนเตมลามนกไมสมดลอยดนนแหละ ทสาคญคอคงไมมสายการบนไหนซอเครองเพอรบผโดยสารไมเตมลา แลวอาศยนาหนกผโดยสารถวงใหสมดล (ATR 72 เปนเครองใบพด load สมภาระดานหนา เหนๆ อยวากองสมภาระกอยดานซาย จะวากระจายนาหนกถวงดลกบสมภาระกไมใช)

ระหวางเครอง taxi อยนน ผมกคดออกวาเปนเหตผลใด ผมควากลองมาถายรปการนงของผโดยสาร เพอเอามาเปนปรศนาทา workshop “ถามคอสอน” เมอเครองบนขนทองฟา เหตผลทผม “คดวาใช” กเรมปรากฏ ผมจงถายภาพอกครงหนงไวเปนหลกฐาน

วนนผมเอาเรองนมาเลาใหอาจารยครศาสตร มรภ. ลาปาง ทราบ เพอใหหาคาตอบเอาเอง และเมอทราบคาตอบแลวขอใหใชเรองนเอาไปหดออกแบบ “ถามคอสอน”

ผมจะไมเฉลยใหเรองนเสยศกยภาพ “ถามคอสอน” แตอยากใหพเลยงคดเอาเอง รคาตอบแลวลองเอาขอมลนไปสรางกระบวนการ RBL ทเปน “ถามคอสอน” กนเอง

รปซายถายขณะเครอง taxi บนทางวง รปขวาถายเมอเครองทองฟาแลว

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

Class =

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 55

เมอถามใหคด ถามนนคอสอน (คนตอบ)

ทผานมานนเวลาเราพดเรองวจยแบบเหตผลนยม (rationalism) และ นรนย (deductive reasoning) คนมกจะนกถงการทดลองทางวทยาศาสตร ซงกไมผดทนกเชนนน นรนยแบบเหตผลนยมตรงกบจรตของการทดลองทางวทยาศาสตรมากทสด แตผมคาดไวแลววาสกวนหนงผมตองหาคาอธบาย RBL กบวชาภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ

และวนนนกมาถงเมอวนท 9 มนาคม ผมมเสวนากบคณะอาจารย ครศาสตร มรภ. ลาปาง ประมาณ 50 คน คณบดทานสนใจทจะพฒนาการฝกสอนของนกศกษาป 5 ดวยการสอนแบบ RBL ดวยบงเอญทคณะครศาสตรพงการสอนวทยาศาสตรจากคณะอน จงเหลอเพยงสาขาภาษาไทยและภาษาองกฤษเทานน ทรบผดชอบเอง การขบเคลอน RBL จงตองทากบ 2 สาขาน

ผเขารวมมองไมออกวาการสอนสาระวชาภาษาจะทาเปน RBL ไดอยางไร ผมใชเวลาอธบายหลายคาถามเปนเวลานาน แตนาเสยดายทไมไดบนทกเสยงไว ผมมกจะเสยดายความคดจากการตอบกระทสดเสมอ เพราะรดวาถาใหพดอกจะพดไม เหมอนเดม และทส าคญคอ พดไมกระจางเหมอนเดม ผมเขาใจวาการตอบสดหลงจากอธบาย RBL เพาะพนธปญญา สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

2

“”

“

start

EFA RBL EFA

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

RBL

1. (cause-effectrelationship)

2.

3. active learning (learning by doing

experiential learning) “ 3 RBL

” “ 3

RBLdeductive reasoning

“

RBLRBL

(deductive process) RBL -

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

(passage RBL RBL

coach RBL

2

biotech tissue culture

“ “class

“ - “ ”

bilingual

“ - -

“d-o-g ”

doggy

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 59

การฟง พด อาน เขยน มลาดบการพฒนาตามธรรมชาตของมนษยทใชภาษาสอสาร ทนกศกษาอาน passage ไมได เพราะไมเปนตามขนตอนของธรรมชาตทตองผานฟงและพดกอนใชหรอไม? (ผมไมทราบ)

ทเขยนมานเปนเรองทผมเดาเอาเองทงเพ เขยนเพอบอกวาการเดา(อยางมหลกการเหตผล) คอธรรมชาตของการทา RBL แบบนรนย ทเรมจากสมมตฐาน คอ สงสยในเหตของผลนนเอง แตการทาวจยพสจนการเดาของผมไมเปน RBL เพอทกษะการอานของนกศกษา เพราะเปนวจยเพอหาความรวาทอานไมไดเพราะสอนขามขนตอนใชหรอไม? งานวจยอยางนตองเปนงานวจยของอาจารยทจะเอาไปพฒนาการสอน เหมาะกบวจยในชนเรยนมากกวา (ครไมรจกวจยแบบน เพราะรแตทาวจยในชนเรยนดวย format แบบประเมน แบบสอบถาม)

เราตองเขาใจหลกใหชดวา RBL คอการสรางความรของผเรยน แสดงวานกศกษาตองเปนผทาRB เพอแกปญหาการอานของนกศกษาเอง (สวนอาจารยเปน coach หรอผอานวยความสะดวกใหไดทา ซงแปลวาอาจารยกตองรจก RBL ภาษาดวย) เมอนกศกษาออกไปฝกสอน กตองเปน coach ใหนกเรยน (สพฐ.) ทา RBL ใหอาน passage ได นนหมายความวา อาจารยและนกศกษาตองมความสามารถอยางนอยตงโจทยวจย ออกแบบงานวจยแบบ deductive reasoning เปน

คณะครศาสตรตองพฒนาทกษะของอาจารยสาระวชา อาจารยนเทศ (โดยเฉพาะนเทศทวไปของการเปนคร) และครพเลยงทโรงเรยน เพอรองรบการทา RBL ของนกเรยนทโรงเรยน ดงรปน

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

60 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

อาจารยภาษาองกฤษคณะครศาสตรตองร RBL เพอฝกนกศกษาใหทา

RBL (เชนเรองการอาน passage) นกศกษาฝกสอนเอาเทคนค RBL ไปสอนนกเรยนใหอานภาษาองกฤษรเรอง โดยฝกใหนกเรยนทา RBL ครพเลยงทโรงเรยนกยงตองร RBL เพอจะไดไมแนะนาใหสอน “d-o-g ดอก แปลวา หมา”

หากทาได ครรนใหมทคณะครศาสตรผลตออกไปจะมทกษะการสอนแบบ RBL โรงเรยนไดใช RBL เอง และการเรยนการสอนของครศาสตรกเปน RBL หรออยางนอยเปน active learning

อยาลมวานกเรยนไมไดทา RBL เพอพสจนสมมตฐานเหมอน RBL วชาวทยาศาสตร หรอเพอบรณาการใหเขาใจสาระวชาวทยาศาสตร RBL ภาษาองกฤษตองเกดผลเปนเขาไดทกษะการอาน passage ดงนน มนจะไมใช RBL อยางทเรารจก เพอเขาใจเรองน เราตองแยกแยะทกษะคดออกจากทกษะอนๆ

RBL เปนเครองมอใหทกษะคด การไดทกษะอานตองเปน PBL (Project-Based Learning)

ทกษะแหงศตวรรษท 21 มทงทกษะคดและทกษะปฏบต ดงนน เมอเรมโครงการเพาะพนธปญญาผมจงใชคาวา Research-Oriented Project-

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 61

Based Learning (RO-PBL) แตผมจะพยายามอธบาย RBL ภาษาใหเขาใจกอน

RBL วทยาศาสตรเปนงานออกแบบกจกรรม(สรางเหต)กบสงอน แลวนกวจยเปนผสงเกต คอ วดผล ไดขอมลมาวเคราะหและสงเคราะหใหไดความหมายทเหตและผลสมพนธกน แต RBL เพอใหไดทกษะการอานเปนการกระทากบตวนกวจยเอง ทกษะไดมาอยางอตโนมตเมอปฏบตซาๆ

สวนความรจะไดจากการคดกบตวเอง หรอทผมเรยกวา “ทา KM กบตนเอง” RBL แบบนทายาก แตทาทายมาก ผทาจะกลายเปนทงนกเรยนและครสอนตนเอง

เอาละถาสมมตวาจะทา RBL เราจะออกแบบงานวจยอยางไร? ผมเคยมประสบการณฝกนกศกษาใหอานภาษาองกฤษ โดยใหอานขาว

จากหนงสอพมพไทย แลวเอาขาวเดยวกนนนจาก Bangkok Post ใหอาน โดยไมใหเปดดกชนนาร อธบายตามหลกของ RBL ไดวา เอาประสบการณเดม(ขาว น.ส.พ. ไทย) มาทาความเขาใจประสบการณใหม (ขาว Bangkok Post) เพอเขาใจประสบการณใหม(ภาษาองกฤษทอาน) มนตางจาก RBL ทเรารจกตรงทผเรยนเปนผปฏบตตามกจกรรมทผอนกาหนด

คนออกแบบกจกรรมคอคร ดงนน คนทาวจยคอคร สวนนกเรยนเปนผถกทดสอบในงานวจยของคร !! เมอเปนเชนนจงกลายเปนวา อาจารยครศาสตรทา RBL ผลเกดทนกศกษา นกศกษาทา RBL (ขณะฝกสอน) ผลเกดทนกเรยนมธยม ผไดรบผลคอผปฏบตตามทผอนออกแบบ ไมใชออกแบบเอง ทาเอง รเอง แบบ RBL ทวไป

ถาตองการใหนกศกษาอาน passage ได อาจารยกตองสราง RBL ใหเขาไดปฏบต และเมอออกไปฝกสอน นกศกษาตองออกแบบ RBL เอง เพอใหนกเรยนอานได ในทสดทงอาจารยและนกศกษากไดผลงานวจยเกยวกบกระบวนการสอนใหผเรยนไดทกษะอานภาษาองกฤษ จากตวอยางน ผมหวงวา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

62 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

พเลยงเขาใจ RBL ของสาระวชาภาษา วามนเปน RBL เพอสรางPBL หรอ RO-PBL นนเอง

อยางทกลาวมาแลว การไดทกษะควรเปน PBL คอ เนนกจกรรมใหปฏบตจนเกดทกษะ PBL นนาจะมหลายรปแบบ แตผมสนใจการออกแบบเกม ครงหนงผมเคยเขยนเลาเรองการพฒนา “ทกษะสงเกต” วาแทนทครจะเอาภาพมาตกแตงใหนกเรยนหาจดทตางกน (เกมจบผดภาพ) แตนกเรยนนนแหละคอผสรางเกมนนใหครหรอเพอนเลน เพราะจะทาใหนกเรยนสงเกตวาตรงไหนทคนจะไมสงเกต ยงมกตกาใหเปนเกมแขงขนกน ยงใชพลงความคดหาเหตผลในใจกบตนเอง เพอกาหนดจดทเพอนไมนาจะสงเกตพบ อยางน นกเรยนกจะสงเกตมากขน

ดวยหลกการเดยวกนน เราสามารถใหนกศกษาสรางเกมเพอพฒนาการอาน passage ไดเชนกน เชน เราอาจใหเขาออกแบบ cloze test3 ใหสลบกนทา เมอนกเรยนเปนทงผออกแบบเกมและผเลน กจะทราบ structure ของประโยคจากคาทหายไป จากนนกจะอานได

เพราะอาจารยครศาสตรไมเขาใจ RBL จงถาม เรองทเขยนตอนนแมไมใชการอธบายเทคนค “ถามคอสอน” แตลกกวานนมาก มกระบวนการคดทซบซอนพลกแพลงกวา RBL ปกตทเรารจกกน ผมขอใหอานดๆ อานชาๆ จะเขาใจหลก RBL ชดขน

คาถามจากมมของคนทไมคนเคยมกจะทาใหเราตองคดหาคาตอบ เรยกวา “ถามคอสอน” กพอไดอย เพยงแตคนถามไมไดสอนโดยตอนความคด แตเปนฝายคนตอบทตองหาคาอธบายมาเรยบเรยงใหคนถามเขาใจ ทาใหผมนกถงชนลางสดของ learning pyramid

3เกมทผเลนหาคาในประโยคทหายไป ซงตองวเคราะห “ชนด” และ “ความหมาย” ของคาทหายไป กอนทจะเอาศพทมาเตม ซงคาตอบมไดหลายคา การวพากษกลมหาคาทเหมาะสมจะสรางการเรยนร สงว

นลขสทธ

อนญาตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

Tacit skill

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 67

จดเรมตนของการเรยนร

ทผานมาผมเขยน “ถามคอสอน” ตอเนองจากหนงสอ “รอยจารกบนเสนทางเพาะพนธปญญา เพราะเขาใจวา การสอนของครตองเปลยนเปนถาม ไมใชถามหาความรจากตวผเรยน แตถามเพอเอาคาตอบมาประเมนวาผเรยนรหรอไมรอะไร หรอรอะไรผด เพอผสอนถามคาถามตอ ๆ ไป เปนกระบวนการวนซาทมเจตนาตอนความคดใหผเรยนรไดจากการคดเอง จงเรยกวา “ถามคอสอน” หรอ “ถามเพอสอน”

ตอมาผมมโอกาสฟงการบรรยายของคณหมอวจารณ พานช เมอวนท 23 มกราคม 2557 ในงานพะเยาวจย จดโดยมหาวทยาลยพะเยา การบรรยายไดกลาวถง Embedded Formative Assessment (EFA) ทมคาพดตอนหนงวา “ครประเมนผเรยนนาทตอนาท” คาพดนทาใหผมฉกใจคดวานาจะเปน “ถามคอสอน” ทผมกาลงเขยนสงใหพเลยงได 2-3 ตอนแลว จงเลาใหคณหมอวจารณทราบพรอมถามวามนคอ EFA ใชหรอไม ทานบอกวาใชเลย “เปน EFA และถามใหเกด forward thinking” พรอมทงกรณาสงตนฉบบบนทกชด “ประเมนเพอมอบอานาจ” ใหผม และกาชบวาควรอานเพอทาความเขาใจ

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

(Formative Assessment; FA)

5

“ 2 “

2518

“ “

“ 9

FA “ (Dylan William)

- feedback 10

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“

- -- -

track

William active learning 5

active learning

“

“William

FA

5 William

1. 2.

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

3.

4. (Collaborative Learning)

5. EFA

EFA “EFA

Systems Control

output (goal) feedback loop)

concept feedback loop (cause-effect) (Systems

Thinking) 3 “3

RBL

“

RBL FA

1

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 73

ความเปนพลวตอลวนของการประเมน

บนทกชดประเมนเพอมอบอานาจตอนท 3 ชอ “การประเมนเพอพฒนา” คณหมอวจารณเขยนวา

“การเรยนรไมไดเปนสงตรงไปตรงมาเชนนน แตเปนกระบวนการทซบซอนมากยากทจะเขาใจ การประเมนกระบวนการเรยนร /ผลการเรยนรนาทตอนาท วนตอวน จงมคณคาชวยใหมขอมลวาการเรยนรกาวหนาไปแคไหน....” “......ผใชขอมล (การประเมน) นนม 3 ฝาย คอ คร ตวนกเรยนเปนรายคน และเพอนๆ นกเรยนในชน ครใชปรบปรงกระบวนการเรยนรทตนวางแผนจด นกเรยนแตละคนใชปรบปรงการเรยนของตน นกเรยนทงชนใชในการรวมกนปรบปรงบรรยากาศการเรยนในชน...” ประเดนหลงนผมจะยกไปอธบายเพม (ตามความเขาใจของผม) ในตอนทาย เพราะตองการชวนทาความเขาใจ formative assessment (FA) กอน

คณหมอวจารณระบวา “formative assessment หมายถงการประเมนเพอยนยน” และในหนงสอ (เลมทคณหมอถอดความมา) มตวอยางทหลายคนเขาใจผด ใชไมถกตอง ผมขอตความคาวา “ประเมนเพอยนยน” วาหมายถงยนยนอะไร? สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

FA “feedback “

” feedback “

Feedback “feedback control loop” “ ”

sense -(feedback)

feedback

feedback

Feedback

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

feedback

feedback sensor feedback

Sensor feedback

“...

”

FA

FA empowerment) “

“ ”

FA (chaos)

delay time FA spontaneous delay time

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

(chaos)

feedback FA

FA FA

interact

interact

interact

shared purpose RBL

purpose RBL

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 77

ททาทายการจดการการศกษาขณะน (ในความคดของผม) คอ การทาใหนกเรยนรเปาหมายและรกระบวนการ/วธการเรยนรของตน (เพราะมนจะเปนตวกาหนด feedback ใหเกด FA ของนกเรยนได) ขณะนเรามแตระบบทประเมนผเรยนเพอ(feedback)มาปรบการทางานของผสอน เรายงไมเหนวาผเรยนสามารถเขามามสวนรวมในการจดกระบวนการเรยนรเพอตนเองได

ผมเขาใจวา ไมงายนกทใหเดกไทยสมยนจะเขาใจและมเจตจานงในการเรยนของตนเอง การประเมนในระบบการศกษาไทยและการจดการการศกษาทอยในครรลองของระบบอานาจ ไดทาใหนกเรยนเปนผออนแอเสยแลว

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 79

เรมจากสตทเขาใจการประเมน

บนทก “ประเมนเพอมอบอานาจ” ตอนท 4 ชอตอน “กาหนดวตถประสงคและเกณฑความสาเรจในการเรยนร ” เรองของตอนน เปนยทธศาสตรท 1 (จากทงหมด 5 ยทธศาสตร) เรยกวา“ยทธศาสตรตงเปาและกาหนดตววดเปาหมายของการเรยนร” ททงครและนกเรยนรวมกนกาหนด ขอใหสงเกตคาวา ททงครและนกเรยนรวมกนกาหนด ซงยาอกครงหนงวา FA เปนเรองทผสอนและผเรยนทารวมกน

ผมคดวายทธศาสตรขอนมเปาหมายเชงระบบใหเกด feedback นนเอง ขออธบายดงน เพราะการมเปาหมายทวดคาไดจะทาใหเราม “ระดบอางอง” (reference) ในการหาคาความตางเพอทา feedback นนเอง อยาลมวา feedback คอการสงสญญาณไปยงตวดาเนนการ (ในกรณนคอครและนกเรยน) เพอปรบการดาเนนการใหเขาสเปาหมายของหองเรยน (ในทนคอการเรยนรของนกเรยน)

หากครไมทราบเปาหมายการเรยนรของนกเรยน ไมทราบวธวด กจะไมทราบวาปจจบนนนกเรยนอยหางเปาหมายเทาใด ครจะจดการการสอนเพอพานกเรยนไปสเปาหมายไมได ในทานองเดยวกน หากนกเรยนไมทราบสงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

calculus Bloom’s Taxonomy

“ ”

“ ”

“ ” RBL

RBL 4- “...

”Fracture Mechanics

Mechanical Design) Mechanical Design II

“ Mechanical Design I Design for Strength)

load ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

Mechanical Design I

“ ” reflective assessment)

feedback

“...both arts and craft

- summative evaluation)...”

“ ” feedback FA FA

dynamics) statics FA

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

create RBL

comment “

” open-end solution

O-Net

open-end solution

-

active “ ”

proposal

proposal “...

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

” flipped classrole “ ”

Bloom’s Taxonomy

learning pyramid

feedback Feedback

feedback

FA feedback

“ ” RBL FA

AAR (reflective assessment) feedback

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

84 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

ตความถงเจตนาการ “ตงเปาและกาหนดตววดเปาหมายของการเรยนร” เลยไปถง feedback ซงจะเปนเรองสาคญทเขยนไวในยทธศาสตรท 3

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 87

การถามเพอเรยนรอยางไมรตว

ยทธศาสตรท 2 คอ “หาหลกฐานของความสาเรจในการเรยนรของผเรยน” ผมเหนชอยทธศาสตรแลวนกกบตวเองวา FA เปนกระบวนการของพวก evidence-based นยม ซงผมคดวามขอด คอ มความเปนรปธรรมคอนขางสง ทาใหทงครและนกเรยนเขาใจตรงกน เรองความเขาใจตรงกนนสาคญมาก เพราะครและนกเรยนจะตองมปฏสมพนธกนตอไปในกระบวนการ FA เพอการเรยนร เพราะการทเขาใจไมตรงกนจงทาใหครคดวาโรงเรยนคอโรงสอน สวนนกเรยนเขาใจวาโรงเรยนคอโรง download ความร (จากคร) สดทายแลว ครไดสอน นกเรยนไมไดเรยน อยางทเปนปญหาในปจจบน เสยดายทบนทกตอนนไมไดบอกวาเราจะหาหลกฐานความสาเรจไดอยางไร และอะไรเปนขอบงชวาสาเรจ

ทาใหผมนกถงครเพาะพนธปญญาศนยสงขลาทานหนง ทมาปรกษาผมวาตองการทาวจยในชนเรยนเรองการสอนมงคล 38 เรองเรมตนของทานคอ ม 5 มงคล ทนกเรยนปฏบตนอย (ผมไมทราบวาทานทราบไดอยางไร) จงอยากทาวจยวาการสอนของทานทาใหนกเรยนเปลยนพฤตกรรมการใชชวตตามมงคล 5 ขอนนดขนหรอไม ทานใชแบบสอบถามนกเรยน (ประเมนตนเองสงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

(pre and post test) -format

opinion-based conflict of interest

“ ” -workshop

format “

” “ ” “ ” “ ”

react defensive

FA

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

TOR output KPI KPI

hard management

KPI

FA reflective assessment soft management

FA FA hard

management FA

feedback

- unpredictable

coach coach performance

unpredictable

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

response coach sense

coach discrete process coach

“...

PLC) ” “ ”

“ ” “

”)

cause-effect) reason)

“ ”

-concept)

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“”

concept concept concept (

“ ” “ ”

format

“...

inference) generalize)

” FA “ ”

“ ”) “ ?”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

FA

FA embedded)

Research Methodology “

? ”

“ ” “

?” “ ?” “ ?” “ ?”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ ?” ( “ ”) “ ? ( “ ”) “ ?” ( “CO2”)

“CO2 ?” ( “ ”) “ ” ( “ ”) “ ?”

“?

? mineral ?

?”

? ? ?

? ........

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

94 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

การทา workshop กบครปน ผมจะเอาตวอยางนไปสอนครใหร FA ความสขของคนทา workshop คอ การไดพาครทาไปเรยนรไป โดยไมรคาตอบลวงหนา หลอกลอใหครเรยนรพรอมความแปลกใจ ดงนน หากศนยพเลยงใดท forward ขอเขยนผมใหครเปนประจา กขอวาอยาเพงสงบทความตอนนเผยแพรใหครทราบ เพราะนนเปนการทาลายความสขของผม และความตนเตนในการเรยนรของคร

ประมาณครงหนงของบนทกประเมนเพอมอบอานาจตอนน (รวมทงหลายตอนหลงจากน) เปนเทคนคสราง active learning ในชนเรยน ฝรงเขาออกแบบไวดและดทาจะเปนกระบวนการทสนก เอาไวรออานตอนทบนทกชดนเผยแพรทาง blog กแลวกน

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 97

การปอนกลบทคมไดในระบบทคมไมได

ทเขยนตอนนผมถอดและตความจากบนทกชดประเมนเพอมอบอานาจตอนท 6 เปนยทธศาสตรท 3 ทใชประโยชนจาก feedback เพอใหเกดความกาวหนาในการเรยน (Providing Feedback That Moves Learning Forward)

รปขางลางนนาจะอธบายใหเขาใจระบบทม feedback ไดงายขนสาหรบคนทยงไมคนเคย

ระบบจะสงสญญาณใหผดาเนนการปฏบต (ผดาเนนการปฏบตตามกตกาทกาหนดโดยสญญาณ input) จากนนเราประเมนวาผลทไดหางจากเปาหมายอยางไร กาลงมากเกนตองการ หรอยงพรองอย การเปรยบเทยบกบเปาหมายทาใหเราไดสญญาณปรบแกออกมา เพอชวยใหผดาเนนการทางานเขาสเปาหมาย สญญาณปรบแกนเราเรยก feedback หรอคาแนะนาปอนกลบ

ประโยคแรกๆ ของคณหมอวจารณคอ “...ยาทวธการใหคาแนะนาปอนกลบ (feedback) อยางถกตอง เพอกระตนความสนใจงาน (การเรยน) ไมใชกระตนอโกของเดก...” ผมเหนทตองพดเรองการกระตนความอยาก สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

hard management

inspiration) motivation)

“” ( “ ”)

feedback

feedback

feedback control loop

feedback feedback

“ ” (controllable)

“ ”

uncontrollable) feedback

loop workshop

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ ” uncontrollable) -

feedback O-Net PISA feedback

“ ” feedback

Feedback

feedback feedback

linear

feedback feedback FA

Feedback

?

interact

controllable uncontrollable ? feedback

controllable feedback

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

100 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

ใหเขาสเปาหมายผลสมฤทธการเรยน แตการศกษาคอการพฒนาใหเจรญยงๆ ขนไป เพราะเราอยทามกลางการเปลยนแปลงของโลก แสดงวาเปาหมายมสภาพพลวต มนจงควรเปนระบบ uncontrollable แบบเจรญ เพยงแตขณะทครและนกเรยนกาลงทาหนาทอยนน ทง 2 มเปาหมายเฉพาะกจเฉพาะขณะ (เปาหมายตามกาละ เทศะ) จงทาใหเราใช feedback กบ FA ทเสมอนอยในระบบ controllable

แตถาเราตระหนกวาเปาหมายการเจรญของปญญาไมหยดนงแชแขงกบกาลเวลา ดงนนการใช feedback ใน FA จงเปน controllable ใน uncontrollable systems เหมอนแสงกระพรบของดวงดาวในความจรงของความตอเนองของแสง!!

ผมยตการชวนคดซบซอนเพยงแคน เพราะจะทาใหงงกนเสยเปลาๆ บนทกคณหมอวจารณตอนนมประเดนสาคญคอ “คณภาพของ feedback” ทขอยกไปตอนหนา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 103

การใชคาแนะนาปอนกลบจดการแบบออน (soft management) เพอพฒนาครบสวน

คณภาพการควบคมระบบดวย feedback loop ขนกบความละเอยดไว (sensitivity) ความแมนของการวด (accuracy and precision) และการตอบสนอง (responsiveness) ของตวดาเนนการ เครองปรบอากาศรนเกาจะควบคมอณหภมไมแมน ตงท 25 องศา เราอาจไดอณหภมจรงแกวงท 24-27 แตเครองรนใหมโฆษณาวาได 24.5-25.5 องศา มนขนกบความละเอยดไว ความแมน และการตอบสนอง

หากสญญาณปอนกลบมสญญาณอนรบกวน การควบคมยงลาบาก เราเรยกวาสญญาณไมมคณภาพ TV ระบบ digital คมชดกวา เพราะสญญาณมคณภาพไรคลนรบกวน

คณหมอวจารณเขยนเรองคณภาพคาแนะนาปอนกลบวา “...คาแนะนาปอนกลบทมคณภาพ คอคาแนะนาปอนกลบทมผล

เปลยนแปลงพฤตกรรมของผไดรบ เพอใหเกดผลด ตองพงเปาคาแนะนาไปทตวพฤตกรรมไมใชทตวนกเรยน หรอกลาววา พงเปาไปทการทางานของ

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

104 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

นกเรยน ไมใชทอตตาของนกเรยน และตองเลอกแนะนาเฉพาะสวนทนกเรยนควบคมได ไมใชสงทอยนอกเหนอการควบคมของนกเรยน

กาละ เทศะ เปนปจจยสาคญมากตอการใหคาแนะนาปอนกลบ หากนกเรยนกาลง “จตไมวาง” คาแนะนาปอนกลบจะไรความหมาย...”

ผมแปลความวาไมใช feedback ตาหน “เธอแยจง เหนแกตว” แตตองบอกวา “เพราะไมใหความรวมมอ งานจงเสรจชากวากลมอน” แบบแรกเปน feedback ทตวนกเรยน แบบหลงเปนของพฤตกรรมการทางาน ผมคดวา แมกระทง feedback พฤตกรรมกยงตองระวง อยาใหเปน feedback ทไมสงเสรมศกยภาพนกเรยน ตวอยางขางตนเปน feedback ไมสงเสรม เพราะใชขอความเปนลบ ไมบอกทางออก ทาใหเสยความเชอมน เสยกาลงใจ หากเปลยนคาพดใหมเปน “งานเสรจทนแน หากพวกเธอจดการแบงหนาทกนใหด” เราจะเหนผลลพธตางกนมาก ครเพาะพนธปญญาทผานกระบวนการจตตปญญาศกษาจะระมดระวงไมใชคาพดเชงลบ จงเหมาะแกการฝกทา FA หรออกนยยะหนง คอ จตปญญาศกษาเปนกจกรรมจาเปนสาหรบครทตองการทา FA เปน

ผมตความวาการศกษาสมยใหมตองมงทการเปลยนแปลง character ของนกเรยน เปลยนพฤตกรรมเหนแกตวมาเปนเหนแกสวนรวม พฤตกรรมเพอนไมคบหาดวยมาเปนพฤตกรรมใหเพอนมารวมกลมรวมมอ พฤตกรรมทเกดจากคดลบมาเปนพฤตกรรมคดบวก ฯลฯ ซงไมใชพฤตกรรมเอาอตตาเปนใหญ หรอพดใหชดคอ ตองทะลายความเหนแกตว อนตรายของการศกษาคอการเสรมอตตาของผไดรบการศกษา เพราะความเหนแกตวของคนทมการศกษาจะทาลายผอนไดมาก ผมเหน event ทกระทรวงฯ จดจานวนมากเปนการยกยองนกเรยนกลมนอย โดยคดวาจะทาใหนกเรยนทเหลอพยายามมากขน หากพจารณาใหถถวน มนคอการสงเสรมใหนกเรยนพยายามม อตตานนเอง มอตตาแลวกอยอยางโดดเดยวชงความเปนหนง อยกบผอนกขดแยงกน

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ “” feedback

4

4 2557

2

output

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

feedback “

”

intervene feedback

feedback intervene

1

“ 2557”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

feedbackloop

feedback

feedback Feedback

feedback uncontrollable feedback “ ”

3, 4 feedback Feedback

soft management

feedback “

“feedback

“

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

108 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

คอความร”) ดร. เลศชาย ศรชย ผเชยวชาญงานวจยสงคมศาสตรของ มวล. ใหขอคดวา “...เปนงานหาคาตอบจากความเหนของชาวบาน ซงหลายขอตอบไมได เพราะเขายงไมตกผลกความรจรง เชน ถามเรองแนวทางการปองกนอทกภย เราจะรไดอยางไรวาคาตอบนนถกจรง สงทชาวบานบอกคอสงทเขาเหนวาเปนความจรง และเขาเชอวาเปนตวแทนความจรง หรอบางทเพราะตองการซอนอะไรบางอยาง ทเขาบอกจงเปนขอมลทเขาตองการใหเราร... ” ผมฉกใจคดวา แลวเรารไดอยางไรวา feedback ไหนเปนของดจรง

จากบนทกตอนน คณหมอวจารณ สรปวา feedback ทไมดคอ feedback ทสรางผล 4 ประการแกนกเรยน คอ

1. คดวาตนเองโง หรอไมถนดเรองนนๆ และหมดกาลงใจเรยน 2. กระตนอตตาตวตน แทนทจะกระตนมานะใฝเรยน 3. คดถงการเรยนทผานมาแลว หรอผลของการทดสอบ แทนทจะ

คดไปขางหนาเพอหาทางปรบปรงตนเอง 4. เมอไดรบคาแนะนาปอนกลบ นกเรยนสวนหนงมงานทา อกสวน

หนงไมมงานทา เราเหน feedback ทง 4 ขอมากมาย(อยางไมรตว)ในการทาหนาทคร

เชน การดโดยชยาแตสวนทผด (feedback ขอ 3) การยกยองเดกหนาหอง อนเปนการเชดชอตตาของเดกจานวนนอย (feedback ขอ 2) พรอมกบการวากลาวทบถมเปรยบเทยบจน “เดกหลงหอง” ไมมทยน เปน feedback ททาลายความเคารพตนเองของเดกจานวนมาก (feedback ขอ 1) หรอมอคตแบงแยกจนสลายกระบวนการเรยนรเปนกลม (feedback ขอ 4)

สวน feedback ทดควรมลกษณะ 1. กระตนการคดบวก คดพฒนาการเรยนของตนเอง ไมกระตน

อารมณปกปองความรสก หรออตตาตวตนของตนเอง 2. สน ตรงประเดน (เปาหมายการเรยนร) ไมมากขอ หลกการของ

การใหคาแนะนาปอนกลบคอ “Less is more” ซงหมายความ

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 109

วาคาแนะนาปอนกลบทมนอยประเดนแตตรงประเดนการเรยนร กอผลดตอศษยมากกวา

3. สรางงานใหแกผเรยนมากกวาแกตวคร คอเมอไดรบ feedback จากครแลวนกเรยนตองทางาน เพอพฒนาตนเอง

4. มคาแนะนาวธการปรบปรงหรอแกไขในอนาคต ไมใชแคบอกวาถกหรอผด ดหรอไมด คอชกชวนเดกคดไปในอนาคตไกลๆ ไมใชคดแคปจจบน

5. นกเรยนสามารถนาเอาคาแนะนาปอนกลบไปใชได 6. ทาใหนกเรยนเปนเจาของกระบวนการเรยนร 7. ทาใหนกเรยนมองครเปนโคช หรอผชวยแนะนาใหเรยนรไดดขน

ไมใชเปนผพพากษาวาใครเกงใครไมเกง ทง 7 ขอน ผมสรปไดวา feedback ตองชดเจนตรงเปาการสรางพลง

เชงบวกใหนกเรยนมความเพยร เรยนรไปขางหนาดวยตนเอง และรสกวาตนเองอยในพนทปลอดภยแหงการเรยนร Feedback เชนนเกดไดเมอครเปนผเรยนรเอง รจกและสมผสกบอสรภาพ พดตรงๆ คอ ตองปฏรป paradigm ของคร โดยถงขนปฏวตลมระบบพฒนาครปจจบน

ผมเชอวาวนหนาเราจะสรป feedback ไดมากกวาน เชน “Feedback เปนคาถามตอนใหคดไดเอง” “Feedback แบบสรางสถานการณใหเรยนรเองจากประสบการณ” “Feedback แบบอปมาอปมยใหฉกคด” เปนตน

แตทผมแปลกใจ คอ ทมปรากฏในบนทกนลวนเปน feedback ของครในฐานะผอานวยการเรยนรของนกเรยน (เปน feedback ของครเพอนกเรยน) แตเรากาลงพดถง 2 ระบบท interact กนไมใชหรอ? ถาเชนนน feedback ของระบบนกเรยนคออะไร? ถาหากเราตองการใหนกเรยนเปนเจาของการเรยนร เราตองเขาใจ feedback ของนกเรยนเพอนกเรยนเอง และหากเราตองการใหครพฒนาตนเอง เรากตองเขาใจ feedback ของครเพอคร และอาจตองพจารณา feedback ของนกเรยนเพอครดวย ผมคดวาการม feedback

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

110 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

ครบความสมพนธทง 4 มต จะทาใหระบบยอยแตละสวน (ระบบครและระบบนกเรยน) พฒนาเพอตนเอง และ interact เพอพฒนารวมกน

ผมคดวา feedback เพอตนเอง (ครเพอคร นกเรยนเพอนกเรยน) คอ self-reflection เปนการทา KM กบตนเอง และตองเปน KM ทปราศจากอตตา ความไรตวตนจะเอาผาคลมมายาคตออกใหเหนความจรง

ตอนทายของบนทกเขยนวา “...คาแนะนาสาคญทสดคอ คาแนะนาปอนกลบตองทาใหเกดการคด ทาใหเดกคด ไมใชเกดอารมณวบ ตอตานคาแนะนาปอนกลบ...”

การศกษาคอการทาใหคนคดเปน เพอ เปนอสระทางความคด ใชความคดนาทางชวตมากกวาอารมณความรสก ทรงแตจะตกเปนเหยอผอน

Feedback ทใหคด คอ “คาถามตอนความคด” ผมสรปวา เราตองพฒนาครให master การออกแบบคาถามเพอพฒนาความคดในกรอบคณธรรมแกศษย

หากพจารณาใหครบถวน เราจะเหนวา feedback มหลายชนดมาก เพราะเปาหมายการพฒนานน ไมใชแคเพยงตองขบเคลอนระบบยอยจานวนมากเทานน แมแตในระบบยอยแตละระบบเองกมเปาหมายมากกวาหนง เชน ระบบนกเรยนตองการทงผลสมฤทธการเรยน character ใหมของความเปนพลเมองของชาต ทกษะสาหรบศตวรรษท 21 ฯลฯ

เรองนจงเตมไปดวยความซบซอน ยากแกการเขาใจโดยงาย จงสมควรอานชาๆ อกรอบ

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 113

การปอนกลบในการเรยนทสรางทกษะสงคม

นอกจาก feedback ในความหมายชดๆ ของคาแนะนาปอนกลบตามยทธศาสตรท 3 แลว ยงม feedback อกแบบ แมไมไดกลาวไวชดแจง แตผมเชอวา collaborative learning (CL) เปน feedback ทวเศษมาก

ยทธศาสตรท 4 เปนการเรยนรแบบรวมมอกนชวยเหลอกน หรอทเรยกวา collaborative learning ความจรงแลวการเรยนรแบบรวมมอกนจะทาใหเกด feedback ของทงหองเรยน ทาใหนกเรยนปฏสมพนธกนเองเปนกลมใหญขณะทางานรวมกน ซงจะสรางบรรยากาศทงหองเรยน เมอเขยนเรอง FA ตอนแรกๆ มการกลาวถงการใชขอมล FA โดยนกเรยนทงหอง เพอปรบปรงบรรยากาศการเรยนของหอง ผมสงสยวาจะทาไดอยางไร เพงกระจางดวยเรอง CL ทคณหมอวจารณบนทกในตอนน

CL ทม FA คอใหนกเรยนประเมนผลการเรยนและให feedback แกกน (peer feedback) ผมคดวากระบวนการ CL เกด feedback โดยไมตองตงใจทาดวยซา เพราะเปน feedback ตามธรรมชาต ทเกดเองจากปฏสมพนธกลม ไมใช feedback เพอเขาใจความร แตเปน feedback เพอปรบกระบวนทศนใหไดทกษะสงคม (social skills) ทงนเพราะ สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

CL feedback

RBL CL reflection

peer feedback 2

active learning learning pyramid CL

feedback CL

feedback learning pyramid learning pyramid feedback

reference feedback feedback

CL peer feedback

CL 2

reflection

Reflection

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 115

ไมไดใช CL เลย สงสยวาครไมรจกกระบวนการน หรอมวแตยงกบกระดาษเอกสารตางๆ จนไมมเวลาออกแบบกระบวนการ

ผมเชอวากระบวนการ CL ทสาคญคอ เวทวพากษงานโครงงานฐานวจย แตตองทาใหเปน การวพากษเปน FA ถาวพากษดวยความคดลบ จะเกดบรรยากาศเชงอานาจ จะมสาเนยงเยาะเยย ทบถม ดงนน ผคมเวทตองรทนในความคดของผวพากษ และคอยแกไขสถานการณใหมบรรยากาศบวก รวมมอกน ชวยกน อยางนผถกวพากษจะมความสข เปดใจยอมรบการเรยนร ผมรสกเสยดายทกระบวนการเวททเหนบางครงเผลอใชอานาจ จนบางครงนาไปสการทะเลาะกน เปนการทาลายคณความดของ CL ใหหมดสนไป

ผมเผลอเขยนเรอง feedback ใน CL เสยยาว ขอกลบเขามาทบนทกประเมนเพอมอบอานาจ คณหมอวจารณ สรปไววา

“...หนงสอบทนเรมตนดวยการบอกผลของการทบทวนผลงานวจยดาน collaborative learning (CL) และอธบายวา CL ทาใหนกเรยนเกดการเรยนอยางดเยยมดวยปจจย ๔ ประการ

1. แรงจงใจ (motivation) เมอจดอยางถกตอง CL จะเปนความพรอมใจ หรอความสนใจของนกเรยน ทาใหนกเรยนเพมความพยายามมากขน

2. ความกลมเกลยวกน (social cohesion) นกเรยนชวยกนเพราะตองการใหผลงานกลมด ทาใหพยายามมากขน

3. ใหและไดเปนรายคน (personalization) มการชวยเนนตรงประเดนทนกเรยนคนนนไมเขาใจ

4. คดอยางชดเจน (cognitive elaboration) คนทชวยเหลอผอนใหเรยนร ตนเองตองคด อยางทะล ตรงนผม (คณหมอวจารณ) นกถง learning pyramid ซงบอกวาการเรยนรทดทสดคอการสอนคนอน

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

116 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

ผมตความวา CL ตองทาดวยความสมครใจ และคนท active ในการชวยเหลอใหความรวมมอจะเปนผได จดไดวาเปน learning by doing นนเอง และเราตองเขาใจวา doing ในทนไมใชเพยงการลงมอทาโครงงานกลม แตเปน doing ในสวน feedback หรอ FA มากกวา

หมายความวา เราตองเขาใจใหถกตองวา ยทธศาสตร CL อยท feedback ในกระบวนการกลม ไมใชหลงใหนาหนกทการทางานเปนกลม

หากครจาเปนตองเขามามสวนรวมใน CL (เชนกรณ FA เชงพฤตกรรม) ครตองทาตวใหกลมกลนกบนกเรยน ครตองประพฤตประหนงเปนเพอน เพราะ CL เปนกระบวนการสอสารแนวราบ มฉะนน การเขารวมของครกลายเปนการแทรกแซงทไมสรางสรรค ผมคดวานเปนคาอธบายทนกเรยนม reflection ตอศนยพเลยงททาตวเปนเดกไดกลมกลนอยาง ม. ศลปากรและมหดล สวนศนย มรภ. ลาปาง อาน reflection แลวผมเหนวาไดใจครมากกวา

คณหมอวจารณบนทกวา “...มปจจยสาคญทสดตอผลสาเรจของ CL 2 ประการ

1. มเปาหมายของกลม เพอใหนกเรยนเรยนเปนกลมอยางแทจรง อยางมเปาหมายของกลม และเกดพลงกลม ไมใชแคเรยนเปนกลม ผมเรยกขอนวา วญญาณกลม

2. ความรบผดรบชอบในการเรยนของนกเรยนแตละคน ใหตวเองเขาใจจรงๆ ไมใชแคเรยน แบบกลอมแกลม อาศยเคลอนไปตามกลมโดยไมไดรบผดชอบเรยนใหตนเองรจรง ผมขอเรยกวา วญญาณการเรยนใหรจรง

แปลวาการจด CL ตองเอาใจใสการเปนกลม และรายคนในกลม หมายความวา CL ไมใชสกแตวามอบงานกลมใหทา แปลซาอกหนวา CL ตองการการจดการเชงพฤตกรรม มทงพฤตกรรมกลมและพฤตกรรมสมาชกรายคน

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 117

ทคณหมอวจารณเรยกการปลกเปาหมายของกลมใหเปน “วญญาณกลม” นนาสนใจมาก ผมพบวาการศกษาไทยใชการแขงขนลารางวลเปนเปาหมายกลม ครทนกลากลนทาโครงงานกหวงชนะประกวด ครจงปลกวญญาณดวยสงลอทสรางอโก วญญาณกลมทถกตองควรเปนความสขทเหนการ achieve สงทขามพนสงลอ ทานเจาคณพระพรหมคณาภรณ อธบายวาบางคราวกตองยอมรบการใชความอยากดานตณหา (อยากเสพ อยากไดครอบครอง) มาจดการการศกษา แตตองรตววาใชเพอใหเขามาเขากระบวนการ เมอเขามาแลวตองใหเขาเกดผลทเปนฉนทะ (อยากทาใหดยงขน) เมอเกดฉนทะแลวนนแหละ ท “วญญาณการเรยนใหรจรง” จงเกดกบนกเรยน หากเราพลาดเรองน การทาโครงงานเพาะพนธปญญากไมตางจากโครงการอน ทมองหาแตเดกหนาหองลารางวลให(คร) แลวทอดทงเดกกลมใหญไวหลงหอง

ตอนทายบนทกนให องคประกอบ ๔ ประการ ของ CL คอ 1. มการทากจกรรมปลายเปด (open-ended task) ทเนนการคด

ระดบสง (higher-order thinking) 2. กจกรรมกลม ทตองการบทบาทของสมาชกคนอนๆ ในกลม 3. กจกรรมหลายอยาง ทเกยวของกบเปาหมายการเรยนร 4. มการมอบหมายบทบาทหนาทตางๆ กนแกสมาชกในทม

ทง 4 ขอนเหมอน “คาถา” กาหนด specification ของกจกรรมกลม ผมเหนวา มนคอสงทจะทาใหเกดวญญาณกลม และวญญาณการเรยนใหรจรง นนเอง

คราวนเรารแลววาปจจยสาคญของความสาเรจ (key success factors) กคอ “การออกแบบกจกรรม” นนเอง โชคดทตอนทายของบนทกมเทคนคปฏบตมากมาย และนาสนใจทงนน บางอยางเทยบเคยงไดกบทผมออกแบบกจกรรม workshop อยแลว แตสวนมากเขาออกแบบไดลกซงกวามาก ผมขอใหรออานจากฉบบจรงตอนเผยแพรใน blog ดกวา และขอใหเอาเทคนคนถายทอดใหคร ทกเทคนคสามารถเปนงานวจยในชนเรยนไดอยางสวยงาม

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

118 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

ไดอานเทคนคทนาตนตาตนใจแลว ทาใหผมสงสยวาทาไมงานวจยในชนเรยนทผมเหนมาทงหมดจงตดหลม ครทงหลาย หรอ ศน. ไมเคยทราบเรองพวกนเลยหรอ คณะครศาสตรไมทราบเหมอนกนหรอไร นาแปลกมาก

ผมกาลงขบคดวา PLC5 ทแทจรงกคอ CL ทม FA นนเอง แตเราจะทากนอยางไรใหครปฏบตไดเอง อยาให PLC เปนแคเวทแลกเปลยนเรยนรจากการเลาเรองอยางปกตทวไป ผมคดวาพเลยงเองตอง master เรองน ทงดานความเขาใจและดานปฏบต จากนน พเลยงควรเอาเทคนคเหลานมาทา CL กบคร ใหครประสบเอง แลวเรยนรจากการถอดความรออกมาสรปไดแกน ของมน จากนนครกนาจะเอาไปทา CL กบนกเรยน พรอมกบทาวจยในชนเรยนไปเลย เปนงานวจยทงประสทธผลของ CL (ตอการเรยนของนกเรยน) และใชการ observe ใหเปนวจยในสวน “กระบวนการทววฒนาการระหวางกระบวนการ” (อยาลมวา FA เปนววฒนาการจากความเปนพลวต) นาจะเปนแผนทแยบยล แตกนาจะซบซอนเกนกวาเขาใจงายๆ จากการอานทผมพยายามอธบาย แคอานในวงเลบลาสดกนาจะงงสาหรบหลายคน

5 Professional Learning Community การรวมตวของคนอาชพเดยวกนเพอเอาวธปฏบตทไดผลเลศ (best practice) มาเรยนรกน สงว

นลขสทธ

อนญาตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 121

จดรวมคอการแนะนาปอนกลบทเนนฉนทะการเรยน “นกเรยนเปนเจาของการเรยนรของตนเอง” เปนชอยทธศาสตรท 5

ของบนทกประเมนเพอมอบอานาจทนกเรยนรวาตนเองมกระบวนการเรยนรอยางไร สามารถปรบการเรยนรของตนเองได ไดอานหลกการเชนนทาใหผมนกถงคาวา “อสรภาพ” ทหมายถง “ความเปนใหญในตวเอง” ทสามารควบคมตนเอง ไมยอมใหภายนอกมอานาจเหนอตนได หากเขยนอยางความคดเชงระบบกคอ เปนผอยเหนอระบบทเหนความเปนระบบทงหมด เขาใจทงหมด จนควบคมระบบได และกรณน ระบบคอตนเอง สอดคลองกบการศกษาเพอปลดปลอยตนเองใหมอสรภาพ

การสอนคอการจดกระบวนการชวยใหผเรยนไดเรยน สวนการเรยนคอการทผเรยนชวยตนเองใหเรยน การเรยนคอการชวยตนเอง ไมสามารถใหผอนทาใหเราเรยนได ทนกเรยนไปโรงเรยนแลวไมไดเรยนนน เปนเพราะไมมใครชวยใหนกเรยนชวยตนเองใหไดเรยน และรสกวาเปนเจาของการเรยนร

ผมเชอวา เราทาใหยทธศาสตรขอนเปนจรงไดเมอนกเรยนเกดฉนทะในการเรยน เพราะฉนทะเปนความอยากทตองการทาใหสาเรจ ทาใหดยงขน สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ RBL

feedback

(self-regulated learning) feedback regulate

“

derive

“

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

2

SAR

2 2

2

retire retire

(metacognition) “”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ 3 cognitive domain)

concept

“ 2

(extrinsic motivation) (intrinsic motivation) 2

2

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

FA 2 3)

FA

1

feedback CL

FA 3

feedback, reflection, AAR 5 RBL

detox

RBL EFA (end)

1 reflection

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

126 “ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร

ตอนหนาเปนตอนสรป EFA ทผมไดจากการอานบนทกประเมนเพอมอบอานาจ ทคณหมอวจารณ กรณาสงใหอานจบแลว ผมนาจะตอดวยขอเขยนอกชดหนง จะเปนการตความจาก reflection ครและนกเรยนเพาะพนธปญญาปท 1 ผมจะคนหาบางอยางใน feedback ทครและนกเรยนมใหแกตนเอง

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 129

Embedded Formative Assessment

กบงานเพาะพนธปญญา “เรยนร” คออะไร จรงๆ แลวเรารจกการเรยนรแคไหน? พเลยงศนยศลปากรเคยเตอนผมวา อยาใชคานกบครและนกเรยน

เพราะเขาไมเขาใจความหมายของคา “เรยนร” เขารจกแต “เรยน” กบ “ร” ทแยกกนอย และรวาถาเรยนกจะร การเรยนและรของครและนกเรยนเปนกระบวนการทครสอน นกเรยนเรยน เมอเรยนทครสอนนกเรยนกจะร ดงนนนกเรยน “เรยนร” จากกระบวนการนวา “เรยนรหมายถงรอะไรจากการเรยน” นกเรยนจะเหนกจกรรมตางๆ ทครใหทาวาเปนการเรยน ไมใชเรยนร หากไปถามนกเรยนวา ทาโครงงานฐานวจยแลวไดเรยนรอะไร นกเรยนจะตอบในสงทร

เรองนปรากฏในระดบมหาวทยาลยดวย ผมอานรายงานการฝกงานภาคฤดรอนของนกศกษา ในหวขอทใหเขยนการเรยนร นกศกษาเขยน “สงทร” เชน ไดรเรองกงหนแกส การควบคมการผลตไฟฟา ฯลฯ

อยางไรกตาม หากเราอาน reflection ทใหครและนกเรยนเพาะพนธปญญาเขยนวารสกอยางไร อยากบอกอะไรคนอนเกยวกบการทาโครงงานฐานสงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ ”

“ ” “” “ ”

““ ”

“ ”

-

“ “ ” !! “

loop loop feedback

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

sense feedback

feedback “ “ ”)

feedback “

feedback comment feedback

EFA interactivefeedback

input – process – output

input – process – output feedback

feedback feedback

EFA

feedback

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“ “ ”

“

1. FA feedback

2. feedback

“ feedback 3.

enhance

4. feedback 2

EFA 5.

feedback

(PLC)

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 135

EFA ภาคการเรยนรของชมชน

คณณรงคเปนเกษตรกรปรญญา เปนนกพฒนาชมชน และเปนนกวจยเชงพนทในเขตจงหวดภาคใต ตอนทยงอย สกว. ผมไปแอบเหนการทางานของคณณรงคทรบทนจากฝายชมชนและสงคม (ฝาย 4) จงไปชวนมาทางานวจยเชงพนท (หรอทเราเรยกสนๆ วา ABC) ตอนนนผมเรมหมดหวงการทางาน ABC ระดบจงหวด ผมสนใจกลไกพฒนาระดบ อบต. เพราะเหนวายดโยงกบระบบประชาธปไตยทใกลตวและวถชวตชาวบานมากทสด อกทงนโยบายกระจายอานาจตามรฐธรรมนญกสรางแรงผลกให อบต. ตองมความรเพอจดการดวยตนเอง คณณรงคชวยผมปลกงาน ABC ระดบ อบต. จนมชอเสยงในการพฒนาองคความรเพอการตดสนใจจากฐานขอมล

ฐานขอมลทชาวบานทากนนนมทงบญชเศรษฐกจชมชน (ทาขนมาจากบญชรบ-จายครวเรอน) และบญชทรพยากรของพนทโดยใชแผนทจากโปรแกรม GIS ทงหมดนชาวบานทากนเอง ทาไดดจนผมตองเอาเขามา demo ใหอาจารยคณะวศวกรรมศาสตรด วาทสอน GIS กนนน เราจะเอาไปใชประโยชนกบการพฒนาพนทไดอยางไร ทสาคญคอมนพฒนาใหคนมระบบคด ระบบการตดสนใจเพอพฒนาตนเองอยางไร ผมพบวาการพฒนาพนทสงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

ABC

ABC

ABC

“ RBL

1. 2.

(Creative and design thinking)

3. 4.

- ABC

(format) “

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

workshop

model Quick-HAS concept

Quick-HAS Quick Hot Area Synthesis

“ FA FA

Quick-HAS

1. 2. support

3.

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

4.

-“

“

“

“”

“

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

“

feedback

Quick-HAS RBL

(authentic RBL)

feedback

Feedback

CL Quick-HAS

Quick-HAS FA authentic leaning “ coach

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

(mentor)

Teacher Coaching “ TC)

” TC training FA

FA

“ ” “ ”

“ ” “ ” “ ” mentor

“ ” coach

mentor coach?

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

โครงการเพาะพนธปญญา

“ถามคอสอน” : ทกษะประเมนเพอพฒนาการเรยนร 141

ผมคดวาเปนทง 2 อยาง ในปแรกๆ เราจาเปนตองหนกทาง mentor แตเราตองคอยๆ ลดการเปน mentor ลง และขณะทางานเรากเรยนรเทคนคการ “แนะ” ใหครทาเปนไดเอง ในทสดเรากกลายเปนโคช ผมคดวาการแนะ คอ FA นนเอง

ตอไปนเวลาทางานกบคร ใหลองพจารณาตนเองวากาลงเปน mentor หรอ coach พจารณาและปรบปรงตนเองบอยๆ กนาจะเกดทกษะ Embedded Formative Assessment ขนในตวเราได

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

“ ”

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา

สงวนลข

สทธอนญ

าตเผยแ

พรเพอก

ารศกษา