การประชุมวิชาการเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษาแห่งชาติ ... · 108 Naresuan

107

Naresuan University Journal 2013; 21(3)

การใหเหตผลทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

ลฎาภา สทธกล* และ ลอชา ลดาชาต

Fourth grade students’ scientific reasoning

Ladapa Suttakun* and Luecha Ladachart

โรงเรยนอนบาลล าพน ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา ล าพน เขต 1

Anuban Lamphun School, Lamphun Primary Educational Service Office 1 * Corresponding author. E-mail address: [email protected]

บทคดยอ

การวจยน มวตถประสงคเพอศกษาการใหเหตผลทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 จ านวน 9 คน ผวจยใชขอมล

เชงคณภาพทมาจากการสมภาษณแบบกงโครงสรางเปนรายบคคล ขอมลเชงคณภาพเหลานถกวเคราะหดวยการตความและการระบ

องคประกอบทจ าเปนทสดของการใหเหตผลทางวทยาศาสตร ซงประกอบดวย (1) ขอสรป (2) หลกฐาน และ (3) การชแจง

ความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน ผลการวจยเปดเผยวา นกเรยนสวนใหญลงขอสรปไมถกตองและ/หรอใหเหตผลทม

องคประกอบไมครบถวน นกเรยนสวนใหญไมไดน าหลกฐานมาใชในการลงขอสรปและการใหเหตผล ในขณะทนกเรยนบางสวนแม

ลงขอสรปและใหเหตผลดวยหลกฐาน แตยงไมสามารถชแจงไดวา ขอสรปและหลกฐานสมพนธกนอยางไร ผลการวจยเหลาน จงบงชว า

การจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรควรสงเสรมใหนกเรยนพฒนาความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตร

ค าส าคญ: การเรยนการสอนวทยาศาสตร การใหเหตผลทางวทยาศาสตร นกเรยนชนประถมศกษาปท 4

Abstract

This research aimed at examining nine fourth grade student’s scientific reasoning. The researchers used qualitative data from

semi-structured interviews. These qualitative data were analyzed through interpreting and identifying the most necessary

components of scientific reasoning, which include (1) claim (2) evidence and (3) justification of the relation between claim and

evidence. The research results revealed that most of the students made incorrect claims and/or reasons that did not have all the

components. Most of the students did not use evidences in making claims and reasons, while some of the students, though made

a claim based on evidence, could not justify how the claim and the evidence are related. These research results indicated that

teaching and learning science should facilitate students to develop their ability in making scientific reasoning.

Keywords: Teaching and Learning Science, Scientific Reasoning, Fourth Grade Students

บทน า

ประเทศไทยไดก าหนดให “การรวทยาศาสตร” เปน

เปาหมายหลกของการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตร

(Yuenyong, C., & Narjaikaew, P. 2009, pp. 338-

341) ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา (2553, น.

1) ไดก าหนดไววา “(นกเรยน) ทกคนจ าเปนตองไดรบ

การพฒนาให (เปนผ) รวทยาศาสตร” ซงเปนผทมทง

ความร ทางวทยาศาสตร ทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตร จตวทยาศาสตร และเจตคตท ด ตอ

วทยาศาสตร นอกจากน นกเรยนควรมความเขาใจ

เกยวกบธรรมชาตของวทยาศาสตรดวย (ลอชา ลดาชาต

และ ลฎาภา สทธกล, 2555, น. 74; ลอชา ลดาชาต

ลฎาภา สทธกล และ ชาตร ฝายค าตา, 2556, น. 270)

คณลกษณะเหลานนจะมสวนชวยใหนกเรยนเปนพลเมอง

ทสามารถแสดงความคดเหน มสวนรวม และตดสนใจ

เกยวกบประเดน หรอขอถกเถยงตางๆ ทเกยวของกบ

วทยาศาสตรไดอยางรอบร (Kolsto, S. D., 2001, p.

291-292) ซงมความส าคญอยางยงในการด ารงชวต

แ ล ะ ป ร ะ ก อ บ อ า ช พ ใ น ส ง ค ม โ ล ก ย ค ป จ จ บ น

Naresuan University Journal 2013; 21(3) 108

(Organisation for Economic Cooperation and

Development [OECD], 2013, pp. 3-4)

ทามกลางคณลกษณะตางๆ ทเปนเปาหมายของการ

จดการเรยนการสอนวทยาศาสตร ความสามารถในการ

ใหเหตผลทางวทยาศาสตรเปนอกคณลกษณะหนงของ

“ผร วทยาศาสตร” (OECD, 2013, p. 9) ทยงไดรบ

ความสนใจนอยมากในประเทศไทย ทงๆ ทในความเปน

จรงแลว การใหเหตผลเปนสวนหนงในกระบวนการท

นกวทยาศาสตรใชเพอพฒนาความรทางวทยาศาสตร

(Kuhn, D., 1993, pp. 810-812) ตวอยางเชน เมอ

นกวทยาศาสตรท างานทางวทยาศาสตรใดๆ เขา (หรอ

เธอ) จ าเปนตองใหเหตผลวา เหตใดตนเองจงออกแบบ

การศกษาทางวทยาศาสตรเชนนน เหตใดตนเองจงลง

ขอสรปเชนนน เหตใดผอนจงควรเชอขอสรปนน และเหต

ใดขอสรปอนๆ จงไมนาจะเปนไปได เปนตน ดวย

ความส าคญของการใหเหตผลในกระบวนการท างานทาง

วทยาศาสตร Driver, R., Newton, P., & Osborne, J.

(2000, p. 288) จงเสนอวา การใหเหตผลจงควรเปน

สวนหนงในกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร

การใหเหตผลทางวทยาศาสตรเปนกจกรรมทางสงคม

ทคอนขางซบซอน (Songer, N. B., Kelcey, B., &

Gotwals, A. W., 2009, pp. 614) ซงเกยวของกบ

ปจจยหลายประการ อาท 1) ประเดนหรอหวขอของการ

ใหเหตผล 2) ขอมล หลกฐาน และความรทมอยใน

ขณะทมการใหเหตผล และ 3) ความหลากหลายของการ

ตความและมมมองของผใหเหตผล เปนตน อยางไรกด

จดเนนหลกของการใหเหตผลทางวทยาศาสตรคอการ

แสดงความเช อมโยงกนระหวางขอสรปและหลกฐานท

เกยวของกบขอสรปนน (Osborne, J., Erduran, S.,

Simon, s., & Monk, M., 2001, pp. 63-64) ในการ

น ผ ใหเหตผลอาจใชความรและ/หรอประสบการณเพอ

ช แจงวา หลกฐานตางๆ สนบสนนขอสรปนนอยางไร

เน องจากแตละคนอาจมมมมองในเร องเดยวกนได

แตกตางกน ผ ใหเหตผลอาจจ าเปนตองช แจงดวยวา

หลกฐานเหลานนไมสนบสนนขอสรปอนๆ อยางไร การ

เหตผลทางวทยาศาสตรจงมกมทงการชวนเชอและการ

โตแยง (Berland, L. K., & Reiser, B., J., 2009, pp.

29-31) ซงทงคเปนกลไกทนกวทยาศาสตรใชเพอหา

ขอสรปทนาเชอถอทสดรวมกน (Thagard, P. R., 1978,

pp. 77-78)

ความพยายามจ านวนหนง มงพฒนาใหนกเรยนม

ความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตร นกวจย

ในตางประเทศมองวา การใหเหตผลทางวทยาศาสตร

ควรเปนกจกรรมหนงทเกดขนควบคไปกบการสบเสาะ

ทางวทยาศาสตร (Crawford, T., Kelly, G. J., &

Brown, C., 2000, p. 254) กลาวคอ ในขณะทนกเรยน

ท าการสบเสาะทางวทยาศาสตรเพอตอบค าถามทตนเอง

อยากรนน นกเรยนควรไดรบโอกาสใหมการชแจงเหตผล

ตางๆ ทเกยวของกบการสบเสาะทางวทยาศาสตร ไมวา

จะเปนเหตผลของการกระท าใดๆ ในระหวางการสบเสาะ

ทางวทยาศาสตร เหตผลของการตความหลกฐานและการ

ลงขอสรปใดๆ ตลอดจนเหตผลของการยอมรบ (หรอ

การไมยอมรบ) ขอสรปนน เปนตน การจดการเรยนการ

สอนวทยาศาสตรทเนนการใหเหตผลทางวทยาศาสตรจง

มความทาทายอยางมาก (Chinn, C. A., & Malhotra,

B. A., 2002, p. 213)

ครจงมบทบาทส าคญในการสงเสรมใหนกเรยนม

ความสามารถในการให เหตผลทางวทยาศาสตร

จากการศกษาการปฏบตการสอนของครวทยาศาสตร

อยางละเอยด McNeil, K. L., & Krajcik, J. (2008, pp.

65-69) พบวา การปฎบตการสอนทแตกตางกนสงผลให

นกเรยนมความสามารถในการใหเหตผลทแตกตางกน

โดยครควร 1) แนะน าใหนกเรยนทราบเกยวกบ

องคประกอบทจ าเปนของการใหเหตผลทางวทยาศาสตร

(นนคอ ขอสรป หลกฐาน และความสมพนธระหวาง

ขอสรปและหลกฐาน) 2) ช แจงบทบาทและความส าคญ

ของแ ตละองคป ร ะกอบของกา ร ใ ห เ หตผลทา ง

วทยาศาสตร 3) เปนตนแบบในการใหเหตผลทาง

วทยาศาสตร และ 4) เช อมโยงการใหเหตผลทาง

วทยาศาสตรกบการใหเหตผลในชวตประจ าวน ในขณะท

Geddis, A. N. (1991, pp. 171-172) แนะน าวา ใน

ระหวางการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตร ครไมควร

มงตรงไปยงขอสรปทางวทยาศาสตรอยางรวดเรวเกนไป

หากแตครควรสนใจขอสรป ต างๆ จากมมมองท

หลากหลาย ทงน เพออภปรายรวมกบนกเรยนดวย

หลกฐานวา ขอสรปใดมความนาเชอถอมากทสดและเพราะ

109


เหตใด การปฏบตการสอนลกษณะน ชวยใหนกเรยน

พฒนาความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตร

ในขณะท งานวจยท ม งศกษาความสามารถของ

นกเรยนไทยในการใหเหตผลทางวทยาศาสตรยงคงขาด

แคลน การประเมนผลนกเรยนนานาชาตคร งลาสด

(PISA 2012) ซงมงประเมนคณลกษณะของการเปน

“ผร วทยาศาสตร” ของนกเรยนทมอายประมาณ 15 ป

ไดเปดเผยวา นกเรยนไทยท าคะแนนไดนอยกวาคะแนน

เฉลยของนกเรยนทงหมดจากนานาประเทศ (สถาบน

สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย [สสวท.],

2556, น. 18) และเมอพจารณาคะแนนทนกเรยนไทย

ในอดตท าไดตามท สสวท. (2555, น. 23-103) ได

บนทกไว คะแนนดานการร วทยาศาสตรทต าน สวนหนง

นาจะเปนผลมาจากการทนกเรยนไทยยงไมสามารถให

เหตผลทางวทยาศาสตรได ตวอยางเชน เมอนกเรยน

ไดรบขอมลเกยวกบอณหภมเฉลยของโลกและปรมาณ

คารบอนไดออกไซดท ถกปลดปลอยสบรรยากาศใน

ชวงเวลาหลายป นกเรยนไทยไมถงรอยละ 25 เทานนท

ส า ม า รถ ใ ห เ หต ผล ของ กา รล ง ข อสร ป เ ก ย ว ก บ

ความสมพนธระหวางการเพมขนของอณหภมเฉลยของ

โลกและปรมาณคารบอนไดออกไซดทถกปลดปลอยสชน

บรรยากาศ อยางไรกด ขอมลจากการประเมนน ยงคง

จ ากดอยางมากในการบงช วา นกเรยนไทยก าลงประสบ

ปญหาอะไรในการใหเหตผลทางวทยาศาสตร

ในท านองเดยวกน งานวจยบางเรองในประเทศไทย

ใหขอมลทบอกเปนนยวา นกเรยนไทยอาจก าลงประสบ

ปญหาในการใหเหตผลทางวทยาศาสตร จากการเกบ

ขอมลกบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 จ านวน 110 คน

กาญจนา มหาล และ ชาตร ฝายค าตา (2553, น. 805)

พบวา นกเรยนเพยงรอยละ 41 เทานนทเขาใจวา การ

พฒนาความรทางวทยาศาสตรจ าเปนตองอาศยหลกฐาน

ดงนน นกเรยนเหลาน จงอาจไมเขาใจและไมสามารถให

เหตผลทางวทยาศาสตรท เนนการเช อมโยงระหวาง

ขอสรปและหลกฐานทสนบสนนขอสรปนน นอกจากน

จากการศกษาความเขาใจของนกเรยนชนมธยมศกษาปท

4 จ านวน 14 คน ลอชา ลดาชาต และ ลฎาภา สทธกล

(2555, น. 82) พบวา นกเรยน 13 คน (ประมาณรอยละ

93) ไมเขาใจวา ความรทางวทยาศาสตรสวนหนงเปนผล

มาจากการลงขอสรปบนพนฐานของหลกฐาน ดงนน

นกเรยนเหลาน จงอาจไมเขาใจและไมสามารถใหเหตผล

ทางวทยาศาสตรทเนนการอางองหลกฐาน

ถงแม ว า ปญหาน ปรากฏคอน ขางชดเจน แต

การศกษาสาเหตของปญหาน กลบไดรบความสนใจเพยง

เลกนอย เนองจากผลการวจยจ านวนหนงระบวา การ

จดการเรยนการสอนวทยาศาสตรในประเทศไทย(ในบาง

พนท) ยงคงเนนการบรรยาย (ญาณพฒน พรมประสทธ,

นฤมล ยตาคม, และ พฒน จนทรโรทย, 2551; น. 8

ลอชา ลดาชาต และ วรรณทพา รอดแรงคา, 2551, น.

1318; Dahsah, C., & Faikhamta, C. 2008, pp. 295-

297) ค าอธบายหน งท เปนไปไดเกยวกบสาเหตของ

ปญหาน คอวา นกเรยนไทยยงขาดโอกาสในการพฒนา

ความสามารถในการลงขอสรปบนพนฐานของหลกฐาน

ดงท ลอชา ลดาชาต และ ลฎาภา สทธกล (2555, น.

87) ไดกลาวไวตอนหนงวา

“(ปญหาน) อาจเปนผลมาจากประสบการณการ

เรยนรในโรงเรยนของนกเรยน กลาวคอ การจดการเรยน

การสอนวทยาศาสตรทนกเรยนเคยไดรบมาในอดตอาจ

เนนการทดลองหรอการสาธตเพอแสดงหลกฐานเชง

ประจกษ ทสนบสนนความร ทางวทยาศาสตรโดย

ปราศจากการเนนย าวา นกวทยาศาสตรจ าเปนตอง

ตความและ (ลงขอสรป) หลกฐานเชงประจกษเหลานน

การขาดการเนนย าดงกลาวอาจท าใหนกเรยนเขาใจวา

หลกฐานเชงประจกษเปนส งทมความชดเจนในตวเอง”

เนองจากการขาดความชดเจนเกยวกบปญหาน เปน

อปสรรคส าคญในการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตร

เ พ อส ง เ สร ม ใ หน ก เ ร ยนสามารถใ ห เหตผลทา ง

วทยาศาสตร งานวจยน จงถกออกแบบมาเพอสรางความ

ชดเจนน ค าถามวจยจงมอยวา “นกเรยนชนประถมศกษา

ปท 4 มความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตร

อยางไร” งานวจยน จะใหขอมลทสามารถบงช ไดวา

นกเรยนไทยก าลงประสบปญหาใดบางในการใหเหตผล

ทางวทยาศาสตร ผลการวจยจะเปนแนวทางในการ

พฒนาการจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรทสงเสรมให

นกเรยนพฒนาความสามารถในการใหเหตผลทาง

วทยาศาสตรไดอยางตรงประเดนและมประสทธภาพ

ตอไป


วธการวจย

งานวจยน เปนงานวจยเชงคณภาพ (ลอชา ลดาชาต,

2555) ภายใตกระบวนทศนการตความ (Erickson F.,

1985) ซงมงเนนการท าความเขาใจการใหเหตผลของ

น ก เ ร ยนช นป ระถมศ กษ า ปท 4 จ า น วน 9 คน

รายละเอยดของบรบทวจย พลวจย การเกบขอมล และ

การวเคราะหขอมล มดงตอไปน

บรบทวจย

การวจยน เกดข นในภาคเรยนท 1 ของปการศกษา

2556 ณ โรงเรยนอนบาลล าพน ซ ง เปนโรงเรยน

ประถมศกษาขนาดกลาง โรงเรยนเปดสอนต งแต

ระดบชนอนบาล 1 ถงระดบชนประถมศกษาปท 6 โดยม

นกเรยนทงหมด 1,294 คน ในจ านวนน มนกเรยนชน

ประถมศกษาปท 4 จ านวน 187 คน แบงเปน 5 หอง

(ป. 4/1–ป. 4/5) โดยนกเรยนชนประถมศกษาปท 4

เฉลยในแตละหองมจ านวนประมาณ 37 คน ซ งม

ความสามารถและผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรท

ไมแตกตางกนมากนก ยกเวนนกเรยนในหองเรยนชน

ป. 4/5 ซ งมจ านวน 35 คน ทมความสามารถและ

ผลสมฤทธทางการเรยนวทยาศาสตรโดยรวมสงกวา

นกเรยนในหองอนๆ ในชวงเวลาของการด าเนนการวจยน

นกเ รยนช นประถมศกษาปท 4 ทกคน เ รยนวชา

วทยาศาสตร 3 คาบตอสปดาห (คาบละ 50 นาท) ซงม

เน อหาทเกยวของกบการด ารงชวตของพช การตอบสนอง

ตอสงเราของพช และการตอบสนองตอสงเราของสตว วชา

ดงกลาวมครผสอนทงหมด 2 คน ซงหนงในนนคอผวจย

คนท 1

พลวจย

พลวจยเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 4/5 (อาย

ประมาณ 9–10 ป) จ านวน 9 คน ซ งประกอบดวย

นกเรยนหญง 5 คน และนกเรยนชาย 4 คน พลวจย

ทงหมดไดมาจากการเลอกแบบจ าเพาะเจาะจง โดยใช

เกณฑ ความสมครใจของนกเรยนและความสมพนธทด

กบผ วจย พลวจยทกคนมประสบการณการเรยนร

วทยาศาสตรหลากหลาย ทงกจกรรมท เนนการลงมอ

ปฏบต (เชน การสงเกต การจ าแนก การส ารวจ และการ

ทดลอง) การฟงการบรรยายโดยคร และการฝกท า

ขอสอบ เปนตน อยางไรกด พลวจยเหลาน ยงไมเคยผาน

การจดการเ รยนการสอนท เ นนการใหเหตผลทาง

วทยาศาสตรมากอน ดงนน พลวจยทกคนจงไมทราบ

เกยวกบองคประกอบทจ าเปนในการใหเหตผลทาง

วทยาศาสตร การใหเหตผลของพลวจยจงเปนไปตาม

ความสามารถและประสบการณเดมของแตละคน ในราย

งานวจยฉบบน ผ วจยอางถงพลวจยแตละคนโดยใช

สญลกษณ S แลวตามดวยหมายเลข 1-9 (เชน S1, S2,

และ S3) ทงน เพอปกปองผลเสยหายใดๆ ทอาจจะเกด

ขนกบพลวจยในภายหลง

การเกบขอมล

ผวจยเกบขอมลดวยวธการสมภาษณแบบกงโครงสราง

เปนรายบคคล โดยใชสถานการณทเปนค าถาม จ านวน 4

ขอ ซ ง ถกดดแปลงมาจากค าถามในแบบทดสอบ

“Science: Thinking with Evidence” (New Zealand

Council for Educational Research, 2010, p. 3, 4, 8,

18) ซงมรายละเอยด ดงน

สถานการณท 1 : “ผลไมในทางวทยาศาสตร ”

นกเรยนตองสงเกตภาพถวลนเตา แตงกวา กะหล าปล

และหวไชเทา พรอมทงระบวา สงใดบางทเปนผลไมในทาง

วทยาศาสตร โดยนกเรยนไดรบทราบขอมลวา ผลไม

ในทางวทยาศาสตรมเมลด ค าถามในสถานการณท 1 น

มงประเมนวา นกเรยนสามารถใชหลกฐานจากภาพ

รวมกบขอมลทางวทยาศาสตรในการลงขอสรปและให

เหตผลทางวทยาศาสตรไดหรอไม

สถานการณท 2: “หนกลางทะเลทราย” นกเรยนตอง

สงเกตภาพหนทอยกลางทะเลทราย ซงมสวนฐานลางท

คอดเลกกวาสวนบน อนเปนผลมาจากการสกกรอนโดย

เมดทรายทถกลมพดใหลอยขนไปกระทบกบหนนน โดย

นกเรยนตองลงขอสรปและใหเหตผลวา อะไรเปนสาเหตท

ท าใหหนมรปรางเชนนน ค าถามในสถานการณท 2 น มง

ประเมนวา นกเรยนสามารถคาดเดาและอธบายสาเหตท

เปนไปไดบนพนฐานของหลกฐานทปรากฏไดหรอไม

สถานการณท 3: “ซากเหาบนหวของมมมอยปต

โบราณ” นกเรยนไดรบขอมลเกยวกบการคนพบซากเหา

บนหวของมมมอยปตโบราณ พรอมทงประเมน เลอก

และใหเหตผลวา การลงขอสรปใดบางทตงอยบนพนฐาน

ของขอมลน

สถานการณท 4: “การหลอมเหลวของเนยแขงและชอค

โกแลต” นกเรยนไดรบขอมลเกยวกบการทดลองหนง ซง

111


เปรยบเทยบการหลอมเหลวของเนยแขงและชอคโกแลต ใน

การน นกเรยนตองประเมนและใหเหตผลวา ผ ทดลอง

สามารถลงขอสรปวา “ชอคโกแลต หลอมเหลวเรวกวาเนย

แขง” ไดหรอไม เมอเนยแขงและชอคโกแลตมมวลเทากน

แตมขนาด (และพนทผว) แตกตางกน

การสมภาษณนกเรยนแตละคนเกดข นในชวงเวลา

หลงเลกเรยน ณ หองพกครวทยาศาสตร ในระหวางท

นกเรยนก าลงรอผปกครองมารบกลบบาน ผวจยใหนกเรยน

แตละคนอานสถานการณพรอมทงตอบค าถามทกขอจน

เสรจกอนการสมภาษณ ดงนน นกเรยนทกคนจงมขอสรป

ของตนเองในค าถามแตละขอ จากนน ผวจยจงท าการสมภาษณ

เพอใหนกเรยนแตละคนใหเหตผลของการลงขอสรปเหลานน

การสมภาษณนกเรยนแตละคนใชเวลาประมาณ 10-15

นาท โดยทกครงของการสมภาษณ ผวจยไดแจงใหนกเรยน

ทราบกอนลวงหนาวา ค าพดของนกเรยนจะถกบนทกดวย

เครองบนทกเสยง เพอความสะดวกของผ วจยในการ

วเคราะหขอมลในภายหลง นอกจากน นกเรยนทกคนไดรบ

การเนนย าวา ทกค าตอบของนกเรยนจะไมเกยวของกบ

หรอสงผลใดๆ ตอการตดสนผลการเรยนวชาวทยาศาสตร

ท ผวจยเปนผสอน ผวจยยงย ากบนกเรยนทกคนดวยวา

ขอมลสวนตวของนกเรยนทกคนจะถกเกบเปนความลบ

และไมมการเผยแพรสสาธารณะไมวาในกรณใดกตาม

การวเคราะหขอมล

เหตผลของนกเรยนในค าถามแตละขอถกวเคราะหดวย

วธการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ (ขจรศกด บวระพนธ,

2554, น. 121-144) ซงเรมตนจากการทผวจยถอด

ค าพดของนกเรยนทกคนแบบค าตอค าอยางละเอยด

จากนน ผวจยอานและตความค าพดของนกเรยนแตละ

คน โดยการแตกขอมลออกเปนสวนยอยๆ ทมเพยง

ความหมายเดยวเกยวกบเหตผลของแตละค าตอบ

จากนน ผวจยพจารณาองคประกอบทจ าเปนของการให

เหตผล ซงประกอบดวย 1) ขอสรป 2) หลกฐาน และ 3)

ค าช แจงความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน

ถ ง แ ม ว า ก า ร ใ ห เ หต ผลทา ง ว ท ย าศ า สตร อ า จม

องคประกอบอนๆ (Erduran, S., Simon, S., &

Osborne, J., 2004, p. 918) แตในงานวจยน ผวจย

พจารณาเพยง 3 องคประกอบเหลาน เ ทาน น ซ ง

เหมาะสมกบความสามารถและพฒนาการของนกเรยน

ชนประถมศกษาตอนปลาย (Songer, N. B, & Gotwals,

A. W., 2012, p. 146) ทยงไมเคยผานการเรยนร

เกยวกบการใหเหตผลทางวทยาศาสตรมากอน ภาพท 1

แสดงความสมพนธขององคประกอบทจ าเปนของการให

เหตผลทางวทยาศาสตร

รปท 1 องคประกอบทจ าเปนของการใหเหตผล

ทางวทยาศาสตร

ในการวเคราะหขอมลจากค าถามแตละขอ ผวจยมง

พจารณาวา 1) แตละเหตผลมองคประกอบใดบาง

2) องคประกอบเหลานนมความเชอมโยงกนหรอไม และ

3) องคประกอบเหลานนมความเชอมโยงกนอยางไร

นอกจากน ผ วจยยงวเคราะหเหตผลของนกเรยนแตละ

คนในแตละสถานการณตามเกณฑทผวจยดดแปลงจาก

เกณฑของ Songer, N. B., Kelcey, B., & Gotwals, A.

W. (2009, p. 627) ดงน 1) เหตผลทไมมการลงขอสรป

หรอมการลงขอสรปทไมถกตอง 2) เหตผลทมการลง

ขอสรปถกตอง แตไมมหลกฐานประกอบการลงขอสรป 3)

เหตผลท ม การลง ข อสร ป ถ ก ตองและมห ล กฐาน

ประกอบการลงขอสรป แตไมมการช แจงความสมพนธ

ระหวางขอสรปและหลกฐาน 4) เหตผลทมการลงขอสรป

ถกตอง มหลกฐานประกอบการลงขอสรป และมการ

ชแจงความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน

ผลการวจย

งานวจยน เปนการศกษาวา นกเรยนชนประถมศกษา

ปท 4 จ านวน 9 คน ใหเหตผลทางวทยาศาสตรอยางไร

ผ วจยเกบขอมลโดยการสมภาษณแบบกงโครงสราง

รายบคคล ซ งประกอบดวยสถานการณท เปนค าถาม

จ านวน 4 สถานการณ เหตผลของนกเรยนเหลาน ใน

แตละสถานการณเปนดงตอไปน

หลกฐาน

(Evidence)

ขอสรป

(Claim)

การชแจง

(Justification)


สถานการณท 1: ผลไมในทางวทยาศาสตร

ในสถานการณท 1 “ผลไมในทางวทยาศาสตร”

นกเรยนไดรบทราบขอมลทางวทยาศาสตรวา สงทเปน

ผลไมในทางวทยาศาสตรจะตองมเมลด โดยนกเรยนตอง

ลง ขอสรปและ ใ ห เหตผล ว า ถ วลน เตา แตงกวา

กะหล าปล และหวไชเทา เปนผลไมในทางวทยาศาสตร

หรอไม และเพราะเหตใด ในการน นกเรยนควรตอบใน

ลกษณะท วา เน องจากแตงกวามเมลด [หลกฐาน ]

แตงกวาจงเปนผลไมในทางวทยาศาสตร [ขอสรป] ทงน

เพราะผลไมในทางวทยาศาสตรตองมเมลด [การช แจง

ความสมพนธระหวางหลกฐานและขอสรป] เหตผลของ

นกเรยนแตละคนปรากฏดงตารางท 1

ตารางท 1 องคประกอบของเหตผลของนกเรยนแตละคนในสถานการณท 1

นกเรยน

องคประกอบของการใหเหตผล

ทางวทยาศาสตร ค าตอบ

ขอสรป หลกฐาน การชแจง

ความสมพนธ

S1

ผมเลอก ขอ ก. (ถวลนเตา) ครบ [ขอสรป] เพราะ

(มน)มเมลดอยขางใน [หลกฐาน] ... (แตงกวากเปน

ผลไม) [ขอสรป] เพราะ(มน) มเมลดเหมอนกนครบ

[หลกฐาน]

S2

(หนตอบ) ถวลนเตากบแตงกวา [ขอสรป] (เพราะ)

มนมเมลดอยขางใน ในถ ว (ลนเตา) กมเมลด

แตงกวากมเมลด [หลกฐาน]

S3 (หนตอบ) ถ วลนเตากบแตงกวาคะ [ขอสรป ]

เพราะวา(มน) มเมลดอย [หลกฐาน]

S4 (ผมเลอก) แตงกวา [ขอสรป] เพราะผลไมในทาง

วทยาศาสตรมเมลดขางใน [การชแจง]

S5

หนตอบขอถวลนเตาคะ [ขอสรป] เพราะวาค าวาผลไม

ในทางวทยาศาสตรหมายความวา ผลไมทมเมลด

[การชแจง]

S6

(แตงกวาเปนผลไม) [ขอสรป] ... เพราะ (แตงกวา)

มรปรางคลายผลไมครบ ... (ผมไมเลอกขออน)

เพราะขออนไมเหมอนผลไมครบ

S7 ถวลนเตา (และ) แตงกวา [ขอสรป] เพราะ...ผลไม

ในทางวทยาศาสตรจะมเมลด [การชแจง]

S8

(ถวลนเตาและแตงกวาเปนผลไม) [ขอสรป] ...

เพราะถวลนเตามเมลด [หลกฐาน] ... แตงกวากม

เมลดเหมอนกนคะ [หลกฐาน]

S9

(ถวลนเตาและแตงกวาเปนผลไม) [ขอสรป] ...

เพราะแตงกวากบถ ว ล น เตาม เมลด เ ปนแกน

[หลกฐาน]

รวม 9 5 3

หมายเหต ปรากฏอยางชดแจง ไมปรากฏ

113


ขอมลจากตารางท 1 แสดงวา ถงแมวานกเรยนทก

คนลงขอสรปวา ถวลนเตาและ/หรอแตงกวาเปนผลไม

ในทางวทยาศาสตร แตไมมนกเรยนคนใดเลยท ให

เหตผลทางวทยาศาสตรทมครบทง 3 องคประกอบ (นน

คอ ขอสรป หลกฐาน และการชแจงความสมพนธระหวาง

ขอสรปและหลกฐาน) นกเรยน 5 คน (S1 S2 S3 S8

และ S9) ใหเหตผลทมขอสรปและหลกฐาน แตไมมการ

ชแจงวา ขอสรปและหลกฐานนนสมพนธกนอยางไร ทงๆ

ทสถานการณน ไดใหขอมลทางวทยาศาสตรไวแลววา

“ผลไมในทางวทยาศาสตรจะตองมเมลด” สวนนกเรยน

อก 3 คน (S4 S5 และ S7) ใหเหตผลทมขอสรป แตไม

มการอางถงหลกฐาน ดงนน ถงแมวานกเรยนเหลาน

ช แจงวา “ผลไมในทางวทยาศาสตรจะตองมเมลด” แต

การช แจงน เปนเพยงการช แจงแบบลอยๆ ทปราศจาก

การอางองถงหลกฐาน ในขณะทนกเรยนอก 1 คน (S6)

ระบถงขอสรปเทานน โดยไมมทงการอางถงหลกฐานและ

การช แจ ง ใดๆ น ก เ ร ยนคนน ล ง ขอสรป โดยใ ช

ประสบการณสวนตวเกยวกบลกษณะภายนอกของผลไม

มากกวาหลกฐานทปรากฏในภาพ

สถานการณท 2: หนกลางทะเลทราย

ในสถานการณท 2 “หนกลางทะเลทราย” นกเรยน

ไดสงเกตรปรางของหนกลางทะเลทรายทมสวนฐานคอด

เลกกวาสวนบน ทงน เพอลงขอสรปเกยวกบสาเหตทท า

ใหหนมรปรางเชนนน โดยนกเรยนตองพจารณาปจจยท

เปนไปได 4 ประการ ซงประกอบดวย น า น าแขง ลม และ

ความรอน ในการน นกเรยนจ าเปนตองใชความรรอบตววา

ทะเลทรายเปนบรเวณทเตมไปดวยทราย ลม และความ

รอน ดงนน น าและน าแขงจงไมใชสาเหตทท าใหหนมฐาน

ลางทคอดเลกกวาสวนบน ในขณะทหนสวนบนจะไดรบ

ความรอนจากดวงอาทตยมากกวาหนสวนลาง ดงนน

ความรอนจงไมใชสาเหตทท าใหฐานของหนสวนลางคอด

เลกลง ดงนน นกเรยนจงควรลงขอสรปและใหเหตผลวา

ลมเปนปจจยทท าใหหนมสวนฐานคอดเลกกวาสวนบน

[ขอสรป] ทงน เพราะลมสามารถพดใหเมดทรายลอยขน

ไปกระทบและคอยๆ กดกรอนสวนลางของหน [การ

ช แจง] จนท าใหหนนนมสวนฐานทคอดเลกกวาสวนบน

[หลกฐาน] ทเมดทรายลอยข นไปไมถง เหตผลของ

นกเรยนแตละคนปรากฏดงตารางท 2


นกเรยน





S1

(ผมคดวา) ลมครบ [ขอสรป] ในทะเลทรายชอบเกดพาย

ทะเลทรายอะครบ พายทะเลทรายอาจจะพดครบ ท าให

หนทอยรอบกระเดนออกไป [การช แจง] แลวเหลอแต

(สวนแกน)ตรงกลางอะครบ [หลกฐาน]

S2

หนเลอกน า ลม (และ) ความรอน [ขอสรป] เพราะวา มน

บอกวาทะเลทราย มนกตองมน าอย แลวน าอาจจะพดมา

เปนคลนแลวท าใหเกดการกดกรอน ลมอาจจะพดแรงแลว

ท าใหเกดการกดกรอนของหน ... แลวกความรอน ความ

รอนจากแสงอาทตยกอาจมาปะทะกบหน แลวกท าใหเกด

การกดกรอนคะ [การชแจง]

S3

น าคะ [ขอสรป] เพราะวา หนมนอยในน า มนอาจจะ

(เกด)การกดกรอน [การช แจง ] ... กอนหนใหเปน

ลกษณะน ไดคะ [หลกฐาน]


ตารางท 2 (ตอ)

นกเรยน





S4

(ผมคดวา) ขอ ง. (ความรอน) ครบ [ขอสรป] เพราะวา

ทะเลทรายมนรอนมากอะครบ แลวมนนาจะท าให (เกด

เกด)กดกรอนอะครบ มนกดกรอนหน [การช แจง] ท าให

ใหมนแหวงอะครบ [หลกฐาน]

S5

หนตอบ ง. (ความรอน) [ขอสรป] … ความรอนนอาจชวย

กดกรอนใหหนคอยๆ ผพงไป [การช แจง] จนกลายเปน

รปทรงแบบน คะ [หลกฐาน]

S6

(ผมตอบ) ข. ลมครบ [ขอสรป] เพราะในทะเลทรายไมม

น า (และ) น าแขง ความรอนอาจจะไมท าใหกดกรอน

ขนาดนครบ

S7

(ผมคดวา) ลมครบ [ขอสรป] เพราะวา ลมมนพดมา

ทรายมนคอยๆ เซาะ (หน)ไปเรอยๆ [การ] (หน) คอยๆ

แหวงไปเรอยๆ ครบ [หลกฐาน]

S8 (น า) คะ [ขอสรป] เพราะน าสามารถกดกรอนหนให

ละลาย [การชแจง]

S9

หน (คด) วาลมนะคะ [ขอสรป] บางทอาจจะเกดพายแลว

ลมพดผานหนในทะเลทรายคะ (ลม) อาจจะพดพา (หน)

บางสวนออกไปคะ [การช แจง] ... แลวมนหลดออกมา

เปนรเวาอยางน [หลกฐาน]

รวม 9 6 8


ขอมลจากตารางท 2 แสดงวา นกเรยน 6 คน (S1

S3 S4 S5 S7 และ S9) ใหเหตผลทมครบทง

3 องคประกอบ ไดแก ขอสรป หลกฐาน และการช แจง

ความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน อยางไรกด เมอ

พจารณาการช แจงของนกเรยนเหลาน อยางละเอยดแลว

นกเรยนเพยงคนเดยวเทานน (S7) ทใหเหตผลไดวา ลม

พดทรายในทะเลทรายใหลอยขนไป “เซาะ” สวนฐานลาง

ของหนใหคอดเลกลง แตนกเรยนคนน ไมไดระบวา

น าหนกของทรายท าใหลมสามารถพดทรายใหลอยขนไป

ไดทระดบความสงหนงเทานน ในขณะทนกเรยนอก 2 คน

(S1 และ S9) ช แจงวา ลมพดช นสวนเลกๆ ของหนให

หลดลอยไป โดยปราศจากการอางถงเมดทรายใน

ทะเลทราย เหตผลของนกเรยน 2 คนน จงยงไมสมบรณ

และยงไมสามารถอธบายไดอยางชดเจนวา เหตใดหนจงม

สวนฐานลางคอดเลกกวาสวนบน สวนนกเรยนอก 2 คน

(S4 และ S5) ใหเหตผลวา ความรอนสามารถกดกรอน

หนได แตเหตผลน ไมสามารถอธบายไดวา เหตใดการกด

กรอนจงเกดขนมากในบรเวณสวนฐานลางของหน ทงๆ

ท สวนบนของหนเปนสวนทไดรบความรอนจากดวง

อาทตยมากทสด ในขณะทนกเรยนอกคนหนง (S3) ให

เหตผลวา น าสามารถกดกรอนหนไดโดยไมมการช แจงวา

น าในทะเลทรายมาจากท ใด นอกจากน นกเรยนอก

115


3 คน (S2 S6 และ S8) ใหเหตผลทขาดบาง

องคประกอบ นกเรยน 2 คน (S2 และ S8) ไมมการ

ระบหลกฐาน ในขณะทนกเรยนอกคนหนง (S6) ไมได

ชแจงเลยวา ลมท าใหหนมรปรางเชนนนไดอยางไร

สถานการณท 3: ซากเหาบนหวของมมมอยปตโบราณ

ในสถานการณท 3 “ซากเหาบนหวของมมมอยปต

โบราณ” นกเรยนไดรบขอมลเกยวกบการคนพบซากเหา

บนหวของมมมอยปตโบราณ ในการน นกเรยนตองใช

ขอมลน เพอเลอกวา ตนเองสามารถลงขอสรปใดตอไปน

ไดบาง (ก) การก าจดเหาเปนไปไดยาก (ข) เหาชอบใชชวต

บนหวเดก (ค) เหาอยรวมกบคนมานานแลว และ (ง) ชาว

อยปตโบราณไมคอยสระผม ในการน นกเรยนตองใช

ความร รอบตววา มมมเปนศพของมนษยในสมยอยปต

โบราณทถกเกบรกษาเปนอยางด [การช แจง] ดงนน การ

คนพบซากเหาบนหวของมมมอยปตโบราณ [หลกฐาน] จง

หมายความวา เหาและมนษยเคยอยรวมกนมาตงแตสมย

นนแลว [ขอสรป] ในขณะทขอสรปอนๆ เปนการลง

ขอสรปทเกนจรงและ/หรอไมไดตงอยบนพนฐานของ

หลกฐาน กลาวคอ การคนพบซากเหาน ไมบงบอกอะไร

เกยวกบความยากงายของการก าจดเหา ไมเกยวอะไรกบ

การเลอกทอยอาศยของเหา และไมเกยวอะไรกบนสยการ

สระผมของชาวอยปตโบราณ เหตผลของนกเรยนแตละคน

ปรากฏดงตารางท 3


นกเรยน




S1

ผมเลอกขอ ง. ครบ [ขอสรป] เพราะวา สมยกอนไมมแชมพ

ครบ อยปตอยในทะเลทรายใชไหมครบ ไมคอยมน าดวยครบ

ท าให (การ) สระผมเปนไปไดยากครบ [การชแจง]

S2

หนเลอกขอ ง. คะ [ขอสรป] เพราะวา คนโบราณอาจไมมยา

สระผม อะไรอยางน แลว (คนโบราณ) อาจไมไดสระผม

อาจจะเปนน าสกปรก คนกเลยไมนยมสระผม [การชแจง]

S3

ขอ ก. คะ การก าจดเหาเปนไปไดยากคะ [ขอสรป] เพราะวา

มมมเปนสงท (ถก) เกบมดชดคะ [การชแจง] … เหายงขนบน

หวได [หลกฐาน] ... (ซง) แสดงวา การก าจดเหาเปนไปได

ยากคะ [ขอสรป]

S4

[เงยบ] (ผมคดวามน) นาจะ (เปน) ขอ ค. เหาอยรวมกบคน

มานานแลว [ขอสรป] เพราะวา ... มมมกมอายมากแลวอะ

ครบ [การชแจง] ถามเหา [หลกฐาน] กแสดงวา เหาตองอยกบ

คนมานานแลวอะครบ [ขอสรป]

S5

(หน) ตอบขอ ง. คะ เพราะชาวอยปตอาจจะไมชอบสระผมคะ

[ขอสรป] ไมชอบดแลความสะอาดอะคะ

S6

ขอ ง. ชาวอยปตโบราณไมคอยไดสระผม [ขอสรป] (พวกเขา/

เธอ) อาจจะมเหาอยบนหวกเปนไดครบ



นกเรยน




S7

ผมตอบขอ ค. ครบ [ขอสรป] เพราะวา มมมมมานานมากแลว

[การชแจง] เหากเลยอยกบคนมานานมากแลวครบ [ขอสรป]

S8

ขอ ข. คะ [ขอสรป] เพราะเหาชอบอยในหวเดกและ(หว)

ผใหญคะ เพราะถาใครไมชอบสระผม เหากจะอยบนหวของ

เดกหรอผใหญกไดคะ

S9

หนคดวาขอ ค. [ขอสรป] เพราะวา เหามนอยรวมกบคนมา

นานหลายรอยปแลวอะคะ [ขอสรป] มน ... [เงยบ] เหามนอย

บนหวของมมมประเทศอยปต [หลกฐาน] ทตายไปนานแลว

[การชแจง] (เรา) จงสมมตไดวา เหาอยรวมกบคนมานานแลว

[ขอสรป]

รวม 9 3 6



S4 และ S9) ใหเหตผลทมครบทง 3 องคประกอบ ไดแก

ขอสรป หลกฐาน และการช แจงความสมพนธระหวาง

ขอสรปและหลกฐาน อยางไรกด เมอพจารณาการช แจง

ของนกเรยนเหลาน อยางละเอยดแลว นกเรยนเพยง 2

คนเทานน (S4 และ S9) ทเชอมโยงไดวา ซากเหาบนหว

ของมมมอยปตโบราณเปนหลกฐานทแสดงวา คนและเหา

มชวตรวมกนมานานแลว โดยนกเรยนทงคใหเหตผลท

สอดคลองกนวา มมมเคยเปนมนษยทมชวตมานานแลว

ในขณะทนกเรยนอกคนหนง (S3) เชอมโยงวา มมมถก

เกบอยางมดชด ดงนน การทซากเหาไปอยทหวของมมม

ไดเปนเพราะวา การก าจดเหาเปนเรองยาก นกเรยนคนน

มแนวโนมทจะสบสนวา การเกบอยางมดชดคอการก าจด

เหา สวนนกเรยนอก 6 คน (S1 S2 S5 S6 S7 และ S8)

ใหเหตผลทมองคประกอบไมครบ ถงแมวานกเรยนคนหนง

(S7) ในจ านวนน ใหเหตผลวา มมมมมานานแลว แต กลบ

ไมไดระบถงหลกฐาน ในท านองเดยวกน นกเรยน 2 คน (S1

และ S2) มการช แจงขอสรปของตนเองโดยการคาดเดา

อยางเลอนลอยวา ชาวอยปตโบราณไมมยาสระผม ในขณะท

นกเรยนอก 3 คน (S5 S6 และ S8) ไมมการช แจงขอสรป

ของตนเอง เหตผลของนกเรยนเหลานจงยงไมสมบรณ

สถานการณท 4: การหลอมเหลวของเนยแขงและชอค

โกแลต

ในสถานการณท 4 “การหลอมเหลวของเนยแขง

และชอคโกแลต” นกเรยนไดรบขอมลเกยวกบการทดลอง

หนง ซงเปนการเปรยบเทยบการหลอมเหลวของกอนเนย

แขงและแทงชอคโกแลต อยางละ 20 กรม โดยเนยแขง

เปนกอนใหญเพยงกอนเดยว ในขณะทแทงชอคโกแลต

เปนกอนเลกๆ หลายกอน หากผลการทดลองปรากฏวา

เมอแทงชอคโกแลตหลอมเหลวจนหมด กอนเนยแขง

ยงคงมบางสวนทยงคงเปนของแขง นกเรยนตองประเมน

และใ ห เหตผลว า ผ ทดลองสามารถลง ขอสรป ว า

“แทงชอคโกแลตหลอมเหลวเรวกวากอนเนยแขง” ได

หรอไม ในการน นกเรยนตองใชความรทางวทยาศาสตร

ทวา พนทผวของกอนเนยแขงและแทงชอคโกแลตมผลตอ

อตราการหลอมเหลว (หรออตราการถายโอนความรอน)

[การช แจง] ดงนน หากผทดลองไมไดควบคมพนทผว

ของ กอนเนยแขงและแ ทงชอคโกแลตใ ห เ ท ากน

[หลกฐาน ] ผ ทดลองจงไมสามารถลงขอสรปได วา

แทงชอคโกแลตหลอมเหลวเรวกวา กอนเนยแขง

[ขอสรป] เหตผลของนกเรยนแตละคนปรากฏดงตารางท 4

117



นกเรยน




S1

(ผม) มนใจครบ (วา ชอคโกแลตหลอมเหลวไดเรวกวาเนย

แขง) [ขอสรป ] เพราะชอคโกแลตมขนาดเลกกวาครบ

[หลกฐาน] สงทเลกกวาจะละลายเรวกวาครบ ... ความรอนมน

ซมเขาไปไดเรวกวาครบ [การชแจง]

S2

(เรา) แนใจไมได (วา ชอคโกแลตหลอมเหลวไดเรวกวาเนย

แขง) [ขอสรป] ... เพราะวา เนยแขงอาจจะละลายเรวกวา ...

ความรอนมนอาจจะมากกวากนกได แตถาเกด (ความรอน)

มนเทากน ชอคโกแลตกนาจะละลายเรวกวา [ขอสรป] ... เนย

แขงมนชอเนยแขง [การช แจง] ชอคโกแลตกนาจะละลายเรว

กวา [ขอสรป]

S3 (ชอคโกแลตละลายเรวกวาเนยแขง) [ขอสรป] เพราะวาเนยมน

ชอเนยแขง [การชแจง]

S4

(มน)นาจะไมไดนะครบ [ขอสรป] เพราะชอคโกแลตละลาย

งายกวาเนย ... เพราะวา ชอคโกแลตถาโดนความรอนแลว

(จะ) ละลายงายกวาเนยครบ [การชแจง]

S5

หนตอบได เพราะแทงชอคโกแลตเมอโดนความรอนก (จะ)

ละลายอยางรวดเรว [ขอสรป] ... เนยแขงอาจจะเปนสงทแขง

อยแลวคะ [การชแจง] มนจงละลายไดชากวาแทงชอคโกแลต

S6

(ผม) ตอบวา เนยแขงมความแขงและแนนกวาชอคโกแลต ...

เพราะเนยแขงมไขมนเยอะครบ [การช แจง] มนกเลยท าให

ละลายชากวาชอคโกแลตครบ [ขอสรป]

S7

(ผม) แนใจไดครบ เพราะเวลาชอคโกแลตโดนความรอน

มากๆ จะละลายกลายเปนของเหลวเรวกวาเนยแขง [ขอสรป]

... เนยแขงมนจะมความหนากวาชอคโกแลตครบ ... จากภาพ

ครบ ชอคโกแลตมนถกหนเปนช นเปนชน [หลกฐาน] มนจะ

ละลายงายกวาเนยแขงทมนเปนกอนใหญ [การชแจง]

S8

(เรามนใจได) เพราะแทงชอคโกแลตเมอเจอความรอนอาจท า

ใหละลายเรวมากกวาเนย [ขอสรป] เพราะชอคโกแลตละลาย

งายกวาเนยคะ ... เพราะเนยมนจะแขงกวาชอคโกแลตคะ [การ

ชแจง]



นกเรยน




S9

เพราะชอคโกแลตมความออน [การช แจง] (มน) สามารถ

(ถก) ท าใหเปนของเหลวไดงายกวาเนยแขงคะ [ขอสรป] ...

เนยแขงมความแขง [การช แจง] เมอโดนความรอนเทากบชอค

โกแลต มนยงมเหลอเศษใชไหมคะ [หลกฐาน] แตชอคโกแลต

ซ งมความออนกวา เนยแขง [การช แจง ] (มน)สามารถ

หลอมเหลวไดทงหมด [หลกฐาน] (เรา) กแนใจไดวา ชอคโก

แลต กลายเปนของเหลวไดเรวกวาเนยแขงคะ [ขอสรป]

รวม 9 3 8



S7 และ S9) ใหเหตผลทมครบทง 3 องคประกอบ

ไดแก ขอสรป หลกฐาน และการช แจงความสมพนธ

ระหวางขอสรปและหลกฐาน อยางไรกด เมอพจารณา

การช แจงของนกเรยนเหลาน อยางละเอยดแลว นกเรยน

เพยง 2 คนเทานน (S1 และ S7) ทตระหนกวา กอนเนย

แขงและแทงชอคโกแลตมขนาด (และพนทผว) แตกตาง

กน ซ งสามารถสงผลตอชวงเวลาท กอนเนยแขงและ

แทงชอคโกแลตใชในการหลอมเหลว ดงนน ผทดลองจง

ไมสามารถลงขอสรปไดวา แทงชอคโกแลตหลอมเหลวได

เรวกวากอนเนยแขง ในขณะทนกเรยน อกคนหนง (S9)

แมอางถงหลกฐานวา ในชวงเวลาเทากน กอนเนยแขงยง

หลอมเหลวไมหมด ในขณะทแทงชอคโกแลตหลอมเหลว

หมดแลว แตนกเรยนคนน กลบไมไดใชหลกฐานน ในการ

ใหเหตผลวา เหตใดกอนเนยแขงจงหลอมเหลวไมหมด

นกเรยนคนน กลบอางถงความแขงและความออนของ

กอนเนยแขงและแทงชอคโกแลต นกเรยน 6 คน (S2

S3 S4 S5 S6 และ S8) ใหเหตผลทมองคประกอบไม

ครบ ในจ านวนน นกเรยน 5 คน (S2 S3 S5 S6 และ

S8) ไมไดช แจงโดยการอางถงหลกฐานเกยวกบขนาด

(และพนทผว)ของกอนเนยแขงและแทงชอคโกแลต โดย

สวนใหญ (S2 S3 S5 และ S8) อางวา เนยแขงมความ

แขงมากกวาชอคโกแลต ในขณะทคนหนง (S6) อางวา

เนยแขงมไขมนเปนสวนประกอบ สวนนกเรยนอกคน

หนง (S4) ไมมการช แจงใดๆ

ภาพรวมในทกสถานการณ

เมอพจารณาการใหเหตผลของนกเรยนทกคนในทก

สถานการณ ผลปรากฏดงตารางท 5 ซ งแสดงวา

ครงหนงของเหตผลของนกเรยนเหลาน เปนเหตผลทม

การลงขอสรปไมถกตอง โดยเฉพาะในสถานการณท 2 3

และ 4 ในขณะทประมาณเกอบหนงในสของเหตผลของ

นกเรยนเหลาน เปนเหตผลทไมมหลกฐานประกอบการลง

ขอสรป สวนอกประมาณเกอบรอยละ 14 ของเหตผล

ของนกเรยนเหลาน เปนเหตผลทแมมการลงขอสรปท

ถกตองและมหลกฐานประกอบ แตกลบไมมการช แจง

ความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน มเพยงเกอบ

รอยละ 14 ของเหตผลของนกเรยนเหลาน เทานนทมทง

การลงขอสรปถกตอง การอางองหลกฐานประกอบการลง

ขอสรป และการช แจงความสมพนธระหวางขอสรปและ

หลกฐาน ขอมลในตารางท 5 จงแสดงวา นกเรยนเหลาน

ยงขาดความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตรใน

สถานการณตางๆ โดยเฉพาะในสถานการณท 2 3 และ 4

119


ตารางท 5 ลกษณะของเหตผลของนกเรยนทกคนในทกสถานการณ

ลกษณะของเหตผล

ค าตอบในแตละสถานการณ

ความถ สถานการณ

ท 1

สถานการณ

ท 2


ท 3


ท 4

การลงขอสรปไมถกตอง - S2 S3 S4

S5 S8

S1 S2 S3

S5 S6 S8

S1 S3 S5

S6 S7 S8

S9

18

(50.00%)

การลงขอสรปถกตอง

แตไมมหลกฐานประกอบการ

ลงขอสรป (และการชแจง)

S4 S5 S6

S7 S6 S7 S2 S4

8

(22.22%)

การลงขอสรปถกตอง มหลกฐาน

ประกอบการลงขอสรป แตไมม

การช แจงความสมพนธระหวาง

ขอสรปและหลกฐาน หรอการ

ช แจงนนไมแสดงความสมพนธ

ระหวางขอสรปและหลกฐาน

S1 S2 S3

S8 S9 - - -

5

(13.89%)

การลงขอสรปถกตอง มหลกฐาน

ประกอบการลงขอสรป และม

การช แจงความสมพนธระหวาง

ขอสรปและหลกฐาน

- S1 S7 S9 S4 S9 - 5

(13.89%)

รวม 9 9 9 9 36

มนคอนขางชดเจนวา นกเรยนเหลาน ค นเคยกบ

สถานการณท 1 “ผลไมในทางวทยาศาสตร” ซ ง

เกยวของกบผกและผลไมในชวตประจ าวน สวนใหญของ

นกเรยนเหลาน จงสามารถลงขอสรปไดถกตองใน

สถานการณน มากกวา ในสถานการณอนๆ แตในทาง

กลบกน สถานการณท 2 “หนกลางทะเลทราย” และ

สถานการณท 3 “ซากเหาบนหวของมมมอยปตโบราณ”

เปนสถานการณทอาจไมเกยวของกบประสบการณใน

ชวตประจ าวนของนกเรยนไทย ดงนน การใหเหตผลบน

พนฐานของประสบการณในชวตประจ าวนอาจน าไปสการ

ลงขอสรปทไมถกตอง ดงตวอยางทนกเรยนคนหน ง

(S5) ใหเหตผลวา ชาวอยปตไมชอบสระผมหรอไมชอบ

ดแลความสะอาด และดงตวอยางทนกเรยนอกคนหนง

(S8) ใหเหตผลวา น าสามารถกดกรอนหนใหละลายได

เปนตน ในขณะทสถานการณท 4 แมอาจเกยวของกบ

ประสบการณในชวตประจ าวนของนกเรยนไทย แต

ค าถามในสถานการณนอาจแตกตางไปจากค าถามทวไปท

นกเรยนเหลาน เคยประสบมา ซงเนนการประเมนความ

ถกตองของความร เปนหลก ค าถามในสถานการณท 4 น

ไมไดตองการใหนกเรยนตอบวา “ชอคโกแลตหลอม

เหลวไดเรวกวาเนยแขงหรอไม” แตตองการใหนกเรยน

ใหเหตผลเพอโตแยงการลงขอสรปจากผลการทดลอง

นกเรยนเหลาน อาจยงไมคนเคยกบค าถามทประเมนการ

ใหเหตผลเพอการโตแยง ทางวทยาศาสตร

บทสรป การอภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาการใหเหตผลทาง

วทยาศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 จ านวน

9 คน (นกเรยนหญง 5 คน และนกเรยนชาย 4 คน) ท

ไมเคยผานการจดการเรยนการสอนท เนนย าการให

เหตผล ทางวทยาศาสตรมากอน การวจยน ใชขอมลเชง


คณภาพทมาจากการสมภาษณนกเรยนแบบกงโครงสราง

เปนรายบคคล โดยนกเรยนแตละคนตองใหเหตผลใน 4

สถานการณ ไดแก สถานการณท 1 “ผลไมในทาง

วทยาศาสตร” สถานการณท 2 “หนกลางทะเลทราย”

สถานการณท 3 “ซากเหาบนหวของมมมอยปตโบราณ”

และสถานการณท 4 “การหลอมเหลวของเนยแขง

และชอคโกแลต” ขอมลเชงคณภาพเหลาน ถกวเคราะห

ดวยการตความและการระบองคประกอบทจ าเปนทสดของ

การใหเหตผลทางวทยาศาสตร ซ งประกอบดวย 1)

ขอสรป 2) หลกฐาน และ 3) การช แจงความสมพนธ

ระหวางขอสรปและหลกฐาน ผลการวจยปรากฏวา

นกเรยนเหลาน สวนใหญลงขอสรปไมถกตองและ/หรอ

ใหเหตผลทมองคประกอบไมครบถวน นกเรยนเหลาน

สวนใหญไมไดน าหลกฐานมาใชในการลงขอสรปและการ

ใหเหตผลในขณะทนกเรยนอกสวนหนงแมลงขอสรปและ

ใหเหตผลดวยหลกฐาน แตยงไมสามารถช แจงไดวา

ขอสรปและหลกฐานสมพนธกนอยางไร ผลการวจยน จง

สอดคลองกบผลการวจยของ Songer N. B., Kelcey,

B., & Gotwals, A. W. (2009, p. 613) ทเปดเผยวา

นกเรยนชนประถมศกษาตอนปลายมกมการลงขอสรปท

ไมถกตอง ลงขอสรปทปราศจากหลกฐาน และ/หรอไม

สามารถช แจงความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน

ได

สาเหตทนกเรยนเหลาน ยงไมสามารถใหเหตผลทาง

วทยาศาสตรไดอาจมความซบซอนและหลากหลาย

สาเหตประการแรกทเปนไปได คอวา เนองจากนกเรยน

เหลาน ยงไมไดรบประสบการณการเรยนรวทยาศาสตรท

เนนการใหเหตผลทางวทยาศาสตรมากอน นกเรยน

เหลาน จงยงไมทราบเกยวกบองคประกอบทจ าเปนของ

การใหเหตผลทางวทยาศาสตร (McNeil, K. L., &

Krajcik, J., 2008, p. 70) ดวยเหตน นกเรยนจ านวน

หน งอาจละเลยการอางถงหลกฐานและความสมพนธ

ระหวางขอสรปและหลกฐานโดยไมร ตว การละเลย

องคประกอบเหลาน จงท าใหการใหเหตผลขาดความ

สมบรณ สาเหตอกประการหนงทเปนไปไดเชนกนคอวา

เนองการชแจงความสมพนธระหวางขอสรปและหลกฐาน

ตองอาศยความร รอบตวและความรทางวทยาศาสตรท

เกยวของ (Sadler, T. D., & Fowler, S. R., 2006, pp.

15-16) นกเรยนจ านวนหนงทขาดความร เหลาน จงอาจ

ไมสามารถช แจงไดอยางชดเจนวา หลกฐานและขอสรป

เกยวของหรอสมพนธกนอยางไร ผลการวจยน จงสะทอน

วา การจดการเรยนการสอนวทยาศาสตรในอดตอาจยงไมม

ประสทธภาพเพยงพอในการพฒนานกเรยนเหลาน ใหม

ความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตร

ถงแมวางานวจยนมขอจ ากดในแงของจ านวนพลวจย

ทนอยและการเจาะจงเลอกพลวจย แตผลการวจยน ให

มมมองทนาสนใจและนากงวลวา นกเรยนไทย (อยาง

นอยทสดจ านวนหน ง) อาจขาดโอกาสใหการฝกให

เหตผลทางวทยาศาสตร ทงน เพราะผลการวจยอนๆ ได

เปดเผยมากอนหนาน แลววา การจดการเรยนการสอน

วทยาศาสตร ใน (บางพนทของ) ประเทศไทยยงคงเนน

การบรรยายและมงเนนเฉพาะความรทางวทยาศาสตร

(ญาณพฒน พรมประสทธ, นฤมล ยตาคม, และ พฒน

จนทรโรทย, 2551; น. 8; ลอชา ลดาชาต และ วรรณทพา

รอดแรงคา, 2551, น. 1318; Dahsah, C., &

Faikhamta, C., 2008, pp. 295-297) การจดการ

เรยนการสอนวทยาศาสตรเชนน ไมไดเนนใหนกเรยน

ตความหลกฐาน ลงขอสรปบนพนฐานของหลกฐาน และ

ช แจงเหตผลของการลงขอสรปนน นกเรยนไทยจงขาด

ความเขาใจเกยวกบบทบาทของหลกฐานในการลงขอสรป

และการใหเหตผลทางวทยาศาสตร (กาญจนา มหาล และ

ชาตร ฝายค าตา, 2553, น. 805; ลอชา ลดาชาต และ

ลฎาภา สทธกล, 2555, น. 82) และจากผลการประเมน

นกเรยนนานาชาต (PISA) ดานการร วทยาศาสตรทก

ครงทผานมา (สสวท., 2555, น. 23-103; 2556, น.

18-22) ผลการวจยน ย งไ ดเ พมเตมและยนยนวา

นกเรยนไทยยงไมสามารถใหเหตผลทางวทยาศาสตรได

อยางสมบรณ

Chinn, C. A., & Malhotra, B. A. (2002, p.

179, 204-206) เสนอวา กจกรรมการเร ยนร

วทยาศาสตรไมควรมงเนนการน าเสนอแนวคดทาง

วทยาศาสตรอยางตรงไปตรงมาจนเกนไป ไมวาจะเปน

1) การทดลองอยางงายทมตวแปรตนและตวแปรตาม

อยางละ 1 ตว 2) การสงเกตอยางงายทมการระบลกษณะ

เปาหมายของการสงเกตไวลวงหนา และ 3) การสาธตอยาง

งายท มง เนนการน า เสนอแนวคดทางวทยาศาสตร

กจกรรมการเรยนร เหลาน ไมเปดโอกาสใหนกเรยนไดฝก

ใหเหตผลทางวทยาศาสตรอยางแทจรง เน องจาก

121


ความสามารถในการใหเหตผลทางวทยาศาสตรไมใชสงทจะ

เกดขนเองจากการเรยนการสอนวทยาศาสตร McNeil, K.

L., & Krajcik, J. (2008, pp. 70-72) จงเสนอวา คร

ตองท าการเนนย าและสงเสรมใหนกเรยนไดฝกใหเหตผล

และประเมนความนาเชอถอของการใหเหตผลใดๆ บน

พนฐานของหลกฐาน ในการน นกเรยนควรไดทราบใน

เบองตนวา การใหเหตผลทางวทยาศาสตรมองคประกอบ

ทจ าเปนอะไรบาง และองคประกอบเหลานนสมพนธกน

อยางไร ครควรเปนตนแบบของการใหเหตผลทาง

วทยาศาสตร โดยครไมควรเรงใหนกเรยนดวนเชอขอสรป

ใดๆ (รวมทงขอสรปของ ครเอง หรอแมแตขอสรปท

ปรากฏในหนงสอเรยน) โดยปราศจากการช แจงการลง

ขอสรปนนดวยหลกฐาน หากแตครควรใหนกเรยนได

พจารณาขอสรปในเรองเดยวกนทหลากหลาย เพอรวมกน

ไตรตรองวา แตละขอสรปมหลกฐานใดบางทสนบสนนและ

การสนบสนนนนเปนอยางไร ทงน เพอรวมกนตดสนวา

ขอสรปใดมเหตผลและนาเชอถอ (Geddis, A. N.,

1991, p. 170) ทงหมดนควรปรากฏเปนประจ าในการ

จดการเรยนการสอนวทยาศาสตร (Driver, R., Newton,

P., & Osborne, J., 2000, p. 288)

เอกสารอางอง

กาญจนา มหาล และชาตร ฝายค าตา. (2553). ความ

เขาใจธรรมชาตวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษา

ปท 1. วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและ

มนษยศาสตร, 16(5), 795-809.

ญาณพฒน พรมประสทธ, นฤมล ยตาคม, และพฒน

จนทรโรทย. (2551). การรบร ของครและนกเรยน

เกยวกบสภาพการจดการเรยนการสอนเร องความ

หลากหลายของสงมชวต. วทยาสารเกษตรศาสตร (สาขา

สงคมศาสตร), 29(1), 1-10.

พงศประพนธ พงษโสภณ. (2552). สอนวทยาศาสตร

อยางทวทยาศาสตรเปน. วารสารวทยาศาสตร, 63(1),

84-89.

ลอชา ลดาชาต. (2555). การวจยเชงคณภาพเพอศกษา

ความเขาใจของนกเรยน. กรงเทพฯ: อกษรไทย (น.ส.พ.

ฟาเมองไทย).

ลอชา ลดาชาต และวรรณทพา รอดแรงคา. (2551).

การส ารวจสภาพการเรยนการสอนเรองเสยงในโรงเรยน

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย จงหวดตรง. วารสารวจย

มข., 13(11), 1310-1320.

ลอชา ลดาชาต และลฎาภา สทธกล. (2555). การ

ส ารวจและพฒนาความเขาใจธรรมชาตของวทยาศาสตร

ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4. วารสารมหาวทยาลย

นราธวาสราชนครนทร, 4(2), 73-90.

ลอชา ลดาชาต, ลฎาภา สทธกล, และชาตร ฝายค าตา.

(2556). ความแตกตางทส าคญระหวางการสงเสรมการ

เรยนการสอน “ธรรมชาตของวทยาศาสตร” ภายนอก

และภายในประเทศไทย. วทยาสารเกษตรศาสตร (สาขา

สงคมศาสตร), 34(2), 269-282.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

[สสวท.]. (2555). ตวอยางขอสอบการประเมนผล

นานาชาต PISA และ TIMSS: วทยาศาสตร. กรงเทพฯ:

อรณการพมพ.

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย

[สสวท.]. (2556). ผลการประเมน PISA 2012

คณตศาสตร การอาน และวทยาศาสตร: บทสรปส าหรบ

ผบรหาร. สมทรปราการ: แอดวานซ พรนตง เซอรวส.

ส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา. (2553). ตวชวด

และสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขน

พนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทย.

Berland, L. K., & Reiser, B. J. (2009). Making

Sense of Argumentation and Explanation. Science

Education. Science Education, 93(1), 26-55.


Chinn, C. A., & Malhotra, B. A. (2002).

Epistemologically Authentic Inquiry in Schools: A

Theoretical Framework for Evaluating Inquiry Tasks.

Science Education, 86(2), 175-218.

Crawford, T., Kelly, G. J., & Brown, C. (2000).

Ways of Knowing beyond Facts and Laws of

Science: An Ethnographic Investigation of Student

Engagement in Scientific Practices. Journal of

Research in Science Teaching, 37(3), 237-258.

Dahsah, C., & Faikhamta, C. (2008). Science

Education in Thailand: Science Curriculum Reform in

Transition. In R. K. Coll & N. Taylor. (Eds.).

Science Education in Context: An International

Examination of the Influence of Context on Science

Curricula Development and Implementation.

Rotterdam: Sense Publishers.

Driver, R., Newton, P., & Osborne, J. (2000).

Establishing the Norms of Scientific Argumentation

in Classrooms. Science Education, 84(3), 287-

312.

Erduran, S., Simon, S., & Osborne, J. (2004).

TAPping into Argumentation: Developments in the

Application of Toulmin’s Argument Pattern for

Studying Science Discourse. Science Education,

88(6), 915-933.

Erickson, F. (1985). Qualitative Methods in Research

on Teaching. In ERIC Document Reproduction.

United State: Michigan State University.

Geddis, A. N. (1991). Improving the Quality of

Science Classroom Discourse on Controversial Issues.


Kolsto, S. D. (2001). Scientific Literacy for

Citizenship: Tools for Dealing with the Science

Dimension of Controversial Socioscientific Issues.


Kuhn, D. (1993). Science as Argument: Implications

for Teaching and Learning Scientific Thinking. Science

Education, 77(3), 319-337.

McNeil, K. L., & Krajcik, J. (2008). Scientific

Explanations: Characterizing and Evaluating the

Effects of Teachers’ Instructional Practices on

Student Learning. Journal of Research in Science

Teaching, 45(1), 53-78.

New Zealand Council for Educational Research.

(2010). Science: Thinking with Evidence.

Wellington: NZCER.

Organisation for Economic Cooperation and Development

[OECD]. (2013). PISA 2015: Draft Science Framework.

Retrieved, March 11, 2014, from http://www.

oecd.org/pisa/pisaproducts/Draft%20PISA%20201

5%20Science%20Framework%20.pdf

Osborne, J., Erduran, S., Simon, S., & Monk, M.

(2001). Enhancing the Quality of Argument in

School Science. School Science Review, 82(301),

63-70.

Sadler, T. D., & Fowler, S. R. (2006). A Threshold

Model of Content Knowledge Transfer for

Socioscientific Argumentation. Science Education,

90(6), 986-1004.

http://www/

123


Songer, N. B., & Gotwals, A. W. (2012). Guiding

Explanation Construction by Children at the Entry

Points of Learning Progressions. Journal of Research

in Science Teaching, 49(2), 141-165.

Songer, N. B., Kelcey, B., & Gotwals, A. W.

(2009). How and When Does Complex Reasoning

Occur? Empirically Driven Development of a

Learning Progression Focused on Complex Reasoning

about Biodiversity. Journal of Research in Science

Teaching, 46(6), 610-631.

Thagard, P. R. (1978). The Best Explanation:

Criteria for Theory Choice. The Journal of

Philosophy, 75(20), 76-92.

Yuenyong, C., & Narjaikaew, P. (2009). Scientific

Literacy and Thailand Science Education.

International Journal of Environmental and Science

Education, 4(3), 335-349.

.

Documents

การประชุมวิชาการเสนอผลงานวิจัยระดับบัณฑิตศึกษาแห่งชาติ ... · 108 Naresuan